Στόχοι σχολικής χρονιάς 2008-2009

ΛΥΚΕΙΟ ΒΕΡΓΙΝΑΣ 12

1 ος
ο ς Στ όχο ς
Καλλιέργεια κουλτούρας ειρηνικής συµβίωσης, αµοιβαίου σε -
βασµού και συνεργασίας Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων
µε στόχο την απαλλαγή από την κατοχή και την επανένωση
της πατρίδας και του λαού µας

Κοινά Ελληνοκυπρ ί ων - Τουρκοκυπρίων

Οι νεκροί και οι αγνοούµενοι του πολέµου
Οι νεκροί και οι αγνοούµενοι των πολέµων στην Κύπρο αποτελούν την κορύφωση του
πόνου και στις δυο πλευρές. Για χρόνια οι µαυροφορεµένες µάνες, πατεράδες, σύζυγοι,
αδέλφια και φίλοι σέρνουν τα βήµατά τους σε νεκροταφεία και µνηµεία, για να αποθέσουν
λίγα λουλούδια στη µνήµη των δικών τους.
Με εξαίρεση τα ονόµατα και τη θρησκεία η εικόνα είναι η ίδια και στις δυο πλευρές. ∆ά-
κρυα, πόνος, λύπη, απόγνωση. Ταυτόχρονα όµως για δεκαετίες οι νεκροί και οι αγνο-
ούµενοι των πολέµων στην Κύπρο ήταν και η πιο δυνατή πηγή για τη µισαλλοδοξία, τον
εθνικισµό και το ρεβανσισµό, που κάποιοι καλλιεργούσαν.

Κοινοί αγώνες και µικτά χωριά

Ατοµικά παραδείγµατα φιλίας και αδελφοσύνης υπάρχουν χιλιάδες στα µικτά χωριά, όπως
η Πύλα, η Φλάσου, το Τραχώνι κ.ά, όπου έζησαν Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι χω-
ρίς κανένα πρόβληµα, όπου ο ένας συµµετείχε στη χαρά και τη λύπη του άλλου, που στε-
κόταν αλληλέγγυος στον πόνο και τα βάσανά του. Εξάλλου, δεν είναι τυχαίο που επιβίωσαν
τόσα µικτά χωριά στην Κύπρο για εκατοντάδες χρόνια.
Αίµα κυπριακό χύθηκε σε αγώνες που οι δύο κοινότητες έδωσαν από κοινού, για να δια-
σφαλίσουν το ψωµί τους και για να βελτιώσουν το βιοτικό τους επίπεδο, ενάντια στη χυ-
δαία εκµετάλλευση που υπήρχε.
Το 1833 φτωχοί αγρότες Μουσουλµάνοι και Χριστιανοί εξεγέρθηκαν κάτω από την ηγε-
σία του Γκιαούρ Ιµάµ και του µοναχού Ιωαννίκιου κατά των Οθωµανών δυναστών. Ο ενω-
µένος στρατός των δύο ηγετών πνίγηκε στο αίµα και τις συνέπειες τις πλήρωσαν από
κοινού τόσο οι Χριστιανοί όσο και οι Μουσουλµάνοι.
Το 1680 κάτω από το Μεχµέτ Αγά Μπογιατζί-Ογλού ξεκίνησε ξεσηκωµός των φτωχών
στρωµάτων του λαού, που κράτησε επτά συνεχόµενα χρόνια.
Το 1764 έγινε µια άλλη εξέγερση Χριστιανών και Μουσουλµάνων απέναντι στη βαριά φο-
ρολογία που επέβαλε ο Σουλτάνος.
Όλες οι εξεγέρσεις απέτυχαν, αφού αντιµετώπισαν τη βία του κατακτητή. Ωστόσο θεµε-
λίωναν τη φιλία, την αδελφοσύνη και την ετοιµότητα για κοινή πάλη των δύο κοινοτή-
των απέναντι στο δυνάστη.
Τέλος, ο απεργιακός αγώνας του 1948, η µεγαλύτερη σε διάρκεια απεργία που έγινε στον
τόπο µας, ήταν βασικά ένας µαζικός λαϊκός αγώνας, ο οποίος στόχευε στη θεµελίωση
βασικών δικαιωµάτων, όπως το δικαίωµα στην οργάνωση και στη σύναψη συµφωνη-
µένων όρων εργοδότησης. Η µαζικότητα αυτού του αγώνα αποδεικνύεται από τη συµ-
µετοχή και την κινητοποίηση µε εκδηλώσεις αλληλεγγύης και οικονοµικής στήριξης όλων
των εργαζοµένων, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Οι απεργοί µεταλλωρύχοι, αµια-

ΛΥΚΕΙΟ ΒΕΡΓΙΝΑΣ 13
ντωρύχοι και οικοδόµοι µε τα αιτήµατά τους πρόβαλλαν κοινωνικές διεκδικήσεις σε το-
µείς όπως η κοινωνική ασφάλιση, η ασφάλεια και η υγεία. Η διεκδίκηση αυτών των ζη-
τηµάτων µε τη ζέση, το δυναµισµό, τη µαχητικότητα και τη συλλογικότητα που ανέδειξε
εκείνος ο αγώνας είναι από µόνα τους σηµαντικά στοιχεία, τα οποία θα παραµείνουν για
πάντα βαθιά χαραγµένα στο βιβλίο των κοινωνικών εργατικών αγώνων. Όµως ιδιαίτε-
ρα σηµαντικό στοιχείο, το οποίο πρέπει να καταγραφεί, είναι η φύση, το περιεχόµενο των
αιτηµάτων που πρόβαλε αυτός ο αγώνας. Αιτήµατα πρωτοποριακά και ριζοσπαστικά για
την εποχή τους. Αιτήµατα που αποδεικνύουν διορατικότητα µαζί µε ωριµότητα σκέψης
για ένα συνδικαλιστικό κίνηµα που έκανε τα πρώτα του βήµατα. Οι απεργίες το 1948 στη
Σκουριώτισσα και το Μαυροβούνι ήταν αδιαµφισβήτητα δείγµατα κοινής ταξικής πά-
λης,ενότητας και αδελφοσύνης των δύο κοινοτήτων,η οποία σφυρηλατήθηκε στο καµί-
νι του αγώνα για ένα καλύτερο µέλλον.

