E.. Su rnleri Dergisi 2006 E.U.

Journal of Fisheries & Aquatic Sciences 2006 Cilt/Volume 23, Say/Issue (3-4): 385387

Ege University Press ISSN 1300 - 1590 http://jfas.ege.edu.tr/ Aratrma Notu / Research Note

Kontroll Koullarda Mis Ahtapot (Eledone moschata Lamarck, 1799)ta Kanibalizm zerine Bir Aratrma
Halil en
Ege niversitesi Su rnleri Fakltesi, 35440, skele, Urla, zmir, Trkiye E mail: halil.sen@ege.edu.tr Abstract: A survey on cannibalism in musky octopus (Eledone moschata Lamarck, 1799) in controlled conditions. In this study, the cannibalism in Eledone moschata (Lamarck, 1799) was investigated in controlled conditions. The present results showed that E. moschata isnt an active cannibalistic animal and eat only moribund animals when fed unsuitable food organisms in long durations. Furthermore, E. moschata can easily adapt to captive conditions in less than one week, and E. moschata can live easily about four weeks with minimum or no food. Key Words: Eledone moschata, cannibalism, feeding. zet: Bu almada, kontroll koullarda Eledone moschatada kanibalizm incelenmitir. Elde edilen sonular, E. moschatann aktif bir kanibalist olmadn ve uygun olmayan besinlerle uzun sreli beslendiklerinde sadece len bireyi yediklerini gstermitir. Dahas, E. moschata kontroll koullara bir haftadan daha ksa srede adapte olabilir ve en az yemle veya yemsiz 4 hafta civarnda yaayabilir. Anahtar Kelimeler: Eledone moschata, beslenme, kanibalizm.

Giri Kafadanbacakllar, karnivor canllardr ve predatr olarak adlandrlrlar. Balca besinlerini krustaseler, balklar ve yumuakalar (gastropodlar, bivalvler ve kafadanbacakllar) oluturur. Ahtapotlar, zellikle yengeleri ve bivalvleri tercih ederken, sbyeler karides ve benzeri krustaseler ile balklar, kalamarlarda balklar, dier kafadanbacakllar ve krustaseleri yeme eilimine sahiptirler. Kanibalizm, kafadanbacakllar arasnda ok yaygn olmasna ramen, bu davranlarnn asl sebebini ve zeliklerini ieren bilgiler olduka yetersizdir. Kafadanbacakllarda kanibalizm, zellikle besin yetersizliinin olduu zamanlarda byk kayplara neden olmaktadr (Hanlon ve Messenger 1996). Wooton (1990), intracohort ve intercohort olmak zere iki tr kanibalizmin olduuna dikkat ekmitir. Intracohort kanibalizm, ayn tr iinde ve ayn ya grubundaki bireylerin birbirini yemesidir, ki balk larvalarnda ve jvenil kafadanbacakllarda yaygndr. Kanibalizmin bu tipini, Hartwick (1983), Octopus dofleinide denizde, Aronson (1986) ve Hanlon (1983) Octopus briareusta hem denizde hem de laboratuarda ve Singley (1983) Euprymna scolopesta laboratuar ortamnda saptadklarn bildirmiledir. Mangold (1983), kanibalizmin, O. dofleini, O. briareus ve O. vulgarisin ergin hayatlarnda da devam ettiini ve seyrekte olsa denizde de gzlendiini rapor etmitir. Kontroll koullarda kafadanbacakllarla yaplan almalarda, daha byk ve yal bireylerin kendilerinden daha kk ve gen bireyleri yemesi eklinde tanmlanan intercohort kanibalizmin olduka yaygn olduu grlmtr (Hanlon ve Messenger 1996).

