ARRASATEkoak

-rekin/-dun "-Dun" atzizkiak zerbaiten jabe izatea edo zerbait edukitzea adierazten du. Adibidez: "bizarduna" , bizarra duenari esaten diogu . Baina askotan gaztelaniaren eraginez, "zerekin" deklinabide-atzizkia oker erabiltzen da. Adibidez , gaztelaniaz una ventana con cristales leiho bat kristalarekin? esan behar dugu? Bada, ez! Leiho bat kristalduna esan behar dugu. Nola esango dugu "orri bat graparekin"? ORRI BAT GRAPADUNA "Pieza bat gomarekin"? PIEZA BAT GOMADUNA Eta amaitzeko, es una cosa con tapa" gauza bat taparekin? GAUZA BAT TAPADUNA HIZTEGI BATUA Euskaraz, komunitate edo elkarte hitzak izen ofizial erabili nahi baditugu, ERKIDEGO hitza erabili behar dugu. Beraz, ez erabili "Euskal Autonomi Elkartea", baizik eta EUSKAL AUTONOMIA ERKIDEGOA Ez erabili "Nafarroako Foru Komunitatea", baizik eta NAFARROAKO FORU ERKIDEGOA LOKAILUA Lehenengo eta behin = antes de nada. Ideiak aurkezteko erabiltzen dugu: - Lehenengo eta behin, azter ditzagun hemen egoteko arrazoiak. (Antes de nada,
analicemos las razones por las que estamos aqu)

ESAMOLDEA Arkusunka dabil = Hazkura du Arkusunka dabil astanafarreria du eta. (Tiene picores porque tiene varicela.) HITZ/EGITURA BEREZIA Zera = no se traduce. Lagunarteko hizkeran komodin gisa erabiltzen dugu, esan behar duguna ez bazaigu ateratzen. - Zera esan behar nizun. - Txostenak horko zera horretan daude. AZALETIK Gaztelaniaren eraginez sarritan gaizki erabiltzen dugun esaldi bat goitik begiratu da. Euskaraz, mirar por encima esaldia esateko AZALETIK BEGIRATU erabili behar da. BIKOTE ARRISKUTSUA Gero eta ago ? Zenbat eta ago Gero eta ago = Cada vez ms (konparatiboa) Zenbat eta ago = Cuanto ms ms/menos (kontsekutiboa) - Zenbat eta gehiago kobratu, orduan eta gehiago nahi. (Cuanto ms cobras, ms quieres) - Herri moduan, gero eta ezagunagoak gara. (Cada vez somos ms conocidos como pueblo) ...edo.../...ala...

Maila berdineko perpausak lotzeko erabiltzen da. Normalean, EDO adierazpen perpausetan edo konpletiboetan. Ez gaitu osagaien hautaketa egitera behartzen. ALA, batez ere galderetan eta zehar galderetan, hautaketa egitera behartzen gaita. - Zure paperak motxilan edo poltsan egongo dira.(Tus papeles estarn en la mochila o en la
bolsa)

- Lau ala bost, zenbat urte dauka semeak? (Cuntos aos tiene el hijo, cuatro o cinco?) Bete itzazu esaldiak edo/ala erabiliz.... Patatak edo piperrak eros ditzakegu. Ez dakit non ezkontzen diren hemen ala herrian. Zer nahiago duzu patata tortilla ala arraultzak? Euskaratu itzazu esaldiak edo/ala egoki erabiliz...
- Cul te gusta el rojo o el azul? Zein gustatzen zaizu gorria ala urdina? - Tienes que poner los papeles en la mesa o en el archivador. Paperak mahaian edo artxibategian

jarri behar dituzu.

- No s si voy a ir o no. Ez dakit joango naizen ala ez

ADITZ LOKUZIOA -arena egin = hacer el Noren kasuan deklinatutako izen edo adjetibo bati egin aditza gehituz sortzen da: - Leloarena egiten ibili da. (Ha andado haciendo el tonto) - Ez egin zoroarena! (No hagas el loco!) -t(z)earren/-t(z)eagatik Batzuetan euskera ikasten dutenen artean, nahasketa batzuk gertatzen dira. Hauetariko bat da, -t(z)earren eta t(z)eagatik kausalak eta infinitiboa+arren, -agatik, kontsesiboen artean gertatzen dena. Azken hauek nahiz eta familiakoak dira. AURKEZPENA Zu etortzeagatik/etortzearren, jaia ospatuko dugu. (Celebraremos la fiesta por tu venida) Zu etorriagatik/etorri arren jaia ospatuko dugu. (Aunque vengas, celebraremos la fiesta) Bete itzazu esaldiak -tzeagatik/-tzearren/-agatik erabiliz.... Euskaratu itzazu esaldiak -tzeagatik/-tzearren/-agatik egoki erabiliz... - Bero eginagatik, hegoaldera joango gara .(Aunque haga calor, nos vamos al sur. ) - Hori lehenago ez galdetzeagatik, galdetzearren gertatzen zaizu .(Eso te pasa por no
preguntar antes. )

-Kasu ez egiteagatik, egitearren zigortu zaituztete.(Os han castigado por no hacer caso.) LOKAILUA Hala nola = por ejemplo..Exenplutasuna adierazteko erabiltzen dugu. Bihar lan batzuk egin behar ditugu; hala nola, eskolak prestatu, ikasleei deitu... (Maana tenemos que hacer algunos trabajos; por ejemplo, preparar las clases, llamar a los
alumnos)

ESAMOLDEA Hau da pagotxa!! = Vaya chollo!!!! Hau da pagotxa pisua tokatu zaio!.= Vaya chollo le ha tocado un piso! HITZ/EGITURA BEREZIA Hamaika/makina bat bider = "mil veces, un montn de veces..." Hamaika bider esan nion etxera goiz bueltatzeko. = Le dije mil veces que volviera pronto a casa. Mila bider EZ.

ADITZ LOKUZIOA Nahiago izan =preferir Euskaraz aditz honen erabilera zuzena partizipioa da. Goizez joan nahiago dut. = Prefiero ir por la maana. Hala ere, bi sujeto daudenean t(z)ea nominalizazioa hartzen du. Zu goizez joatea nahiago dut. = Prefiero que t vayas por la maana. Adj. eta adb-en graduatzaileak

Esaldi konparatibak sortu behar ditugunean euskeraz, badaude erregularrak ez diren kasu batzuk. Hauek askotan buruko minak ematen dizkigute. Aipatutako kasu horiek, honako hauek izando lirateke:
-EGI(A) Ondo/ong Ondoegi/ongieg Hobeto/hobeki i i On(a) Hobe(a) Onegi(a) Gaizki Gaizkiago Gaizkiegi Txarr(a) Txarrago(a) Txarregi(a) Asko Gehiago Gehiegi Gutxi Gutxiago Gutxiegi Adibide batzuk ikusiko ditugu... Pastela ezin hobeto atera zaizu. (El pastel te ha salido inmejorable) Hoberena gela bat bilatzea izango da. (Lo mejor ser buscar una habitacin) **Bete itzazu esaldiak adj eta adb-en graduatzaileak erabiliz. Onegia zen egia izateko.. (Era demasiado bueno para ser verdad) Erantzun gehien izango duenak lortuko du (Lo conseguir el que tenga ms respuestas) Lehenengoak izateko, hobeto egin behar dugu.. (Lo tenemos que hacer mejor para ser los
primeros)

-AGO(A)

-EN Ondoen/ongien Onen/hoberen(a) Gaizkien Txarren(a) Gehien Gutxien

Euskaratu itzazu esaldiak adj eta adb-en graduatzaileak egoki erabiliz - Txarrena da, ezer ez jakitea.( Lo peor es no saber nada) - Zuk gehiago daukazu, baina gutxiago dakizu. (T tienes ms pero sabes menos) - Ez ditugu egin gauzak ondoegi. (No hemos hecho las cosas demasiado bien)

BIKOTE ARRISKUTSUA Behin batean ? Behin Behin batean = rase una vez... Behin batean urreneko herri batean. (rase una vez en un lejano pueblo...) Behin = una vez. Behin zurekin joan nintzen bazkaltzera.( Una vez fui contigo a comer) LOKAILUA Dena den = en cualquier caso..Kontrastea adierazteko erabiltzen dugu. - Esan dute ez direla joango; dena den, ni joango naiz. (Han dicho que no van a ir; en
cualquier caso, yo ir)

ESAMOLDEA

Horrek aita zuen langile!! = Ser vago Ez du ezer egin. Horrek aita zuen langile!! = No ha hecho nada. Es un vago!! HITZ/EGITURA BEREZIA On egin! = Qu aproveche! - Anderrek sartzean on egin esan zuen. (Ander dij qu aproveche! al entrar) BIKOTE ARRISKUTSUA Biek esanahi bera daukate (como), baina lehenengoaren kasuan, erantzuna adberbioa da eta bigarrenean, adjetiboa. - Ama bezalakoa da: ona, altua, tristea(Es como la ama: buena, alta, triste) - Ama bezala dago: ondo, altu, triste( Est como la ama: bien, alta, triste) ADITZ LOKUZIOA Maite izan = querer, amar. Indikatibozko aldietan erabiltzen da; bestetarako maitatu erabili ohi da. Ohizkotasuna adierazteko maite izaten erabili ohi da. - Oso maite zaitut. = Te quiero mucho. ahalera Badago euskaraz ezin partikula erabili beharrean beste modu jatorragoa ezezko esaldietarako.Hau da, aditza ezezkoan jarri eta hitzari modu partitiboa jarriz. Hona hemen adibideak:
Ez Ez Ez Ez Ez Ez Ez dago ezer edaterik = no se puede beber nada daukat ezer edaterik = no puedo beber nada daukat edaterik = no puedo beber daukat egiterik = no puedo hacer daukat nora joanik = no tengo a donde ir daukat ezer egiterik = no puedo hacer nada daukat inora joaterik = no puedo ir a ningn sitio

menos que nola erabili Erdarak duen aukeretako bat falta zaio euskarari, hau da, ez dugu menos que horren parekorik adberbio eta adjetiboekin erabiltzeko. Horretarako, konparaketetan erabiltzen diren partikulak hartzen ditugu. Adibidea:
* Estas casas son menos soleadas que aquellas. * Etxe hauek ez dira haiek bezain argitsuak. * Etxe hauek haiek baino itzaltsuagoak dira.

