Mineralna ishrana

Katedra za Fiziologiju biljaka, Poljoprivredno - prehrambeni fakultet u Sarajevu

MINERALNA ISHRANA
uzimanje mineralnih tvari iz vanjske sredine i njihovo ukljuivanje u fizioloke procese biljke

MINERALNA ISHRANA
Mineralni elementi

korisni neophodni Korisni elementi

elementi koji nisu nuni za odravanje ivota biljke, ali njihovo prisustvo djeluje pozitvno na odreene fizioloke procese u biljci u korisne elemente spadaju klor, kobalt, natrij i silicij Neophodni elementi elementi bez kojih biljka ne moe zavriti svoj ivotni ciklus iskljuivanje bilo kojeg neophodnog elementa iz ivota biljke znailo bi ugibanje te biljke jer se nedostatak neophodnog elementa ne moe nadoknaditi prisutnou ili suvikom drugog elementa

MINERALNA ISHRANA
Podjela mineralnih elemenata:

(ova podjela napravljena je s obzirom na koliinu prisutnosti u biljci, dok je njihov znaaj za ivot biljke podjednak)

makroelementi elementi potrebni biljci u veim koliinama i tu spadaju ugljik, kisik, vodik, azot, fosfor, kalij, sumpor, kalcij, magnezij i eljezo mikroelementi elementi potrebni biljci u manjim koliinama i tu spadaju molibden, mangan, bor, bakar, cink i kobalt

MINERALNA ISHRANA
Usvajanje hranjiva Biljka moe usvajati hranjiva preko korijena i preko lista, a samo usvajanje hranjiva ovisi o nizu faktora: gradijentu koncentracije rastvorenih materija grai membrane i njenoj selektivnoj propustljivosti usisavajuoj sili transpiracije fizikalno - hemijskim procesima (osmoza i difuzija) - pasivno usvajanje ueu energije - aktivno usvajanje metabolizmu biljke

Naini usvajanja hranjiva pasivan aktivan (uz uee energije)

MINERALNA ISHRANA
Pasivan nain usvajanja hranjiva pasivno usvajanje temelji se na fizikalnim zakonima difuzije i osmoze odvija se bez utroka energije Osnovna teorija pasivnog naina usvajanja hranjiva Difuzija (jednostavna i olakana) Osmoza (najei prijenos hraniva) Druge teorije pasivnog naina usvajanja hranjiva Lipoidna teorija Ultrafiltracijska teorija Apsorpcijska teorija (kontaktno usvajanje hranjiva) Transport hranjiva konvekcijom (mass flow)

MINERALNA ISHRANA
Osnovna teorija pasivnog naina usvajanja hranjiva Difuzija

pasivan proces koji ne zahtijeva energiju za kretanje molekula, ve se molekule kreu iz pravca vee ka manjoj koncentraciji zahvaljujui svojoj kinetikoj energiji
Oblici difuzije jednostavna difuzija olakana difuzija

MINERALNA ISHRANA
Osnovna teorija pasivnog naina usvajanja hranjiva Osmoza proces difuzije rastvaraa kroz selektivnu membranu iz rastvora nie u rastvor vie koncentracije rastvorene materije jedan od najznaajnijih nain usvajanja hranjiva

MINERALNA ISHRANA
Osnovna teorija pasivnog naina usvajanja hranjiva (osmoza) voda sa rastvorenim materijama ulazi preko korijenovih dlaica u biljku najee osmozom korijenove dlaice predstavljaju hipertonian medij u odnosu na rastvor tla (korijenove dlaice imaju manju koncentraciju vode u svom elijskom soku) voda se dalje giba (veinom kroz apoplast- gdje je otpor gibanju vode manji) u pravcu gradijenta vode, a nasuprot gradijenta rastvorenih tvari osmozom, preko stanica epidermisa, primarne kore do elija endodermisa Kasparijeve toke u elijskom zidu endodermskih elija onemoguavaju kretanje vode kroz apoplast i daljnje gibanje vode sa min. tvarima odvija se kroz simplast (preko plazmodezmi) do ksilema

