Professional Documents
Culture Documents
Trang 1
S GIO DC V O TO NG NAI
n v: Trung Tm GDTX Long Thnh.
M s:
SNG KIN KINH NGHIM
TI:
HNG DN HC VIN GDTX
S DNG MY TNH CM TAY
GII TON TRUNG HC PH THNG
Ngi thc hin: Nguyn Vn Ho
Lnh vc nghin cu:
- Qun l gio dc
- Phng php dy hc b mn: Ton THPT
- Lnh vc khc:
Nm hc 2011 2012
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 2
S LC L LCH KHOA HC
I. THNG TIN CHUNG V C NHN
1. H v tn: Nguyn Vn Ho.
2. Ngy thng nm sinh: 09/10/1982.
3. Nam, n: Nam.
4. a ch: Khu 5, p 8, An Phc, Long Thnh, ng Nai.
5. in thoi: 0613844583(CQ)/ 0613529676 (NR); TD: 0988387047.
6. Fax: E-mail: vanhoadn2010@gmail.com
7. Chc v: Ph Gim c.
8. n v cng tc: Trung Tm GDTX Long Thnh.
II. TRNH O TO
- Hc v ( hoc trnh chuyn mn, nghip v) cao nht: c nhn.
- Nm nhn bng: 2004.
- Chuyn ngnh o to: Ton Tin hc.
III. KINH NGHIM KHOA HC
- Lnh vc chuyn mn c kinh nghim: Dy hc mn Ton Tin hc
- S nm c kinh nghim: 07 nm
- Cc sng kin kinh nghim c trong 7 nm gn y:
- Mt s phng php gii ton v vect trong hnh hc 10;
- Mt s kinh nghim gip hc vin yu hc tt Gii tch 12.
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 3
Sng kin kinh nghim:
HNG DN HC VIN GDTX S DNG
MY TNH CM TAY GII TON TRUNG HC PH THNG
I. L DO CHN TI
1. Thun li
- c s quan tm, gip ca Ban Gim c trung tm v ng nghip.
- Bn thn c hc cc phng php dy hc mi nhm pht huy tnh ch
ng v tch cc ca hc sinh.
- B gio dc v o to cho php hc sinh s dng my tnh cm tay trong
cc k thi tt nghip, i hc. Hng nm, S Gio dc v o to ng Nai, B Gio
dc v o to u t chc k thi hc vin gii s dng my tnh cm tay gii ton.
2. Kh khn
- Trnh hc sinh khng ng u, a phn hc rt yu, li ngh hc nhiu.
- Bn thn gio vin c t kinh nghim ging dy v my tnh cm tay.
3. L do chn ti:
Hc vin Trung Tm GDTX Long Thnh a phn u khng thch hc mn
ton. Hc vin khi cng, tr, nhn, chia cc phn s, cc s thp phn, cc s
nguyn bng tay thng mt rt nhiu thi gian v cho kt qu thng khng
chnh xc. Do , vic hng dn hc vin s dng my tnh cm tay gii ton l
vic lm cp bch, rt cn thit cho hc vin.
Trong chng trnh ton trung hc ph thng, s dng my tnh cm tay s
gip gii ton nhanh hn khi gii bng tay nh cc dng ton gii phng trnh bc
hai, bc ba, gii h phng trnh bc nht hai n, ba n, tnh cc gi tr lng gic,
tm gi tr ln nht v gi tr nh nht ca hm s, kho st s bin thin v v th
ca hm s, tnh gi tr o hm ti mt im, tnh tch phn Tuy nhin, khng
phi hc vin no cng bit s dng my tnh cm tay gii ton thnh tho. V
vy, gio vin khi ging dy cn phi hng dn cho hc vin bit cch s dng
my tnh cm tay gii nhanh cc dng ton trn. ng thi hc vin c k nng gii
ton tham d cc k thi nh k thi hc vin gii gii ton nhanh bng my tnh
cm tay cp tnh, k thi tt nghip b tc trung hc ph thng Do , bn thn
lun trn tr, tm ti nhng phng php mi, nhng k thut tnh ton mi, nhng
dng ton thch hp hng dn cho hc vin s dng my tnh cm tay gii ton
c d dng hn. Ti xin trnh by nhng kinh nghim Hng dn hc vin
GDTX s dng my tnh cm tay gii ton THPT qu ng nghip tham
kho v ng gp kin cho ti tng bc hon thin hn.
Nhng k thut, kinh nghim ti trnh by sau y c dng vi my tnh
CASIO FX-570MS (c php s dng trong cc k thi) nhm gip hc vin gii
nhanh cc dng ton trong chng trnh trung hc ph thng m i khi cc em cn
lng tng do kh nng vn dng kin thc hoc k nng tnh ton cn hn ch.
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 4
Vi mi ni dung u c trnh by dng ton, c php dy phm bm, v d
minh ha v bi tp luyn gii.
D rt c gng nhng thiu st l iu kh trnh khi, mong qu thy c
gio gp , xin chn thnh cm n.
II. T CHC THC HIN TI
1. C s l lun
My tnh cm tay c s dng rng ri gii ton t rt lu. Cc nh ton
hc s dng my tnh cm tay vo gii ton, nghin cu v bit s tr gip rt
ln t my tnh cm tay vo cng vic ca mnh.
S dng my tnh cm tay gii ton hu ht c hc vin, gio vin s
dng. Nhng vic s dng my tnh cm tay gii ton nhanh, chnh xc i hi hc
vin phi bit cch s dng my tnh thnh tho, phi bit cch gii cc dng ton
hc, phi c nhiu dng bi tp a dng luyn gii th mi t c kt qu cao.
Vic hng dn hc vin s dng my tnh cm tay gii ton trung hc ph
thng c trong chng trnh, c th c 15 tit hc mi khi s dng my tnh cm
tay gii ton. Nhng v thi gian c gii hn nn gio vin khng th rn luyn
ht cc dng ton trong sch gio khoa c. V vy, gio vin khi ging dy thng
lng ghp s dng my tnh vo trong cc tit dy. V d nh cc dng ton gii
phng trnh bc 2, bc 3, gii h phng trnh, tnh gi tr ti mt im ca hm s,
tnh gi tr o hm ti mt im,v th hm s bc 2, bc 3, tm cc tr, tm gi
tr ln nht v nh nht ca hm s, tnh tch phnng thi, gio vin cn cho
thm bi tp v nh hc vin t luyn gii, sau gio vin kim tra vic gii bi
tp chnh sa sai st, rt kinh nghim cho hc vin. Sau y l phn ni dung,
bin php thc hin ti.
2. Ni dung, bin php thc hin cc gii php ca ti
PHN I.
HNG DN S DNG MY TNH CASIO FX-570MS
1. M MY, TT MY V CCH N PHM:
M my: ON
Tt my: SHIFT OFF
Cc phm ch trng v DT : n trc tip.
Cc phm ch vng: n sau khi n SHIFT .
Cc phm ch : n sau khi n ALPHA
2. CC LOI PHM TRN MY:
Phm Chc nng
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 5
ON M my hoc xa b nh mn hnh
(SHIFT) OFF Tt my
SHIFT Chuyn sang knh ch vng
ALPHA Chuyn sang knh ch
MODE Thit lp ch ci t my (kiu, trng thi, loi n v
o ) hoc vo cc chc nng tnh ton.
(SHIFT) CLR Xa b nh / cc ci t / tr li trng thi mc nh.
AC Xa mn hnh thc hin php tnh khc. (Khng xa b
nh mn hnh)
DEL Xa k t trc con tr hoc ngay con tr nhp nhy.
(SHIFT) INS Cho php chn k t ti v tr con tr nhp nhy hoc b
ch ghi chn.
REPLAY Cho php di chuyn con tr n k t cn sa.
Sau mi ln tnh ton, my lu biu thc v kt qu vo b
nh mn hnh. Cc phm bn cho php tm li cc biu
thc s dng li hoc sa cha trc khi dng li.
RCL Gi li d liu trong nh.
(SHIFT) STO (k
t)
Gn ghi d liu vo nh (A, B , C , D , E , F , X,Y , M)
M+ Cng dn kt qu vo nh c lp (M)
(SHIFT) M- Tr bt (kt qu) ra t s nh nh c lp.
Ans Mi khi n phm = hoc SHIFT %, M+, SHIFT M-, SHIFT
STO, kt qu s c t ng gn vo phm Ans. C th
dng Ans nh l mt bin trong biu thc ngay sau.
-
Nhp du phn cch gia phn nguyn v phn thp phn
ca s thp phn.
a
b/c
Cho php nhp d liu phn s hoc hn s.
EXP n Nhn vi 10
n
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 6
(-) Nhp s m
Nhp hoc c pht giy.
(SHIFT)
m/K/M/G/T
Nhn vi
3
10
/
3
10 /
6
10 /
9
10 /
12
10
(SHIFT) Rnd Lm trn s (theo s ch s phn thp phn ci t)
(SHIFT) Rnd# Nhp mt s ngu nhin trong khong 0,000 n 0,999
n (SHIFT) nCr k S t hp chp k ca n phn t.
n (SHIFT) nPr k S chnh hp chp k ca n phn t.
3. CC THAO TC S DNG MY
3.1 Thit lp kiu tnh ton (chn mode):
Trc khi s dng my tnh tnh ton, cn phi thit lp Mode, bng vic
s dng phm MODE cng cc phm 1 , 2 , 3 .
MODE Chc nng
MODE 1 (COMP) My trng thi tnh ton c bn.
MODE 2 (CMPLX) My trng thi tnh ton c vi c s phc.
MODEMODE1(SD)
Vit tt: MODE
2
1
My trng thi gii bi ton thng k 1 bin.
MODE
3
1 (EQN)
My trng thi gii h phng trnh, phng
trnh
- H phng trnh bc nht 2 n: n 2
- H phng trnh bc nht 3 n: n 3
- Phng trnh bc hai (ba) mt n: n 2 (3)
MODE
3
2 (MAT) My trng thi gii ton ma trn.
MODE
3
3 (VCT) My trng thi gii ton vect.
MODE
4
1 (Deg) My trang thi dng n v o gc l pht
giy.
MODE
4
2 (Rad) My trng thi dng n v o gc l radian.
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 7
MODE
5
1(Fix) n Ci t ch hin th s thp phn vi n ch s
phn thp phn.
MODE
5
2(Sci) n Ci t ch hin th s khoa hc vi n ch s
c ngha.
MODE
6
1 - C th nhp d liu di dng phn s v c
hn s: n ab/c
;
- Ch c th nhp d liu di dng phn s:
n 2 (d/c).
MODE
6
1 - Ci t ch hin th s thp phn theo kiu
M: n 1 (Dot).
- Ci t ch hin th s thp phn theo kiu
Php: n 2 (Comma).
Ch : Mun a my v trng thi mc nh (mode ban u ca nh sn xut):
n SHIFT CLS 3 = =
3. 2 Nhp, xa biu thc:
Nhp:
- Trnh t bm cc phm ging nh vit biu thc trn mt hng. Th t cc
php tnh theo ng th t quy c trong tron hc. Tuy vy, mt s trng hp cn
ghi du ngoc (chng hn cn ca mt tng )
- Nhp phn s
x
y
bm phm: x
b/c
a y
- Nhp hn s x
y
z
bm phm: x
b/c
a y
b/c
a z
- Cc php ton: + ( cng), - (tr), x ( nhn), (chia) .
- Nng ly tha:
2
a bm: a
2
x ;
3
a bm: a SHIFT
2
x ;
n
a bm: a ^ n .
- Khai cn: cn bc 2 ca a ( a ) bm: a , cn bc 3 ca a (
3
a ) bm:
SHIFT a , cn bc n ca a (
n
a ) bm: n SHIFT a . Nu a l mt biu
thc th phi ghi a trong du ngoc.
- Cc hm log, ln,
x
e ,
x
10 , sin, cos, tan,
1
sin
,
1
cos
,
1
tan ,
(-) s m, : n
phm hm ri ngay sau l gi tr ca i s.
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 8
- Nhp n v , pht, giy (gi, pht, giy): pht giy .
