Professional Documents
Culture Documents
အရွင္ဇ၀န ေမတၱာရွင္ (ေရြျပည္သာ) ေထရ၀ါဒမွတ္ေက်ာက္
အရွင္ဇ၀န ေမတၱာရွင္ (ေရြျပည္သာ) ေထရ၀ါဒမွတ္ေက်ာက္
S w
f rf;
pmrlciG jhf yKcsut
f rSwf
rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf
xkwfa0jcif;
tkyfa&
rsufESmzHk;'DZdkif;
rsufESmzHk;ESifhtwGif;yHkESdyf
xkwfa0ol
pDpOfol
wefzdk;
jzefUcsad &;
3201450309
3203530709
yxrtBudrf? 2009 ckESpf - Mo*kwfv?
5000
yef;csD - pdk;&JOD;
OD;aZmfjrifh0if; (umvmZHkatmzfhquf)
184 bD? 31 vrf;? yef;bJwef;NrdKUe,f? &efukefNrdKU/
OD;EdkifrsKd;xGef; (tifyg,mpmay)
trSwf 21^11? pD;yGm;ul;oef;0efxrf;tdrf&m?
OD;0dpm&vrf;? ajrmuf'*Hk? &efukefNrdKU/
OD;pdk;wifh? OD;qef;xGef;
1000 usyf
a&Tjynfompmay
rEav;ausmif; OygoumtzGJU
6^10 &yfuGuf? csif;wGif;vrf;
a&TjynfomNrdKUe,f? &efukefwdkif;/
zkef; - 611622? 611457
rmwdum
rdwfquf
ajrapmifhewfom; jyem
ravQmhrwif; apmif;BudK;nif; jyem
psmefysHvQif &[Emxifaomjyem
yvifvk^rvk jyem
qifcHjrif;cHbk&m; jyem
Ak'\t,l0g'ppfwrf; (0dbZ0g')
'udPomcg jyem
&,fjyaomkyfyGm;awmf
ZrKywdcRwfcef;yHkawmf
ausmufqif;wk jyem
tokbjrifwm r*Fvm
ul;wkdUc jyem
omoemyGJ jyem
&ufvnf jyem
vlav;rsKd;
edAmef jyem
Nidrf;at;rIcsrf;om
vGwfajrmufrIcsrf;om
N*dK[fqdk; jyem
vuPm jyem
Vif;w jyem
rsKd;aphrrSef yifroef
wpfoHo&mvHk; rarSmufapcsif
q&maumif;t*Fg 7 csuf
omoemjyK[lonf
azmifa';&Sif;raumif; wkdufNydKjcif;
"mwfvHk; jyem
Ak'a[mMum; BuD;yGm;csrf;omaMumif;av;yg;
xkwfwef;ay:u q&mawmf
tarQmftaMumuf jyem
aumif;usKd;ay;wm apwem
5
9
9
10
12
12
15
16
18
20
22
25
27
30
32
38
38
46
48
53
57
60
61
63
64
67
68
73
75
77
78
81
bk&m;omoem? "GefU&SnfMumzdkU
bmomAk'? ax&f0g'wdkU
PpifjzL? t,lrapmif;
uHvrf;aMumif;ud?k rajymif;vdEk iS hf
aMumif;xdkxdkjy? ESpfumvwkdU
rsmpGmhMum&Snf? trdkufaAGrSm
ra*vrf;ay:? ra&mufavQmfvQif
tMuifoo
H &m? oufq;kd Mumvdrhf
PmP? orK'wdkU
a[mMuaxGaxG? jrwf"arudk
rawGpw
d af umif;? vrf;aMumif;trSef
tjrifoefzUkd ? &nfoefpw
d &f nf
a&;om;NyD;wnfh . . /
rsupf u
d zkd iG ?hf em;udpk iG
hf
PfEiS chf sichf sed ?f r*fyq
k ed jf zifh
wuf&SdefMumanmif;? t,la[mif;udk
vrf;aMumif;&Si;f vif;MuygpdUk /
wynf&h [ef;awmfwpfyg;
rdwfquf
]]q&mawmf t&SifZ0e (arwm&Sif-a&Tjynfom) a&;om;xkwfa0cJhaom pmtkyfrsm;udk
zwf&ojzif?h q&mawmfa[mMum;awmfral om w&m;awmfrsm;udk emMum;rSwo
f m;&onft
h wGuf wynfh
awmfwdkUonf vGefpGmwefzkd;&SdNyD; rnfonfhenf;ESifhrQ wefzdk;jzwfr&aom todynmrsm;ESifh tawG;
tac:A[kokwrsm; &&Sdjcif;aMumifh q&mawmfudk aus;Zl;txl;wif&Sdygonf/ }}
]]q&mawmfonf w&m;a[mMum;&mwGif w&m;emy&dowfrsm; pdwf0ifpm;p&maumif;
atmif? w&m;em,lorl sm; em;vnfv,
G af tmif a[mMum;Edik o
f vd?k pma&;om;&mwGiv
f nf; &oajrmuf
aom 0wKwpfyk'fudk zwfI&ouJhodkU Ak'pmayrsm;udk okwvnf;&ap? &ovnf;ajrmufap&ef txl;
BudK;pm;NyD; *kpdkuftyifyef;cHa&;om;ojzifh q&mawmfa&;om;aom pmrsm;onf "rpmayrsm;jzpfap
umrl pmzwfy&dowftay:xm;&Sad om q&mawmf\ arwmapwemaMumifh zwfrI o
d w
l ikd ;f udk qGaJ qmif
Edkifaom pGrf;tif? rysif;r&dESifhzwfIvdkaom pdwfqE&Sdap&ef uRrf;usifvdrmaom ta&;tom;rsm;
aMumifh bmoma&;pmayudk pdwrf 0ifpm;olrsm;yif zwfv
I mMuum xdu
k o
f ifah omw&m;tod? "row
k
rsm;udk &&SdcJhMuojzifh q&mawmfudk txl;aus;Zl;wif&Sdygonf/}} ponfjzihf q&mawmfxH te,fe,f
t&yf&yf&Sd pmzwfy&dowfrsm;? w&m;emy&dowfrsm;omru EkdifiH&yfjcm;rS pmzwfy&dowfrsm;uyg
pmESifhwpfzHk? w,fvDzkef;jzifhwpfoG,f? vludk,fwdkifvma&mufwpfenf; avQmufxm;vmMuygonf/
q&mawmfa[mMum;aom w&m;awmfrsm;? a&;om;aom "rpmayrsm;udk taMumif;jyKNy;D
w&m;todrsm; "rokwrsm; xdkufoifhovdk &oGm;onfhtwGuf te,fe,ft&yf&yfodkU tyifyef;cH<u
a&mufNyD; w&m;a[maeol q&mawmftaeESifhvnf;aumif;? q&mawmfa&;om;aom "rpmayrsm;udk
pDpOfxkwfa0aeonfholrsm;taeESifhvnf;aumif; rsm;pGm0rf;ajrmuf0rf;omjzpf&ygonf/
xdkUaMumifh q&mawmf\ pmtkyfrsm;udk zwfINyD; "rokw? w&m;todrsm;&&SdNyD;ol pmzwf
y&dwo
f wfrsm; bmom? omoemESio
hf ufqikd af om avmuDavmukw& mtod ynmA[kow
k rsm; ydrk &kd &Sd
ap&efvnf;aumif;? q&mawmfa&;om;aom pmtkyfrsm;udk rzwfIzl;ao;ojzihf jzpfrIysufrItpkpkudk
,xmblwusus oHk;oyfwwfaom pGrf;tm;Pfenf;yg;um tawG;tac:t,ltqrsm; vGJrSm;ae
olrsm;taejzifh t&m&mudk ,xmblwusus oHk;oyfodjrifEdkifap&ef &nf&G,fNyD; obm0,kwd tm*r
,kww
d Udk jzihf wifjyxm;aom ]] ax&0g'rSwaf usmuf }} trnf&dS q&mawmf\ (31) tkyaf jrmufpmtkyu
f kd
xkwfa0vdkufygNyD/
rSwfausmufqdkonfrSm a&Txnfypnf;wpfckudk a&Tppf^rppf a&Tt&nftaoG; prf;oyf
ppfaq;onfhtaeESifh rSwfausmufwifMunfhjcif;udk qdkvdkygonf/ a&Txnfypnf;wpfckudk a&Ttppf
[kwf^r[kwfodEdkif&ef rSwfausmufay:wGif yGwfwkdufMunfhNyD; rSwfausmufay:wGif usef&Sdaeonfh
a&T0ga&mifrIefuav;rsm;udk i&JrD;ESifhwdkUMunfhygu a&TtppfjzpfvQif xdkt0ga&mifrIefuav;rsm;onf
rSwaf usmufwiG f wifuse&f pfum a&Trppfygu i&Jr;D pm;onf'h Pfurkd cHEikd b
f J cd;k taiGUtjzpfajymif;vJum
rSwfausmufay:rS aysmufuG,foGm;ygonf/
ajrapmifhewfom; jyem
atmifjcif;&Spfyg;yg rm&fewfudk atmifjrifcef; yef;csDum;rsm;wGif ajrapmifhewfu qHrS
a&rsm;udk npfcsvdkufojzifh rm&fewfESifhol\ppfwyfonf a&vIdif;rsm;aemufodkU arsmygoGm;onfh yHkudk
trsm;qHk; a&;qGJavh&Sd\/ xdkyHkum; trSm;yifjzpf\/ trSefum; - rm&fewfESifhwuG ol\ppfwyfBuD;
vma&mufaESmuf,Sufaomtcg bk&m;&Sifonf ]]igjyKcJhaom yg&rDukodkvfrsm;udk a[m'D r[myx0D
ajrBuD;u odygonf}} [k ajymqdkNyD; ajrBuD;udkvufawmfjzifh oHk;oyfvdkuf\/
xdktcg ajrBuD;onf rSefuefaMumif; axmufcHonfhtvm; awmfvJoHBuD; jrnf[D;NyD;
tdk;xdef;pufyrm oGufoGufcgatmif vIyfav\/ xdktcg rm&fewfESifhwuG ol\toif;tyif;rsm;onf
aMumufvefUwMum; xGufajy; aysmufuG,foGm;Mujcif; jzpf\/ trSefudk jyefa&mufatmif yef;csDq&m
rsm;u jyKjyifa&;qGJoifhyg\/
ravQmhrwif; apmif;BudK;nif;jyem
jrwfpmG bk&m;onf 'ku& p&d,m tusirhf mS ;Bu;D udk ajcmufEpS cf efUusi&hf mwGif raoHw
k r,f
td;k ESit
hf a&omuse\
f / a*gwrjrwfpmG bk&m; EkpOfb0 aZmwdygvykPm ;jzpfpOftcgu uyjrwfpmG
bk&m;tm; ]]olu ajcmuf&uf 'ku&p&d,m usifh&if? igu ajcmufESpf 'ku&p&d,m usifhr,f}} [laom
0pDuHjzifh jypfrSm;cJhzl;aom 0#fa<u;udk jyefvnfay;qyf&jcif; jzpf\/
ajcmufEpS jf ynf
h 0#fa<u;ukeo
f nfEiS hf tv,ftvwfusiphf Of rZrd y#dy'gvrf;udk tvdv
k kd
xdk;xGif;odNyD; oaAnKwPfawmfudk &&SdoGm;\/ um; bk&m;a[m usrf;*efvmtwdkif; twdtus
jzpf\/ odkUaomf ,cktcg rnfonfhyef;csDq&mu &rf;orf;a&;qGJvdkufonf rod? 'ku&p&d,musifhae
aom jrwfpGmbk&m;avmif;a&SUwGif apmif;udkwD;cwfjyaeaom ewfom;wpfa,mufyHkygvm\/
xdek wfom;u apmif;BuKd ;rsm;udk wtm;avQm
h wD;\/ toHxu
G rf vm/ wzef apmif;BuKd ;udk
wtm;wif; wD;jyefaomf jywfxu
G u
f ek \
f / apmif;BuKd ;udk tv,ftvwfxm;wD;rS okwd om,maom
apmif;oH xGuv
f m\/ xdt
k cgusrS bk&m;avmif;onf rdrt
d rSm;udo
k jd rifNy;D tv,ftvwf rZrd y#dy'g
vrf;udk jyefvnfusifhrS bk&m;jzpfoGm;onf[k yef;csDum;u Tefjyae\/
ormorK'*kPfawmf\ t"dyg,frSm ]opmav;yg;udk q&mr&SdbJ udk,fawmfwdkif odawmf
rljcif;} [k t"dyg,f&\/ xdkormorK'*kPfawmfBuD;\ rsufESmudkaxmufxm;NyD; ewfu apmif;wD;jyrS
bk&m;&Sifonf tusifhrSefudk &oGm;onf[laom t,ltqBuD;udk Ak'bmom omoemavmurS tjref
z,f&Sm;ypf&rnfjzpf\/
tdk;uGif;qufcsdwfquf jyem
]bk&m;&Sif\ tdk;awmfonf uGif;quf? &[Em\ tdk;awmfonf csdwfquf? ykxkZOf\
tdk;onf awhquf} [l Ak'bmom0if wpf&mvQif udk;q,fhudk;a,mufu twdkif;yif rSwf,lxm;
Mu\/ pum;&yfonf r[my&deAd m eokwt
f zGirhf S vmjcif;jzpf\/ xdo
k w
k t
f zGiu
hf kd aocsmpGm avhvm
Munfhaomtcg -
yvifvk^rvk jyem
bk&m;jzpfcgeD; rm&fewf&efukd atmifEikd o
f nft
h cef;udk a&;Mu? ajymMuaomtcg rsm;aom
tm;jzifh rm&fewfu bk&m;avmif;\yvifudk vma&mufvkonf[kom a&;Mu? ajymMu\/ trSefum;
yvifudkvmvkonf r[kwf? bk&m;rjzpforQ zGJUacGxm;aom wifyvifudk rzsuftHh/ (tbd-|1?77)
[laom t"d|mefudk ysufpD;ap&ef vma&mufaESmuf,Sufjcif;om jzpf\/
Ak'0Hot|uxm? ESm-337 ]aAm"doawm ww pk'o[aw wdPoEa& wdoEd
yvu tmbkZw
d mG }[k zGi\
hf / t"dyg ,fum;- (bk&m;avmif;onf 14-awmif tjyefUus,af om jrufcif;
jyif wdoEdyvif (wifyvif)udk zGJUacGum xdkifaeawmfrl\)[k jzpf\/
rSwfcsuf/ / wdoEyd vu? oH;k yg;aom tquftpyf&adS om xuf0,fzUJG acG aexdik af wmf
rljcif; - [lonfrSm aygifESifh'l;wdkU\ tquftpyf ESpfyg;? aygif&if;ESifhcg;wdkU\ tquftpyf wpfyg;?
