'Slavernij' Qatar: 'Ze zien arbeiders niet als mensen'

INTERVIEW Gastarbeiders worden in Qatar als slaven behandeld: de omstandigheden zijn zo slecht dat er gemiddeld elke dag iemand om het leven komt die werkt aan de bouw van voorzieningen voor het WK voetbal in 2022. 'Het is moeilijk voorstelbaar hoe inferieur Aziatische werknemers voor sommige werkgevers in de Arabische Golf zijn', zegt Nicholas McGeehan, onderzoeker bij de mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch. 'Ze denken niet aan hen als normale mensen met dezelfde noden als zijzelf.'

Slavernij, gruwelijke werkomstandigheden: wat moeten we ons daar in de praktijk bij voorstellen? 'Aziaten, in dit geval gaat het vooral om Nepalezen, werken meer dan twaalf uur per dag op de bouwplaatsen. In extreme gevallen gebeurt dat zonder eten, maar ook zonder drinken, bij een hitte van 50 graden Celsius. Ze wonen in smerige barakken, soms met twaalf man in een ruimte die zo groot is als een keuken. Ze hebben verstopte toiletten, krijgen geen lakens en soms zelfs geen matras, en hebben keukens waar het ongedierte in rondkruipt. Werkgevers pakken de paspoorten van de arbeiders af, zodat ze geen kant op kunnen en als hun vergunning verloopt, zijn ze ook nog eens illegaal in het land. Soms worden mensen maandenlang niet uitbetaald, zodat ze niet weglopen, in de hoop dat het salaris ooit komt.' Om hoeveel arbeiders gaat het eigenlijk? 'Honderdduizenden, waarschijnlijk zelfs meer dan een miljoen. Qatar telt in totaal 1,7 miljoen inwoners en 85 tot 90 procent daarvan is buitenlander. Precieze cijfers zijn moeilijk te krijgen, maar van al die gastarbeiders bestaat een klein deel uit westerlingen met goede banen. De overgrote meerderheid komt uit Azi en hoopt in de bouw of met huishoudelijk werk een beetje geld te verdienen om naar huis te kunnen sturen. Niet iedereen krijgt te maken met excessen, er zijn ook goede werkgevers.'

Waarom worden ze zo slecht behandeld? Ik bedoel, geen drinkwater bij een hitte van vijftig graden, is dat omdat de werkgevers geld willen besparen op flesjes water? Is het onwetendheid? Desinteresse? 'Het probleem is dat de omstandigheden in de bouwsector totaal niet gereguleerd zijn. De overheid bemoeit zich er niet mee, dus werkgevers kunnen doen wat ze willen. Het is mij ook een raadsel waarom arbeiders in extreme gevallen zelfs geen water krijgen. Misschien is het te veel gedoe. Het is moeilijk om je voor te stellen hoe inferieur deze Aziaten voor sommige werkgevers zijn. Ze denken niet aan hen als normale mensen met dezelfde noden als zijzelf.' Een van de regering wil deze massa buitenlanders volledig onder controle kunnen houden, wellicht ook uit angst voor hun enorme aantallen. Dit is geen goede pr voor Qatar en het WK 2022. Denkt u dat de overheid in actie gaat komen nu er zo ontzet wordt gereageerd door de buitenwereld? 'Een praktische zakenman zou direct actie ondernemen want inderdaad, dit is niet de publiciteit die je wilt hebben. Maar het is de vraag of dat echt gaat gebeuren. Een deel van de regering wil de arbeidersmigranten wel degelijk meer rechten geven, maar anderen zijn daar fel op tegen. Zij willen deze massa buitenlanders volledig onder controle kunnen houden, wellicht ook uit angst voor hun

enorme aantallen. In juni heeft de emir van Qatar de macht overgedragen aan zijn zoon Sjeik Tamin bin Hamad Al Tahni en het is nog onduidelijk of hij de wil en de moed heeft hier iets aan te veranderen.' Waarom komen die gastarbeiders nog naar Qatar? 'Ze zijn straatarm, kunnen in hun eigen land geen werk vinden en worden door hun familie onder druk gezet om in het buitenland hun geluk te beproeven zodat er nog een beetje geld binnenkomt. Lang niet iedereen weet hoe erg het kan zijn: mensen vertellen het niet aan hun familie omdat ze zich ervoor schamen dat ze als beesten worden behandeld. Daarnaast ontkennen de agenten die personeel ronselen in deze Aziatische landen alle negatieve verhalen. Bovendien komt niet iedereen zo slecht terecht: sommige Aziaten hebben ook goede ervaringen. Iemand die onder druk staat om geld te verdienen kruist dan maar zijn vingers, tekent voor vertrek en hoopt dat hij een van degenen is die goed terecht komt