3.

2Pomagawe
Pomagaweto prestavuva umislen pridones na nekoe lice vo

izvr{uvawe na odredeno krivi~no delo.7 Spored ~len 24 st. 1 od KZ Toj koj {to na drug so umisla }e mu pomogne vo izvr{uvawe na krivi~no delo }e se kazni kako da go storil samiot a mo`e da se kazni i pobalgo.Spored ova proizleguva deka pomaga~ e liceto koe samo mu pomaga na drugo lice koe {to ve}e imalo doneseno odluka odnosno re{ilo da go izvr{i toa krivi~no delo a pomaga~ot samo u~estvuva vo negovata realizacija no ne i vo dejstvieto na izvr{uvawe na toa delo.Pomagweto e mo`no samo pred zapo~nuvaweto i za vreme na izvr{uvaweto na krivi~noto delo,a ne i po negovoto dovr{uvawe zo{to toa ne prestavuva pridones vo izvr{uvaweto na tu|oto delo.Kaj krivi~nite dela kaj koi se razlikuva dovr{uvawe vo formalna i vo materijalna smisla pomagaweto e mo`no i otkako deloto e dovr{eno vo formalana,no seu{te ne e vo materijalna smisla.8 Za da postoi pomagawe potrebno e prethodno da bidat ispolneti dva uslovi i toa:da postoi pridones na nekoe lice za izvr{uvawe na odredeno krivi~no delo i takviot pridones da bide izvr{en so umisla. Pod pridones se podrazbira povedenie naso~eno kon ovozmo`uvawe na dejstvieto na izvr{uvaweto na krivi~noto delo ili kon sozdavawe na uslovi so prezemenoto dejstvie od strana na storitelot da se ostvari posledicata na deloto. 9 Dejnostite koi se smetaat kako pridones na krivi~noto delo {to go izvr{uva drug se navedeni vi ~len 24 st. 2 od KZ a tie se:davawe soveti ili upatsva kako da se izvr{i krivi~noto delo,stavawe sredsva za raspolagawe na na storitelot pre~kite za za izvr{uvawe izvr{uvawe na na krivi~noto krivi~noto delo,otstranuvawe

delo,kako i odnapred veteno prikrivawe na krivi~noto delo na

Zoran Sulejmanov, Krivi~no pravo op{t del , Skopje 2001 godina str.302 \or|i Marijanovi}, Krivi~no pravo op{t del, Skopje 2003 godina str. 259 9 Isto kako fusnota 7 str. 303
7 8

storitelot,na sredsvata so koi e izvr{eno krivi~noto delo,na tragite ili napredmetite pribaveni so krivi~no delo kako i drugi dejnosti so koi mu se ovozmo`uva na nekoe lice da izvr{i odredeno krivi~no delo.Za da postoi pomagawe neophodno e da postoi i odreden odnos pome|u pomaga~ot i izvr{itelot na toa krivi~no delo.Poradi toa pomaga~ot mora da znae deka postoi lice na koe toj }e mu pru`i pomo{ za da izvr{i odredeno krivi~no delo,a pomo{ta }e se sostoi voprezemawe na odredeni dejstvija koi }e go olesnat izvr{uvaweto na krivi~noto delo.Pomagaweto mora da se odnesuva na edno odredeno krivi~no delo zo{to dokolku toa delo ne e konkretno odredeno,ili pomagaweto se odnesuva na izvr{uvawe na krivi~ni dela voop{to toga{ vo vakov slu~aj pomagawe nema da ima. Pokraj pridonesot vo izvr{uvaweto na krivi~no delo se bara i umisla.A umislata se sostoi vo svest i sakawe(direkna umisla),odnosno soglasuvawe(eventualna umisla), da se pridonese vo izvr{uvaweto na tu|o krivi~no delo.10Ovde zna~ajno e da se spomene deka pokraj umislata na izvr{itelot na krivi~noto delo i umislata na pomaga~ot treba da sodr~i svest za site stvarni okolnosti od bitieto na krivi~noto delo.Vo odnos na vinata na izvr{itelot na krivi~noto delo se bara umisla,no dovolana e i nebre`nost,{to od nebre`nost. zna~i deka pomaga~ot mo`e so umisla da pridonese za izvr{uvawe na krivi~no delo koe izvr{itelot go izvr{il