MINERALNA ISHRANA
Druge teorije pasivnog naina usvajanja hranjiva (manji znaaj) Lipoidna teorija predstavlja difuziju uvjetovanu otapanjem lipidne komponente membrane lipidna komponenta nije propustljiva za hidrofilne molekule, ali odreeni spojevi detergentnih svojstava koje se ponaaju kao povrinski aktivne tvari mogu uticati na gubitak hidrofobnosti lipidnog dijela membrane, poveavajui time propustljivost

odreeni spojevi lipoidne strukture (jonofori) imaju sposobnost da obaviju hidrofilne jone (npr. K+) i omogue njegovo unoenje kroz lipidni dio membrane

MINERALNA ISHRANA
Druge teorije pasivnog naina usvajanja hranjiva Ultrafiltracijska teorija

usvajanje hranjiva kroz otvore razliitih veliina na membrani kroz koje prolaze molekule adekvatnih dimenzija

Apsorpcijska teorija (kontaktno usvajanje hranjiva) usvajanje hranjiva koje se temelji na razmjeni jona izmeu korijena i koloidnih estica do razmjene dolazi u ekvivalentnom omjeru izmeu koloidnih estica tla i korijena kontaktno usvajanje hranjiva K+ + RCOOH RCOOK + H+

MINERALNA ISHRANA
Druge teorije pasivnog naina usvajanja hranjiva Transport hranjiva konvekcijom (mass flow) teorija

gubitak vode preko lista uzrokuje poveanje usisavajue sile transpiracije, te voda sa rastvorenim mineralnim materijama uzlaznim tokom ide od korijena prema listu

MINERALNA ISHRANA

Aktivan nain usvajanja hranjiva

Molekule se kreu iz pravca nie koncentracije u pravcu vie koncentracije rastvorene materije (nasuprot gradijenta koncentracije), uz uee energije

MINERALNA ISHRANA
Aktivan nain usvajanja hranjiva Osnovna teorija aktivnog naina usvajanja hranjiva Teorija prenositelja membrane posjeduju vie razliitih prijenosnih sustava za prijenos materija (kanali, nosai, pumpe) prenoenje materija ovisi o kemijskoj prirodi prijenosnih sustava ili o prirodi enzima koji omoguuje vezivanje odreene tvari na prijenosni sustav integrirani proteini u elijskoj membrani predstavljaju prijenosni sustav za prolaz materije ako se prijenos materije odvija nasuprot gradijentu koncentracije, energiju potrebnu za prijenos materija osigurava ATP, nastao kao produkt metabolikih procesa u biljci

AKTIVNI TRANSPORT
osnovna teorija aktivnog transporta zasniva se na tzv. teoriji prenositelja u kojoj odreeni prijenosni sustav uz pomo energije (ATP) ima funkciju prenoenja materija kroz membranu nasuprot gradijenta koncentracije Prenoenje materija aktivnim transportom ovisi o: koncentraciji prenoene materije raspoloivoj energiji
membrana fosfokinaza T P I T P I T Pi I fosfataza T = prenositelj T P = fosforilirani prenositelj ATP ADP

hemijskoj strukturi prijenosnih sustava

prirodi enzima koji omoguuje vezanje odreene materije na prijenosni sustav

T P = kompleks ion-prenositelj I I = ion Pi = anorganski fosfor

AKTIVNI TRANSPORT

Plazmalema sadri vie razliitih prijenosnih sustava koji su najee proteinske prirode i imaju funkciju aktivnog prenositelja materija

U funkcionalnom smislu prijenosni sustavi u aktivnom transportu mogu biti: proteinski nosai pumpe