Ghi ch: Khi nhn mt s vi cc hm hoc vi bin nh hoc cn hoc [, c
th b qua du nhn. Chng hn 10ln(3x+5) thay v 10 x ln(3x+5); c th b
qua du ) trc du = .
Thm, Xa, Sa:
- S dng cc phm di chuyn con tr n ch cn sa.
- Ghi chn k t mi vo v tr con tr nhp nhy: n phm SHIFT INS g k
t cn chn. b ch ghi chn, n SHIFT INS .
- Xa k t ngay v tr con tr nhp nhy: n phm DEL .
- Ghi k t mi ln v tr con tr nhp nhy: g k t mi.
PHN II.
S DNG MY TNH CASIO FX-570MS GII TON 10
I. CC BI TON V I S:
1. TP HP:
V d 1: Xc nh tp hp sau bng cch lit k phn t:
a.
( ) ( ) { }
2 2 2
A x N: 2x x (x x 2) x x 12 0 = e + + =
b.
{ }
3 2
B x Z: 2x x 13x 6 0 = e + + =
Gii.
a. Ta c:
( ) ( )
2 2 2
2x x (x x 2) x x 12 0 + + =
2
2
2
2x x 0
x x 2 0
x x 12 0
+ =
+ =
x 0
x 1, x 4
x 2, x 3
=
= =
= =
bng cch ln lt n:
MODE MODE MODE 1 2
1 = 2 = 0 = ta nhn c
1
x 0 = v
2
x 2. =
AC 1 = 1 = ( ) 2 = ta nhn c
1
x 1 = v
2
x 2. =
AC 1 = ( ) 1 = ( ) 12 = ta nhn c
1
x 4 = v
2
x 3. =
V 2, 3 N e nn ta c { } A 0,1, 4 = .
b.
Ta c:
3 2
2x x 13x 6 0 + + =
x 2
x 3
x 0, 5
=
bng cch ln lt n:
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 9
MODE MODE MODE 1 3
2 = 1 = ( ) 13 = 6 = ta nhn c
1
x 2 = ,
2
x 3 = v
3
x 0,5 =
V 0,5 Z e nn ta c
{ } B 2, 3 = .
Bi tp luyn tp: Xc nh tp hp sau bng cch lit k phn t:
a. ( ) ( ) { }
2 2
A x Q: 2x 1 (x x 1) 2x 3x 1 0 = e + + + =
b.
{ }
3 2
B x Z: 2x 13x 26x 16 0 = e + =
2. HM S V TH
V d 2: Cho hm s
2
f (x) 25 x = . Tnh f(2), f (2 6) , f(6).
Gii.
Ta nhn c bng:
x 4
2 6
6
f(x) 3 1
bng cch n:
( 25 ALPHA X
2
x )
CALC 4 =
CALC 2 6 =
CALC 6
V d 3. Cho hm s:
2
y 3x = .
th hm s i qua nhng im no sau y:
1
A 2 ;4
3
| |
|
\ .
,
( )
B 3;9 ,
1
C ;1
3
| |
|
\ .
,
1 11
D 1 ;4
4 16
| |
|
\ .
.
Gii.
Nhp v phi ca hm s vo my tnh bng cch n:
3 ALPHA X
2
x
- kim tra im A, ta n:
CALC 2
b/c
a 1
b/c
a 3 =
1
16
3
tc im A khng thuc th hm s.
- kim tra im B, ta n:
CALC 3 = 9
tc im B thuc th hm s.
- kim tra im C, ta n:
CALC 1
b/c
a 3 = 1
tc im C thuc th hm s.
- kim tra im D, ta n:
CALC 1
b/c
a 1
b/c
a 4 =
11
4
16
3
1
Math ERROR
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 10
tc im D thuc th hm s.
V d 4. Cho hm s:
2
f (x) 2x x 1 = + + . Tm x f (x) 7, = f (x) 2. =
Gii.
Ta ln lt:
f (x) 7 = iu kin l:
2
2x x 1 7 + + =
2
2x x 6 0 + =
1 5
2
x ,
x
=
bng cch n:
MODE MODE MODE 1 2
2 = 1 = 6 = ta nhn c
1
x 1,5 = v
2
x 2. =
f (x) 2 = iu kin l:
2
2x x 1 2 + + =
2
2x x 3 0 + + = v nghim
bng cch n:
AC V V 3 =
V d 5: Tm tp xc nh ca cc hm s sau:
a.
3 2
1
y
2x 5x 4x 10
=
+
b.
1
y
x 1 3
=
Gii.
a. Hm s xc nh khi:
3 2
2x 5x 4x 10 0 + = x 2,5 =
bng cch n:
MODE 1
MODE MODE MODE 1 3
2 = 5 = 4 = 10 =
V
Vy, ta c tp xc nh
{ } D R \ 2,5 = .
b. Hm s xc nh khi:
x 1 0
x 1 3 0
>
x 1
x 1 3(*)
>
1 x 10 s =
Trong (*) gii c bng hai cch sau:
Cch 1: Da trn bin i tng ng tm nghim phng trnh:
( )
2
2
3 x 1 x 1 = =
2
x 3 1 10 = + =
ta n: 3
2
x + 1 =
Cch 2: S dng hm SOLVE, ta n:
RI
2,5
RI
10
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 11
( ALPHA X 1 ) ALPHA = 3
SHIFT SOLVE = 1 SHIFT SOLVE
Vy, ta c tp xc nh
| ) { } D 1; \ 10 = + .
V d 6:
Tm ta giao im ca th cc hm s sau:
a. y = - 4x + 1 v
2
y 6x 3x 1 =
b.
2
y 2x 3x 1 = + v
2
y x 2x 5 = +
Gii.
a. Phng trnh honh giao im:
2
4x 1 6x 3x 1 + =
2
6x x 2 0 + =
1
2
1
1
1
2
2
2 2 2
3
3 3 3
A ;
x
x B ;
| |
= |
\ .
| |
=
|
\ .
bng cch n:
MODE 1
MODE MODE MODE 1 2
6 = 1 = 2 =
b/c
a
V
b/c
a
MODE 1
( ) 4 ALPHA X + 1
CALC 1
b/c
a 2 =
CALC ( ) 2
b/c
a 3 =
Vy, th hai hm s ct nhau ti
1
1
2
A ;
| |
|
\ .
v
2 2
3
3 3
B ;
| |
|
\ .
.
b. Phng trnh honh giao im:
2 2
2x 3x 1 x 2x 5 + = +
2
x 5x 6 0 + =
( )
( )
1
2
3 10 3
2 2 3
C ; x
x D ;
=
bng cch n:
MODE 1 Khi to li ch chun
MODE MODE MODE 1 2
1 = ( ) 5 = 6 =
10
1 2
- 0,66666666
2 3
-1
3 2 3
3
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 12
V
MODE 1 Khi to li ch chun
ALPHA X
2
x + ALPHA X 5
CALC 3 =
CALC 2 =
Vy, th hai hm s ct nhau ti
( )
3 10 C ; v
( )
2 3 D ; .
V d 7: Lp phng trnh Parabol (P), bit rng (P) i qua ba im:
a. A(1; 1), B(-1; 9), C(0; 3); b. A(-1; -3), B( 1; -1), C(3; -7).
Gii.
Gi s Parabol (P) c phng trnh:
(P):
2
y ax bx c, = + + vi a 0 =
a. V A, B, C thuc (P), ta c:
1
9
3
a b c
a b c
c
+ + =
+ =
2
6
3
a b
a b
c
+ =
2
4
3
a
b
c
=
bng cch n:
MODE MODE MODE 1 2
1 = 1 = ( ) 2 = 1 = ( ) 1 = 6 =
V
Vy, ta c Parabol (P):
2
y 2x 4x 3 = + .
b. V A, B, C thuc (P), ta c:
3
1
9 3 7
a b c
a b c
a b c
+ =
+ + =
+ + =
1
1
1
a
b
c
=
bng cch n:
MODE MODE MODE 1 3
1 = ( ) 1 = 1 = ( ) 3 = 1 = 1 = 1 = ( ) 1 = 9 = 3 = 1 = ( ) 7
=
V
V
Vy, ta c Parabol (P):
2
y x x 1 = + .
V d 8: Xc nh a,b Parabol (P):
2
y ax bx 2 = + c nh S(1; 2).
Gii.
S(1; 2) l nh ca Parabol (P) iu kin l:
2
10
3
x = 2
y = -4
x = -1
y = 1
z = -1
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 13
1
2
2 2
b
a
a b
= +
2 0
4
a b
a b
+ =
+ =
4
8
a
b
=
bng cch n:
MODE MODE MODE 1 2
2 = 1 = 0 = 1 = 1 = 4 =
V
Vy, ta c Parabol (P):
2
y 4x 8x 2 = + .
Bi tp luyn tp:
1. Cho hm s:
2
1
y x .
4
=
th hm s i qua nhng im no sau y:
1 1
3 3
2 16
A ; ,
| |
|
\ .
( )
2 1 B ; ,
2 1
2 8
C ; ,
| |
|
|
\ .
1 25
1
4 64
D ;
| |
|
\ .
?
2. Cho hm s
2
f (x) x 5x 1. = + + Tm x f (x) 15 = ,
1
f (x) 8 .
2
=
3. Tm min xc nh ca cc hm s sau:
a.
( )( )
2 2
1
y
x 5x 6 2x x 10
=
+ +
c.
1
y
x 4 1
=
b.
3 2
1
y
x 3x 2x 6
=
+
d.
1
y
x 1 3 2x
=
+
4. Xc nh a, b Parabol (P) c nh S, bit:
a. (P):
2
y ax bx 5 = + + v S(3; -4);
b. (P):
2
y ax 3x c = + v S(
3
2
;
1
4
).
5. Tm ta giao im ca th cc hm s sau:
a. y 4x 11 = + v
2
y 6x 3x 4 = + ;
b. y x 2 = + v
3
y x = ;
c.
2
y 18x 6x 1 = + v
2
y 3x 10x 8 = + + .
6. Lp phng trnh Parabol (P), bit rng (P) i qua ba im:
a. A(1; -2), B( 2; 0), C( 3; 4); b. A(-1; 1), B( 1; 7), C( 2; 16).
3. PHNG TRNH H PHNG TRNH
Trong Mode EQN cho php ta gii cc phng trnh bc hai, bc ba v cc h
phng trnh bc nht 2 n, 3 n s dng cc chng trnh c sn trong my.
x = - 4
y = 8
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 14
S dng phm MODE thit lp kiu EQN khi ta mun s dng my tnh
gii phng trnh, c th ta n:
MODE MODE MODE 1
A. GII PHNG TRNH BC HAI
Phng trnh bc hai c dng:
2
ax bx c 0 + + =
minh ha phng php gii phng trnh bc hai, ta xt cc v d sau:
V d 1: Gii phng trnh:
2
x 4x 3 0 + =
Gii.
Ta ln lt thc hin:
- n MODE MODE MODE 1 (EQN), khi mn hnh c dng:
- n phm chn bc cho phng trnh, khi mn hnh c dng:
- n phm 2 chn chng trnh gii phng trnh bc hi, khi ta nhn
c mn hnh nhp h s (cho a, b, c) c dng:
- Nhp gi tr ca h s a ( v a = 1 nn n 1 ), ri n phm = , khi mn hnh
c dng:
- Nhp gi tr ca h s b ( v b = -4 nn n 4 ), ri n phm = , khi mn
hnh c dng:
Unknows ?
2 3
Degree ?
2 3
a ?
0
b ?
0
c ?
0
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 15
- Nhp gi tr ca h s c ( v c = 3 nn n 3 ), ri n phm = , khi mn hnh
c dng:
- n phm = nhn nghim tip theo ca phng trnh ca phng trnh
(hoc s dng phm ), khi ta nhn c mn hnh c dng:
Ch : 1. Ti mn hnh nhp h s, s dng cc phm , xem i xem li cc
gi tr ca h s ca phng trnh v c th thay i chng nu cn.
2. Ti mn hnh nghim, s dng cc phm , xem i xem li cc
nghim
1
x ,
2
x ca phng trnh.
