You are on page 1of 11

tvif;&eH@ *sme,f trSw(

f 2)? azaz:0g7Dv 2009 ckep


S f

acwfopfvpfb&,fvkyfief;pOf
ESihf

*vdkb,fvdkufaZ;&Sif;udk toHk;csjcif;
aZmfaZmfxeG ;f

r=umao;aom q,f p k E S p f r sm;twG i f ; *vd k b ,f v d k u f a Z;&S i f ; [l o !f h


toHk;tESKef;onf urBmhae&ma'otoD;oD;rS EdkifiHa&;orm;rsm;/ rl0g'csrSwfolrsm;/
aumfydka&;&Sif;trSKaqmifrsm;/ ynm&Sifrsm;/ owif;rD'D,morm;rsm;ESifh vlrSKa&;
wufºuGvKS yf&mS ;olrsm;. ae@pOfo;kH a0g[m&wck jzpfvmcJo h nf? txl;ojzifh urBmw0Sr;f
t&if;&Sifpepf }uD;pdk;cs,fvS,fa&;twGuf acwfopfvpfb&,f0g'udk a&SŒwef;a&muf
oabmw&m;tjrifwpf&yftjzpf tawG;tac:csa&; vkyfief;pOfwGif *vdkb,fvdkuf
aZ;&Sif; t,ltqtm; vdk&mqGJI wGifwGifus,fus,f toHk;csvmcJh=uonf? odk@jzpf&m
*vdb
k ,fvu kd af Z;&Si;f tay: em;vnfrKS rsm;/ zGiq
hf rkd KS rsm;ESihf acwfopfvpfb&,f 0g'onf
,cktcg urBmay:wGif }uD;pdk;cs,fvS,fo!fh tawG;tac:wpf&yf rnfodk@ jzpfvmyHkudk
avhvmwifjyoGm;rnf jzpfygonf?

odk@aomf Tpmpk. &nf¶G,fcsufrSm acwfopfvpfb&,f0g'. *vdkb,f


vdkufaZ;&Sif;u urBmhjynfolrsm;. vlrSKpD;yGm;a&;b0rsm;tay: oufa&mufo!fh
aumif;usdK;/ qdk;usdK;rsm;udk aqG;aEG;wifjyvdk&if; r[kwf? vGwfvyfaom aps;uGuf
tajccHrrl sm;tay: tajcjyKo!fh *vdb k ,fvu kd af Z;&Si;f t,ltqudk toH;k csI acwfopf
vpfb&,f0g' tawG;tac:oabmw&m;udk wnfaxmifcJhyHkESifh a&SŒwef;a&mufatmif
tm;xkwfcJhyHkrsm;udk wifjyaqG;aEG;&ef jzpfygonf?

10
trSw(
f 2)? azaz:0g7Dv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
*vdkb,fvdkufaZ;&Sif;qdkonfrSm æ

*vdkb,fvdkufaZ;&Sif;onf xl;jcm;jzpfpOfopfw&yftjzpf pD;yGm;a&;t&/


EdkifiHa&;t&ESifh vlrSKa&;t& qufqHa&;rsm;wGif ajymif;vJrSK}uD;wpf&yfudk xif[yfjcif;
jzpfonf? ,ae@umv urBmvHk;qdkif&m wdrf;!$wfrSKrsm;. xl;jcm;rSKrsm;ESifh twdkif;
twmudk ,if;jzpfpOf. ¶_axmifhpHk oGifjyifvuQ%mESifhtwl em;vnf&ef vdktyfonf?
Tokd@aom urBmvHk;qdkif&mjzpfpOftay: rwluGJjym;aom ¶_jrifrSK trsKd;trsKd;tzHkzHk
&Sdaeonf?

abm*aA'Edkb,fqk&Sif ygarmuQ *sdK;ZufpwpfvZf Joseph Stiglitz u *vdk


b,fvdkufaZ;&Sif;xl;jcm;jzpfpOfonf “urBmhEdkifiHtoD;oD;ESifh jynfolrsm;t=um; ydkI
eD;uyfaygif;pnf;vmrSKw&yfyif jzpfonf” [kqdk+yD;/ xif&Sm;aom owif;pmq&m
aomrwfpfz¶dk'frif; Thomas Friedman url “aps;uGufrsm;/ trsKd;om;EdkifiHawmfrsm;
ESifh enf;ynmrsm; a&Smifv$JIr&aom aygif;pnf;rSKjzpfpOf” [lI zGifhqdkonf? z¶dk'frif;u
tcdkiftrm tqkdðy&mwGif urBmw0Srf; “vGwfvyfaom aps;uGuft&if;&Sifpepf
jyef@ESH@vmjcif;” udk qdkvdkonf[lI jzpfonf? tifrefEsL&,fa0:vmpwdef;url jynfol
rsm;tm; ‚if;wdk@ &ifqdkifae&aom vufawG@yuwdjy\emrsm;udk vSpfvsL¶_apr!fh/
‚if;wdk@udk,fwdkif yg0ifaeaom ordkif;t=uyftwnf;udk em;vnfrSKvGJrSm;apr!fh aqG;aEG;
p&m ta=umif;t&mwpf&yftjzpf *vdkb,fvdkufaZ;&Sif;udk =u!fhjrifonf? a0:vm
pwdef;u vuf&Sdumvonf “toGifajymif;aeqJumvwpf&yf” jzpf+yD;/ “wdus&Sif;vif;
aom pnf;rsOf;rsm;jzifh twnfwusjzpfwnfae+yD;aom urBmhvHk;qdkif&m jzpfpOfopf
umv” r[kwfa=umif; ajymqdkcJhonf? a0gvf'efbJvfvdk Walden Bello u ,ae@
*vdkb,fvdkufaZ;&Sif;udk atmufygtwdkif; owfrSwf&rnf[k qdkcJhonf?
acwfopfvpfb&,f0g'tawG;tac:u v$rf;rdk;cs,fvS,fvmjcif;jzpfonf?
,if;u yk*~vduydkifjyKvkyfjcif;/ pnf;rsOf;rsm;av#mhcsay;jcif;ESifh ukefoG,f
a&;vGwfvyfcGifhjyKjcif;wdk@udk t&Sdefjr‡ifhum aps;uGufvGwfvyfa&;udk OD;wnf
jcif;jzpfonf?
odk@aomf xdkodk@aom &Sif;vif;csuftrsKd;trsKd;udk zGifhqdkolrsm;u “‚if;wdk@. oufqdkif&m
EdkifiHa&;oabmw&m;tawG;tjrifudk tm;jzpfapr!fh pHwefbdk;rsm;ESifh t"dy`g,f
owfrSwfcsufrsm;jzifh *vdkb,fvdkufaZ;&Sif; t,ltqudk enf;vrf;aygif;pHkjzifh zGifhqdkfae
ayvdrfhrnf” [k ref;z&uf'f pwuf*g Manfred Steger u qdo k nf?