dezente Gaztelaniak ez dituen hainbat adiera ditu molde honek euskaraz. Hona hemen hainbat adibide eta esanahi desberdin: Zintzoa: decente, honest@. Adibidez: dibertsio eta jostatze dezentea Txukuna, itxurazkoa: decente, aceptable. Adibidez: zapata hauek dira dituen dezenteenak Nahikoa, aski: bastante. Adibidez:jende dezente etorri da. arazi Zalantza ugari sortzen zaigu sarri euskaraz idaztean, eta "arazi" aditz-forma da horietako bat. Nola idatzi, lotuta ala bereizita? "Arazi" ala "erazi"? Lehenik eta behin, "arazi" aldaera gomendatzen da euskara baturako. Ondorioz, "erazi" baztertu egingo dugu. Nolanahi ere, "adierazi" da salbuespen bakarra. Bestalde, aditz-oinari lotua idatziko da beti, hau da, hitz bakarrean: "betearazi", "geldiarazi", "jasoarazi", "ulertarazi"... Azken ohar bezala, zer esan zenbait aditzen aldaera t- dunari buruz; hau da, "sorrarazi" ala "sortarazi"? Bi formak dira zuzenak: "sortarazi" nahiz "sorrarazi", "agertarazi" zein "agerrarazi", "ikustarazi" eta "ikusarazi". bilera batean dago

Horrela esan beharko genuke, norbaiti telefonoz hots egin eta delako horrek telefonorik ezin duela hartu adierazi nahi dugunean. Baina, azken urteotan beste esaldi batekin erantzuten dugu: "bilduta dago". Jakina, gaztelaniazko "esta reunido"/"esta reunida" esamoldearen eraginez esaten dugu hori. Ezin esan oker dagoenik, baina hobe genuke "bilera batean dago" esaten ohitzea, erdarakada hori baztertzeko. Beraz, "zuzendariak ez dauka hitz egiterik, bilduta dago eta " esan beharrean
"Zuzendariak ez dauka telefonoz hitz egiterik, bilera batean dago eta".

atertu Euria hasi duela adierazteko esapide desberdinak onartzen dira, esaterako, "euria hasi du", "ari du" edo "euria da". Alderantzizko gertaera adierazteko ordea, nola esan, "euria gelditu da", "euria egiteari utzi dio" edo "atertu du"? Bada, "atertu egin duela" esatea da egokiena. Eta "atertu" bezalaxe, "ateri dagoela" esango dugu: "goazen, ateri dagoen bitartean!", adibidez. Hortaz, ez esan "euria gelditu da", baizik eta "Atertu du". "Euria egiteari utzi dio"... Ez. "Atertu du". Eta, azkenik, ez esan "ez dago euririk", baizik eta... " Atertu du". aurreko egunean Oraingoan euskaraz ohikoa den akats baten berri eman nahi dizuegu. Askotan, igarotako egun, aste, hilabete edo urteei erreferentzia egiterakoan beste egunean edo beste astean bezalako esamoldeak erabiltzen dira. Euskarak baditu lehenaldi hori adierazteko forma propioak, aurreko, joan den edo lehengo hitzak erabiliz egiten direnak hain zuzen ere. Honela, beste egunean erabili ordez aurreko/lehengo egunean erabiliko dugu edo beste hilean esan beharrean joan den hilean esango dugu. Adibideak: Aurreko/lehengo egunean Keparekin topatu nintzen. EZ Beste egunean Keparekin topatu nintzen. Joan den hilean neguko beroki berria erosi nuen. EZ Beste hilean neguko beroki berria erosi nuen. Joan den urtean/Iaz Kroazian izan nintzen oporretan. EZ Beste urtean Kroazian izan nintzen oporretan. esamoldea Larrutik ordaindu = pagar caro Larrutik ordainduko duzu nire lagunei min egin izana. Pagaras caro el haber hecho dao a mis amigos. esaera zaharra Azaroa bero, negua gero.

bera/berdin
Hil honetan bera eta berdin hitzen artean dagoen desberdintasuna azaldu nahi dizuegu. Bera-k behin baino gehiagotan errepikatzen den objektu, pertsona bakarra adierazten du. Atzo jantzi nuen soineko bera jantziko dut bihar ere (EZ berdina) Bigarren saria ere idazle berari eman diote. (EZ berdinari) Berdin-ek berriz, objektu, pertsonabat baino gehiago izanik, beraien erabateko antza adierazten du. -Gu bion kotxeak berdinak dira. (EZ berak) -Nire semeak ez du berdinik munduan. (EZ berarik)

lau pertsonarentzako bidaia Aski garbia eta zehatza da euskara batuan "-a" bokalaz amaitzen diren izenei dagokien jokabidea; hau da, bokal hori berekin dutela erabiltzen dira beti: "eliza ederra", "edozein gauza", "anaia bat", "gaiztakeria hori"... Beraz, ez dute amaierako "-a" galtzen. Baina, aipa dezagun zenbait zalantza. Zalantza mugagabeak sortzen digu, besteak beste, erdaraz ez dagoelako mugagaberik, baina euskaraz plurala eta mugagabea bereizi egiten dira. Adibidez: "bi pertsonak egin du"; hori mugagabea da, baina "bi pertsonek egin dute"; hori plurala da. Beraz, lehen kasuan, mugagabean, gaztelaniazko "dos personas" esaten ari gara, eta, bigarrengoan, berriz, pluralean, "las dos personas". Ikus dezagun izenburuko adibidea. Ondo esanda al dago " lau pertsonentzako bidaia"? Bada, ez! LAU PERTSONARENTZAKO BIDAIA esan beharko da. "Lau neskei eman diete saria"... esan beharrean, LAU NESKARI EMAN DIETE SARIA esango dugu. Azkenik, "hiru enpresek botatzen dituzte zaborrak ibaira"... esan beharrean, HIRU ENPRESAK BOTATZEN DITUZTE ZABORRAK IBAIRA esan beharko dugu. (Jakineko hiru enpresa zehatz ez badira, behintzat). ospelak eta egutera Hotzaren ondorioz, gerta liteke, batez ere neguan, oinak ospeltzea, baina "ospel" hitzak badu beste adiera bat ere. Eguzkiak jotzen ez duen toki itzaltsuari deitu ohi zaio ospela; "ospela" edo, "laiotza" eta "ainubea" Beraz. neguan mendi aldera doanak sarri aurkituko ditu "bazter ospel, laiotz edo ainubeak", eta, aldi berean, ohartu ere ohartuko da "ospeletan, laiotzetan eta ainubeetan elurrak asko irauten duela". Baina, eta nola deitu beste aldeari? Hau da, ospelik, laiotzik edo ainuberik gabeko lekuari? Eguzkiak bete-betean jotzen duenari? Bi hitz eman ditzakegu: "egutera" edo "eguzkialdea". Hauek, toki hauek, eguzkiak gozogozo laztantzen ditu, beraz, ospeletik ihes egin nahian dabilenak hortxe du bere aukera: eguteran.

bat eman eta bi hartu Noiz esan dezakegu? Bada, badirudi neurriz kanpoko zerbait egin dugunean, edo agindutakoa baino aurrerago joan garenean. Demagun etxeko neska edo mutil gaztea gauean hamarretan etxeratzeko hitz emanda irten dela etxetik. Goizeko hiruretan edo lauretan etxeratzen bada, horixe entzun dezake bere gurasoen ahotik:" bat eman eta bi hartu". "Eskua eman eta besoa hartu" izan daiteke antzeko beste esaldi bat. Eta, baita ere, "behatza eman eta bihotza hartu".("Dar la mano y tomar el brazo") bat ere eta batere Batzuetan, ez dakigu "bat ere" eta "batere" bereizten; hau da, lotuta edo bereizita idatzi behar diren. Lehenik eta behin, bereiz ditzagun bi hitz horien adierak. Hitz bakarrean idazten den "batere" hitza adjektibo zein adberbioen graduatzailea da, eta erabateko gabezia adierazten du. Adibidez: " ez zidan batere pozik eman" esaten badugu, ez zidala "inolako" pozik eman esan nahi dugu. Bereizita idazten denean aldiz, "bakar bat ere" edo "bat bera ere" esapideez ordezkatuko dugu, Adibidez: "ez zuen hitz bat ere ulertu", edo "ez zuen hitz bakar bat ere ulertu", edo "ez zuen hitz bat bera ere ulertu".

Gogoratu: "Batere" = "inolako" "Bat ere" = "bakar bat ere" = "bat bera ere" bi ordu irauten du Euskarak bere-berea du ekintzak adierazteko aditzak erabiltzea, eta, hortaz, ez dago gaztelaniaren bideari zertan jarraitu. Adibide batzuetan ikus dezakegu. "Eskolak bi orduko iraupena du" ala "eskolak bi ordu irauten du"? Zein esaldi hobetsiko genuke? Lehen esan dugunaren arabera, ekintza hori adierazteko aditza erabiltzen duena: " eskolak bi ordu irauten du". Eman ditzagun beste adibide batzuk: "Liburuen salmenta etxez etxe burutzen da" ala "liburuak etxez etxe saltzen dira"? Bigarren aukera hobe: "liburuak etxez etxe saltzen dira". Eta , "ez dakite nola gauzatu koordinaketa" ala "ez dakite nola koordinatu"? Hobe "ez dakite nola koordinatu" esatea bere buruaz beste egin Gaztelaniazko suicidarse esateko euskaraz, bere buruaz beste egin edo bere burua hil erabiltzen dira. Beraz, ez erabili "suizidatu" aditza, eta, gogoan hartu izenordain indartuak erabili behar direla, hau da, neure burua, zeure burua, bere burua eta abar.. Hortaz, ez esan "gizon hura suizidatu egin zen", baizik eta... "Gizon hark bere buruaz beste egin zuen", edo "gizon hark bere burua hil zuen". belearena egin Adibide azkar batez noiz erabiltzen dugun azalduko dugu. Demagun, ohikoa den poteo edo txikiteoan gabiltzala, baxoerditan, alegia. Taberna honetan nik, beste hartan zuk eta hurrengoan beste batek. Horrela izan ohi da, txandantxandan, baxoerdiak ordaintzeko modua. Zer gertatzen da? Tartean badela beti norbait ordaintzeari izkinatxo egiten saiatuko dena, eta, berak inoiz ordaintzeke, beti inoren kontura edaten jarraitu nahi duena. Bada, horri dagokio hil honetako esaldia, hau da, " orain ere belearena egin du horrek esango dugu norbaiti ordaintzea dagokionean eta ordaintzen ez duenean. Bat zenbatzailea Gaur egun gero eta gehiagotan erabiltzen dugu "bat" hitza , baina gogoan izan euskaraz "bat" zenbatzailea dela beste edozeren gainetik. Hortaz, erdararen eraginez "una" "un" indeterminatuak erabiltzen diren moduan erabiltzea ez da egokiena. Hona ondorengo adibideak: lan bat aurkitzea zaila da... LANA AURKITZEA ZAILA DA Alfer bat zara esan beharrean... nola esango genuke? ALFERRA ZARA Zarata bat badago gela honetan... HAU DA ZARATA HAU GELA HONETAKOA! zerbait egiteko gogo handi bat izan zuen..... ZERBAIT EGITEKO GOGO HANDIA IZAN ZUEN Antzara-jokoa Euskaraz ezin dugu "a la oca" jokatu, baizik eta ANTZARA-JOKOAN ARITU Ikus ditzagun joko honek gaztelaniaz dituen esaldi ezagun batzuk:
"de oca a oca y tiro porque me toca"

Hona hemen bizpahiru modu: ANTZARA BAT ETA ANTZARA BI, BERRIZ ERE NIRI izan daiteke modu bat. ANTZARA BATETIK BESTERA NI BADAEZPADA ERE AURRERA! ANTZARATIK ANTZARARA ZU GELDI EGONGO ZARA!