Eledone moschatada bugne kadar yukarda akland gibi herhangi bir kanibalizm olay bildirilmemitir ve aslnda Boletzky (1975)nin almasnda bu tr iin kanibalizmin gzlenmediini rapor etmesi ve Mangold (1983)un bu trde aktif kanibalizmin olmadn sadece lmek zere olan bireylerin av olabileceini bildirmesi dnda veri bulunmamaktadr. Bu almann amac, yaama oran ve yetitiricilik baarsn dorudan etkileyen kanibalizmin, kontroll koullarda, doadan yakalanan ve deneme sresince sadece isparoz bal, Diplodus annularis (L., 1758), verilen E. moschata bireylerinde olup olmayacan gzlemektir. Materyal ve Yntem almada kullanlan mis ahtapot Eledone moschata ve ahtapot Octopus vulgaris zmir Krfezinden trolle yakalanmtr. Bireyler, 100 litrelik iki ayr plastik bidon ierisinde 20 dakikada bir su deiimi yaplarak, denemelerin gerekletirildii, E.. Su rnleri Fakltesi Urla nitesine nakledilmitir. Arlklar 114 gr (dii), 146 gr (dii), 175 gr (erkek), 193 gr (dii), 211 gr (dii), 212 gr (erkek), 245 gr (dii) ve 313 gr (erkek) olan toplam 7 adet E. moschata ve arlklar 238 gr (erkek), 280 gr (erkek) ve 575 gr (dii) olan 3 adet O. vulgaris kullanlmtr ve alma 28 Ocak-22 ubat 2005 tarihleri arasnda yaplmtr. Ahtapotlar trlerine gre iki ayr gruba ayrldktan sonra, filtre edilmi, ak devre su aknn ve srekli havalandrmann saland, 430 l hacimli (100 ap, 55 cm ykseklik) dairesel plastik tanklara konulmulardr. Bireylerin yuvalanmalar iin birey says kadar, 90 mm

386

en / E.. Su rnleri Dergisi 23 (3-4): 385387

apnda 150 mm uzunluunda, bir ular kapal, PVC borular kullanlmtr. Deneme doal deniz suyu scaklnda (11.8C, S.D. 2.1) ve tuzluluunda (37) yaplmtr. Aydnlatma, tanklarn 150 cm zerinde merkezi konumlu bulunan 40 Wlk beyaz k veren floresan lambalar kullanlarak, doal fotoperiyotta (3821'N, 2646'E) yaplmtr. Deneme sresince tanklardaki doymu oksijen seviyesi %80nin zerinde tutulmutur. Denemede kanibalizmin yaygn olduu Octopus vulgaris (Cuvier, 1797) tr kontrol grubu olarak kullanlmtr. Kanibalizmin tespit edilmesi iin denekler 7 gn sreyle a brakldktan sonra taze ve dondurulmu isparoz bal (Diplodus annularis L., 1758) btn veya paralar halinde gnde 1 kez verilmitir. Yenmeyen yemler ertesi gn ortamdan sifonla toplanmtr. Deneme, E. moscahatada kanibalizm (birbirini yeme) davran gzlendiinde sonlandrlmtr. Bulgular lk kanibalizm O. vulgariste ve denemenin 7. gn sabah tespit edilmitir. 575 gramlk byk dii ahtapotun, 280 gramlk (erkek) bireyi ldrd ve bacaklarndan 5 tanesini, neredeyse tamamen, yedii tespit edilmitir. Denemenin sona erdii 26. gne kadar kontrol grubunda baka bir kanibalistik davran gzlenmemitir, fakat byk bireyin verilen isparoz balklarn yemedii ve onlarn yerine kendi kollarndan birini yedii saptanmtr. E. moschatada alk periyodu sresince (ilk 7 gn) kanibalizm gzlenmemitir. E. moscahata bireylerinin de verilen isparoz balnn tamamn yem olarak tketmedikleri, fakat kk lokmalar kopardklar ve yedikleri tespit edilmitir. E. moscahata tanknda kanibalizm, denemenin 26. gn sabah l bir bireyin iki bacann yendiinin gzlenmesiyle saptanmtr. Deneme sresince, O. vulgarisin 10Cnin altndaki su scaklnda beslenme davran gstermedii, fakat E. moscahatann 8Cde verilen isparozlardan kk lokmalar kopard ve yedii tespit edilmitir. Deneme sresince saptanan su scakl ekilde verilmitir.
16 14 S caklk (C) 12 10 8 6 28.01.2005 02.02.2005 07.02.2005 12.02.2005 17.02.2005 Tarih 22.02.2005