*vdkb,fvdkufaZ;&Sif;[lonf tajccHtm;jzifh pD;yGm;a&;t& xl;jcm;jzpfpOf


wpf&yfjzpf+yD;/ ,if;. tjcm;rsufESmpmrsm;rSm pDyGm;a&;b0jzpfpOfrsm;udk a&mifjyef[yf
jcif;rsm; jzpfonf? xdkjzpfpOfrsm;onf t&if;pkpnf;a&;avm*spf. armif;ESifrSKjzifh
11
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 2)? azaz:0g7Dv 2009 ckep
S f
EdkifiHvGefaumfydka&;&Sif;}uD;rsm;/ b%frsm;ESifh b¾maiGa=u;pD;qif;rSKrsm;. }uD;rm;
¶_yfaxG;aom uGef,ufrsm;ESifhtwl t&if;&Sifpepfjzef@usufrSKa=umifh jzpfay:vm&jcif;
jzpfonf? xdo k @kd aom pD;yGm;a&;vSKyf&mS ;rSKus,jf yef@vmjcif;onf *vdbk ,fvu kd af Z;&Si;f .
tajccHoGifjyifjzpf+yD;/ ,if;. tvsiftjref zGH@xGm;vmjcif; aemufuG,fu armif;ESiftm;
wpf&yfvnf; jzpfayonf? EdkifiHwumaps;uGufrsm; wjznf;jznf;ajymif;vJjzpfxGef;vm
jcif;ESifh ukefoG,frSK/ enf;ynm/ b¾maiGa=u;pD;qif;rSKESifh EdkifiHjcm;wdkuf&dkuf&if;ESD;jr‡yfESHrSK
wdk@udk ta=umif;jyKI trsKd;om;pDyGm;a&;rsm; qufpyfrSK wdk;jrifhvmjcif;wdk@u wurBmvHk;
twdkif;twmaqmifaom tjyeftvSefrSDcdk&rSKtoGifodk@ OD;wnfapcJhonf? pD;yGm;a&;
*vdkb,fvdkufaZ;&Sif;. odomxif&Sm;aom toGiftjyifwdk@rSm ukefxkwfvkyfa&;jzpfpOf
yHpk aH jymif;vmjcif;ESihf aiGa=u;v$aJ jymif;rSKrsm; Edik if w
H umoabmaqmifvmjcif;wd@k jzpfonf?
EdkifiHvGefaumfydka&;&Sif;}uD;rsm;onf aps;csdKaomvkyftm;ESifh obm0t&if;tjrpfrsm;udk
tvG,fwul&Edkif+yD; tcGifhtvrf;omapr!fh xkwfvkyfa&;tajccHrsm;&Sd&m a'orsm;wGif
vkyfief;rsm;udk wdk;csJŒvm=uonf? xkwfvkyfa&;vkyfief;tqifhqifhudkvnf; jzef@cGJum
urBmhae&ma'otoD;oD;wGif woD;wjcm;pD xkwfvkyfvm=uonf? ,if;wdk@rSm ukef
xkwfvkyfrSKjzpfpOf ajymif;vmjcif;yifjzpfonf? aiGa=u;aps;uGufrsm;udk vGwfvyfcGifh
jyKvmjcif;ESifh owif;enf;ynmtqifhjrifhvmjcif;wdk@a=umifh b¾ma&; *vdkb,fvdkuf
aZ;&Sif;jzpfpOfonfvnf; ododomom t&SdefjrifhvmcJhayonf?

ynm&SiftcsKdŒurl *vdkb,fvdkufaZ;&Sif;udk EdkifiHvGef ukefxkwfvkyfa&;jzpfpOf


ESifh EdkifiHvGef t&if;a¶GŒvsm;rSKwdk@a=umifh urBmhpD;yGm;a&;wdk;wufaygif;pnf;vmjcif;ESifh
qufpyfaeaom EdkifiHa&;jzpfpOfwpf&yftjzpf ¶_jrif=uonf? ref;z&uf'f pwuf*g
Manfred Steger . tqdkt& “pD;yGm;a&;jzpfpOfwGif EdkifiHa&;ESifhoD;jcm;uif;vGwfaom/
w+ydKifwnf;wGif Edik if aH &;udk armif;ESiaf om twGi;f ydik ;f ,kww dW pf&yf &Sad eonf?” ygarmuQ
plqefpx&def@csf Susan Strange uvnf; æ
“tu,fI ajymif;vJrSKwpf&yf&SdcJhrnf? ,if;ajymif;vJrSKuvnf; t"du
tm;jzif h tjrif h q H k ; tqif h w G i f Ed k i f i H a wmf r sm;t=um; Ed k i f i H a &;ud k
oufa&mufaprnf? tjcm;tpGef;wzufwGif urBmw0Srf;vHk;&Sd vlwOD;csif;pD.
b0tcGifhtvrf;tajctaersm;udk oufa&mufaprnf? ,if;odk@qdkygu
,if;onf urBmhpD;yGm;a&;. xkwfvkyfa&;yHkpHtaqmuftHk ajymif;vJrSKyif
jzpfonf? ”
Tajymif;vJr_u trsKd;om;EdkifiHawmfrsm;qDrS vGwfvyfaom aps;uGuftiftm;pkrsm;
qDodk@ yg0gta¶GŒudk jzpfapcJhonf? tcsKyftjcmtm%mydkifr_ oabmobm0ESifh yx0D
e,fedrdwfwpfcktwGif; EkdifiHa&;tm%mjzef@usufr_wdk@onf vl@tzGJ@tpnf;ESifh pyfqdkifr_
r&Sdawmho!fh oabmyifjzpfonf? Todk@aom wdrf;!$wfr_u EdkifiHa&;ESifh vlr_a&;
ajymif;vJrj_ zpfpOfwiG f e,ferd w d q
f o kd nfh t"dyg` ,u
f kd ajymif;vJjyÏmef;ay;onf? xd@k a=umifh

