Nh

s 12 2013

Phn tch nhng vn Gii

trong vic pht trin Gao dc i hc nh hng Ngh nghip - ng dng

Trng i hc Nguyn Tt Thnh

[300 Nguyn Tt Thnh Q.4, TPHCM T: 39404314 Email: bantinGTQT@ntt.edu.vn]

TM TT
D n Pht trin Gio dc i hc nh hng Ngh nghip - ng dng (POHE) Giai on 2 do B GD-T ch tr thc hin cng vi i tc Trng i hc Saxion v ti tr ca chnh ph H Lan nhm mc tiu to ra mt bc chuyn bin quan trng trong vic gn kt nh trng vi th gii vic lm, gip cc trng nng cao nng lc p ng v tr thnh hu dng hn cho x hi. Bn bo co nghin cu ny c nhim v cung cp t liu t quan im gii nhm mang li tm nhn cng nh s lnh o (t kha cnh gii) cho cc trng Nhng phn tch ny s em li tng cho lnh o cc trng pht trin cc chng trnh GDH nh hng ngh nghip -ng dng vi kt qu tt nht, bi v nhng quan im v nh kin gii l mt thc t khng th ph nhn nhng li rt t c nhn thc v nh gi y . Mc d xt v mt chnh sch, Vit Nam khng c s phn bit gii, nhng trong thc t, vn c nhiu ro cn khin cho mi gii cha th pht huy ht tim nng ca mnh trong nhiu lnh vc ngh nghip. Cc trng H nh hng ngh nghip -ng dng l ni c khuynh hng o to sinh vin cho nhng ngh nghip c th, rt cn lu n nhng nh kin v ro cn ny, cng nh hun luyn ging vin cch thc nhn nhn, phn tch nhng vn gii v t quan im gii, v s hiu bit ny rt cn cho vic t vn ngh nghip, xy dng chng trnh o to, hng dn rn luyn nhng k nng v thi thch hp cho ngh nghip. S hiu bit kha cnh gii trong GDH nh hng ngh nghip -ng dng cng rt cn cho cc nh lnh o, h c th a ra nhng chnh sch h tr cho vic xa b cc nh kin v ro cn v gii v ang ngn cn nam hoc n trin n ton b tim nng vn c ca h. Chng ti xin cm n Ban G D n cho php s dng ti liu ny chia s vi ng nghip, gp phn nng cao cht lng GD theo quan im bnh ng gii, theo ngha khng ch mang li c hi nh nhau cho nam v n, m cn xa b mi ro cn ngn h tn dng nhng c hi y.

Ch trong vng mt thp k qua con s nhng ngi theo hc sau trung hc Vit Nam gia tng rt mnh. S sinh vin n vo i hc ni chung t thay i, nhng trong khu vc nng nghip, k thut, cng ngh v xy dng th con s ny tng gp i. Tuy c mt xu th tch cc v bnh ng gii trong gio dc sau trung hc, chnh ph Vit Nam cng nhn ra l vn c nhng nh kin nht nh cn tn ti v cn tr vic bin nhng mc tiu bnh ng gii trong gio dc thnh hin thc. Chng ti thc hin nhim v phn tch nhng vn gii l nhm (i) xy dng nhng hiu bit su hn v vn gii trong bi cnh trng i hc v lin quan n mi c im ca gio dc nh hng ng dng; (ii) xut nhng g chng ta c th lm i vi nhng tc ng khng mong mun m nhng vn gii y c th gy ra. Bn bo co ny trnh by nhng vn chnh sau y: 1.V s mng ca nh trng C nhiu nh kin trn th trng lao ng v nhng vic lm nam v n c th m nhim. C ngi tin rng l mt tnh trng t nhin. Tuy vy, phn ln nhng la chn ca phi nam hay phi n li khng phi do bn cht ca h, do s khc bit sinh hc, m l do nhng g h hc c. Chng hn, hin nay ngh ging vin c xem nh ngh ca n gii, nhng cch y cha y 40 nm, hu ht ging vin l phi nam. Dy hc v bn cht khng phi l ngh ca phi n, nhng x hi Vit Nam hin nay a thch ph n lm vic trong ngh ny. iu ny gy kh khn cho nam gii khi theo ui ngh gio. Vic x hi c xu hng nh gi thp nhng ngh c coi l ca phi n cng gy kh khn nhiu hn cho nam gii khi tham gia ngh dy hc. Vit Nam, cng nh nhiu ni khc, nam gii chu trch nhim v thu nhp ca gia nh, v th h s khng chn hc nhng ngh nghip lng thp nh ngh dy hc. Nh trng l ni rt quan trng nhng c trng v gii nh th hnh thnh v vn hnh. Trng i hc c mt tim nng ln lao trong vic nh hng ln nhng thay i v c im gii trong x hi. Kt qu nghin cu cho thy c nhng thay i ang xy ra quy m nh. Ngy cng nhiu ngi n ng cho bit h c gip v lm vic nh. Ngy cng nhiu ph n chn hc nhng ngh xa nay c

coi l ca n ng. xut 1: Cn tch cc lin h vi y ban V s Tin b ca Ph n, cng nh cc ging vin c kin thc chuyn mn v gii trong qu trnh thc hin xy dng s mng tm nhn cho GDH nh hng ngh nghip ng dng. iu ny s gip t c cn bng v gii khi qu trnh xy dng s mng tm nhn c s tham gia v bao gm quan im ca gii n, c bit l khi lnh o cc trng hu ht l nam gii. Cc chuyn gia t vn gip cc trng xy dng s mng tm nhn POHE cn cho li khuyn v vai tr ca trng H trong vic nh hng n nim tin trong x hi v mt tng lai bnh ng hn gia nam v n trong th trng lao ng. Trng H cn nh hng ti x hi trn ba mt: thng tin cho sinh vin v cha m h vo lc h ng k ngnh hc; t vn ngh nghip cho sinh vin; v t vn cho th gii vic lm. 1. Mc tiu v i tng ca GDH nh hng ngh nghip -ng dng (POHE): Mt s cng n vic lm trong th trng lao ng thch hp vi phi nam hn phi n, cng nh mt s vic khc th thch hp vi n hn l nam. Thng tin lao ng cho thy cc cng ty u tin tuyn nam hn l n, do nhng c im c th nh sc khe hay kh nng vn ng. Cc nh tuyn dng cng a thch nam hn n do nhng l do khc, nh b nh hng ngh nhn vin n s yu cu ngh thai sn t ra l hai ln. iu ny c v khng thnh vn khu vc nh nc. Ph n dng nh c nhiu c hi lm vic hn trong c quan nh nc. Tuy nhin s ch lm trong khu vc nh nc khng tng nh khu vc t, v cnh tranh v tr trong khu vc cng l rt khc nghit. mt mc no , s khc bit trong kh nng kim c vic lm ca nam v n trng hp vi c mun ca h, nhng iu ny ang thay i. c khi gi cm hng t tng bnh ng gii, thanh nin nam n ngy nay t c cch nhn theo kiu truyn thng v loi cng vic m h mun lm. xut 2: Cn kho st th trng lao ng nghin cu v (1) s khc bit v kh nng tm c vic lm gia nam v n theo tng loi cng vic; v (2) s hi lng v cng vic, cht lng cng vic v s vn hnh cng vic khc nhau nh th no gia nam v n theo nhm tui, v theo nhn nh ca ngi tuyn dng. Nhng thng tin nh th c th rt hu ch trong vic xy dng chng trnh o to POHE cng nh t vn hng nghip cho sinh vin POHE. 2. Chng trnh o to POHE- Gang vin c quan tm n vic hiu bit nhiu hn v h s nng lc chuyn mn t quan im gii. Mi quan tm ny c th c p ng bng cch th hin nhiu hn cc phn tch v nghin cu v gii nh l mt phn ca ni dung chng trnh. Mt h s nng lc chuyn mn cho thy c nam v n u hot ng nh nhau trong lnh vc y s c th gip thu ht c nam ln n sinh vin vi s lng ngang nhau v gip h chun b tt hn cho th trng lao ng. Hn th na, v c l cn quan trng hn, chng trnh o to ng thi cng x l c vn phng php thc hin ni dung o to y. N khng ch x l cc s kin hay hnh nh, m l vn ha v cc gi tr ca x hi. Chng trnh o to c th cng c hin trng hay t cu hi vi hin trng y. N lin quan n nhng g pha sau chng trnh o to, nhng thng ip khng c ni ra thnh li nhng v cng quan trng, chng hn nh v nhng g x hi hay th trng lao ng mong i nam gii hay n gii. xut 3: Chng trnh o to mun chuyn ti thng ip g vi d n v nam v n trong th trng lao ng? Chng trnh o to ny ang khng nh hay ang thch thc hin trng (v gii)? Bn bo co ny xut rng nhng cu hi ny cn c tr li trong bi cnh xy dng chng trnh v ngh dng ngn ng, hnh nh trong ni dung chng trnh o to ph v nhng nh kin khng c ch li g v vic mt ngh nghip no ch dnh cho nam hay cho n. Hn th na, bn bo co xut a ra nhng nghin cu v gii trong nhng lnh vc

thch hp xy dng phng php o to ph hp. D n POHE c th xy dng trn kinh nghim hin ti ca nhng ging vin v ang thch thc cc nh kin v vic lm trong sinh vin cng nh trong th trng lao ng. thc v gii nh vy trong chng trnh o to s cn c thi gian v cn bt u bng nhng hi tho nhm nng cao nhn thc v gii cho i ng qun l, lnh o cng nh ging vin. 3. T chc v qun l Cch ngh ph bin cc trng l trong chnh sch khng c s phn bit nam n. Tuy qu l s tht nhng nhn chung ph n c cho l phi chm sc gia nh, cho nn kh khn hn nam gii khi theo ui vic hc thm v pht trin s nghip. Nam gii c mong i l ngi nui gia nh, nn t ngi xin vo cc v tr trong trng i hc. Chnh sch gii c mc ch to iu kin cho n gii nm bt c hi cng nh nam gii, v ngc li nu nh nam gii v tr bt li. Cc trng i hc cng sn sng to iu kin cho n gii theo ui mi c hi, nhng nhng iu ny cha c cng nhn nh l chnh sch v gii. C bng chng gi rng i ng gio vin c c hai gii s hot ng tt hn so vi khi ch mt gii chim a s. Nhiu trng rt kh thu ht ging vin nam. H cha nghin cu xem ng lc no thu ht nhng ngi phi nam hin ang lm vic trong khu vc gio dc. iu ny c th em li hiu bit sng sut v vic lm cch no c th thay i tnh trng c trng gii ca ngh dy hc, chng hn thc y vic dy hc nh mt ngh nghip ng mong mun hn i vi nam gii. 4. Gn b vi th gii vic lm Khng c nhiu vn v gii trong quan h gia nh trng v th gii vic lm. Thc t l hu ht quan h vi th gii vic lm c xy dng qua quan h vi cu sinh vin v iu ny c th l mt thun li cho ging vin n, nht l trong nhng lnh vc m nam chim s ng, cng l ni ging vin n c t mi quan h v kinh nghim lm vic. Cc trng mun ph v nh kin gii v vic ngh nghip no c xem nh ngh ca n ng hay ngh ca n b s c th thy c ch khi tuyn chn nhiu ph n hn t cc doanh nghip i tc ca nh trng phc v trong Hi ng Th gii Vic lm ca trng. 5. Sinh vin v ging vin- Ging vin khng c o to cch quan st nhng khc bit gii trong sinh vin, v vy h c xu hng khng nh mt cch v thc nhng nh kin v gii. V d, c kh nng l h b st khng ch ti mt sinh vin nam chm ch ch v trong thm tm h c sn ngh l sinh vin n chm ch hn. nh kin c th d dng tr thnh nhng li tin tri t n thnh hin thc: sinh vin nam s khng lm vic cn mn hn, bi v khng ai k vng h lm nh th. Tc gi bi ny tho lun vn tt iu vi mt s ging vin POHE v h thy rt hng th vi nhn xt y. H bt u thy sc mnh ca vic c thc trnh cc nh kin v nhn mnh nhng cch x s nhm ph v nh kin, sinh vin c th bc l v pht trin th mnh v ti nng thc s ca h. Hng dn sinh vin l vic cha c xy dng thnh mt quy trnh. Hin ang c c hi xy dng mt quy trnh nh th da trn kinh nghim hin ti ca ging vin, nhm thch thc nhng nh kin v ngh nghip trong sinh vin cng nh trong th gii vic lm. 6. Lnh o Ging vin n cc trng hiu r v sao h khng nm gi cc v tr lnh o. Mt s ngi c th quy iu ny cho phm cht n gii, nhng thc t l c nhiu nim tin v kinh nghim phc tp hn nhiu trong x hi cng gp phn to ra hin trng y. V tuy th, ngy cng nhiu ph n tng bc chm v chc chn, t c v tr lnh o. Nu cc trng mun thc y nhiu ph n t c cng v lnh o, mt s cn ngi phi vt qua l: nh kin v vic ph n khng nng lc lnh o

 gii.