ekil 1. Deneme sresince tanklarda llen su scakl deiimi.

Tartma ve Sonu Yaplan bu almayla, Octopus vulgariste byk bireyin kendinden kk olan bireyi yedii, yani Wooton (1990)un

tanmlad intercohort kanibalizm davrann gsterdii ve Eledone mocshatada aktif bir kanibalizmin gzlenmedii, ancak Mangold (1983)un da belirttii gibi len bireyin, tercih edilmeyen ve uzun bir alk periyodu sonrasnda, yenmesi olarak kendini gsteren kanibalizm davran sergiledikleri ve ok az bir kaypla her iki ahtapot trnn de en az yemle veya yemsiz yaklak 4 hafta yaayabilecei ortaya konmutur. Cagnetta (2000), O. vulgariste kontroll koullarda gzlenen kanibalizmin, tr ii saldrganlk, ki farkl byklkteki bireylerin bir arada tutulmasndan kaynaklanyor grnmektedir, stok younluu ve bireysel saldrganlk potansiyelinden ileri geldiine iaret etmitir. Iglesias ve di. (1997) ve Rama-Villar ve di. (1997) bu tr iinde %30dan fazla lme sebebiyet veren etkenin kanibalizm olduunu rapor etmilerdir. Bununla beraber, Cagnetta (2000), 2 m3 hacmindeki tankta 10 adet ayn byklkteki bireyi, serbest olarak, yeterli yaama alan ve yem verildii takdirde, kanibalizm gzlenmeden tutulabileceini belirtmitir. Bu almada, zellikle O. vulgarislere yeterli yaama alan salanmasna ramen, yem verilmeden bir arada tutulduklar 7. gnn sabahnda kanibalistik davran gstermeleri, aratrclarn sylediklerini destekler grnmektedir. Ayrca E. moscahatalarn sayca daha youn olmalarna ve en kk bireyle en byk birey arasndaki farkn iki kattan fazla (114 gr ve 313 gr) olmasna ramen, kanibalistik davran gstermemeleri, yetitiricilik almalar asndan ok nemlidir ve bu bulgu Mangold (1983)un ve Boletzky (1975)nin bildirdii sonularla uyumlu bulunmutur. Mangold-Wirz ve Boucher-Rodoni (1973), 10-22C arasndaki su scaklnn, E. moschatann normal beslenme scaklk aral olduunu ve yksek scaklklarda, dk scaklklara oranla daha fazla besin tkettiklerini bildirmilerdir. Bu incelemede, E. moschatalarn 10Cnin altnda yem alm olmalar aratrclarn bulgularn bildirdii alt snrn altnda bulunmutur. Ancak bu durumun ahtapotlarn ok a olmas ile ilikili olabilecei dnlmektedir. Bu aratrmada, ahtapotlarn yakaladklar bireyleri nce bacaklarndan yemeye balamalar olduka ilgintir ve bu sonu, ahtapotlarla yaplan mide muhteviyat almalarnda karlalabilecek bir zorluu iaret etmesi bakmndan nemlidir. nk, sadece bacaklar yenen bireyin kurtulmas veya tamamnn yenmemesi durumunda, mide muhteviyatna bakarak, yenen trn tayinini yapmak neredeyse imkansz grnmektedir, ki bu da yaplan saha almalarnda ayrntl bilgilerin salkl toplanamamasna ksmen de olsa bir aklama getirmektedir. Sonu olarak, yksek ekonomik deere sahip ve yetitiricilii yaplan O. vulgarisin (Vaz-Pires et al. 2004) 7 gn ierisinde beslenmesi ve ayn byklkteki bireylerle bir arada tutulmas gerekirken, bu srenin E. moschatada ok daha uzun olabilecei ve farkl byklkteki bireylerin bir arada tutulabilecei grlmektedir. E. moschatada saptanan kanibalizm, l bireylerin ortamdan uzaklatrlmas, yeterli besin giriinin salanmas gibi nlemlerle kolaylkla telafi edilebilir grlmektedir. Ancak, konuyla ilgili yaplacak detayl almalara ihtiya vardr.