Joko honek badu beste esaldi ezagun bat ere: "de puente a puente y sigo porque me lleva la
corriente!".

Bi aukera: ZUBIRI-ZUBIRI BERRIZ ERE NIRI ZUBITIK ZUBIRA ZU ZAUDE ORAINDIK BEGIRA! Hiztegi Batua Hegoaldean, gaztelaniaren eraginez, "boligrafo" erabiltzen dugu.Hala ere, Euskaltzaindiak bere Hiztegi Batuan "bolaluma" hitza hobesten du, "boligrafo" hitza gaztelaniaz bakarrik esaten delako. Beraz, saia gaitezen "boligrafo" gutxiagotan erabiltzen, eta gehiagotan beste hitz hau BOLALUMA behar da/behar du Oraingoan behar izan aditzarekin zein den erabili behar dena azalduko dugu.Nola esango duzu "hori horrela izan behar da" edo horrek horrela izan behar du ? Ba "horrek horrela izan behar du" esan beharko genuke. Hau da, "behar izan" aditzak nor-nork jokaera eskatzen du. Hau da, beti "du" erabiliko dugu aditz laguntzaile gisa, eta ez "da". Ondorengo esalditan nola esango duzu: "datorren astean joan beharko Datorren astean joan beharko dugu". "zuek ere etorri behar esan zeniguten "Zuek ere etorri behar zenutela esan zeniguten". Hau da, euskaraz esaldi hauek guztiak "-n" jarriz egiten ditugu. egingo nuke Apustu-mundura mugatuz, esamolde bat baino gehiago dago euskaraz, gaztelaniazko "apostara" adierazteko. Horietako bat "egingo nuke" da . Ondoko itzulpenak ikusiz hobeto zehaztuko dugu . Nola esan euskaraz
"Apostara a que ganan los azules" "Egingo nuke urdinek irabaziko dutela". "Apostara a que Julen vendr con nosotros "Lepoa egingo nuke Julen gurekin etorriko

dela". Amaitzeko, gogoratu beste modu batzuk ere badaudela: "Egingo nuke" = "apustu egingo nuke" = "lepoa egingo nuke" deskuiduan Batzuetan, oharkabean esan nahi du. Gaztelaniaz, por descuido, inadvertidamente. Adibidez: Panpina deskuiduan hautsi zait. Baina, badu beste adiera bat: menturaz. Gaztelaniaz, por casualidad Adibidez: Deskuiduan ikusten baduzu, esaiozu etortzeko azkar. LOKAILUA Orobat = as mismo, igualmente. Zerbait gehitu nahi dugunean erabiltzen dugu. -Orobat famatu asko etorri dira Zinemaldira.(As mismo muchos famosos han venido al
Zinemaldi)

Birdeklinabidea Euskaraz, NOR, NORI, NORK eta NOREN kasuak izan ezik, beste deklinabide kasu guztiak izen bati atzikituta erabili nahi baditugu, -ko atzizkia erantsi behar diogu. -Non > Nongo -Nora > Norako

-Norekin >Norekiko -Norentzat>Norentzako Adibide batzuk ikusiko ditugu... Kotxean ahaztu zait zuretzako oparia. (Se me ha olvidado tu regalo en el coche.) Bere lankidearekiko jarrera oso ezkorra da.(Su actitud para con los compaeros es negativa) Haiekiko harremana aspaldi moztu nuen. (Hace tiempo cort la relacin con ellos) Gazte asko zeuden Donostirako autobusean. (Haba muchos jovenes en el autobus deDonosti) Josebarentzako oparia poltsan dago. (El regalo para Joseba est en la bolsa) BIKOTE ARRISKUTSUA Norekin ? Zerez Norekin = Consoziatiboa (laguntza, kidetasuna) Zerez = Con instrumentala (bidea, tresna) - Lagun batekin gelditu naiz (*batez). (He quedado con un amigo.) - Gorriz margotu dute. (Han pintado con rojo.) burutu aditza Badakigu adiera asko dituela, baina, erabil ote dezakegu erdarazko realizar aditzaren ordain gisa? Adierak aipatuko ditugu: 1) Norekin burutu: nahi edo behar dena lortu. Adib.: lanarekin burutu ezinda nabil 2) Nori burutu: garaitu edo gainditu Adib.: Nork burutu zuri jokoan? 3) Amaitu", "buru eman", "bururatu" edo "bete". Adib.: "ekainean hasia eta urrian burutua" Beraz, Euskara zuzenean "burutu" ezin da "realizar" erdarazkoaren kide gisa erabili, "amaitu"-ren kide baita, besteak beste. Beraz, erdarazko "realizar" aditzaren ordain gisa "egin" aditza erabil dezakegu, adibidez, baina ez "burutu". Lan ona egin duzu (Has reallizado un buen trabajo) Lan ona burutu duzu (Hemos logrado realizar nuestro objetivo) ESALDI BEREZIA Tripa truk lan egin = Trabajar a cambio de comida. - Uztan tripa truk lan egiten du. (Trabaja en la cosecha a cambio de comida..) HITZ/EGITURA BEREZIA Gorrian = cruento, extremo, duro - Afganistanen jende asko dago miseria gorrian. (En Afganistan hay mucha gente en extrema
miseria)

ADITZ LOKUZIOA Merezi izan = merecer (la pena) algo Kasu honetan, nahiz eta transitiboa izan, ez du k hartzen. - Bilera egitea merezi du. (Ha merecido la pena hacer la reunin.) LOKAILUA Ostera = en cambio, sin embargo. Aurkaritza adierazteko:

- Esatea erraza da; egitea, ostera, zailagoa da.( Decirlo es fcil; sin embargo, hacerlo es ms difcil.) HITZ/EGITURA BEREZIA Haatik = porque s (porque lo digo yo). - Zergatik egin behar ditut orain etxeko lanak? Haatik. (Por qu tengo que hacer ahora los
deberes? Porque s)

BIKOTE ARRISKUTSUA Gero eta ago Zenbat eta ago Baina = juntagaila da (pero) Bi ideiaren arteko kontrakotasuna adierazten du Baino = konparazioak egiteko - Hau beste hura baino garestiagoa da - "Heldu zen, baina berandu" - "Heldu zen, baino berandu"

dagoeneko eta honezkero

HONEZKERO esapideak ziurtasunik eza adierazten du, hiztunaren ustea edo hipotesia. Adibidez: "honezkero Madrilen izango da". Beraz, esaldi horren bidez susmoa adierazten dugu. Jakin ez dakigu ziur. DAGOENEKO esapideak aurkakoa adierazten du; hau da, ikusitako edo egiaztatutako gauzak aipatzen dira. Esaldi hau ondo dago? "honezkero jaiki zara, e!" DAGOENEKO JAIKI ZARA, E! esan beharko genuke. Egin ditzagun ariketa batzuk: "Nolatan ari zara zu .. lanean?" "NOLATAN ARI ZARA ZU DAGOENEKO LANEAN esnatuko zen!"... HONEZKERO ESNATUKO ZEN

ARAZO NAGUSIA

Arazo nagusia ala arazo nagusiena? "Nagusi" hitza, adjektibo gisa, garrantziaren edo gorabeheraren arabera lehena denari eransten zaio. Adibidez "aste nagusia", "meza nagusia", "kale nagusia", etab. Hau da, Nagusia, berez da goren mailakoa hortaz nagusiena baztertu behar dugu. Hau dela eta, "arazorik nagusiena" edo "kezkarik nagusienak" esan ordez, ARAZO NAGUSIA eta KEZKA NAGUSIAK esan beharko genuke.

HIZTEGI BATUA

Ele bakarra edo bi ele? Nola idatzi behar da; tortiLA ala tortiLLa? Honetan esan behar da Euskaltzaindiak ll gaztelaniazko grafia bera hobesten duela. Beraz, "bilete", "bilar" edo "bonbila" guztiak ere ele bakarrez idatzi beharrean guztiak bi elerekin idatziko ditugu: BILLETE, BILLAR eta BONBILLA.Goiko galderari erantzunez, TORTILLA idatzi behar da.

dator eta badator

Aditz trinkoek, hau da, laguntzailerik gabekoek ("dator", "dakit", "zoaz", "gabiltza"...) beren ekintza baiezteko modu berezi bat daukate. Aditz trinko hauek ba partkula hartzen dute. Hona hemen adibide batzuk : Hizketan ari garela ez dugu "dakit erantzuna", esan behar "badakit erantzuna" baizik. Ez esan "datoz gure lagunak", baizik eta badatoz gure lagunak". Modu berean gaizki dago "zatoz gurekin?", "ba (al) zatoz gurekin?" galdetu behar baita. Beraz, "dakizu" ez, "badakizu"

Duena/duela

"Duela" eta "duena" nahasteko arrazoia gaztelaniako "que" izan ohi da. Askotan entzuten da: zein Mikel? Ile zuria duena ala ile zuria duela? Batzuetan, "zein" galderari erantzuten diote; adibidez, ile zuria duen Mikel, edo Mikel, ile zuria duena kasuan. Eta, beste batzuetan, berriz, "zer" galderari erantzun beharko liokete; alegia, zer esan dugu Mikelez? Ile zuria duela.

10

Beraz,Mikel el del pelo blanco, el que tiene el pelo blanco esaldiak sortzen du nahastea. Horrelakoetan bada ile zuria duena esan behar da. Adibideak: Izeba bat daukat Legazpikoa dena, eta ez Legazpikoa dela. Badaukat alkandora bat oso polita, hau da, oso polita dena, eta ez oso polita dela. Gure amak, hiriaren erdian bizi denak, horixe esaten du, eta ez, gure amak, hiriaren erdian bizi dela, horixe esaten du. Pailazo jantziko naiz Inauterietan asko entzun dugun esaldia dugu honakoa, baina nola esan behar da, pailazoz mozorrotuko naiz ala pailazo mozorrotuko naiz? Bi horien artean, pailazo mozorrotuko naiz hobetsi behar da, eta pailazoz mozorrotu baztertu. Orduan, galdera egitekoan ere, ezin esango dugu Zertaz mozorrotu zara? Bada, aukera bat baino gehiago daude: nola edo zelan mozorrotu zara?, zer mozorro jantziko duzu? edo zein izango da zure mozorroa? Saia gaitezen erantzunekin beraz. Nola edo zelan mozorrotuko zara? galdetuz gero... Pailazo jantziko naiz, pailazo mozorrotuko naiz, pailazoaren mozorroa jantziko dut; pailazoen moduan mozorrotuko naiz, etab. BILERA BATEAN DAGO BILERA BATEAN DAGO ; horrela esan beharko genuke, norbaiti telefonoz deitu eta pertsona horrek telefonorik ezin duela hartu adierazi nahi dugunean. Baina, azken urteotan beste esaldi batekin erantzuten dugu: "bilduta dago". Jakina, gaztelaniazko "esta reunido"/"esta reunida" esamoldearen eraginez esaten dugu hori. Ezin da esan oker dagoenik, baina hobe da " bilera batean dago" esaten ohitzea, erdarakada hori baztertzeko. Beraz, "zuzendariak ez dauka hitz egiterik, bilduta dago eta" esan beharrean. "Zuzendariak ez dauka telefonoz hitz egiterik, bilera batean dago eta".