12
trSw(
f 2)? azaz:0g7Dv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
*vdb
k ,fvu kd af Z;&Si;f onf wenf;tm;jzifh vlrq
_ ufqaH &;wGif Edik if aH &;tm%m A[dck suf
u EdkifiHawmftqifhrS urBmvHk;qdkif&mtqifhodk@ a¶GŒvsm;vmonfh EdkifiHa&;jzpfpOfwpf&yf
vnf; jzpfonf? urBmvHk;qdkif&mtqifh vlr_qufqHa&;qdkonfrSm EdkifiHwum xkwfvkyf
a&; jzpfpOftwGif; t&if;pkpnf;r_jzpfay:aejcif; jzpfonf?

urBmhae&ma'otESH@tjym;&Sd jynfolrsm;. vlr_qufqHa&;wGif tjyeftvSef


qufE, G rf r_ sm; tjyeftvSerf cDS rkd r_ sm; }uD;xGm;vmr_a=umifh ynm&Sit f csKd @u tqdyk gjzpfpOf
ESihf ,Ofaus;r_tajymif;tvJt=um; qufpyfru _ kd tm¶Hpk u
kd v
f m=uonf? urBmvH;k qdik &f m
,Ofaus;r_pD;a=umif;rsm;u jynfolwdk@. ae@w"l0 b0rsm;tay: oufa&mufr_ }uD;}uD;
rm;rm; &Sdaea=umif; ynm&Sifrsm;u tcdkiftrmyif ajymqdkae=uonf? ,Ofaus;r_onf
oufqdkif&ma'ot0ef;t0dkif; owfrSwfcsufESifh yHkaowGJqufr_rsKd; r&SdawmhbJ urBmvHk;
twdkif;twmESifh v$rf;rdk;vmaom ta=umif;t&mrsm;udk xif[yfvmonf? =oZm
tm%m}uD;aom EdkifiHwumrD'D,maumfydka&;&Sif;}uD;rsm;. armif;ESiftm;uvnf;
urBmht&if;&Sifpepfudk OD;wnfonfh wpfpHkwnf;aompHE_ef;wefbdk;wnfaqmufr_udk
tm;jznfhapcJhonf?

acwfopfvpfb&,f0g'ay:xGef;vmjcif;

t,fvDZbufrmwDeufZfESifh tmEdk'dk*gpD,m wdk@a&;om;+yD; ynm&Sif trsm;


tjym;u &nf!$ef;udk;um;&aom 1997 ckESpfxkwf “acwfopfvpfb&,f0g'qdkonfrSm
tb,fenf;” [lonfh aqmif;yg;wGif az: jyxm;onfrSm æ
acwfopfvpfb&,f0g'qdkwm ukefvGefcJhwJh ESpftpdwfausmf oHk;q,ftwGif;
xifay:us,fjyef@vmwJh pD;yGm;a&;rl0g'wpfpHk jzpfygw,f? tar&dum;rSm
'Da0g[m&udk t=um;&enf;yg;ayr,fhvnf; vlcsrf;omawGudk ydk}uD;yGm;
vmap+yD; vlrGJawGudkawmh ydkrdkqif;&JrGJawvmapwJh acwfopfvpfb&,f0g'&JŒ
tusKd;oufa&mufr_awGudkawmh txift&Sm; jrifawG@ae&ygw,f? urBmh
ae&mtoD;oD;rSm 'D0g'udk taumiftxnfaz:usifhoHk;atmif vkyfaqmif
olawGuawmh EdkifiHwumaiGa=u;&efyHkaiGtzGJ@/ urBmhb%feJ@ tar&duEdkifiH
rsm;zGH@+zdK;wdk;wufa&;b%f tp&Sdo!fh tm%mt&Sdeft0g }uD;rm;aom
b¾maiGa=u;tzGJ@tpnf;rsm;yJ jzpf=uygw,f? vGefcJhwJh tESpftpdwfausmf
umvtwGif; tjrwftpGef;&&SdE_ef; usqif;vmr_ESifhtwl jzpfay:vmwJh
t&if;&Sifpepft=uyftwnf;u pD;yGm;a&;vpfb&,f0g'tm; wenf;enf;eJ@
jyef v nf & S i f o ef }uD ; xG m ;atmif }ud K ;yrf ; aqmif ¶ G u f z d k @ aumf y d k a &;&S i f ;
vl@rvdkifawGudk aphaqmfcJhwmyg? 'ga=umifhvnf; “acwfopf” odk@r[kwf
“topf” vdk@ ac:a0: jzpfcJh=uygw,f?

13
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 2)? azaz:0g7Dv 2009 ckep
S f
acwfopfvpfb&,ftqdkjyKcsufrsm;rSm -
• aps;uGupf ;kd rd;k a&;Oya'o - qdv k o kd nfrmS t&if;/ xkwuf ek yf pPn;f ESihf 0efaqmif
r_wdk@udk aps;uGufu vGwfvyfpGm pDrHcef@cGJEdkif&rnf? tqdkygtajctaewGif
aps;uGufu ol@pnf;rsOf;twdkif; ol@bmom vnfywfoGm;rnfjzpf+yD; "ejzef@cGJ
r_wiG f jrif&h mrS ESrd &hf mod@k v#u
H sp;D qif;vdrrhf nf[I
l qdok nf? tvkyo f rm;or*~
rsm;pnf;¶kH; aqmif¶GufcGifhudk zsufodrf;ap+yD;/ t&if;a¶GŒajymif;pD;qif;r_udk
tuef@towfjzpfaprnfh Oya'pnf;rsO;f rsm;z,f&mS ;a&;wd@k yg0ifonf? tajccH
tm;jzifh aps;uGuftm; EdkifiHawmf odk@r[kwf tpdk;&. xdef;csKyfr_rS vGwfvyfcGifh
&Sd&ef/
• usef;rma&;ESifh ynma&;uJhodk@aom vlr_zlvHka&;ESifh vlr_0efaqmifr_twGuf
tpdk;&toHk;pm;&dwfrsm; av#mhcs&ef/
• Oya'pnf;rsOf;pnf;urf;rsm; y,fzsufay;&ef - odk@rSom aps;uGuftiftm;pk
rsm;taejzifh ol@bmomol tvdktavsmuf pDrHoGm;r!fh ,E W,m;wpf&yf
jzpfEdkif&ef/
• jynfol@vkyfief;rsm; (EdkifiHawmfydkifvkyfief;rsm;) tm; yk*~vduydkifjyK&ef - Oyrm
a&ay;a0a&;/ v#yfppf"gwftm;/ vrf;yef;qufoG,fa&;/ w&m;Oya'pdk;rdk;a&;
tp&Sdo!fh jynfol@0efaqmifr_vkyfief;rsm;tm; yk*~vduvufodk@ v$Jajymif;
ay;a&;
• trsm;jynfolqdkif&mvkyfief;rsm; (jynfol@tusdK;aqmifvkyfief;rsm;) ESifh
ywf o uf I woD ; yk * ~ v qd k i f & m vl w pf O D ; csif ; . ud k , f y d k i f w m0ef t jzpf
oabmxm;tjrifajymif;vJa&;
tp&Sdonfwdk@ jzpfonf?