AKTIVNI TRANSPORT

Proteinski nosai u aktivom transportu proteinski nosai mogu sudjelovati i u pasivnom i u aktivnom transportu materija nain vezanja odreene materije za proteinski nosa je identian bez obzira da li se radi o pasivnom ili aktivnom transportu, samo to je za konformaciju proteinskog nosaa neophodne za primanje odreene materije i njen prijenos nasuprot gradijenta koncentracije neophodna energija tek fosforoilirani prenositelj, odnosno prenositelj obogaen energijom postaje sposoban prenijeti materiju nasuprot njegovog gradijenta koncentracije Jonske pumpe u aktivom transportu (elektrohemijska teorija transporta) ako je u aktivnom transportu jona ukljuen protein prenositelj koji ubacuje ili izbacuje jone unutar ili van elije tada se govori o jonskoj pumpi tipian primjer takvog transporta je Na - K pumpa, koja nasuprot gradijentu koncentracije aktivno izbacuje jone Na+ iz elije, a ubacuje jone K+ u eliju (Na+ je vanelijski jon - ima ga vie van; K+ je obrnuto, unutarelijski jon)

MINERALNA ISHRANA
Aktivan nain usvajanja hranjiva Lundegardova teorija (anionsko ili solno disanje) ovaj proces se takoe odvija uz pomo prenositelja (membranskih proteina koji na sebe veu jone) biljke disanjem proizvode vlastite jone (H+ i HCO3-) i kao rezultat toga u eliji se znatno poveava koncentracija tih jona u cilju izjednaavanja koncentracija unutar i van elije, joni (H+ i HCO3-) se u ekvivalentnoj koliini zamjenjuju za jone vanjske sredine

prilikom prelaska protona u vanjsku sredinu, a u cilju izjednaavanja naboja s obje strane membrane protoni prolaze kroz proteinski kompleks (ATP-sintetazu) i energija koja se tom prilikom oslobaa ugrauje se u ATP
hidrolizom ATP-a, osloboena energija omoguava vezanje odreenog jona na proton - supstrat i njegov transport nasuprot gradijenta koncentracije afinitet biljaka za veim usvajanjem aniona zasniva se na veoj produkciji H+ i obrnuto

MINERALNA ISHRANA
Aktivan nain usvajanja hranjiva Elektrohemijska teorija (jonska pumpa) elektrohemijska teorija se zasniva na Lundegardovoj teoriji aktivan prijenos materija nasuprot gradijenta koncentracije provodi se pomou jonskih pumpi jonske pumpe (proteini) izbacuju jone van elije nasuprot gradijenta koncentracije energiju za taj proces dobijaju razgradnjom ATP molekula

MINERALNA ISHRANA
Elektrohemijska teorija (jonska pumpa)

ionske pumpe mogu biti elektrogene ili elektroneutralne

elektrogeni prijenos ukljuuje neto gibanje naboja npr. Na+ - K+ - ATPaza (3 Na jona se ispumpavaju van elije, a 2 kalijeva jona unutar elije, nasuprot gradijentu koncentracije) elektroneutalni prijenos ne ukljuuje neto gibanje naboja npr. H+ - K+ - ATPaza (za svaki jon vodika koji se ispumpava van elije, upumpava se jon kalija unutar elije, nasuprot gradijentu koncentracije)

MINERALNA ISHRANA
Aktivan nain usvajanja hranjiva Endocitoza unoenje velikih molekula uz aktivno uee elijske membrane i uz utroak energije Oblici endocitoze: pinocitoza fagocitoza Pinocitoza najei oblik endocitoze rastvorene materije se uz pomo vezikula unose u eliju
fagocitoza

pinocitoza

Fagocitoza unoenje krupnih nerastvorenih materija unutar elije

MINERALNA ISHRANA
Aktivan nain usvajanja hranjiva Egzocitoza iznoenje velikih molekula uz aktivno uee elijske membrane i uz utroak energije

MINERALNA ISHRANA
Upute pri dijagnosticiranju poremeaja u ishrani

1. prema vizualnim simptomima zakljuiti da li se radi o nedostatku ili suviku odreenog mineralnog elementa ili o nekoj infektivnoj bolesti
2. ukoliko ne postoje klasini simptomi gljivinih i bakterijskih oboljenja (konidije, spore) pretpostaviti da se radi o poremeaju u ishrani