aygif; (3)yg; jzpf\/
wdPoEa& - jruftcif;[kqdkaomaMumifh &wempDjc,faom yvifr[kwfaMumif;rSm
xif&mS ;\/ yGiahf wmfrw
l ikd ;f aom bk&m;&Siw
f Ukd \ wlnaD omjzpfpOf ("rwm) 30 &S\
d / xd"k rwm (30)wdUk
wGif eHygwf (9) "rwmrSm ]wdPoEa& edo'D w
d mG oAnKwPm"d*arm} (bk&m;avmif;awmfreS o
f rQ jruftcif;rSm
xdik &f if; oaAnKw Pfawmfukd &Muonf)[l jzpf\/ xd"k rwmt& a*gwrAk't
avmif;awmfonf
jruftcif; xkdifaeawmfrljcif;om jzpf\/ oD;jcm;yvifac: (xdkifcHk) jzpfay:vmcJhjcif; r[kwfay/
tu,f Ak'a *gwrrSmrS wpfq,fah v;awmif tjrifah qmifaom yviBf u;D ay:ayguf
vmonfqykd gu qdck NhJ y;D aom bk&m;avmif;vsmwdUk \ "rwmESihf qefUusiaf eayrnf/ xdUk aMumifh rm&fewf
yvifvkonf qdkjcif;rSm r[kwfyg[l (6-2-2003)aeUxkwf jrefrmhtvif; owif;pmwGif uxdu
&[ef;u ]oHk;yg;&wem tbdPfzGifh "ruxm} aqmif;yg;wGif ajz&Sif;a&;om;xm;\/
bmom0g'? rwlMu
avmutwGif;? jiif;ckefjcif;jzihf
qif;&Ju 'ku? a&mufukefMu\/
0g't,l? rSm;cJhrlum;
qlqlAk'? u,fr&onfh
av;0yg,fbHk? ab;awGUBuHKvdrfh/
aphpHkPfjzifh? arQmfaxmufcsifhum
wpfqifhMum;od? rddk;zvm
aumvm[v? usrf;pmrQESifh
BuHqenf;rSD? qDavQmfoHk;oyf
,lcsif;xyf? ,HktyfolyJ
q&mpGJjzifh? vTJyHkpdwfcs
r,lMuvifh/
'd|usifhBuH? udk,fydkifPfjzifh
rSm;rSefaumif;qdk;? odatmifBudK;[k
rsKd;umvmr? a[mTefjy
0g't,lppfwrf;ay/ /
(t&SifZeumbd0Ho)
Ak'\
0g'onf a0befyikd ;f jcm;Ny;D rS vufc&H aom 0g'jzpf\/ ]0dbZ0g'}[k ac:\/ auo
rkwdt&yf aeMuaom umvmrtEG,f0ifwdkUonf udk,fhbufudk,ufaom t,l0g'&SifawG aygrsm;vS
ojzifh rnfonfht,l0g'udk ,l&rnf[k rqHk;jzwfEdkif jzpfaeaMumif; Ak'udk avQmufxm;Mu\/ xdktcg
Ak'u -
Ak't,l0g'ESifh uGmjcm;aypG/
Ak'0 g'onf ]0dbZ0g'}jzpfaomfvnf; xd0k b
d Z0g'udk vufuikd x
f m;olum; tawmfenf;\/
xdkenf;onfhtxJrS wpfa,mufaomoludkum; xl;xl;jcm;jcm; awGUvdkuf&\/ xdkolum; a&Tjynfom
NrdKUe,f? 5^5 &yfuGufrS OD;odef;a&Tqdkaom trsKd;om;BuD;wpfa,mufyif jzpf\/
kycf Em BuUH cdik af wmifw
h if;&ef tm[m&aumif;rsK;d pHu
k kd pm;aomufay;&ouJo
h Ukd pdwcf Em
BuHUcdkifawmifhwif;&ef pmtkyfaumif;rsKd;pHkudk zwfIay;&rnf/ pmzwfzdkU pmoifcJhjcif;jzpfonf/ pmwwf
vsuf pmrzwfolonf pmrwwfolESifh twlwlomjzpf\/ qif;&J'kutaygif; jzpf&onfh taMumif;&if;
onf rodrI (t0dZm )aMumifh jzpfojzif?h pmiwf? ayiwf? todiwfonfh rwfwwfajcmufaom opfyifvkd
jzpfae&aom vlrsm;pktwGuf cdkudk;&m vlxkwuodkvf? odkUr[kwf ]jynfolUpmMunfhwdkufrsm;} ay:xGef;
&SifoefvmzdkU BudK;pm;MuygpdkU/
(trsKd;om;pmMunfhwdkufrSL;? OD;cifarmifwif)
12^8^94 xkwf? aMu;rHkowif;pm-rS
'udPomcg jyem
azmfjyyg 'epmydk'fav;rsm;\ wGef;tm;aMumifh OD;odef;a&Tonf &orQtm;vyfcsdefrsm;
wGif pmayrsKd;pHkudk zwfI\/ toufig;q,feD;vmNyD jzpfaomaMumifh bmoma&;pmayudk t"duxm;
zwf\/ bmoma&;r*Zif;rsm;u ay;aom ax&0g'tvif;tm;aMumifh MunfndKp&m wpfuGufrSr&SdbJ
yHkysufyef;ysufjzpfaeaom 'udPomcgbk&m;qif;wkawmftaMumif;udk awG;ac:pOf;pm;rdvm\/
tdrfodkU qGrf;cH<uvmaom ausmif;xdkifq&mawmfBuD;wpfyg;tm; xdktaMumif;udk ar;
avQmuf\/ pmaywwfuRrf;jcif;? avhvmjcif; r&Sdaom q&mawmfBuD;um; bmrQ rajzEkdifcJh/ xdkurS
wpfqifh OD;odef;a&Tonf uREkfyfoDwif;oHk;aexdkif&mausmif;odkU a&mufvmcJhNyD; atmufygar;cGef;wdkUudk
ar;jref;av\/
ar;/ / q&mawmf? 'udPomcgqdkwJh trnf[m b,fuaeNyD; pjzpfvmwmvJ bk&m;? 'dudP
omcg&JU t"dyg,fua&m bmygvJbk&m;/
ajz/ / 'udP - u awmifbuft&yfudk a[mw,f/ omcg - uawmh tudkif;udk a[mw,f/
ESpcf ak ygif;awmh ]'uP
d omcg} qdw
k m awmifbufutudik ;f yJaygh/ 'Dtrnf[m oD&"d rmaomurif;Bu;D
vufxufu pjzpfcJhw,f/ aemifwpfcsdef tdEd,rSm Ak'omoemuG,faysmufNyD; wjcm;EkdifiHawGrSm
omoemwnfrmS udk jrifawmfrw
l hJ &[Emrsm;u oD&"d rmaomurif;Bu;D udk ud;k wkid ;f ud;k Xme omoemjyK
apvTwfzdkU wdkufwGef;awmfrlMuw,f/
omoemjyK <uawmfrl&mrSm oD[dkVfuRef;udk<uzdkU oD&d"rmaomurif;BuD;&JU om;awmf
t&Sirf [mr[dEr ax&feUJ orD;awmfoCFrw
d a x&DwUkd u wm0ef,Ml uw,f/ t&Sirf [mr[dE& UJ wlawmf
udk&ifwpfyg;vnf; ygoGm;ygw,f/ oD[dkVfudk omoema&mufoGm;wJhtcsdefrSm oD[dkVfbk&ifu aAm"dyif
ylaZmfyg&apvdkU awmif;yefwJhtwGufaMumifh t&d|trwfu aAm"dyifyifhzdkU tdEd,udkoGm;w,f/
&,fjyaom kyfyGm;awmf
1998 ckESpfcefUu tarNidrf;trnf&Sdaom om;zGm;q&mrBuD;wpfOD;onf todrdwfaqG
tdrfwpftdrfwGif &,fvnf;&,f rsufpdvnf;zGifhjyaom kyfyGm;awmfwpfql yifhxm;onf/ ,if;kyfyGm;
awmftm; q&mawmf zl;ajrmf&efvdkufcJhyg[k yifhojzifh A[kokw&atmif vdkufoGm;cJh\/ yifhxm;aom
tdrfum; olaX;tdrfyif jzpf\/ bk&m;yHkawmfudk Munfhvdkufaomtcg 'udPomcgyHkyif jzpfae\/ a&T?
aiG? ausmuf? oH? ywjrm;wdUk jzifh pDjc,fxm;vdu
k o
f nfrmS vnf; bk&m;yHak wmfyif aysmufvck ref; jzpfae\/
yifholrsm;uvnf; xdkodkU tzdk;wefypnf;rsm;rsm;ygrS *kPf,l0ifh<um;pGm olUxufig yifhMu\/
xdkUaMumifh vlyifhrsm;aom kyfyGm;rSeforQwGif &wemrsm; Gwfaeatmif qifxm;jcif;
jzpf\/ tjrif&tqdk;qHk;um; Ak'kyfyGm;awmfudk qGJBudK;rsm; xyfaeatmif qGJay;xm;jcif; jzpf\/ a&T?
aiG? ausmuf? oH? ywjrm;wdkUudk bk&m;&Sifudk,fawmfwdkifyif roHk;pGJovdk wynfh&[ef;rsm;vnf; roHk;pGJ
&yg/
xdkodkU a&T? aiGudk y,fxm;aom Ak'kyfyGm;tm; a&T? aiGrsm; Gwfaeatmif qifjcif;onf
rnfodkUrQ roifhawmfEdkifay/ ,ckuJhodkU odygvsuf &wemrsm;udk qufvufqifjref;aeMuOD;rnfqdkvQif
]Ak'* ku - bk&m;udk tav;xm;jcif;} r[kwaf wmh/ ]vmb*ku- vmbfvmbudk tav;xm;jcif;} om
jzpf\/
Ak'*kuonf bk&m;udkMunfndKaom o'g"mwf (ukodkvfw&m;)om jzpf\/ vmb*ku
um; vmbfudkvdkcsifaom avmb"mwf (tukodkvf)om jzpf\/ kyfyGm;ydkif&Sifrsm;onf avmbpaom
udavomuif;aom bk&m;udk taMumif;jyKNy;D rdru
d ,
kd w
f ikd f avmbuif;atmif BuKd ;pm;oif\
h / avmb
yGm;atmifum; rjyKvkyfoifhay/
pma&;olwdkUonf kyfyGm;awmfudk oHk;em&DcefUMumatmif xdkifzl;aomfvnf; kyfyGm;um;
&,fvnf; r&,f? NyHK;vnf; rjyay/ xdkUaMumifh kyfyGm;ESifhtwlygvmaom Oygoumudk ar;&\/
]]'umBuD;wdkU kyfyGm;u bmrSvnf; vkyfrjyygvm;}}
]]'Dvkd &,fwm? rsupf zd iG w
hf mu tdrw
f ikd ;f rSmawmh rjzpfb;l bk&m;? wcsKUd tdrrf mS yJ jzpfwmyg
bk&m;}}
]]'umBuD;a&? OD;yif;wdkU Mum;zl;xm;wmu ]]
oHCmGefnpf? uRHepf[d'*l
om;cspf&m[k? arQmfIyHkwl
Munf;ukef;xufodkU? qGJvsufwifol
uRefUxdyfOD;? uGefUjrL;pHawmfrl ...wJh/
}}
]]'gqdv
k nf; q&mawmf? tdr&f iS af wGukd vdraf ewmjzpfaMumif; wpfcgwnf; &Si;f jycJah &maygh}}
]]vdrfpm;aewJholom tukodkvf jzpfwmyg? tvdrfcH&wJh olawGuawmh o'g"mwfawG
Edk;Mum;wuf<uaeMuawmh ukodkvfawGyJ jzpfaewmyg? olwdkU&JU jzpfyGm;aewJh ukodkvfav;awG csufcsif;
ysufoGm;rSmpdk;vdkU rajymcJhao;wmyg? aemufawmh 'DtaMumif;udk aqmif;yg;a&;OD;rSmyg? aemufwjznf;
jznf;rS 'umrBuD; udk,fwdkifuvnf; &Sif;jyvdkufOD;aygh}}
ZrKywdcRwfcef;yHkawmf
wpfaeUwGif tawG;tac:&Sdaom 'umav;wpfa,mufu ar;cGef;wpfck ar;vm\/
]]q&mawmf? jrwfpGmbk&m;[m &wemrsKd;pHk pDcs,fxm;wJh rif;0wfwefqm rudk#fpvG,f
awGudk 0wfqifavh&Sdovm; bk&m;}}
]][- bk&m;ygqdkrS 'Drudk#fpvG,fawGudk 0wfyghrvm;? bmvJ? rif;u ZrKywdcRwfcef;qdkwJh
yHkawmfudkMunfhNyD; vmar;wmxifw,f}}
]][kwfygw,f bk&m;? wynfhawmfvnf; bmoma&;pmayawG zwfygw,f? jrwfpGmbk&m;
rif;ajrmufwefqm 0wfw,fqdkwm wpfae&mrS rawGUzl;bl;bk&m;? 'Dvdkr&SdbJeJU ZrKywdcRwfcef;qdkwJh
yHak wmfu b,fvv
kd yk Nf y;D jrefrmjynfa&mufvmwmvJ bk&m;? 'Drif;ajrmufwefqmawGukd taMumif;jyKNy;D
wynfhawmfudk bmomjcm;oli,fcsif;wpfa,muf ceJUwJhwJh ar;cGef;wpfck ar;zl;w,f bk&m;}}
]]b,fvdkar;wmvJuG}}
]]rif;wdkU bk&m;[m ykxkZOfvlom;awGvdkyJ tvStyBudKufovm;wJh? wynfhawmfuvnf;
cwfoGufoGuf ajzvdkufwmaygh? udavomtm;vHk; ukefcef;NyD;jzpfwJh bk&m;yJuG? tvSty b,frSm
BuKd uyf ghrvJaygh? 'DawmhrS oluqufar;w,f? 'gqd&k if rif;ajrmufwefqm 0wfqifxm;wJh bk&m;yHBk u;D u
bmvdkU &SdaewmvJwJh? wynfhawmf awmfawmftajz&MuyfoGm;w,f bk&m;}}
]]rif;u 'Dae&mrS b,ftajzudk t"du odcsifwmvJ}}
]]ZrKywdcRwfcef;qdkwm bk&m;a[m &Sd^r&Sd odcsifwmygyJ bk&m;}}
]]bk&m;a[m r&Syd gbl;? wcsKUd uawmh ,d;k ',m;bke;f Bu;D wpfyg;&JU ]Zif;r,fyPmousr;f }u
vmw,fvdkU qdkw,f? Zif;r,fyPmoudk igzwfMunfhwmawmh ZrKywdcRwfcef; rawGU&bl;? Zif;r,f
yPmouvnf; rlb,fESpfrsKd;uGJaew,f rodbl;? wcsKdUuvnf; wpfrsKd;qdkjyefw,f}}
]]b,fvdk qdkMuwmvJ bk&m;}}
]]wcsKUd bk&m;ryGiw
hf u
hJ Re;f awGukd Ak'< uawmfrNl y;D w&m;a[mwJt
h cg tJ'u
D Re;f oluRe;f om;
awG[m bk&m;&Siu
f kd olwUkd &Sib
f &k ifBu;D toGiyf J jrifMuw,fvUkd yd#uwfawmfrmS Ak'a [mMum;csu&f w
dS ,f?
'Da[mMum;csufudk tusaumufNyD; apmapmuyHkrsKd; xkMuw,fvdkU qdkjyefw,f}}
]]'gvnf; vHkavmufwJh taxmuftxm; r[kwfygbl;? bk&m;u rif;ajrmufwefqmawG
wu,f0wfwmrS r[kwb
f ?J uRe;f oluRe;f om;awG ]yk*Kd vcf ifrS w&m;rif}qdw
k mrsK;d jzpfatmif olwUkd rsupf d
xJrSm olwdkU&Sifbk&iftoGifjrifap- vdkU t"d|mefwmyJ &Sdwmyg}}
trSefudkwm;onfh twm;tqD;
0g'topftqef;wpfck ay:vmonfhtcg ,HkMunfvufcH&ef tiftm;&mcdkifEIef; tawmf
rsm;onfh vlow0gwdUk onf pOf;pm;zdUk ysi;f &dMu\/ eufeaJ om tcsi;f t&mwpfcu
k kd pOf;pm;&jcif;tvkyf
onf OD;aESmufIyfonf[k qdkMu\/ pOf;pm;&aomtvkyf 0goemxHkol tenf;i,fwdkUtzdkUrSmvnf;
trSefodkU ra&mufEdkifonfh twm;tqD;rsm; &SdaeMujyefavonf/
if;twm;tqD;rsm;rSm (1) rddk;zvm tpOftvmudk ry,fEdkifjcif;?
(2) obm0us^rusudk qHk;jzwfEdkifaom Pfenf;ygjcif;?