Χρυσάνθη Μιχαηλίδου, Γ’ 12

Αδελφέ µου Οσµάν,την καρδιά µου σου ανοίγω

που ανθίζ’ η αγάπη κατάλευκο κρίνο
στο δικό σου το πόνο τον πόνο µου σµίγω
και το χέρι σου δίνω.
Πουθενά του αιµάτου δε βγάζει ο δρόµος
και τα µίση είναι σπέρµα του ξένου δυνάστη
και του ιδίου δήµιου βαριά λαιµητόµος
πάνωθέ µας κρεµάστη.
Χρόνια ζήσαµε φίλοι σε τούτη τη γη
π’ απλόχερα καρπίζει για όλους κεφάτη
κι’ αγκαλιάζει µας µάνα µ’ αγάπη, στοργή
πάντα µ΄ άγρυπνο µάτι.
Κώστας Κλεάνθους

Λογοτεχνία και ειρηνική συνύπαρξη µεταξύ

Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων
Το θέµα της ειρηνικής συνύπαρξης Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων και η νοσταλγική
αναφορά στις πριν το 1974 ειρηνικές στιγµές του παρελθόντος µε επίκεντρο την ελ-
ληνοτουρκική φιλία, την ελπίδα και την αισιοδοξία για επιστροφή στην κατεχόµενη γη
, µέσα σε συνθήκες ειρηνικής και αρµονικής συνύπαρξης των ανθρώπων που ζουν
στο νησί , προβάλλονται µέσα από αρκετά λογοτεχνικά έργα τόσο των Ελληνοκύπριων
όσο και των Τουρκοκύπριων λογοτεχνών. Επιλέγουµε µερικά τέτοια έργα, για να δείξουµε
τα συναισθήµατα των ανθρώπων που ξεριζώθηκαν από τη γη τους και ζουν µε τον
πόθο της επιστροφής και της ειρηνικής συµβίωσης .
Η Τουρκοκύπρια λογοτέχνης και δασκάλα Νεριµάν Καχίτ (NERIMAN CAHID) στο ποίη-
 µά της «Πολύ-πολύ αργήσαµε, Κλεοπάτρα» απευθύνεται σε µια φίλη της , δασκάλα στις ελεύ-
θερες περιοχές , που την αποκαλεί Κλεοπάτρα και την καλεί να πορευτούν µαζί στον αγώνα
ΛΥΚΕΙΟ ΒΕΡΓΙΝΑΣ 14

για ειρηνική συµβίωση και επανένωση της πατρίδας µας. Εκφράζει τη λύπη της για τα λάθη του
παρελθόντος και για τα χρόνια που πήγαν χαµένα. Ακόµη εκφράζει την αγωνία της για το µέλ-
λον των παιδιών µας…

Φέρ µου µια χούφτα χώµα

απ’ το νότο , Κλεοπάτρα
Ας φυτέψουµε µαζί λουλούδια ειρήνης
στις γλάστρες µας που ’ναι αδειανές καιρό πολύ”.

“Κοίτα τους γιους µας.

Κρατούν όπλα πάλι.
Ένας δικός σας.
Ένας δικός µας
κι ύστερα τα χρόνια που κυλούν.
Ας σκεφτούµε µια στιγµή
ποιος στ’ αλήθεια είναι ο χαµένος ;
Στη θέση των πολιτικών
ας µιλήσουµε εµείς - οι µάνες -
τώρα πια, Κλεοπάτρα.

“Έλα ας φυτέψουµε µυγδαλιές στην πράσινη γραµµή

Ας µπολιάσουµε την ειρήνη στα κλαδιά τους . . .”

“Ως τώρα,
οι µάνες ήµασταν πάντα χαµένες
για µια φόρα
Ας αφήσουµε να νικήσουν και µια φορά τα παιδία µας”. (απόσπασµα)

Η Γιασίν Νεσιέ εκφράζει µε αριστοτεχνικό τρόπο τον πόνο και τη θλίψη της για τη µοιρασµέ-
νη µας πατρίδα στο ποίηµά της «Ποιο µισό», που έχει µελοποιήσει ο Κύπριος µας µουσικο-
συνθέτης, Μάριος Τόκας .

“Λένε πως ο άνθρωπος πρέπει την πατρίδα ν’ αγαπά

Έτσι λέει κι ο πατέρας µου συχνά.
Η δική µου η πατρίδα έχει µοιραστεί στα δυο .
Ποιο από τα δυο µισά κοµµάτια πρέπει να αγαπώ;”

Και η Νεριµάν Καχίτ στο ποίηµα της «Έφτασε η ώρα για ειρήνη» καλεί τους Κυπρίους να
ξεπεράσουν το µίσος και την οργή και να ζήσουν µαζί ειρηνικά.

“Έλα, βγες απ’ το σκοτάδι

του µίσους και του τυφλού θυµού
ας ανοίξουµε τις σκουριασµένες µας καρδιές στην ειρήνη.

Πάλι το περιµένουν από εµάς τις γυναίκες

να γεννήσουµε την ειρήνη
στο όνοµα των παιδιών µας.
Γι’ αυτό ας τα φυτέψουµε σαν λουλούδια στις καρδιές µας

ΛΥΚΕΙΟ ΒΕΡΓΙΝΑΣ 15
ασ τα προφυλάξουµε ποτέ µη µαρανθούν.

“Για χρόνια ζούσα µε ένα όνειρο

που αναδύεται ξανά και ξανά :
να µοιράζουµε αµοιβαία ζωή, µια πατρίδα κοινή
της χαράς και της θλίψης . . .“

Ας βρούµε κοινά στοιχεία ειρηνικής συµβίωσης και . . .

“Ψηλά, εκεί στη ράχη του Πενταδακτύλου

δες εκεί τον κορµό της παλιάς ελιάς ;
Απάνω του χάραξα µισή µια καρδιά.
Έφτασε η ώρα να πλησιάσεις
το σχήµα της καρδιάς να ολοκληρώσεις”.

Και για το µέλλον :

“Για τα παιδιά µας το συρµατόπλεγµα τώρα

τεµαχίζει τον κόσµο σε µερίδια και κοµµάτια ,
τους προσφέρει σχέδια καταστροφής”.