3. vidjeti da li su simptomi na listu na mlaem ili starijem liu ako je u biljci prisutan nedostatak pokretljivog elementa simptomi e se prvo uoiti na starijim listovima jer se element zbog svoje pokretljivosti vrlo brzo translocira iz starijih u mlae dijelove biljke pokretljivi elementi: N, P, K, Mg, Cl, Mn
nedostatak nepokretljivih elemenata manifestiraju se prvo na mlaim listovima nepokretljivi elementi: Ca, S, Fe, Cu, Zn, B, Mo

MINERALNA ISHRANA
Upute pri dijagnosticiranju poremeaja u ishrani 4. ustanoviti da li su simpomi klorotine ili nekrotine prirode

Kloroza je reverzibilnog karaktera i oituje se kao svijetlouto obojenje lia

Nekroza je ireverzibilnog karaktera i tada dolazi do izumiranja dijelova lia

MINERALNA ISHRANA
Upute pri dijagnosticiranju poremeaja u ishrani

5. Na temelju ovih podataka, vlastitog znanja i koritenjem odreenih tabela zakljuiti o kojem se poremeaju u ishrani radi
Biljni dio Osnovni simptom Kloroza Starije li e Nekroza Kloroza Mla e li e i vrhovi Vr na ili rubna Me u ilna Ravnomjerna Me u ilna ili mrlje K Mg (Mn) Fe (S) Zn (Mn) Ca, B, Cu Mo (Zn, B) Pjegavost Vr na ili rubna Mn (B) B, soli Nespecifi na toksi nost Ravnomjerna Me u ilna ili mrlje Uzrok N (S) Mg (Mn)

Nekroza (kloroza) Deformacije Nekroza

Starije li

e Kloroza, nekroza

(tabela prepoznavanja simptoma - prof. Vukadinovi)

MINERALNA ISHRANA
Podjela, znaaj, snabdjevanje, simptomi nedostatka i suvika pojednih mineralnih elemenata (tabela funkcija pojedinih mineralnih elemenata) - prof. Vukadinovi
element duik simbol N funkcija u biljkama bjelanevine, amino kis. grupa

fosfor
kalij

P
K

nukleinske kis., ATP

kataliza, ion transport

primarna hraniva

kalcij magnezij sumpor

Ca Mg S

stanine stjenke klorofil amino kiseline sekundarna hraniva

eljezo bakar mangan

Fe Cu Mn

sinteza klorofila komponenta enzima aktivacija enzima

cink
bor molibden klor

Zn
B Mo Cl

aktivacija enzima
membrane, meristemi N fiksacija fotosinteza

mikrohraniva

AZOT
Znaaj azota konstitutivni element mnogih organskih spojeva (proteini, nukleinske kiseline..) sastavni dio hlorofila sastavni dio mnogih enzima te sudjeluje u mnogim fiziolokim procesima u biljci primarni element koji sudjeluje u izgradnji svih dijelova biljke

Snabdjevanje biljke azotom

iz otopine tla biljci je pristupaan duik kao NH4+ (amonijak ion) i NO3- (nitrat ion) na usvajanje nitratnog iona negativno utiu alkalna sredina i ioni klora na usvajanje amonijanog iona antagonistiki utiu kisela sredina i kationi (Ca2+, K+) azot se u organske spojeve u biljke ugrauje u obliku amonijaka, pa se nitratni oblik mora reducirati, prvo u nitritni oblik, a zatim u amonijak dobiveni amonijak se ne nagomilava u eliji ve se vee sa produktima razlaganja eera (ketokiseline iz Krebsovog ciklusa) u aminokiseline - bjelanevine mobilan u biljci