odk@jzifh vlom;tm;vHk;wdk@. vlr_pD;yGm;b0rsm;tm; apwvHk;ydkif&Siftjzpf


aps;uGuf,E W,m;udk ,Hk=unfvufcHv#uf tvGwfvyfqHk;aom urBmhaps;uGuf jzpfay:
vma&;onf acwfopfvpfb&,fwdk@. tE Wdr&nfrSef;csufyif jzpfonf? xdk&nfrSef;csuf
ayguf a jrmuf a tmif j rif a pa&;twG u f Ed k i f i H w umtzG J @ tpnf ; rsm;u pD ; yG m ;a&;
tiftm;}uD;EdkifiHrsm; tyfESif;xm;aom vkyfydkifcGifhudk toHk;csI urBmw0Srf;vHk;wGif
tonf;toef vHk;yrf;tm;xkwfcJh=uonf?

urBmppfvGef pD;yGm;a&;tcif;tusif;udk yHkaz:&efESifh EdkifiHwumukefoG,fa&;


twGuf 0ef;usifaumif;udk zefwD;&ef 1944 ckESpfwGif b&ufwef0k'f nDvmcHudk
usif;ycJhonf? xdknDvmcHY EdkifiHwumaiGa=u;rsm;vJvS,fa&;pepf/ aiGvJE_ef;yHkao
owfrSwfcsufESifh vGwfvyfaom ukefoG,fa&;wdk@yg0ifo!fh ppfvGefumv EdkifiHwum
aiGa=u;pepfwpf&yfxlaxmif&ef oabmwlnDcJhonf? tqdkygoabmwlnDcsuft&

14
trSw(
f 2)? azaz:0g7Dv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
EdkifiHwumaiGa=u;&HyHkaiGtzGJ@ (tdkiftrftufzf)/ aemifwGif urBmhb%f jzpfvmrnfh
EdkifiHwum jyefvnfxlaxmifa&;ESifh zGH@+zdK;a&;b%fwdk@tm; tzGJ@tpnf;ESifh vkyfxHk;
vkyfenf;qdkif&m ,E W,m;rsm;tjzpf zGJ@pnf;wnfaxmifcJh=uonf? 1947 ckESpfwGif
ukefoG,fa&;ESifh taumufcGefqdkif&m taxGaxGoabmwlnDcsuf (*wfoabmwlnD
csuf) udk xlaxmifcJhonf? *wfoabmwlnDcsufrSm ukefoG,fa&;twm;tqD; tuef@
towfrsm; zsufodrf;&ef/ taumufcGefrsm;av#mhcs&efESifh tzGJ@0ifEdkifiHrsm;t=um;
ukeo f ,G af &;qdik &f m tjiif;yGm;r_rsm;udk ajz&Si;f a&; trsm;oabmwlvufco
H !fh ,E , W m;
wpf&yf zefwD;&efwdk@twGuf jzpfonf? xdkoabmwlnDcsufonf 1995 ckESpfwGif
urBmu h ek o
f ,
G af &;tzG@J ('AvsLwDt)kd tjzpf toGiaf jymif;vmcJo h nf? tqdyk g Ekid if w
H um
tzGJ@tpnf;rsm; ay:xGef;vm+yD;aemuf wqufwnf;wGif Oa&mypD;yGm;a&;tm; b¾m
aiGa=u;taxmuftyHhay;&ef tar&duefu rm&S,fpDrHudef;udk taumiftxnfaz:vm
cJhonf? xdkodk@aom urBmhpDyGm;a&;tajccHtaqmufttHkESifh Oa&myjyefvnf evHxa&;
pDrHcsufwdk@onf ppfvGefumvtcif;tusif;wGif taemuftkyfpk. pD;yGm;a&; tajccH
taqmufttHktm; wnfaqmufjcif;jzpfonf[k ynm&Sifwdk@u ,Hk=unfxm;=uonf?

1980 vGefESpfrsm;Y EdkifiHjcm;aºuG;+rDt=uyftwnf;u wwd,urBmEdkifiH


tpdk;&rsm;tm; tdkiftrftufzf. tultnD taxmuftyHhudk vufcH&ef zdtm;ay;cJh+yD;/
tdkiftrftufzf. “taqmuftHkqdkif&mjyKjyifajymif;vJa&;tpDtrH” ('Structural
Adjustment Programmes' - SAP ) tm; vdkufemtaumiftxnfaz:&o!fh
tajctaeodk@ wGef;ydk@cJhonf? tdkiftrftufzf. tqdkt& &nf¶G,fcsufrSm jynfwGif;
pD;yGm;a&;wnf+idrfap&ef/ pD;yGm;a&;wdk;wufr_udk Edk;qG&efESifh EdkifiHjcm;aºuG;+rD ajyvnf
apa&;twGuf wdkif;jynf. EdkifiHjcm;aiG&EdkifpGrf;udk zefwD;&efwdk@ jzpfonf? odk@aomf
“taqmuftHkqdkif&mjyKjyifajymif;vJa&;tpDtrH” . wu,fhtajccH&nf¶G,fcsufrSm
yGifhvif;vGwfvyfaom aps;uGufpD;yGm;a&;pepf zGH@+zdK;ap&ef jzpfonf? “taqmufttHk
qdkif&mjyKjyifajymif;vJa&;tpDtrH” atmuf&Sd tpdk;&toHk;pm;&dwfav#mhcsa&;/ yk*~vdu
ydkif vGJajymif;a&;/ ukefoG,fa&;ESifh b¾maiGa=u;aps;uGuftm; xdef;csKyfr_ zsufodrf;a&;/
pD;yGm;a&;pnf;rsOf;pnf;urf;rsm;av#mhcsa&;qdkif&m rl0g'rsm;rSm acwfopfvpfb&,fwdk@.
&nf¶G,fcsuf vkyfief;pOfrsm;ESifh wxyfwnf;yif jzpfonf?