Trch nhim chm sc gia nh v cha m ca ph n Ph n thng thiu t tin khi theo ui nhng v tr lnh o Quan im ca c hai gii u cho rng ph n khng c nng lc lnh o bng nam

xut 4: Cn nhc nhng im sau y khuyn khch ph n trong cc trng gt hi c li ch t nhng c hi m d n POHE mang li: Nng cao nhn thc ca lnh o cc trng v vic bnh ng gii khng ch l cn bng s lng nam v n, m l cc gi tr tinh thn trong x hi c th to ra nhng kt qu khng cng bng cho n gii hay nam gii. Chnh sch gii c mc ch sa cha li tnh trng ny cho gii b bt li, kt qu nam v n c th t c c th cng bng hn. Phi hp vi y ban v s Tin b ca Ph n, h tr lnh o nh trng nghin cu cc iu kin c th a ra nhm gip ging vin nam v n c th theo ui nhng c hi v s nghip gn vi ging dy POHE. o to ging vin POHE h c th quan st nhng khc bit v gii trong sinh vin, h khng khng nh nhng nh kin gii mt cch khng thc m nhn mnh nhng cch x s nhm ph v nhng nh kin y. iu ny s gip sinh vin bc l v pht trin u th cng nh nng khiu thc s ca mnh. Trung tm o to POHE / Chng ch POHE Nn cn nhc cc hnh thc hc t xa linh hot kt hp vi hng dn trong nh trng. y khng ch l cch tit kim chi ph cho vic ph bin kin thc v y mnh k nng tt hn l dy trong cc phng hc theo li truyn thng; m cn l cch to iu kin cho nhiu n ging vin tham gia. thu ht ngi hc, cc trung tm o to ging vin POHE cn gp phn thay i hnh nh ngh dy hc nh l ngh ca n gii, bng cch thc y mt cch c thc vic ging dy POHE l mt ngh nghip ca c nam v n. 7. Cc ch bo v gii - Khun kh hot ng ca POHE c mc tiu c th v vn gii, v nhiu mc tiu khc c lu vn gii. Hai ch bo b sung c th cn nhc cho nhng mc tiu hin ang c xc nh theo cch trung lp v gii l: Mc tiu v th trng lao ng: cc trng cn xy dng nhng hiu bit y v nhng cng vic lm c coi l ca nam gii hay n gii, v dng nhng tri thc ny cung cp thng tin cho vic thit k chng trnh o to. Mc tiu ph v ging dy POHE: cc trng a ra thc hin nhng ngnh hc POHE c th ph v cc nh kin v gii.

Tc gi: Lucia Nass Lc dch v gii thiu: Phm Th Ly

1. Mc tiu v phng php thc hin nhim v phn tch nhng vn gii

Bn bo co nghin cu ny c nhim v cung cp t liu t quan im gii nhm mang li tm nhn cng nh s lnh o (t kha cnh gii) cho d n. Nhng phn tch v gii s em li tng cho lnh o cc trng pht trin cc chng trnh GDH nh hng ngh nghip -ng dng vi kt qu tt nht, v nhng quan im v nh kin gii l mt thc t khng th ph nhn nhng li rt t c nhn thc v nh gi y .

Cu hi nh gi tng qut l: Nhng vn v gii cn c xem xt trong GDH nh hng ngh nghip -ng dng l g, v chng ta c th lm g i vi nhng tc ng c th khng mong mun v c th nhn thc c ca nhng vn y?. Chng ti vn dng cch tip cn bn hng khc nhau tr li cu hi trn. 1. 2. 3. 4. Phng vn v tho lun nhm tp trung vi cc bn lin quan trong phm vi nhng chng trnh POHE thc hin 8 trng i hc. Kho st nh gi nhng vn gii trong c trng. Quan st trong qu trnh tng tc ti cc bui phng vn v tho lun nhm tp trung. Kim tra cho thng tin vi ti liu ca d n v nhng t liu thnh vn khc v vn gii trong GDHVN. i vi phng vn v tho lun nhm tp trung, chng ti thit k hng dn cu hi da trn mc tiu ca bo co v 10 c im POHE. Nhng cu hi ny to iu kin xc nh r nhng vn gii v tho lun v tc ng kh d ca nhng vn y. Chng ti phng vn 97 nam v 76 n trong 8 trng thc hin d n POHE. i tng phng vn bao gm lnh o nh tr,g y ban V s Tin b ca Ph n, Cng on, Hi Ph n,

Phng o to, Phng Nhn s, Phng K hoch Ti chnh. Chng ti cng thit k mt bng kho st trc tuyn qun l bng cng c Survey Monkey. Kho st nh gi v gii ny l nhm nh gi nh lng v nhng nim tin i vi vai tr ca gii cng nh nhng vn gii trong bi cnh i hc. Kho st ny thu ht c 776 ngi tr li, 53,4% l n. V v tr, lnh o chim 3 %, Ging vin 15,6 %, nhn vin 4,6 % v sinh vin 76,8 %, mt t l tng i c th i din mt cch cn xng cho cn b nhn vin nh trng v sinh vin. Cu hi kho st phn tch gii tm hiu s khc bit gii trong cc lnh vc sau: Hot ng hc tp ca sinh vin C hi pht trin trong s nghip ca cn b - ging vin C hi tm vic lm i vi sinh vin tt nghip Cuc kho st cng a ra mt s nhn nh v vai tr ca nam v n trong gia nh, hot ng tng ng ca h trong th gii vic lm. Kt qu kho st c trnh by trong phn 2 ca bn bo co ny. Gii c th l ch chuyn tiu lm. Da trn nhiu thnh ng tc ng c dn ra v nhng cu chuyn a trong cc cuc phng vn, tc gi bi ny sng to ra mt s tranh hot hnh. Thnh ng, chuyn ci l nhng cch din t su sc v vn ha v gip chng ta hiu cc gi tr trong x hi. Tranh hot hnh ny c th c dng khi u tho lun trong cc hot ng tng lai ca POHE lin quan vn gii. 2. Tng quan: Vn Bnh ng gii trong GDH nh hng ngh nghip -ng dng GDH nh hng ngh nghip -ng dng (POHE) tm cch p ng nhu cu tuyn dng ca th gii vic lm. Mt cch gin tip, POHE gp phn kch thch tng trng kinh t v nng cao tiu chun sng, nng sut v s c kt x hi1. Hiu theo cch thng thng, POHE c tim nng ng gp cho s bnh ng gii trong kinh t cng nh x hi Vit Nam. Hin php Vit Nam khng nh vic xa b s phn bit i x gia nam v n. Chnh ph c ban hnh Chin lc Bnh ng Gii. Trong th trng lao ng c nc, n chim 48,5 phn trm (World Bank). Tuy vy, nim tin ph bin trong x hi v nhng g mi ngi mong i nam v n lm trong gia nh v trong th gii vic lm nh hng n bnh ng gii trong th trng lao ng cng nh trong gio dc i hc (GDH). Nim tin

The UBC Ecosystem, A simple model for increasing the understanding of European Trng i hc-Business Cooperation (UBC).

x hi khin nhiu ngi phi nam nm gi v tr lnh o hn, v nhiu n hn trong phn khc thu nhp thp ca th trng lao ng, v d nh trong ngnh gio dc2.
Box 1. nh ngha v Gii

Gii tnh (Sex) v Gii (Gender) khc nhau nh th no? Chng ta sinh ra l con gi hay con trai (khc nhau v gii tnh), nhng thm vo s khc bit chng ta cn hc cch x s nh l mt a con gi hay con trai, nh l ph n hoc n ng (khc nhau v gii) da trn nhng chun mc v truyn thng ca x hi.

v s khc nhau gia cng bng gii (gender equity) v bnh ng gii (gender equality) l g? Cng bng khc vi bnh ng. Mc ch ca nhng chnh sch tp trung vo bnh ng l loi tr tt c khc bit ai cng c cng mc thu nhp, sc khe v gio dc. Mc ch ca cng bng l loi tr s bt cng v trnh nhng tnh hung c th lm mt i quyn ca n gii hay nam gii. Nhn chung s bt cng ny sinh khi mt gii b tc i mt cch khng cng bng nhng ngun lc c bn sn c cho gii kia. S chnh lch c coi l khng cng bng hay khng ph hp cng l khi n do hon cnh x hi gy ra hn l do nhng nhn t sinh hc. Ngun: Unicef 2011

Gio dc sau trung hc o to con ngi cho nn kinh t ton cu ngy nay. Vit Nam v ang chng kin s tng trng ln lao v s ngi vo i hc. T nm 2000 n 2010, tng trng v s sinh vin trong cc chng trnh POHE l 73% trong nng nghip, 63,3% trong gio dc s phm, v 68,7% trong k thut, sn xut v xy dng (World Bank). S n vo i hc trong ngnh s phm, mt mn c xem l thch hp hn cho n gii, c thay i cht t trong thp nin qua hn 50 % sinh vin l n. Tuy nhin, chng ta c th quan st thy s n vo ngnh nng nghip tng hn gp i cng nh trong cc ngnh k thut, sn xut v xy dng, nh minh ha trong Biu 1.

Equity and Access to Tertiary Education: The Case of Vit Nam, April 2010

Kho st phn tch gii trong phm vi POHE vi 785 ngi tr li 8 trng cho thy mt s nim tin v gi tr tc ng n bnh ng gii nh th no trong bi cnh trng i hc. Kt qu kho st cho thy rng mt l do quan trng khin s lng n vo i hc thp hn nam c th l nim tin cho rng gia nh khng khuyn khch n gii theo ui vic hc (45 %), cng vi n l vic gii n khng thy cn phi theo hc i hc bng c nh phi nam cm thy (31,5 %). Gn mt phn t (23,5 %) s ngi tr li tin rng nng lc ca n gii trong lnh vc i hc thp hn nam gii. Khng c khc bit ng k trong cu tr li ca nam v n. Nim tin tip theo, tht ng ngc nhin trong mi trng i hc, v theo nhiu ngi c phng vn, n sinh vin thc ra hc tt hn nam tt c cc khoa, bi v h chm ch hn sinh vin nam. V d ny c th cho thy mt nim tin ph bin trong x hi, nh l nng lc thp ca n gii trong vic hc bc i hc, khng phi lc no cng c khng nh bng s kin, chng c. Tuy vy, nhng nim tin bm r rt su xa, v nhiu kh nng l nh hng n s la chn ca cc gia nh, cng nh ca cc em trai v em gi, v vic liu c nn tip tc theo ui s hc. l l do khin cc chng trnh bnh ng gii xem xt nhng quan im c nh hng trong x hi tc ng tiu cc nh th no n gio dc v n s la chn ngh nghip ca thanh thiu nin, n v nam. Biu 1: S n vo i hc trong cc ngnh POHE 2000-2010
70.0 60.0 50.0 40.0 30.0 20.0 10.0 0.0 2000 2002 2003 2007 2008 2009 2010 K thut, sn xut, xy dng Nng nghip s phm

Ngun: Worldbank databank (truy cp 22/10/2012)

Biu 2: N c trnh hc vn thp hn nam, bi v

Kh nng hc tp bc H ca n thp hn nam Gia nh khng khuyn khch n hc cao

N khng thy cn phi hc H nh phi nam cm thy

Ngun: Kho st phn tch gii POHE 2012 (n=720) Tuy B Gio dc v o to (GD-T) cha a ra nhng tiu chun v bnh ng gii, vn c xu hng tch cc v bnh ng gii trong gio dc sau trung hc. iu ny c th l do chnh sch nh nc h tr cho s tin b ca ph n. Vit Nam k v ph chun Hip c Loi tr Mi Hnh thc K th N gii (CEDAW) nm 1980, 1982, v chnh ph Vit Nam cng cng nhn rng mt s nh kin gii nht nh vn cn tn ti dai dng v cn tr vic thc hin Chin lc Bnh ng Gii ca quc gia, nht l trong vic t c cc mc tiu gio dc. Tc gi phng vn 97 nam v 76 n trong 8 trng thuc d n POHE. Kt qu ca nhng cuc phng vn ny v nhng d liu h 3. Kt qu nghin cu v tr t cuc kho st phn tch gii c trnh phn tch gii theo 10 c by theo b khung mi c im POHE. Hai im ca POHE trong mi c im ny l, (8) c s vt cht h tng, v (9) nghin cu, khng lm ny sinh kt qu nghin cu no ng k v vy khng c trnh by nh nhng mc ring. Cc kt qu nghin cu quan yu v hai c im ny s c th hin trong khi cp n cc c im khc ca POHE. 3.1. S mng ca nh trng S mng POHE tp trung vo vic phc v th trng lao ng vi nhng chng trnh o to c th ca tng lnh vc v khu vc. S mng ny cn bao gm mc ch tm hiu xem liu th trng lao ng c nhng i hi c th nh th no i vi nam hay n. Khu vc cng c v nh khng phn bit nam hay n, m tuyn ngi theo phm cht. Trong khi , khu vc t c nhng yu cu c th v gii tnh u tin nam hay n th hin r trong cc