AZOT
Simptomi nedostatka azota razliito se manifestiraju kako kod razliitih biljnih vrsta tako i u pojedinih biljnih organa, no openito govorei pri nedostatku azota biljka ima manji porast, lie je ue, krae i blijedozelene boje koja poslije prelazi u naranasto - crvenu (manjak hlorofila)

simptomi se prvo javljaju na starijem liu

jabuka

kruka

AZOT
Simptomi nedostatka azota

paradajz

kukuruz

AZOT
Suviak azota i interakcija sa drugim elementima pri suviku azota biljka ima bujniji vegetativni rast, listovi zatvoreno zelene boje pretjerana gnojidba azotom uzrokuje deficijenciju bakra i cinka

suviak duika

FOSFOR
Znaaj fosfora sastavni dio organskih spojeva (nukleotidi ADP, ATP, NADP, polifosfati) koji sudjeluju u mnogim fiziolokim procesima (fotosinteza,fosforilacija, sinteza nukl. kis..) ukljuen u sve energetske procese koji se odvijaju u stanici fosfolipidi sudjeluju u izgradnji membrana Snabdjevanje biljke fosforom glavni izvor fosfora za biljke su soli ortofosforne kiseline (H3PO4) - tri vrste iona H2PO4-, HPO42-,PO43 u vodenoj otopini koja je najee slabo kisele reakcije najvie je zastupljen H2PO4- , ako je zemljite alkalne reakcije pH>7, biljka koristi HPO42 biljke mogu koristiti fosfor i iz soli pirofosforne i metafosforne kiseline iji sadraj u zemljinoj otopini nije znaajan mobilan u biljci

FOSFOR
Simptomi nedostatka fosfora u nedostaku fosfora usporava se rast biljke (smanjenje fotosinteze i drugih energetskih procesa) lie postaje vrlo njeno, mlohavo zelena boja listova postepeno prelazi u crvenkastu do crnosmeu (ovisno o vrsti biljke)

jabuka

FOSFOR
Simptomi nedostatka fosfora

paradajz

kukuruz

FOSFOR
Suviak fosfora i interakcija sa drugim elementima

velika koncentracija fosfora moe uzrokovati manjak cinka i bakra kada je omjer P i Zn 150:1 poinju se manifestirati simptomi nedostatka Zn azotna gnojidba moe uzrokovati nedostatak i probleme u primanju fosfora

KALIJ
Znaaj kalija

aktivator enzima ime potie brojne fizioloke procese u biljci regulira fizikalno-kemijska svojstva protoplazme (viskoznost, elastinost, propustljivost) ukljuen je u procese fotosinteze i respiracije vrlo vaan faktor prilikom otvaranja i zatvaranja stoma sudjeluje u formiranju i translociranju organskih spojeva (eeri, proteini) poveava rezistentnost biljaka prema bolestima i niskim temperaturama intenzivnost boje ploda i kiselost u uskoj je korelaciji sa koncentracijom kalija

Snabdjevanje biljke kalijem iskoritavanje kalija iz mineralnog oblika, silikatnih i alumosilikatnih stijena mogue je tek nakon njihovog potpunog raspadanja, tako da veinu kalija biljka iskoritava iz organskog oblika nakon oslobaanja iz organske materije, kalij se u rastvoru zemljita nalazi u obliku lahko rastvorljivih soli; karbonata, sulfata, klorida koji su pristupani biljci - u obliku iona (K+) vrlo je mobilan u biljci i ako je otean primitak kalija preko korijena vrlo se brzo translocira iz starijih listova u mlae

KALIJ
Simptomi nedostatka kalija

nedostatak kalija usporava ili u potpunosti zaustavlja rast biljke manifestira se prvo na starijim listovima u vidu nekroze i to prvo na rubovima lista stablo postaje tanje, internodiji se suavaju korijen postaje kratak, ne razvijaju se korijenove dlaice pri nedostatku kalija elije gube turgor, biljka vene

u poetku

vinova loza

pri kraju kukuruz

KALIJ
Simptomi nedostatka kalija

plodovi slabije obojani

salata

nedostatak kalija uzrokuje nekroze na listovima

KALIJ
Suviak kalija i interakcija sa drugim elementima

viak kalija moe uzrokovati deficijenciju magnezija, mangana i kalcija visoka koncentracija kalcija limitira upijanje kalija iz otopine zemljita

SUMPOR

Znaaj sumpora ulazi u sastav mnogih organskih spojeva (aminokiseline, glikozidi, eterska ulja) sastavni dio koenzima A i mnogih karboksilaza i transaminaza ima znaajnu ulogu u mnogim fiziolokim procesima (fotosinteza)