a&mfe,fa&*ifESifh rm*&ufoufcsmwdk@ tm%m&aeo!fh 1980 vGefESpfrsm;


onf taemufwikd ;f t&if;&Sipf epfwiG f acwfopfvpfb&,fawmfveS af &;od@k tul;tajymif;
umv jzpfonf? tar&duefESifh +AdwdefwGif vGwfvyfonfh aps;uGuftawG;tac:udk
xlaxmifcJh=u+yD;/ tdkiftrftufzfESifh urBmhb%fwdk@rSwqifh wwd,urBmEdkifiHrsm;wGif
tqdkygtawG;tac:ESifh rl0g'rsm;udk jyef@ESH@apcJhonf? xdkEdkifiHwumtzGJ@tpnf;rsm;u
1990 vGefESpfrsm;wGif tultnDtaxmuftyHhvufcHaom EdkifiHrsm;tm; acwfopf

15
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 2)? azaz:0g7Dv 2009 ckep
S f
vpfb&,frl0g'rsm;. vrf;!$efcsufrsm;udk vkdufem taumiftxnfaz:&ef zdtm;ay;
awmif;qdkcJh=uonf? 2000 ckESpfxkwf ‘EdkifiHjcm;a&;rl0g'’ Foreign Policy pmapmifyg
“0g&SifwefoabmwlnDr_vm;/ 0g&Sifwef &_yfaxG;r_vm;” aqmifyg;wGif rGdKufpfEdkrfu -
(tultnD,lrnfh) EdkifiHrsm;tzdk@ trSefwu,fyif jiif;qefEdkifpGrf; r&Sdavmuf
atmif tdik tf rftufzEf iS hf urBmb
h %fw@kd u 0g&iS w
f efoabmwlnrD _ rl0g'qdik &f m
jyKjyifajymif;vJa&;rsm; taumiftxnfaz:a&; pnf;urf;owfrSwfcsufudk
vufcHrSom acs;aiGtultnDay;rnf[k tcdkiftrm awmif;qdkcJh=uonf?
[k axmufjycJhonf?

xdkrl0g'rsm;tpHkvdkufrSm *|ef0DvsHqif oHk;E_ef;cJhonfhtwdkif; “0g&Sifwef


oabmwlnDr_” [lI xif&Sm;onf? 2000 ckESpfxkwf The World Bank Research
Observer pmapmif twGJ(15) trSwf(2)yg "What Should the World Bank Think
about the Washington Consensus?" wGif *|ef0DvsHqif u xdkodk@aom (10)csufyg
rl0g't}uHjyKcsufrsm;onf t"dutm;jzifh aps;uGufvGwfvyfcGifhjyKa&;udk OD;wnfaejcif;
om jzpfonf[k qdkonf? ‚if;u -
“0g&SifwefoabmwlnDr_” tay: usaemf. zGifhqdkcsufrSm tajccHtm;jzifh
rl0g'jyKjyifajymif;vJa&;rsm;tay: zdk;uyfpf vkyfxm;jcif;jzpfonf? tpdk;&
tcef;u¾tm;av#mhcsa&;/ yk*~vduydkifvGJajymif;a&;ESifh ukefoG,fa&;/
b¾ma&;/ Ed k i f i H j cm;wd k u f & d k u f & if ; ES D ; jr‡ K yf E S H r _ / wd k i f ; jynf t 0if t xG u f
tp&Sdonfwdk@tm; vGwfvyfcGifhjyKa&; rl0g'tajymif;tvJrsm; jzpf=uonf?
xdk@a=umifh ,if;umv vdktyfcsufrsm;t& tqdkyg rl0g'jyKjyifajymif;vJa&;
rsm;rSm aps;uGufvGwfvyf cGifhjyKa&;qDodk@ OD;wnfv#uf&Sdaeayonf?
[k &Sif;vif;jycJhonf?

xdk@tjyif 1999 ckESpf ESD;aESmzvS,fyGJwpfckY wifoGif;aom “acwfopf


vpfb&,f0g'ordkif;tusOf;” ("A Short History of Neo-liberalism") pmwrf;wGif
ygarmuQ plqefa*smhcsf (Susan George)u acwfopfvpfb&,f0g'tm; rnfuJhodk@
wnfaqmufcJhyHkudk &Sif;vif;wifjycJhonf? ol. wifjycsufwGif -
acwfopfvpfb&,f0g'DawGu “r[majymif;vJr_}uD;”udk olwdk@tvdkus
ajymif;jyefvSefvdkuf+yD; olwdk@&JΠudk,fydkiftjzpf aiGay;0,f,lvdkufwm jzpf
ygw,f? wdk;wufwJhtiftm;pkawGvdk r[kwfyJ/ olwdk@u tdkif'D,mawG&JŒ
ta&;ygr_ u d k em;vnf c J h = uw,f ? tawG ; tac:eJ @ pD ; yG m ;a&;ynm&S i f
“z±dkuf'&pfcfAGef[m,ufcf” Friedrich von Hayek eJ@ ol&JŒwy!fh
“rDvw f ef z±duk 'f rf if;ef” Milton Friedman vdk ausmif;om;awGukd pkpnf;+yD;
csDum*dkwuUodkvfrSm oaE<wnf tpjyKcJh&muae acwfopfvpfb&,f0g'D