(3) rdrdtvdkqEESifh qefUusifbufjzpfaeonfh oabmw&m;wpfckudk vufrcHvdkjcif;wdkU
jzpfMuavonf/
(a&TOa'gif;)
ausmufqif;wk jyem
1966 ckESpfcefUu tjzpftysufwpfckudk owd&rd\/ pma&;olESifh toufcsif;odyfruGm
rdwaf qGo[m,uvnf;jzpf? pma&;olxH pm0grsm;vdu
k zf ;l wynfv
h nf;jzpfczhJ ;l aom OD;tm'dpt
rnf&dS
&[ef;wpfyg;u ]]OD;Z0e? wynfah wmfO;D av;tdrrf mS ausmufqif;wkwpfql a&mufaew,f bk&m;? rEav;u
yifv
h mwmwJ?h tJ'g bke;f Bu;D ausmif; ydUk cdik ;f &OD;r,f? ausmufqif;wkukd tdrrf mS rud;k uG,af umif;bl;qdw
k m
olwdkUrodMubl;}}
]]tvdk- ausmufqif;wk tdrfrSmudk;uG,fawmh bmjzpfvdkUwkef;? OD;tm'dp&JU}}
olu tHhMoaomrsufvHk;jzifh uREfkyfudk vSrf;Munfhum
]]vludk cdkufwwfw,fqdkwm OD;Z0e rMum;zl;bl;vm;}} [k ar;\/ uREkfyfu ]]Mum;zl;om;yJ? 'gayr,fh Mum;wkdif; ,Hkp&mrvdkbl;av? ,kwd &Sd^r&Sd pOf;pm;a0befNyD;rS
,Hk&rSmaygh}}
]]a&S;xHk;vnf; ry,feJU? aps;oHk;vnf; rvG,feJU- qdkwJh pum;&Sdw,f? OD;Z0eu a&S;xHk;udk
y,frvdkUvm;}}
]]'Dpum;yHku aumif;wJh? tusKd;jyKwJh a&S;xHk;udkom ry,feJUvdkU ckdif;wm? raumif;wJh
vlUavmuudk aumif;usKd;rjyKwJh a&S;xHk;awGudkawmh &J&J0Hh0Hh y,fypf&r,f? yk*HjynfrSm t&ifwkef;u
aA'ifa[m? "mwfu
kd ?f aq;uk? yef;OD;yefaewJh t&nf;Bu;D awGukd ud;k uG,cf MhJ uw,f? 'ga&S;xH;k yJ? jrefrm
jynfrSm olwdkU wGifus,faewm ESpfaygif;tMumBuD;yJ}}
]]'Dvdk raumif;wJh a&S;xHk;BuD;om &Sift&[Hudk q&mwifNyD; taemf&xmrif;BuD;u &J0HhpGm
z,f&Sm;ypfcJhvdkU jrefrmjynfom;tm;vHk; tckvdk ppfrSefaumif;rGefwJh ax&0g'Ak'bmomudk MunfndK
udk;uG,fcGifh&aeMuwm r[kwfvm;}}
]]tJ'gawmh [kwfwmaygh}}
]]'gwif ruygbl;? raumif;wJh a&S;xHk;rSef&if b,fae&m b,fa'orSmyJjzpfjzpf y,f&Sm;
ypf&if [kwfwm? aumif;wmcsnf;yJ}}
]]tdE,
d Edik if rH mS qd&k if t&ifwek ;f u vifaovdUk rD;IUd aeNyq
D &kd if r,m;u tJ'rD ;D yHx
k cJ ek cf sNy;D
ao&w,f? usefrae&pf&bl;? rdef;rawGudk vl&mroGif;bJ MuOfxm;wmaygh? wu,fvdkU rD;yHkxJckefrcsbJ
usef&pfwJh rdef;rqdk&ifvnf; ESpfzufaqGrsKd;tm;vHk; tygt0if ywf0ef;usifwpfckvHk;u rdef;rysufvdkU
oabmxm;NyD; taygif;toif;rvkyfbJ 0dkif;MuOfvdkufMuw,f}}
]]awmfawmf&ufpufNyD; vlrqefwJh tavhtxBuD;ygvm;}}
]]tJ'g OD;tm'dpajymwJh a&S;xHk;yJav? Ak'yGifhawmfrlvmNyD;wJhaemuf ]vlom;rSeforQ r[m
ukov
kd f (Bu;D rm;aomukov
kd )f pdwaf Mumifh jzpfwmcsn;f rdUk a,mufsm;eJUrde;f r twlwo
l mjzpfonf? rnfou
l
rnfolUxuf jrwfonf? ,kwfonf[l r&Sd}vdkU jywfjywfom;om; a[majymawmfrlcJhwmaMumifh tck
qdk&if tJ'DtavhtxBuD; aysmufoavmuf jzpfaeygNyD/
tmz&duwdu
k x
f u
J rSww
f myJ? uRe;f Edik if aH v;wpfct
k aMumif; zwf&ao;w,f? tJ'ED ikd if &H UJ
tavhtxu rdbawGudk tdkrif;csdeJUaewJhtxd rxm;Mubl;? tdkrif;csdeJUrS aooGm;&if aemufb0rSm
vnf; tdkrif;csdeJUaer,fvdkU t,l&SdcJhMuw,f}}
]][if- tJ'Dawmh rdbawGudk bmvkyfypfMuovJ}}
]]bmvkyfypf&rvJ? toufajcmufq,ft&G,favmuf a&mufNyDqdkwmeJU om;jzpfolu
awmif;xJxnfhxrf;oGm;NyD; awmeufxJrSm&SdwJh {&mracsmufBuD;xJ ypfcsNyD; owfypfvdkufwmaygh}}
]]&ufpufvu
kd w
f mbk&m;? 'Dvq
kd akd wmh olwUkd wpfEikd if v
H ;kH ymeE&,
d uH xku
d af eMuwmaygh
bk&m;}}
]]'gaMumifh vlUavmuudk aumif;usK;d rjyKwhJ a&S;xH;k rsK;d usawmh y,f&r,fvUkd ajymwmaygh?
tckawmh tJ'Dt,ltqBuD; aysmufpjyKaeNyDvdkU od&ygw,f? 'DEdkifiHeJU qufpyfrI&SdaewJh jzpf&yfuav;
ESpfck wynfhawmf zwfzl;xm;w,f? aMuuGJp&mvnf;aumif;? oifcef;pm &p&mvnf; aumif;w,f}}
]]jrefjrefajymygbk&m;}}
]]tif;- awmfawmf pdwf0ifpm;aeNyD xifw,f? yxrwpfcku om;wpfa,muf[m rdcif
tdu
k kd apmapmuvdk acsmufxyJ pfcsNy;D owf&atmif awmif;xJxnfNh y;D xrf;vmw,f? 'Dvakd e&mrsK;d [m
tESpif g;q,fwpf&maerS wpfacgufavmuf oGm;Muwmqdak wmh vrf;&,fvUkd r&Sb
d ;l ? awmwd;k Ny;D &rf;orf;
oGm;Mu&wmyJ? wcsKUd tjyefusrS vrf;aysmufrsupf v
d nfvUkd tpma&pmiwfNy;D awmxJrmS aooGm;MuwJh
om;orD;awGvnf; &Sdw,f? rdboGm;owf&if;eJU udk,fyg aooGm;Mu&wmaygh? 'DtjzpfawGudk Mum;zl;
xm;wJh awmif;xJu rdciftdk[m vufvSrf;rDorQ opfcufawGudk csKd;,lNyD; aywpf&mavmufrSm
wpfacsmif;EIef; wpfacsmif;EIef;eJU wpfvrf;vHk; ypfcsvmcJhw,f/
rdcifuo
kd wfzUkd aZmwpfco
k m&Sw
d hJ om;uawmh 'gawGukd rod&mS bl;? a&SUudo
k m pGwo
f mG ;ae
wmaygh? 'DvdkeJU acsmufurf;yg;udka&mufawmh ypfrcsrDrSm rdcifudk ]aemufqHk;taeeJU bmrSmcJhcsifovJ}
vdkU ar;awmh ]om;tjyefrSm rsufpdvnf vrf;rSm;rSmpdk;vdkU vrf;wpfavQmufvHk; aywpf&mwpf&mrSm
wkwfwpfacsmif;EIef; csxm;&pfcJhw,f? 'Dwkwfacsmif;av;awG MunfhNyD; tdrfudkta&mufjyefyg} wJh/}}
]]tJ'rD mS wif om;jzpfo[
l m rdbarwmudk em;vnfomG ;Ny;D rowfawmhbJ tdru
f kd jyefac:
vmcJhowJh}}
]]rdbarwm[m tHhMop&mygvm; bk&m;}}
]]tHMh op&maygh? aemufwpfcu
k vnf; 'DypkH yH ?J om;jzpfou
l zcifuo
kd wf&atmif awmif;xJ
xnfhxrf;vmcJhw,f? 'DtcsdefrSm owfr,fhol&JU om;i,fwpfa,muf[m rodrom aemufuvdkufoGm;
owJh? olUtazu rvdkufapcsifrSef;odvkdU rodatmif vdkufoGm;wmaygh/
olUtbdk;udk owfr,fqdkwmawmh olu rod&Smygbl;? acsmufBuD;em;a&mufvdkU tbkd;jzpf
olukd ypfcsr,fvyk w
f t
hJ cgusawmhrS uav;i,f[m zcifa&SUtajy;oGm;Ny;D ]taz? 'gbmvkyf wmvJ}vdUk
twif;ar;owJh? 'Dtcg olUtazu ]wdkUEdkifiH&JU xHk;pHtwdkif; wtm;rtdkcif rif;tbdk;udk owfwm}vdkU
ajzowJh? 'Dawmh om;i,fu wpfcGef;jyefajymvdkufowJh? tJ'Dpum;aMumifh ol[m olUtazudk rowf
jzpfawmhbJ tdrfudk jyefac:vmcJhowJh? olUom;av; ajymvdkufwJh pum;u -
tokbjrifwm r*Fvm
uREyfk o
f nf 2000ckEpS t
f wGi;f u uREyfk af &;aom ]rsu&f nfruscifoad pcsi}f pmtkyrf w
S qifh
NrdwfNrdKUe,frS 'um'umrrsm;\ yifhavQmufrIaMumifh NrdwfNrdKUe,fESifh weoFm&DNrdKUe,fwdkUwGif (88)n
Mumatmif w&m;awmfrsm; a[mMum;cJ&h onf/ xdo
k Ukd a[mMum;&if;rS Nrw
d Nf rKd Ue,frS &Gmwpf&mG odUk a&muf
&Sd\/ xdk&GmwGif ESpfna[m&ef pDpOfxm;Mu\/
xl;jcm;rIwpfcu
k m; &Gm\ocsK i;f onf bke;f Bu;D ausmif;aemufrmS &Sad e\/ xdUk aMumifh tokb
csvQif ausmif;0dik ;f xJrS jzwfomG ;Mu&\/ xdt
k jzpfukd ausmif;xdik b
f ek ;f Bu;D u oabmrus/ wpfaeUcif;wGif
uREfkyfa&SU toHxGufNyD; NiD;\/
]]OD;Z0ea&? 'Dausmif;rSm ausmif;xdkif&wm usefwm tm;vHk;tqifajyw,f? tokbBuD;
ausmif;0dik ;f xJu jzwfjzwfcswmuawmh r*Fvmudk r&Sb
d ;l ? 'gaMumifh 'Dausmif;[m wd;k wufoifo
h avmuf
rwdk;wufbl; jzpfaew,f}}
xdkq&mawmfonf oufawmf (50)? 0gawmf (30)cefU &SdNyDjzpfaomaMumifh uREfkyfxuf
(10)0gausmaf usmf Bu;D \/ xdUk aMumifh avQmufxm;&rnfrmS tifrwefcufc\
J / q&mBu;D avoH rayguf
atmif ESpfodrfhonfhoabmrsKd;a&mufatmif owdxm;avQmuf&\/
]]r*Fvmjzpfw,fqdkwm ukodkvfjzpfwmudk ajymwmyg bk&m;? tr*Fvm - qdkwmuawmh
tukodkvfvdkU ,l&rSmaygh bk&m;? 'Dae&mrSm q&mawmf ausmif;xdkif&wm odyfuHaumif;w,f bk&m;?
ocFsKdif;ajrudk jrif&wdkif;? tokbcswmudk jrif&wdkif; ]aMomf igvnf; ao&awmhrSmygvm;}qdkwJh aojcif;
w&m;udk trSwf&wJh ]r&PmEkwdbm0em}udk yGm;rsm;NyD;om; jzpfaewmudk bk&m;}}
]]bm0emukodkvfqdkwm 'geukodkvf? oDvukodkvfxuf trsm;BuD;omygw,f bk&m;?
'gaMumifh ]romwpfacguf ausmif;q,facguf} vdkU qdkwmaygh bk&m;}}
]]romwpfacguf ausmif;q,facguf&JU t"dyg,ftjynfhtpHku b,fvdkvJ bk&m;? wynfh
awmfwdkU ajymomajymaeMuwm aocsmrodao;bl;}}
ab;rS 'umwpfOD;u 0ifar;\/
]]t"dyg,fuawmh romwpfacguf vdkufydkU&if; ]igvnf; wpfaeU ao&rSmygvm;}qdkwJh
r&PmEkwdbm0emudk yGm;rsm;vdu
k &f if ausmif;udq
k ,facgufomG ;Ny;D vSL'gef;wJh 'geukov
kd ?f aqmuf
wnfwJh oDvukodkvfxuf trsm;BuD; omw,fvdkU ajymwmyg? 'gaMumifh q&mawmfrSmvnf; tokb
jrifwdkif; ]r*Fvm} jzpfaewmaygh bk&m;? r*Fvmqdkwm ukodkvfygyJ bk&m;}}
]]tif; - OD;Z0eajymrSyJ pdwfqif;&Jp&muae pdwfcsrf;omp&m jzpfvmNyD}}
q&mawmfu xdkodkUtrdefU&Sdvmojzifh uREfkyfrSm tvGef0rf;om&\/ uREfkyfudk qufvuf
ajymapvdkonfh trlt&mudk awGU&ojzifh qufvufavQmufxm;&\/
]]tokbawGU&if r*Fvmr&Sb
d ;l ? vmbfww
d w
f ,fqw
kd hJ tjrif[m avmuD*P
kd ;f q&mawG&UJ
tjrif? [dEL 0g'&JU tjrifawGygbk&m;? Ak'0 g'&JU tjrift&awmh ]oHCmhypn;f udak &Smif? tokbypn;f udk
aqmif}vdUk awmif pum;yH&k ydS gw,f/ ul;wdUk cpwJh ta<uaphuakd qmif&if aps;a&mif;aumif;w,fvUkd awmif
t,l&SdMuygw,f}}
ul;wdkUcjyem
ao&Gmumv? a&mufMuaomcg
udk,fhaemufudkum;? bmrsm;ygrSm
ypnf;pkpk? wpfckryg
udk,fjyKxm; uHrsm;ygrnfom/
F
txkyfuav;wpfjyifjyif
udk,fhaemufygrnfxif
txkyf&Sif aovdkUoGm;
usefwJholawG a0vdkUpm;
bmurSvnf; ygroGm;
ao&Gmusawmh tyg,fvm;
edAmefa&mufzdkU tcufom; / /
(wdyd#u"&q&mawmf OD;aumov)
txufyg uAsmav;udk Ak'bmom0ifwdkif; emzl;Mu? Mum;zl;Muyg\/
]]ud,
k af o&if bmrS ygwmr[kwb
f ;l ? 0wfay;vdu
k w
f hJ t0wftpm;u aumif;ae&ifawmif
okb&mZmu cRwf,lvdkufao;w,f? udk,fvkyfxm;wJh ukodkvfyJ udk,fhaemufudk ygrSm/}}
F
tcsuu
f kd axmufq a&S;jrefrmBu;D rsm;\ oDvwefc;kd aMumifh vlaoudk acgif&rf;yef;
yefay;vdkufonfESifh olUtvdkvdk okomef&Sd&modkU xoGm;onfqdkjcif;rSm [kwfEdkifzG,f&Sdonf[k xifrd\/
a&S;acwfu ul;wdkUc xnfhay;onfrSm okb&mZmtwGufomjzpfaMumif; pmIolrsm; odavmufayNyD/
,ckacwfwGifum; okb&mZmrsm;twGuf usif;wl;c? tacgif;crsm;udk oD;oefUay;ae&NyDjzpfojzifh ul;wdkUc
xnfhp&m rvdkaMumif; xif&Sm;\/
wpfzef oHo&mtwGufvnf; ]ul;wdkUc}ESifh bmrSrqdkif? ]ukodkvf? tukodkvf}ESifhom qdkif
aMumif; xif&Sm;ay:vGifae\/ vlq,fa,mufaovQif aiGESpfusyfcGJ ajrBuD;xJa&mufNyD; tvum;jzpf
&\/ ta,mufwpf&mqdkvQif aiG (25)usyf? ta,mufwpfaxmifqdkvQif aiG(250)usyf? ta,muf
wpfaomif;qdv
k Qif aiG(2500)usy?f ta,mufwpfoed ;f qdv
k Qif aiG(250000)usy?f ajrBu;D xJwiG f tvum;
jzpfNy;D ysuq
f ;D oGm;&\/ jrefrmEdik if \
H acwftqufqufwiG f vlaygif;oef;ESiahf usm
f aoqH;k oGm;cJNh y;D
jzpf&m aiGrsm;onfvnf; oef;ESifhcsDcJhavNyD/
rSm;,Gi;f onfh t,ltqwpfcak Mumifh bmoma&;? vlraI &;? use;f rma&; rnfonft
h wGurf S
tusKd;r&SdbJ ajrBuD;xJwGif ysufpD;oGm;&aom aiGrsm;udk awG;rdwdkif; ESajrmp&m aumif;vSawmh\/
rnfonfhaumif;usKd;rS r&Sdaom t,ltqBuD;udk tvQiftjref y,fpGefUEdkifMuygap/
omoemyGJ jyem
Ak'b
mom0ifwUkd \ bk&m;cef;wGif iSuaf ysmig;zD;qdik f uefUawmhyu
JG kd tdrt
f awmfrsm;rsm;wGif
awGU&wwf\/ ar;MunhfvQif ]omoemyGJ}[k ajzMu\/ omoemig;axmifudk &nfrSef; iSufaysmig;zD;
xnfhonfh oabmyif/ omoem[lonf ]tqHk;tr}[k t"dyg,f&\/ t&aumufvQif Ak'a[mMum;
awmfrlaom w&m;awmfrsm;udk&\/
omoemonf yk*Kd vrf [kwaf omaMumifh uefUawmhypJG aom ypn;f rsm;jzifh ylaZmfr&ay/
omoemawmfudk ax&0g'enf;usus ylaZmfvdkvQif (1) tukodkvfrSeforQudk rjyKvkyfjcif;/
(2) ukodkvfrSeforQudk jynfhpHkapjcif;/
(3) rdrdpdwfudk jzLpifatmifxm;jcif;/
[laom bk&m;&SifwdkU\ tqHk;trtwdkif; aexdkifusifhoHk;&efom jzpf\/ xdkodkUr[kwfbJ
omoemudk ypnf;tmrdojzifh ylaZmfay;csifygao;onfqdkvQif jrwfpGmbk&m;tqHk;trtwdkif; aexdkif
Muaom olawmfaumif;rsm;udk axmufyv
hH LS 'gef;Mu&efyif jzpf\/ pum;onfum; rSe;f qa&;om;jcif;
r[kwf/ Ak'\ TefMum;csuftwdkif; a&;om;jcif;jzpf\/
ykPm;wpfOD;onf Ak'tm; xl;jcm;aomar;cGef;wpfck ar;zl;\/
]]jrwfpmG bk&m;? &wemoH;k yg;udk ylaZmf&m bk&m;&wemudv
k nf; ylaZmf&ef vG,u
f yl gonf?
