MEHMED KF ERSOY

SAFAHAT
SAFAHATI OLUTUR AN YED KTAP LE SAFAHAT DIINDA K ALMI RLERNDEN BAZILARI

Yayna Hazrlayan Nebil Fazl Alsan

HUZUR YAYIN-DAITIM PAZARLAMA TCARET LTD. T. ataleme Sok. Ycer Han. No: 46/1 Tel & Fax: (0212) 513 50 57 - 513 01 71 Caalolu-STANBUL www.huzuryayinevi.com.tr

nsz

STKLL MARIMIZIN KABUL

Mehmed kif, stikll Marn 1337 (1921) yl ubat aynda yazd. Mar, 1 Mart 1337 gn Byk Millet Meclisinde o tarihteki Milli Eitim Bakan Hamdullah Suphi Tanrver tarafndan okundu ve yelerin heyecanl alk lar ile karland. Byk Millet Meclisi, bu mar 12 Mart 1337 (1921) gnk toplantsnda resmen Mill Marmz olarak kabul etti. Ve btn yelerin tekli ile birka kere Hamdullah Suphi Tanrvere krsden okutturularak, btn yeler ayakta dinlemek suretiyle, marmza kar ilk tazim hareketinde bulundular. Bylece marn kabul treni 12 Mart 1337 (1921) Cumartesi gn saat 17.45te yaplm oldu. Mehmed kif bu mar millete hediye ettii iin, Safahatna almamtr. Biz, ona layk olduu yeri vererek, kitabmzn en banda sunuyoruz.

nsz

NSZ
2 y l nce 1936 ylnda kaybettiimiz Mehmed Akif Ersoy, lmnden sonra bile, hl yeri doldurulamam edebiyatlarmzdandr. Dn btnl, slm felsefesi bak mndan gr, ve hepsinin zerinde edeb ahsiyeti ve irlii, onu kalbimizde ebediyete kadar yaatacaktr. Hele, her dalgalannda, varlmz btn dnyaya dalga dalga iln eden bayramzn kanat seslerine uyarak, hep bir azdan sylediimiz stikll Mar, onun ruhuna, kalbimizden koparak ulaan bir FATHA gibidir. Mehmed Akif, btn iirlerini toplad SAFAHAT salnda eski harerle birka defa bastrm, son yllarnda kitabnn yeni harerle de yaynlanmasn arzulam ise de, mr buna yetmemitir. krler olsun ki, damad mer Rza Dorul, onun bu arzusunu, irin lmnden sonra gerekletirerek ruhunu d etmitir. SAFAHATn yzlerce bask yapmas, Trk halk nn bu lmsz edibimize kar gsterdii k ymet bilirliin bir rneidir. Yeniden onu sevenlere sunmak istediimiz bu byk eseri, zne lyk bir ekilde ve konuma dilimize uygun olarak, incelemek suretiyle yaynlyoruz. 9

Safahat

Bu hizmetimiz, onun byklnn, ulalmaz sanatnn nnde elbette bir glge halinde kalacaktr. Fakat eserin aslndaki kuvvet ve kudretin bizim aczimizi rteceini mid ederek, buna cret ediyoruz. nk, yazarmz o derece byk ve o derece kudretlidir ki, o bu koca kitab deil, sadece ve sadece u aadaki bir ka msra yazmakla kalsayd bile, yine byk bir ir ve edib olduunu kantlam olacakt: Ein var, iynn var, bahar n var ki beklerdin; K yametler koparmak neydi, ey blbl, nedir derdin? O zmrt tahta kondun, bir semv saltanat kurdun; Cihnn yurdu hep i nense, i nenmez senin yurdun. Bugn, bir yemyeil vdi, yar n bir k pk zl glen, Gezersin, hnumann en, iin en, kint n en. Hazans z bir bahar isterse, yet rh-i serbzn, Ufuklar, bd-i mutlaklar btn mahkm-i pervzn. Bu engin, bu ili duygular, ayn zamanda bir mill vatan felsefesi iinde yorulmu ve sanki haddeden teker teker ekilmi kelimelerden meydana gelmitir. Mehmed Akif, Merutiyetin ilnna kadar halk n meseleleri, mahall dertler ve sosyal sorunlarla dertlenmi, onlar ilemi, fakat Birinci Dnya Sava ve sonras onu artk tamamyla vatan ve milletinin kurtuluu areleri iin dndrm ve bu tarihten sonradr ki, SAFAHAT irimizi artk bir Mill ir, bir Vatan iri olarak gryoruz. anakkale ehitleri bu zemindeki duygular dile getiren bir heserdir. Bu iirinde, her Mehmedcikin ehdeti Akifin 10