10

qung co tuyn dng, ty theo mc ch v tnh cht ca cng vic. V d cng ty nc ngoi a thch tuyn dng n v h c k nng ngn ng tt hn3, nhng nu cng vic i hi i li nhiu, th khu vc t a thch tuyn dng nam gii hn. Nim tin v vic cng vic no l thch hp hn vi nam hay n ty thuc vo phn khc ca mi khu vc v lnh vc chuyn ngnh m cc trng phc v. Tnh nng ng v n nh c v l c im quyt nh cho mt cng vic no c xem l thch hp hn vi nam hay n. Kt qu nghin cu gi rng nhng nim tin hin nay v vic iu g to ra nhng ngh nghip c xem l ca nam hay n ang din ra s thay i. Tuy rng mt v hiu trng bnh lun: Cng nghip l ngh ch yu ca nam, v s la chn t nhin ca sinh vin cng nh th. N thng khng chn ngnh k thut, nhng Biu 1 cho thy s n chn hc ngnh k thut ang ngy cng tng. Th h tr dng nh thay i t ra l mt s nim tin v nhng ngh c xem l ngh ca nam hay n. Nh cuc trao i di y c th minh ha, sinh vin cm thy tuy n v nam c th a thch ngh ny hn ngh khc, rt nhiu ngh trong thc t c th do c hai gii m nhim. Tuy vy, ni th d m lm th kh: Mt trong cc Ging vin mt vin nghin cu ni vi ti rng nam c th i li nhiu trong khi n cn chm sc gia nh, nn ng ta a thch chn lao ng nam. Lc ti ci li ng ta. Ti ni, n cng lm nh th c, nhng thc ra trong thm tm, ti bit ng ta ni ng ( kin mt n sinh vin)4. C mt s chng c cho thy rng cc ging vin POHE c gng gy nh hng ln cc doanh nghip h nhn cc em n sinh vin tt nghip khi c im cng vic y c coi l ph hp hn cho nam gii. Tuy vy, iu tri ngc khng thy c nu ra, tc l, ging vin cho rng nam sinh vin cn t tm ly vic lm trong th trng lao ng. Hai nhm Ging vin dn chiu kinh nghim ngoi nc khi h quan st thy n c kh nng lm nhng vic m Vit Nam c xu hng coi l vic ca nam gii. Mt ging vin nu ra rng trong lc ngnh du lch khch sn Vit Nam ch yu l n, th iu ny li khng xy ra cc nc khc. Nhng ging vin ny quan tm n vic la chn ngh nghip ca sinh vin, v yu cu cc cng ty m h c mi quan h h tr s la chn ngay c khi s la chn ny l phi truyn thng (Chi tit hn xin xem mc 2.7 v Ging vin.). Kt qu kho st cho thy ti sao nam t lm vic nh hn n. Nim tin ph bin (51%) l x hi coi khng phi l vic ca nam gii. Rt nhiu ngi bnh lun rng nam ang bt u lm vic nh nhiu hn. Mt cn b lnh o nh trng ni rng hin nay phi nam gnh vc vic nh nhiu hn do n c th ginh nhiu thi gian hn cho cng vic. Mt ging vin nam quan st thy rng t tng con ngi c th thay i: gia nh ti hnh phc l v khi v i cng tc ti chu ton vic nh. Mt ging vin n tr gii thch: chng ti gip lau nh v ra chn, khng ch v gi y ti ang mang bu. Ti sng vi mt ngi n ng t t, ngi bit gip v v lm tt cng vic ngh nghip. Mt sinh vin nam quan st thy rng sau gi lm, n vn cn phi n con, nu n cn nam th i chi v ung bia. L mt ngi n ng, ti mun thay i iu : chng ti cn phi lm vic nh

3
4

Lu rng nhng ngi khc khng thy c s khc bit v kh nng ngn ng gia nam v n. Nhng ch in nghing trong bi (nu khng phi mc), l nguyn vn pht biu ca nhng ngi c phng vn.

11

nhiu hn. R rng l khng c s h tr y, ph n s thin v gia nh hn s nghip, v iu ny t ph n vo v tr bt li trn th trng lao ng. Box 2. Tho lun nhm, c hi ngh nghip cho nam v n sinh vin trong ngnh nng nghip
N sinh vin: Li ngh ph bin trong x hi l nam nn lm vic nng, nhng vic i hi sc khe th cht v s vn ng nh ngh xy dng, bn hng hay tip th, hoc nam lm cng vic qun l v h c nhiu thi gian v c hi thng tin, n lm cng vic vn phng v h phi tp trung cho vic gia nh. C nhn ti ngh nhng tng y khng ng, ph n c th lm cng vic lnh o nu h c gip trong gia nh, hay nu c chng chia s vic nh vi h. Cc c gio ca ti lm nhiu d n khc nhau v iu ny i hi nhiu thi gian, nhng h vn lm tt. Bi vy ni ch c nam mi lm tt nhng vic l khng ng. Rt nhiu ph n t c thnh cng trong cuc sng. Nam sinh vin: C mt s ngh nghip thch hp hn vi nam gii, khi n i hi sc mnh th cht. N sinh vin: Ph n thch hp hn nhiu vi ngh ging vin cc trng ngh, v nn lm vic cc vn phng a phng, hay t vn k thut cc trung tm ging cy trng. Nam gii nn lm vic bn hng v tip th, t vn k thut cho cc d n v lm nghin cu v nhng vic ny i hi i li nhiu v khng c gi nht nh. Nam sinh vin: Mt s vic thch hp vi n hn, th d vic phc v v tip th cho nhng d n nht nh, lm vic vn phng cho nh nc, v nghin cu ti cc vin. Nam c th lm trong lnh vc cc d n pht trin nng thn, xa i gim ngho. Cuc tho lun i n kt lun nh sau: C nam v n u c th lm cng vic nhn vin d n, ch khng ch nam gii, v chng ta cng cn c tng ca gii n.

Ngun: kt qu phng vn E7.8

Biu 3: Nam t lm vic nh hn bi v...

Nam khng thch hp vi vic nh v trng tr: 31,2% X hi chng ta coi y khng phi l vic ca nam gii: 51% N khng mun nam gii lm nhng vic y: 17,8 %

Ngun: Kho st phn tch Gii POHE (n=721)

12

Mt hiu trng trong khi tr li phng vn ngh rng trng i hc khng ch tha mn nhu cu tuyn dng ca th gii vic lm m cn c th dn dt s thay i trong x hi. ng thy rng cc trng H nhng nc chu khc ang ng vai tr nh hng nh th. ng ni thm rng vai tr dn dt nhng thay i quan trng i vi x hi, nh vn bnh ng gii trong th trng lao ng, s i hi nhiu k nng ging dy kiu nh POHE, tc l to iu kin cho sinh vin t cu hi v tha sc sng to. Mt s ging vin v sinh vin cng cm thy rng nh trng c th nh hng ln thi v gii trong x hi. Chng ta cn dy th no l ngi n ng l tng, v chng ta cn nhiu m hnh vai tr ca nam gii hn. Khng phi ai cng ng : c ngi cho rng ch khi x hi thay i, nh trng mi c th i theo. Theo nhng ngi c phng vn, nhng thay i m nh trng c th cn nhc bt u tc ng n vic m rng cc chng trnh nh hng ngh nghip l: 1. Cn bng s lng sinh vin gia nam v n. - iu ny qu tht quan trng, v nam x s tt hn khi c n chung quanh. Thiu thng tin v c hi ngh nghip l mt trong nhng l do gy ra mt qun bnh v gii. Nu chng ta c thng k ca th gii vic lm th c th thc hin iu ny tt hn. V d, c kh c xem l ngh ca nam gii, nhng thc ra c nhng vic dnh cho n, vn l khng ai vo c. Chng ta cn mt chnh sch tt hn cho ging vin thu ht nhiu nam sinh vo ngnh gio dc hn. Cn bng vai tr ca nam v n trong trng i hc Chng ta cng nhn rng khng nh vai tr ca n gii trong nghin cu l mt iu rt quan trng, v thc s mun thay i suy ngh truyn thng v vai tr ca nam v n trong lnh vc gio dc. l l do v sao y ban V s Tin b ca Ph n h tr cc hi tho v nghin cu nhm khuyn khch n ging vin thc hin hot ng nghin cu. Chng ta cn mt chnh sch c th gip thu ht nam gii vo ngh gio nhiu hn na. Phn tch 3.1 C rt nhiu nh kin v nhng g nam hoc n c th lm xt v mt ngh nghip. Nh chng ta thy, c ngi tin rng l mt tnh trng t nhin. Tuy vy, c rt nhiu quyt nh la chn nam hay n khng da vo s khc bit v bn cht sinh hc ca h, m da v nhng g h hc c. Chng hn, hin nay ngh dy hc c xem nh ngh ca phi n, nhng khong 40 nm trc hu ht ging vin l nam gii. Dy hc khng t nhin l ngh ca n gii, nhng x hi Vit Nam ngy nay a thch ph n lm ngh ny hn. iu ny gy kh khn cho nam gii khi h theo ui ngh dy hc. Vic x hi c khuynh hng coi nh gi tr nhng ngh c coi l ca gii n cng lm kh khn hn cho nam gii khi h mun vo ngh ging vin. Vit Nam, cng nh nhiu x hi khc, nam gii c trch nhim chnh kim tin nui gia nh, bi vy h s khng chn nhng ngh kim c t tin nh l ngh dy hc. Nh trng l ni ch yu c trng v gii, tc nhng g x hi mong i ni phi nam hay phi n, hnh thnh v hot ng. Tim nng ca cc trng H trong vic nh hng ln nhng thay i trong bn sc/c trng gii bi vy rt to ln. Chng ta thy nhng thay i nh th din ra trong quy m nh. Nhiu ngi n ng cho bit h ang

2.

13

gip v lm vic nh. Ngy cng nhiu ph n chn hc nhng ngh xa nay ton l n ng. 3.2. Mc tiu ca POHE Mc tiu ca POHE l gip sinh vin c th lm vic c ngay sau khi tt nghip. Bn bo co ny nhm tm hiu s khc nhau trong c hi tm c vic lm gia nam v n. Trong khi phn trn y bn v nhng loi cng vic khc nhau trn th trng lao ng m nh trng ang o to, th phn ny s tho lun v c hi tm vic lm v c tuyn dng. Biu 4 cho thy rng gn na s ngi tr li kho st (49.2%) tin rng nam c nhiu c hi tm vic lm hn, 40.7 % tin rng khng c khc bit g, v 6.6 % khng kin. Ch 3.6% tin rng n c nhiu c hi hn, con s ny l ca 27 ngi tr li (11 n) trong tng s 775 ngi tr li. Ngi c phng vn c cu tr li kh nht qun v l do ca s khc bit ny: N kh tm vic hn v h lp gia nh, ngh thai sn, v sau sinh th c t thi gian lm vic hn. Nhiu ngi c phng vn cn nu kin l tnh hnh ny cng t hn khi quy nh mi v ngh thai sn c hiu lc. (xem box 3). Biu 4: Bn c tin rng c s khc bit trong c hi vic lm gia nam v n, trong nhng ngi tt nghip trng H ca bn?