16
trSw(
f 2)? azaz:0g7Dv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
awGeJ@ olwdk@udk aiGa=u;axmufyHholawG[m azgifa';&Sif;awG/ tzGJ@tpnf;awG/
okawoeXmeawG/ pmapmifawG/ ynm&SifawG/ pma&;q&mawGeJ@ vlxk
qufqHa&;XmeawG yg0ifwJh EdkifiHwumuGef,uf}uD;wpfckudk xlaxmif
vmcJh=uw,f? tJh'Duae olwdk@&JΠtdkif'D,mawGeJ@ ay:vpD t,ltqawG
udk }uD;xGm;atmif/ pkpnf;atmif/ us,fjyef@atmif w&pyf rarmEdkifryrf;Edkif
}udK;yrf;vkyfaqmifcJh=uygw,f? æ æ æ wu,fwrf;ajym&r,fqdk&if
vuf,morm;awG&ŒJ tawG;tac:t,ltqa&;&mjri‡ w hf ifa&;vkyif ef;awG[m
odyf+yD;aumif;rGefvSw,f? a':vm oef;&meJ@csD+yD; tukefcHcJhovdk tukefcH
&usdK;vnf;eyfcJhw,f? acwfopfvpfb&,f0g'udk vlom;rsKd;EG,f&JΠobm0
tavsmuf jzpfvmwJh yHkrSeftajctaewpf&yftjzpf jrifaeatmif vkyfaqmif
cJh=uw,f? acwfopfvpfb&,fpepfa=umifh uyfab;jy\emrsKd;pHkawG/
aiGa=u;t=uyftwnf;awG/ ±_H;ESdrfholawG ab;a&mufolawG 'keJ@a';eJ@ jzpfay:
aeayrJv h nf; 'gawGukd ta&;rxm;ygb;l ? 'gawG[m bk&m;ocif&ŒJ tvdak wmf
twdkif; a&Smifv$Jvdk@r&EdkifwJht&mawGtjzpf xifa,mifaeatmif zefwD;ae
ygw,f? wckwnf;aomtjzpfEdkifqHk; pD;yGm;a&;eJ@ vlr_pepfw&yftjzpf
xifa,mifaeatmif vkyfaqmifaeygw,f?

*vdkb,fvdkufaZ;&Sif;tm; aps;uGufwifI ta&mif;jr‡ifhwifa&;vkyfjcif;

acwfopfvpfb&,f0g'D rl0g'a&;qGo J rl sm;ESihf vdv


k m;axmufco H rl sm;rSm ‚if;wd@k
vdkvm;o!fh *vdkb,fvdkufaZ;&Sif;yHkpHudk urBmhjynfolrsm;odk@csjyI aps;uGufwif
ta&mif;jr‡iw hf ifa&;udk wufwufºuGºuG vkyaf qmifae=uonf? vGwv f yfaom aps;uGuf
tajccHrlrsm;tay: tajcjyKwnfaqmufo!fh wifjycsufrsm;jzifh *vdkb,fvdkufaZ;&Sif;
jzpfpOfudk ‚if;wdk@tvdkus yHkaz:ae=uayonf? xdkolwdk@. tawG;tac:a&;v_yf&Sm;r_rSm
tvGefyif atmifjrifr_&&SdcJhonf? tb,fa=umifhqdkaomf ynm&Sifrsm; okcrdeftzGJ@rsm;
okawoetzGJ@rsm;odk@ aiGa=u;trsm;tjym;axmufyHhjcif;jzifhvnf;aumif;/ pD;yGm;a&;
aumfydka&&Sif;}uD;rsm; ydkifqdkifaom vlxkqufoG,fa&;rD'D,mrsm;rSwqifhaomfvnf;
aumif; ‚if;wd@k . tawG;tac:rsm; tjrifrsm; t,ltqrsm;udk oGwo f iG ;f I jzef@csEd ikd cf jhJ cif;
a=umifh jzpfonf?

acwfopfvpfb&,f0g'jr‡ifhwifa&;vkyfaqmifolrsm;.tqdkt& urBmvHk;
qdkif&m pD;yGm;a&;/ EdkifiHa&;ESifh ,Ofaus;r_a&; aygif;pyf pD;qif;r_qDodk@ aemufa=umif;jyef
rvSnEhf ikd af om ajymif;vJrw _ pf&yf jzpfay:aeonf? tqdyk g wdr;f !$wrf j_ zpfpOfu e,ferd w
d f
rsOf;rsm;tm; zsufodrf;a&;ESifh trsKd;om;EdkifiHawmfrsm;tm; ab;z,fxkwfa&; jzpfonf?
tqdkygjzpfpOftm; a&SmifvGJr&Edkifaom/ aemufa=umif;jyefvSnfhr&Edkifaom wurBmvHk;

17
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 2)? azaz:0g7Dv 2009 ckep
S f
qdkif&mtcif;tusif;wpf&yftjzpf yHkaz:wifjyaejcif; jzpfonf? ‚if;wdk@. tjrift&
*vdb k ,fvukd af Z;&Si;f onf enf;ynmzefw;D qef;opfrr_ sm;. wGe;f tm;ay;armif;ESirf j_ zifh
aemufjyefvSnfhI r&Edkifawmhaom aps;uGuftiftm;pkrsm; jyef@ESH@wnf&Sdr_udk xif[yfae
jcif;jzpfonf? xdk@a=umifh trsKd;om;pD;yGm;a&;rsm; urBmhtwdkif;twmaqmif aygif;pD;
vmjcif;udk a&SmifvGJ&ef rnfodk@r# rjzpfEdkifawmh[lI qdk=uonf?