oHCm&wemudv
k nf; ylaZmf&ef vG,u
f yl gonf? w&m;&wemudu
k m; ylaZmf&ef rvG,u
f l jzpfaeygonf?
wynfhawmfonf w&m;&wemudkvnf; ylaZmfvdkygonf? TefMum;ay;awmfrlyg bk&m;}}
&ufvnfjyem
2000 jynfEpS \
f rd;k wGi;f umvuyif jzpf\/ uREykf o
f w
D if;oH;k &m a&TjynfomNrKd U? rEav;
ausmif;\a&SUwGif ukudKyifBuD; ESpfyif&Sd\/ t&dyftm0goaumif;ojzifh vrf;oGm;vrf;vmrsm; rMum
cP em;cdMk u\/ cHw
k ef;&Snrf sm;ESihf aomufa&td;k pifwpfcu
k kd pDraH y;xm;jcif;aMumifv
h nf; vly*k Kd vrf sm;
omru &[ef;? omraPrsm;yif 0ifa&mufem;aewwfMu\/
(6)&yfuGuf twGif;wGif bkef;BuD;ausmif;aygif; (70)cefU&Sd\/ o&ufawmwdkufuJhodkU
bkef;BuD;ausmif; &yfuGufBuD; wpfckyif jzpf\/ xl;jcm;csufwpfckum; wpf&yfuGufvHk;wGif uREkfyf
ausmif;rS a&onf taumif;qHk; tav;yifqHk;jzpfaejcif;yif/ &efukefNrdKUay:rS 'umrsm;uyif *sKd;jzL
a&xuf aumif;onf[k csD;rGrf;Mu\/
ajz/
ar;/
ajz/
ar;/
ajz/
/
/
/
/
/
aocsmygw,f/
'gusawmh b,f'd|d pifoGm;owkef;/
ow'd|d pifoGm;ygw,f/
aMomf ...taMumif;jzpfvdkU tusKd;jzpfwmyJvdkUodawmh bm'd|dpifowkef;/
Oap''d|d pifygw,f/
awmfNyD? 'Davmufqdk 'um? 'umrwdkU ow'd|dpifNyD/
(rdk;ukwfq&mawmf? trSwf (4)usrf;pm? 'd|druGm&if edAmefrjrif)
vlav;rsKd;
(1)
(2)
(3)
(4)
edAmefjyem
Ak'bmom0ifawG[m aowmeJU ywfouf&if ow'd|d jzpfwwfMuw,f/
edAmefeJU yufoufvm&if Oap''d|d jzpfwwfMuw,f/
(rdk;ukwfq&mawmf)
rd;k ukwq
f &mawmf\ w&m;acGwpfacGrS pum;wpfy'kd yf if jzpf\/ vlaowmESihf ywfouf
ow'd|jd zpfyu
kH kd &ufvnfjyemaqmif;yg; &Si;f jycJNh y;D jzpfonf/ ,ck edAm efEiS hf ywfouf Oap'
'd|d tjzpfrsm;yHkudk &Sif;vif;ygOD;rnf/ yxra&Tusif q&mawmfbk&m;BuD;uvnf; edAmefESifhywfouf
Ak'b
mom0ifrsm; Oap''d|Bd u;D odUk ruyfa&mufap&ef ]*r&D m*r&D r[medAK wm'DyeD} [laom usr;f Bu;D udk
a&;om;awmfrlcJhonf/
q&mawmfBuD;\ arwm? apwemum; BuD;rsm;vS\/ usrf;pma&;om;&m pmayrjynfhpHk
olwUkd twGuf tusO;f ? pmayjynfph o
kH w
l Ukd twGuf tus,q
f Nkd y;D ESpcf ef;a&;om;cJ\
h / 'Gg&*dP
k ;f omoemydik f
tk#fzdkq&mawmfBuD;onfvnf; 'umwpfOD;\ avQmufxm; awmif;yefcsuft& edAmefESifhywfouf
]pEr@vokupmwef;}[laom usrf;pmi,fudk a&;om;awmfrlcJh\/
(3)
edAmef*kPf&nfrsm;
tocFwH tewH temo0H?
opyg&H edykPH ok'k'oH/
tZZ&EH "k0H tyavmudeH?
ted'eH edyyH oEH/
trwH yPDwH od0 acrH?
wPSmua,m tp&d,H tAKwH/
teDwduH teDwd"rH?
edAmearwH ok*awe a'odwH/
tAsmyaZm 0d&ma*g p?
ok'd rkwd tev,H/
'DyH avP wme?
o&P y&m,PEd / /
(oVm,we oH,kwfygVdawmf)
(1)
tocFwH
(2)
(3)
tewH
temo0H
(4)
(5)
(6)
(7)
(8)
(9)
(10)
(11)
(12)
(13)
(14)
(15)
(16)
(17)
(18)
(19)
op
(20) teDwduH
- tvHk;pHk qif;&Jab;'Pf[lorQ b,f[mwpfckrQ r&Sdxaom/
(21) teDwd"rH
- qif;&J&SdaomoabmrsKd;rS qefUusifbufBuD; jzpfaexaom/
{wH {wm'doH - odkUoabm&Sdaom w&m;xl; w&m;jrwfudk? edAmeH - edAmef[l? ok*awejrwfpGmbk&m;onf? a'odwH - a[mMum;awmfrltyfNyD? aom"arm - xdkedAmef
w&m;awmfonf?
(22) tAsmyaZm p - ab;&efwGufwm b,f[mwpfck aMumifhMup&m r&Sdonfvnf; jzpf\/
(23) 0d&ma*g p
- ab;&efjzpfaMumif; &m*taygif;rS aumif;aumif;Bu;D uif;a0;&mvnf;jzpf\/
(24) ok'd p
- ab;&efvmbG,f toG,foG,faom tnpftaMu;rS uif;a0; pifMu,fonf
vnf;jzpf\/
(25) rkwd p
- ab;&efxlxyf bHkoHk;&yfwdkUrS vSvSBuD; vGwf&mvnf; jzpf\/
(26) temv,H
- tvdkvdk0 tvHk;pHkvSojzifh b,f[mwpfckrQ rawmifhwm&mvnf; jzpf\/
(27) 'DyH
- y&dedALwmyk*dKvfwdkU\ ykef;atmif;&mwnf&m uRef;BuD;ozG,fvnf; jzpf\/
(28) avPH
- y&dedALwmyk*dKvfwdkU\ ab;rSvGwfaMumif; ykef;atmif;cdkem;&mvnf; jzpf\/
(29) wmPH
- rdrd wnfa&mufvmol y&dedALwyk*dKvfwdkUtm; ab;rvm&atmif wu,f
apmifha&SmufEdkifonfvnf; jzpf\/
(30) o&P
- rdrx
d cH rkd ;DS vmol y&deAd L wyk*Kd vf ab;rqdu
k &f atmif ab;wumudak umif;pGm
zsufpD;wwfonfvnf; jzpf\/
(31) y&m,PH
- y&deAd L wyk*Kd vw
f Ukd \ tvGet
f uJ wnfae&m vJavsmif;&mjzpf\/ (0g) ab;udk
aMumufoyl *k Kd vjf zLwdUk \ wu,fab;rSvw
G af Mumif; aumif;aumif;Bu;D vJavsmif;
wnfae&mvnf; jzpf\/
(yxra&Tusifq&mawmfBuD; ay;aomteufjzpf\)
*kPf[lonf *kaP;rS jzpfay:vm\/ xdkUaMumifh *kPf&SdvQif *kaP;&Sdonf[k rSwftyf\/
*kaP;[lonf yk*Kd v?f j'yf? oabmw&m;? t&m0wKwpfcck k jzpf\/ *kP[
f o
l nf xdt
k &mrsm;rS xGuaf y:
vmaom pGr;f &nfowd jzpf\/ azmfjyxm;aom (31)rsK;d aom *kPw
f Ukd onf edAm ef[al om *kaP;rSxu
G f
ay:vmjcif;jzpf\/
edAm ef[al om *kaP;r&Sb
d EJ iS hf (31)csuaf om*kPrf sm; xGuaf y:rvmEdik af y/ oH;k csuf
ESifhywfouf opoHcdyf jyxm;aom OyrmrSm rSwfzdkUaumif;\/
c,rwH eedAmeH?
*rD&m 'd 0gpawm/
tbm0[d ukrmeH?
avmra0 t0gpawm/
(opoHcdyf)
kyfemrfcEm ukefNidrf;umrQonf edAmefr[kwf? tb,fhaMumifhenf;[lrlum; ygVdawmfwdkU
okedykPH? ok'k'oH? tZZ&EH ponfjzifh edAmef\*kPfyk'frsm;udk a[mawmfrlxm;aomaMumifh jzpf\/
rif; /
/ vufcHygNyD t&Sifbk&m;/
vkyfief;pOfudk Munfh edAmefudk rD;ESifh Oyrmay;xm;jcif; jzpf\/ 0g;vHk;ESpfvHk; yGwfwdkuf
&m rD;onf rnfonfh 0g;vH;k xJrmS rS r&S/d odUk aomf MumMumyGww
f u
kd af omtcg rD;onf xGuaf y:vm\/
xdkUtwl 0dyemPfjzifh cEmig;yg;udk tedp 'ku tew Iae\/ 0dyemPfxJwGifvnf; edAmef
r&S/d cEmig;yg;xJwiG v
f nf; edAm efr&S/d odUk aomf IymG ;zefrsm;vmaomtcg tcsed u
f sonfEiS hf edAm efonf
ay:vm&\/
xdUk aMumifh edAm efukd rD;ESiOhf yrmay;jcif;onf vkyif ef;pOfuMkd unf
h ay;xm;jcif;[k qdck jhJ cif;
jzpf\/
Nidfrf;at;rIcsrf;om
tqif;? toH? teHU? t&om? tawGUtxd paom umr*kPfig;yg;onf cHpm;&aom
a0',dwokcrsm; jzpf\/ cHpm;&aom csrf;om[k qdkvdk\/ ykxkZOfrsm;onf oHo&m tqufqufu
a0',dwokc cHpm;&aom csr;f omwpfrsK;d om xyfcgwvJvJ cHpm;zl;Mu\/ edAm ef\ ]oEo
d ck }Nird ;f at;
aom csrf;omudkum; wpfBudrfwpfcgrS rcHpm;zl;cJhMuacs/
xdUk aMumifh umr*kPt
f &om cHpm;aom a0',dwokcudo
k m txifBu;D Ny;D edAm eft&om
cHpm;aom oEdokcudk txifrBuD;jcif; jzpf\/ xdkodkU tjyifyef;pdwfu txifrBuD;aomfvnf; twGif;
pdwu
f txifBu;D Ny;D ESpo
f ufaejyef\/ vufawGUjytH/h ykxZk Ofvo
l m;wdik ;f ESpEf pS Nf cKd uNf cKd uf tdyaf rmus
&onfudk tvGefESpfouf\/
xdUk aMumifh urmay:wGif aps;Bu;D ay;&aom tdyaf q;trsK;d rsK;d ta&mif;oGuaf ejcif;jzpf\/
aocsmqef;ppfMunfhvQif tdyfarmusaecsdef jrif? Mum;? eH? pm;? xd? od tmHkajcmufyg;cHpm;rI wpfckrS
r&Sad wmhay/ xdo
k Ukd a0',dwokc r&Sad omfvnf; Nird ;f at;aom csr;f omwpfrsK;d udu
k m; cHpm;aeonfom
jzpf\/ tmHkajcmufyg;rS vGwfaeaom avmuDcsrf;omwpfrsKd;[k qdk&rnfjzpf\/
tdyfaysmfaepOf cHpm;&aom Nidrf;at;rIt&omav;udk ykxkZOfvlom;rsm; tb,frQ
avmuf rufarmMuoenf;qdv
k Qif tdyaf rmusaeolwpfa,mufukd r&ruEI;d Ny;D aumif;ayhqakd omtpm;
tpmrsm;udk auR;aomfvnf; aus;Zl;rwifonft
h jyif tdyaf &;ysuaf tmifvyk o
f nf[k qdu
k m pdwq
f ;kd onf
udkom awGU&vdrfhrnf/
]]tdyfaysmfwmrsm;uGm pm;&? aomuf&? jrif&? Mum;&? xdawGU&wmvnf; r[kwfbJeJU
bmvdkUrsm; aumif;wmvJ}}[k ar;vQifum; Edk;vmolu wduspGm ajzqdkwwfrnf r[kwfacs/ ESpfNcdKufpGm
tdyfaysmfjcif;onf tvGefaumif;\/ tcsufudk tdyfaysmfolwdkif; od\/ odkUaomf olwpfyg; oabm
aygufatmif jyefrajymwwf/
tb,haf Mumifh jyefrajymwwfoenf;[k awG;Munfv
h Qif cHpm;aeus useaf vmuDtmHrk sm;
xJwGif tdyfarmusjcif;ESifh wef;wlvdkuf aumif;aomtmHkrsKd; r&SdaomaMumifh [laom tajzonf
xGufay:vm\/ avmuDtmHkxJwGif yg0ifaom tdyfarmus&onfh csrf;omonfyif tmHkajcmufyg;
t&omudk cHpm;aom a0',dwokcxuf omvGefaeao;&m avmuDcsrf;omrSeforQudk vGefoGm;aom
vGwfajrmufrIcsrf;om
avmuDe,fxJwGif tmHkajcmufyg; cHpm;rIxuf omvGefaom csrf;omwpfrsKd; &Sdao;\/
xdck sr;f omum; vGwaf jrmufrcI sr;f omjzpf\/ a&m*grsm;pGmwdUk wGif Elema&m*gum; aMumufp&mtaumif;
qHk;? pufqkyfp&m taumif;qHk;jzpf\/ Elema&m*gonfwpfa,mufonf q&maumif;? aq;aumif;ESifh
awGUNyD; a&m*g &Sif;&Sif;vif;vif; aysmufuif;oGm;\/
Elema&m*grS vGwfajrmufoGm;jcif;yif jzpf\/ xkdvGwfajrmufrIcsrf;omonf umr*kPf
csr;f om a0',dwokcxuf rsm;pGmomvGeaf Mumif;udk a&m*gwpfrsK;d rsK;d aysmufz;l olwikd ;f vufcrH nfom
jzpf\/ 1995 0ef;usifcefUu jrefrmwpfjynfvHk;eD;yg; 0Ja&m*g pGJMu\/
wifyg;awG? aygifawG ukwfvdkU rNyD;Edkifatmif ,m;\/ vufacsmif;rsm;wGif t&nfMunf
zkrsm; ayguf\/ EkdifiHjcm;aq;? jrefrmwdkif;&if;aq;? aq;NrD;wdkrsKd;pHk vdrf;aomfvnf; aysmufuif;jcif;
r&Sad y/ rd;k NyKd trsm;qdak om pum;twkid ;f pma&;olvnf; xd0k aJ &m*gpG\
J / xx ukwzf ahJ e&ojzifh aumif;
aumif; rtdyf&aom nursm;\/ tvGef pdwfqif;&J\/ xdka&m*grS csufjcif;aysmufvdk\/
A[kokw&SdolwpfOD;u tBuHay;\/
]]t&Sifbk&m;wdkU 'Da&m*gu ydk;uwpfqifh ul;wm? vdrf;aq;wpfrsKd;avmufeJU tjrpfjywf
raysmufbl;? ausmif;rSm oHCmq,fyg; a&m*gjzpfae&if q,fyg;vHk; wpfNydKifwnf;ukrS aysmufw,f?