Khng c g khc bit: 40,7 % Nam gii c nhiu c hi hn: 49,2%

N gii c nhiu c hi hn: 3,5% Khng kin: 6,6 %

Ngun: Kho st phn tch Gii POHE (n=776) Nh nu phn trn, kt qu nghin cu cho thy s i li nhiu l c im chnh khin mt cng vic no thnh ra thch hp hn vi nam gii. Cng vy, vic tuyn dng trong khu vc t l ty thuc phn ln vo nhu cu v nhng ngi lao ng c th i li nhiu c. Theo nhng ngi c phng vn, khu vc t thng nu r trong thng bo tuyn

14

dng h cn bao nhiu nam hay n nhn vin cho mt loi cng vic no . Mt s ging vin gii thch: cc cng ty t nhn, n khng c nhiu c hi c mi phng vn tuyn dng. Mt nhm ging vin a ra v d tiu biu v sinh vin tt nghip khoa trng trt v chn nui. Th gii vic lm tuyn ngi m rng th trng. N th kh i li, nn cc cng ty a thch tuyn nam nhn vin. Mt ging vin nam cho bit: Ti phn i quan im ca h, nhng trong thc t h c l do lm vy v ti khng th thay i c iu . ng ni thm rng n c th c nhn vo cc cng ty nh nc hoc c quan hnh chnh cng. Mt n sinh vin khng nh kinh nghim vi khu vc t ca ging vin trn y: Anh ti hc ti khoa Trng trt v Chn nui. C mt cng ty n tuyn dng sinh vin mi ra trng. Anh ti ch c bng loi kh nhng c tuyn dng trong lc mt n sinh vin tt nghip loi xut sc thm ch cn khng c mi phng vn d c rt mun lm vic vi cng ty . Mt ging vin gii thch rng mt s n sinh vin mun i li v c th lm vic xa nhng khi np n th vn b nh tuyn dng t chi. Theo yu cu ca cc sinh vin, ngi ging vin ny thuyt phc cng ty nhn c b . C c nhn nhng vi mt thi gian th vic di hn bi v c l ph n. kin v kinh nghim ca nhng ngi c phng vn khng nh s liu thng k qua kho st: nhiu ngi tin rng nam c nhiu c hi tm c vic lm hn n sau khi tt nghip. N cng mt nhiu thi gian hn d tm c vic. Mt tch cc l, cc cng ty coi n c tnh trung thnh hn, do vy mong mun s n nh ca n l mt li th trn th trng lao ng. Nhiu cng vic c sn cho nam gii khng phi lc no cng c ngha l nam thch hp hn, c v tr thun li hn so vi n trn th trng lao ng. Nhiu em nam nhanh chng ri b cng vic tip th, bi v ch lm th xa, lng th thp, v chi ph li cao. Cng c vi ngoi l, khi n ginh c nhng vic c qung co dnh cho nam. Mt n sinh vin tm n cng ty tip th hoa v rau qu v c nhn, v c l mt ph n mnh m v thch i li nhiu. Box 1: Ngh thai sn di l mt con dao hai li
Mt bo co ca B Lao ng Thng binh v X hi v T chc Lao ng Quc t kt lun rng cc nh tuyn dng thch dng lao ng nam v ch ng lm nn lng ph n bng cch cm kt hn v mang thai trong mt thi gian nht nh sau khi c tuyn dng [] "Thc tin phn bit i x nam n khi tuyn dng kh ph bin trn th trng lao ng hin nay", l kin c nu ra trong bo co nm 2011 nh gi vic thc hin cng c quc t v chng phn bit gii ca Vit Nam [] Nhiu nh tuyn dng, c trong khu vc nh nc v t nhn, ch tuyn nam cho nhng cng vic m c nam v n u c th lm, bi v d on trc n s b gin on v ngh sinh, chm con v c nhng gnh nng gia nh khc [] "Nhn thc chung ca x hi v tm quan trng ca vic h tr cc b m tr ang i lm cha pht trin y v cc nh tuyn dng li cng khng [] Ngun: Viet Nam News 14 -9- 2012, Tran Quynh Hoa

15

Cc cng ty v c quan nh nc ch i hi np l lch v tuyn dng da trn s u t. iu ny c th thun li cho n, v sinh vin xut sc thng l n, him khi l nam gii. Nm ngoi c 60 sinh vin c cp bng hng xut sc, trong s ch c mt ngi l nam. Nu ngi mi c tuyn dng lm vic tt, hp ng s c k sau ba thng th vic. Thc t tuyn dng khu vc cng c th c minh ha thm trong bi cnh trng i hc. Hai Phng Nhn s c phng vn cho bit h mun chn n hn nu phm cht hai ng vin ngang nhau, l nng cao s qun bnh v gii cho i ng v thnh phn lnh o. Thc t ny i lp su sc vi kin ca mt trng phng nhn s khc, rng mt s trng i hc ngng tuyn n, v n phi theo chng khi h lp gia nh. Ngi c phng vn nu c th l lnh o trng ng phn i cch lm . Tuy vy, ng cm thy mnh phi chu ng hu qu ca truyn thng: Trong my nm gn y, 4-5 n nhn vin chuyn i, mt con s kh ln, v hng nm ch c 12-14 v tr cn tuyn ngi thay th nhng ngi v hu. Mt ging vin gii thch: Hiu trng cc trng tuyn dng da trn nng lc ng vin, nhng nhiu ngi mun tuyn nam gii hn v h s cng vic gin on do n ging vin ngh sinh. Mt s ging vin POHE to ra cc c hi tuyn dng: Chng ti thng bo vi cc c quan n v v nhng em tt nghip. Mt s n v n xem kt qu v mt s em c tuyn dng trc khi tt nghip. Khng c nhiu khc bit gia nam v n sinh vin nhng nam vn c nhiu c hi hn. Sinh vin ngi dn tc rt kh tm vic vng ng bng nhng vng dn tc t ngi th h c nhiu la chn hn. Mt ging vin thy rng H Ni vic tuyn dng da trn nng lc, nhng cc tnh th khng c nhiu la chn v khng c nhiu cng ty t nhn, v vy lm vic cho c quan hay doanh nghip nh nc vn l mt la chn tt hn, nht l i vi n. C ni thm: Thnh tht m ni, nu cc em mun c vic lm, cng ph thuc vo cc mi quan h ca cha m. Nu cha m c quan h tt, th c thi, bt k l nam hay n. Mt ngi c phng vn quan st thy rng cng vic trong c quan nh nc th ph thuc vo quan h ch khng phi nng lc lm vic. ng ni thm l khu vc t th minh bch hn v cn ngi gii. Mt sinh vin gii thch: Ti chn ngnh nng nghip l do nh hng ca cha m v c im qu ti l vng ni ph thuc vo nng nghip. D cha m ti chng c nhiu mi quan h quen bit tt, h ni ti c nhiu c hi c vic lm khi tt nghip. Cui cng, POHE nhm a ra mt loi bng cp ph hp vi yu cu ca quc gia v quc t trong lnh vc o to c cp bng, trong c yu cu nhy cm vi vn gii. C th so snh, H Lan, 22% ngnh hc trn tng s ngnh i hi cc mn hc v gii l mn

16

bt buc, v 19% ngnh c mn hc ny nhng khng bt buc. S cn li 59% khng c nh hng v vn gii (Nuffic 2012). C rt t chng c cho thy vic hc tp vn gii c thc hin tm trng tham gia d n v vic cng khng nm trong lch trnh ca d n Giai on 1. im ny s c ni r hn khi trnh by v vic xy dng chng trnh. Phn tch 3.2 Nhn chung, ngi tr li cho rng mt s cng vic trn th trng lao ng thch hp vi nam hn, v mt s vic khc th thch hp hn cho n 5. Mt trng i hc bo co rng thng tin trn th trng lao ng gn y cho thy cc cng ty u tin tuyn nam hn l n, v mt s c im c th, nh sc khe th cht v kh nng i li nhiu6. N dng nh c nhiu c hi hn lm vic cc c quan nh nc v trng i hc. Tuy vy s lng nhn s c quan nh nc th khng tng nhanh nh khu vc t nhn, v cnh tranh trong khu vc hnh chnh dch v cng th rt khc nghit. C t nhiu khc bit v kh nng tm vic ca nam v n trong mt s loi cng vic nht nh, nht l nhng vic i hi i li nhiu. iu ny t nhiu trng hp vi c mun ca nam v n, nhng tnh hnh ang thay i. Cc nh tuyn dng c v a thch nam hn v nhiu l do, ch yu l ngh n s yu cu ngh thai sn t ra l hai ln. iu ny khng phi l vn ln trong khu vc nh nc. Nhng cuc kho st v th trng lao ng s cung cp thm thng tin v nhng xu hng tuyn dng ca cc nh tuyn dng. 3.3. V Chng trnh o to POHE Chng trnh o to POHE da trn h s nng lc ngh nghip c xy dng vi s cng tc ca th gii vic lm. Vic ging dy nhng chng trnh ny i hi cch tip cn tch hp, trong kin thc l thuyt c kt hp vi hun luyn k nng x hi v thc hnh. Bn bo co ny c mc ch tm hiu xem cc chng trnh o to POHE c cn nhc nhng khc bit v gii trn th trng lao ng v a iu ny vo ni dung o to hay khng. Mc d th gii vic lm phn bit i x cao vi nam v n, iu ny cha h tc ng n vic xy dng Chng trnh o to POHE. Tuy nhiu trng ang cht vt vi tnh trng p o ca gii ny hay gii khc, ngi ta vn cha cng nhn tng cho rng thit k chng trnh c th nh hng n s qun bnh v gii trong cc ngnh. Ging vin POHE mun hiu r hn v nhng ng lc ca sinh vin khi ng k hc ngnh ny hay ngnh khc, v nhn ra rng thay i v gii trong nhng yu cu ng k s i hi mt s gii thch thuyt phc v h s nng lc i vi nam v n. Mt ging vin t hi: Lm th no chng ta c th thay i chng trnh o to? N gp kh khn khi tm vic lm, nhng h vn ng k hc rt ng, do p lc gia nh. H khng hiu g v nhng kh nng c th xy ra trong tng lai ca mnh, v nhiu em hy vng s tm c vic lm sau khi tt nghip. Khng c khun kh quy nh no i hi a vn gii vo chng trnh nh mt mn hc. Mt vi ngnh x hi c dy vn gii, v d ng vai m v con gi tho lun v
5 6

Lu rng s khc bit v gii trong tuyn dng khng phi l chuyn ch c Vit Nam (World Bank 2011).
Ngi c phng vn c th dn chiu cuc nghin cu v th trng lao ng do B L, TB v XH thc hin nm 2011.

17

l do ti sao mt s vic th dnh cho nam, mt s vic khc th dnh cho n; xu th chung l dy vn gii qua ti liu gio dc, dng sch hng dn do Vin Khoahc Gio dc ca B GD-T bin son, nhng khng c ti liu hay ni dung v gii no c xem l mt phn trong Chng trnh o to POHE. hai trong tm trng i hc, y ban v s Tin b ca Ph n (CFAW) lu rng c mt s hot ng thc y nhn thc vn gii trong ging vin cng nh sinh vin, nh cuc thi tm hiu v bnh ng gii, v v vic cc trng thc hin bnh ng gii nh th no. Phn tch 3.3 Ging vin c quan tm n vic hiu r hn h s nng lc ca cc loi ngh nghip t quan im gii. Mi quan tm ny c th c tip thm nng lng nh tip cn vi nhng phn tch v gii v coi vic hc v nhng vn gii l mt phn ni dung ca chng trnh o to. Mt h s nng lc ngh nghip cho thy vai tr tch cc ca c nam v n trong mt ngnh ngh no y c th rt c hiu qu trong vic thu ht s lng qun bnh gia hai gii cng nh chun b nam v n cho th trng lao ng. Hn th na, v c l cn quan trng hn, chng trnh o to cng x l vn phng php qua vic hc tp c thc hin. N khng ch x l cc s kin, bng biu, m cn l vn ha v cc gi tr ca x hi. Chng trnh o to c th cng c cho hin trng hoc t vn nghi vn vi hin trng . N lin quan n nhng g n giu bn trong chng trnh o to, nhng thng ip khng c ni ra thnh li nhng rt quan trng, chng hn v nhng g m x hi hay th trng lao ng mong i nam v n. Mt phn nhng thng ip ny gn cht trong nhng hnh nh v ngn ng c s dng trong chng trnh o to (DEA 2006). 3.4. T chc v qun l Cn c nhng iu kin cho s tham gia ca ph n Khng ch th hin trn vn bn; Chng ta phi ngh n nhng g ph n cn c th tham gia vo cng vic POHE nhn mnh cch tip cn dy v hc tch cc, l iu i hi hp tc, lm vic nhm, v chia s trch nhim. iu ny s c tho lun nhiu hn khi ni v nng lc ca ging vin. Trong phn ny bn bo co s trnh by kt qu nghin cu v vai tr ca gii trong i ng cn b ging vin trong trng v chnh sch i vi n. Khng trng no c chnh sch c th hay c thc t trong vic theo ui s bnh ng gii khi tuyn dng nhn s, mc d trong phn trn, c hai trng lu rng h u tin cho n nu hai ng vin khc gii c cng phm cht. Khi c hi v thc t bnh ng gii, cu tr li nht qun l: Chnh sch ca chng ti khng phn bit i x. Mt n trng phng k hoch ti chnh ni rng tuy chnh sch khng phn bit i x nhng nhng nim tin v gi tr x hi, cng nh vai tr ph n trong gia nh khin n gii kh khn hn trong vic hc ln, tm vic v tm c hi pht trin s nghip so vi nam gii. Nu ti i lm ti cng s phi t chc vic nh. Chng ti khng th gim gi lm vic, bi vy vic nh phi lm vo sng sm, bui tra hay bui ti. N lc no cng c hai cng vic.