rm*&ufoufcsm. pum;udk Tae&mwGif jyefvnfI trSwf&apvdkonf/


“rSwyg;tjcm;r&Sd+yD” [lI jzpfonf? tar&dueforwa[mif; uvifwefuvnf;
tvm;wlyif “trsKd;om;pD;yGm;umuG,fa&; qdkwmudk rpOf;pm;ygeJ@awmh/ bmjzpfvdk@
vnf;qdkawmh *vdkb,fvdkufaZ;&Sif;qdkwm aemufjyefvSnfhzdk@ rjzpfEdkifawmhvdk@yg” [lI
xkwfaz:ajymcJhbl;onf? aps;uGuftajccHrlrsm;. ,kwWdaA'udk tpm;xdk;&ef rnfo!fh
t&mrS r&Sdawmh[k xdkodk@aom ajymqdkcsufrsm;u qdkvdk=ujcif; jzpfonf? odk@jzpf&m
tpdk;&rsm;/ EdkifiHa&;ygwDrsm;ESifh vlr_ajymif;vJa&;v_yf&Sm;r_rsm;taejzifh qufvuf
&Sifoef}uD;xGm; pnfyifvdkygu ‚if;wdk@ajymqdko!fh *vdkb,fvdkufaZ;&Sif;tm; ra&SmifvGJ
Edkifaom w&m;oabmtjzpf arG@avsmfum aps;uGufOya'orsm;udk vufcHusifhoHk;
&HkrSwyg; tjcm;enf;vrf;vHk;0r&Sdawmhonfh oabmyif? xdkenf;wlpGmyif aomrwfpf
z±dkufrif;uvnf; ol. 2000 ckESpfxkwf xif&Sm;aom pmtkyfjzpfo!fh “vufZyfum;ESifh
oHviG yf if” wGif *vdb k ,fvu kd af Z;&Si;f udk vlom;wd@k . tqifw
h ef;jrifjh rifah exdik v
f pkd w
d Ef iS hf
urBmjynfow l @kd tm; aygi;f pnf;apo!fh enf;ynmwd@k u armif;ESiaf ejcif;jzpf&m ajymif;jyef
vSefypf&ef cufcJonf[k ed*Hk;csKyfwifjycJhonf? Edkb,fqk& abm*aA'ynm&Sif ',feD&,f
rufzuf'efuvnf; *vdkb,fvdkufaZ;&Sif;u a&SmifvGJI r&/ taumif;qHk; toHk;cs
oifhonf[k qdkcJhonf? olu “p+yD; ar;&rSmu pD;yGm;a&;zGH@+zdK;p EdkifiHrsm;taeeJ@ *vdk
b,fvdkufaZ;&Sif;udk vufcHrSmvm; 'grSr[kwf ckcHqef@usifrSmvm;” [k ar;cGef;xkwfcJh
onf? ‚if;wdk@tm;vHk;.toHrSm “tm;vHk; b,folrS a&Smifvdk@r&Edkif? &xm;udk ydwfqdk@
wm;qD;zdk@ r}udK;pm;aveJ@/ &xm;ay:wuf+yD; vdkufygpD;eif;oGm;&HkrSwyg; tjcm;r&Sday”
[lo!fh oabmxm;yif jzpfonf? ‚if;wdk@. acwfopfvpfb&,f pD;yGm;a&;rl0g'rsm;
taumiftxnfaz:a&; EdkifiHa&;vkyfief;pOftwGuf *vdkb,fvdkufaZ;&Sif;tm; a&SmifvGJ
&ef rjzpfEikd af wmh[o l !fh t,ltqudk toH;k jyKI }udK;yrf;tm;xkwaf ea=umif;udk tqdyk g
ajymqdkcsufrsm;u vSpf[jyaeonf?

xdk@tjyif *vdkb,fvdkufaZ;&Sif;u urBmhjynfoltm;vHk;. ºuG,f0r_ESifh


udk,fpdwfESpfjzmusef;rmcsrf;omr_udk jrifhrm;vmaponf [k aps;uGuftawG;tac:udk
a&SŒaqmiforl sm;u r=umc%qdo k vdyk if ajymqdak e=uonf? xdu
k o hJ @kd ajymqdrk r_ mS ‚if;wd@k
. acwfopfvpfb&,f vkyfief;pOfudk w&m;0ifvufcHr_&&ef }udK;pm;jcif;jzpfonf?
Edik if w
H umtzG@J tpnf;rsm;. ajymqdrk r_ sm;wGiv
f nf; xif[yfv#u&f adS eonf? urBmb h %f/

18
trSw(
f 2)? azaz:0g7Dv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
tdkiftrftufzfESifh urBmhukefoG,fa&;tzGJ@wdk@uvnf; r=umao;rDq,fpkESpfrsm;twGif;
ukefoG,fa&;ESifh &if;ESD;jr‡KyfEHSr_rsm; vGwfvyfcGifhjyKjcif;u urBmw0Srf; pD;yGm;a&; tvsif
tjref wd;k wufru _ kd jzpfapcJoh nf/ tqdyk g wd;k wufru _ urBmq
h if;&JraJG wr_ukd zsuo
f rd ;f +yD;/
rnDr#r_udk av#mhcsEdkifvdrfhrnf[lI ‚if;wdk@. tpD&ifcHxkwfjyefcsuf rsm;wGif tpOfwpdkuf
aºuG;a=umfae=uonf?

urB m h b %f . zG H @ +zd K ;a&;rl 0 g'qd k i f & m !$ e f = um;a&;rS L ; a';Apf a ':vm u


pD;yGm;a&;aygif;pnf;jcif;taejzifh *vdkb,fvdkufaZ;&Sif;u zGH@+zdK;qJEdkifiHrsm;tm; yrm%
rsm;jym;aom tom;wif tjrwftpGef;rsm; &&SdapcJhonf[k 2004 ckESpf tifwmAsL;
wpfckwGif ajymqdkcJhonf? EdkifiHwumaiGa=u;&HyHkaiGtzGJ@ tdkiftrftufzfonfvnf;
aps;uGuf tawG;tac: jr‡ifhwif&mwGif rnfo!fhtcgrS aESmifhaES;jcif; r&SdcJhay? 2000
ckESpfxkwf tdkiftrftufzf. pmwrf;wpfapmifwGif “+ydKifqdkifr_ESifh tvkyfcGJjcm;vkyfudkif
jcif;wdk@jzifh aps;uGufrsm;u pGrf;aqmif&nfudk jrifhrm;wdk;wufaponf? tvkyfcGJjcm;
vkyfudkifjcif;a=umifh jynfolrsm;ESifh EdkifiHrsm;tm; rdrdwdk@twGuf taumif;qHk; jzpfEdkifrnfh
t&mrsm;udk tav;xm;I ydkrdktm&Hkpdkuf vkyfaqmifcGifhudk &&Sdaponf? urBmvHk;qdkif&m
aps;uGufrsm;u jynfolwdk@twGuf urBmhae&ma'otoD;oD;&Sd ydkrdkrsm;jym;aom ydkI
}uD;rm;aom aps;uGufrsm;ESifh csdwfqufEdkif&ef tcGifhtvrf;rsm; ydkomaponf” [k
a&;om;wifjycJhonf? urBmhukefoG,fa&;tzGJ@ !$ef=um;a&;rSL;a[mif; rdkufcfrdk; u
*vdkb,fvdkufaZ;&Sif;onf urBmhqif;&Jom;jynfolrsm;twGuf +cdrf;ajcmufr_r[kwf/
tcGifhtvrf;aumif;rsm; vufaqmifay;jcif; jzpfonf/ &nfrSef;csufrSm pGrf;aqmifEdkifpGrf;
udk tjrifhrm;qHk;jzpfap&ef/ jynfolrsm;. tvm;vm&Sdr_udk vkyfudkifaqmif¶GufEdkifpGrf;
&Sdap&ef/ wdkif;jynfrsm;taejzifh oufqdkif&mt&if;tjrpfrsm;udk taumif;qHk;toHk;csEdkif
a&;ESifh obm0ywf0ef;usifudk xdef;odrf;apmifha&SmufEdkifa&;twGuf ulnD&ef jzpfonf
[k ajymqdkcJhonf? olu 2000 ckESpf vef'efpD;yGm;a&;wuUodkvf. a[majymyGJwpf&yfY
“*vdkb,fvdkufaZ;&Sif;qdkwm a,bk,stm;jzifh taumif;bufudk jzpfapr,fh tiftm;
wpf&yfjzpfw,fqdkwm jynfoltrsm; ,Hk=unfvufcHvmzdk@ vdktyfw,f/ æ æ æ
qif;&Jom;awGaum csr;f omwJo h al wGyg *vdb k ,fvu kd af Z;&Si;f vdw
k ,f” [k ajymcJo h nf?