APROPOS

Hilabete honetan apropos hitzak izan ditzakeen esanahi desberdinak aztertuko ditugu: 1. Berariaz, nahita, propio. Apropos egin zuen. 2. Txantxetan. Apropos esan zien, baina besteek benetan hartu zuten. 3. Egokia, aukerakoa. Leku aproposa da oporretan joateko. Punta-puntakoa Punta hitzak gailur, tontor, gain, erpin adierazi nahi du. Baina, punta-puntako esamoldeak nabarmen, aparteko, itzel edo itzelezko ere esan nahi du. Gaztelaniaz honela itzul daiteke: sobresaliente, extraordinario/a. Puntako bertsolaria: un bersolari sobresaliente Punta-puntako idazlea: un/a escritor/a extraordinario/a Gogoan dugu, hala ere, gaztelaniaz puntero/-a ere esan daitekeela zenbait testuingurutan. Puntako ikerketa-lana: Investigacin puntera, pionera Punta-puntako barrutia: Recinto puntero ea etortzen zaren! Hilabete honetan jende askok egiten duen okerra azaldu nahi dizuegu. Har dezagun adibidea: "a ver si vienes". Askok "ea etortzen bazara" esaten dute, gaztelaniazko "si" kalkatu egiten dutelako, eta baldintzazko "ba-" erabiltzen dute euskaraz; baina gaizki dago. Adibidez: "A ver si vienes!" esateko "Ea etortzen zaren!" esan behar da. Nola esango duzu beste modu batean esaldi hau:ez dakigu etxera itzuliko bada!". Ez dakigu etxera itzuliko den Beste esaldi bat: "ez dakit nora joango banaiz!" Ez dakit nora joango naizen! Hau da, euskaraz esaldi hauek guztiak "-n" jarriz egiten ditugu. BAKERO JANTZI NINTZEN

11

Inauteriak joan berri ditugunez, hona hemen erdararen eraginez, maiz gaizki erabiltzen dugun esaldia. Nola esan behar da? Bakero mozorrotu nintzen edo Bakeroz mozorrotu nintzen. Bakero mozorrotu nintzen erabili behar da eta bakeroz mozorrotu baztertu. Hau dela eta, galdera egiten dugunean, ezin izango dugu zertaz mozorrotuko zara? galdetu. Euskaraz hau galdetzeko modu desberdinak ditugu, hala nola, nola / zelan mozorrotuko zara? , zer mozorro jantziko duzu? Aurreko guztia kontutan hartu eta erantzunak honelakoak izango dira: BAKERO jantziko naiz / BAKERO mozorrotuko naiz HIZTEGI BATUA Badira hainbat hitz euskaraz gaztelaniazko asamblea hitza esateko; hala nola,batzar, batzarre, biltzar, biltzarre eta bilera... Maiz gaztelaniaren eraginez asanblada hitza erabiltzen da, baina oker erabilita dago. Beraz, gogoratu: "Langileek asanblea egingo dute" esan beharrean, "Langileek batzarra egingo dute" esan behar da. egiten eta egitea Bi esaldi erabiliko ditugu hori bereizteko, ez baita berdin esatea, adibidez, "taloak egitea ahaztu zait" eta "taloak egiten ahaztu zait" Lehenengoan, "taloak egitea ahaztu zaigu" esanda, badakigu taloak egiten, baina ez dugu gogoratu gaur egin behar genituenik; horregatik "ahaztu zaigu taloak egitea". Baina, bigarrengoan, "taloak egiten ahaztu zaigu" esaten badugu, lehen bagenekiela esaten dugu, bagenekiela "taloak egiten", baina orain prozesua ahaztu eta ez dakigula. Beraz, ez ditzagun nahas bi esaldi horiek, oso mezu ezberdinak emango ditugu eta! "Taloak egiTEA ahaztu zaigu" esanez gero, une bateko kontuaz ari gara. "Taloak egiTEN ahaztu zaigu" esanez gero, berriz, egiten ahaztu zaigula diogu. eta hara non! Askotan esaten dugu gaztelaniazko esamoldeak ez direla beti bere horretan, euskaratu behar. Adibide batekin ikusiko dugu; mira por donde esaldia. Gaztelaniazko esaldi horren kalko okerra eginez "eta begira nondik!" itzul dezakegu baina gaizki dago. Honen ordez eta hara non! esan behar dugu. Honegatik guztiagatik ez esan eta begira nondik mendian galdu ziren! baizik eta "Eta hara non mendian galdu ziren! esku-eskura Ikus dezagun gaurkoan nola itzuli euskaraz erderakada hau: "bandejan utzi". (dejar / poner en bandeja). Kirol-kontuetan adibidez: baloia bandejan utzi zion esan beharrean baloia esku-eskura utzi zion esan behar da. ekainak 20, ekainaren 20an Esaldi batzuk ikusiz nahikoa garbi gera daiteke datari buruz esan nahi duguna, eta hona hemen oker-zuzenketa. Ondo esango genuke "maiatzak 20 egin zuten bilera"? Badaez! Maiatzak 20" esan beharrean, maiatzaren 20an egin zuten bilera" esan beharko dugu. "Aste Santua Apirilak 24tik 27 arte izan zen" esan ordez... Aste Santua Apirilaren 24tik 27 arte izan zen esango genuke. Amaitzeko, "datorren ekainak 14 egingo dugu bilera " esan ordez, esan dezagun... Ekainaren 14an egingo dugu bilera". urlia , sandia eta berendia

12

Izenik ezagutzen ez zaien, edo izendatu nahi ez direnak aipatzeko baditugu hitz batzuk euskaraz. Hau da, gaztelaniazko "fulano", "mengano" eta "zutano", euskaraz "urlia", "sandia" eta "berendia" dira. Beste modu batzuk ere , baditugu euskaraz. Adibidez: " bata eseri eta bestea zutitu" zirela esango dugu. Edo "honelakoak hau etahalakok beste hura" esan duela. Edo, azkenik, goian aipatutako "urlia", "sandia" eta "berendia". Ikus adibideak: Nola esan euskaraz "lo ha dicho fulano"? "Honelakok esan du", edo "urliak esan du". "Han venido fulano, mengano y zutano"... "Halako, halako eta halako etorri dira", edo "urlia, sandia eta berendia etorri dira".

Eta baita Mikel ere

Goian agertzen den esaldia erderakada bat dela esan dezakegu. Erdararen kalko bat baita. Hau da, erdaraz erabiltzen den esaldi bera da (y tambin Mikel) . Arazoa da euskaraz hori ez litzatekeela zuzena izango. Izan ere, baita horren azpian dagoena bai eta delako. Eztarekin beste horrenbeste gertatzen da. Adibide batzuk: - Ane etorri da, baita Mikel ere. (Ha venido Ane, tambin Mikel) - Ane ez da etorri, ezta Mikel ere. ( No ha venido Ane, tampoco Mikel ) - Nosotras no vamos a las fiestas, ellos tampoco. (Gu ez gara jaietara joango, ezta haiek ere.) - Nik Literatura ikasten dut baita Maitek ere. ( Yo estudio Literatura y Maite tambin.. )
- Aitite-amamak Gasteizkoak dira, baita gurasoak ere. (Los abuelos eran de Vitoria, los padres tambin) - Ezin gara etxera sartu, ezta zuek ere. ( No podemos entrar en casa, vosotros tampoco.)

ESAMOLDEAK Gaurkoan Noski (bai noski/*noski baietz) ikasiko dugu. *Noski baietz erderakada hutsa da, hitzez hitzeko itzulpena, beraz, erabili euskaraz Bai, noski! Edo bestela, Jakina!, Horixe!, Bai segurki!, Bai, horixe! Afarira etorriko zara? Jakina.( Vendrs a la cena? Claro que s. ) Datza Adizki hau aditzaren forma trinkoa da. Gogoratu etzan aditzak bi esanahi nagusi dituela: 1) Yacer, estar tumbado. 2) Consistir en Beraz, batez ere 3.pertsonaren formak erabiltzen dira ( batik bat singularrekoak eta askoz gehiago orainaldikoak lehenaldikoak baino). Eta hona paradigma:
Ni natza nentzan Hi hatza hentzan Hura datza zetzan Gu gautza geuntzan Zu zautza zeuntzan Zuek zautzate zeuntzaten Haiek dautza zeutzan

Adibide batzuk: - Hemen datza Antonio Manero.(Aqu yace Antonio Manero.) - Sozialismoa aberastasuna banatzean datza.(El socialismo consiste en repartir la riqueza.) - Istripua eta gero, gorpua lurrean zetzan. (El cuerpo yaca en el suelo despus del accidente.)
- Ikasturtearen praktikak ikasitakoa martxan jartzean dautza.(Habamos quedado a las 17:00 y Koro, como siempre, ha llegado tarde.) - Gure familia herriko hilerrian datza. (Nuestra familia yace en el cementerio del pueblo) - Amama han zetzan lanak hasi arte.(La abuela yaca all hasta que empezaron las obras)

ONOMATOPEIAK Esamoldeak ikasi beharrean, oraingo honetan onomatopeiak ikasiko ditugu. Onomatopeia da zerbaiten hotsa islatu nahian sortutako izendapena. Hizkuntza bakoitzak bereak ditu eta guk gaurkoan, ume txikiek hitz egitean euskaraz erabiltzen ditugun onomatopeia ohikoenei erreparatuko diegu:
Aiaian/apapan Alolo Andi-andi Apa Kalera joan Lotara joan Paseatzera atera Zutitu

13

Apatx egin Apu/ papo Arre-arre Arrekonkon/errelepo/arretxiko Bekeke/bekerekeak Bili-bili