3. n phm AC tr li mn hnh nhp h s.
4. Vi h s c th lm ko di thi gian tnh.
Tip theo, ta i gii phng trnh trong trng hp n c nghim kp.
V d 2: Gii phng trnh:
2
4x 12x 9 0 + = .
Gii.
Ta ln lt thc hin:
- n phm AC tr li mn hnh nhp h s.
- Ta ln lt nhp (a = 4, b = -12, c = 9), bng cch n:
4 = ( ) 12 = 9 = , nhn c nghim x = 1.5.
Nhn xt: Nh vy, trong trng hp phng trnh c nghim kp th my ch
hin nghim dng x = 1.5.
V d 3: Gii phng trnh:
2
x 4x 5 0 + = .
Gii.
Ta ln lt thc hin:
- n phm AC tr li mn hnh nhp h s.
- Ta ln lt nhp (a = 1, b = - 4, c = 5), bng cch n:
1
x =
3
2
x =
1
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 16
1 = ( ) 4 = 5 =
Khi , mn hnh c dng:
- n phm SHIFT Re Im s nhn c phn o ca nghim
1
x bng 1i.
- n phm = , khi , mn hnh c dng:
- n phm SHIFT Re Im s nhn c phn o ca nghim
2
x bng -1i.
Nhn xt: 1. Nh vy, trong trng hp phng trnh v nghim th my hin
nghim s l s phc, phn thc ca nghim s c hin trc. Du
hiu Re Im c hin km gc phi trn mn hnh. n
SHIFT Re Im mn hnh hin phn o (c km i).
2. Phm SHIFT Re Im lm cho phn thc v phn o (c km i)
ca nghim phc ln lt hin ln (nu trc chn Disp l a + bi).
B. GII PHNG TRNH BC BA
Phng trnh bc ba c dng:
3 2
ax bx cx d 0 + + + =
minh ha phng php gii phng trnh bc ba, ta xt cc v d sau:
V d 1: Gii phng trnh:
3 2
x 2x x 2 0 + =
Gii.
Ta ln lt thc hin:
- n MODE MODE MODE 1 (EQN), khi mn hnh c dng:
- n phm chn bc cho phng trnh, khi mn hnh c dng:
RI
1
x =
2
RI
2
x =
2
Unknows ?
2 3
Degree ?
2 3
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 17
- n phm 3 chn chng trnh gii phng trnh bc ba, khi ta nhn
c mn hnh nhp h s (cho a, b, c, d) c dng:
- Nhp gi tr ca h s a ( v a = 1 nn n 1 ), ri n phm = , khi mn hnh
c dng:
- Nhp gi tr ca h s b ( v b = -2 nn n ( ) 2 ), ri n phm = , khi
mn hnh c dng:
- Nhp gi tr ca h s c ( v c = -1 nn n ( ) 1 ), ri n phm = , khi
mn hnh c dng:
- Nhp gi tr ca h s d ( v d = 2 nn n 2 ), ri n phm = , khi mn
hnh c dng:
- n phm = nhn nghim tip theo ca phng trnh (hoc s dng phm
), khi ta nhn c mn hnh c dng:
- n phm = nhn nghim tip theo ca phng trnh (hoc s dng phm
), khi ta nhn c mn hnh c dng:
a ?
0
b ?
0
c ?
0
1
x =
2
2
x =
-1
d ?
0
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 18
Nhn xt: Nh vy, trong trng hp phng trnh bc ba c ba nghim thc th
1
x ,
2
x ,
3
x hin ln v khng c biu tng R I trn gc phi ca mn hnh.
Tip theo, ta i gii phng trnh bc ba trong trng hp n c hai nghim thc
(trong c mt nghim kp).
V d 2: Gii phng trnh:
3 2
x 4x 5x 2 0 + = .
Gii.
Ta ln lt thc hin:
- n phm AC tr li mn hnh nhp h s.
- Ta ln lt nhp (a = 1, b = -4, c = 5, d=-2), bng cch n:
1 = ( ) 4 = 5 ( ) 2 =
Khi , mn hnh c dng:
- n phm = nhn nghim tip theo ca phng trnh (hoc s dng phm
), khi ta nhn c mn hnh c dng:
Nhn xt: Nh vy, trong trng hp phng trnh bc ba c hai nghim thc
(trong c mt nghim kp) th
1
x ,
2
x hin ln v khng c biu tng RI
trn gc phi ca mn hnh.
V d 3: Gii phng trnh:
3 2
x 5x 8x 6 0 + = .
Gii.
Ta ln lt thc hin:
- n phm AC tr li mn hnh nhp h s.
- Ta ln lt nhp (a = 1, b = - 5, c = 8, d = - 6), bng cch n:
1 = ( ) 5 = 8 = ( ) 6 = .
3
x =
1
1
x =
2
2
x =
1
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 19
Khi , mn hnh c dng:
- n phm = nhn nghim tip theo ca phng trnh (hoc s dng phm
), khi ta nhn c mn hnh c dng:
- n phm SHIFT Re Im s nhn c phn o ca nghim
2
x bng 1i.
- n phm = , khi , mn hnh c dng:
n phm SHIFT Re Im s nhn c phn o ca nghim
3
x bng -1i.
Nhn xt: Nh vy, trong trng hp phng trnh bc ba c mt nghim thc v
hai nghim phc ( Khi nghim phc hin ln th c biu tng
RI hin trn gc phi ca mn hnh), ta ch c nghim thc
(mt nghim) m thi.
Bi tp luyn tp: Gii cc phng trnh sau
a)
3 2
2x 5x 8x 5 0 + = ; b)
3 2
x 2x 5x 2 0 + = ;
c)
3 2
x 3x 8x 0 + = ; d)
3
x 4x 0 = ;
e)
3 2
3x 4x 1 0 + = ; f) -8
3
x 2 0 + = .
Bi ton 1: S dng my tnh gii mt s phng trnh khc
V d 1: Gii cc phng trnh sau:
a.
5x 2 x 2
x 1
6 3
+ +
= b. (3x 4)(2x 1) (6x 5)(x 3) 3 + + =
Gii.
a. Nhp phng trnh vo my tnh ta n:
( 5 ALPHA X + 2 ) 6 ALPHA X
ALPHA = 1 ( ALPHA X + 2 ) 3
tm nghim, ta n:
SHIFT SOLVE = 1 SHIFT SOLVE 0
RI
2
x =
1
1
x =
3
RI
3
x =
1
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 20
Vy, phng trnh c nghim x = 0.
b. Nhp phng trnh vo my tnh ta n:
( 3 ALPHA X 4 ) x ( 2 ALPHA X + 1 )
( 6 ALPHA X + 5 ) x ( ALPHA X 3 ) ALPHA = 3.
tm nghim, ta n:
SHIFT SOLVE = SHIFT SOLVE
Vy, phng trnh c nghim x = -1.
V d 2: Gii cc phng trnh sau:
a. 5x 6 x 6 + = b.
2
4x 2x 10 3x 1 + + = +
Gii.
a. Nhp phng trnh vo my tnh ta n:
( 5 ALPHA X + 6 ) = ALPHA X 6
tm nghim, ta n:
SHIFT SOLVE = SHIFT SOLVE
Vy, phng trnh c nghim x = 15.
b. Nhp phng trnh vo my tnh ta n:
( 4 ALPHA X
2
x + 2 ALPHA X + 10 ) = 3 ALPHA X + 1
tm nghim, ta n:
SHIFT SOLVE = SHIFT SOLVE
Vy, phng trnh c nghim x = 1.
Bi tp luyn tp:
1. Gii cc phng trnh sau:
a.
2
3(x 1)(x 1) 5 3x 2 + = +
b.
3 2 3
x 2(x 1) 2(x 1)(x 1) x x 4 (x 7). + + = +
c. 3 x x 2 1 = + + ; d. 3x 5 3 =
e.
2
2x 5 x 2 + = + ; f. 2x 5 2 + =
Bi ton 2: H thc Vit ca phng trnh bc hai v cc ng dng.
V d 1: Gii cc h phng trnh sau:
a.
2
3
4
x y
xy
+ =
b.
19
12
x y xy
xy
+ + =
Gii.
a. Ta thy ngay x, y l nghim ca phng trnh:
- 1
15
1
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 21
2
3
2 0
4
t t + =
1
2
1,5
0,5
t
t
=
Bng cch n:
MODE MODE MODE 1 2
1 = ( ) 2 = 3
b/c
a 4 =
V
Vy, h c hai cp nghim (1,5; 0,5) v (0,5; 1,5 ).
b. Bin i h phng trnh v dng:
12 9 7
12 12
x y x y
xy xy
+ + = + =
= =
Suy ra x, y l nghim ca phng trnh:
2
7 12 0 t t + =
1
2
4
3
t
t
=
bng cch n:
AC 1 = ( ) 7 = 12 =
V
Vy, h c hai cp nghim ( 4; 3) v ( 3; 4).
Bi ton 3: Gii h phng trnh bc nht:
V d 1: Gii cc h phng trnh sau:
a.
3
2
3 2 5
x
y
x y
b.
2
6
2
3 8
x y
x
x
x y
+
=
+ =
Gii.
a. iu kin: 0 y =
Bin i h phng trnh v dng:
2 3 2 3 0 3
3 2 5 3 2 5 2
x y x y x
x y x y y
= = =
= = =
bng cch n:
MODE MODE MODE 1 2
2 = ( ) 3 = 0 = 3 ( ) 2 = 5 =
V
Vy, h c nghim l (3; 2).
b. iu kin: 0 x =
Bin i h phng trnh v dng:
2
2 6 2 6 ( 2)
3 8 2 3 8
x y x x y x x
x y y x y
+ = = + =
+ = = + =
bng cch n:
x
1
= 1,5
x
2
= 0,5
x
1
= 4
x
2
= 3
x = 3
y = 2
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 22
AC 2 = 1 = 6 = 1 = 3 = 8 =
V
Vy, h c nghim l (2; 2).
V d 2: Gii cc h phng trnh sau:
a.
1 1 2
4 1 3 1 7
x y
x y
+ =
+ =
b.
3 1 2 13
2 1 4
x y
x y
+ =
Gii.
a. t
1
1
x u
y v
=
, iu kin u, v 0 > .
Khi , h c dng:
2 1
4 3 7 1
u v u
u v v
+ = =
+ = =
bng cch n:
1 = 1 = 2 = 4 = 3 = 7 =
V
Tip theo:
1 1
1 1
1 1
1 1
x
x
y
y
=
=
=
=
2 0
2 0
x hoac x
y hoac y
= =
= =
Vy, h c 4 cp nghim (2; 2), (2; 0), (0; 2), (0; 0).
b. iu kin:
1 0
0
x
y
>
>
1
0
x
y
>
>
t:
1 u x
v y
= =
bng cch n:
3 = 2 = 13 = 2 ( ) 1 = 4 =
V
Tip theo:
1 3 10
4
2
x x
y
y
= =
=
=
+ = +
+ =
b.
3 3 1
5 9
x y x
x y
+ =
2. Gii cc h phng trnh sau:
a.
5 3
1
2 1
1
x y
x y
+ =
+ =
b.
5 9
100
3 2
3 7
308
3 2
x y
x y
+ =
+
Bi ton 3: Tam thc bc hai.
V d 1: Xt du tam thc bc hai:
2
( ) 7 12 f x x x = +
Gii.
Vi f(x) ta c a = -1 v f(x) = 0 c hai nghim
1 2
1, 2 x x = =
Bng cch n :
MODE MODE MODE 1 2
( ) 1 = 7 = ( ) 12 =
V
Bng xt du :
x 3 4 +
f(x) - 0 + 0 -
V d 2 : Gii bt phng trnh :
2
8 10 3 0 x x + s
Gii.
Ta c:
2
8 10 3 0 x x + =
1 2
0, 75 0, 5 x x = v =
Bng cch n:
AC 8 = ( ) 10 = 3 =
V
Bng xt du :
x 0,5 0,75 +
f(x) + 0 - 0 +
Vy, bt phng trnh c nghim l : 0,5 < x < 0,75.