Snabdjevanje biljke sumporom

biljke koriste sumpor u obliku sulfata i sulfida, a mogu koristiti i SO2 iz zraka da bi se sumpor ukljuio u metabolizam biljke sulfati se prevode u reducirani oblik (cistein) koji se vee za organske spojeve

SUMPOR
Simptomi nedostatka sumpora nedostatak usporava rast biljke, lie poprima svijetlozelenu boju simptomi slini kao kod nedostatka biljke azotom

kukuruz

jabuka

SUMPOR

Simptomi nedostatka sumpora

manjak sumpora kod paradajza

duhan

SUMPOR
Suviak sumpora i interakcija sa drugim elementima

nisu uoena tetna djelovanja na biljku uslijed suvika sumpora, osim u sluaju poviene koncentracije SO2 u zraku
prevelika koncentracija sulfata reducira ulaenje molibdena

KALCIJ
Znaaj kalcija neutalizira viak organskih kiselina stvarajui oksalate s pektinom gradi kalcij-pektinat koji slui kao neophodan materijal za jaanje primarnih membrana sudjeluje u enzimatskim procesima metabolizma ugljikohidrata poveava viskoznost protoplazme i utjee na odravanje fiziko-kemijske strukture elije nuan za pravilno formiranje ploda

Snabdjevanje biljke kalcijem

kalcij se u zemljitu nalazi u vidu lako topivih soli (karbonata, sulfata, nitrata) i lahko je pristupaan biljci (Ca2+) slabo mobilan u biljci

KALCIJ
Simptomi nedostatka kalcija

simptomi se oituju na listovima u vidu kloroze esto su listovi naborani, krajevi liske okrenuti prema gore na plodovima karakteristine pjege

jabuka krastavac

KALCIJ
Simptomi nedostatka kalcija

manjak kalcija kod paradajza

KALCIJ
Suviak kalcija i interakcija sa drugim elementima

viak kalcija esto je popraen nedostatkom magnezija u biljci

viak magnezija i kalija u tlu uzrokovat e poremetnje u primitku kalcijevih iona preko korijena pretjerana gnojidba azotom stimulirat e vegetativni rast pri emu se izuzima kalcij iz plodova manjak bora moe reducirati pokretljivost kalcija

MAGNEZIJ
Znaaj magnezija

sastavni dio hlorofila sastavni dio koenzima mnogih transferaza i ima znaajnu ulogu u enzimatskim procesima u eliji sudjeluje u izgradnji elijskih membrana kao magnezijev pektinat sudjeluje u energetskim procesima u stanici (transport elektrona) ukljuen je u metabolizam azota, te u sintezu i transport proteina i ugljikohidrata moe neutralizirati viak kiselina u biljkama, stvarajui oksalate koji su teko rastvorljivi

Snabdjevanje biljke magnezijem magnezij se u zemljitu nalazi u vidu lakotopivih soli i pristupaan je biljci (Mg2+) lahko pokretljiv u biljci amonijani, kalijevi i kalcijevi ioni antagonistiki utiu na primitak magnezija

MAGNEZIJ
Simptomi nedostatka magnezija simptomi se manifestiraju prvo na starijim listovima koji blijede (izmeu lisnih ila) i postepeno poprimaju mrku boju poevi od vrha lista ova pojava popraena je i stvaranjem klorotinih pjega razasutih po cijelom listu plodovi ostaju mali

jabuka

kukuruz

MAGNEZIJ
Simptomi nedostatka magnezija

manjak magnezija kod paradajza

krompir

MAGNEZIJ
Suviak magnezija i interakcija sa drugim elementima viak magnezija esto je popraen nedostatkom kalcija u biljci velika koncentracija Mg uzrokuje nedostatak Ca i K(antagonizam) to se odraava na slabiji rast biljke

ELJEZO
Znaaj eljeza sudjeluje u sintezi hlorofila ulazi u sastav mnogih oksidoreduktaza sastavni dio citokroma i ferodoksina (transport elektrona u fotosintetskom i respiratornom lancu) utie na fiksaciju atmosferskog azota