nsz

yreinde unutulmaz bir ac brakmtr. Ve o, mbarek ehitleri o kadar semlara ykseltmitir ki, anakkale iirinde: Sana dar gelmeyecek makberi kimler kazsn? Gmelim gel seni tarihe desem, s mazsn! msralar ile heserler ibd etmitir. Nihayet Mehmed kif, bamszlk gneinin daha ufuklarn arkasnda bulunduu o karanlk, o korkun gnlerimizde bile, kurtuluumuza kar duyduu o imanl inancn u szleriyle STKLL MARImzda hayk rmtr: Korkma! Snmez bu afaklarda yzen al sancak, Snmeden yurdumun stnde tten en son ocak. Mehmed kif, o gnein doduunu, vatanmzn kurtuluunu grmek mutluluuna ulaarak, gzlerini hayata kapamtr. Siz okuyucularmza SAFAHATnn bu yeni bask sn sunarken, onun aziz ruhunu bir kere daha d ediyoruz. Nebil Fazl Alsan

11

nsz

MEHMET KFN HAYATI ESERLER VE EDEB KL

Mehmed kifin Dodu u Ev:

Malta, Akdeniz caddesinin Fatihten inite san takip ederek aa doru indiimizde, sadan birinci cadde Sargzel, ikinci cadde Balpaa ondan sonraki sokak Hsrev paa ve Hsrev paadan sonra gelen ve Hsrev paaya paralel olan sokak Sar Nasuh sokadr. te Mehmed kifin doduu ev bu sokaktadr. Byk bir yangnn kl ettii bu evin yerinde imdi bir apartman bulunmaktadr. Akif bu sokakta sekiz odal byk bir bahesi olan konakta dnyaya geldi. Bu konak kifin annesinin ilk kocas olan irvanl Dervi Efendiden annesine kalmt.

kifin Annesi:
kifin annesi Emine erife Hanmdr. Asl Buharldr. kif annesini yle anlatr: Yaklak yz elli yl nce Hekim Hac Baba adnda biri, Buhardan Anadoluya gelmi, Boyabat kasabasnda evlenmi, sonra oradan kars ile birlikte gelip, Tokatta yerlemitir. kifin anneannesi Tokatda ite bu ana ve babadan dnyaya gelmitir. Anneanne evlenme ana gelince, yine Buhardan gelen tccar Mehmed Efendi ile evlen mi ve annesi Emine erife hanm bu evlilikten meydana gelmitir. Bu ekilde kifin annesi hem baba ve hem de anne tarafndan Buharldr. kifin annesi Tokatta evlenme ana gelince, irvanllardan Dervi Efendi ile evlenmi ve ondan sonra kocas ile birlikte stanbula gelerek, kocasnn satn ald Sar Nasuh sokandaki eve yerlemitir. 13

Safahat

Emine erife Hanmn Dervi Efendiden iki erkek, bir k z ocuu dnyaya gelmitir. Fakat oullarnn mr k sa srm, arkasndan kocas da lnce, gen yanda dul kalmtr. Akifin babas Mehmed Tahir Efendi, ite bu srada onu istemi ve bu ekilde Emine erife Hanm ikinci evliliini yapmtr. Akifin annesi tam manasiyle slm kltr ile yetimi bir Trk kadn idi. Gerek salk ve gerek dn bak mdan ok salam temellerle gelimiti. Tecrbeli, ileri grl ve ho grl bir kadnd. Bunda dindarln ve slm tevekklnn de byk bir rol olmutur. badetten zevk duyar, yardm ve iyilik etmekten holanr, ince duygulu ve yksek ruhlu idi. Emine hanm pekli Tahir Efendi ile evlendikten sonra, ilk kocasndan olan k zn da topraa vermi, evlt acsn ekerken, kocasnn lm acs da buna ek lenmitir. Fakat bu arada Akifin dnyaya gelii ona yeniden bir teselli kayna olmu ve onu yeniden hayata balamtr. Emine erife Hanm doksan yana kadar yaam, 1926 ylnda Beylerbeyinde Allahn rahmetine ulamtr. Mezar Kplce yak nlarndadr. En byk arzusunun Hac Olmak istei olduunu bilen Akif, annesini bu arzusuna da kavuturmu, onu hacca gndererek son dn grevini de yerine getirmitir.