V d 3 : Xc nh m tam thc sau lun dng vi mi gi tr x :
Ta xt hai trng hp :
Trng hp 1 : Nu m -1 = 0 m = 1
Khi , tam thc c dng : -4x 3 khng th lun dng vi mi gi tr x.
Trng hp 2 : Nu m 1 =0 1 m = .
tam thc sau lun dng vi mi gi tr x iu kin l :
3
4
0,75
0,5
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 24
0
' 0
a >
A <
2
1 0 1
5
0,5 0 2 11 5 0
m m
m
m m m m
> >
>
< v > + <
Bng cch n :
AC ( ) 2 = 11 = ( ) 5 =
V
Bi tp luyn tp :
1. Xt du cc tam thc bc hai sau :
a.
2
( ) 9 20 f x x x = + + b.
2
( ) 9 66 121 f x x x = +
c.
2
( ) 8 18 9 f x x x = + d.
2
( ) 3 11 28 f x x x = + +
2. Gii cc bt phng trnh sau:
a.
2
25 100 0 x x + + s b.
2
2 5 2 0 x x + + >
c.
2
2 3 3 0 x x + > d.
2
4 4 1 0 x x + >
II CC BI TON V HNH HC
I. VECT
Bi ton 1: Vect v cc php ton vect
Phng php
Ta thc hin theo cc bc:
Bc 1: Thit lp mi trng lm vic vi vect cho my tnh bng cch s dng
phm MODE , c th ta n:
MODE MODE MODE 3
Bc 2: My tnh cho php lm vic vi ba vect (A, B, C). to vect, ta n:
SHIFT VCT 1 (Dim)
Khi , mn hnh c dng:
ti y, n 1 hoc 2 hoc 3 la chn mt trong 3 tn A, B, C cho vect.
Tip theo, ta n 2 khai bo chiu cho vect.
Cui cng, nhp cc ta tng ng cho vect, gi s l (a, b) th ta n :
a = b =
Ta c th s dng phm con tr hoc di chuyn xung quanh cc gi tr
ta ca vect, t c th hin th hoc chnh sa cc thnh phn trong .
thot khi mn hnh vect, n phm AC .
Ti y:
1. chnh sa ta cho vect nhp chng ta thc hin:
SHIFT VCT 2 (Edit)
Khi , mn hnh c dng:
ti y, n 1 hoc 2 hoc 3 la chn vect cn sa ta .
2. s dng vect chng ta thc hin:
0,5
5
A B C
1 2 3
A B C
1 2 3
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 25
SHIFT VCT 3 (VCT)
Khi , mn hnh c dng:
ti y, n 1 hoc 2 hoc 3 la chn vect cn s dng.
3. Hm Abs c s dng tnh di ca vect, ta n:
SHIFT Abs tn vect
4. Cc ton t +, - c s dng cng, tr hai vect.
5. Ton t x c s dng cho php ton nhn mt s thc vi mt vect.
V d 1: Cho hai vect
3
(2; )
2
a = v (0;3) b = .
a. Hy nhp ta hai vect a v b vo my tnh.
b. Chnh sa ta ca vect (1; 2) a = v tnh di vect (1; 2) a = .
c. Tm ta ca cc vect x a b = + , y a b = , 2 3 z a b = .
Gii.
Ta thc hin :
MODE MODE MODE 3
nhp ta cho vect a ta n:
SHIFT VCT 1 1 2 = 2 = 3
b/c
a 2 =
nhp ta cho vect b ta n:
SHIFT VCT 1 2 2 = 1 = ( ) 2 =
b. Ta thc hin:
chnh sa ta ca vect a thnh (1; 2). a = ta n:
SHIFT VCT 2 1 1 = ( ) 2 =
tnh di vect a ta n:
SHIFT Abs SHIFT VCT 3 1 =
Vy, ta c a ~ 2,236
c. Ta ln lt:
tnh x a b = + ta n:
SHIFT VCT 3 1 + SHIFT VCT 3 2 =
Vy, ta c (1;1). x =
tnh y a b = ta n AC sa dng lnh trn thnh VctA VctB ri
n:
=
hoc n t u nh sau :
SHIFT VCT 3 1 SHIFT VCT 3 2 =
A B C Ans
1 2 3 4
2,23606797
1
1
- 5
1
1
- 5
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 26
Vy, ta c (1; 5). y =
tnh 2 3 z a b = ta n AC sa dng lnh trn thnh 2xVctA
3xVctB ri n:
=
hoc n t u nh sau :
2 x SHIFT VCT 3 1 3 x SHIFT VCT 3 2 =
Vy, ta c (2; 13). z =
Bi tp luyn tp:
1. Cho hai vect (2; 1) a v (2; 1) b .
a. Hy nhp ta hai vect (2; 1) a v (2; 1) b vo my tnh.
b. Tm ta ca vect 3 c a b = + t suy ra di vect c .
2. Cho ba im A(4; 6), B(5; 1) v C(1; -3).
a. Tnh chu vi v din tch ca tam gic ABC.
b. Tm ta trng tm ca tam gic ABC.
c. Tm ta tm ng trn ngoi tip tam gic ABC v bn knh ng trn
.
3. Cho hai im A(1; 3), B(4; 2).
a. Tm ta im D nm trn trc Ox v cch u hai im A v B.
b. Tm ta cc trng tm ca tam gic OAB v tam gic ABD.
c. Tnh chu vi v din tch ca tam gic OAB.
Bi ton 2: Biu din vect.
Phng php: My tnh h tr gii bi ton ny bng chc nng gii h phng
trnh bc nht 2 n.
V d 2: Hy biu din vect c theo cc vect , a b , bit (2; 1) a , ( 3;4) b v
( 4;7) c .
Gii.
Gi s:
c a b o | = + ( 4;7) (2; 1) ( 3;4) (2 3 ; 4 ) o | o | o | = + = +
4 2 3
7 4
o |
o |
=
= +
1
2
o
|
=
Bng cch n:
MODE MODE MODE 1 2
nhp ta cho vect a ta n:
2 = ( ) 3 = ( ) 4 = ( ) 1 = 4 = 7 =
V
Vy, ta c biu din 2 c a b = + .
- 13
2
2
-13
x = 1 x = 1
y = 2
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 27
Bi tp luyn tp:
1. Hy biu din vect c theo cc vect a v b bit :
a. (1;1) a , (2; 3) b v ( 1;3) c ;
b. ( 4;3) a , ( 2; 1) b v (0;5) c ;
2. Cho bn im A(1; 1), B(2; -1), C(4; 3) v D(16; 3). Hy biu din vect AD
theo cc vect , AB AC .
II. H THC LNG TRONG TAM GIC V TRONG NG TRN
Bi ton 1: T s lng gic ca gc bt k.
Phng php:
Trc tin chng ta thit lp n v o gc l (Deg) bng cch n:
MODE MODE MODE MODE 1
Vic khai bo cc hm s lng gic c thc hin nh sau:
khai bo sinA (tng t cosA, tanA), ta n:
sin A (tng t cos A, tan A).
khai bo cotanA, ta n:
sin A cos A hoc 1 tan A.
Ngoi ra cn c th s dng theo hm s nghch o.
khai bo s o ca gc A c sinA = x (tng t vi cosA, tanA), ta n :
SHIFT
1
sin
x ( tng t SHIFT
1
cos
x, SHIFT
1
tan
x)
V d 1: Tnh cc gi tr sau:
a.
0
sin30 . b.
0
cos45 30' .
c.
0
tan25 30' 48'' . d.
0
cotan30 .
Gii.
Trc tin chng ta thit lp n v o gc l (Deg) bng cch n:
MODE MODE MODE MODE 1
a. Ta n:
sin 30 =
b. Ta n:
cos 45 o, , , 30 o, , , =
c. Ta n:
tan 25 o, , , 30 o, , , 48 o, , , =
d. Ta n:
1 tan 30 o, , , =
V d 2: Tnh gi tr ca cc biu thc:
a.
2 0 2 0 3 0
A 4 sin 45 2cos 60 3cot an 45 = +
b.
0 0 0
B tan45 .cos39 .cot an30 =
Gii.
Trc tin chng ta thit lp n v o gc l (Deg) bng cch n:
MODE MODE MODE MODE 1
a. Ta n:
x = 1
0,700909264
0,477261218
1,732050808
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 28
4 ( sin 45 )
2
x + 2 x ( cos 60 )
2
x
3 x ( 1 tan 45 ) SHIFT
3
x =
b. Ta n:
tan 45 x cos 30 tan 30 =
V d 3. Tm gc nhn x (lm trn kt qu n ), bit:
a. cosx = 0,9589; b. cotanx = 3 ; c. sinx =
2
2
Gii.
Trc tin chng ta thit lp n v o gc l (Deg) bng cch n:
MODE MODE MODE MODE 1
a. Ta n:
SHIFT
1
cos
0,9589 =
SHIFT o, , , =
Vy, ta c
0
16 x ~
b. Ta n:
SHIFT
1
tan
1
b/c
a 3 =
Vy, ta c
0
30 x =
c. Ta n:
SHIFT
1
sin
( 2 2 ) =
Vy, ta c
0
45 x = v
0 0 0
180 45 135 x = =
V d 4. So snh :
a.
0
sin20 v
0
sin70 b.
0
cot an2 v
0
cot an37 40'
Gii.
a. Ta n: sin 20 o, , , sin 70 o, , , =
tc l
0
sin20 <
0
sin70 .
b. Ta n: 1 tan 2 o, , , 1 tan 37 o, , , 40 o, , , =
tc l
0
cot an2 >
0
cot an37 40' .
V d 5: Tnh gi tr biu thc sau:
A 2sinx cos2x = + ti x bng
0 0 0
60 , 45 , 30 .
Gii.
Nhp biu thc A vo my tnh bng cch n :
2 x sin ALPHA X + cos ( 2 x ALPHA X )
tnh gi tr ca biu thc ti x =
0
60 , ta n:
CALC 60 =
Vy, vi x =
0
60 ta c 1, 232 A~ .
1
1,5
16,4838
16
0
29
0
1.68
30
45
- 0,5976724
45
27,3408476
45
1,23205080
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 29
tnh gi tr ca biu thc ti x =
0
45 , ta n:
CALC 45 =
Vy, vi x =
0
60 ta c 1, 414 A~ .
tnh gi tr ca biu thc ti x =
0
30 , ta n:
CALC 30 =
Vy, vi x =
0
30 ta c 1,5 A= .
Bi tp luyn tp :
1. Tnh cc gi tr sau:
a.
0
sin68 . b.
0
cos65 39' .
c.
0
tan32 10' 24'' . d.
0
cotan45 13' 48'' .
2. Tm gc nhn x (lm trn kt qu n ), bit:
a. sinx 0,3495 = . b. cosx 0,5427 =
c. tanx 1,5142 = . d. cotanx 3,163 = .
3. Tnh gi tr ca cc biu thc:
a.
2 0 2 0 3 0
A 8 cos 30 2sin 45 3 tan 60 = + .
b.
( )
2 2 3 0 ' 4 0
4
B 16 11 .sin 80 1328'' cos 89 33'18''
5
= + +
4. So snh:
a.
0
sin32 v
0
sin65 b.
0
cos29 v
0
cos65 15'
c.
0
tan72 39' v
0
tan45 22' 30'' d.
0
tan72 39' v
0
tan45 22' 30''
Bi ton 3 : Tch v hng ca hai vect.
Phng php :
a. Nu s dng h thc a.b a . b cos(a, b) = th chng ta dng cc php ton s
hc thng thng.
b. Nu bit ta ca cc vect a v b th tnh a . b chng ta s dng ton t
- trong my tnh bng cch n:
SHIFT VCT 1 (Dot)
V d 1: Cho tam gic u c cnh bng
2
5
v trng tm G. Tnh cc tch v hng
AB.AC, AC.CB, AB.AG, GB.GC.
Gii.