Snabdjevanje biljke eljezom iz otopine tla biljci je eljezo pristupano kao Fe2+, Fe3+ i kao helati da bi se eljezo ukljuilo u metabolizam biljke potrebno je da se Fe3+ reducira u dvovalentni oblik (vrlo vano prisustvo mangana) na usvajanje eljeza negativno utjeu vee prisustvo K, Ca, Mg (antagonisti), alkalna sredina i teki metali (zbog taloenja), poveana vlanost zemljita i kiselost zemljita slabo pokretljiv u biljci

ELJEZO
Simptomi nedostatka eljeza manjak eljeza se prvo manifestira na listovima kao kloroza izmeu nerava biljke zaostaju u razvoju manjak eljeza

jabuka

ELJEZO
Simptomi nedostatka eljeza

u otklanjanju nedostatka eljeza efektnije je dodavati eljezo u obliku helata (Sequestren), nego u mineralnom obliku, jer se u mineralnom obliku dodano eljezo vrlo brzo inaktivira (vee se u organske spojeve i postaje nepokretno)

manjak eljeza kod paradajza

ELJEZO
Suviak eljeza i interakcija sa drugim elementima viak eljeza uzrokuje slabije primanje mangana listovi se postepeno suavaju i poprimaju bronanu boju vee koncentracije Zn, Cu, Mo, Mn uvjetuju slabije primanje eljeza u alkalnim otopinama Fe se nalazi u feri obliku (Fe3+) koji je nekoristan za biljku

suviak eljeza

BOR
Znaaj bora bor sa eerima gradi komplekse koji lake prolaze kroz membranu sudjeluje u sintezi nukleinskih kiselina i procesu aminacije organskih kiselina kao aktivator dehidrogenaza enzima neophodan element u procesu opraivanja i oplodnje (potie formiranje polenove cijevi) ukljuen je u translokaciju Ca i biljnih hormona bor sa celulozom ini komplekse koji daju elastinost staninoj stijenci Snabdjevanje biljke borom H3BO3 je dominantna forma bora iz koje biljka moe apsorbirati bor u alkalnim tlima slabija je pristupanost bora bor je slabo mobilan u biljci

BOR
Simptomi nedostatka bora

prvi simptomi nedostatka bora su izumiranje toaka rasta stabla i korijena, raspadanje provodnog sustava biljke (floema), biljka poprima bunast izgled nedostatak bora izaziva poremeaje u formiranju ploda, korijena i krtole plodovi zaostaju u rastu, poprimaju deformirani oblik i nejednaki su po veliini nedostatak bora esto je popraen simptomima nedostatka Ca, jer je translokacija Ca usko vezana za prisutnost bora

jabuka

BOR
Simptomi nedostatka bora

paradajz

jagoda

BOR
Suviak bora i interakcija sa drugim elementima suviak bora izaziva suenje, te kasnije nekrozu perifernih dijelova lista negativno djelovanje bora se poveava uslijed smanjene prisutnosti Ca

limun

MANGAN
Znaaj mangana aktivitor enzima (dekarboksilaza, dehidrogenaza i oksidaza) kontrolira nivo auksina (aktivira enzim koji sudjeluje u oksidaciji auksina) lako mijenja valenciju (Mn2+ u Mn3+) - sudjeluje u brojnim oksidoredukcijskim procesima neophodan za normalno odvijanje fotosinteze - sudjeluje u fotooksidaciji vode odrava strukturu klorofila znaajan za primanje fosfora i magnezija Snabdjevanje biljke manganom mangan ulazi u biljku u obliku trovalentnog iona mangan je pokretljiv u biljci

MANGAN
Simptomi nedostatka mangana kloroza lista, list dobija sitnomreast izgled, nervi dugo zadravaju zelenu boju klorotine pjege u odmakloj fazi prelaze u fleke tzv. suha flekavost uslijed nedostatka mangana biljne stanice gube turgor (zbog smanjenog turgora, list se savine pa izgleda kao da visi)