18

Ti phi chia s vic nh vi chng: ai s a con i hc? ai nu n? Nu khng vy th ti khng th xoay x ni vi v tr lnh o ca mnh trong trng. V s khc bit trong c hi pht trin s nghip, kt qu kho st cho thy hu ht ngi tr li tin rng nam c nhiu c hi hn (45.7%), 39.7% tin rng khng c g khc bit, v 12.6% khng c kin. Ch 1.9% tin rng n c c hi tt hn. (Xem Biu 5). L do chnh l trch nhim ca ph n trong vic chm sc gia nh: Ging vin nam c quan h tt hn v c th l bn ca nhau. N c nhng trch nhim gia nh khin h c t thi gian cho nhng quan h nh th sau gi lm vic. S lng n c bng thc s v tin s cn thp. iu ny kh m thay i, v cn c kinh nghim lm vic v nhng iu kin khc m n kh p ng, v ngi ta mong i h u tin cho gia nh hn l s nghip. N mun chm sc gia nh v cha m, nn h hi lng vi vic t pht trin v s nghip v khng tha thit vi vic thng tin hay t n v tr lnh o. N vui lng thc hin bn phn trong gia nh, v hnh phc vi tnh trng ny, nhng th h ph n tr hn th khc. Biu 5: Bn c tin rng c s khc bit trong c hi vic lm gia nam v n, trong s ging vin, cn b nhn vin trong trng H ca bn?

Khng c g khc bit: 39,7 % Nam c nhiu c hi hn: 45,7 % N c nhiu c hi hn: 1,9 % Khng kin: 12,67 %

Ngun: Kho st phn tch gii POHE 2012 (n=776)

19

Trong thc t, di s hng dn ca y ban v s Tin b ca Ph n (CFAW)7, cc trng c th xy dng nhng quy nh ring ca mnh v c th t chc cc hot ng u i cho n ging vin v sinh vin: Quan im ca lnh o nh trng l khng c n i cng tc xa khi h c con nh. Nh nc cng thuyt phc cng chng rng nam gii c con nh cng nn c hn ch c i cng tc xa nh. Khi c con nh di 3 tui, n ging vin c th c i lm tr 30 pht v v sm 30 pht. C nhng h tr ch dnh cho n ging vin, l iu kin quan trng to iu kin cho n hc cao ln. Nhng iu kin khc c th linh hot hn chng hn cho php n lm thc s lu hn thi gian hai nm. N ging vin ngho c th vay hoc c cp tin lm nghin cu. Ngun ti chnh trong ngn sch t c ca trng, chng hn 200 triu ng. N c th mn n 15 triu khng phi tr li, trn c s ngh ca khoa. L do l nam c th lm thm ngoi vic dy hc m n th kh hn. Quy dnh ny xut pht t thc t ca n trong trng ny. N khng c khuynh hng xut nghin cu, nn chng ti t chc mt hi tho ring cho gii n chia s kinh nghim v khuyn khch h xut nghin cu Chng ti cung cp ch trong trng v u tin cho n nu h mun. Chng ti cng u tin sinh vin ngi dn tc t ngi theo chnh sch chung ca nh nc. Mt thnh vin trong y ban v s Tin b ca Ph n gii thch: Chng ti t vn cho h trong nhng iu kin no ph n c th tham gia ng gp bnh ng nh nam gii. i khi chng ta phi lm thm mt cht g y ph n c th tip cn vi c hi mt cch bnh ng. Hin nay c ba vn m y ban v s Tin b ca Ph n ang vn ng: 1. Gim gi dy cho n ging vin ang theo hc sau i hc. 2. Tng cng bao cp gio dc bc cao cho n. 3. To ra nhiu dp cho n lm nghin cu khoa hc Hai n ging vin cng bnh lun rng chnh sch ngh hu khng dnh mt u tin no cho ph n, v d n ngh tui 55, cn nam th 60. iu ny khng nhng khin n phi chm dt s nghip sm hn nam, m cn c nh hng dy chuyn ln nhng yu t khc trong s nghip ca h, chng hn liu h c c chn i hc nng cao mun hn hay khng (World Bank 2011). Mt n ging vin chia s: Cui cng ti c thm thi gian v cc con ln v cha m cn khe mnh, nn ti khng mun ngh hu tui 55. Mt ging vin khc b sung thm: Khng ch ngh hu sm hn nam gii: bn cn 5 nm c thng tin, v nu bn ngh sinh th thi gian khng c tnh. iu quan trng cn lu l nhiu trng phn nn kh m tuyn nam gii vo ngh dy hc:
7

cp quc gia, y ban v s Tin b ca Ph n (National Committee For the Advancement of Women (NCAW) l mt t chc lin b c t chc hp hng qu. B trng B Lao ng Thng binh v X hi ch tr cuc hp ny vi th trng cc B khc nghe quan im ca cc B, v Ch tch Hi Ph n. Mi B c mt y ban v s Tin b ca Ph n v miTrng i hc cng vy. Hiu trng ch ta, Cng on v Hi Ph n tham gia.

20

 Trong c ch cc khoa hu ht l nam, do yu cu cng vic. Chng ti mun tuyn nam, nhng h khng mun lm ging vin. Nam khng mun dy nh ph n, v n khng mun dy nhng ngh ca nam gii nh k thut c kh. Ngn sch nh nc gii hn nn mc lng thp v iu ny hn ch s quan tm ca nam gii i vi ngh dy hc. Trch nhim ca nam gii l kim sng nui gia nh, v h cm thy b p lc. Hn na, v n vo trng s phm nhiu hn, nn u ra cng nhiu n hn. Sau khi tt nghip nam khng mun li trng dy, h s c hc tip sau i hc. Thm vo , ging vin nam thng b phn cng i vng su vng xa v cng l l do h khng mun lm ngh dy hc. Khoa cn c nam v n ging vin, nhng chng ti c t nam hn, v h khng t v ngn ng. Chng ti cn nhiu nam hn v trng t chc o to nhiu a im khc nhau v iu ny i hi nhiu nam tin i li. Chng ti c th ng mt thng bo tuyn dng nu c th chng ti mun tuyn bo nhiu nam v bao nhiu n, nhng nh th c coi l phn bit i x. Nu chng ti ni l trng ch tuyn nam gang vin, th c v nh nh trng coi thng ph n. L nh tuyn dng, chng ti bit r mnh cn ai v ti sao. iu cn suy ngh l lm sao nam gii thi mn ngn ng t c t nht l im 5, v i khi chng ti phi c vi iu kin u i cho h, nhng ch trong hi ng tuyn dng bit vi nhau thi . Ging vin khng c chnh sch lm vic nng cao, nn thu nhp thp. Ngi ta k vng nam gii phi nui gia nh, nn h khng mun lm gio vin. Ngi ta khuyn ti phi tr lng ging vin tt hn thu ht c nam gii vo ngh dy hc. Th trng lao ng trong ngnh gio dc cho nam kh hn ch v n c nhiu bng cp loi u hn. Ni chung th gii vic lm trong ngnh gio dc ch nhn vo bng cp xem n thuc loi kh hay gii. Vic la chn khng da trn nng lc nh POHE. Tt c sinh vin POHE trong ngnh ngn ng u kim c vic lm thng dch vin hoc nhn vin cng ty nc ngoi. C th khi POHE c p dng i tr, th iu ny s gip tuyn thm nam gii? Bng cch tri nghim ngh nghip, nam c th thc s tr thnh ging vin gii, so vi nam trong nhng khoa khng c chng trnh POHE. Mt s nam ging vin gii thch ti sao h thch ngh dy hc: Ti thch dy hc, v ti thch dn dt, ch bo cho th h tng lai. Ti lm vic trong mt mi trng lch s, sch s v trung thc, v ti c nhiu thi gian c sch, i chi vi ngi khc v tn hng cuc sng. Dy hc l mt cng vic sng to. Ti thch thit k gio n dy hc hp dn v c hiu qu hn. Ti lc no cng thch sng to ci g mi m, th v v thch thc vi sinh vin. l iu khin ti thch th vi ngh dy hc: Ti lun lun c th sng to mt ci g mi. Trong nhm gio vin, nng lc l iu quan trng nht nhng hai Trng phng Nhn s gii thch rng s qun bnh gii trong mi khoa s gip mi ngi pht trin tt hn. V mt tm l s c mt c hai gii s lm cng vic d dng hn v t p lc hn. Nu ch

21

c nam th cnh tranh khng lnh mnh s nhiu hn. Nghin cu cho thy khi n v nam ging vin lm vic cng nhau th cng vic t hiu qu tt hn. Mt s ging vin nng cao lun im v nhng thun li trong nhng nhm ng nghip c c hai gii: Nu chng ti mun tranh lun, khi ch c mt gii th dng nh cuc tranh lun s khng bao gi chm dt: nhng quan im khc nhau bin thnh mu thun mi lc mt thm ln. Trong cuc i thoi c c nam v n, chg ti lng nghe nhau v kim sot bn thn mnh tt hn nhiu. Phn tch 3.4 Li suy ngh ph bin trong trng i hc l chnh sch khng phn bit i x nam n. Tuy iu ny ng trn i th, nhng ngi ta vn mong i n chm sc gia nh v do vy h kh khn hn nam gii trong vic theo ui c hi hc ln v pht trin s nghip. Ngi ta mong i nam nui gia nh, nn khi ngh dy hc c tr lng thp, t nam gii mun lm ging vin cc trng. Chnh sch gii nhm vo vic to iu kin khuyn khch n nm bt c hi cng nh nam gii, v ngc li khi nam v tr khng thun li. Cc trng i hc sn sng to mt s iu kin gip ph n theo ui c hi, nhng nhng vic cha c cng nhn nh l chnh sch v gii. C nhng chng c cho thy tp th ging vin c c hai gii s hot ng tt hn so vi khi mt gii chim s lng p o. Nhiu trng i hc gp kh khn khi tuyn nam ging vin. H cha nghin cu nhng ng lc ca nam gii khi lm vic trong lnh vc gio dc. iu ny c th em li nhng hiu bit cn thit v vic lm cch no c th thay i bn sc gii ca ngh dy hc, v d nh lm sao ngh dy hc hp dn hn i vi nam gii. 3.5. S gn kt vi th gii vic lm Chng trnh POHE hp tc vi th gii vic lm theo nhiu cch khc nhau. Cc trng i hc tm li khuyn, t chc t vn v i thoi thng xuyn v s pht trin ca ngnh ngh, mi h tham gia ging dy, sp xp thc tp cho sinh vin v hng dn cng vic. Bn bo co ny c nhim v xc nh nhng vn gii trong quan h gia ging vin vi th gii vic lm v vic sp xp sinh vin thc tp. Mt s ging vin thy kh khn khi kt ni vi th gii vic lm, v vic ty thuc vo cc mi quan h. Cch d nht l lin lc vi cu sinh vin. C th thy rng trong mi quan h vi th gii vic lm, kinh nghim quan trng hn gii tnh, tuy ging vin nam s i xa hn gim st thc tp. Lnh o mt trng ni rng vic tng cng ni kt vi th gii vic lm c bit thun li cho n sinh vin: cc cng ty bit n h qua k thc tp v bi vy c th c khuynh hng mun tuyn dng h. ng cng ni rng khi gii doanh nghip bit nhiu hon v cch dy ca POHE h cho con ci mnh theo hc cc chng trnh POHE ca trng ny. Mt v lnh o khc nhn mnh rng qu trnh nh gi vi th gii vic lm khng cho thy s khc bit no gia hiu qu cng vic ca nam v n. Tuy vy, trong thc t, ngnh