µε γνώµονα ότι :

“Μα να θυµάσαι πάντα, γειτόνισσά µου :

αν και όσο δεν µπορούµε να φτάσουµε ως την ειρήνη
τα παιδιά µας είναι που θα τρέχουν στα σύνορα
θα πέφτουν µε µια σφαίρα στο στήθος .
Οι αλλιώτικες γλώσσες που µιλάµε
δεν µας συγχύζουν σαν θρηνούµε τον ίδιο θρήνο”.

Η Νεριµάν πιστεύει:

“Έφτασε η ώρα να γυρίσει

ο καιρός του µίσους, του αίµατος, της εκδίκησης
σε µια εποχή ειρήνης.
Ας έρθει µε χαρά,
ας κοπιάσει στην αγαλλίαση.”

Ο Γιασίν Μεχµέτ στο ποίηµά του «Οι συµπατριώτες µου» υποστηρίζει και τονίζει πως
όλοι µας είµαστε πάνω απ’ όλα άνθρωποι, είτε είµαστε Χριστιανοί είτε είµαστε µουσουλ-
µάνοι. Όλοι ζούµε κι έχουµε τις ίδιες έγνοιες, τις ίδιες αγωνίες και τις ίδιες ανάγκες.

“Ο ένας ήταν µουσουλµάνος

Ο άλλος ήταν χριστιανός
Κι οι δυο τους
κάθε πρωί αντικρίζανε τον ήλιο
στην ίδια θέση.
 Ο ένας τρώει ελληνικά
Ο άλλος τούρκικα
ΛΥΚΕΙΟ ΒΕΡΓΙΝΑΣ 16

Κι οι δυο τους
σκληρά δουλεύουν και κοιµούνται
µ’ άδειο στοµάχι
όχι σαν µουσουλµάνοι
µήτε σαν χριστιανοί
Σαν πεινασµένοι.

Καλούν τον θεό τους σε µια γλώσσα

που δεν µοιάζει µ’ ελληνικά
ούτε µε τουρκικά
Με γλώσσα µοιάζει νηστικών που λαχταρούν
κάτι τ’ αγαπηµένο
Λίγο Ψωµί και λίγη Ειρήνη”

Ο Κλεάνθους Κώστας στο ποίηµά του «Αδελφέ µου Οσµάν» απευθύνεται σ’έναν
Τουρκοκύπριο και τον καλεί σε συναδέλφωση τονίζοντας ότι αυτά που τους ενώνουν
και µπορούν να οδηγήσουν στη συναδέλφωση είναι περισσότερα απ’ αυτά που τους
χωρίζουν .

Αδελφέ µου Οσµάν την καρδιά µου σου ανοίγω

π’ ανθίζ’ η αγάπη κατάλευκο κρίνο
στον δικό σου τον πόνο τον πόνο µου σµίγω
και το χέρι σου δίνω.”

Και παρακάτω αναπολεί τα χρόνια που έζησαν µαζί ειρηνικά.

“. . . Χρόνια ζήσαµε φίλοι σε τούτη τη γη

π’ απλόχερα καρπίζει για όλους κεφάτη . . .”

“Στη δουλειά , στο χωράφι µαζί και στ΄αµπέλι

µε βροχή µε χιονιά , στο καυτό το λιοπύρι,
µε τον ιδρώτα τρώγαµε οι δυο το καρβέλι
στο µικρό τ’ αργαστήρι . . .”

Ο Κώστας Λυµπουρής, ο προηγούµενος ∆/ντής του σχολείου µας, στο διήγηµά του
«Το σπίτι» αφηγείται την ιστορία κάποιου Τουρκοκύπριου, που επισκέπτεται το σπίτι του
30 χρόνια µετά το 1974, στην τουρκοκυπριακή συνοικία της Λάρνακας, στην οδό Πιαλέ Πα-
σιά . Μια κοπέλα Ελληνοκύπρια του ανοίγει την πόρτα και του δείχνει το σπίτι του. Του έχει
φυλάξει µάλιστα τα βιβλία του στη βιβλιοθήκη. Η κοπέλα τον κερνάει γλυκό καρυδάκι, πα-
ραδοσιακό του τόπου µας. Κουβεντιάζουν αρκετή ώρα έχοντας την πόρτα ανοιχτή, για
να βλέπει και να ακούει ο επισκέπτης τη θάλασσα, που τον εµπνέει , καθώς είναι ζω-
γράφος και η θάλασσα αυτή είναι η αγαπηµένη του θάλασσα , των παιδικών του χρό-
νων. Η κοπέλα εργάζεται ως δασκάλα και ο αρραβωνιαστικός της λείπει στην Αµερι-
κή για µεταπτυχιακά. Οι γονείς της έχουν πεθάνει. ∆υσκολεύτηκαν την πρώτη φορά
που ήρθαν να µείνουν σ’αυτό το σπίτι, καθώς ο πατέρας της είχε µανία µε τα αρχαία
ελληνικά ονόµατα, γι’ αυτό και το επίθετό τους. «Αθηνά Ελληνίδου, οδός Πιαλέ Πασιά»,