3.2.1Vidovi na pomagawe
Spored na~inot,pomagaweto mo`e da bide: 1.Fizi~ko i 2.Psihi~ko
10

Zoran Sulejmanov, Krivi~no pravo op{t del, Skopje 2001 godina str.304

Fizi~koto pomagawe se sostoi vo otstranuvawe na pre~kite za izvr{uvawe na krivi~noto delo stavawe na raspolagawe sredsva za izvr{uvawe na krivi~noto delo,~uvawe stra`a,nadgleduvawe na objektot vrz koj }e se izvr{i krivi~noto delo,izviduvawe na mestoto na izvr{uvawe na deloto,pru`awe smestuvawe na storitelot pred izvr{uvaweto na krivi~noto delo,prevezuvawe na storitelot do mestoto na izvr{uvawe na deloto i sli~no.11 Psihi~koto pomagawe se sostoi vo davawe na soveti ili upatsva na koj na~in da se izvr{i krivi~noto delo ili vo odnapred vetena pomo{ zaradi prikrivawe na na krivi~noto delo na storitelot na sredsvata so koi e izvr{eno krivi~noto delo ili predmetite pribaveni so toa delo.12 Spored vremeto pomagaweto mo`e da bide: 1.Prethodno i 2.Istovremeno Prethodno pomagawe e koga se vr{i pred zapo~nuvaweto na dejstvieto na izvr{uvaweto(na primer ako pomaga~ot napravi nekakov duplikat od klu~ za izvr{itelot). Istovremeno pomagawe e koga se vr{i vo isto vreme so dejstvieto na izvr{uvaweto (na primer ako povika i primi gosti nekoe lice,a za toa vreme izvr{itelot mu go krade avtomobilot). Spored dejstvieto na izvr{uvaweto mo`e da bide: 1.Pozitivno pomagawe, koga se vr{i so storuvawe i 2.Negativno pomagawe,koga se vr{i so propu{tawe Pomagaweto so propu{tawe mo`e da bide ostvareno samo vo slu~aj koga postoi dol`nost na pomagawe so storuvawe:dokolku postoela obvrska na storuvawe so koja bi bilo spre~eno izvr{uvaweto na krivi~noto delo.Takov slu~aj e na primer ,koga ~uvarot na edna zgrada,znaej}i deka }e bide izvr{ena kra`ba ,go ostava otvoren prozorecot,a provalnikot toa go iskoristuva i ja vr{i kra`bata. Spored odnosot na u~esnicite mo`e da bide:
11 12

Zoran Sulejmanov, Krivi~no pravo op{t del, Skopje 2001 godina, str.304 Isto kako fusnota 11 str 304

10

1.Neposredno i 2.Posredno Neposredno pomagawe koga pomaga~ot direkno mu pru`a pomo{na storitelot na krivi~noto delo. Posredno pomagawe ,koga pomo{ta na izvr{itelot na deloto pomaga~ot mu ja pru`a preku treti lica.

3.2.2Krivi~na odgovornost
Krivi~nata odgovornost na pomaga~ot zavisi od od toa dali izvr{itelot go izvr{il krivi~noto delo vo koe pomaga~ot go dal svojot pridones.Pri toa dokolku izvr{itelot ne napravil ni obid vo toj slu~aj nema ni krivi~na odgovornost. Isto taka zna~ajno e da se spomene deka spored na{iot Krivi~en zakonik nema krivi~na odgovornost i za t.n. neuspe{no pomagawe iako ovoj vid na pomagawe e mo`en. A neuspe{noto pomagawe postoi vo dva slu~ai i toa: 1.Koga pomaga~ot go go ostvari svoeto dejstvie na pomagawe, me| utoa izvr{itelot od koi i da e pri~ini ne go izvr~i dejstvieto naizvr{uvaweto na krivi~noto delo (na primer koga pomaga~ot |e napravi duplikat od klu~ot na ne~ij avtomobil,a izvr{itelot pristapi kon kra`bata na voziloto) i 2.Koga storitelot go izvr{i krivi~noto delo nezavisno od dejstvieto na pomaga~ot (na primer,pomaga~ot nabavi otrov,a storitelot go izvr{i ubistvoto so no` ili ogneno oru`je). Vo odnos na poblagoto kaznuvawe toa proizleguva od toa {to pomaga~ot ne e nitu intelektualen nitu fakti~ki avtor na toa delo tuku lice koe samo pridonelo vo negovoto izvr{uvawe.Dodeka pak ako krivi~noto delo ostanalo vo obid vo takov slu~aj i pomaga~ot se kaznuva samo za obid. A dokolku pak pomaga~ot dobrovolno go spre~i izvr{uvaweto na krivi~noto delo toj mo`e da bide osloboden od kazna(~l.25 st. 2 KZ) [to se odnesuva pak do zna~eweto na li~nite odnosi,svojstva i okolnosti,tie mo`at da mu odat vo prilog ili {teta samo na onoj 11 ne