Gn gi tr
2
5
cho bin nh X, ta n :
2
b/c
a 5 SHIFT STO X
Ta ln lt c:
0
2 2
AB.AC . .cos60 0,8
5 5
= =
Bng cch n:
ALPHA X
2
x x cos 60 =
1,41421356
1,5
0,08
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 30
0
2 2
AC.CB . .cos120 0,8
5 5
= =
bng cch n:
X
2
x x cos 120 =
0
2 2 3
AB.AG . . cos30 0,08
5 5 3
= =
bng cch sa dng lnh trn thnh
X
2
x x cos 30 3 =
0
2 3 2 3 2
GB.GC . . . cos120
5 3 5 3 75
= =
bng cch sa dng lnh trn thnh
X
2
x x cos 120 3 =
b/c
a
V d 2: Cho ba im A(1;1), B(2; 4) v C(10; -2).
a. Chng minh rng tam gic ABC vung ti A.
b. Tnh tch v hng BA.BC v cosB.
Gii.
Chng ta s t tng ng cc vect BA, CA, BC cho A, B, C.
Ta thc hin:
MODE MODE MODE 3
nhp ta cho vect BA ta n:
SHIFT VCT 1 1 2 = 1 2 = 1 4 =
nhp ta cho vect CA ta n:
SHIFT VCT 1 2 2 = 1 10 = 1 ( ) 2 =
nhp ta cho vect BC ta n:
SHIFT VCT 1 3 2 = 10 2 = ( ) 2 = 2 =
a. Khi , ta c:
BA.CA 0 = BA CA ABC A vung ti A
bng cch n:
SHIFT VCT 3 1 SHIFT VCT 1 SHIFT VCT 3 2
=
b. Ta c:
BA.BC 10 =
bng cch n:
SHIFT VCT 3 1 SHIFT VCT 1 SHIFT VCT 3 3
=
BA.BC
cosB 0,316
BA. BC
= ~
- 0,08
0,08
- 0,0266666
2 75
0
10
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 31
bng cch n:
( SHIFT Abs SHIFT VCT 3 1 x SHIFT VCT 3 3 )
=
Bi tp luyn tp:
1. Cho tam gic ABC u c cnh bng
1
3
v trng tm G. Tnh cc tch v hng
AB.AC, AC.CB, AB.AG , GB.GC, BG.GA
2. Cho tam gic ABC c cc cnh bng 2, 3, 4.
Tnh AB.AC v AB.BC BC.CA CA.AB + + .
3. Cho ba im A(4; 6), B(1; 4) v C( 7;
3
2
).
a. Chng minh rng tam gic ABC vung ti A.
b. Tnh tch v hng BA.BC v cosB.
Bi ton 4: Cc h thc lng trong tam gic.
V d 1: Cho tam gic ABC, bit 6, 2, 3 1 a b c = = = + .
a. Tnh s o cc gc A, B, C ca tam gic ABC.
b. Tnh din tch tam gic ABC v ng cao
a
h ca tam gic .
Gii.
Gn cc gi tr 6, 2, 3 1 + cho cc bin nh A, B, C ca my, ta n:
6 SHIFT STO A
2 SHIFT STO B
1 + 3 SHIFT STO C
a. Trong tam gic ABC, ta c:
2 2 2
b c a
cos A
2bc
+
=
2 2 2
1 0
b c a
A cos 60
2bc
+
= =
bng cch n :
SHIFT
1
cos
( ( ALPHA B
2
x + ALPHA C
2
x ALPHA A
2
x )
( 2 x ALPHA B x ALPHA C ) ) =
2 2 2
a c b 2
cosB
2ac 2
+
= =
0
B 45 =
bng cch n :
SHIFT
1
cos
( ( ALPHA A
2
x + ALPHA C
2
x ALPHA B
2
x )
( 2 x ALPHA A x ALPHA C ) ) =
Mt khc, trong tam gic ABC, ta c:
0
180 A B C + + =
0 0
180 105 C A B = =
Bng cch n:
180 60 45 =
b. Ta c:
0,31622776
60
45
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 32
1
. .sin 2, 366
2
S a b C = ~
Bng cch n :
1
b/c
a 2 x ALPHA A x ALPHA B x sin 105 =
1 2
. 1, 932
2
a a
S
S h a h
a
= = ~
Bng cch n :
x 2 ALPHA A =
V d 2: Tnh din tch, bn knh ng trn ni tip v ngoi tip tam gic ABC c
ba cnh a = 13, b = 14, c = 15.
Gii.
Ta c:
a b c
p 21
2
+ +
= =
Bng cch n:
( 13 + 14 + 15 ) 2 =
S p(p a)(p b)(p c) 84 = =
bng cch n:
( 21 x ( 21 13 ) x ( 21 14 ) x ( 21 15 ) )
=
S
S pr r 4
p
= = =
bng cch n:
21 =
abc abc
S R 8,125
4R 4S
= = =
Bng cch n:
( 13 x 14 x 15 ) ( 4 x 84 ) =
Bi tp luyn tp:
1. Cho tam gic ABC, bit a = 8, b = 7, c =3.
a. Tnh s o cc gc A, B, C ca tam gic ABC.
b. Tnh din tch tam gic ABC v ng cao
a
h ca tam gic .
c. Ly im D trn cnh BC sao cho BD = 5. Tnh di on thng AD.
2. Tnh din tch, bn knh ng trn ni tip v ngoi tip tam gic ABC c ba
cnh a = 6, b = 7, c = 8.
Bi ton 5: Gii tam gic - ng dng thc t.
V d 1: Gii tam gic ABC, bit c = 14,
0
60 , A=
0
40 . B =
Gii.
2,36602540
1,931 85165
21
84
4
8.125
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 33
Ta ln lt c:
C =
0 0
180 80 A B =
Bng cch n:
180 60 40 =
sin sin sin
a b c
A B C
= =
.sin
12, 311
sin
c A
a
C
= ~ v
.sin
9,138
sin
c B
b
C
= ~
bng cch n:
14 x sin 60 sin 80 =
Tip n dng con tr sa dng lnh thnh:
14 x sin 40 sin 80 =
V d2 : Gii tam gic ABC, bit a = 14, b= 10,
0
145 A= .
Gii.
Ta ln lt c :
2 2 2
2 cos c a b ab C = +
2 2
2 .cos 22, 921 c a b ab C = + ~
bng cch n :
( 14
2
x + 10
2
x 2 x 14 x 10 x cos 145 ) =
SHIFT ST0 C
2 2 2 2 2 2
1 0
b c a b c a
cosA A cos 20 30'
2bc 2bc
+ +
= = = ~
bng cch n :
SHIFT
1
cos
( ( 10
2
x + ALPHA C
2
x 14
2
x )
( 2 x 10 x ALPHA C ) ) =
o,,,
0 0
180 14 30' B A C = ~
Bng cch n :
180 o,,, 20 o,,, 30 o,,, 145 o,,, =
Bi tp luyn tp:
1. Gii tam gic ABC, bit:
a. a = 137,
0
83 B = ,
0
57 C = b. b = 4,5 ,
0
30 A = ,
0
75 C =
2. Gii tam gic ABC, bit:
a. a = 11, c= 10,
0
105 B = b. b = 9 , c = 18,
0
54 A =
3. Gii tam gic ABC, bit:
a. a = 2, b = 3, c = 4 b.
3
4
a = ,
7
4
b = ,
11
4
c =
PHN III.
S DNG MY TNH CASIO FX-570MS GII TON 11
80
12,3113933
9,13785102
22,9207890
20,5081147
0 0 0
20 30 29
0 0 0
14 30 0
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 34
I. HM S LNG GIC
Bi ton 1 : i n v o gc da trn cng thc
Phng php
i n v t sang radian v ngc li chng ta s dng phm o,,,
Ta c
0
180 t = rad suy ra :
0
1
180
t
= rad 0, 01745 ~ rad.
1 rad
180
t
=
0 ' ''
57 17 45 ~ .
V d 1:
a. Ta c
0 0
5
12.5 12 30' 0.218
72
t
= = ~ rad, thc hin:
12.5 =
o,,,
o,,,
180 =
b/c
a
x SHIFT t =
b. Ta c
0
2 2.180
120
3 3
t
= = , thc hin:
2 x 180 3 =
o,,,
o,,,
180 =
b/c
a
V d 2 : i s o ca cc gc sau ra radian :
a.
0
22 30' b.
0
71 52'
Gii.
a. Ta n:
22 o,,, 30 o,,, x SHIFT t 180 o,,, =
Vy, ta c
0
22 30' 0,3927 ~ rad.
b. Ta n:
71 o,,, 52 o,,, x SHIFT t 180 o,,, =
Vy, ta c
0
71 52' 1,2543 ~ rad.
V d 3 :
i s o ca cc cung sau ra , pht, giy :
12.5
0 0 0
12 30 0
12.5
0.06944444
5 72
0.2181661
120
0 0 0
120 0 0
120
0.66666666
2 3
0.39269908
1.25430995
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 35
a.
3
16
t
b.
3
4
Gii.
a. Ta n:
3 x 180 o,,, 16 =
Vy, ta c
0
3
33 45'
16
t
= rad.
b. Ta n:
3
b/c
a 4 x 180 o,,, SHIFT t =
Vy, ta c
0
3
42 58'18''
4
~ .
II.PHNG TRNH LNG GIC
Phng php :
1. Vi phng trnh lng gic c bn chng ta s dng cc hm
1
sin ,
1
cos ,
1
tan
tnh ra s o ca gc tng ng.
2. Vi phng trnh bc nht i vi sinx v cosx dng :
a.cosx + b.sinx = c, a > 0 v
2 2 2
c a b s +
bng cch t tan
b
a
o = v
2 2
cos
c
a b
| =
+
ta chuyn c phng trnh v dng:
cos( ) cos x o | =
0
360 x k o | = +
1 1 0
2 2
tan cos 360 ,
b c
x k k Z
a
a b
= + e
+
.
3. Vi cc phng trnh lng gic khc:
Nu ch yu cu tm mt nghim chng ta s dng hm SOLVE.
Ngoi ra, chng ta s dng phng php bit v gii phng trnh i s.
V d 1: Gii cc phng trnh sau:
a.
2
sin .
2
x = b.
2
sin( 2) .
3
x =
Gii.
a. Thit lp n v o:
MODE MODE MODE MODE 1
Ta c
0
2
sin( 45 )
2
= bng cch n:
SHIFT
1
sin
( ( ) ( 2 )
b/c
a 2 ) =
Do , ta c :
2
sin
2
x =
0 0
0 0 0
45 360
180 45 360
x k
x k
= +
= + +
0 0
0 0
45 360
225 360
x k
x k
= +
= +
b. Thit lp n v o:
0 0
33 45 0
0 0
42 58 18.6
- 45
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 36
MODE MODE MODE MODE 2
Ta c
2
sin0.73
3
~ bng cch n:
SHIFT
1
sin
( 2
b/c
a 3 ) =
Do , ta c :
2
sin( 2)
3
x =
2 0.73 2
2 0.73 2
x k
x k
t
t t
= +
= +
2.73 2
4.41 2
x k
x k
t
t
= +
= +
V d 2 : Gii cc phng trnh sau :
a. cos 3sin 1 x x + = b. 3cos sin 2. x x =
Gii.
Thit lp n v o:
MODE MODE MODE MODE 1
a. Ta n:
SHIFT
1
tan
3 + SHIFT
1
cos
1
b/c
a 2 =
Dng con tr sa dng lnh trn thnh:
SHIFT
1
tan
3 SHIFT
1
cos
1
b/c
a 2 =
Vy, phng trnh c nghim
0 0
120 360 x k = + v
0
360 , x k k Z = e .
b. Vit li phng trnh (a > 0) di dng:
3cos sin 2 x x + =
Ta n:
SHIFT
1
tan
1
b/c
a 3 + SHIFT
1
cos
1
b/c
a 2 =
Dng con tr sa dng lnh trn thnh:
SHIFT
1
tan
1
b/c
a 3 + SHIFT
1
cos
1
b/c
a 2 =
Vy, phng trnh c nghim
0 0
75 360 x k = + v
0 0
15 360 , x k k Z = + e .