Akifin Babas :
Akifin babas Mehmed Tahir Efendi, Fatih Medresesi Mderrislerinden idi. Kendisi pekin uisa kynde dnyaya gelmiti. Babas Nureddin Aa adnda bir iftiydi. Tahir Efendi ilk tahsiline pekte balam, sonra stanbula gelerek, Yozgatl 14

Ftih Camii

FTH CAM Yatarken yerde ilhdiyle har olmu sefl efkr,1 Yarp edvr ykselmi bu mthi heykel-i ikrar.2 Siyah-reng-i dallet bir bulut eklinde mzler,3 Civrndan kaar, bulmakszn bir lhza istikrar; Ziy-rz-i hakkat bir seher tavrnda mstakbel,4 Gelir fevkinden eyler sermed binlerce nr sr.5 Derg etmek ister nzenn-i bezm-i lhtu:6 Kol am her menr sanki bir mmd-i cretkr!7 O revzenler, nazarlardan nihan ddra mstarak8 Birer gzdr ki syrlm nnden perde-i esrr. Bu kuds mabedin stnde tban fevc fevc ervah,9 Bu ulv kubbenin altnda can mevc mevc envr.10 Tecessd eylemi gy ki subhun rh-i mahmuru;11 Semdan yahud inmi hke, Sin-reng olup, ddar!12 Tabiat perde-p-i zulmet olmu, hbe dalmken,13 O, gy kalb-i nrnsidir leylin, durur bdr.14
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 lhd : Hakdan ayrlp bt la gitmek. Efkr : Fikirler. Edvar : Devirler. Dallet: Doru yoldan sapma Ziya-rz : Ik ak t c. sr : Cmerte semek. Deragu : Kucaklamak. Bezm-i lhtu : Allh n indinde. Menr: Minareler. Revzen : Pencere. Nihan : Gizli Tban : Ikl, parlak. Ervah : Ruhlar. Envr : Nurlar. Tecessd : Cesetlenmi, donmu. Didar: Gzel yz. Perde-p-i zulmet: Karanlk rt. Bidr : Uyan k, uykusuz.

53

SAFAHAT - Birinci Kitap

Evet bir kalbdir, bir kalb-i cc-i ktr, Ki cevfinden demdem ykselir bin nle-i ezkr.1 Nmyan cephesinden Sadr- slmn melsi:2 O sadrn feyz-i enfsiyle gy bir yn ahcr,3 Kyam etmi de, ykselmi ve bir timsl-i nr olmu, Nasl timsl-i nur olmaz? u pek sakin duran dvr, Asrlar geti hl btln p-i hcmunda, Gs germektedir, bir kerre olsun olmadan bzr. Bu bir mabed deil, Mabda ykselmi ibdettir; Bu bir manzar deil, ddra vsl mevkib-i enzr.4 Semdan inmemitir, phesiz, lkin semvdir: Zemn olmayan bir cilve-i feyyz hvdir. Bir infilk- safadr ki yr- cnmdr, Sabah pek severim, en gzel zamnmdr. Rid-y leyli henz amamt dest-i sem, Sab da hb- skndan ayrlmamt daha, Fez-y rhda aksetti, es-sal-perdz5 Mezzinin dem-i mahmuru, bir hazn vz. imde c ederek lcce lcce istirak,6 Ezn beklemez oldum; almadan fk, Zalm sneye ekmi yatan sokaklardan Keml-i vecd ile getim, nmde bir meydan Grnd; Fatihe gelmitim anladm, azck Gidince, mabede baktm ki bekliyor uyank.
1 2 3 4 5 6 Cevf : bolu u. Nmyan : Meydanda, aikr. Meal: erik. Ahcr: Talar. Mevkib-i enzr : Atl veya yayan topluluk. Enzar : bak lar. Perdz : Tertipleyen Lcce, lcce : Dalga dalga.