Eseri Bukatu Zaldika ibili Bizkar gainean ibili edo eraman Ardiak eta bildotsak Ahateak eta

gai izan Askotan entzuten ditugu "hori kapaz da egiteko" moduko esaldiak, baina euskaraz ez dugu kapaz izan aditza. Hori gaztelaniazko "ser capaz" esapideari dagokio, eta, horrela erabiltzen duenak kalko okerra egiten du. Beraz, nola esango genuke euskara jatorrean " ez da ezertarako kapaz"? "Ez da ezertarako gai", edo "ez da ezertarako gauza" "Oraindik kapazak gara hori egiteko" esan beharrean? "Oraindik gai gara hori egiteko", edo "oraindik hori egiteko gauza gara". etortzen bada "Ba-" aurrizkia erabiltzen dugunean, betetzen duen funtzioaren arabera idazkera desberdinak dituela kontuan hartu behar dugu. Kasu batzuetan "Ba-" aurrizkia baldintza markatzeko hizkia da: Amaia etortzen bada, zinera joango gara. Horrelako esaldietan lotuta idatziko dugu. Beste kasu batzuetan, ordea, ez da baldintzazkoa: badator Amaia. Dena den, hor ere lotuta idatziko dugu. Beraz, bi kasuetan aditzarekin lotuta idatzi beharko da, bereizketarik egin gabe. Baina, bada salbuespen bat ere. Baldintzazkoa izan ez, eta hizki horren eta aditzaren artean beste hitz batzuk sartzen direnean hain zuzen ere: ba omen dator Amaia edo ba ote dator Amaia?. Orduan, "ba-" aurrizkia bakarrik eta lotu gabe idatzi behar da. baina/baino Askotan, ahozko hizkuntzan bereizketarik egiten ez bada ere, baina eta baino hitzek euskara batuan ez dute adiera bera. "Baina" juntagailua da eta bi ideiaren arteko kontrakotasuna adierazten du, hau da, bi esaldi lotzeko erabiltzen da. Adibidez: "opari polita zen, baina garestia. Baino juntagailua aldiz, erkaketa edo konparazioak egiteko erabiltzen dugu. Adibidez: "hura baino hobea da hau". 1) Miren kontzertura joan zen baina berandu. 2) Musikari aparta zen baina oraindik ez zen oso ezaguna. 3) Peru bere anaia baino hiztunagoa eta alaiagoa da. 4) Elkarrizketa ondo egin zuen baina azkenean ez zuen lanpostua lortu. 5) Nola liteke zuk nik baino nota hobea ateratzea? esamoldeak - Begitan hartu. (Coger mania) - Irakasleak begitan hartu nau eta horregatik suspenditu dit. (El profesor me ha cogido
mania y me ha suspendido) - Txintik ez atera. (No decir ni mu)

- Markelek ez du txintik atera arratsalde guztian zehar.(Markel no ha dicho ni mu en toda la

tarde)

Ez dago/ez daukat-t(z)erik. Badago/badaukat -t(z)ea. Euskaraz, ahalera adierazteko badugu modu bat baino gehiago. Horretako bat T(z)ea/t(z)erik nominalizazioa dugu. Honekin batera IZAN edo EDUKI aditzak agertzen dira. Lehenengoa esaldi inpertsonalak sortzeko eta bigarrena, berriz, pertsona agertzen denean. - Ez dago edaterik.( No se puede beber ) - Hemen badaukagu kantatzea.(Podemos cantar aqu ) Adibide batzuk ikusiko ditugu... - Atzo zuri ez zegoen ezer esaterik. (Ayer no se te poda decir nada.)

14

- Hemen badago erretzea. (Aqu se puede fumar.) Hau ez dago aguantatzerik. Ez zegoen ezer entzuterik. Niri badaukazu kontatzerik. - Ez daukat inora joaterik.. (No puedo ir a ninguna parte.) - Hemen ez dago hitz egiterik. ( Aqu no se puede hablar!!!) - Badago ahoz hitz egitea. (Se puede hablar en voz alta.) LOKAILUA Izan ere = de hecho. Aurrekoa indartzeko, biltzeko erabiltzen dugu.Normalean esaldi hasieran agertzen da. - Bota egin dugu; izan ere, apurtuta zegoen. (Lo hemos tirado; de hecho, estaba roto.) ESAMOLDEA Zulotik irten eta putzura sartu = Ir de Guatemala a Guatepeor. Zure anaia zulotik irten eta putzura sartzen da(Tu hermano sale de Guatemala y se mete en
Guatepeor)

HITZ/EGITURA BEREZIA Bapo = estupendamente, excelentemente... Lagunarteko hizkeran askotan erabiltzen da. - Bapo afaldu dugu.(Hemos cenado estupendamente.) BIKOTE ARRISKUTSUA Nork bere ? *Norberak bere Nork bere = Cada uno lo suyo Norberak bere = Hiperzuzenketaz egindako akatsa. - Nork bere kotxea hartu behar du.(Cada uno tiene que coger su coche.) *Norberak bere kotxea hartu behar du. EZ da zuzena. ADITZ LOKUZIOA egiT(Z)EN UTZI = permitir hacer -T(z)en nominalizazioa eta N-Ni-Nk aditz erregimena hartzen du. - Diskotekara sartzen utzi didate. (Me han permitido entrar en la discoteca.) ez ezik... ere Esaldi batean zerbait gehitu eta beste gauza ezagun bat ere aipatu nahi dugu. Ez ezik ere egitura erabiltzen dugu. (No slo. Sino tambin). Adibidez, horma garbitu dugu eta margotu ere egin dugula, indarrean esateko, horma garbitu EZ EZIK margotu ERE egin dugu esango dugu. Beste adibide batzuk: -Mikel EZ EZIK Ainhoa ERE ikusi dut. -Txokolatea EZ EZIK gailetak ERE jan dituzue. agintera trinkoekin Aditz trinkoekin agintera sinple egiteko, bigarren pertsonen forma trinkoak erabili ahal ditugu. (Adib. Zatoz!). Hau baiezko formetan erabili ahal dugu. Beraz, ezezkoan, ezin izango esan: Ez zatoz! Kasu horretan Ez etorri! erabiliko dugu. Adibidea:Zoaz kalera, baina ez etorri berandu! intxixu batek esan Zerbait kontatzen digutenean eta nork kontatu digun esan nahi ez badugu, intxixu batek esan digutela esaten dugu. Gastelaniazko decrselo un pajarito parekoa da. Adib. Intxixu batek ez zarela klasera joan esan dit... Ezean/ezik Euskaraz bi forma hauek baldintzazko esaldietan erabiltzen ditugu. Baina, biak ezezko esaldietan. Hala ere, ezberdintasun txiki bat dago bi aldaera hauen artean: -Mendira joan ezean, etxean geldituko nintzateke.(Ebentuala.(En caso) de no ir al monte, me
quedara en casa)

-Mikelek egin ezik, ez du inork egingo. (Erreala).(Si no lo hace Mikel, no lo har nadie.) Adibide batzuk ikusiko ditugu... Trena egon ezik, autobusez joango naiz. (Si no hay autobs, ir en coche.)

15

Larria izan ezean, bihar egingo dugu. (Si no es urgente, lo haremos maana.) - Ulertu ezik galdetu. (Si no entiendes, pregunta). - Geuk ikusi ezean. (En caso de no verlo) - Amak jakin ezik. (si no lo sabe ama) - Arin joan ezik, trena galduko dugu.( Si no vamos rpido, perderemos el tren.) - Enteratu ezean, hobe egongo nintzateke.( De no haberme enterado, estara mejor.) - Bera etorri ezik, gu joango gara.( Si l no viene, iremos nosotros.) LOKAILUA Era berean = as mismo, de la misma manera... Ideiak gehitzeko erabiltzen dugu. -Antzekoak dira, baina, era berean, oso ezberdinak dira.(Son parecidos, pero, as mismo, son
muy diferentes.)

ESALDI BEREZIA Begi loreak eduki/izan = tener ojos bonitos. -Neskatila horrek begi loreak ditu.(Esa cra tiene ojos bonitos) HITZ/EGITURA BEREZIA Komun = general, colectivo Dagoeneko ez da *amankomunean eta horrelakoak erabili behar. - Azkenean iritzi komun batera ailegatu gara. (Al final, hemos tomado una decisin colectiva.) BIKOTE ARRISKUTSUA -T(z)era ? T(z)eko Esangura aldetik oso antzekoak izan arren, ezin dira trukatu. Normalean -t(z)era ETORRI eta JOAN aditzekin erabiltzen dugu. - Astia neukan eta zurekin egotera etorri naiz.(Tena tiempo y he venido a estar contigo) - Mikel eraman dut medikuak ikusteko.(He llevado a Mikel para que le vea el mdico) ADITZ LOKUZIOA -Bizi izan = vivir Horrelako lokuzioetan ekintza orain gertatzen denean edo jarraikorra denean, ez dugu *bizitzen aldaera erabili behar. Bizi izaten izango da aukera kasu hauetan. -Momentuz Gasteizen bizi izaten naiz. (De momento, vivo en Gasteiz) Galdegaia Euskaraz, esaldian informazio berria daukan atalari GALDEGAIA deitzen diogu. Nahiz eta erderaz hasieran kokatu, euskeraz aditzaren aurrean jartzen dugu. Gure irakaslea hau da (eta ez bestea).(ste es nuestro profesor (y no otro)) Atal hau oso inportantea da; izan ere, galdegaia aldaturik euskaraz esaldi ezberdinak sortzen dira. Adibide batzuk ikusiko ditugu Gure lagunek irabazi zuten jokoa atzo.(Nuestros amigos ganaron el juego ayer) Gure lagunek atzo irabazi zuten jokoa.(Ayer nuestros amigos ganaron el juego) Ionek aitaren oparia erosi du. (Ion ha comprado el regalo de aita) Herriko etxean gela margotu dugu. (Hemos pintado la habitacin en la casa del pueblo) Mirenek Bilbon bakarrik bizi nahi du/Mirenek bakarrik bizi nahi du Bilbon. (Miren quiere vivir
sola en Bilbao)

LOKAILUA

Esanak esan = dicho esto. Kontrastea eta kontzesioa adierazten du. -Ez gaude ados. Esanak esan, jarrai dezagun aurrera.(No estamos de acuerdo.Dicho esto,
sigamos adelante)

ESALDI BEREZIA Orpoz orpo jarraitu = Seguir desde muy cerca. -Poliziak orpoz orpo jarraitzen zion. (La policia le segua desde muy cerca) HITZ/EGITURA BEREZIA Kasuan-kasu = en cada caso - Kasuan-kasu beharrezkoa dena egingo dugu.(Haremos lo que sea necesario en cada caso) BIKOTE ARRISKUTSUA

16

Inork ? Norbait Antzeko esangura badute ere, zehaztasun batek ezberdintzen du. Norbait zehaztua da. Inork, berriz, zehaztugabea.. -Norbaitek galdetzen badu, esaiozu ez nagoela. (Badakizu norbaitek galdetuko duela)
(Si alguien pregunta, dile que no estoy. (Sabes que va a preguntar alguien) -Si alguien pregunta, dile que no estoy. (No sabes si preguntarn).