Ch : Nu bi ton ch yu cu tm mt nghim cho phng trnh th chng ta s
dng hm SOLVE cho cu a) nh sau:
Trc tin, nhp phng trnh vo my:
cos ALPHA X + 3 x sin ALPHA X ALPHA = 1
S dng hm SOLVE bng cch n:
SHIFT SOLVE 1 = SHIFT SOLVE
SHIFT SOLVE 100 = SHIFT SOLVE
Tc l chng ta tm c hai nghim
1
0 x = v
0
2
120 x = .
V d 3: Gii phng trnh:
2
2 3cos 6sin .cos 3 3. x x x + = +
Gii.
Xt hai trng hp:
Vi cosx = 0
0 0
90 180 , . x k k Z = + e
Khi , phng trnh c dng:
0.72972765
120
0
75
- 15
0
120
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 37
0 = 3 3 + , v l.
Vy, phng trnh khng nhn
0 0
90 180 x k = + lm nghim.
Vi cosx = 0
0 0
90 180 , . x k k Z = + e
Chia hai v ca phng trnh cho
2
cos 0 x = , ta c:
2
2 3 6tan (3 3)(1 tan ) x x + = + +
2
(3 3) tan 6tan 3 3 0 x x + + =
tan 1
3 3
tan
3 3
x
x
=
0 0
0 0
45 180
,
15 180
x k
k Z
x k
= +
e
= +
bng cch n:
SHIFT
1
tan
1 =
SHIFT
1
tan
( ( 3 3 ) ( 3 + 3 ) ) =
Vy, phng trnh c hai h nghim
0 0
45 180 x k = + ,
0 0
15 180 x k = + .
V d 4: Tm hai nghim ca phng trnh:
2
3tan 4tan 3 0 x x + =
Gii.
Trc tin, nhp phng trnh vo my:
3 ( tan ALPHA X )
2
x 4 tan ALPHA X + 3 ALPHA =0
S dng hm SOLVE bng cch n:
SHIFT SOLVE 0 = SHIFT SOLVE
SHIFT SOLVE 70 = SHIFT SOLVE
Tc l chng ta tm c hai nghim
0
30 x = ,
0
60 x = .
Bi tp luyn tp:
1. Gii cc phng trnh sau:
a.
2
cos .
2
x = b.
1
tan(2 3) .
2
x =
2. Gii cc phng trnh sau:
a. cos sin 2. x x + = b. cos 3sin 2. x x =
3. Tm nghim ca cc phng trnh sau:
a. (1 3)sin (1 3)cos 2. x x + + = b. 2sin (cos 1) 3cos2 . x x x =
c. 3sin( ) sin( ) 2sin1972 0
3 6
x x x
t t
+ + =
d.
1
4sin 6cos .
cos
x x
x
+ =
III. DY S - CP S CNG CP S NHN
Thit lp ch lm vic chun cho my tnh bng cch n:
MODE 1
Bi ton 1: Dy s.
Phng php
45
15
30
60
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 38
thc hin nhng i hi ca bi ton v dy s chng ta c th chn la theo
2 cch sau:
Cch 1: Da theo cng thc ca dy s.
Cch 2: Da theo phng php lp, c th chng ta bit rng:
n n 1 n
S S u
= + v
n n 1 n
P P .u
=
t dn ti vic s dng 4 bin (ti thiu) A, B, C, D ca my tnh
gn cho:
A = 0 : khi to bin m ( bit chng ta ang xt ti
A
u )
B = 0: khi to gi tr ca
A
u .
C = 0: khi to gi tr ca tng A s hng u tin.
D = 1: khi to gi tr ca tch A s hnh u tin.
Nhn xt: Cch 2 lun t ra hiu qu vi nhng yu cu tnh tng, tch ca n s
hng u tin ca dy s.
V d 1: Cho dy s ( )
n
u vi
2 1
2 1
n
n
u
n
+
=
.
a. Vit 6 s hng u ca dy.
b. Tm xem
2
1
17
l s hng th my ca dy s ?
Gii.
Cch 1: Trc tin, nhp dy s vo my:
ALPHA Y ALPHA = ( 2 ALPHA X + 1 ) ( 2 ALPHA X 1 )
a. Ta nhn c 6 s hng u ca dy l 3,
2
1
3
, 1.4,
2
1
9
,
2
1
11
bng cch n:
CALC 1 =
CALC 2 =
b/c
a
CALC 3 =
CALC 4 =
b/c
a
CALC 5 =
b/c
a
CALC 6 =
b/c
a
b. Ta c
9
19
17
u = bng cch n:
SHIFT SOLVE 19
b/c
a 17 = SHIFT SOLVE
Cch 2: Thc hin nh sau:
Gn A = 0 v B = 0 bng cch n:
0 SHIFT STO A - bin m
3
1.66666666
1 2 3
1.4
1.28571428
1 2 7
1.22222222
1 2 9
1.18181818
1 2 11
19 17
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 39
0 SHIFT STO B - gi tr ca
A
u
Ghi vo my dng lnh A = A + 1:
2 1
2 1
A
B
A
+
=
bng cch n:
ALPHA A ALPHA = ALPHA A + 1 ALPHA :
ALPHA B ALPHA = ( 2 ALPHA A + 1 )
( 2 ALPHA A 1 )
a. Bt u thc hin tnh bng cch n lin tip phm = nh sau:
Vi
1
u th:
= - tc ang xt
1
u
= - tc
1
u = 3
n tip:
= - tc ang xt
2
u
= - tc
2
1.667 u ~
n tip:
= - tc ang xt
3
u
= - tc
3
1.4 u =
n tip:
= - tc ang xt
4
u
= - tc
4
1.286 u ~
n tip:
= - tc ang xt
5
u
= - tc
5
1.222 u ~
n tip:
= - tc ang xt
6
u
= - tc
6
1.182 u ~
b. Tip tc vi phm = chng ta nhn thy khi A = 9 th gi tr ca
2
1
17
B = , tc l
9
2
1
17
u = .
V d 2: Cho dy s ( )
n
u vi
2 1
2
n
n n
u
= .
a. Tnh gi tr ca
2
u ,
4
u ,
8
u .
b. Tm xem
2047
2048
n
u = l s hng th my ca dy s ?
Gii.
Trc tin, nhp dy s vo my:
ALPHA Y ALPHA = ( 2 ^ ALPHA X 1 ) 2 ^ ALPHA X
A = 1
B = 1
B =1.66666
A = 2
B = 1.4
A = 3
B =1.285714
A = 4
B =1.222222
A = 5
B =1.181818
A = 6
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 40
Ta nhn c
2
3
4
u = ,
4
15
16
u = ,
8
255
156
u = bng cch n:
CALC 2 =
b/c
a
CALC 4 =
b/c
a
CALC 8 =
b/c
a
b. Ta c
11
2047
2048
u = bng cch n:
SHIFT SOLVE 2047
b/c
a 2048 = SHIFT
V d 3 : Cho dy s ( )
n
u vi 3 .
n
n
u n = . Vit 4 s hng u ca dy v tnh tng
4
S
v tch
4
P ca 4 s hng .
Gii.
Thc hin nh sau :
Gn A = 0, B = 0, C = 0 v D = 1 bng cch n :
0 SHIFT STO A - bin m
0 SHIFT STO B - gi tr ca
A
u
0 SHIFT STO C - gi tr ca tng
A
S
1 SHIFT STO D - gi tr ca tch
A
P
Ghi vo my dng lnh:
1: 3 : :
A
A A B A C C B D D B = + = = + =
bng cch n:
ALPHA A ALPHA = ALPHA A + 1 ALPHA :
ALPHA B ALPHA = 3 ^ ALPHA A ALPHA A ALPHA :
ALPHA C ALPHA = ALPHA C + ALPHA B ALPHA :
ALPHA D ALPHA = ALPHA D ALPHA B
Bt u thc hin tnh bng cch n lin tip phm = nh sau:
= - tc ang xt
1
u
= - - tc
1
3 u =
= - gi tr ca
1
S
= - gi tr ca
1
P
n tip:
= - tc ang xt
2
u
= - tc
2
18 u =
= - gi tr ca
2
S
= - gi tr ca
2
P
0.75
3 4
15 16
0.9375
255 256
0.99609375
11
A = 1
11
B = 3
11
C = 3
11
D = 3
11
C = 21
11
D = 54
11
A = 2
11
B = 18
11
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 41
n tip:
= - tc ang xt
3
u
= - tc
3
81 u =
= - gi tr ca
3
S
= - gi tr ca
3
P
n tip:
= - tc ang xt
4
u
= - tc
4
324 u =
= - gi tr ca
4
S
= - gi tr ca
4
P
V d 4: Cho dy s ( )
n
u tha mn:
1
1
3
2 , 1
n n
u
u u n
+
=
= >
Vit 4 s hng u ca dy ri tnh tng
4
S v tch
4
P ca 4 s hng .
Gii.
Thc hin nh sau :
Gn A = 1, B = 3, C = 3 v D = 3 bng cch n :
1 SHIFT STO A - bin m
3 SHIFT STO B - gi tr ca
A
u
3 SHIFT STO C - gi tr ca tng
A
S
3 SHIFT STO D - gi tr ca tch
A
P
Ghi vo my dng lnh:
1: 2 : : A A B B C C B D D B = + = = + =
bng cch n:
ALPHA A ALPHA = ALPHA A + 1 ALPHA :
ALPHA B ALPHA = 2 ALPHA B ALPHA :
ALPHA C ALPHA = ALPHA C + ALPHA B ALPHA :
ALPHA D ALPHA = ALPHA D ALPHA B
Bt u thc hin tnh bng cch n lin tip phm = nh sau:
n tip:
= - tc ang xt
2
u
= - tc
2
6 u =
= - gi tr ca
2
S
= - gi tr ca
2
P
n tip:
= - tc ang xt
3
u
C = 102
11
D = 4374
11
A = 3
11
B = 81
11
C = 426
11
D = 417176
11
A = 4
11
B = 324
11
C = 9
11
D = 18
11
A = 2
11
B = 6
11
A = 3
11
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 42
= - tc
3
12 u =
= - gi tr ca
3
S
= - gi tr ca
3
P
n tip:
= - tc ang xt
4
u
= - tc
4
324 u =
= - gi tr ca
4
S
= - gi tr ca
4
P
V d 5: Cho dy s ( )
n
u tha mn:
1 2
2 1
3, 2
3 2 , 3
n n n
u u
u u u n
= =
= >
Vit 7 s hng u ca dy ri tnh tng
7
S v tch
7
P ca 7 s hng .
Gii.
Thc hin nh sau :
Gn A = 2, B = 3, X = 2, C = 5 v D = 6 bng cch n :
2 SHIFT STO A - bin m
3 SHIFT STO B - gi tr ca
1
u
2 SHIFT STO X - gi tr ca
2
u
5 SHIFT STO C - gi tr ca tng
A
S
6 SHIFT STO D - gi tr ca tch
A
P
Ghi vo my dng lnh:
1: 3 2 : : : A A B B X C C B D D B = + = = + =
1: 3 2 : : A A X X B C C X D D X = + = = + =
bng cch n:
ALPHA A ALPHA = ALPHA A + 1 ALPHA :
ALPHA B ALPHA = 3 ALPHA B 2 ALPHA X ALPHA :
ALPHA C ALPHA = ALPHA C + ALPHA B ALPHA :
ALPHA D ALPHA = ALPHA D ALPHA B ALPHA :
ALPHA A ALPHA = ALPHA A + 1 ALPHA :
ALPHA X ALPHA = 3 ALPHA X 2 ALPHA B ALPHA :
ALPHA C ALPHA = ALPHA C + ALPHA X ALPHA :
ALPHA D ALPHA = ALPHA D ALPHA X
Bt u thc hin tnh bng cch n lin tip phm = nh sau:
= - tc ang xt
3
u
= - tc
3
5 u =
C = 21
11
D = 216
B = 12
11
C = 45
11
D = 5184
A = 4
11
B = 24
11
A = 3
11
B = 5
11
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 43
= - gi tr ca
3
S
= - gi tr ca
3
P
n tip:
= - tc ang xt
4
u
= - tc
4
4 u =
= - gi tr ca
4
S
= - gi tr ca
4
P
n tip:
= - tc ang xt
5
u
= - tc
5
23 u =
= - gi tr ca
5
S
= - gi tr ca
5
P
n tip:
= - tc ang xt
6
u
= - tc
6
58 u =
= - gi tr ca
6
S
= - gi tr ca
6
P
n tip:
= - tc ang xt
7
u
= - tc
7
185 u =
= - gi tr ca
7
S
= - gi tr ca
7
P
Bi tp luyn tp:
1. Cho dy s ( )
n
u vi
1
2 1
n
n
u
n
.
a.Vit 4 s hng u ca dy.
b. Tm xem
2
5
l s hng th my ca dy s ?