ΛΥΚΕΙΟ ΒΕΡΓΙΝΑΣ 17
ήταν η διεύθυνσή της. Πόσο παράξενο της είχε φανεί την πρώτη φορά που την έγρα-
ψε! Ο Πιαλέ Πασιάς ήταν ο Τούρκος που κατάκτησε για πρώτη φορά την Κύπρο το 1571.
Ο Τουρκοκύπριος επισκέπτης λεγόταν Αχµέτ, το πιο συνηθισµένο τουρκικό όνοµα.
Ο Αχµέτ επισκέφθηκε το σπίτι του και τα επόµενα Σαββατοκύριακα , καθώς έκανε καλό στη ζω-
γραφική του . Κάποια µέρα πρότεινε στην Αθηνά να του επιτρέψει να χτίσει πάνω από το σπί-
τι ένα δεύτερο όροφο , για να ’ρχεται µόνο τα Σαββατοκύριακα , να µην ενοχλεί κιόλας . Σαν αντάλ-
λαγµα εκείνος θα αγόραζε το σπίτι της στα κατεχόµενα , για να µπορεί να πηγαίνει όποτε ήθε-
λε . Η κοπέλα δέχτηκε και η διαδικασία κράτησε περίπου 6 µήνες . Στο µεταξύ ηΑθηνά επισκεπτόταν
το σπίτι της στα κατεχόµενα , φύτεψε λουλούδια και το ζωντάνεψε . Γύριζε πάντα φορτωµένη
ανθοδέσµες από το δικό της σπίτι , όπου όµως δεν µπορούσε να µείνει λόγω της κατοχής . Επέ-
στρεφε στο σπίτι του Αχµέτ , ο οποίος έµενε µόνο για λίγο χρόνο τη βδοµάδα και τον πιο πολύ
χρόνο έµενε σε σπίτι Ελληνοκυπρίων στα κατεχόµενα , που δεν ήταν δικό του .
Τα πράγµατα ξέφυγαν απ’ αυτή την παράξενη κατάσταση εντελώς τυχαία . Μια µέρα η Αθη-
νά είδε να βγαίνουν καπνοί απ’ το πάνω σπίτι . Η πυροσβεστική εκτίµησε ότι η φωτιά προ-
κλήθηκε από βραχυκύκλωµα , αλλά ευτυχώς οι ζηµιές δεν ήταν µεγάλες . Τελικά τόσο το
επάνω σπίτι όσο και αυτό στα κατεχόµενα πουλήθηκαν σε ξένους . Σίγουρα όλα αυτά δε
θα συνέβαιναν, αν λυνόταν οριστικά το κυπριακό πρόβληµα και οι άνθρωποι µπορούσαν
να ζουν µαζί ειρηνικά .
Η ειρηνική συνύπαρξη είναι απαραίτητη προϋπόθεση για το µέλλον του τόπου µας. Μετά την
επανένωση της πατρίδας µας , την επιστροφή των προσφύγων στις πατρογονικές τους εστίες
και την αποχώρηση των εποίκων οι άνθρωποι είναι ανάγκη να µπορούν να συνυπάρχουν
ειρηνικά . Οι Κύπριοι λογοτέχνες καλλιεργούν µέσα από τα έργα τους την αγάπη για την
ειρήνη και καλούν όλους όσους αγαπούν ειλικρινά αυτό το νησί να εργαστούν µαζί , για να
παρεµποδίσουν τον πόλεµο και να εγκαθιδρύσουν την ειρήνη στη ζωή τους .

Τηλέµαχος Παναγή, Γ’ 17
Χαράλαµπος Αντωνίου, Γ’ 17

Συνέντευξη από τη γιαγιά µου, Παναγιώτα

Χατζηαντώνη, πρόσφυγα από την Τριµυθούντα
(Τρεµετουσιά της επαρχίας Λάρνακας)
Η γιαγιά µου κατάγεται από το µικτό κατεχόµενο χωριό Τρεµετουσιά και πιστεύω ότι είναι ο άν-
θρωπος που θα µπορούσε να µου δώσει κάποιες σηµαντικές και αξιόλογες πληροφορίες για
τη ζωή των Eλληνοκυπρίων και των Tουρκοκυπρίων πριν από τον πόλεµο. Προετοιµαζόµα-
στε µέρες γι’ αυτή τη συνέντευξη, όµως ο πόνος της προσφυγιάς και το κλάµα δεν άφηναν τη
γιαγιά µου να συγκεντρωθεί. Σήµερα µε φώναξε η ίδια και αρχίζουµε να καταγράφουµε:

Ερώτηση :Γιαγιά, µπορείς να µου µιλήσεις λίγο για το κατεχόµενο χωριό σου;
Το χωριό µας, αγόρι µου, είναι η Τρεµετουσιά. Παλιότερα ονοµαζόταν Τριµυθούντα και είχε επί-
σκοπο τονΆγιο Σπυρίδωνα. Ήταν ένα µικτό, µικρό και φιλήσυχο χωριουδάκι µε εργατικούς κα-
τοίκους. Βρίσκεται στην καλύτερη περιοχή της Μεσαορίας και οι κάτοικοί του ασχολούνταν µε
τη γεωργία και την κτηνοτροφία.
 Ερώτηση :Και πώς ήταν η ζωή σας στο χωριό;
Ευηµερούσαµε και η ζωή των ανθρώπων του πήγαινε από το καλό στο καλύτερο. Ο κόσµος
ΛΥΚΕΙΟ ΒΕΡΓΙΝΑΣ 18

ήταν αγαπηµένος, αφού σχεδόν όλοι οι κάτοικοι ήταν συγγενείς µεταξύ τους.

Ερώτηση :Είπες, γιαγιά, ότι το χωριό σας ήταν ένα µικτό χωριό. Αυτό σηµαίνει ότι είχε
και Τουρκοκυπρίους. Αλήθεια, πώς ήταν η ζωή σας τότε;
Μικτό χωριό και µικτές µυρωδιές από το χωριό µας. Οι Ελληνοκύπριοι ζούσαν σε ξεχωριστές
γειτονιές από τους Τουρκοκυπρίους. Στην ελληνοκυπριακή γειτονιά σε µεθούσε το άρωµα του
του δυόσµου και στην τουρκοκυπριακή σε ζάλιζε το άρωµα του φρεσκοαλεσµένου καφέ. Γλυ-
κιές θύµησες, παιδί µου, που ποιος ξέρει αν ποτέ θα τις ξαναζήσουµε...

Ερώτηση :Πες µου, γιαγιά, ποιες ήταν οι σχέσεις σας µε τους Τουρκοκυπρίους;
Σχέσεις ανθρώπων, παιδί µου. ∆εν υπήρχε διαφορά ανάµεσά µας. Όπως εµείς ποτίζαµε τη
γη µε τον ιδρώτα µας, για να ζήσουµε, το ίδιο κι αυτοί. Όπως πονούσαµε εµείς για τον τόπο
µας, το ίδιο κι αυτοί. Όπως χαιρόµαστε εµείς στις χαρές µας, χαίρονταν κι αυτοί στις δικές τους.
Οι ίδιες χαρές, τα ίδια προβλήµατα, οι ίδιες έγνοιες. Υπάρχει άνθρωπος που να µη ζει τις δικές
του στιγµές; Άνθρωποι αυτοί, άνθρωποι και µεις!