-Inork galdetzen badu, esaiozu ez nagoela. (Ez dakizu galdetuko duten) ADITZ LOKUZIOA Ezin izan/Ahal izan= No poder/poder Menpeko aditzaren araberako laguntzailea hartzen dute. -Gaur ezin gara zurekin etorri. (Hoy no podemos venir contigo) -Gaur ezin dugu hori egin. (Hoy no podemos hacer eso) Geroago Nola esan behar dugu ms tarde euskaraz? Batzuetan beranduago entzun ohi dugu baina egokia den forma geroago litzateke. Adibide batzuk ikusiko ditugu: - Martxel 9:00etan etorri zen eta Maddalen 10 minutu geroago edo handik 10 minutura.
(Martxel vino a las 9:00 y Maddalen 10 min. ms tarde) min. ms tarde)

- Joxe puntu-puntuan heldu da eta Koro 15 minutu geroago .(Joxe ha llegado en punto y Koro 15 -Josune orain garaiz iristen da lantokira, baina lehen 15 minutu geroago. (Josune ahora llega a
tiempo a la fbrica, pero antes 15 minutos ms tarde)

Lokailu batzuk Batik bat: ante todo, sobre todo. - Jende asko egon zen, baina gazteak batik bat. (Hubo mucha gente, pero sobre todo jvenes) Aitzitik: al contrario, por el contrario..Errealak galdu egingo zuela pentsatzen genuen; aitzitik, irabazi egin zuen. Halaber: tambin, as mismo - Harreran egin zuen eta halaber gela guztietan (Bail en la recepcin y tambin en todas las aulas) Esaera zaharra - Luzez pentsatu eta laster obratu Geroago eta beranduago Bi forma hauek ez dira sinonimoak, askotan beranduago hori geroago haren ordez gaizki erabiltzen bada ere. Izan ere, geroago gero aditzondoaren forma konparatiboa da eta beranduago berandu-rena. Gero eta berandu sinonimoak ez direnez, geroago eta berandu ago ere ez. Adibide batzuk ikusiko ditugu: - Mikel gero etorriko da eta Ane geroago. (Mikel vendr luego y Ane ms tarde. (Aqu slo
estamos diciendo que cada uno llega en un momento diferente) - Mikel berandu etorriko da eta Ane beranduago. (Mikel vendr tarde y Ane ms tarde. (Aqu, en cambio, estamos diciendo que habamos quedado a una hora, que Mikel no llegar a tiempo y Ane llegar an ms tarde)

- Martxel 9:00etan etorri zen eta Maddalen 10 minutu geroago edo handik 10 minutura.
(Martxel vino a las 9:00 y Maddalen 10 min. ms tarde)

- 17:00etan geldituta geunden eta Koro, beti bezala, berandu heldu da. (Habamos quedado a
las 17:00 y Koro, como siempre, ha llegado tarde) 15 min. ms tarde. )

- Joxe puntu-puntuan heldu da eta Koro 15 minutu geroago. (Joxe ha llegado en punto y Koro - Josune orain garaiz iristen da lantokira, baina lehen 15 minutu geroago. (Josune ahora llega
a tiempo a la fbrica, pero antes 15 minutos ms tarde.)

17

JAI IZAN Esamolde honek LLEVAR CLARO izango zen. Euskaraz oso jatorra da. Erabiltzeko, Izan aditza deklinatu behar dugu. Horrela, subjektua t bada, jai daukazu erabili behar dugu. Sujektua nosotros bada, jai daukagu erabiliko dugu. Ehun Noizbehinka zenbaki honen idazkerak arazoak ematen dizkigu. Bi puntu edo gai planteatzen dizkigu "ehun" zenbakiak: batetik, nola idatzi, eta, bestetik, nola ahoskatu. La escritura y pronunciacin del nmero 100 suelen ser problemticas. Idazkerari dagokionez, aipa ditzagun bereziki "hirurehun" eta "laurehun" zenbakiak. "Hirurehun" eta "laurehun" idatzi behar dira; baina, kasu hemen! "Seiehun" eta "zazpiehun" ditugu, eta ez "seirehun" eta "zazpirehun". Hortxe dago koska! Beraz, laburbilduta, ez idatzi "seirehun" , baizik eta... "seiehun". Ez idatzi "zazpirehun", baizik eta..."zazpiehun". Ez idatzi "zortzirehun", baizik eta... "zortziehun". Ez idatzi "bederatzirehun", baizik eta "bederatziehun".
Slo se escriben con r "hirurehun" y "laurehun" el resto los debemos escribir sin r: "seiehun", "zazpiehun", "zortziehun", "bederatziehun".

- Azterketa horren bederatziehun kopia behar dugu. (Necesitamos 900 copias de ese exmen. ) - Ez da erreza ehun urte betetzea. (No es fcil llegar a cumplir cien aos. ) - Zenbat nahi duzu? Seiehun (Cuntos quieres? 600. ) - Zazpiehun nahikoa ez bada, eskatu gehiago. (Si 700 no son suficientes, pide ms. ) ONOMATOPEIAK Esamoldeak ikasi beharrean, oraingo honetan onomatopeiak ikasiko ditugu. Onomatopeia da zerbaiten hotsa islatu nahian sortutako izendapena. Hizkuntza bakoitzak bereak ditu eta guk gaurkoan, jan-edaneko kontuei lotutakoak azalduko ditugu:
Bor-bor Danga-danga Mauka-mauka Parra-parra Pla-pla Pil-pil Pol-pol Txurru-txurru Txurrut Zanga-zanga Zarra-zarra Likido batek irakitea Zurrutada handiak egitea Janaria irenstea Asko jatea Zerbait zartaginean frijitzea Zerbait geldiro-geldiro irakitea Uraren zarata iturburutik ateratzen Etenik gabe edatea Edatea Edatean egiten den zarata Asko edatea

Gerundioa Euskaraz ez dago inguruko hizkuntzen gerundioen parekorik. Hala ere, hizkuntza hauen eraginez, baliabideak ez dira behar bezala erabiltzen. Baliabiderik ohikoenak aztertuko ditugu: -T(z)EN / -(ez)Z eta -TA / -(R)IK. -Zenbat neurtzen du mahai honek? -Ze neurri du mahai honek? / Zein da mahai honen neurria? Adibide batzuk ikusiko ditugu... - Gurasoak zalantzak galdetzen utzi ditut. (He dejado a los padres despejando sus dudas) - Kotxea lapurtuz ihes egin dute. (Han escapado robando un coche) - Egoera ikusita, isildu egin ginen. (Viendo la situacin, nos callamos) - Horrela izanik, hobe elkartzen bagara. (Siendo as, mejor si nos juntamos) Euskaratu itzazu esaldiak -tzeagatik/-tzearren/-agatik egoki erabiliz... - Etorri zen zutaz (preguntando).galdezka - Kotxearen prezioa ikusiz (viendo), harrituta gelditu zen - Mikel lana bukatzen (acabando) gelditu da. - Negar eginez ez da ezer lortzen (Llorando, no se consigue nada.) - Nola jakin duzu? Galdetuz (Cmo lo has sabido? Preguntando

18

LOKAILUA Hala eta guztiz ere = An asKontrastea adierazten du. - Musika talde hori ez da ez zait gustatzen. Hala ere, azken abestia polita da.
(Ese grupo de msica no me gusta. An as, la ltima cancin es bonita)

ESAMOLDEA Eutsi goiari! = Animo! Eutsi goiari, neskak! = Animo chicas! HITZ/EGITURA BEREZIA Bejondeizula / Bejondeigula = Enhorabuena (a ti) / Enhorabuena (a nosotros) -Azterketa gainditu dut!!! (He aprobado el examen!!!) -Bejondeizula!!! (Enhorabuena!!!) BIKOTE ARRISKUTSUA Noiz arte? ? Noraino. Noiz arte? = Hasta cundo? -Noiz arte egongo gara hemen? (Hasta cundo estaremos aqu?) -Bihar arte. (Hasta maana) Noraino? = Hasta dnde? -Noraino eramaten du bide honek? (Hasta dnde lleva este camino?) -Parke harataino. (Hasta aquel parque) ADITZ LOKUZIOA Min egin = hacer dao Min hartu = hacerse dao Euskaraz gero eta gehiago entzuten dira: Min eman eta Min egin
Min eman didazu buruan. Min egin didazu buruan. Me has hecho dao en la cabeza. Min egin naiz eskuan. Min hartu dut eskuan. Me he hecho dao en la mano.

gonbidatu Gaurkoan gonbidatu du edo gonbidatu dio nola ondo erabili ikusiko dugu. Aditz honek, nor-nork sailekoa denez, "du" eskatzen du aditz laguntzaile gisa, eta ez "dio". Beraz, "Xabierri afaltzera gonbidatu diote esan beharrean , nola esango dugu? Xabier afaltzera gonbidatu dute Bikoteak Amaiari jatetxe garesti batera afaltzera gonbidatu dio Bikoteak AmaiA jatetxe garesti batera afaltzera gonbidatu DU Bihar festara gonbidatu didate Bihar festara gonbidatu NAUTE haizea dabil Gaurko oharra zera da:haizea beti "ibili" egiten dela, eta ez "egon". Askotan entzun izan dugu gaztelaniaren eraginez kriston haizea dago (Hace un viento!) esateko. Baina argi dagoena da haizea ez dela inoiz egonean egoten eta ondorioz, haizea dago esapidea baztertu eta haizea dabil esan behar dugu.