ig;yg;u ukNy;D useif g;yg;u rukb;l qd&k if aysmufomG ;wJh ud,
k af wmfig;yg;[m cPbJ? rukwhJ ud,
k af wmf
awGqDu jyeful;wmbJ? ta&jym;ay:rSmjzpfwJh a&m*grdkU ta&jym;a&m*gvdkU ac:w,f}}
]]tpdk;& ta&jym;a&m*gukaq;Hkudk oGm;yg? oGm;wJhtcg vdrf;aq;xnfh&atmif ykvif;
vGwf tvwfpm; wpfvHk;avmuf aqmifoGm;yg/ wynfhawmfwdkU rdom;pkawmif ta&jym;aq;HkrSm
oGm;ukrSbJ 0Ja&m*gu tjrpfjywfaysmufoGm;w,f}}
xdkol\ tBuHay;csufaMumifh ausmif;rS oHCm (7)yg; &efukefta&jym;aq;HkodkU a&muf
oGm;\/ xdkta&jym;aq;Hkonf &efukefjynfolUaq;HkBuD;ESifh rsufESmcsif;qdkif um;vrf;wpfbufrSm
&S\
d / aq;Ho
k Ukd a&mufaomtcg q&m0efq&mrrsm;u aocsmprf;oyfppfaq;Ny;D aq;vnf;oH;k &ufcefU
vmxkd;&ef TefMum;\/ aomufaq;? vdrf;aq; jynfhpHkatmifay;\/
xdw
k iG f vdr;f aq;vdr;f enf;rSm tHMh op&maumif;ovdk TeMf um;csuw
f pfcrk mS vnf; tawmf
xl;jcm;\/ vdr;f aq;vdr;f &yHu
k m; acgif;ESirhf suEf mS udck sex
f m; usew
f pfu,
kd v
f ;kH tESUH vdr;f &\/ xl;jcm;
jzpf\} [k a&;om;awmfrlcJh\/
r*fav;yg;wdUk wGif aomwywrd *fu&kd onfEiS hf umrbHk b0rsm;pGmusiv
f nf&rnfh wPSm
udk y,fowf\/ ou'g*grdr*fudk &onfESifh umr*kPfudk wyfrufaom wPSmMurf;udk y,fowf\/
odUk aomf umr*kPu
f kd wyfrufaom wPSmtEkpm; useaf eao;\/ xdw
k PSmtEkpm;udk tem*grdr*fu
y,fowf\/ odkUaomf jA[mb0udk wyfrufaomwPSm (b0&m*gEko,) usefae\/ aemufqHk;
usefaom xdkb0&m*gEko,udk t&[wr*fu y,fowf\/
Ak'u
wPSmudk tb,fah Mumifh enf;rsK;d pHjk zifh yg;atmifukeaf tmif y,fowfcikd ;f &oenf;/
wPSmavmb\ qd;k usK;d um; rsm;jym;vGe;f aomaMumif[
h yk if qd&k rnf/ ouf&u
dS jkd zpfap? oufru
hJ jkd zpfap
pGv
J rf;wyfrufaom wPSmjzifah ovQif Nyw
d m bHo
k Ukd a&muf\/ xdw
k PSmonf vlom;wdUk oEmefwiG f tq
rwef rsm;jym;pGm jzpfay:aeMurnfqdkvQif urmavmuBuD;wpfckvHk; 'kAduE&uyfac: tiwfab;BuD;
qdkufa&mufrnf jzpf\/
xdkwPSmavmbonf xdkUxuf tvGefrsm;jym;vmrnfqdkvQif urmavmuBuD; wpfckvHk;
a&rsm;vTr;f Ny;D ysupf ;D &rnfjzpf\/ xdUk aMumifh Ak'u
wPSmuif;atmif enf;trsK;d rsK;d jzifh BuKd ;pm;tm;xkwf
cdkif;jcif; jzpf\/ wPSmavmbrS vGwfajrmufrIcsrf;omudk ay:vGifap&ef avmuOyrmwpfckjzifh jytHh/
aiGacs;xm;&m jyefr&ojzifh vlwpfa,mufonf tvGefylavmifae\/ aiGaMu;tay:
wyfrufaom avmbu avmifNrdKufaejcif;aMumifh jzpf\/ avmbtay: taMumif;jyK a'goyif
ul;vmum wpfzufvludk axmifusatmif w&m;pGJ&&if aumif;rvm;? acsmif;ajrmif; owfypf&&if
aumif;rvm;txd pdwful;\/
tdyrf &? pm;r& jzpfae\/ xdt
k csed rf mS yif EIid ;f csed q
f ifjcifEikd af om tawG;wpfck ay:vm\?
]'DavmufaiGav; qHk;oGm;vdkU ighrSm bmrSjzpfoGm;wm r[kwfbl;/ trIvkyf&if acs;xm;wJhaiGeJU rum
rdatmif ukefvdrfhr,f/ vlowfrdvdkU axmifusoGm;&ifvnf; ighb0[m oHk;r&atmif ysufpD;oGm;NyD/}
]oluvnf; ay;Edik pf rG ;f r&Sv
d Ukd ray;wmbJ? vdt
k yfwo
hJ u
l kd pGeUf Bu&J if umv'gejzpfw,fvUkd
bk&m;&Siu
f awmif a[mxm;awmfral o;wmbJ? uJ jyefay;&ifvnf; ,lr,f/ jyefray;&ifvnf; vSLw,f
uGm}[k pdwfavQmhcsvdkuf\/ xdkodkU pdwfavQmhcsvdkufjcif;onf acs;xm;aomaiGtay: wyfrufaeonfh
wPSmudk y,fowfvdkufjcif;yif jzpf\/
xdkodkU pdwfavQmhcsvdkufonfESifh vGwfajrmufat;csrf;aom csrf;omwpfckudk cHpm;vdkuf
&\/ t&yfpum;jzifo
h ;kH vQif pdwo
f nf av;vHxikd ;f rIid ;f jcif; r&Sad wmhbJ ayghqif;oGm;\/ um; acs;xm;
aom aiGtay: wyfrufaomavmbrS vGwaf jrmufrcI sr;f omyif jzpf\/ ,ck yHpk EH iS hf cyfqifqifjzpf&yf
rsKd;rsm;udk vlwdkif; wpfrsKd;r[kwf wpfrsKd; BuHKzl;Murnfom jzpf\/
A[d' ypnf;0wKtay:rSm wyfrufaom wPSmrS vGwfajrmufjcif;onfyifvQif rQ
avmuf csr;f omaevQif tZw cEmig;yg;tay:wyfrufaom avmbrSvw
G af jrmufaom edAm efcsr;f om
qdv
k Qif tb,fuo
hJ Ukd aom t&mESirhf Q wdik ;f wmvdUk r&atmif csr;f omrnfqo
dk nfukd rSe;f qodEikd af y\/
xdkUaMumifh Ak'u -
N*Kd [q
f ;kd jyem
1999 ckESpfcefUu jzpf\/ uREfkyfonf vHk;csif;pmtkyfwpftkyf a&;&ef&Sdojzifh vlol&Sif;NyD;
at;csrf;aom aiGvJhuefawm&ausmif;odkU a&mufoGm;\/ xdkausmif;onf vSnf;ul;NrdKUe,f tpGefwGif
wnf&SdNyD; awm&ausmif;rS t&yfav;rsufESm av;rdkifausmfywfvnftwGif; v,fuGif;BuD;om&Sdojzifh
olawmfpifrsm;tBudKuf wdwfqdwfrI&oudk tjynfht0 ay;pGrf;Edkifonfh ae&mwpfckyif/
a&S;ESpfaygif;rsm;pGmuwnf;u wl;xm;aom uefBuD;wpfuef\ trnfonfyif awm&
ausmif;\emrnf jzpfomG ;jcif;yif/ ausmif;xdik q
f &mawmf OD;Ow&onf aA'ifeuwf 0goemygoljzpf\/
odkif;wwfolonf awGUolwdkif;ESifh odkif;upm;csif\/ pma&;olonfvnf; tawGUtBuHKxl;ESifh BuHKwdkif;
pma&;csif\/
xdkUtwl aA'ifq&mwdkif;onfvnf; &if;ESD;uRrf;0ifolwdkif;udk wGufcsufay;csifMu\/
xdUk aMumifh uREykf \
f arG;ou&mZfukd ar;Ny;D wGucf suaf vawmh\/ tajzud&k onfEiS hf ol\rsuv
f ;kH onf
jyL;us,f 0dkif;pufvm\/ uREfkyfudkvnf; wjcm;urmuvmaom N*dK[fom;wpfaumiftvm; tHhMo
xl;qef;pGm pl;pdkufMunfhav\/
]]OD;Z0e? t&Sifbk&m;u wu,fhN*dK[fqdk;xJ a&mufaewmyJ? 'DN*dK[fqdk;xJ a&mufolwdkif;
vufatmufi,fom;awG&UJ awmfveS yf ek u
f efjcif;udk cH&w,f/ r[kww
f kwaf wG tpGyt
f pGcJ &H Ny;D t&Suf
wuGt
J usK;d enf; jzpf&wwfw,f? 0rf;Adu
k f tcGt
J pdwcf &H wwfw,f/ 'grSr[kwf 0rf;Adu
k rf mS 'Pf&mtBu;D
tus,f&udef;&Sdw,f/
'DN*Kd [cf iG t
f &qd&k if t&Sib
f &k m;udk 'DypkH t
H wdik ;f udk jrif&zdUk r&Sb
d ;l ? t&Sib
f &k m; wynfah wmf
ajymwmawG wpfckrS rjzpfbl;vm;bk&m;}}
]][ifhtif;? wpfckrS rjzpfygbl;}}
]]awmfawmf tHhMop&maumif;wmyJ? 'DN*dK[fcGifxJ a&mufaewJholwdkif; a[mvdkuf&if
'Dtwdkif; 'ufxdrSefwmyJ? t&Sifbk&m;usrS b,fvdkvkyf vGJoGm;ovJ rodbl;}}
]]OD;Ow&&JU? aA'ifynmu bk&m;a[mrS r[kwfbJ? rSm;wJhtcgvnf; rSm;rSmaygh}}
]]wynhfawmf wGufvmwmMumNyD? 'DN*dK[fxJ a&mufvdkUuawmh 'kuwpfckckawmh jzpfwmyJ?
wpfcgrS rvGJao;bl;}}
]]OD;Ow& pdwfrqdk;bl;qdk&if wpfckavmuf ar;Munfhcsifw,f}}
]]bmvdkU pdwfqdk;&rSmvJ bk&m;? ar;ygbk&m; ar;yg}}
]]'DN*dK[fqdk;xJ a&mufaevdkU apmapmuajymwJh raumif;usKd;awG jzpf&wm[m N*d[fqdk;
t"duvm;? tukodkvfuH t"duvm;}}
]]N*dK[fqdk;u t"duayghbk&m;? tukodkvfuHvnf; tenf;i,fawmh ygwmaygh}}
]]OD;Ow&u bk&m;om;awmf &[ef;wpfyg;jzpfaeNy;D [dEL bmomuvmwJh aA'ifzufuae
bufvdkuf ajzaewmyJ? uJ ..N*dK[fqdk;u t"duqdkwmudk OD;Ow& b,fvdkoufaojyrvJ}}
]]tJ'gawmh b,fvdkajz&rSef; rodbl; jzpfaew,f}}
vuPmjyem
avmuDa&;rSm jzpfap? avmukw& ma&;rSm jzpfap txGwt
f xdyaf &mufNy;D atmifjrifaeol
rSeforQonf azmfjyyg t*Fgig;csufESihftnD rdrdwdkUtvkyfudk BudK;pm;tm;xkwfMuaomaMumifh jzpf\/
xdkt*Fgig;csufrSm (1) pd&umvbm0em
MumjrifhpGm tvkyfvkyfjcif;? aumufdk;rD;uJhodkU cPvkyfNyD;? cPESifh&yfoGm;
olrsm;onf b,faomtcgrS atmifjrifrIudk r&Edkifay/
(2) ed&E&bm0em
r&yfrem; tvkyv
f yk jf cif;? tMumBu;D vkyo
f nfq&kd mvnf; em;csed u
f rsm;Ny;D
tvkyfvkyfcsdefu enf;aevQifvnf; ratmifjrifEdkifay/
(3) ed&0aoobm0em vkyfoifhvkyfxdkufonfwdkUudk t<uif;rusefr&Sdatmif vkyfaqmifjcif;/
(4) oupbm0em
dkdkaoao av;av;pm;pm; vkyfudkifjcif;/
(5) tbd&wdbm0em
rdrdvkyfudkifaomvkyfief; ESpfESpfoufouf aysmfaysmfyg;yg; vkyfjcif;/
wdkUjzpfonf/
azmfjyvwHUaom vumPmq&mBuD; udkifdkonf t*Fgig;csufESifhtnD BudK;pm;cJhaom
aMumifh urmausmfonftxd atmifjrifcJhjcif;jzpf\/ olwpfyg;\ atmifjrifausmfMum;aom tusKd;
w&m;udk oGm;&nfusaeHkjzifh rdrdtwGuf bmrQtusKd;r&SdEdkif/ atmifjrif&ef BudK;pm;cJhaom taMumif;
w&m;udk odrSomvQif rdrdtwGuf tusKd;&SdEdkif\/
udkifdk vuPmra[mcifu BudK;pm;tm;xkwfcJhrIrsKd;udk ,ckacwf vuPmq&mrsm;
vdu
k
f rrDEikd af y/ xdUk aMumifv
h nf; udik f \
kd atmifjrifrrI sK;d udk rnfonfv
h uPmq&mrS vdu
k rf rDMujcif;
jzpf\/ udkifdkonf aq;Hkrsm;pGm? &ifcGJHkrsm;pGmodkU ta&mufoGm;NyD; a&m*gjzpfqJ vlemrsm;\ vuPm?
a&m*guRr;f aoqH;k oGm;aom vlemrsm;\ vuPmrsm;udk aocsmpGmul;,lNy;D OD;aESmufxw
J iG f pGo
J mG ;
atmif dkufoGif;xm;\/
xdkuJhodkUaom BudK;pm;rIaMumifh vuPmudk MunfhHkrQESifh bma&m*gjzpfrnf? odkUr[kwf
jzpfaeonf? xdak &m*gaysmufrnf? odUk r[kwf xdak &m*gESiahf ornfqakd om tcsurf sm;udk wduspmG a[mEdik f
jcif;jzpf\/ axmifusorl sm;? BuKd ;rdeUf usorl sm;? ola|;? Adv
k cf sKyf polwUdk \ vuPmrsm;udv
k nf; aocsm
ul;,lNyD; tyifyef;cHum avhvmxm;jcif;aMumifh vuPmwpfckudk MunfhvdkufonfESifh bmjzpfrnf?
bmjzpfcJhonf qdkonfudk tMum;tjrif&aeoluJhodkU wduspGma[mjyEdkifjcif; jzpf\/
Vif;wjyem
trsK;d ? bmom? omoem ruG,af ysmufzUkd twGuf trsK;d om;wdik ;f wGif wm0ef&\
dS / jrefrmudk
urmu odaeMuonfrmS rdrw
d Ukd ud;k uG,af om bmomw&m;aMumifh jzpf\/ Ak'b
momonf jrefrmwdUk \
toufaoG;aMumjzpf\/ Ak'b
momw&m;rsm; jrefrmjynfu aysmufu,
G o
f mG ;rnfqv
kd Qif jrefrmwdUk onf
toufr&Sdawmhaom kyftavmif;aumifESifh bmrQxl;awmhrnf r[kwfawmhay/
jrefrmh,Ofaus;rI rSeforQonf Ak'\ tqHk;trrS qif;oufvmjcif; jzpf\/ xkdUaMumifh
Ak'bmomESifh jrefrm? jrefrmESifh Ak'bmomonf cGJjcm; r&paumif;ay/ jrefrmjynf&Sd Ak'\bmom
w&m;rsm; ruG,faysmufa&;wGif ta&;BuD;aomtcef;u@rS yg0ifaeolrsm;rSm Ak'bmom0if &[ef;
awmfrsm;yif jzpf\/
&[ef;awmf rSeforQonf ]omoema&;acgif;aqmif} rsm;yif jzpf\/ acgif;aqmifonf
acgifra&Smifoifah y/ acgif;ra&Smifaom q&mawmfwpfyg;\ xdrad omMo0g'udk ae&m txl;azmfjy
csif\/ wpfcgwGif q&mawmfBuD;onf ausmif;aqmuf&eftwGuf ukefrmypnf;rsm;udk oef;ESifhcsD
tukefuscHum 0,f,lvmMuaom Ak'bmom0if'umrsm;udk ppfar;Munfhaomtcg bmomjcm;qdkif
rsm;rS 0,fvmaMumif; od&\/ ]tb,fhaMumifh Ak'bmom0ifqdkifrsm;rS r0,fbJ? bmomjcm;rsm;qdkifu
0,f&oenf;} [k ar;aomtcg ]aps;oufomvdkU} [laom tajzudkay;Mu\/ xkdtcg q&mawmfBuD;u
xdrdpGm Mo0g'ay;vdkufonfrSm ]]'umBuD;wdkU? aemufaemif aps;0,fwdkif; Ak'bmom qkdifrSmom 0,fyg? bmomjcm;rsm;
qdik rf mS r0,fygeJU? bmomjcm;qdik u
f wpfq,ftjrwfwifw,f? Ak'b
momqdik u
f wpf&mtjrwfwifw,f
qdkvnf; Ak'bmomqdkifrSmom 0,fMu&r,f? bmjzpfvdkUvJqdkawmh bmomjcm;vufxJ a&mufoGm;wJh
tjrwfaiGwpfq,f[m Ak'bmomawGvufxJ b,fawmhrS jyefra&mufawmhbl;? Ak'bmom0if trsKd;
orD;awGudk zsufqD;r,fh &HyHkaiGjzpfoGm;w,f? Ak'bmom0ifqdkifudk a&mufoGm;wJh tjrwfaiGwpf&m[m
aemufqHk;awmh Ak'bmom bk&m;ausmif;uefudk a&muf&wmyJ}} [l\/
xdkq&mawmfBuD;um; b0ewfxH ysHvGefawmfrloGm;NyDjzpfaom rif;uGef;wdyd#u"& q&m
awmfbk&m;BuD; OD;0dpdwom&mbd0Ho q&mawmfBuD;yif jzpf\/
q&mawmfBu;D \Mo0g'wGif Ak'b
mom jrefrmwdik ;f &if;om;rsm;taejzifh bmomjcm;rsm;ESihf
tdraf xmifrjyKa&;wpfcu
k kd xyfrx
H nfo
h iG ;f vdu
k rf nfqv
kd Qif trsK;d ? bmom? omoem ruG,af ysmufa&;
twGuf ta&;BuD;aom umuG,fa&;wpfck jzpfoGm;ayNyD/ ygupwef? b*Fvma'h&Sf? tmz*efepwef?