Ερώτηση :Θες να πεις, γιαγιά, ότι οι σχέσεις σας ήταν καλές; Υπάρχουν κάποια ιδιαί-
τερα στοιχεία πάνω στα οποία στηρίζεται αυτή σου η πεποίθηση;
Όπως σου είπα και στην αρχή, το χωριό µας είχε την τύχη να το επιλέξει ο Άγιος Σπυρίδωνας,
για να ζήσει µε την οικογένειά του και από ποιµένας των προβάτων να γίνει ποιµένας των αν-
θρώπινων ψυχών. Μέχρι τον πόλεµο υπήρχε το µοναστήρι και µια πιο πρόσφατα κτισµένη εκ-
κλησία αφιερωµένη στη χάρη του. Στο πανηγύρι του χωριού µας στις 12 του ∆εκέµβρη προ-
σκυνητές από ολόκληρη την Κύπρο έρχονταν να ζητήσουν τη βοήθεια τουΑγίου µας και να προ-
σφέρουν τα τάµατά τους, που γέµιζαν την εκκλησία. Οι προσκυνητές δεν προέρχονταν µόνο
από Χριστιανούς αλλά και από Τούρκους, που θεωρούσαν τον Άγιό µας και δικό τους. Πί-
στευαν σ’αυτόν και στα θαύµατά του και πολλές ήταν οι φορές που ζητούσαν κλαίγοντας τη βοή-
θειά του. ΟΆγιος από κει που ήταν δεν ξεχώριζε τους ανθρώπους από τα ονόµατα και το χρώ-
µα, αλλά τους έβλεπε σαν ψυχές βασανισµένες που είχαν τη δική του ανάγκη. Πέρα από αυτό,
πολλές ήταν οι φορές που οι Τουρκοκύπριοι παραβρέθηκαν σε γάµους και χαρές δικές µας. Γλέ-
ντησαν, χόρεψαν και µοιράστηκαν τη χαρά µας. Εξάλλου είχαµε περίπου τα ίδια ήθη και έθι-
µα, ο τρόπος που χαιρόµαστε και ο τρόπος που θρηνούσαµε δεν είχε και πολλές διαφορές. Πέρα
από τα τούρκικα, µετρηµένοι ήταν αυτοί που δεν ήξεραν ελληνικά. ∆εν είχαµε και τίποτα να µοι-
ράσουµε. Αυτοί τη δουλειά τους, εµείς τη δική µας.

Ερώτηση :Ύστερα, γιαγιά, τι έγινε; Γλυκές όντως θύµησες , αλλά θα πρέπει να σε πε-
ράσω και στον πόλεµο. ∆ύσκολο αλλά αναπόφευκτο!
Ύστερα, παιδί µου, ήρθε το άσχηµο µαντάτο. «Μπήκαν οι Τούρκοι στηνΆσσια. Πρέπει να φύ-
γουµε...» Εµείς καλά καλά δεν καταλάβαµε τι συνέβαινε. Μαυρίλα σκορπίστηκε παντού ... Ήταν
σαν να µας κυνηγούσε ο ίδιος ο Χάροντας. Ήταν ένα παραλήρηµα απελπισίας: παιδιά έκλαι-
γαν, γυναίκες µοιρολογούσαν. Από τον παράδεισο βρεθήκαµε απότοµα στα σκοτάδια της κό-
λασης... Φύγαµε όπως ήµασταν. Κανείς δεν είχε καταλάβει τι γινόταν και για ποιο λόγο έπρε-
πε τώρα να φύγουµε, κυνηγηµένοι από τους Τούρκους εισβολείς.

Ερώτηση :Πέρασαν, γιαγιά, από τότε αρκετά χρόνια. Πριν από πέντε χρόνια άνοιξαν
τα οδοφράγµατα και η διάβαση στα κατεχόµενα είναι επιτρεπτή. Πήγατε κάποια στιγ-
µή να δείτε το χωριό σας, το σπίτι σας, τους Τουρκοκύπριους συγχωριανούς σας ; Εξα-
κολουθούν να µένουν εκεί;

ΛΥΚΕΙΟ ΒΕΡΓΙΝΑΣ 19
Εµείς,Ανδρέα µου, δεν πήγαµε. Οι πληγές είναι ακόµα ανοικτές και δεν ξέραµε αν θα ήταν καλό
για µας να πάµε ξένοι στο ίδιο µας το σπίτι. Συγγενείς που έχουν πάει, µας φέρνουν χαιρετι-
σµούς από τους Τουρκοκύπριους συγχωριανούς µας. Λένε πως ρωτάνε για µας και πως µας
θυµούνται όλους έναν - ένα. Νοσταλγούν κι αυτοί τους παλιούς ειρηνικούς καιρούς που ζήσα-
µε µαζί τόσο αγαπηµένα. Ποιος ξέρει κι αυτοί αν είναι σε καλύτερη µοίρα από µας. Εµείς είµα-
στε πρόσφυγες στο ίδιο το νησί µας κι αυτοί φυλακισµένοι στο ίδιο το χωριό τους.

Ερώτηση :Πιστεύω, γιαγιά, ότι αρκετό πόνο σου προκάλεσα ζητώντας σου να αναπο-
λήσεις τις ευτυχισµένες στιγµές στο χωριό σου, γι’αυτό και κάπου εδώ θέλω να κλείσω
την κουβέντα µας. Υπάρχει τίποτα τελευταίο που θα ήθελες να µου πεις;
Τί άλλο, αγόρι µου, από ένα θαύµα τουΑγίου µας; Να βάλει το χέρι του και να βοηθήσει να ξα-
ναπάµε στα χωριά µας. Να πατήσουµε το πόδι µας εκεί και να ξαναβρεθούµε µαζί όλοι οι κά-
τοικοι του χωριού, όπως ήµασταν πριν, να γιορτάσουµε τη χάρη του.

Αντρέας Μικέλλης, Γ’3

Επίσκεψη σ’ ένα Τουρκοκυπριακό σχολείο

Τα Χριστούγεννα είναι µια ιδιαίτερη γιορτή που όλοι περνάµε µε την οικογένειά µας. Ο κύ-
ριος Αχνιώτης, καθηγητής Αγγλικών στο Λύκειο Βεργίνας εκµεταλλεύτηκε τη µεγάλη γιορ-
τή του Χριστιανισµού, για να επισκεφτεί ένα τουρκοκυπριακό σχολείο. Και εµείς δε χάσα-
µε την ευκαιρία να µάθουµε γι’ αυτή την ξεχωριστή και συνάµα, αξιοσηµείωτη εµπειρία του.
Ο κ. Αχνιώτης τόνισε στην αρχή τα εξής:
“Σχετικά µε το σχόλιο σου για τα Χριστούγεννα θα ήθελα, Κωνσταντίνε, να σου πω ότι οι
χριστιανικές παραδόσεις οι οποίες κοιτάζουν µε αγάπη τους συνανθρώπους µας είναι καλά
να επεκταθούν και προς τους Τουρκοκύπριους συµπατριώτες µας, έτσι ώστε να ολοκλη-
ρωθούν ως τέτοιες και να εκλείψει η διχόνοια, η οποία βασάνισε τις κοινότητές µας για πολ-
λά χρόνια και δηλητηρίασε τις ψυχές µας τόσο πολύ”.