haatik

19

Nola erantzun benetako erantzun bat eman nahi ez dugunean? Hau da, askotan gaztelaniazko porque si esaldiari erantzun nahirik zergatik bai erantzuten du jendeak. Bistan dago erderakada handia dela eta euskaraz horren ordezko esamolde egokia badugu eta haatik da. Beraz, erantzun nahi ez dugun galdera bat erantzuteko modu egokia hauxe da : haatik!. Gutunak eta helbideak "Zenbaitetan trakets samar ibili ohi gara euskaraz gutun edo eskutitzetako helbide eta gainerako zehaztasunak jartzean. "Beharbada, gaztelaniaz ez dugu arazo handirik izaten, baina badira, duda bat baino gehiago euskaraz idazterakoan. Beraz, ondo letorkiguke gaztelaniaz erabiltzen diren hitz batzuk euskaraz nola esan ikustea. "Adibidez, nola esan "6" edo "6 piso"? " 6.a" edo "6. solairua". "5 izda."? "5. ezkerra" (bosgarrena ezkerra) "4 dcha." "4. eskuina" (laugarren eskuina) "Entreplanta B"? "Solairuartea B". Kargu hartu eta kargua hartu Kargu hartu (norbaiti): besteen egiteen erantzukizuna eskatu. Adibidez, Kargu hartzen datorkit Josu bere aitaz esan nituen zenbait gauza direla medio Ez digu guri besteek zer egiten duten kargurik hartuko. Kontuz, ordea, gaztelaniazko adieraren oso antzekoa den beste adiera honekin: Kargu jakin bat, batez ere herri-administrazioan, eskuratzeko garaian, KARGU HARTU moldeaz baliatzen gara. Beraz, KARGU HARTU eta KARGUA HARTU esamoldeek oso bestelako esanahia dute. Jaitsi Askotan entzuten da ondorengo esamoldea: denda hori asko jaitsi da. Bada, auskalo zenbat jaitsi den, ezta? Inork mugitu ez, eta toki berean baldin badago! Garbi dago supermerkatu hori ez dela tokiz mugitu edo aldatu. Esaldi hori beraz, gaztelaniazko ha bajado mucho esaldiaren itzulpena litzateke. Euskaraz beraz, ondorengo esaldiak erabiliko ditugu jaitsi aditzaren ordez: lehen baino eskasago dabil , azken bolada honetan asko galdu du edo, supermerkatuak zuritik beltzera egin du eta ez denda asko jaitsi da. Guztiak/Denak Bi zenbatzaile hauen erabilera askotan nahastu ohi dugunez bakoitza noiz erabili behar den argituko dugu hilabete honetan. Guztiak eta denak Zenbat? galderari erantzuten dioten zenbatzaileak dira baina ez dira berdin erabiltzen. Dena izenik gabe, alegia, bera bakarrik erabiltzen da eta singularrean nahiz pluralean deklina daiteke. Guztia aldiz, bakarrik zein izenarekin erabil daiteke. Izenarekin doanean, atzean jartzen dugu eta dena zenbatzailea bezala, guztiakere singularra zein plurala har dezake. Beraz, ez dugu "dena" erabiliko guztiaren lekuan. Adibide batzuk ikusiko ditugu: Dena jan behar da/ Haurrek dena sinesten dute Erantzun guztiak asmatuko ditut / Nire datu guztiak emango dizkizut? Hortaz, "erantzun denak asmatuko ditut" edo "nire datu denak emango dizkizut? bezalako esaldiak ez dira egokiak. Galera handia gertatu zen Askotan erabiltzen dugu "eman" aditza "aldaketa eman da", "ez dira baldintza egokienak ematen" edo galera handia eman zen bezalako esaldiak egiterako orduan. Gaztelaniazko dar aditzaren eraginez sortzen direla esan daiteke horrelako esamoldeak baina euskaraz ez dira zuzenak. Horrenbestez gertatu aditza erabili beharko genuke honelako adierazpenetan: "aldaketa gertatu da", "egoera/baldintza ez da egokiena" edo "galera handia gertatu zen". hobea da / hobeto dago Hilabete honetan ohar bat egin nahi dizuegu , "hobea" eta "hobeto" ondo bereizteko.

20

"Hobea" izenondoa da, hau da, "nolakoa" galderaren erantzuna; eta "hobeto", aldiz, aditzondoa, eta, beraz, "nola" galderaren erantzuna. Ikus dezagun ariketa bat eginez: "zure autoa nirea baino hobeto da" esan ordez... "Zure autoa nirea baino hobea da". "Guk zuek baino hobe irakurtzen dugu" esan beharrean... "Guk zuek baino hobeto irakurtzen dugu". aho batez Erabaki bat hartu behar denean, gerta daiteke erabaki horretan guztiak ados etortzea, inor ez kontra agertzea. Beraz, nola hartu dela esango genuke erabaki hori? Horrelakoetan, "aho batez" hartu dutela erabakia esaten dugu. Beraz, esaldi hau okertzat eman beharko genuke: "denek batera erabaki dute". Esaldi horrekin, erabakia denek une berean hartu dutela adieraziko genuke.. Beraz, gaztelaniazko "por unanimidad" esapidearen ordezko egokia "aho batez" dugu. Esate baterako:"bazkideek aho batez hartu dute erabakia". andre histeriko bat Orokorrean genero-bereizketarik gabe erabiltzen ditugu hitz gehienak, sexua bereizi gabe; alegia, "lagun , "ume", "... Izenondo edo adjektiboek ere ez dute euskaraz genero gramatikalik baina erdararen eraginez batzuk baditugu. Esaterako: tontoa/tontuna, gizajoa/gajoa Ikus ditzagun adibide gehiago: "Maialenek txotxola-aurpegia jartzen du" esan ordez "Maialenek txotxolo-aurpegia jartzen du" esan beharko genuke. "Andre histerika bat"... esan beharrean "Andre histeriko bat". Leire tonta da esan ordez Leire tuntuna da. Joatea nahi dut Vs Joan nahi dut Izen batek agertzen direnean ez dago arazorik: Alkandora gorria nahi dut = Quiero la camisa roja. Alkandora gorriak nahigo ditut = Prefiero las camisas rojas. Baina objetu zuzena aditza denean bi aukera ditugu: Hondarzara joan nahi dut = Quiero ir a la playa Hordartzara joan nahigo dut = Prefiero ir a la playa Zu etxera joatea nahi dut = Quiero que tu vayas a casa Zu etxera joatea nahiago dut = Prefiero que tu vayas a casa. 1. Bi subjetuak desberdinak direnean nominalizazioa (joatea) erabiltzen dugu. Nik Amaia mendira joatea nahi dut (Utilizamos la nominalizacin joatea cuando los sujetos son
diferentes, en el ejemplo anterior el sujeto del verbo querer ( NIK) y el del verbo ir ( Amaia) son diferentes)

2. Bi subjetuak berdinak direnean aditz jokatugabea erabiltzen dugu: Nik mendira joan nahi dut. (Utilizamos el infinitivo (joan) cuando los sujetos son la misma
persona, en el ejemplo anterior el subjeto del verbo querer (Nik) y el del verbo ir (Ni) son iguales).

* Gogoan izan: Normalean UKAN aditz laguntzailea erabili behar dugu (dugu, du). Ezepzio bakarra esaldi inpertsonalekin gertatzen da. Adostasun bat lortu nahi izan da.
(Sobre qu auxiliar han de llevar esta claro que casi siempre van con ukan (du, ditu...), la excepcin son las frases impersonales: Se ha querido lograr una solucin)

EGUNEROKO ESAERA BATZUK Esaera: Egon adi lo eta jango dek me!! (Para sacar las castaas del fuego hay que moverse) Egoera: Aitor bere lagunekin tarberna batean dago. Halako batean neska erakargarri bat begira ari zaiola konturatzen da. Aitorrek koadrilakoei komentatzen die baina ez da neskarengana joatera hausartzen. Tabernan sartu berri den mutil bat,ordea, neska erakargarri horri hurbiltzen zaio eta neskarekin tabernatik alde egitea lortzen du. Koadrilako batek Aitorri zera esaten dio: egon adi lo eta jongo dek me! Esaera: Zure zuzterra eta esku bete euli berdin! (No tienes ningn fundamento)

21

Egoera: Gaueko 12.30ak dira eta Maialen bera lagunekin tabernan egotetik estera heldu berri da. Bihar goizeko 6etan oporretan joatekoa da eta oraindik ez du motxila prestatu. Arropak aukeratu ondoren, motxilarik ez duela konturatu da eta bere aitari deitzen dio eta motxila bat duen galdetzeko. Aitak hau erantzuten dio: nola da posible oraindik motxila egin gabe izatea? Zure zuzterra eta esku bete euli berdin! KIROL EMAITZAK Kirol emaitzei buruz hitz egingo dugu. Astebururo jende askok horri buruz hitz egiten baitu. B : Zer egin du Alavesak? Irabazi? Bi-bat? Nola esaten da 2-1? "bi eta bat", inoiz ez bi-bat. Euskaraz ari garenean bi zenbakien tartean ETA jarri behar dugu. Beraz, gogoratu euskaraz "bat-bi doaz" ez litzateke zuzena izango. ESAERA ZAHARRA Kandelario elurra dario; San Josek lagunduko dio

ESAPIDEAK LEKUTAN EGON: Ikasle askok kontrakoa pentsatu arren, esapide hau euskaraz erabiltzen dugu leku bat oso urrun dagoela adierazi nahi dugunean. Adibide batzuk ikusiko ditugu: - Eiderrek erositako etxea lekutan dago. (La casa que se ha comprado Eider est muy
lejos)

- Bihar partidua daukagu eta kiroldegia lekutan dago. (Maana tenemos partido y el
polideportivo est muy lejos)

Lan asko egin du Normalean esaldi hau gaztelaniazko ha trabajado mucho itzulpen kaxkarra izan ohi da. Hala ere, normalean esan nahi duguna lan handia, mardula esan beharko genuke. Adibide batzuk ikusiko ditugu: - Lan handia egin zuen zentroan.
(Hiz un gran trabajo en el centro. (Un slo trabajo pero mucho)) - Lan asko egin zuen Korrikan. (Mucho trabajo, en este caso significa muchos tipos de trabajo: montar txoznas, preparer bocadillos.) - Mutilek lan handia egin zuten. (Los chicos hicieron un gran trabajo) - Anak lana sko egiten du hospital honetan ( Ana hace un gran trabajo en este hospital) - Jai honetan egindako lan handia sarituko da. ( En esta fiesta se premiar el gran trabajo realizado..) - Ezkontza ondo atera da berak egindako lan handiagatik. (La boda ha salido bien por su gran trabajo)

ESAMOLDEAK Gaur esamolde berri bat ikasiko dugu. Honako hau da: Bere buruaz beste egin zuen: Se ha suicidado. Horixe esateko beste modu batzuk badaude. Adibidez: bere burua hil zuen. Adibidez: - Gizon horrek bere buruaz beste egin du gaur goizean.. (Ese hombre se ha suicidado esta
maana..)

ONOMATOPEIAK

22

Onomatopeiak alde batera hutsita, gaur esamolde berri bat ikasiko dugu. Honako hau da: Airea zapaldu eta lurrera erori naiz. Norbaitek kolpe bat hartzen duenean eta azalpen askorik eman nahi ez duenean, esamolde hau erabili ohi da. Adibidez: - Zer gertatu zaizu? - Airea zapaldu eta lurrera erori naiz.