rav;&Sm;? tif'dkeD;&Sm; paom EdkifiHrsm;onf wpfcsdefu Ak'bmomEdkifiHrsm; jzpfMu\/
qdck NhJ y;D aom tcsuEf pS cf suw
f Ukd jzifh trsK;d ? bmom? omoemudk rumuG,cf MhJ uaomaMumifh
xdEk ikd if t
H m;vH;k bmomjcm;tjzpfoUkd a&mufomG ;Mu&jcif;jzpf\/ omoemapmifeh wfrsm;u jrefrmjynfukd
Ak'bmom ruG,faysmufapvdkaomaMumifhvm; rod/ trsKd;? bmom? omoem umuG,fa&;w&m;udk
wpdkufrwfrwf a[mavh&Sdaom uREfkyftm; bmomjcm;wdkUvTrf;rdk;&m NrdKU&Gmrsm;odkU BuHBuHzefzefa&muf
atmif apvTwfay;wwfonfvm; rajymwwfawmhay/
rsKd;aphrrSef yifroef
NrdwfNrdKUESifh aumhaomif;NrdKUwdkUonf bmomjcm;wdkU trsm;qHk; vTrf;rdk;xm;&ma'ojzpf\/
uREykf o
f nf xdNk rKd Ursm;odUk rxifrw
S b
f aJ &muf&o
dS mG ;Ny;D trsK;d ? bmom? omoem umuG,af &;w&m;rsm;udk
&yfuGufaygif;rsm;pGmodkU naygif;rsm;pGm vSnfhvnfa[majymcJh&\/ NrdwfNrdKUe,fwGif(44)n? weoFm&D
NrdKUe,fwGif (44)n? aumhaomif;NrdKUe,fwGif (72)nwdkifwkdif a[majymcJh\/
,ckvnf; bmomjcm;wdkUBuD;pdk;&m v,fa0;NrdKUe,f? {vmNrdKUav;odkU w&m;a[ma&mufcJh
jyef\/ NrdKUay: oHk;n a[mtNyD;rSmyif ]Hk;yif} [laom awm&Gmav;rS 'umoHk;a,muf a&mufvmNyD;
olwUkd &Gmvnf; w&m;a[may;&ef avQmufxm;vmMu\/ olwUkd pum;wGif xl;jcm;csuw
f pfck yg0ifae\/
]]wynfhawmfwdkU &Gmu bmomjcm; wpf0uf? Ak'bmom wpf0ufyg bk&m;? usefwJh Ak'
bmom wpf0ufuvnf; ESpfrMumcif bmomjcm;awGyJ jzpfukefawmhrSmyg bk&m;}}
]]bmjzpfvdkUvJ 'umBuD;&JU}}
]]bmjzpfvUkd vJqakd wmh bmomjcm;awGu ypn;f &SMd uw,f b&k m;? 'D&mG u tBu;D qH;k &GmvlBu;D
uvnf; bmomjcm;yJb&k m;? oluvnf; aiGay;aygif;xm;awmh NrKd Uay:u vlBu;D awGuyg olUudk rsuEf mS
omay;w,f? Ak'bmom0if wpfa,mufeJU olwdkUbmomjcm; wpfa,muf jyemjzpfNyDqdk&if rSm;wm
rSefwm aemufxm;? Ak'bmom0if &Gmom;udk &Ju t&ifvmzrf;wmyJ bk&m;}}
]][m tJoavmufawmifyJvm;}}
]]'Dxufqdk;wm &Sdao;w,f bk&m;? &GmxJu rdef;rysKdav;awGqdkvnf; olwkdUbmomjcm;
awGuyJ aiGeJUaygufNyD; ,loGm;MuwmyJ bk&m;? olwdkUbufom;u vlBuD;jzpfaeawmh wynfhawmfwUdk Ak'
bmom0ifawG rvIyf&JMubl;aygh bk&m;? 'gaMumifh udk,fhtrsKd;? udk,fhbmom? udk,fhomoemudk cspfjrwf
Edk;NyD; wefzdk;xm;wwfapr,fh w&m;av;awGvnf; xnfhoGif;NyD; a[mMum;ay;awmfrlygbk&m;}}
]]pdwfcs 'umBuD;? OD;yif;uvnf; 'Dvdkw&m;yGJawGudk t"duxm; a[mwmyJ}}
odkUjzifh xdk&Gmuav;odkU a&mufcJh&m ,cka&;om;vwHUaom ]Vif;w} ESifh ywfoufonfh
jyemudk awGUcJh&jcif;jzpf\/ w&m;yGJusif;yrnfh &GmOD;ausmif;odkUa&muf&ef vlaetdrfrsm;Mum;rS jzwf
oef;oGm;&\/ ausmif;odkUa&mufcgeD;wGif opfom;aumif;rsm;jzifh aqmufvkyfxm;aom oGyfrdk;ysOfum
ESpfxyftdrfBuD;wpftdrfudk awGU&onf/
xl;jcm;onfum; xdktdrfBuD;wGif aernfhol wpfOD;wpfa,mufrQ r&Sdojzifh ,dk,Gif;ysufpD;
aejcif;yifwnf;/ pHkprf;MunfhaomtcgwGif tdrfacgifrdk;ay:wGif Vif;wwpfaumifem;oGm; cdkufvdrfh
rnf? raeaumif;[kqdkum tdrf&Sifrsm; wjcm;ae&majymif;oGm;Muonf [l\/
ax&0g'Ak'bmom0ifrsm; jzpfaeygvsuf uHESifhuH\tusKd;udk r,HkMunfbJ avmuDt,l
tq twdwfedrdwfawGudk ,HkMunfaeMujcif;um; tHhMozG,faumif;vS\/ tdrfaxmifa&;? pD;yGm;a&;?
vlrIa&;rsm; xdcdkufysufpD;jcif;onf Vif;waMumifhom jzpfonf[kqdkvQif tukodkvf 'kpdkufrSeforQ
a&SmifMuOfp&m rvdktyfawmhyJ Vif;wrem;atmifom a&SmifMuOf&awmhrvdk jzpfae\/
xdo
k Ukd qdv
k Qiv
f nf; vlUavmuysupf ;D &efom &Sad wmhonf/ opmav;yg;ESihf wdu
k q
f ikd Mf unfh
vdkufvQif avmuDynwf owfrSwfcsufrSeforQ trSm;csnf;om jzpfawmh\/ wu,fhtrSefw&m;onf
rnfonfhtcsdef? rnfonfha'orSMunfhMunfh rSefae&rnfom jzpf\/
Oyrmtm;jzifh tdkvGeftm;BuD;aomaMumifh em&onf? emvGeftm;BuD;aomaMumifh ao&onf/ aocgeD;
teufa&mif i,facs;rsm;ygjcif;onf emusirf I rcsrd qHt
h m;Bu;D aomaMumifh jzpf\/ xdUk aMumifh ]td&k jcif;?
em&jcif;? ao&jcif;onf ]'kuopm - qif;&JaMumif; trSef} [k Ak'u a[m\/
rnfonfh Edik if u
H vlrsK;d udk MunfMh unfh td?k em? ao &Sad omaMumifh 'kuo
pmonf rSeaf e\/
vlUbHk? ewfbHk? jA[mhbHk rnfonfhbHkudk MunfhMunfh tdk? em? ao &SdaomaMumifh 'kuopmonf rSefae\/
okcopmtjzpf rSm;,Gi;f ajymif;vJomG ;jcif; r&S/d wu,ft
h rSeo
f nf rnfonfah 'o? rnfonfu
h mvwGif
MunfhMunfh xdkuJhodkU rSefae&rnfom jzpf\/
ukodkvfuHonf aumif;usKd;udk ay;onf[l&m rnfonhfEdkifiH? rnfonfhbHkrS? rnfonfh
yk*Kd vrf sK;d udrk qdk ukov
kd af umif;rIujkd yKvQif aumif;usK;d udo
k m ay;rnfjzpf\/ b,faomtcgrS azmufjyef
ajymif;vJjcif; r&Sday/ tukodkvfuHu raumif;usKd;udk ay;onfqdk&mvnf; rnfonfhEdkifiH? rnfonfh
bHkrS? rnfodkUaom yk*dKvfrsKd;udkrqdk raumif;rIudk jyKvkyfvQif raumif;usKd;udkomay;rnf jzpf\/ b,f
aomtcgrS azmufjyefajymif;vJoGm;rnf r[kwfay/
odUk b,faomtcgrS azmufjyefajymif;vJomG ;jcif;r&Sad om trSew
f &m;rsK;d udo
k m t<uif;
r&Sd ,HkMunfoifh\/ xdkuJhodkUr[kwfbJ [dkae&mwpfzHk? 'Dae&mwpfrsKd; azmufjyefajymif;vJaewwfaom
avmuDynwfcsuf rSeforQudkum; yHktyf r,HkMunfoifh/ csifhcsdefom ,HkMunfoifh\/ ,ck Vif;w
em;vQif cdkufwwfonf[laom t,ltqudk qef;ppfjyay;tHh/
vlaorSpNyD; tykyftpyftm;vHk;udk pm;wwfaomaMumifh jrefrmEdkifiHol EkdifiHom;tm;vHk;
Vif;wudk ]iSu,
f w
k }f [k owfrw
S ,
f MkH unfxm;Mu\/ xdo
k Ukd tykyt
f pyfupkd m;aomaMumifh ,kwn
f o
hH nf[k
owfrw
S v
f Qif ig;ykyaf jcmuf? ig;yd ponfukd pm;aom vlom;rsm;udv
k nf; ]vl,w
k }f [k owfrw
S &f rnfyif
jzpf\/ t&if;ppfvdkufuwnf;u rsKd;aphrrSef yifroef qdkaomoabmudk qef;ppfjyjcif;jzpf\/
xdkuJhodkU ,kwdr&Sdaomtcsufudk tajccHNyD; ]Vif;wem;aomtdrf cdkufwwfonf} [laom
,kwm r&Sad om avmuDynwfcsuBf u;D wpfck ay:xGuv
f m\/ xd,
k q
l csuo
f nf jrefrmjynfEiS u
hf yfvsuf
&Sdaom xdkif;EdkifiHwGifum; aysmufysufoGm;Hkwifru ajymif;jyeft,ltqyif jzpfoGm;\/ xkdif;EdkifiH
onf Vif;wudk ]vmbfiSu}f [kyif owfrSwfxm;Mu\/
Vif;w tdrfacgifrdk;ay:em;NyD; taemufbufvSnfh tefrnfqdkvQif xdktdrf&Sif csufcsif;
BuD;yGm;rnf[k ,lqMu\/ awGUNyD r[kwfavm/ avmuDynwfcsuf[lonf wpfae&mwpfrsKd; trsKd;rsKd;
ajymif;vJaeaom trSm;ppfppfomjzpf\/ wjcm;Edik if rH sm;udt
k omxm; jrefrmEdik if w
H iG ;f rSmyif awmif
ay:a'oESifh ajrjyefUa'owGif ajymif;jyefvefaeaom t,ltqwpfck &Sdao;\/
ajrjyefUa'ou wpfwDwl;iSufudk ]]iSufqdk;? iSuf,kwf}}[k owfrSwf\/ xdkiSufatmfoHudk
Mum;&vQif vlemaoonf[k owfrw
S ,
f MkH unfMu\/ awmifay:a'ou vlrsm;um; xdw
k pfww
D ;l iSuu
f kd
y,f&rnfht,l
jy'g;? &uf&mZm? ajrcH? e*g;vSnfhudk a&G;jcif;? t*d&wfxdk;jcif;? atmifygaompum;?
ud;k ygaompum;udrk S r*Fvm&So
d nf[k ,lqjcif;? toufuw
kd nf ckepfEiS pfh m; aq;ukjcif;? vjynfah usmf
(1)&ufrS ponf usaomaeUudk wkdifxl aq;ukjcif;? rnfonfhopfyifudk rpdkufaumif;[k ,lqjcif;?
tdrfudk acG;wuf AsKdif;em; Vif;wem; ysm;pGJvQif rnfodkUjzpfvdrfhrnf[k ,lqjcif;? tdrfaqmufqJ tdrf&Sif
aovQif rD;ausmfonf[k,l rnfolrQ rae0Hhjcif;? tdrfcdkufonf ausmif;cdkufonf[k ,lqwwfjcif;
wdkUonf uHuH\tusKd;udk ,HkMunfaom Ak'bmom0ifwdkU\ t,ltqr[kwf pGefUy,ftyfukef\/
(a&T[oFmawm&wdkuf? pHausmif;q&mawmfbk&m;BuD;\ ty&d[med,usrf;tzGifhrS)
wpfoHo&mvHk; rarSmufapcsif
]ukef ;HI awmhwpfacguf? vifuek f ;HI awmh wpfoufv;kH arSmuf? q&mukef ;HI awmh wpfoo
H &m
vH;k arSmuf} [laompum;udk vlwikd ;f eD;yg; Mum;zl;Murnfjzpfaomfvnf; vlwikd ;f eD;yg; tav;teufrxm;
Muay/ xdkoHk;csufwGif q&mukefIH;rIum; tqdk;&Gm;qHk;? tepfemqHk;jzpf\/
rnfrQtxd epfemoenf;qdkaomf ,ckb0wGif udk,fwdkifopmav;yg;udk xdk;xGif;odjrifNyD;
yapuAk'gtjzpf y&dedAmefpH0ifrnfh (ypdrb0du - aemufqHk;b0) yk*dKvfonfyif q&mrSm;rIaMumifh
rkqdk;BuD;wpfa,mufjzpfum i&JusvkeD;yg;tajctaeodkU qkdufa&mufcJh&zl;\/
xdkolum; bk&m;avmif; a&TOa'gif;rif;udk Oa'gif;rESifh zsm;a,mif;um trdzrf;cJhaom
rkqdk;BuD;ygwnf;/
olonf q&mrSm;udk qnf;uyfrad omaMumifh ukov
kd f tukov
kd u
f q
H w
kd m r&S?d xdt
k ukov
kd f
uH\ aumif;usKd;? qdk;usKd;qdkwmr&Sd [laom t,ltqrSm;BuD;udk ,lqrdaomaMumifh wd&pmefwdkUudk
&ufpufpGm owfjzwfaeaom rkqdk;BuD;tjzpfodkU a&mufaejcif; jzpf\/
bk&m;avmif;Oa'gif;rif; a[mMum;aomw&m;udk emNyD;aomtcgwGifrS PfyGifhvif;NyD;
opmav;yg;udk udk,fwdkifxdk;xGif;odum yapuAk'g jzpfoGm;av\/ tcsufudkaxmuf q&mrSm;rI
q&maumif;t*Fg ckepfcsuf
(1) oDv? orm"d? ynm? 'ge? a0,s0Z (cspzf ,
G af om pum;&Sjd cif;)? twp&d,m (aumif;usK;d udk
aqmifjcif;) ? ormewwm (wef;wlxm; qufqHjcif;) ckepfyg;ESifh jynfhpHk dkaoxdkuf
aom*kPf/
(2) xdkckepfyg;ESifh jynfhpHkojzifh cspfcifxdkufaom yd,*kPf/
(3) xdkckepfyg;ESifh jynfhpHkojzifh csD;rGrf;xdkufaom bm0eD,*kPf/
(4) vGJrSm;aevQif qHk;rwwfaom 0wm*kPf/
(5) ar;orQudk 'dkifcHajzMum;ay;Edkifaom 0peur*kPf/
(6) kyfemrf cEmESifhpyf 'd|djyKwfatmif a[mMum;ay;Edkifaom *rD&uxHuwm*kPf/
(7) tusKd;rJhaom t&mXme rwkdufwGef; r,SOfpyfapjcif;wdkUyif jzpf\/
xdq
k &maumif;t*Fgckepfcsuu
f kd rSwrf v
d ,
G af p&ef refvnfq&mawmfb&k m;Bu;D u rCa'0
vuFmopfwGif dkaocspfxdkuf? csD;rGrf;xdkufESifh
vGJrdkufqHk;r? ar;orQcH
"rHeufeJU? a[mEdkifNrJ
usKd;enf;rwef;? ckepfcef;ESifh
jynfhvQrf;nDnm? q&m
azG&Sm wynfhcH /
[k a&;pyfawmfrlcJhjcif;jzpf\/ xdkUjyif udkndKudk;uG,faom q&mawmfonf &[ef;udp? ESpf"l&
vHkvtm;onf;? [dwf[efenf;
ypnf;rodk? pdwfrwdk
cifysKd BuD;yGm;aMumif;/
omoemjyK[o
l nf
Ak'\
tqH;k tr a[majymrIrsm;udk ]omoem}[k ac:\/ xdo
k moemonf yd#uwfpmay
rsm;rSm &S\
d / ]omoemjyK} [lonf udavomtylrsm;udk ukecf ef;apEdik af om xdt
k qH;k trrsm;udk vlom;
wdUk \ ESv;kH tdro
f Ukd a&mufomG ;atmif a&;om;a[majym oGeo
f ifjyojcif;yif jzpf\/ xdUk aMumifh Ak'p may
rsm;udk oiftH ydkUcsaeolrsm;? a&;om; a[majym jyoaeolrsm;onf omoemjyKtrnfcHxdkuf\/
xdkUaMumifh udk;awmifjynfh apwDav;wpfql wnfjyNyD; *Pef;ay; aiG&Smaeolrsm;onf
omoemjyK trnfcHxdkufolrsm; r[kwfaMumif; xif&Sm;\/ todPf enf;olrsm;onf wu,fwrf;
omoemjyKaeaom pmcsq&mawmfrsm;? w&m;a[m w&m;jyq&mawmfrsm;xuf bk&m;wnfjyaom
awmxGuf&[ef;rsm;? bdk;awmfrsm;? &aohrsm;udk ydktxifBuD; av;pm;Mu\/
pmcsq&mawmfwpfyg; jzpfzdkU? w&m;a[m w&m;jyq&mawmfwpfyg;jzpfzdkU yd#uwfpmay
rsm;udk ESpu
f mvMunf&n
S pf mG avhvmoif,&l \/ bk&m;wpfql wnfjyzdUk twGuu
f m; rnfonfh yd#uwf
pmayrS oif,pl &m rvdak y/ tkw?f oJ? bdvyfajr&Sv
d Qif bk&m;wnf&onfom jzpf\/ vltv
kH ,
G o
f vdk
vmbfvmbvnf; qlNzdK;vG,f\/
xdt
k csuu
f kd em;vnfxm;aom vlvnf? vleyf? t&uform;? vl&rf;um;rsm;? axmifxu
G f
rsm;onf &[ef;0wfNyD; vltrsm;jrifomatmif bk&m;wnfjyum *Pef;ay;aiGcsLjcif;udk jyKMuawmh\/
ppfreS f ;kd om;pGm bk&m;wnfow
l Ukd &SMd uyg\/ odUk aomf rppfreS ?f rd;k om;rIrsm;um; ydrk sm;\/ ,ck vufawGU
jyygawmhrnf/
udkndKonf tajymaumif;aom *Pef;ay;q&mawmf\ pum;udk ,HkMunf\/ tMunfndK
ydk\/ xdk*Pef;ay;q&mawmf\ ajrmufvHk;tcsKdUudk Munfhyg/
]]'umawmf? bbke;f eJUawGUNyD bmrSryleUJ ? tm;&yg;& omoemjyK&r,f? a&TjynfomrSm&Sw
d hJ
ADtdkifyDuGufxJu wdkufawGtm;vHk; rif;vufxJ a&mufvmap&r,f? a&TjynfomwpfNrdKUe,fvHk; EdkifvGef
uw&mcif;r,fhol[m rif;yJ? b,folrS vmcif;ay;p&m rvdkbl;? bbkef;ay;wJh a[m'D*Pef;udk &SdorQ
yHkatmNyD;omxdk;? ukefukefajymr,f? &SdorQaiGwifrubl;? tdrfa&mNcHa&mwku
d af &mrdef;ra&mygaygifNyD;
xdk;? avmavmq,fawmh bbkef;ausmif;rSm a&cJaowmeJU atmufpuf vdktyfaew,f? umv'ge
taeeJU vSLoGm;? wnfhwdk;zdkUtwGuf taxmuftyHhaygh}}
uJo
h Ukd ajrm ufv;kH yifv
h ;kH rsm;jzifh aygif;pm;aom q&mrSm;rsK;d usvQif vlwUkd onf awG;ac:
pOf;pm;Edkifjcif; r&SdbJ? yHkatm vSLwwf\/ ,ckvnf; Munfhygav/ ,cif w&m;a[m? w&m;jyaeaom
q&maumif;q&mrSef q&mawmfwkef;u e0urtwGuf ig;aomif;jynfhatmif rvSLzl;aom udkndKonf
*Pef;ay;aom q&mawmfudkum; odumxyfjcif;? xdkq&mawmf tkwfjrpfcsxm;aom apwDtwGuf
ig;odef;ausmfaom aiGudk vSL'gef;jcif;rsm;udk jyKav\/
xdt
k ygwfu olUq&mawmfay;aom *Pef;um; wpfv;kH wpfavrQyif ygrvm/ aiGig;ode;f
om ukefoGm;\/ odkUaomf udkndKum; pdwf"gwfrusao;/ ]'Dtygwf tjrifrMunfvifvdkU vGJoGm;w,f?