Ερώτηση 1: Κύριε Αχνιώτη, πριν προχωρήσουµε στη συνέντευξή µας θα θέλαµε να

σας γνωρίσουν και όσοι δεν είχαν την ευκαιρία να σας έχουν για δάσκαλό τους.
∆ιδάσκω Αγγλικά τα τελευταία είκοσι δύο χρόνια. Μου αρέσει η λογοτεχνία, το σινεµά, η
µουσική και τα ταξίδια, όπως και η κουβέντα µέσα σ’ έναν κύκλο ανθρώπων πάνω σε πολ-
λά θέµατα. Επίσης ασχολούµαι µε κοινωνικά και πολιτικά θέµατα. Έχω παρατηρήσει ότι
στο δηµόσιο σχολείο εγείρονται θέµατα τα οποία αναγκαστικά πρέπει να απαντηθούν και
από τους εκπαιδευτικούς και από τους µαθητές. Αυτά έχουν να κάνουν µε την αυξανόµε-
νη πολυπολιτισµικότητα και µε την αναζήτηση τρόπων, ώστε να είµαστε θετικοί προς αυτή.
Μέσα σε αυτή βέβαια εντάσσονται και οι δικοινοτικές σχέσεις µεταξύ των δυο µεγαλύτε-
ρων κυπριακών κοινοτήτων, οι οποίες χρειάζονται άµεση βελτίωση. Επίσης θα ήθελα να
δουλέψω προς την κατεύθυνση ενός σχολείου το οποίο προωθεί την κριτική σκέψη και θα
µπορεί να διαχειριστεί θέµατα τα οποία τώρα δεν εγείρονται. Θεωρώ ότι η νέα ηγεσία του
Υπουργείου Παιδείας εύστοχα έθεσε ως έναν από τους στόχους της φετινής χρονιάς την
 καλλιέργεια κουλτούρας ειρηνικής συµβίωσης, αµοιβαίου σεβασµού και συνεργασίας Ελ-
ληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, στόχος ο οποίος έπρεπε να είχε εφαρµοστεί από την
ΛΥΚΕΙΟ ΒΕΡΓΙΝΑΣ 20

ίδρυση της Κυπριακής ∆ηµοκρατίας.

Ερώτηση 2: Θα θέλαµε να πας πείτε πώς ακριβώς συνέβη να επισκεφτείτε ένα τουρ-
κοκυπριακό σχολείο, ήταν δική σας πρωτοβουλία ή πρόταση κάποιου άλλου, που
εσείς αποδεχτήκατε;
Είναι πλέον καθιερωµένες οι επισκέψεις σε Τουρκοκυπριακά σχολεία από εκπαιδευτικούς,
όπως συµβαίνει και µε άλλους κλάδους. ∆εν είναι ακριβώς ρουτίνα, αλλά µε το άνοιγµα των
οδοφραγµάτων το 2004 είναι πολύ εύκολο να συναναστρέφεσαι µε τους Κύπριους της άλ-
λης κοινότητας. Για τους Ελληνοκύπριους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι βλέπουν µε θετικό µάτι
την επανένωση της Κύπρου, υπάρχει ανοικτή πρόσκληση από τις Τουρκοκυπριακές συ-
ντεχνίες των εκπαιδευτικών ∆ηµοτικής και Μέσης. Οι δε διευθετήσεις για τη φιλοξενία µας
γίνονται συνήθως είτε από τις εκπαιδευτικές συνδικαλιστικές οργανώσεις είτε από τη διεύ-
θυνση του σχολείου. Κάθε φορά βέβαια που πάµε επίσκεψη, δεν ξεπερνούµε τα 30 άτο-
µα, γεγονός το οποίο επιτρέπει την ανταλλαγή απόψεων σε µικρές οµάδες αλλά και παρέες.

Ερώτηση 3: Θα µπορούσατε να µας µεταφέρετε το κλίµα που επικρατεί εκεί; Κάποιες

εικόνες, κάποια γεγονότα που σας τράβηξαν την προσοχή...
Το κλίµα µοιάζει µε το κλίµα στα δικά µας σχολεία. Είναι το ίδιο κυπριακό τοπίο βέβαια, οι
µαθητές και οι εκπαιδευτικοί µοιάζουν µε µας και στην εµφάνιση και στην ιδιοσυγκρασία.
Εάν ακούσεις µαθητές να µιλούν από κάποια απόσταση, σου δίνεται η εντύπωση ότι εί-
σαι σ’ ένα οποιοδήποτε Ελληνοκυπριακό σχολείο. Αυτό που µου προκαλεί εντύπωση εί-
ναι ότι κάθε φορά που πηγαίνω εκεί, συναντώ το είδος της φιλοξενίας που υπήρχε στην
Ελληνοκυπριακή κοινότητα πριν αρκετές δεκαετίες.

Ερώτηση 4: Τι αποκοµίσατε από αυτή σας την εµπειρία;

Αυτή είναι µια επιπρόσθετη εµπειρία, η οποία βοηθά µε τη σειρά της στο να µένει αναµ-
µένη η φλόγα της ελπίδας για µια επανένωση της Κύπρου. Οι επισκέψεις κρατούν ένα δί-
αυλο επικοινωνίας και είναι µια αντίσταση σε αυτούς που δε θα ήθελαν να υπάρχει αυτή
η επικοινωνία λόγω του ότι θεωρούν τη διχοτόµηση ως λύση.