22

bo v chm sc cy trng thch dng lao ng nam hn. Tm l ngi tuyn dng cho rng n phi chm sc gia nh v s phi ngh sinh. Mt nhm ging vin khng nh rng gii tnh ca sinh vin khng c nh hng g trong quan h vi th gii vic lm. H ni sinh vin thch thc tp khu vc t v khng thy hng th thc tp khu vc nh nc. Hu ht sinh vin POHE rt cc lm vic khu vc t, d h l n. Mt s sinh vin chn thc tp cng vic trong khu vc nh nc, v khng mun quay li tip tc, v h tiu ph rt nhiu th gi khng lm g c. Mt trong cc i din ca th gii vic lm m chng ti phng vn l n gim c ca mt cng ty thit k sn vn. B bc b kin ca mt nam sinh vin cho rng vic thit k sn vn thch hp cho nam gii hn. B ni nhng ngi tt nghip i hc thng s i n v tr qun l, v c th thu ngi lm nhng vic nng nhc. B khng thy c l do g m n sinh vin tt nghip li khng th thc thi cng vic trong cng ty ca b. Mt ging vin POHE khng nh iu ny: mt n sinh vin c chn trc khi tt nghip, v ngay sau khi tt nghip c tr thnh trng nhm lm vic trong cng ty thit k sn vn. C hai trng i hc gii thch rng th gii vic lm sn sng s dng ch yu l nam, bi v hu ht gii ch s dng lao ng cng l nam gii. Mt trong tm trng gn y bt u ch trng xy dng quan h vi gii n lnh o ca cc doanh nghip v cng ty. Phn tch 3.5 Khng c nhiu vn v gii trong quan h gia cc trng i hc v th gii vic lm. Hu ht quan h vi th gii vic lm c xy dng thng quthun li cho n ging vin, nht l trong nhng ngnh hu ht l nam gii, ni n ging vin c th c t kinh nghim v mi quan h hn. Cc trng i hc mun ph v nh kin gii v ngh nghip ca nam v n c th s thy nn tuyn dng thm nhiu n trong i tc t th gii vic lm ca trng h gip nh trng qua tham gia Hi ng Cng gii. Box 2: Th gii vic lm Gim c mt cng ty thuc tr su (Nam)
Trc khi c POHE, cc kha hc ch l bi ging v l thuyt, nhng vi POHE th vic dy v hc mang tnh ng dng hn nhiu. Trc y ti khng mun nhn sinh vin, cn by gi vi POHE ti mun nhiu sinh vin hn, nhng khng c . Ti cn 30 em nam m ch c 3 ngi. Cng vic cn i li nhiu, v n thy kh m m nhn. Sinh vin t tin hn v lm vic tt hn nhiu nh kinh nghim thc tp ti cc doanh nghip. Trc y sinh vin nng nghip ch quan tm n chuyn giao k thut, nay h bit cch bn hng. Sinh vin POHE thc tp bn sn phm cho nng dn, v kt qu khng thua g sinh vin mi tt nghip ngnh kinh t. Ti l ngi xng hc bng POHE v cho tin sinh vin i li thc tp. T 22 n 24 thng 10, ti s ging trng. Ti lm vy v ti c th qung b cho cng ty, v sinh vin s bit nhiu hn v cng ty ti. Sau khi h tt nghip ti c th cho h t 3 n 6 thng o to cng vic c th v thuc tr su, v vic trnh tc hi sc khe, v vic giao tip vi nng dn, v.v.

23

3.6. Sinh vin Trong thi gian hc ti nhn ra rng v l ph n ti tht kh m tm c vic lm

Sinh vin POHE c h tr hc tp thng qua lm vic. H hc trong nhm, hc qua cch lm d n, cng nh t hc l thuyt, thc tp c nhn, lm bi tp. Bo co ny c nhim v tm hiu xem sinh vin n v nam khc nhau nh th no trong li hc mi m ny. C xu hng khc nhau trong ng c hc tp ca nam v n. V d trong ngnh s phm, mt ging vin ni: dy hc c coi l ngh ca ph n vi mt hnh nh khng my c coi trng so vi nhng ngh khc nh k s chng hn. T lc su tui ti mun lm ngh gio, nhng hu ht nam gii vo trng s phm l v h chng c la chn no khc, h buc phi hc v thi rt trng khc:chut chy cng so mi vo s phm. Nhiu sinh vin s phm khng nh rng ngh gio khng phi l la chn ca h, nht l nam gii. H tha nhn rng tht l nn lng khi thi rt i hc nm u, nhng sau h bt u c hng th hn. H gii thch rng Chng trnh o to POHE gip ch rt nhiu vt qua tm trng nn lng y, v h c th thy c loi vic m h c th mong mun s l nh th no ngay t nm u. Box 5 minh ha ng lc ca nam v n sinh vin ngnh nng hc i hc Nng Lm Thi Nguyn, v box 6 a ra v d v mt nam sinh vin ngi ph v nh kin gii khi theo hc khoa Gio dc Mm non. Thot u, sinh vin thng ni l nam v n khng c g khc nhau trong vic hc, nhng vi vi th thut gi , h c th thy ngay nhiu khc bit gia nam v n. Sinh vin nhn thy mt nhm c c hai gii th hot ng tt hn. Sau y l vi bnh lun ca h: Trong hot ng nhm ca cc chng trnh POHE, nhiu hot ng nam c th lm nhng n th khng, v d nu c nam trong nhm th chi tr ng kch s hay hn nhiu, cn trong vic trnh by vn th n gii hn nam. Chng ti thy kh nng v tng ca nam v n sinh vin rt khc nhau bi vy khi nhm c c hai gii th kt qu tt hn nhiu nh s a dng. Trong mt nhm m nam v n c s lng ngang nhau chng ti lm vic tt hn v t mu thun hn. Chng ti c th phn cng, kho st chng hn, nam s chun b vic i li cn n th chun b vic thu thp thng tin. Trong khi kho st n thu c nhiu thng tin hn v h c k nng giao tip tt hn. N lch thip, kho x hn, cn nam th c khuynh hng nhn vn tng quan tt hn. Mt n sinh vin ni - n hc gii hn v chm ch hn, cn thn hn v c ging vin tin cy hn. H cng c trch nhim cao. Nam c sc khe tt hn, c th i li nhiu, c nhiu thi gian hn, v sau gi hc n cn phi lm vic nh v nu n, cn nam th ra qun nhu. Tuy th, nam khng dnh thi gian cho nhng vic hu ch. H chi game. (Cc bn nam trong nhm gt u khng nh). Mt bn nam ni: - n hc l thuyt tt hn, nhng thc hnh th nam gii hn. Khi n t ra mt mc tiu, h c gng t c, cn nam th d

24

dng b cuc. Ch mt s t nam gii c th kin tr t n iu h thc s mun, nhng khng nhiu nh ph n. Thot u ging vin cng thy t c khc bit gia nam sinh v n sinh, c l nam t t tin hn khi by t lp trng. Tuy vy hu ht u ng rng n chm ch hn. Khng ch trong POHE, m ni chung bao gi n ng u lp cng nhiu hn nam, tuy iu khng nht thit c ngha l h lm tt hn trn th trng lao ng. Mt s ging vin nu ra rng nam sinh vin khng th kim sot c ngi khc mt cch m thm, v n th khng d dng vng li bn nam trong nhm. Tuy vy, n sinh vin cho thy kh nng lnh o tt, ngay c tr em gi cc trng trung hc khi cc em c giao t chc nhm lm g v kim sot kt qu. Nhiu ngi khc thy rng n t tin hn khi ng trc nhm, v c quan h tt hn trong nhm, cn nam th c quan h tt hn bn ngoi lp hc. Nam tch cc v sng to hn trong nhm, cn n th sng to hn trong k nng trnh by. mt trng i hc mt s sinh vin t tm ch thc tp, v cc trng khc th h c s h tr ca khoa. Kha POHE u tin c h tr mnh m tm ni thc tp, nhng hin nay th s h tr t nhiu gim i. Mt trng i hc khc thy rng n sinh vin lm thc tp trong trng i hc tt hn cn hu ht nam thc tp tt hn cng ty. N thch nng tri ca nh trng v kh m thu xp ch cho n thc tp cng ty tuy rng i khi quan h tt c th gip gii quyt. iu ny c th t nhiu ko li sinh vin n, v h s khng th hnh dung c mt n v trong thc t hot ng ra sao. H c l kh m tip cn cng ty sau khi tt nghip, v lc ngi ta mong i rng h c nhng k nng thc t nht nh. Box 3: Ti sao bn chn hc y?
N - V gia nh ti lm ngh nng v vic thu nhp t qu nn ti mun hc cch kim c nhiu hn. N Ti thi ngnh kinh t v nng nghip, v rt kinh t. Anh ch ti ni l lm nng nghip s c nhiu c hi. Ti c th lm cc d n qu mnh pht trin h thng nng nghip v ti c th ra nc ngoi hc thm. N - Gia nh ti nh hng cho ti hc ngnh y, nhng ti thch nng nghip v mun bit nhiu v n thm ch ti khng c gia nh h tr. N - Hu ht cc bn ti chn ngnh kinh t, nhng ti mun hc nng nghip v vn c nhu cu pht trin nng nghip qu ti v ti nhn thy c hi. N - Vit Nam vn l mt nn kinh t nng nghip v gia nh ti nh hng ti hc ngnh ny. Ti hc vi hy vng pht trin qu mnh. Nam - trung hc ti hc khi B vi ton v ha, nn ti c th thi y hoc nng nghip. Ti thy rt kh thi u trng i hc y v v th ti chn nng nghip. Nam Cha ti l mt k s chn nui, ng hng dn ti hc ngnh trng trt chng ti c th kinh doanh. Nam Ti thi rt hai trng i hc. Nu im ti c th vo nguyn vng hai. Ti chn nng nghip do cha m nh hng v cng do c im ca qu ti. l vng ni v ph thuc vo nng nghip. D cha m ti khng c nhiu mi quan h tt, h ni ti c nhiu c hi xin c vic lm. Nam Ti cng thi trng khc v rt, nn ti phi hc nng nghip trng i hc. Trong nm u ti khng h thch hc nhng gi th ti thch. Nam Ti thi rt trng kinh t, v cha m bo ti nn hc y. Trong nm u ti vn tip tc hc thi li ngnh kinh t, nhng khi ti bt u thy nng nghip hng th v quyt nh tip tc hc. Ti thy vi chng trnh POHE chng ti c nhiu c hi c vic lm hn.

25

Box 4: Ti sao mt chng trai tr chn hc ngnh Gio dc Mm non?

Lng ti min ni cho nn quan nim nam gii nn lm vic g khc hn l ngh dy hc, l mt quan nim rt mnh m, bi v nam phi kim nhiu tin hn v c v tr tt hn. Ti bit n gia nh ti v d ti hng dn cho ti khc hn. D ti ni vi ti v nh tr. B ni khng c nhiu nam gii, v ti s c c hi tm vic lm cao hn. Ti cng c nhiu c hi u i hc hn. Ti thy mt thy dy nhc cho tr em trong lng v thy tht l th v. Tt c n gii trong lng u khm phc thy gio y. Cho n nay ti thc s tin rng la chn ca mnh hon ton n. Ti l sinh vin nam duy nht, nn ging vin to iu kin u tin cho ti. Thot u cc bn n nghi ng khng bit ti c phi l nam gi hay khng. Ti b sc, nhng by gi th cc bn n v ging vin h tr ti rt nhiu trong vic hc. Ti t ho v iu . Ti c th khng lau ra cho bn tr tt nh cc bn n, nhng ti c th dy v, dy nhc cho tr. Ti thch hc nhc v tm l la tui. Ti ngh nam d c thng tin, nhng nu ti khng kim c vic lm nh mt thy gio, ti vn c th lm mt ngi cha tt. lng ti by gi nhiu gia nh cng khuyn khch con ci noi gng ti vo hc ngnh Gio dc Mm non.
Ngun: E6.8

3.7. Ging vin Ging vin POHE l nhng ngi phi cp nht thng xuyn kin thc chuyn ngnh, c nng lc hng dn thc tp cng vic, bit thc hin phng php ging dy v nh gi tng tc nhm tch hp kin thc l thuyt vo thc hnh. Bn bo co ny c nhim v tm hiu xem nhng mong i khc nhau i vi nam v n trn th trng lao ng c th c nh hng nh th no vi (1) cch thc pht trin nng lc ca ging vin POHE v (2) cch lm vic vi sinh vin nam v n ca cc ging vin. Mt trng khoa POHE bnh lun rng vai tr ca gii trn th trng lao ng bao gi cng c th thng lng qua i thoi vi th gii vic lm nht l cc cng ty t nhn. ng cng cho rng n kh tm vic trong mt s ngnh ngh nht nh v vy nh trng phi cung cp cho h thm nhng k nng mi. N phi bit rng th gii vic lm c nhng nhu cu khc i vi h. H cho rng n khng th lm vic , bi vy chng ta cn dy cho th gii vic lm hiu rng n hon ton c th lm vic . N phi c kh nng ng ln v chia s suy ngh ca h. T vn ngh nghip rt quan trng n hiu c th gii vic lm cn g. Ti bao gi cng nhn mnh iu ny, bi vy trong nhm ti, n c th tm c vic lm. Mt ging vin khc gii thch rng ng tp trung vo nng lc ca sinh vin. Mt s n rt gii lp trnh, ch khng ch nam. Bi vy ti mun hng dn nhng em ny v chia s kinh nghim ny vi th trng lao ng. Hu ht ging vin s c ni rng vic ging dy l hon ton ging nhau: chng ti dy cho nam v n nh nhau, mc d c nhng c hi khc nhau trn th trng lao ng. Sinh vin khng nh rng h c i x nh nhau, v cho rng s khc bit gia cc ging vin