aemuftygwfusvQif twdtusxu
G &f r,f}[laom olUq&mawmf\ rufv;kH ay; avvH;k udk rsuv
f ;kH rSw
d f
azmifa';&Sif;raumif; wdkufNydKjcif;
,m'doH 0yaw ADZH?
wm'doH [&aw zvH/
uvsmPum&D uvsmPH?
ygyum&D p ygyuH/
- csKdaomrsKd;aphudk pdkufysKd;aomolonf csKdaomtoD;udk aqmif&\/
- cg;aomrsKd;aphudk pdkufysKd;aomolonf cg;aomtoD;udk aqmif&\/
- xdkUtwl aumif;aom(ukodkvftrI)udk jyKaomolonf aumif;aomtusKd;udk cHpm;&\/
- raumif;aom(tukodkvftrI)udk jyKaomolonf raumif;aomtusKd;udk cHpm;&\/
"mwfvHk; jyem
yGwfvdkuf&if ajymif
aqmifjyefawmh av;
a&pdrfum aomufjyefawmh
ao;aygufw,fav;/ /
uREkfyfwkdUi,fpOfu zcifu rMumcP&Gwfjyavh&Sdaom "mwfvHk;pGrf;&nfjy *gxmav;yif
jzpf\/ "mwfv;kH rSeo
f rQwiG f txufyg tpGr;f oH;k ckum; aocsmayguf &S\
d / touf&n
S jf cif; tm,ko'd ?d
Opmaygrsm;jcif; "eod'?d vmbfvmbaumif;jcif; vmbod'd ponfwUdk um; "mwfv;kH wGif r&S?d "mwfv;kH udk
aqmifxm;ol\ yg;pyfwGifom &Sdwwf\/
&Sit
f Za*gP "mwfv;kH atmif a&Tjzpfonfqakd om taMumif;t&mrSmvnf; usr;f tcdik f
trm &So
d nfr[kw/f zdo
k rm;wdUk \ EIwx
f u
G Zf mwfvrf;wpfco
k m jzpf\/ trSeEf iS ahf &maeaom trSm;udk
vlwUdk onf tqiftjcifr&Sd tuef;,H?k t&rf;,Hk ,Hw
k wfMu\/ Oyrmtm;jzifh jrefrm&mZ0ifwiG f bd;k awmf
rif;w&m;(OD;0dkif;)onf wu,f&SdcJh\/
ax&0g' Ak'bmomudk arS;rSdeftm;enf;apEdkifaom wE&? rE& t&nf;BuD;vufusef
ynmrsm;jzpfonfh aA'if? "mwfdkuf? tif;? tdkif? bdk;awmf? 0dZmtvkyfrsm;udk EdkifiHawmfwpf0ef; ydwfyif
wm;jrpfcJhzl;\/ bk&iftqufquf NrdKUdk;wHwdkif;atmufwGif jrKyfxm;Muaom tif;rsKd;pHkudk xkwf,lum
jynfolrsm; a&SUrSmyif {&m0wDjrpftwGif;odkU ypfcsap\/
xdt
k jzpfukd 0dZm ? bd;k awmf*P
kd ;f 0ifwUkd qwfqwfcg emcJMh u\/ qDpakd eaom olwUkd \yg;pyf
rsm; ajcmufaoGUoGm;cJ&h aomaMumifw
h nf;/ xdUk aMumifv
h nf; aESmif;vlwUkd bd;k awmfrif;w&m;udk vlq;kd Bu;D
tjzpfjrifNyD; olwdkUbkd;awmfrsm;udk vlpGrf;aumif;tjzpf xifay:ap&ef vkyfZmwfwpfck xGifvkdufMu\/
xdkvkyfZmwfum; bdk;awmfrif;w&m;u bdk;bdk;atmifudkzrf;cdkif;NyD; taoowfyHk? bkd;bdk;
atmifu olUtpGrf;jzifh vGwfajrmufatmif vkyfjyNyD; 0vHk;udk zsufckdif;yHk? wpfvHk;zsufvdkufvQif ESpfvHk;
ay:vmyHyk ifwnf;/ bd;k awmfrif;w&m; trSew
f u,f &Scd ahJ omfvnf; bd;k bk;d atmifukd tjypfr&Sd tjypf&mS
owfaom jzpf&yfum; wu,fr&SdcJhay/
xdUk aMumifh trSeEf iS ahf &maeaom xdt
k rSm;udk vlwpf&mvQif ud;k q,fu
h ;kd a,mufavmufu
,aeUtxd ,HMk unfaeMujcif; jzpf\/ bk;d awmfrif;w&m;vufxufu rif;ESijhf ynfot
l m;vH;k ig;yg;oDv
vHkNcHKum udk,fusifhw&m; aumif;cJhMu\/ OykofaeUqdkvQif tr&yl&wpfe,fvHk; om;ig;yif a&mif;cscGifh
rjyK/
xdkUaMumifhvnf; wpfe,fvHk;&Sdvlrsm; touf&SnfMu\/ usef;rmMu\/ i,fi,f&G,f&G,f
a&m*gESifh aool r&Sdoavmuf &Sm;yg;\/ udk;q,fausmf wpf&meD;yg;a&mufrS aoMu\/ tokbcsyGJ
qdkonfrSm awGUEdkifcJaomt&mjzpf ]vlraoaomNrdKU} [kyif xifp&m&Sdae\/ xdkUaMumifh tr&yl&NrdKU
(aojcif;r&SdaomNrdKU)[k rSnfhac:cJhMujcif; jzpf\/
bd;k awmfrif;w&m;onf oN*K [u
f ;kd ydik ;f udk aumif;rGepf mG wwfuRr;f em;vnf\/ xdUk aMumifh
ax&0g'\tajccHtcsujf zpfaom ukov
kd Ef iS t
hf ukov
kd t
f aMumif;udk ud,
k yf ikd t
f odjzifh vufc,
H MkH unfol
jzpf\/ xdkuJhodkUaom bk&ifwpfyg;u vla&;vl&m r0ifaom bdk;awmfwpfa,mufudk r&ru vdkufvH
zrf;qD;owfjzwfzdkU BudK;pm;onfqdkaom tcsufudk [kwfEdkif^r[kwfEdkif pmIolrsm; udk,fydkifPfjzifh
qHk;jzwfEdkif\/
,ckvnf; yk*jH ynfonf taemf&xmrif;\ ax&0g'enf;us tkycf sKycf rhJ aI Mumifh pD;yGm;Opm
qef? a&? pyg; aygrsm;cJh\/ xdkUaMumifh bk&m;apwDaygif;rsm;pGm wnfcJhMu\/ um; trSefwu,f
&Scd ahJ om jzpf&yfyif/ trSex
f o
J Ukd ]&Sit
f Za*gP "mwfv;kH atmif a&TjzpfaomaMumifh yk*NH rKd Uom;awG
csrf;omNyD; bk&m;wnfEdkifwm}[laom trSm;udkxnfharTNyD; zdkorm;wdkUudk jrLqG,fcJh\/
xdUk aMumifv
h nf; aoaocsmcsm awG;awmqifjcifrI r&So
d rl sm; ,ckwikd af tmif ,HMk unfae
Mujcif; jzpf\/ Ak'\
"ruE m aygif; &Spaf omif;av;axmifwUkd wGif r*fzv
kd &f aMumif; w&m;rsm;udo
k mru
avmuDa&;&m BuD;yGm;csrf;omaMumif; w&m;rsm;udkvnf; a[mMum;cJhonfomjzpf\/
Ak'a[mMum; BuD;yGm;csrf;omaMumif;av;yg;
ouf&Snfusef;rmzdkU qdkvQif
olwpfyg;udk owfjzwfnif;qJjcif;rS a&SmifMuOf&rnf/
tcsdefrSef tdyf&rnf/
tcsdefrSef pm;&rnf/
tm[m& jzpfaom? tpmausnufvG,faom
tpm;tpm jzpf&rnf/
taysmftyg;ESifh taomuftpm; a&SmifMuOf&rnf/
taumif;jrif0g'&Sdum pdwfcsrf;omatmif aewwf&rnf/
tcsufrsm;ESifh jynfhpHkvQif touf&Snf usef;rmrnf jzpf\/ rnfonfh "mwfvHk;udkrS
aqmifp&m rvdktyfay/ um; Ak'ay;aom ]tm,kod'd? ta&m*sod'd} yif jzpf\/
Opm"e aygrsm; pD;yGm;vmbfvmb wufzdkUqdkvQifvnf;
O|meor'g
- x<uvHkUv 0D&d,&SdpGmjzifh pD;yGm;Opmudk &SmazG&rnf/
t&uor'g
- &vmaomOpmudk ,dkaygufr&Sdatmif apmifha&Smuf&rnf/
orZD0dwor'g - 0ifaiGESifh xGufaiGudk rQwatmif oHk;pGJ&rnf/
uvsmPrdwor'g - rdrdud k ulnDEdkifaom rdrdtrSm;udk vrf;wnfhay;Edkifaom
rdwfaqGaumif; &Sd&rnf/
tcsurf sm;ESihf jynfph v
kH Qif {uefrck s Opmpnf;pdrf pD;yGm;vmbfvmbrsm; wd;k wufvmrnf
jzpf\/ tyifyef;cH zdkxdk;aep&myif rvdk/ um; bk&m;ay;aom ]"eod'd? vmbod'd} rsm;yif jzpf\/
xdkodkU Ak'ay;onfh enf;emtwdkif; rBudK;pm;bJ tm;rudk;tyfonfudk tm;udk;NrJ tm;udk;aernfqdkvQif
'kua&mufzG,f&mom &Sd\/ aumif;rGefvmp&mum; r&Sday/
rEav;NrKd U? pdeyf ef;&yfuu
G x
f rJ S tzGm;GeUf trnf&dS tzGm;Bu;D wpfa,mufonf trsK;d orD;
jzpfaomfvnf; tawG;tac:ynm&Sd\/ uREkfyf &efukefodkU pmcsbkef;BuD;tjzpf <ua&mufcgeD;wGif ,ck
uJhodkU rSm\/
]]wpfckyJ rSmvdkufyg&ap armifyif;? 'DwpfoufrSm b,faomtcgrS zdkxdk;jcif;tvkyfudk
rvkyfygaveJU? wynfhawmfr&JU touf(80)ausmftwGif;rSm zdkxdk;vdkU a&TjzpfoGm;wm? xGuf&yfayguf
oGm;wm wpfcgrS rBuKH z;l bl;? zdx
k ;kd Ny;D aovdUk "mwfv;kH udpk NJG y;D o&Jjzpf&wJo
h al wGuo
kd m tawGU&rsm;w,f}}
tzGm;\trsK;d xJrS vlwpfa,mufEiS hf &[ef;wpfyg;taMumif;udk rSwo
f m;&zl;onf/ vlwpf
a,muftaMumif;rSm 1997 ckESpfcefUu *sme,fwpfapmifwGif owif;xl;tjzpf zwfvdkuf&jcif; jzpf\/
acgif;pOfu ]Mum;ap? jrifap taz'DrSm}[k jzpfonf/
yJc;l e,fxrJ mS trsK;d om;wpfa,mufonf zdu
k o
kd m pGyx
f ;kd ae&m tdr&f dS pD;yGm;Opmrsm;vnf;
ukefNyDjzpf\/ &SdorQ t0wftpm;rsm;rSmvnf; rD;avmifaygufcsnf; jzpfukef\/ om;orD; acR;rrsm;yif
toufav;q,fausmfavmuf&SdNyDjzpf&m xdktrsKd;om;BuD;\ toufonf ajcmufq,fhig;ausmf ckepf
q,fem;eD;NyD jzpf\/
wpfnwGif zdq
k &JG if; Adu
k ef mvmojzifh tdro
f moGm;wuf&\/ xdt
k csed rf mS yif wpfa&;Ed;k vm
aomacR;ru rD;vif;aeaom zdkHkxJodkU 0ifMunfhrd\/ tbdk;BuD;udk rawGU&aomtcg rD;cJ&J&Jay:rS
vHkav;udk pdwf0ifpm;oGm;ojzifh nyfjzifh vSrf;,lMunfhvdkufrd\/ ol\ earmferJhEdkifrIaMumifh vHkonf
atmufodkU vGwfusoGm;um vHkxJrS t&m0wKrsm;tm;vHk; xGufusaysmufqHk;oGm;\/ acR;rjzpfolonf
bmvkyfvdkU bmudkif&rSef;rodatmif xdwfvefUoGm;\/
aemufrS tbdk;BuD; ajymaeuspum;jzpfaom
]'Djy'g;u jymjzpfomG ;&if ighupd t
m;vH;k atmifjrifNy}D [laom pum;oHukd jyefvnftrSw&f
ojzifh zdkab;rSjymrsm;udk vHkxJodkU jrefjrefBuHK;xnfhum vuf&mrysufjyefxm;NyD; zdkHkxJrS tjrefajy;xGuf
oGm;\/ tbdk;BuD; jyefa&mufvmaomtcg vHkxJrSjymrsm;udk jrifvdkuf&onfESihf 0rf;omtm;&jzpfum
]atmifNyD? atmifNyD} [k toHukef[pfNyD; a<u;ausmfvdkuf\/
xdUk aemuf vHx
k rJ S jymrsm;udk ykvif;wpfcx
k J aocsmxnf,
h u
l m Ncx
H rJ S aqGrsK;d om;csi;f rsm;
tm;vH;k udk nBu;D rif;Bu;D tukev
f u
kd Ef ;dI \/ tdrt
f ay:xyfwiG f om;orD;ESifh acR;rrsm;tm;vH;k pHv
k ifaom
tcg olonf 0&HwmwGif &yfvdkufonf/ tm;vHk;udk EIwfqufpum;ajym\/
]]'DaeU 'Dtcsdef[m rif;wdkUtazudk aemufqHk;awGU&wmyJ? taz ESpfaygif;rsm;pGm BudK;pm;
cJhwJh vkyfief;[m uaeUatmifjrifNyD? om;wdkUorD;wdkUudk EIwfqufNyD;wmeJU [dk[dr0EmawmxJudk taz
wpfoufvHk; oGm;aeawmhr,f? [dkrSm tazhvdkyJ xGuf&yfvkyfief; atmifjrifoGm;MuolawG trsm;BuD;&Sd
w,f? 'gaMumifh tazhudk aemufqHk;taeeJU uefawmhEIwfqufMu}}
jymrsm; BuKH ;xnfch ahJ om acR;rrSm tarSmifxw
J iG f yg;pyfukd vufuikd yf 0k gESiyhf w
d
f &,fae
aomfvnf; usev
f rl sm;um; bmrSrodMuojzifh tbk;d Bu;D cdik ;f onft
h wdik ;f vuftyk cf su
D m uefawmhvu
kd f