Ερώτηση 5: Κλείνοντας τι θα θέλατε περισσότερο να τονίσετε σε όλους εµάς;

Και από αυτή την εµπειρία και από άλλες έχω λάβει θετικές εντυπώσεις σχετικά µε την ετοι-
µότητα πολλών µαθητών και εκπαιδευτικών από την Τουρκοκυπριακή κοινότητα για µια ει-
ρηνική συνύπαρξη µε τους Ελληνοκύπριους. Σ’ όλες τις συναντήσεις οι µαθητές ζήτησαν
από εµάς να πάµε µε τους µαθητές µας την επόµενη φορά, πράγµα το οποίο δεν µπορούµε
να κάνουµε λόγω του ότι δεν έχουµε το πράσινο φως από το Υπουργείο Παιδείας. Βέβαια,
από πλευράς Τουρκοκυπρων έχουν γίνει αρκετές επισκέψεις σε Ελληνοκυπριακά σχολεία
µέσα στα τελευταία χρόνια µε αποτέλεσµα εµείς να χρωστάµε πολλές επισκέψεις. Εύχο-
µαι αυτή η θετική στάση των Τουρκοκύπριων µαθητών και εκπαιδευτικών να συνεχιστεί ώστε
σε µελλοντικές συνναντήσεις µε Ελληνοκύπριους µαθητές και εκπαιδευτικούς να µας µε-
ταδώσουν αυτή τη θετικότητα και να κτίσουµε µαζί ένα ειρηνικό µέλλον!

Σας ευχαριστώ για το χρόνο σας.

Κωνσταντίνος Καλαϊτζής, Β’ 1
 Τούρκικα που ξέρουµε αλλά δεν το γνωρίζουµε

ΛΥΚΕΙΟ ΒΕΡΓΙΝΑΣ 21
ΛΕΞΗ ΣΤΑ ΠΡΟΦΟΡΑ ΛΕΞΗ ΣΤΑ ΛΕΞΗ ΣΤΑ
ΤΟΥΡΚΙΚΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΥΠΡΙΑΚΑ
mahalle Μαχαλέ Γειτονιά Μαχαλλάς
konuşmac Κονυσσµάκ Μιλάω , συζητώ κουνουσσµάς
kismet Κισσµέτ Μοίρα, τύχη Κισσµέττι
gayret Γκαϊρέτ Προσπάθεια, µόχθος Γκαϊρέττι
sokak Σοκάκ ∆ρόµος, οδός Σοκκάτζι
hamam Χαµάµ Λουτρά Χαµάµ
şeker Σσεκέρ Ζάχαρη, γλυκό Σσεκκέρι
iskelye Ισκελέ Σκάλα, αποβάθρα Σκάλα
Hatta Χαττά Λάθος Χαττάς
Kitap Κιττάπ Βιβλίο Κιττάπα
Hava Χαβά Καιρός Χαβάς
işallah Ίσσιαλλαχ Μακάρι, δόξα τω Θεώ Ίσσιαλλα
oğlan Ολάν Παιδί Ολάν
tava Ταβά Ανάµειξη, φαγητό Ταβάς
kavga Καβγκά Κάνω φασαρία Καβκάς
şeytan Σσεϊττάν ∆ιάβολος , πονηρός Σσιεηττάνης
Marazi Μαράζι Αρρωστηµένος Μαράζιν
Hui Χούι Κουσούρι χούιν
Kusur Κουσούρ Χούι Κουσούρι
Işte böyle Ισστέ µποϊλέ Έτσι είναι, Ισστέ ποϊλέ
cezve Τζεζβέ Μπρίκι τζιησβές
Kandil Καντίλ Καντήλι Καντήλα
Tencere Τέντζερε Καπάκι, πώµα Τέντζερης
Kaymak Καϊµάκ Καϊµάκι Καϊµάκι
Yavaş - yavaş Γιαβάςς- γιαβάςς Σιγά- σιγά Γιαβασς- γιαβάσς
Çay Τσσάϊ Τσάι Τσάι
çifte Τσιφτέ ∆ιπλός, δίκαννο Τσιφτές
paçavra Πατσάβρα Κουρέλι, πατσαβούρα Πατσιαούριν
tel Ττελ Σύρµα, τέλι Ττέλιν
bakir Μπακκίρ Μπακίρι, χαλκός Μπακκίρα
şema Σσεµά Σχέδιο Σσιεµέ
çaki Τσακκί Σουγιάς Τσιακκούιν
şaşmak Σσασσµακ Σαστίζω Σσιασσιάρω
Kelle Κκελέ Κεφάλι Κκελλέ
Halal Χαλάλ Χαλάλι Χαλάλιν
Bakşiş Μπακσσίσς ∆ώρο, δωροδοκώ Πακσσίσσιν
Lafazan Λαφαζάν Φλύαρος Λαφαζάνης
Tavla atmak Τάβλα ατµάκ Παίζω τάβλι Ττάβλι
Keyf Κέιφ Κέφι Κέφιν
Bizel Μπιζέλ Μπιζέλι Μπιζέλι
Koş Κοςς Κριάρι Κκόσσιη
Yer Γιερ Μέρος, περιοχή, Γιέριν
şeftali Σσεφταλί Ροδάκινο Σσιεφταλίν
Kanat Κανάτ Κανάτα Κανάτα
Fasulye Φασουλιέ Φασόλια Φασόλια
Küçük Κιουτσούκ Μικρό Κουτσίην
Köfte Κιοφτέ Κεφτές Κκιιοφτές
 Biftek Μπιφτέκ Μπιφτέκι Μπιφτέκκι
Toz Ττοζ Σκόνη Ττόζιν
ΛΥΚΕΙΟ ΒΕΡΓΙΝΑΣ 22