26

l do tnh cch ch khng phi gii tnh, d rng chng ti c nhiu hot ng hn vi cc n gang vin. Mt ging vin thy c s khc nhau gia nam v n sinh vin v mt cu hi m h t ra. N hi nhiu v vic hc v tm kim tri thc khoa hc cn nam hi v cng vic v thu nhp sau khi tt nghip. Mt ging vin khc ni rng n tham gia tho lun tch cc hn nam, tr khi ch c tnh cht mi, nh bin i gen, th nam li tch cc hn. Nam sinh vin thch nhng th mi l, nhng v chiu su h khong bng n. Ti khuyn khch n tham gia nhiu hn, nhng ti khng my thnh cng. Mt ging vin khc lu s khc bit trong ti tt nghip: Nam hu nh thch nghin cu hn. C nhiu dp sinh vin POHE c nh hng v chng trnh hc v v th gii vic lm. Trc khi sinh vin vo trng, c ngy hi thng tin cho hc sinh Sau khi sinh vin nhp hc, h li c t vn v tng lai ca mnh trong th gii vic lm. Trong qu trnh hc, ging vin cng xut nhng cng vic m sinh vin c th xin lm. Khng c ti liu hng dn, mi vic t vn ty vo ging vin. V1 d, mt n ging vin gii thch rng b c trn 100 sinh vin v mt na l n. B bao gi cng khuyn cc em n, nht l nhng em chm ch, chn cc cng ty ging cy trng, hay xin lm ging vin, hoc tip tc hc cao hc. Nam sinh vin c th t mnh tm vic. Mt ging vin khc tin rng vic hng dn cng vic tng lai cn c u t nhiu cht xm hn: Nam c thun li trong ngnh bo v thc vt, nhng nhiu em n cng mun hc ngnh ny. Sinh vin thnh ph HCM thy rng trong nhng chng trnh bnh thng, ging vin lun lun ngh rng cng vic ny in hnh cho nam hay n, nhng trong chng trnh POHE h mun ci thin tnh trng v minh chng n c th lm tt c mi lai cng vic. Ging vin s c gng thay i li ngh ca sinh vin cng nh ca th gii vic lm. Sinh vin cm thy iu ny quan trng i vi tt c cc khoa ch khng ring i vi khoa nng hc. Phn tch (3.6 v 3.7 ) Ging vin khng c hun luyn quan st s khc bit v gii trong sinh vin, v vy h c xu hng khng nh nhng nh kin gii mt cch v thc. V d, rt c th h b qua khng lu n mt nam sinh vin chm ch, ch v trong u h, n sinh vin mi c tnh chm ch. nh kin c th d dng tr thnh mt tin tri t hon thnh: Nam sinh vin s khng chm ch, v khng ai k vng h nh th. Tc gi bn bo co ny tho lun vi mt s ging vin POHE, v h thy nhng nhn xt ny ht sc th v. H bt u nhn thy sc mnh ca vic thc trnh cc nh kin v nhn mnh nhng cch x s c th ph v nh kin sinh vin c th bc l v pht trin nhng im mnh v ti nng thc s ca h. Hng dn sinh vin v iu l vic cha c pht trin trong thc tin. C nhiu c hi

27

chng ta xy dng iu ny da trn thc tin nhm thch thc nhng nh kin v ngh nghip ang cn tn ti trong sinh vin cng nh trong th gii vic lm8. 3.10. Lnh o Khi ph n i hc, h mun tr thnh ging vin. Khi nam gii i hc, h mun tr thnh lnh o iu quan trng l cc chng trnh POHE c lnh o nh trng ng h, thit lp v duy tr quan h vi th gii vic lm, cng nh phi hp chng trnh o to v bo m cht lng ni b. Bn bo co ny c nhim v tm hiu nhng vn gii trong vic lnh o cc trng i hc. D liu cho thy nam nhiu hn n trong cc v tr lnh o, nhng vn c mt s t n tm c cch ln n v tr nh cao. Phn ny s bn v vic con s n t i trong cc v tr lnh o c th c gii thch nh th no. Kt qu kho st cho thy c hai l do chnh v sao n t tham gia cng tc lnh o v qun l. Bn thn n ngn ngi tham gia9 (43.9% tng s ngi tr li trong tr li ca n chim 37%) v x hi cho rng n khng c nng lc lm lnh o (42.7% tng s ngi tr li; n 53.6%). Hai nim tin ny cng c ln nhau. Tuy vy mt s t, nhng cng kh ng k (13.4% tng s ngi tr li; 9.3% n, 18% nam) tin rng n khng thch hp vi v tr qun l v lnh o. Trong cc cuc phng vn, nhiu ph n trong v tr lnh o v c bng tin s bnh lun rng h c th xoay x c l v c chng h gip vic nh. Mt n tin s ni rng bn ng nghip ca c mun dng chng c lm mt nghin cu in hnh cc cp i khc c th thay i li ngh. Cc chuyn a cng cho thy, r rng l gnh nng gia nh t ln vai ph n khin h kh lng theo ui cng v lnh o qun l. Nim tin cho rng n khng thch hp vi vic lnh o c th c biu l theo nhng cch t nh hn. Nhng quan im v ph n sau y l v d thu thp c t cc cuc phng vn, t nam cng nh n: Ngi lnh o cn ra quyt nh nhanh chng x l tnh hung mt cch hiu qu v chuyn kh thc hin hn i vi n N mun chm sc gia nh v cha m, v vy h va lng vi vic t pht trin s nghip so vi nam. Nam c k nng giao tip tt hn. Ngi lnh o phi i nhiu do giao tip sau gi lm vic, vic kh khn cho n.
8

Chng ti b qua mc 3.8 v 3.9 v C s vt cht v v Nghin cu v hai mc ny khng c im no ng k v s c trnh by xem k, nh ni phn trn. 9 Bo co nh gi Vn Gii ca Vit Nam Country (World Bank 2011) cho thy nam min cng chu s lnh o ca n gii, v
c ph n cng th.

28

Biu 6: N t tham gia cng tc qun l lnh o l v

Ph n ngi tham gia cng tc qun l v lnh o : 43,9%

Ph n khng thch hp vi cng v qun l v lnh o: 13,4%

X hi chng ta cho rng n khng c nng lc lm lnh o: 42,7%

Ngun: Kho st phn tch gii POHE 2012 (n=719)

Mt trong cc ging vin n bc l mt quan im khc: Ti mun lm lnh o, nhng ti nhn ra tht l kh. Nam c nhiu c hi hn. Mt s ngi tin rng nam c k nng qun l tt, nhng ti khng ng . Nu ph n khng phi chm sc gia nh, d nhin l h c th lm tt vai tr qun l; thm ch tt hn nam gii, v h tinh t hn. Ph n chu nh hng vn ha ng, trong nam c xem l c vai tr ng u, bi vy hin nhin l n s thy kh khn khi m nhim vai tr . Tht ra hin nay nam c l lm qun l tt hn n, v h khng phi chm sc gia nh nh ph n. N phi hy sinh s nghip cho gia nh. i khi ti nhn thy ti c th lm vic tt hn nhiu nu ti khng c gnh nng gia nh. y ban v s Tin b ca Ph n mt trng i hc khc ni rng: khi n lm lnh o, c mt s pht trin lin tc v n nh trong khoa, ngha l khng c mu thun ng k xy ra trong khoa. Mt phn l do l v n thng lnh o nhng khoa nh v t ngi, hu ht ging vin cng l n. N khng nht thit l ngi qun l tt hn nam, nhng h c cch lm vic khc nhau. Vi t cch l lnh o, n t quan tm ch n li ch ca c nhn mnh. H chia s vi ng nghip. Nam s tn dng li ch cho chnh h, cn n ngh ti ngi khc nhiu hn. l v n tng chm sc gia nh, nn h cng lm vy vi n v, t chc ca mnh. Li ch c nhn ca lnh o n thng thp hn so vi nam gii cng v tr. c th l im mnh ca n v l mt l do thuyt phc a ph n vo v tr lnh o. Trong bn bo co ny chng ta cng tho lun v vic c hi thng tin khng ch ph thuc vo trnh gio dc (xem mc 3.4). Lnh o trng i hc phi c bng tin s, hn na cn phi c danh ting, ngha l nhng ging vin khc trong trng phi cng nhn rng ngi y xng ng vi cng v lnh o. mt trong cc trng i hc, quy trnh y thc hin nh sau: Vo thng 8 h quy hoch cn b lnh o cho thi gian 2015 n 2020. Ti

29

hi ngh, c trng bu qua phiu kn cho ngi m h mun c cho v tr lnh o. Sau hi ngh ny mt anh sch ng vin c a ra tho lun trong mt hi ngh tip theo gia cc trng khoa v trng n v. H tho lun v a xut sau cng cho ng y. ng y gi danh sch ny cho B GD-T khi c ngi ngh hu th ngi ta c th chn ngi thay th trong danh sch . Xem xt nim tin trong trng i hc v vic tham gia cng tc lnh o ca n (Biu 5) c th thy kh nhiu kin chng li vic thng tin ca n. y ban v s Tin b ca Ph n mt trng i hc gii thch nh sau: nu ph n c gng nhiu th h c th t n v tr lnh o, nhng v mt ny th chng h c bnh ng gii. C n v nam u phi ngh xem bnh ng gii thc s c ngha g. N cn vt ra khi ranh gii ca h, vt ra xa hn thi truyn thng ca x hi. N lm vic vi lnh o nam vn d hn l nam lm vic vi lnh o n. N khng bu cho n m bu cho nam, v mt s ph n ngh n khng th no lm lnh o c (9.3% theo kt qu kho st). Khi ph n t n cng v lnh o, h phi c nhng phm cht xut sc vt tri, bi v nu h ngang bng vi mt ng vin nam gii, th nam s c chn. Phn tch 3.10 N ging vin trong cc trng i hc bit r ti sao h khng m nhn cc chc v lnh o. Mt s ngi c th quy cho phm cht ca n, nhng thc t l nhng nim tin phc tp hn nhiu cng vi thc t x hi duy tr hin trng y. V, tuy th, ngy cng nhiu ph n m nhn cng v lnh o, chm nhng chc chn. Nu cc trng i hc mun thc y thm nhiu ph n vo cng v lnh o h s phi ng u vi mt s tr ngi: nh kin v vic n khng c kh nng lnh o thch hp Trch nhim chm sc gia nh ca n S thiu t tin ca ph n theo ui cng v lnh o Quan im ca c nam v n cho rng n khng c nng lc bng nam gii trong cng tc lnh o.