Mu\/ tbkd;BuD;onf rSmp&m&Sdonfrsm;udk tawmfrSmMum;NyD;onfESifh ykvif;xJrS jymtenf;i,fudk
vQmay:wifvu
kd Nf y;D a&ESiahf omufcsvu
kd \
f / xdo
k Ukd aomufNy;D onfEiS hf 0&Hwmvuf&rf;ay: wuf&yfum
aumif;uifodkU ckefwufvdkuf\/
tbd;k Bu;D onf jy'g;jymudpk m;Ny;D onfEiS hf Zifa,mfiu
S af v;uJo
h Ukd aumif;uifwiG f yso
H ef;Edik f
rnf[k xif&Sm\/ wu,fjzpfoGm;onfum; vufajcrsm;udk BudK;ESifhpkwkwfxm;aom 0ufwpfaumifudk
tdraf y:rS ypfcsvu
kd o
f uJo
h Ukd ygaywnf;/ olwUkd tdro
f nf awmifapmif;cyfususwiG f aqmufvyk x
f m;jcif;
jzpf\/ xdUk aMumifh tbd;k Bu;D onf ajrBu;D ay:udk t&Sed Ef iS hf 0ufususNy;D onfEiS hf atmufzufoUkd vdrq
hf if;
oGm;um NcKH yw
k Bf u;D wpfcx
k J 0ifomG ;\/ aygifwpfacsmif; oGio
f iG u
f sK;d oGm;aomaMumifh NcKH yw
k x
f w
J iG f acw
owdvpfoGm;\/
xdktcgusrS om;orD;rsm;vnf; xdwfxdwfjymjymjzpfum 0dkif;0ef;&SmMu\/ arSmifuvnf;
arSmif? tbdk;BuD;uvnf; NcHKykwfxJa&mufaeojzifh tawmfav;Mumonftxd rawGU&aomtcg om;
orD;rsm;onf pdwyf v
l mNy;D ]taz? taz b,fem;rSmvJ} [k atmf[pfac:Mu\/ q,fred pfausmaf usmcf efU
Mumaomtcg tbkd;BuD;onf owd&vm\/ olUudk vSrf;ac:aeaom toHrsm;udkvnf; Mum;oGm;\/
yde;f ydwaf tmifarSmifaeaom NcKH yw
k x
f w
J iG f olUud,
k o
f yl if jyefrjrif&/ xdt
k cg tbk;d Bu;D xifomG ;onfu
xkwfwef;ay:u q&mawmf
q&mawmfwpfyg;onfvnf; pmaytvky?f w&m;tvkyrf sm;udk ab;csw
d u
f m aeUa&mnyg
zdkomxkd;ae\/ pmayroif&bJ zdkcsnf;qGJae&aomtcg ausmif;om;udk&ifrsm;onf NiD;aiGUvmMu\/
zdkqGJray;bJvnf; rae&JMuaomtcg tBuHxkwf\/ xdkbkef;BuD;onf "mwfvHk;udk yg;pyfwGifiHk udk,f
aysmuf^raysmuf rMumcP prf;oyfMunfah eonfukd awGUzl;aom ausmif;om;Bu;D wpfa,mufu tBuH
ay;\/ olUtBuu
H m; bke;f Bu;D "mwfv;kH iHNk y;D ud,
k af ysmuf^raysmuf prf;oyfaecsed w
f iG f ud,
k af ysmufNy[
D k
qdNk y;D 0dik ;f nmMu&ef jzpf\/ odUk rSom olU"mwfv;kH od'ad ygufNy[
D k ,lqum zd;k xd;k &yfrnf[k ausmif;om;
udk&ifwdkUu wGufqxm;\/
wpfaeU bk&m;cef;a&SU oHCmpifay:wGif "mwfv;kH udk yg;pyfxiJ u
kH m ud,
k af ysmuf^raysmuf
prf;oyfaeaom bkef;BuD;udkawGUonfESifh ausmif;om;udk&ifrsm;u pnf;0g;wdkufxm;Muonfhtwdkif;
]][m- bkef;BuD;udk rjrif&awmhbl;}} [k wtHhwMo 0dkif;ajymMu\/
bkef;BuD;um; wu,fxifNyD; tawmf b0ifjrifhoGm;\/ ausmif;om;udk&ifrsm;u wu,f
rjrifonf[
h efjzifh wthw
H MoajymqdNk y;D bke;f Bu;D udk vdu
k &f mS onfyh rkH sK;d vkyaf eMu&m bke;f Bu;D rSm t,HBk u;D
,Ho
k mG ;av\/ tvGeaf useyfomG ;aom bke;f Bu;D u "mwfv;kH udk yg;pyfxrJ S xkw,
f v
l u
kd u
f m ]ig 'DrmS uG}[k
ajymvdkuf\/
xdktcg Zmwfwdkufxm;aom ausmif;om;udk&ifrsm;u ]]a[m- q&mawmfudk awGUNyD}}[k
NydKifwl atmf[pfMu\/ bkef;BuD;um; ]]igh"mwfvHk; b,ftcsdefuwnf;u atmifjrifaew,f rodbl;?
tckrS od&w,f}} [k qdkum [dr0EmodkU aumif;uifrS av[kefpD;NyD; <uoGm;&ef jyifqifjyef\/ ol
[dr0EmodUk oGm;awmhrnfjzpfaMumif; ausmif;om;ud&k ifrsm; oifo
h ifjh rwfjrwfjzifh aumif;aumif;ae&pf
Mu&ef rSmMum;\/ ausmif;om;udk&ifrsm;um; zdkrqGJ&awmh[k od&ojzifh tvGef0rf;omaeMu\/
oPmefvkyf okyfwl&eftwGuf udk&ifBuD;wpfyg;u ]]bkef;BuD;u 0dZmtjzpfeJU [dr0EmrSm wpfoufvHk; aeawmhrSmqdkawmh wynfhawmfwdkU
udk&ifawG bkef;BuD;udk,fpm; wpfoufvHk; udk;uG,forf;qnf;xm;&atmif bkef;BuD;&JU tay:Hk{uoDudk
pGefUawmfrlcJhygbk&m;}}
[k rsuf&nfrsm; 0dkif;jyNyD; tdkufwifygyg avQmufvdkuf\/ bkef;BuD;um; oabmtusBuD;
usum tay:Hk{uoDudk csufcsif;cRwfay;\/ xdktcg ausmif;om;rsm;uvnf; tm;usrcH cg;rSm0wf
xm;aom oif;ydkifudk awmif;Mujyef&m bkef;BuD;u]]'gawmh ay;vdkUrjzpfbl;uG? ighrSm udk,fvHk;wD;BuD; jzpfoGm;rSmaygh}}[k ajym\/ vnfvnf
0,f0,f&Sdaom ausmif;om;u tqif;wGif bD;wyfay;vdkufonfrSm -
tarQmftaMumuf jyem
ppfudkif;wdkif;? uomcdkif? rdk;wm;NrdKUe,frS bk&m;tpfr? ausmif;tpfr? Z&yftpfr? &[ef;
tpfrBuD; a':a&TOqdkvQif wpfe,fvHk; rodol r&SdMu/ om;rsm; &SifjyKpOfuqdkvQif a&Tref;wifarmif\
tuenf;jyq&mrjzpfaom a&Tajcusi;f raiGNrKd if ZmwftzGUJ jzifh (7)nwdik w
f idk f atmifycJG cH o
hJ nf/ wpfe,f
vHk;&Sd vlrsm;udk wpfveD;yg; rD;cdk;wdwf vSL'gef;cJhonf/
olaX;Bu;D xuf olaX;uawmfBu;D udk wpfe,fv;kH u ydo
k Md uonf/ odUk vlord sm;Ny;D xif&mS ;
ausmfMum;jcif;? MoZmtmPmanmif;jcif;wdkUonf twdwfb0 'gejyKpOftcgwkef;u tvSLcHyk*dKvftm;
dak opGm vSL'gef;cJo
h nfh oup' gepGr;f tm;aMumifyh ifjzpf\/ uJo
h Ukd oH;k rukef vSLrukeaf tmif csr;f om
jcif;\ twdwftaMumif;um; bk&m;kyfyGm;awmftm; aomufawmfa& uyfvSLcJhaomaMumifhygwnf;/
a':a&TOonf twdwb
f 0u rd;k wm;NrKd Ue,frmS yif olqif;&Jrav;wpfa,muf jzpfc&hJ \?
rdcif rkqdk;rBuD;ESifhtwl qif;&JpGm vkyfudkifpm;aomufcJhMu&onf/ 12ESpforD; t&G,fcefUwGif qif;&J
wGi;f eufjcif;\ 'Pfukd rcHEikd af wmhojzifh &GmOD;ausmif; q&mawmfBu;D xH ta&mufomG ;Ny;D qif;&Jjcif;rS
vGwfaMumif;w&m;udk ar;avQmufcJh\/ q&mawmfBuD;u {&m0wDjrpfBuD;udk vufndK;xdk;jyum bk&m;
&Sifudk aeUpOfaomufawmfa& uyf&ef? xdkodkU uyf&mwGifvnf; rdrda&aomufwdkif; uyf&ef enf;ay;
vdkuf\/
aumif;usKd;ay;wm apwem
t&d,meJU ykxkZOf tjrifcsif; rwlyHkudk ajymOD;r,f? ykxkZOfqdkwm apwDcsif;twlwljzpf
ygvsuf ]qkawmif;jynfhbk&m;}[k qdkif;bkwfwyfxm;vQif ydkNyD;txifBuD;owJhuG,fh/ a*gwrkyfyGm;csif;
twlwljzpfygvsuf r[mrkedrSydkNyD; txifBuD;ouG,fh/ 'gaMumif; ]tl;} vdkU qdkwmaygh/
kyfyGm;rSeforQ vlvkyfwmcsif; twlwlygyJuG,fh/ [dkkyfyGm;uvnf; t0dnmPuygyJ/
'gayr,fh ykxkZOfpdwful;u l;aevdkU xl;w,fvdkUxifwmuG,fh/ Oyrm r[mrkedkyfyGm;u wpfql? aAm"d
kyfyGm;u wpfql wpfckaomtmHkcHrI twlwlxm;uG,fh/
rdrd\ apwemu rdrdudk tusKd;ay;wmuG,fh/ kyfyGm;awGu ay;wm r[kwfbl;? 'gaMumifh
pdwfxm;wwfrS jrwfw,fvdkU ajymwm/ kyfyGm;qdkwm tmHkjyKHkygyJ/ tJ'Dvdk rdrdapwemuom rdrdtm;
tusK;d ay;wmudk rodygbJ? kyyf mG ;apwDtay:rSm apwemrnDrQaomaMumifh ]yxkZa em Orwa um}vdUk
a[mawmfrlwmuG,fh/
(erm;q&mawmf? w&m;ppfwrf;aqG;aEG;cef; pmtkyfrS)
uREfkyfonf ]o&P*HktpGrf;} pmtkyfwGif udk;um;xm;aom erm;q&mawmf t&SifP\
Mo0g'udk zwf&if;jzifh wpfcsufNyHK;rd\/ ,ckacwf vltrsm;pkonf q&mawmfBuD; ajymcJhonfhtwdkif;
emrnfBuD;bk&m; txl;tqef;awGaemuf waumufaumufvdkuf&if; ukodkvfw&m; &oifhoavmuf
r&bJ tcsdefuef? aiGukef? vlyef; jzpfaeMu&onf/ qif;wkkyfyGm;onf tmHk,lzdkUoufoufom jzpf\/
rdrduxm;aom apwemtenf;trsm;tvdkuf tusKd;ay;tenf;trsm; uGJjym;oGm;onfudk aocsmrod
oa&GU tcsdefukef? aiGukef? vlyef; jzpfaeMuOD;rnfomjzpf\/
xdktcsdefrSmyif qGrf;tvSL&Sif trsKd;orD;BuD;wpfOD;u ausmif;ay:odkUwufvmNyD; OD;csum
tHhMozG,fowif;wpfckudk avQmufxm;\/
]]q&mawmf e0&wfaps;xJu qdkifwpfqdkifrSm bk&m;ay:aewm oGm;rzl;bl;vm;}}
]]b,fvdk bk&m;ay:wmvJ}}
]]tJ'Dqdkifua&mif;wJh bJOwpfvHk;ay:rSm usKdufxD;dk;bk&m;yHkwpfyHk ay:aevdkUbk&m;? zl;wJh
vlawGudk BudwfBudwfwdk;aewmyJbk&m;? q&mawmf oGm;zl;zdkUaumif;w,f? wynfhawmfawmif zl;cJhNyD}}
uREkfyfrSm ykxkZOf tl;awGtaMumif; zwfaewkef; wdkufwdkufqdkifqdkif ykxkZOftl;wpf
a,muf wufvmonfudk awG;rdNyD; 'kwd,tBudrf NyHK;rdjyef\/
'g,dumrBuD;u ]]q&mawmf bmudkNyHK;wmvJ bk&m;? wynfhawmf ar;wmudkvnf; rajzbl;}}
Ak'bmom0ifwdkif;
tusifhodum jzLpifoifh\/
taMumif;um;
Ak'bmom0ifwpfOD; raumif;wmvkyfvQif
rdrdomru
&wemoHk;yg;ESifh q&myg
odumusEdkifaomaMumifhyifwnf;/
rdrdudk,fawGU? q&mhudk,fawGUESifhrNyD;
Ak'udk,fawGU ygVdawmf
t|uxmrsm;ESifh rudkufnDvQif
trSm;omjzpfonf/
q&mawmf t&SifZ0e
arwm&Sif (a&Tjynfom)
q&mawmf t&SifZ0e
arwm&Sif (a&Tjynfom)
bkef;uHBuD;rm;wdkif; &[Emr[kwf/
&[Emwdkif;vnf; bkef;uHrBuD;rm;/
ykxkZOfjzpfaomfvnf; 'ge&SdcJhvQif
bkef;uHBuD;rm;\/
avmouwdrax&fonf
&[Emjzpfaomfvnf; y&dedAmef0ifpHonftxd
qGrf;wpfeyfrQ 0atmif bkOf;ay;roGm;cJh&/
'ger&Sdonfhtjyif twdwfb0wpfcku
mrp&d,pdwfxm;jzifh &[ef;wpfyg;\vmbfvmbudk
zsufqD;cJhrdaomaMumifhyifjzpf\/
aumif;uifysHEdkifwdkif;vnf; &[Emr[kwf/
&[Emwdkif;vnf; aumif;uifrysHEdkif/
bk&m;&Sifudk aoG;pdrf;wnfatmifvkyfaom?
oHCmoif;cGJaom? ykxkZOfomjzpfonfh
&Sifa'0'wfonf aumif;uifrSmysHEdkifcJh\/
ua#ESifhcsDNyD;&Sdonfh oku0dyu&[Emrsm;onf
q&mawmf t&SifZ0e
aumif;uifodkU rysHEdkifMuay/
arwm&Sif (a&Tjynfom)
(tdwfaqmif)
(tdwfaqmif)
(tdwfaqmif)
(tdwfaqmif)
(tdwfaqmif)
(tdwfaqmif)