MANGAN
Simptomi nedostatka mangana

penica

paradajz

salata

MANGAN
Suviak mangana i interakcija sa drugim elementima suviak mangana izaziva nekrotine pjege crne ili mrke boje koje se uoavaju i na nervama i drci lista viak eljeza, bakra i cinka mogu reducirati apsorpciju mangana natrij i kalij u visokim koncentracijama uzokuju poremetnje u primanju mangana viak mangana reducira primanje eljeza

limun

BAKAR
Znaaj bakra

ulazi u sastav veeg broja enzima iz grupe oksidaza sastavni je dio plastocijanina (proteina koji sudjeluje u transportu elektrona) pozitivno utie na otpornost biljaka prema sui i bolestima potie fertilnost polena i sintezu antocijana sudjeluje u sintezi hlorofila

Snabdjevanje biljke bakrom

biljka uzima bakar u obliku Cu2+ iona i helata bakar je slabo pokretan u biljci

BAKAR
Simptomi nedostatka bakra

nedostatak bakra uzrokuje poremetnju vodnog reima to se manifestira gubljenjem turgora u stanicama, listovi se sue i uvijaju esto odumire vrna grana i prekida se apikalna dominacija simptomi se oituju na listovima u vidu kloroze (na periferiji lista)

kukuruz

jabuka

BAKAR
Simptomi nedostatka bakra

citrus vrste paradajz

BAKAR

Suviak bakra i interakcija sa drugim elementima suviak bakra pospjeuje nedostatak eljeza to se manifestira klorozom listova usporen rast korijena vea koncentracija fosfata i pretjerana gnojidba azotom inicira deficijenciju bakra viak bakra reducira usvajanje molibdena i mangana

CINK

Znaaj cinka sastavni je dio koenzima mnogih dehidrogenaza i proteaza ulazi u sastav enzima karboksilaze stimulira rast biljaka (pozitivno utie na sadraj auksina u biljci) pospjeuje stvaranje kroba

Snabdjevanje biljke cinkom biljka uzima cink u obliku dvovalentnog iona i helata slabo pokretan u biljci

CINK
Simptomi nedostatka cinka

patuljast i rozetast izgled biljke klorotine pjege na listu listovi dobijaju blijedozelenu boju

CINK

Simptomi nedostatka cinka

jabuka

citrus vrste

CINK
Suviak cinka i interakcija sa drugim elementima suviak cinka praen je simptomima nedostatka eljeza viak fosfata uzrokuje deficijenciju cinka azotna gnojiva osobito onemoguavaju primanje cinka iz otopine tla suviak cinka pospjeuje deficijenciju eljeza

MOLIBDEN

Znaaj molibdena ukljuen u proces fiksacije azota i redukcije nitrata (sastavni dio nitroreduktaze) potie sintezu askorbinske kiseline sudjeluje u procesima rasta i razvia (na poticanje stadija jarovizacije)

Snabdjevanje biljke molibdenom molibden ulazi u biljku kao anion MoO42-

MOLIBDEN
Simptomi nedostatka molibdena simptomi se javljaju na starijim listovima u vidu nekrotinih pjega razasutih po listu smanjuje se rast biljke i oslabljen je njen energetski potencijal to se manifestira mlohavim izgledom cijele biljke

MOLIBDEN

Suviak molibdena i interakcija sa drugim elementima nisu uoeni znaajniji poremeaji

MINERALNA ISHRANA
Pristupanost hranjiva s obzirom na pH vrijednost zemljita

MINERALNA ISHRANA
Neki antagonistiki parovi elemenata ishrane biljaka od praktinog znaaja
NH4 - K NH4 - Ca NH4 - Mg K - Mg K -B P - Fe P - Zn P - Al Mn - Mo Mn - Zn Cu - Mn Cu - Fe Zn - Fe Ni - Fe Cr - Fe Co - Fe

K - Ca

Mn - Mg

Cu - Mo

SO4 - Mo

K - Na

Mn - Fe

Cu - Zn

Bergman, 1983.