Zehar

Zehar partikula NON edo NONDIK kasuekin erabili behar dugu eta inoiz ez NOREN kasuarekin. Zalantza agertzen da NON zehar denborazko esaldietan erabili ote daitekeen. Hala ere, zilegi da horrelakoak erabiltzea, batzuetan bestelako esapideak naturalagoak badira ere. Adibide batzuk ikusiko ditugu: - Zaila da gure historian zehar antzekoa aurkitzea. (Es difcil encontrar algo parecido a lo largo
de nuestra historia. (Lo que diferencia en este caso gure historia osoan: en toda nuestra historia eta gure historia osoan zehar: a lo largo de nuestra historia es slo un matiz, pero en este caso es correcto utilizar esta expresin). - Historia osoan (eta ez *Historia osoan zehar) ez da halakorik gertatu. (En toda la Historia no ha ocurrido algo as) - Egunero (*eta ez egun guztietan zehar) jarrito da jendaurrean. ( A lo largo de todos los das se pondr en pblico) -Astean zehar bulegoan aurkituko nauzu. (Durante la semana me encontrars en la oficina)

Para llegar a mi casa, tienes que dejar la carretera y tienes que ir a travs del monte. - Nire etxera heltzeko, errepidea utzi behar duzu eta menditik zehar joan behar duzu. Neurriak Euskaraz neurriak adierazteko askotan gaztelanaiak eragindako formulak erabiltzen ditugu. Hala ere, gogoratu euskaraz baditugula bestelako baliabideak. Zenbat neurtzen du mahai honek? Ze neurri du mahai honek? / Zein da mahai honen neurria? Lau metro neurtzen ditu. Lau metro luze da. / Lau metroko luzera dauka/du.

Adibide batzuk ikusiko ditugu...

- Zenbat luze zara? (Cunto mides?) - 1,70 metro luze naiz. (Mido 1,70 metros) - Behi hau bi metro luze da. (Esta vaca mide dos metros) - Torloju honek 2 zentrimetroko lodiera du (Tiene un grosor de 2cms.) - Metro bat eta hogeita hamar zentrimetroko zabalera du oheak (Tiene 1,30 cm. de anchura) - Arkume hau hamaika kilo da (pesa 11Kg.) - Bi metro eta erdi zabal da armairua. (El armario mide 2 metros y medio de ancho) - Bi kilo ezti zegoen.( Haba dos kilos de miel.) - Hamar zentrimetroko sakonera du horrek.( Tiene 10 cms. de profundidad) LOKAILUA Halaber = As mismo, tambin. Gehiketa adierazteko erabiltzen dugu. -Hori gramatika honetan eta halaber, beste guztietan aurkituko duzu. (Eso lo encontrars en
esa gramtica y as mismo, en todas las dems)

ESAMOLDEA Gaur zortzi = De hoy en ocho. - Gaur zortzi ailegatuko gara. (Llegaremos de hoy en ocho) HITZ/EGITURA BEREZIA Halako + izena (mugagabea) = "tal..." -Halako tokiTAN bildu zirela esan zuten. (Dijeron que se reunieron en TAL sitio)

23

Halako + izena (mugagabea) = "tal..." -Halako egunETAN egongo gara. (Estaremos TAL da) BIKOTE ARRISKUTSUA Niretzat ? Nire ustez. - Niretzat = Para m -Hor dagoen opari hori niretzat da. (El regalo que est ah es para m) Nire ustez = para m, en mi opinin - Nire ustez hori gaizki dago. (Yo creo (en mi opinin) eso est mal) ADITZ LOKUZIOA - Honek hamar euro balio du. (Esto cuesta diez euros) Hala ere, osagarria mugatua denean edo esangurak eskatzen duenean plurala ere izan daiteke. -Honek milioiak balio ditu. (Esto vale millones) Omen/ote Euskaraz, bi partikula hauek zalantza adierazteko erabiltzen ditugu. Baina erabilera aldetik ezberdinak dira. Ote galderetan bakarrik agertzen da ; eta omen baiezko eta ezezkoetan. -Elikagaiak jaitsiko omen dituzte.. (Parece que bajarn los alimentos) -Garaiz ailegatu ote dira ? (Llegarn a tiempo ?) Adibide batzuk ikusiko ditugu... - Ikasgai guztiak gainditu omen ditu. (Parece que ha aprobado todas las asignaturas) - Nor ote da?. (Quin ser?. ) - Lekukoak ez omen du ezer ikusi. (Parece que el testigo no ha visto nada). - Zein ordutan etorri ote ziren atzo? (vendran ayer) - Bileran ez omen dute ezer erabaki. (Parece que no han decidido nada en la reunin) -Hemendik joango omen dira. (Parece que se van a ir de aqu.) - Egiteko gai izango ote dira? (Sern capaces de hacerlo?) - Ezkonduko ote dira? (Se casarn?) LOKAILUA Honenbestez = por tanto Kausa adierazten du. - Honenbestez erabakita dago, horrela jarraituko dugu. (Por tanto est decidido, seguiremos
as)

ESALDI BEREZIA Tzakurraren ipurditik etorri = venir desde muy lejos. - Ikasle hori tzakurraren ipurditik dator. (Ese alumno viene desde muy lejos) HITZ/EGITURA BEREZIA Peto-petoa = castizo, autntico... Lagunarteko hizkeran askotan erabiltzen da. - Madrildar peto-petoa da. (Es un madrileo castizo) BIKOTE ARRISKUTSUA Zer eginik ? zer egiterik - Ez dago zer eginik. (No hay -No hay nada que decir) para decir - Ez dago ezer egiterik. (No se puede hacer nada) ADITZ LOKUZIOA - HAINTZAKOTZAT HARTU = tomar en consideracin - Ez zuten berak esandakoa haintzakotzat hartu. (No tomaron en consideracin lo que l dijo) Udala/udaletxea Bi hitz hauek askotan nahasten ditugu euskaraz eta argi izan behar dugu ez direla gauza bera. "Udala" estatuaren administrazio-mailarik beherena da, udalerri bat administratzeko alkateak, zinegotziek eta abarrek osatzen duten giza talde edo multzoa, alegia; eta hortik eratorritako hitzak dira "udalbatza", "udalerri", "udaltzain" eta baita "udaletxe" bera ere.

24

Azken hitz honek adierazten duen bezala, "udaletxea" edo "herriko etxea" eraikin bat da, udal-administrazioaren zerbitzuak eta bulegoak biltzen dituena, hain zuzen ere. Hortaz, Tolosako udaleko alkatea esango dugu Tolosako udaletxeko alkatea esan ordez eta udalak erabaki du esango dugu eta ez udaletxeak erabaki du. Gustuko tokian... Esaera zahar hau ikasi behar duzu hil honetan: Gustuko tokian aldaparik ez Gaztelaniazko sarna con gusto no pica esaeraren baliokidea da. HITZ/EGITURA BEREZIA Ziztu bizian = a gran velocidad, rpidamente - Ziztu bizian atera zen etxetik. (Sali de casa rpidamente) Sonatua Hiztegian begiratuz gero gauza bera dira sonatua eta ospetsua. Adibidez, Euskal Herriko kantari sonatuak. Alabaina, kontuan izan euskarazko sonatu izateak ez duela gaztelaniaren sonar aditzaren adierarik. Beraz, erdaraz esaten badaeste disco suena bien, euskarazko ordaina ezin da izan, inolaz ere, disko honek ongi sonatzen du. Hortaz, nola esan ondorengo esaldiak euskaraz?

- Orkestra ondo entzuten da Kursaalen. (La orquesta suena bien en el Kursaal) - Soinu oneko gitarra da hau, soinu ona du gitarra honek. (Esta guitarra suena bien)
Honekin batera, gaztelaniazko tu cara me suena esaldia itzultzeko ez dugu sonatu aditza erabiliko, adiera bat baino gehiago erabili ditzakegu: ezaguna iruditu, antza hartu edo itxura eman. Beraz, nola esango genuke tu cara me suena pero no me acuerdo de tu nombre? Zure aurpegia ezagunak iruditzen zait, baina ez naiz zure izenaz gogoratzen X-en burua Euskaraz, esaldi batean izaki bera aipatzen duten bi izen ditugunean ; bigarrenak forma indartsua hartzen du. -Gizon horrek bere burua hil nahi zuen. (Ese hombre se quera suicidar) -Zuk zeure burua apaintzen duzu. (T te arreglas) Adibide batzuk ikusiko ditugu... - Zu zeure buruaren etsairik handiena zara. (T eres tu mayor enemigo) - Zuk zeure buruaz fidatu behar duzu. (Tienes que fiarte de ti mismo) - Ezin diozu zeure buruari engainatu. (No puedes engaarte a ti mismo) - Ez zara ezta zeure burua atontzeko gai. (No eres capaz ni de arreglarte) - Zeuen burua zaindu behar duzue!!! (Tenis que cuidaros!!!) LOKAILUA Jo dezagun = supongamos. Exenplutasuna adierazteko. -Jo dezagun gure hipotesia zuzena dela. (Supongamos que nuestra hiptesis es correcta) ESAMOLDE HAU IKASI BEHAR DUZU Ahuntzaren gauerdiko eztula izatea = Ser una bobada, algo sin fundamento. -Esan duzuna ez da ahuntzaren gauerdiko eztula. (Lo que has dicho no es ninguna bobada) BIKOTE ARRISKUTSUA Artean ? Oraindik Artean = Todava Unea lehenaldikoa edo etorkizunekoa bada, artean erabiliko dugu. Orain bada, oraindik. - Atzo artean jendea zegoen oporretan. (Ayer todava haba gente de vacaciones.) - Gaur oraindik jendea dago oporretan.(Hoy todava hay gente de vacaciones) ADITZ LOKUZIOA Topo egin = encontrarse Batzuetan horrelako aditz lokuzioetan izena atzeratzen da galdegaia azpimarratzeko. - Atzo zure lagunarekin egin nuen topo kalean . (Ayer me encontr con tu amigo en la calle)

dirutan erosi

25

20 eurogatik erosi dut .Sarritan erabiltzen da esapide oker hori, hau da , gaztelaniazko "por" preposizioa euskarazko gatik kausalaren bidez ematen delako. Beraz, 240 mila eurotan erosi du etxea esan beharko genuke. Era berean , garesti saldu du autoa: 6000 euroTAN esan behar da, ez 6000 eurogatik.

planteatu

Argi dago aditz hau erderaren kalko nabarmena dugula, beraz, "planteatu"-ren ordez, komeni da gure-gureak diren esapideak erabiltzea. Hau dela eta, "Bileran arazo bat planteatu da" esan ordez. "Bileran arazo bat sortu da", edo, baita ere, "bileran gai bat atera da" esango dugu. "denok batera joatea planteatu dute" esan beharrean "Denok batera joateko asmoa aurkeztu dute".

zu izan ezik

Ziur gaude askotan entzun eta ikusi dituzula honelakoak: "autobusak eta taxiak ezik", edo, baita ere, "zama orduetan ezik". Euskaltzaindiaren arabera, formula osoa erabiltzea da onena. Hau da, izan eziketa ez ezik bakarrik. Ikus ditzagun adibideak: Ondorengo esaldia nola esango duzu beste modu batean? "Herri honetan izan ezik, beste guztietan izan dira" Herri honetanizan ezik beste guztietan izan dira Eta honako hau? Zuri ezik beste guztiei bidali diegu eskutitza Zuri izan ezik beste guztiei bidali diegu eskutitza Eta azkenekoa: Denak joan ziren, ama ezik "Denak joan ziren, ama izan ezik".

26