en / E.. Su rnleri Dergisi 23 (3-4): 385387

387

Kaynaka
Aronson, R.B., 1986. Life history and den ecology of Octopus briareus Robson in marine lake. Journal of Experimental Marine Biology and Ecology, 95: 37-56. Boletzky, S.V., 1975. Le dveloppement dEledone moschata (Mollusca, Cephalopoda) leve au laboratorie. Bull. Soc. Zool. France 100 (3): 361-367. Cagnetta, P., 2000. Preliminary observations onthe productive responses of the common octopus (Octopus vugaris C.) reared free or in individual nets. Recent advances in Mediterranean Marine Aquaculture Finfish Species Diversification. Chaiers Options Mediterranennes, vol, 47: 323329. Hanlon, R.T., 1983. Octopus joubini. In Cephalopod Life Cycles, Vol, I: Species Accounts, ed. P.R. Boyle, pp. 293-310. London: Academic Press. Hanlon, R.T., J.B. Messenger, 1996. Cephalopod Behaviour. Cambridge University Press, Cambridge CB2 1 RP, United Kingdom, 230 pp. Hartwick, E.B., 1983. Octopus dofleini. In Cephalopod Life Cycles, Vol, I: Species Accounts, ed. P.R. Boyle, pp. 277-291. London: Academic Press. Iglesias, J., F.S. Snchez, J.J .Otero, 1997. Primeras experiencias sobre el

cultivo integral del pulpo (Octopus vulgaris Cuvier) en el Instituto Espanol de Oceanografia. In: Actas VI Congreso Nacional de Acuicultura, Costa, J., Abelln, E., Garca, B., Ortega, A. and Zamora, S. (eds), Cartagena (Spain), 9-11 July, pp, 221-226. Mangold, K., 1983. Octopus vulgaris. In Cephalopod Life Cycles, Vol, I: Species Accounts, ed. P.R. Boyle, pp. 335-364. London: Academic Press. Mangold, K., R. Boucher-Rodoni 1973. Rle de jeune dans linduction de la maturation genitale chez les femelles dEledone cirrhosa (Cephalopoda: Octopoda). C.R. Acad. Sci., Paris D 276: 2007-2010. Packard, A., 1961. Sucker display of Octopus. Nature 190: 736-737. Rama-Villar, A., V. Faya-Angueria, C. Moxica, M. Rey-Mndez, 1997. Engorde de pulpo (Octopus vulgaris) en batea. In: Actas VI Congreso Nacional de Acuicultura, Costa, J., Abelln, E., Garca, B., Ortega, A. and Zamora, S. (eds), Cartagena (Spain), 9-11 July, pp, 245-250. Singley, C.T., 1983. Euprymna scolopes. In Cephalopod Life Cycles, Vol, I: Species Accounts, ed. P.R. Boyle, pp. 69-74. London: Academic Press. Vaz-Pires, P., P. Seixas, A. Barbosa, 2004. Aquaculture potential of the common octopus (Octopus vulgaris Cuvier, 1797): a review. Aquaculture, 238: 221-238. Wooton, R.J., 1990. Ecology of Teleost Fishes. London: Chapman and Hall.