54

Ftih Camii

Sokuldum artk onun sne-i mnevverine, Oturdum ndeki maksreciklerin birine. Fez-y mabedin encm-nm meilini, O lema lema dizilmi ziy kavfilini Grnce geldi ocukluk zamanlanrm yda...1 Neler dndm o saatte bilseniz orada! Sekiz yanda kadardm. Babam gelir: Bu gece, Sizinle cmie gitsek ocuklar erkence. Giderseniz gelin amma namazda uslu durun; Meramnz yaramazlksa ite ev, olurun! Deyip alrd beraber benimle kardeimi. Namaza durdu mu, hliyle koyverir peimi, Dalar giderdi. Ben artk kalnca zde,2 Ne kaane koardm hasrlar stnde! Hayl otuz sene evvelki hli pimden3 Geirdi, baladm artk yanmda grmeye ben: Beyaz sarkl, temiz, yaa elli be ancak; Vcdu zinde, fakat sa, sakal ziydece ak; Mehb yzl bir dem: Klar edeble namaz;4 Yannda bir kck k zcazla pek yaramaz Yeil sarkl bir olan ki, bata pskl yok. mmesinde fesin bal sde bir boncuk!
1 2 3 4 Yd : Haf za, n . zde : Bir yere bal olmayan, serbest. P : n, n taraf. Mehp : Heybetli, korkun.

55

SAFAHAT - Birinci Kitap

Sark hemen bozulur, sonra yle bir dolanr; Biraz geer, yine ryet misli dalgalanr!1 Koar koar duramaz... k bet denir mn Namaz biter. O zaman kalkarak o pr-i gzn,2 Alr ocuklar, olan fener eker nde. Gelir der eve yorgun, dalar pek sde3 Derin bir uykuya... Derken bu htrt- ltf4 ekildi aslna, artk hakkatin o kesf5 Likaas balad karmda cilve eylemeye;6 Zaman da kalmad zaten hayli dinlemeye: Sam, solum, nm, arkam hua mstarak7 Zll-i dem iken, bir sad blend olarak,8 O kint- huzu yerinden oynatt;9 Fez-yi mahere dndrd gitti ebd!10 Suff ayakta mselsel cibl-i velveledr11 Gibiydi. Her birisinden duyuldu sne-fikr,12 Birer enn-i tazarru, birer niyz- hazn,13
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Ryet: Bayrak. Pr-i Gzn: Sekin, sayg deer yal adam. sde : Sakin, ii rahat Ht rt- ltf : Gzel ht ralar, an lar. Kesif: Yo un Likaa : Yzyze gelme, buluma. Hua mstarak: Hu : Aadan alma. Mstarak : Bo ulmak, Zill: Haf, so uk. Huz : Tevazu. Ebd : Buudlar, uzaklar. Suff : Saar, sralar. Cibl: Da. Mselsel: Arka arkaya, birbirini izleyen. 12 Sne-kr : Yaral g s, gs yaral. 13 Tazarru: Dilemek, yalvarmak.

56

Ftih Camii

Ki kalb-i rahmeti szlatt phesiz o enn!1 Eildi sonra o dalar huzr-i izzette; Grnd sonra o dalar zemn-i hayette!2 nyetiyle Hud kaldrnca her birini, Semya doru o dalar da at ellerini. O anda koptu yreklerden yle bir feryd, Ki ruhum eyliyecek t ebed o deheti yd. Kesildi bir aralk inleyen hazn vz... Ne oldu ara kadar ykselen o sz gdz?3 O c iindeki iman? Evet, hur ederek ite rahmet-i Sbbh,4 Btn yreklere serpildi kubbeden bir rh: Rh-i itminn.

1 2 3 4

Enn: nilti. Zemin: Yer. Gdz: Yokedici. Sz : Yanma Sz gdz : Yokedici yan . Hur : kmak.

57