2. Cho dy s ( )
n
u vi
2
1
36
n
n
u
n
=
+
.
a.Vit 5 s hng u ca dy.
b. Tm xem
7
10
l s hng th my ca dy s ?
3. Cho dy s ( )
n
u vi
2 1
3.2
n
n
u
= .
a.Vit 6 s hng u ca dy.
b. Tm xem 393216 l s hng th my ca dy s ?
4. Cho dy s ( )
n
u tha mn:
C = 10
11
D = 30
C = 6
11
D = -120
A = 4
11
X = - 4
11
C = 29
11
D = -2760
A = 5
11
B = 23
11
C = -29
11
D =160080
A = 6
11
X = -58
11
C = 156
11
D=29614800
A = 7
11
B = 185
11
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 44
1
1
3
2 1, 1
n n
u
u u n
+
=
= + >
Vit 9 s hng u ca dy ri tnh tng
9
S v tch
9
P ca 9 s .
5. Cho dy s ( )
n
u tha mn:
1 2
1 2
2, 3
3 2 , 3
n n n
u u
u u u n
= =
= >
Vit 8 s hng u ca dy ri tnh tng
9
S v tch
9
P ca 8 s .
Bi ton 2: Cp s cng, cp s nhn
V d 6: Cho cp s cng ( )
n
u tha mn
2 3 5
10 u u u + = v
1 6
17 u u + = .
a. Tm s hng u v cng sai.
b. Tnh tng s ca 20 s hng u.
c. Tnh tng
5 6 24
... . S u u u = + + +
Gii.
a. Gi d l cng sai ca cp s cng ( )
n
u , ta c:
2 3 5
1 6
10
17
u u u
u u
+ =
+ =
1 1 1
1 1
( ) ( 2 ) ( 4 ) 10
( 5 ) 17
u d u d u d
u u d
+ + + + =
+ + =
1
1
3 10
2 5 17
u d
u d
+ =
+ =
1
1
3
u
d
=
bng cch n:
MODE MODE MODE 1 2
1 = 3 = 10 = 2 = 5 = 17 =
V
Vy, cp s cng ( )
n
u c
1
1 u = v d = 3.
b. Ta c
20
590 S = bng cch n:
MODE 1
20 ( 2 1 + ( 20 1 ) 3 ) 2 =
c. Ta c 1 3( 1)
n
u n = + do s i tnh
3
u v
24
u ri p dng cng thc tnh tng
th 2 nhn c
20
847 S = nh sau:
1 + 3 ( ALPHA X 1 )
CALC 3 =
CALC 24 =
22 ( 7 + 70 ) 2 =
V d 7: Cho cp s nhn ( )
n
u tha mn
4 2
72 u u = v
5 3
144 u u = .
a. Tm s hng u v cng bi.
b. Tnh tng s ca 10 s hng u.
c. Tnh tng
3 6 12
' ... S u u u = + + + .
Gii.
x = 1
11
y = 3
11
590
11
7
11
70
11
847
11
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 45
a. Gi q l cng bi ca cp s nhn ( )
n
u , ta c:
4 2
5 3
72
144
u u
u u
=
3
1 1
4 2
1 1
. . 72
. . 144
u q u q
u q u q
=
3
1
4 2
1
.( ) 72
.( ) 144
u q q
u q q
=
3
4 2
1
2
q q
q q
q = 2
1
12 u = .
Vy, cp s nhn ( )
n
u c
1
12 u = v q = 2.
b. Ta c:
10 10
20 1 2 10 1
1 2 1
... . 12. 12276
1 2 1
q
S u u u u
q
= + + + = = =
bng cch n:
12 ( 2 ^ 10 1 ) ( 2 1 ) =
c. Ta c:
3 6 12
' ... S u u u = + + + =
10 10
2
3
1 2 1
. 12.2 49104
1 2 1
q
u
q
= =
Bng cch n:
12 2
2
x ( 2 ^ 10 1 ) ( 2 1 ) =
Bi tp luyn tp:
1. Cho cp s cng ( )
n
u tha mn
2 3 5
10 u u u + = v
4 6
26 u u + = .
a.Tm s hng u v cng sai.
b.Tnh tng s ca 20 s hng u.
c.Tnh tng
4 6 44
' ... . S u u u = + + +
2. Cho cp s nhn ( )
n
u tha mn
4 2
12 u u = v
5 3
24 u u = .
a.Tm s hng u v cng bi.
b.Tnh tng s ca 10 s hng u.
c.Tnh tng
3 6 12
' ... S u u u = + + + .
IV. TNH GI TR O HM TI MT IM
Phn ny s miu t cho ta thy phng php s dng my tnh fx-570MS tnh
gi tr ca o hm ti mt im.
S dng phm MODE thit lp kiu COMP khi ta mun s dng my tnh
tnh o hm, c th ta n:
MODE 1
tnh gi tr o hm ca hm s f(x) ti im a, ta khai bo theo c php:
SHIFT d / dx < hm s f(x) > , a ) =
V d 1: Cho hm s
2
y 3x 5x 2 = + . Tnh gi tr ca o hm ti x = 2.
Gii.
12276
49104
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 46
Ta ln lt thc hin:
- n MODE 1 - Thit lp kiu COMP.
- Khai bo v tnh ton:
SHIFT d / dx ( 3 ALPHA X
2
x 5 ALPHA X + 2 , 2 ) =
Ta nhn c y'(2) 1.75 =
Ch : Vi hm s y 2x 1 = + c
1
y'
2x 1
=
+
v do y'(0) 1 = . Tuy nhin, khi
s dng my tnh vi khai bo:
SHIFT d / dx ( 2 ALPHA X + 1 ) , 0 ) =
Chng ta s nhn c kt qu bng 0.99999988, iu c ngha l c s sai s
ca my tnh. khc phc iu ny chng ta s dng khai bo y dng:
SHIFT d / dx < hm s f(x) > , a , A ) =
vi A= 0.00001, c th:
SHIFT d / dx ( 2 ALPHA X + 1 ) , 0 , 0.00001 ) =
chng ta s nhn c kt qu bng 1.
V d 2: Cho hm s y cos x sin2x = + . Tnh gi tr ca o hm ti x
6
t
= .
Gii.
Ta ln lt thc hin:
- n MODE 1 - Thit lp kiu COMP.
- n MODE MODE MODE MODE 2 - Thit lp kiu Rad.
- Khai bo v tnh ton:
SHIFT d / dx ( cos ALPHA X + sin ( 2 ALPHA X ) , t 6 ) =
Ta nhn c y'( ) 0.5
6
t
= .
V d 3: Cho ng cong (C):
x 1
y
x 1
+
=
=
( thi hc sinh gii MTCT BTTHPT ca S GD&T ng Nai nm 2003)
Gii.
Ta ln lt thc hin:
- Nhp biu thc
3 2
x 2x 5x 3 + + vo my, bng cch n:
ALPHA X SHIFT
2
x + 2 ALPHA X
2
x ALPHA X + 3
- Lu tr biu thc vo b nh CALC, bng cch n: CALC
- nhn c gi tr ca hm s vi
3
x
2
= , ta n:
3
b/c
a 2 =
- nhn c gi tr ca hm s vi
3 2
x
3
= , ta n:
CALC ( 3 2 )
b/c
a 3 =
V d 3: Tm cc khong tng, gim v cc tr ca hm s:
3 2
1 1
y x 3x 8x
3 3
= + +
Gii.
- Tp xc nh: D = R
- o hm:
2
y' x 6x 8 = +
58
76
27/8
1.063545509
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 49
- y' 0 =
2
x 6x 8 0 + =
1
x 4 = v
2
x 2 =
bng cc bm:
MODE MODE MODE 1 2
1 = ( ) 6 = 8 =
- Gii hn:
x
lim y
= ,
x
lim y
+
= +
- Bng bin thin
bng cch n:
MODE 1 Khi to li ch chun
1
b/c
a 3 ALPHA X SHIFT
2
x ( ) 3 ALPHA X + 8 ALPHA X + 1
b/c
a 3
CALC 4 =
CALC 2 =
hoc tm y(2) n:
1
b/c
a 3 x 2 SHIFT
2
x ( ) 3 x 2
2
x + 8 x 2 + 1
b/c
a 3
tm y(4) n:
1
b/c
a 3 x 4 SHIFT
2
x ( ) 3 x 4
2
x + 8 x 4 + 1
b/c
a 3
V d 4: Tnh gi tr ln nht v gi tr nh nht ca hm s:
x - 2 4 +
y' + 0 - 0 +
y
7 +
C CT
17
3
1
x = 4
2
x = 2
17/3
7
7
17/3
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 50
4 3 2
1
f (x) x 4x 22x 48x 6
4
= + + trn on
| |
1;5 .
Gii.
Xt trn on
| |
1;5 , ta c:
3 2
f '(x) x 12x 44x 48 = +
f '(x) 0 =
3 2
x 12x 44x 48 0 + =
1
2
3
x 6
x 2
x 4
=
bng cch bm:
MODE MODE MODE 1 2
1 = ( ) 12 = 44 = ( ) 48 =
Ta c:
95
f (1)
4
= , f (2) 30 = , f (4) 26 = ,
111
f (5)
4
= bng cch n:
MODE 1 Khi to li ch chun
1
b/c
a 4 ALPHA ^ 4 ( ) ALPHA X SHIFT
2
x
+ 22 ALPHA
2
x ( ) 48 ALPHA X + 6
CALC 1 = Kt qu:
95
4
.
CALC 2 = Kt qu: -30
CALC 4 = Kt qu: -26
CALC 5 = Kt qu:
111
4
Vy, ta c:
-
| | 1;5
95
maxf (x) f (1)
4
= = ,
-
| | 1;5
minf (x) f (2) 30 = = .
(loi)
1
x = 6
2
x = 2
3
x = 4
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 51
Bi tp luyn tp:
Bi 1. Tm cc khong tng, gim v cc tr ca cc hm s:
1.
3
3 2 = + y x x ; 2.
3 2
6 1 y = x x + 9x ; 3.
4 2
2 1 = + y x x ;
4.
4 2
2 5 = + y x x ; 5.
4 2
2 4 2 = + + y x x ; 6.
4 2
8 3 = + y x x ;
Bi 2. Tm gi tr ln nht v gi tr nh nht ca cc hm s sau:
1) f(x) =
3 2
1 2 6 x x + trn on [
1
2
; 1]; 2) f(x) =
3 2
2 2 x x x + + trn on [0;
1
2
].
3) f(x) =
3 2
3 9 7 x x x + trn on [-4; 3];4) f(x) =
2
1 8 2 x x + trn on [-1; 3];
5) f(x) =
4 2
4 1 2 x x + + trn on [0; 3]. 6) f(x) =
4 2
8 1 x x + trn on [-3; 0];
7) f(x) =
4 2
2 3 x x + + trn on [-2; 0]. 8) f(x) =
4
2
x
x
+
}
Gii.
Ta n:
dx
}
( ALPHA X ( ) 1 )
2
x , ( ) 2 , 2 ) =
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 57
Ta nhn c
2
2
x 1dx 5
=
}
.
V d 2: Tch phn tch phn sau:
2
2
2
x 1dx
}
Gii.
