Platforma za ostvarivanje prava na adekvatno stanovanje

Mi, dole potpisani, pozivamo vlasti u Srbiji da odreaguju protiv krenja prava Roma na stanovanje u Srbiji. Naroito nas brine iseljenje koje se sprovodi na Novom Beogradu. O nama Vie od 20 organizacija se okupilo oko ideje formiranja nove platforme za ostvarivanje prava na adekvatno stanovanje. Platforma predstavlja neformalno okupljanje nevladinih organizacija koje se bave pitanjima ljudskih prava, diskriminacijom, rasizmom i pravima Roma na lokalnom i meunarodnom nivou. Potreba za formiranjem ove platforme javila se usled zabrinjavajueg porasta prinudnih iseljenja u protekle u protekle tri godine1; Problem prinudnih iseljenja U periodu od 2009 2011. godine dokumentovano 15 prinudnih iseljenja kojima je pogoeno preko 330 romskih porodica i preko 1.500 Roma i Romkinja; Prinudna iseljenja pogoaju naroito ugroene grupe - decu, stare, osobe sa invaliditetom, trudnice, interno raseljena lica sa Kosova; Veina prinudnih iseljenja sprovedena je u kratkom roku, bez konsultacija sa pogoenim stanovnitvom, bez zatite njihove line imovine, pruanja adekvatnog alternativnog smetaja i bez prava na adekvatan pravni lek; Prinudno iseljenje na Novom Beogradu Prinudno iseljenje neformalnog romskog naselja u bloku 72 na Novom Beogradu poelo je da se sprovodi poetkom novembra 2011. godine kada je Optina Novi Beograd izvila inspekciju i stanovnicima naselja uruila reenje o ruenju objekata. Proces prinudnog iseljenja zapoeo je bez prethodnih konsultacija sa romskim porodicama pogoenim ovim iseljenjem i bez obezbeivanja adekvatnog alternativnog smetaja. U ovom naselju stanuju 33 porodice od kojih je skoro polovina interno raseljenih sa Kosova. Takoe, u naselju ivi i veliki broj dece, deset trudnica i tridesetak pravno nevidljivih lica, odnosno lica koja nisu upisana u matine knjige roenih. Iako ive ispod granice siromatva, 87% stanovnika naselja ne ostvaruje pravo na socijalnu zatitu, a samo je troje formalno zaposleno. Nakon reagovanja nekoliko nevladinih organizacija, Uprava za ljudska i manjinska prava je oformila radnu grupu koja se sastoji od nekoliko nadlenih dravnih institucija i koja je pokrenula konsultacije sa porodicama pogoenim iseljenjem. Meutim, Optina Novi Beograd je u isto vreme stanovnicima izdala reenja o iseljenju. Odravanje konsultacija nakon uruivanja reenja o iseljenju predstavljaju pritisak vlasti na stanovnike naselja. Porodicama sa Kosova kao jedino reenje ponuen je smetaj u kolektivnim centrima udaljenim od velikih gradova, iako je poznato da stanovnici naselja ive od sakupljanja sekundarnih sirovina i da to ne bi mogli da nastave u manjim i siromanijim optinama u Srbiji. Porodicama koje su iz Beograda ponuen je smetaj u metalne kontejnere do 6 lanova porodice na 16 kvadratnih metara na perifireiji Beograda.

Za potpune informacije o dokumentovanim sluajevima prinudnih iseljenja videti tabelu u prilogu

Stanovnici naselja su tokom konsultacija predloili nekoliko reenja za obezbeivanje alternativnog smetaja koje su vlasti odbile istog trenutka. Zbog toga smo zabrinuti da nadleni za sprovoenje iseljenja i obezbeivanje adekvatnog alternativnog smetaja nisu ozbiljno prili konsultacionom procesu. Reenja koje su nadleni ponudili nisu u skladu obavezuju Republiku Srbiju. sa meunarodnim standardima koji

Standardi koji se odnose na pravo na adekvatan smetaj Vlasti u Srbiji su u obavezi da potuju sledee domae i meunarodne standarde koji svim graanima garantuju pravo na adekvatno stanovanje: Ustav Republike Srbije, a posebno odredbe kojima se garantuje neposredna primena potvrenih meunarodnih ugovora (lan 16), neposredna primena zajemenih prava i tumaenje odredbi o ljudskim i manjinskim pravima saglasno vaeim meunarodnim standardima ljudskih i manjinskih prava, kao i praksi meunarodnih institucija koje nadziru njihovo sprovoenje (l. 18 stav 3); Odredbe ratifikovanih meunarodnih konvencija kojima se titi pravo na dom i stanovanje, i to: lan 11 Meunarodnog pakta o ekonomskim, socijalnim i kulturnim pravima lan 5(e) (iii) Meunarodne konvencije o ukidanju svih oblika rasne diskriminacije lan 27 Konvencije o pravima deteta lan 3 i lan 8 Konvencije za zatitu ljudskih prava i osnovnih sloboda lan 16 i lan 31 Revidirane evropske socijalne povelje;