pomaga~ kaj kogo }e se najdat.I kaj pomagaweto e mo`en stek na pomaga~kite dejstvija,idealen i realen vo zavisnost od toa dali so edno dejstvie im se pomagalo na pove}e tu|i krivi~ni dela ili pak toa e storeno so pove}e pomaga~ki dejstvija.Me|utoa ne mo`e da postoi stek na pomaga~ki i potiknuva~ki dejnosti vo izvr{uvaweto na edno isto krivi~no delo.Ako nekoj potikne nekogo na izvr{uvawe krivi~no delo a potoa i mu pomogne toga{ }e odgovara samo kako potiknuva~ zo{to pote{kata forma na sou~esni{tvo ja konsumira polesnata.13 Pomagaweto kako samostojno delo Vo opredeleni slu~ai pridonesot voizvr{uvaweto na krivi~noto delo od strana na drugo lice vo zakonot e predvideno kako dejstvie na izvr{uvawe na nekoe samostojno krivi~no delo.Pomagaweto kako sou~esni{tvo i pomagaweto kako samostojno krivi~no delo se isklu~uvaat i pome|u niv ne mo`e da dojde do stek.Spored toa ako pomaga~ot na storitel na te{ka kra`ba odnapred mu vetil deka }e mu pru`i pomo{ po izvr{enoto delo i toa go stori,toga{ nema stek pome|u pomagaweto vo krivi~noto delo te{ka kra`ba i krivi~noto delo pomagawe na storitel po izvr{enoto krivi~no delo.Vo vakov slu~aj dokolku pomo{ta e vetena pa se ostvaruva po izvr{enoto delo }e postoi pomagawe kako sou~esni{tvo,a dokolku pomo{ta ne e vetena odnapred vo takov slu~aj }e postoi pomagawe kako st.1 KZ ) samostojno krivi~no delo(~l. 325

13

\or|i Marijanovi}, Krivi~no pravo op{t del, Skopje 2003 godina str. 260

12

4.Zaklu~ok
Vo na{iot krivi~en zakon vo ~lenot 23 stav 1 se veli: Toj {to drug so umisla }e go pottikne da stori krivi~no delo }e se kazni kako da go storil samiot. Toa zna~i deka sou~esnikot {to nateral drugo lice da stori krivi~no delo, toj }e odgovara za istoto kako toj da storil. Zna~i, sou~esni{tvoto za razlika od soizvr{itelstvoto e pro{iruvawe na obemot na zakonskoto bitie, taka {to negovata kaznivost ne go opfa}a samo ona {to e direktno poso~eno vo toa bitie, tuku i dejstvieto na onoj {to go pottiknuva ili pomaga ostvaruvaweto na deloto. Od ovde mo`e da zaklu~ime deka sekoj koj {to e u~esnik vo odredeno krivi~no delo, bez razlika dali u~estvuval direktno ili indirektno, }e snosi posledici srazmerni na krivi~noto delo.

13

5.Koristena literatura

1.Prof. d-r Zoran Sulejmanov, Krivi~no pravo op{t del,

Skopje 2001 godina;

2.Prof. d-r \or|i Marjanovi}, Makedonsko krivi~no pravo

(op{t del) Skopje 2003 godina;

3.Prof. d-r Vlado Kambovski, Kazneno pravo op{t del

Skopje 2004 godina

14