Ta n:
dx
}
( ALPHA X
2
x ( ) 1 )
2
x , ( ) 2 , 2 ) =
Ta nhn c
2
2
2
x 1dx 4
=
}
.
4. Tnh din tch hnh phng:
V d 1: Tnh din tch hnh phng gii hn bi th hm s y sin x = trn on
| |
0;2t v trc honh.
Gii.
Ta c:
2
0
S sinxdx 4
t
= =
}
(vdt)
bng cch n:
MODE MODE MODE MODE 2 - i n v o rad
dx
}
( sin ALPHA X )
2
x , 0 , 2 SHIFT t ) =
Ta nhn c
2
0
S sinxdx 4
t
= =
}
.
V d 2: Tnh din tch hnh phng nm gia cc ng:
3
y x = , y 0 = , x 1 = , x 2 =
Gii.
Ta c:
2
3
1
S x dx 4.25
= =
}
(vdt)
bng cch n:
dx
}
( ALPHA X SHIFT
3
x )
2
x , ( ) 1 , 2 ) =
Ta nhn c
2
3
1
S x dx 4.25
= =
}
.
V d 3: Tnh din tch hnh phng nm gia cc ng:
2
y x 9x 4 = + ,
2
y x = .
Gii.
Honh giao im ca hai ng l nghim ca phng trnh:
2 2
x 9x 4 x + =
2
2x 9x 4 0 + =
1
x 4 = ,
2
x 0.5 =
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 58
Khi :
4
2
0.5
S 2x 9x 4dx 14.292 = + ~
}
bng cch n:
dx
}
( 2 ALPHA X
2
x 9 ALPHA X + 4 )
2
x , 0.5 , 4 ) =
Ta nhn c
4
2
0.5
S 2x 9x 4dx 14.292 = + ~
}
V d 4: Tnh din tch hnh phng nm gia cc ng:
3
y x 3x = , y x = .
Gii.
Honh giao im ca hai ng l nghim ca phng trnh:
2
x 3x x =
2
x 4x 0 =
1
x 2 = ,
2
x 0 = ,
3
x 2 = .
Khi :
2
3
2
S x 4xdx 4.25
= =
}
.
bng cch n:
dx
}
( ALPHA X SHIFT
3
x 4 ALPHA X )
2
x , ( ) 2 , 2 ) =
Ta nhn c
2
3
2
S x 4xdx 4.25
= =
}
.
Bi tp luyn tp:
1. Tnh cc tch phn sau:
a.
1
2
1/3
dx
x
}
b.
1
3
0
x
dx
(1 3x) +
}
c.
3
0
S cos x.cos5xdx
t
=
}
d.
/ 2
3 2
0
S cos x.sin xdx
t
=
}
e.
1
5
0
1 x
dx
(1 x)
+
}
f.
3 1
1
x
dx
x 1 +
}
g.
1
2
1
dx
1 x x 1 + + +
}
h.
2
2
2
ln(x x 1)dx
+ +
}
2. Tch phn
5
9 2
5 3
0
x
dx
(1 x ) +
}
bng:
A.
2
9
B.
2
45
C.
9
2
D.
45
2
3. Tch phn
1
0
x | x A| dx 2 =
}
khi:
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 59
A. 2 A= B.
10
3
A = C.
14
3
A = D. C B v C cng ng
4. Tnh cc tch phn sau:
a.
2
2
0
x 2x 3dx +
}
b.
( )
5
15
x 2| | x 2 dx
+
}
5. Tnh din tch hnh phng gii hn bi th hm s
2 3
y sin xcos x = trn on
0;
2
t
(
(
v trc honh.
6. Tnh din tch hnh phng nm gia cc ng:
a.
2
y x 2x = ; y 0 = ; x 1 = ; x 2 = ;
b.
2
1
y ;
sin x
=
2
1
y ;
cos x
= x
6
t
= ; x
3
t
= .
4. Tnh th tch vt th:
V d 1: Tnh th tch ca vt th trn xoay sinh ra bi php quay xung quanh Ox
ca hnh gii hn bi trc Ox v Parabol (P):
2
y x x = .
Gii.
Phng trnh honh giao im ca (P) v Ox l:
2
x x 0 = x 0 = v x 1 = .
Khi , th tch cn xc nh c cho bi:
1
2 2
0
V (x x) dx 0.105 = t ~
}
vtt
bng cch n:
SHIFT t dx
}
( ALPHA X
2
x ALPHA X )
2
x , 0 , 1 ) =
Kt qu l 0.104718707
V d 2: Tnh th tch ca vt th trn xoay to nn khi ta quay quanh trc Ox hnh
phng S gii hn bi cc ng:
x
y xe , = x 1 = , y 0 = , vi 0 x 1 s s .
Gii.
Honh giao im ca hai ng
x
y xe = v y 0 = l nghim ca phng trnh:
x
xe 0 = x 0 = .
Th tch vt th trn xoay cn tnh c cho bi:
1
x 2
0
V (xe ) dx 5.018 = t ~
}
vtt
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 60
bng cch n:
SHIFT t dx
}
( ALPHA X SHIFT
x
e ALPHA X )
2
x , 0 , 1 ) =
Kt qu l: 5.018065946.
V d 3: Cho hnh phng gii hn bi:
{ D y tanx; = = x = 0;
3
x ;
t
=
} y 0 =
a. Tnh din tch hnh phng gii hn bi D.
b. Tnh th tch vt trn xoay khi D quay quanh Ox.
Gii.
Ta c:
/3
0
S | tanx |dx 0.693
t
= ~
}
bng cch n:
MODE MODE MODE MODE 2 - i n v o rad
dx
}
( tan ALPHA X )
2
x , 0 , SHIFT t
b/c
a 3 ) =
Kt qu l: 0.69315
b.Th tch vt th trn xoay cn tnh l:
/3
2
0
V tan xdx 2.152
t
= t ~
}
vtt
bng cch n:
SHIFT t dx
}
( tan ALPHA X )
2
x , 0 , SHIFT t
b/c
a 3 ) =
Kt qu l: 2.151519729.
Bi tp luyn tp:
1. Tnh th tch ca khi trn xoay to nn khi ta quay hnh H quanh trc Ox, vi:
a.
{ H y 0; = =
4 4
y 1 cos x sin x = + + ;
2
x ;
t
=
} x = t
b.
{ H y 0; = = y xln x = ; x 1; =
} x e = .
c.
{ H y 0; = =
6 6
y cos x sin x = + ; x 0; = x
2
t
=
}
2. Cho min D gii hn bi ng trn (C):
2 2
x y 8 + = v Parabol (P):
2
y 2x = .
{ D y tanx; = = x = 0;
3
x ;
t
=
} y 0 =
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 61
a. Tnh din tch S ca min D.
b. Tnh th tch V sinh bi D khi quay quanh Ox.
III. HIU QU CA TI
Trn y l mt vi kinh nghim ti rt ra c trong qu trnh ging dy my
tnh cm tay cho hc vin. My tnh cm tay ch l dng c h tr hc tp, nhng
nu khai thc tt, hc vin s c mt cng c mnh m gii ton. T gip cc
em gii ton nhanh, chnh xc lm pht huy tnh tch cc, ch ng, sng to ca
hc vin gp phn nng cao cht lng dy hc.
Sau khi ging dy mt s kinh nghim Hng dn hc vin GDTX s dng
my tnh cm tay gii ton trung hc ph thng, ti nhn thy hc vin thch
hc mn ton, khng cn s, tnh ton lng tng nh trc na. a phn cc hc
vin u gii c hu ht cc bi tp trong sch gio khoa.
Bng phn tch s liu trc khi vn dng ti:
Bng phn tch s liu sau khi vn dng ti:
Trong k thi hc vin gii gii ton bng my tnh cm tay cp tnh va qua
Trung tm GTDX Long Thnh t c mt gii nh, mt gii ba v hai gii
Nm 2011 2012 S
s
Vn dng
c ti
Khng vn dng
c ti
T l % vn dng
c ti.
Lp 10N, 11N,
12N
112
75
37
70%
Nm 2011 2012 S
s
Vn dng
c ti
Khng vn dng
c ti
T l % vn dng
c ti.
Lp 10N, 11N,
12N
112
108
04
96,4%
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 62
khuyn khch. l thnh qu ca thy v tr c gng vn dng sng to ti vo
vic gii ton.
IV. XUT, KHUYN NGH KH NNG P DNG
Hc vin bit s dng my tnh cm tay gii ton thnh tho s gip cc em t
tin trong hc tp, kim tra v cc k thi. ng thi khi bit s dng thnh tho my
tnh cm tay gii ton, hc vin cn t rn luyn kh nng t duy thut ton, qua
gip cc em cng c khc su kin thc hn, nng cao kh nng t duy logic,
gip cc em hc tt hn. Do , s dng my tnh cm tay dy hc trong cc mn
khoa hc t nhin s pht huy tnh tch cc ch ng ca hc vin v em li kt
qu cao.
Khi gio vin ging dy tit hc v my tnh cm tay, gio vin cn ra thm
bi tp v nh hc vin t luyn gii. Gio vin cn theo di kim tra vic gii bi
tp v c hng dn, n c hc vin gii ton.
B gio dc nn a thm vo sch gio khoa hoc sch gio vin nhiu bi
c thm hng dn s dng my tnh cm tay gii ton i vi mt s loi my
mi mnh hn m B cho php hc sinh s dng.
S nn khuyn khch cc thy gio c gio dy cc mn khoa hc t nhin ni
chung cn quan tm hn na n vic rn luyn k nng s dng my tnh cm tay
cho hc sinh.
V. TI LIU THAM KHO
1. Ti liu hng dn s dng my tnh do S Gio dc v o to ng Nai
bin son.
2. Ti liu hng dn s dng my tnh Casio FX -570 MS km theo my khi mua.
3. Sch gio khoa i s 10, Hnh hc 10, i s v Gii tch 11, Gii tch 12.
4. Sch gio vin i s 10, Hnh hc 10, i s v Gii tch 11, Gii tch 12.
5. Sch bi tp i s 10, Hnh hc 10, i s v Gii tch 11, Gii tch 12.
6. Cc thi hc vin gii s dng my tnh cm tay gii ton ca S Gio dc
v o to ng Nai.
Long Thnh, ngy 13 thng 5 nm 2012
NGI THC HIN
Nguyn Vn Ha
Sng kin kinh nghim Gio vin: Nguyn Vn Ha!
Trang 63
S GD&T NG NAI CNG HO X HI CH NGHA VIT NAM
TT GDTX Long Thnh c lp - T do - Hnh phc.
Long Thnh, ngy thng 5 nm 2012.
PHIU NHN XT, NH GI SNG KIN KINH NGHIM
Nm hc: 2011 2012
Tn sng kin kinh nghim:
HNG DN HC VIN GDTX S DNG MY TNH
CM TAY GII TON TRUNG HC PH THNG
H v tn tc gi: Nguyn Vn Ha. n v (T): Khoa hc T nhin.
Lnh vc:
Qun l gio dc Phng php dy hc b mn: Ton THPT
Phng php gio dc Lnh vc khc: .
1. Tnh mi
- C gii php hon ton mi
- C gii php ci tin, i mi t gii php c
2. Hiu qu
- Hon ton mi v trin khai p dng trong ton ngnh c hiu qu
hiu cao
- C tnh ci tin hoc i mi t nhng gii php c v trin khai
p dng trong ton ngnh c hiu qu cao
- Hon ton mi v trin khai p dng ti n v c hiu qu cao
- C tnh ci tin hoc i mi t nhng gii php c v trin khai
p dng ti n v c hiu qu
3. Kh nng p dng
- Cung cp c cc lun c khoa hc cho vic hoch nh ng li,
chnh sch: Tt Kh t
- a ra cc gii php khuyn ngh c kh nng ng dng thc tin, d
thc hin v d i vo cuc sng: Tt Kh t
- c p dng trong thc t t hiu qu hoc c kh nng p dng
t hiu qu trong phm vi rng: Tt Kh t
XC NHN CA T CHUYN MN TH TRNG N V
(K tn v ghi r h tn) (K tn, ghi r h tn v ng du)