4.1. S mng ca nh trng Kt qu nghin cu cho thy c nhiu nh kin trn th trng lao ng v nhng cng vic g nam v n c th lm c. GDH nh hng ngh nghip ng dng c mt v tr c nht nh hng n th trng lao ng, v c th l d n POHE em li mt th nghim l tng lm diu . Ging vin POHE c th gip sinh vin theo ui mt s nghip c th pht huy ht nhng nng lc tt p nht ca h, bt k l x hi c cho rng y ch l ngh ca nam hay ca n hay khng10. ng thi, ging vin c th gip
10

4. xut

nhng nc khc, hp tc gia cc trng cng t chng t s thnh cng c bit trong vic m ra nhng ngh cho gii nam hay n khng ging nh truyn thng. (World Bank 2012)

30

th gii vic lm xem xt ng lc ca cc ng vin, v trnh nhng nh kin v cng vic ca nam hay ca n. iu ny i hi cc trng i hc xy dng mt tm nhn v s mng v nhng nh hng g h mun to ra cho x hi. Mt tm nhn c th v th trng lao ng c th c ngha thc t hn i vi vic theo ui mt s bnh ng gii trong x hi (chng hn qua nhng n lc v bnh ng gii, s c nhiu ph n bc vo th trng lao ng hn vi t cch k s, hay nhiu chng trai theo ui s nghip gio dc hn. Cc trng i hc t xut nhng vic sau: V vic tuyn sinh vin n lc c bit nhm tuyn nhiu hn nam hoc n sinh vin t qun bnh tt hn u vo ca chng trnh POHE. Nhng t gp gii thiu v POHE c th c thit k theo li ph v cc nh kin, v d nh lm ni bt hnh nh ca n trong nhng cng vic c coi l ca nam, hoc dng cc trch dn kin t cc bn nam v n chn nhng ngh m t ai ng ti (xem box 6 chng hn). Cng c th cn nhc vic chn ging vin POHE nhng gii khng theo truyn thng v nhng sinh vin c giao t chc ngy hi gp g v cung cp thng tin cho hc sinh trung hc. T vn ngh nghip gip sinh vin POHE theo ui s nghip h mun vi nhng thng tin c th v gii trn th trng lao ng. N c bit phi ng u vi nhiu nh kin v nng lc ca h trong mt cc nh tuyn dng. Ging vin c th gip sinh vin n t bo v mnh khi nhng thin kin nh th bng cch nng cao nhn thc v pht trin k nng x l nhng thin kin y thng qua tr chi ng vai chng hn. Th t nam v n trong nhng ngh nghip bt ng. Thng tin ny c th dng xy dng m hnh ng vai nhm ph v nh kin gii v hng dn sinh vin POHE trong vic la chn s nghip. T vn cho Th gii vic lm Ging vin POHE c th gip th gii vic lm vt qua cc nh kin v bn cht nam hay n ca cng vic. Ging vin POHE c th khuyn khch cc nh tuyn dng khng nh gi thp nng lc ca ph n, v c th t vn h ch hn n ng lc lm vic thay v gii tnh ca ng vin. xut 1: D n POHE c th h tr cho vic xy dng tm nhn v s mng POHE cp trng i hc. Vic xy dng mt s mng nh th s tch cc gn vi y ban V s Tin b ca Ph n, cng nh nhng ging vin c hiu bit su v vn gii (nu khng c sn, c th mi t vn). Lnh o cc trng i hc ch yu l nam, v vy cn n lc c n tham gia vo qu trnh xy dng tm nhn v s mng. iu s gip t s qun bnh gii nh c s tham gia v bc l quan im ca n gii. Mt xut tip theo l s mng tm nhn cn lm r vai tr ca trng i hc trong vic tc ng n nhng nim tin trong x hi theo hng bnh ng v kt qu lao ng gia nam v n trn th trng lao ng m h phc v. Cc chuyn gia c th trnh by kinh nghim quc t trong vic cc trng lm thay i thi ca x hi v nh kin gii trong ngh nghip nh th no11. Cc trng i hc c th gy nh hng ln x hi trn ba mt:

11

Xem World Bank 2011

31

thng tin y cho sinh vin v gia nh khi t chc tuyn sinh; t vn ngh nghip cho sinh vin, v t vn cho th gii vic lm. 4.2. Mc tiu v i tng ca POHE Mc tiu ca POHE l sinh vin c th tm c vic lm ngay khi hc xong. Bn bo co ny trnh by s khc bit v c hi vic lm gia nam v n. Khu vc t cng c bit a thch lao ng nam trong nhng vic i hi sc khe v i li nhiu, cng nh b nh hng bi vin cnh ngh sinh ca n. Sinh vin tr ngy nay bt u c cch nhn t truyn thng hn v loi cng vic hay s nghip m h mun theo ui. Cc bn nam tr tui c v nh ang tm dc ch ng trn th trng lao ng truyn thng ca n, nhng nh kin vn cn tr ph n bc vo th trng lao ng truyn thng ca nam. C nhiu bo co cho thy n khng c mi phng vn bi v h l n, v n phi chp nhn thi gian th vic lu hn nam gii trong cng mt loi vic. xut 2: D n POHE c th thc hin kho st th trng lao ng. Cn nhc v nhng khc bit c nhn thc v kh nng tm c vic lm gia nam v n, v s thay i thi ca sinh vin ngy nay i vi nhng ngh ca nam hay ngh ca n, chng ti ngh cn tip tc nghin cu s khc bit gia: 1. Kh nng tm c vic lm ca nam v n theo tng loi cng vic, tng ngnh ngh, v 2. S hi lng v cng vic, cht lng hot ng trong cng vic ca nam v n theo nhm tui, v theo quan im ca cc nh tuyn dng tng ng. Nhng thng tin ny s gip ch nhiu cho vic xy dng chng trnh o to v t vn ngh nghip ph hp vi gii tnh c th ca sinh vin POHE. 4.3. Chng trnh o to POHE D cho c c ln k hoch hay khng th GDH vn ng mt vai tr quan trng trong vic nh hnh x hi, c im v tng lai ca n. Hu ht ging vin POHE khng nhn thc c nhng quan im x hi v nam v n nh hng nh th no n cch h tip cn, ging dy, hng dn khc nhau i vi sinh vin nam v n. Tho lun v iu ny lm bc l mi quan tm ca ging vin mun hiu su hn v nhng thng ip khng li ng sau chng trnh o to, cng nh xy dng h s nng lc ngh nghip t quan im gii. Mi quan tm ny c th c tip thm nng lng nh tip cn vi nhng phn tch v gii v coi vic hc v nhng vn gii l mt phn ni dung ca chng trnh o to. Mt h s nng lc ngh nghip cho thy vai tr tch cc ca c nam v n trong mt ngnh ngh no y s c th thu ht s lng cn bng gia hai gii v gip chun b s lng nam v n cho th trng lao ng. Mt s ging vin thch thc nhng nh kin ca cc nh tuyn dng. V d nh khi mt n sinh vin thc s mun theo ui mt cng vic thc tp thng c xem l ca nam gii, ging vin s thuyt phc cng ty rng n sinh vin ny c th lm tt cc k do c c ng lc mnh m. Mt thc t nh th c th tr thnh chun mc thay v l ngoi l khi ging vin c gip hiu rng c nhng vic do nam nm gi khng phi v n khng th lm c m v x hi tin rng n khng th lm c.

32

Khng mt chng trnh o to POHE no c bao gm cc mn hc v gii. so snh, c th nu H Lan, 22% ngnh hc coi b mn Gii nh mn bt buc (trong c ngnh nng hc v s phm), 19% tng s ngnh hc c mn ny nhng khng bt buc, cn 59% th khng c nh hng gii (Nuffic 2012). xut 3 Chng trnh o to POHE em li mt c hi to ra mt cch c thc nhng chng trnh o to vi thng ip khng li n cha ng sau. u l nhng thng ip m chng trnh o to mun phc tho v nam v n trn th trng lao ng? Liu chng trnh o to y ang khng nh hay ang thch thc nhng hin trng v nh kin gii? Tc gi xut rng cn tr li nhng cu hi ny trong bi cnh xy dng chng trnh o to. Phn tch t quan im gii v nhng ngn ng v hnh nh trong ni dung chng trnh o to c th gip ph v nhng nh kin khng c li v cng vic ca nam hay ca n. Cng cn khai thc kh nng ca cc mn hc v gii, v xy dng phng php hng dn thc hnh thc hin chng trnh o to. D n POHE c th xy dng nhng ni dung da trn kinh nghim hin nay ca nhng ging vin tng c cc hot ng thch thc nh kin v cng vic ca sinh vin cng nh ca th gii vic lm. S nhy cm v gii ca chng trnh o to cn c thi gian hnh thnh, v c th bt u bng nhng hi tho nhm nng cao nhn thc ca lnh o nh trng cng nh ca ging vin. 4.4. Bnh ng gii trong trng i hc Trong K hoch Giai on 2 ca d n c mc ch tch hp s bnh ng gii vo hot ng ca cc trng i hc ang thc hin chng trnh POHE. D n c th cn nhc mt s vn to iu kin cho ph n cc trng i hc hng li t nhng c hi m ccc chng trnh POHE mang li. xut 4 S lnh o: Suy ngh ph bin l chnh sch khng c s phn bit, nhng thc t l n kh theo ui nhng c hi hc ln cao v pht trin s nghip. Mt s trng i hc thc hin cc chnh sch h tr n, tuy rng nhng chnh sch y cha c nhn nhn l chnh sch v gii. D n POHE c th ng gp cho vic nng cao nhn thc ca lnh o nh trng v vic bnh ng gii khng ch l s lng nam v n ngang nhau, m cn l cc gi tr trong x hi c th gp phn to ra nhng kt qu khng cng bng i vi n hay nam. Chnh sch gii nhm vo vic sa cha tnh trng y cho gii no b bt li, kt qu t c c th cng bng hn cho c hai gii nam v n. Tc gi khuyn ngh y ban V s Tin b ca Ph n cn h tr lnh o nh trng nghin cu cc iu kin c th a ra nam v n ging vin c th theo ui nhng c hi s nghip v ging dy POHE. Yu cu s lng nam v n ngang nhau l iu cha . Cn phi to ra cc iu kin cho n tham gia (xem 3.4 v nhng ngh c th ca cc y ban v s Tin b ca Ph n). Ging vin: Ging vin khng nh mt cch v thc nhng nh kin v gii. V d, c th h khng ch ti mt sinh vin nam cn mn ch v trong u h c sn ngh l sinh vin n chm ch hn. nh kin c th d dng tr thnh nhng li tin tri t n s bin thnh hin thc: sinh vin nam s khng lm vic cn mn hn, bi v khng ai k vng h

33

lm nh th. Mt s ging vin tch cc khuyn khch n theo ui gic m s nghip, ngay c khi n tri vi quan im truyn thng, nhng ngi khc th lm cc em nn lng khi theo ui nhng c m phi thc t nh th. Mt tuyn ngn s mng tm nhn r rng ca trng i hc v bnh ng gii s c th gii quyt nhng cch tip cn khc nhau nh th trong khi t vn ngh nghip cho sinh vin (xem xut 1). Chng ti xut rng cn hun luyn ging vin POHE bit quan st nhng khc bit gii trong sinh vin, cc thy c gio khng v tnh khng nh thm nhng nh kin gii, thay vo s nhn mnh nhng cch x s c ngha ph v nh kin ca sinh vin. iu ny s to iu kin sinh vin bc l v pht trin sc mnh v ti nng thc s ca h, theo ui s nghip m h mong mun, ch khng phi mt s nghip m ngi ta mong mun h phi theo ui. Trung tm o to POHE / Bng cp chng ch POHE: to iu kin cho n ging vin tham gia tch cc vo cc chng trnh POHE, chng ti khuyn ngh rng cn xem xt mt s hnh thc hc tp linh hot t xa, kt hp vi hng dn cc trng i hc. y cng l cch tit gim chi ph v tng hiu qu trong vic thc y tri thc k nng mi, l cch c th lan ta n cc trng i hc khc d dng hn so vi ging dy trn lp. Trung tm POHE c th ng gp vo vic lm thay i hnh nh ngh dy hc l ngh ca ph n, bng cch thc y vic ging dy POHE nh mt s nghip ca c n v nam. Chng ti c hai xut sau y:

5. Nhng ch bo v Gii

Th trng lao ng khng ch r nhng vn gii, nhng c s phn bit gii cao , thng qua cc s liu kho st. Mt ch bo v gii c th l vic cc trng i hc xy dng s hiu bit thu o v nhng ngh c coi l ca nam hay ca n, v dng s hiu bit vo vic thit k chng trnh o to. Vic ging dy POHE cng c thit lp theo cch trung tnh v gii. Tuy th, ging vin c th v tnh khng dnh nhng nh kin gii, l iu c th hn ch sinh vin t n tim nng trn vn ca h. Mt ch bo c th l vic cc trng i hc thc hin cc Chng trnh POHE trong c cc yu t ph v nh kin gii.

PH LC Tc gi bi ny to ra mt s tranh hoat hnh da trn cc thnh ng quen thuc, cc cu chuyn a, nhng th phn nh su sc mt nn vn ha v gip hiu r cc gi tr trong x hi. Tranh ny c th dng khi u tho lun nm nng cao nhn thc v gii.

34

Bn thy thnh ng ny c ngha g v vai tr ca nam v n nh v trong th gii vic lm?

Ai thc s nm quyn ra quyt nh v vic s dng ngun lc nh, c quan, t chc, hay cng ty bn ang lm vic?

35

ng sau chuyn ci ny l nhng gi tr g?

Chu trch nhim chung: TS. Nguyn Mnh Hng C vn chuyn mn: PGS.TS. Nguyn Hu Ch T chc bn tho v Bin tp: TS. Phm Th Ly Trnh by: Neo Design Mi chi tit xin lin h: Bn tin GDQT Trng H Nguyn Tt Thnh S 300 ng Nguyn Tt Thnh, Q.4, TPHCM Email: bantinGDQT@ntt.edu.vn Website: www.ntt.edu.vn

TI LIU LU HNH NI B

36

37