acwfopfvpfb&,f0g' a&SŒaqmifolrsm;u tjrJyif taumif;qHk;jzpfatmif


}udK;pm;I *vdkb,fvdkufaZ;&Sif;yHkum;csyfudk tr$ef;wifum y&dwfowfudk ajzmif;zsem;cs
pnf;¶kH;aev#uf&Sd=uonf? olwdk@. y&dwfowfrSm omrefjynfolrsm;rSonf Oya'jyK
ygvDreftrwfrsm;txd tygt0ifjzpfonf? ‚if;wdk@. pnf;¶kH;a&; aºuG;a=umfoHrSm
“ukefoG,fa&;vGwfvyfcGifhjyKjcif;ESifh urBmhaps;uGufrsm; aygif;pnf;jcif;wdk@onf vlwdkif;
vlwdkif;. tusdK;pD;yGm;udk aqmifusOf;ay;aeonf”?

19
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 2)? azaz:0g7Dv 2009 ckep
S f
ed*Hk;

ynm&Siftrsm;tjym;u *vdkb,fvdkufaZ;&Sif;ESifhywfoufI t,ltq


trsKd;rsKd; tjriftrsKd;rsKd;jzifh zGifhqdk&Sif;vif;&ef em;vnf&ef }udK;yrf;=uonf? ,if;odk@
}udK;yrf;&mwGif ‚if;wd@k . tjrifoabmxm;rsm;rSm rwlnaD om avhvma&;enf;vrf;rsm;
ESihf csO;f uyfyrkH sm;tay: tajccHxm;=ujcif;jzpfonf? xdo k @kd jzpf&onfrmS vnf; ynm&Siw f @kd
wpfOD;csif;pD. rwluGJjym;aom &yfwnfcsuf tawG;tac:rsm;ESifh urBmhtjrifwdk@udk
xif[yfaeaoma=umifh jzpfonf? rnfo@kd yifqakd p csKyfI qd&k v#if ,ae@umv }uHKawG@ae
&aom *vdkb,fvdkufaZ;&Sif;jzpfpOfonf t&if;pkpnf;jcif; oabmw&m; ,kwWdu
armif;ESiaf eo!fh wurBmvH;k twdik ;f twmaqmifaom t&if;&Sipf epf. t&nftcsi;f t&
zG@H +zdK;r_tay: xif[yfaejcif;jzpfonf? xkwv f yk af &;yHpk H ajymif;vJrr_ sm;uvnf; Edik if aH &;ESihf
vlr_qufqHa&;yHkpHudk owfrSwfjyXmef;aeayonf?

Todk@aom t&if;&SifpepfcsJŒxGifa&;jzpfpOfonf obm0tm;jzifh tvdk


tavsmuf jzpfay:vmjcif; r[kwfay? trSefwu,f tm;jzifh acwfopfvpfb&,f0g'.
tawG;tac:a&;vkyfief;pOfu armif;ESifaejcif;jzpfonf? acwfopfvpfb&,f0g'.
,Hk=unfr_rSm aps;uGuf,E W,m;. rjrif&aomvufonf vlom;tm;vHk;. vlr_pD;yGm;
b0rsm;tay: wpfO;D wnfaom apwvH;k ydik &f iS f jzpfonf[I l yif? aps;uGuu f t&m&mudk
zefwD;Edkifonf/ aps;uGufudk vGwfvyfcGifhjyKjcif;ESifh xdef;csKyfr_rsm;av#mhcsjcif;wdk@onf
obm0tm;jzifh aumif;jrwfjcif;jzpf+yD;/ a&SmifvGJIr&Edkifay[lI ‚if;wdk@u qdk=uonf?
acwfopfvpfb&,f0g'. tESpfom&rSm vl@tzGJ@tpnf;. pnf;rsOf;Oya'orsm;udk
aps;uGufu owfrSwfjyXmef;&ef jzpfonf?

acwfopfvpfb&,f0g'Drsm;u *vdkb,fvdkufaZ;&Sif;jzpfpOfudk ud&d,mwpfck


ozG,f tcGifhaumif;,l toHk;csI ‚if;wdk@. 0g'udk vltrsm;,Hk=unfvufcHo!fh
tawG;tac: t,ltqwefb;kd wpf&yfjzpfa&; Edik if aH &;vkyif ef;pOfukd w&m;0ifrj_ zpfatmif
}udK;yrf;ae=ujcif; jzpfonf? ‚if;wdk@vdkvm;o!fh rl0g'rsm;u trsm;vufcHem;vnfr_
tpdwftydkif;wpf&yfjzpfvma&;twGuf tawG;tac:a&;v_yf&Sm;r_udk pOfqufrjywf
wdk;jr‡ifhvkyfaqmifae=uonf? ‚if;wdk@. aps;uGuft"du tawG;tac:udk a&SŒwef;a&muf
apEdkifr!fh enf;vrf;yHko¾mefrsm;jzifh *vdkb,fvdkufaZ;&Sif;udk yHkaz:ae=uonf?
&nf¶G,fcsufrSm urBmht&if;&Sifpepf cdkifrmus,fjyef@a&;jzpf+yD; EdkifiHvGefaumfydka&;&Sif;
}uD;rsm;. tusKd ;pD;yGm;udk taxmuftuljyK&efjzpfonf? plqefa*smch sf (Susan George)
. pum;jzifh tqHk;owf&v#if “acwfopfvpfb&,f0g'qdkwm urBmhqGJiiftm;vdk
obm0tm;wckr[kwfygbl;? zefwD;wnfaqmufxm;wJht&m wckom jzpfygw,f?”

ÐÐÐÐÐ
20

You might also like