Finçan Φιντσάν Φλιτζάνι Φιεντζιάνι

Soba Σόµπα Σόµπα Σόπα
Tembel Ττεµπέλ Τεµπέλης Τεµπέλης
Mendil Μεντίλ Μαντίλι Μαντίλιν
Tavuk Τταβούκ Κότα Τταούκκα
Para Ππαρά Χρήµατα ππαράς
Ramazan Ραµαζάν Ραµαζάνι ραµαζάνι
Alişveriş Αλισσβερίςς Κάνω ψώνια, Αλίσσι
Maşallah Μάσσαλλαχ ∆όξα τω Θεώ Μάσσιαλλα
Eşek gibi Εσσέκ γκιµπί Όπως ο γάιδαρος Εσσιέκ κκιπι
Çember Τσεµπέρ Κύκλος, τσεµπέρι Τσιεµπέρι
hayr Χαΐρ Χαΐρι, ευεργεσία Χαΐριν
Patates Πατάτες Πατάτα Πατάτα
Pabuç Παµπούτς Παπούτσι Παπούτσιν
Salata Σαλάτα Σαλάτα Σαλάτα
Domates Ντοµάτες Ντοµάτα Τοµάτα
Pantalon Πανταλόν Παντελόνι Παντελόνι
Dolma Ντολµά Ντολµάδες Ντολµάδες
Makarna Μακάρνα Μακαρόνια Μακαρούνια
Dolap Ντολάπ Ντουλάπι, ερµάρι Ντουλάππι
kazi Κάζι Γκάζι Κάζιν
Kibris Κιµπρίσς Κύπρος Κύπρος
Tuvalet Τουβάλετ Τουαλέτα Τουαλέττα
Salon Σαλόν Σαλόνι Σαλόνι
Kafeterya Καφετέρια Καφετέρια Καφετερία
Sabun Σαµπούν Σαπούνι Σαπούνιν
Lamba Λάµπα Λάµπα Λάµπα
Portukal Πορτουκάλ Πορτοκάλι πορτοκκάλλιν
Tarif Ταρίφ Ταρίφα Τταρίφα
Kolay Κολάι Εύκολα Καλάϊν
Muşamba Μουσσαµπά Μουσαµάς Μουσσιαµµάς
koçan Κοτσάν Κοτσάνι Κοτσιάνι
kocakari κοτζάκαρι Γριά Κοτσιάκαρη
Pirzola Πιρζολα Μπριζόλα Μπριζόλα
bamya Μπάµια Μπάµια Πάµια
Biber Μπιµπέρ Πιπέρι Πιπέριν
Mağaza Μάγαζα Μαγαζί Μαχαζίν
Kafe Καφέ Καφές Καφές
çanta Τσάντα Τσάντα Τσιέντα
şiş Σσισς Ωραία σούβλα Σσίσσιν
Pezevenk Πεζεβένκ Σωµατέµπορος Ππεζεβέγκης
musibet Μουσιµπέττ Άτυχος, γρουσούζης Μουσουπέττης

Για τη µετάφραση στηριχτήκαµε σε Τουρκολόγο, στο «Λεξικό της νέας Ελληνικής

γλώσσας» του Γ. Μπαµπινιώτη όπως επίσης και στο «Θησαυρό της Κυπριακής
∆ιαλέκτου» του Κωνσταντίνου Γ. Γιαγκουλλή.

Λητώ Παπαξενοπούλου, Γ’ 18
Έλενα Κουνέ, Γ’ 18
 Μπουγιούκ Χαν ( Büyük Han ) (Μεγάλο Χάνι)

ΛΥΚΕΙΟ ΒΕΡΓΙΝΑΣ 23
Το Μπουγιούκ Χαν βρίσκεται στην κατεχόµενη Λευκωσία, εντός των
τειχών, στα δυτικά του Καθεδρικού ναού τηςΑγίας Σοφίας. Το Μεγά-
λο Χάνι κτίστηκε αµέσως µετά την οθωµανική κατάκτηση της Κύπρου
το 1570, περίπου το 1572 από τον Μουζαφέρ πασά, ο οποίος ήταν
µπεηλέρµπεης της Κύπρου και ένας από τους στρατηγούς που συµ-
µετείχαν στην κατάληψη της Λευκωσίας.
Το χάνι αυτό λειτουργούσε ως χώρος διαµονής των περιπλανώµενων
ταξιδιωτών, εµπόρων και προσκυνητών. Επίσης, ήταν και ο τόπος,
στον οποίο οι χωρικοί άφηναν τα ζώα τους, µέχρι να επιστρέψουν ξανά,
για να τα πάρουν.
Το Μπουγιούκ Χαν αποτελεί ένα µεγάλο λιθόκτιστο κτίριο µε τετράγωνη κάτοψη, ισόγειο, όρο-
φο, στον οποίο υπάρχουν µικρά παράθυρα και µεγάλη τετράγωνη εσωτερική αυλή. Την εσω-
τερική αυλή περιβάλλουν τοξωτές στοές, στηριζόµενες πάνω σε λίθινους κίονες και στεγασµέ-
νες µε σταυροθόλια. Στο κέντρο της αυλής βρίσκεται ένα µικρό οκταγωνικό τζαµί µε τρούλο, στη
βάση του οποίου προστέθηκε µετέπειτα, κατά το 19ο αιώνα, µια δεξαµενή µε βρύσες. Την αυλή
αυτή ενώνουν µε τον όροφο δύο αστέγαστες κλίµακες. Στον όροφο υπήρχαν οι ξενώνες, όπου
έµεναν οι περιπλανώµενοι, υπήρχαν και αποθηκευτικοί χώροι και καταστήµατα στο ισόγειο. Στα
ανατολικά του χανιού βρίσκεται η είσοδος, η οποία είναι µια µεγάλη µαρµάρινη πύλη κτισµένη
µε αρχιτεκτονικά µέλη που ανήκαν σε αρχαιότερα κτίρια.
Με το τέλος της Τουρκοκρατίας η λειτουργία του Μπουγιούκ Χαν άλλαξε. Το 1878, µε την αρχή
της Βρετανικής κυριαρχίας στην Κύπρο, µέχρι και το 1893 το χάνι λειτουργούσε ως κεντρική φυ-
λακή. Από εκεί και µετά, µέχρι το 1963, έµεναν στο χάνι άπορες τούρκικες οικογένειες. Το 1963
το κτίριο εκκενώθηκε και από το 1989 άρχισαν έργα συντήρησης και αποκατάστασής του.

Μαρίνα ∆ηµητρίου, Γ’2

Σταυρόλεξο µε τούρκικες λέξεις

1. Τούρκικη λέξη που σηµαίνει γειτονιά
2. Λέξη που δηλώνει κίνηση (γρήγορα-γρήγορα)
3. Αντίθετη λέξη του «γρήγορα»
4. Εκφράζει µια ευχή
5. Τούρκικη λέξη που σηµαίνει «τι κάνεις»
6. Τούρκικη έκφραση που δηλώνει θαυµασµό
7. Η λέξη «άτε» στα τούρκικα
Λύσεις

Έλενα Κωστρίκκη, Γ’ 2