Opti komentar Komiteta za ekonomska, socijalna i kulturna prava br. 4 i br. 7 kojima se podrobnije odreuje pravo na adekvatno stanovanje i obaveze u postupcima prisilnih iseljavanja, kao i Osnovne principe i smernice u vezi evikcija i raseljavanja zasnovanih na razvoju Ujedinjenih nacija; Preporuka (2005) 4 Komiteta ministara Saveta Evrope dravama lanicama o unapreivanju uslova stanovanja Roma i Travelersa u Evropi; Meunarodna Deklaracija Dekada inkluzije Roma 2005-2015 koja ima za cilj smanjivanje neprihvatljivih razlika izmeu Roma i ostalog dela drutva, ukljuujui i u oblasti stanovanja; Strategija za unapreivanje poloaja Roma u Republici Srbiji i akcioni plan za njeno sprovoenje, a posebno deo koji se odnosi na ciljeve i prioritete u oblasti stanovanja i deloacije; Dolepotpisane organizacije i pojedinci saglasili su se u sledeem:

I. Da se u procesu iseljenja naselja u bloku 72 moraju u potpunosti potovati gore navedeni meunarodni standardi koji obavezuju Republiku Srbiju; II. Da rokovi za pronalaenje adekvatnog smetaja ovim porodicama ne mogu da budu uslovljeni graevinskim rokovima;

III. Da je potrebno da se prekine proces iseljenja dok se ne pronae reenje koje je prihvatljivo za sve uesnike u procesu, kao i da se iseljenje ne sprovodi u zimu i po loem i hladnom vremenu; IV. Da je neophodno da se pravni akti kojima je naloeno ruenje objekata stave van snage jer u procesu konsultacija predstavljaju pritisak na stanovnike naselja i stavljaju dravne organe u bolju poziciju; V. Da je potrebno da se porodicama iz naselja omogui da donesu odluku o njihovoj budunosti u skladu sa potpunim informacijama; VI. Da je potrebno da se konsultacijama pristupi sa iskrenom namerom da se ozbiljno razmotre alternative postojeim predlozima za smetaj stanovnika naselja; VII. Da je neophodno da se uvae menarodni standardi da alternativni smetaj bude u to je mogue veoj blizini mestu gde se nalazi naselje koje se iseljava; VIII. Da je potrebno da se stanovnicima naselja omogui pristup ustanovama za ostvarivanje zdravstvene zatite, obrazovanja, zaposlenja i ostvarivanje socijalne zatite, kao i javnim ustanovama, uslugama i prevozu; IX. Da se u procesu iseljenja moraju posebno uzeti u obzir interesi dece, trudnica i naroito ugroenih kategorija stanovnika naselja; X. Kontejnerski smetaj ne moe se smatrati adekvatnim smetajem. Za sva budua iseljenja, dolepotpisane organizacije i pojedinci saglasni su: I. Da domae zakonodavstvo mora biti u potpunosti u skladu sa meunarodnim standardima u oblasti prava na stanovanje; II. Da lokalne vlasti koje sprovode iseljenja moraju potovati meunarodne standarde u oblasti prava na stanovanje, posebno u pogledu zabrane sprovoenja iseljenja u loim vremenskim uslovima; III. Da je neophodno preispitati dosadanja prinudna iseljenja naroito u pogledu obezbeivanja adekvatnog alternativnog smetaja, pristupa uslugama i ostalim pravima; IV. Da je potrebno otpoeti dijalog kako bi se pronala odriva reenja za iseljenje neformalnih naselja; V. Da za svako budue iseljenje mora postojati plan, dovoljno vremena za njegovu javnu raspravu i preispitivanje i jasno obezbeena finansijska sredstva za obezbeivanje adekvatnog alternativnog smetaja; VI. Da se formiranje radne grupe koja je inicirana u procesu iseljenja naselja u bloku 72 uzme kao primer dobre prakse i da u svim narednim sluajevima iseljenja mora postojati slino telo.

Praxis Centar za prava manjina Evropski centar za prava Roma