Trang-1-

GtAO TRtNH
PHNG PHAP
GIANG DAY








tL|| HANH NOl O)
TP. HO CH MINH, THANG 01 NAM 2007
TRNG AI HOC S PHAM KY THUAT
TP. HO CH MINH





S
P
K
T


Trang-2-





CH| lLN
TS. NGUYFN VAN TUAN

1H| KY - lLN 1Al
VO tNH DUONG

1Al 1HL CAC CAC 1AC ClA

TS. VO TH] XUAN
TS. NGUYFN VAN TUAN
lHAN l:
1HlL1 KL ClANC DAY
TS. PHAN IONG
kS.NGUYFN MtNH kHANH
lHAN 2:
lH|ONC 1lLN DAY HOC
THS. IF TH] HOANG
TS. NGUYFN VAN TUAN
lHAN 3:
lH|ONC lHAl DAY HOC
THS. NGUYFN TH] PHUONG
HOA
THS.O TH] MY TRANG
kS.ANG TH] DtFU HtFN
lHAN 4:
KlLM 1kA - DANH ClA













Trang-3-
LI TA
Phng php dy hc l mt b phn ca B mn L lun dy hc, nhm
cung cp cho Gio sinh cc kin thc khoa hc v l lun thit k dy hc, phng
php dy hc, phng tin dy hc cng nh l thuyt v kim tra nh gi thnh tch
hc tp ca hc sinh, ng thi l nhng nh hng gip Gio sinh c th thc hin
tt cc chc nng v nhim v dy hc sau khi ra trng.
Gio trnh ny c bin son v chnh sa t gio trnh mn Phng php
ging dy i cng t nm 1978 v cc ti liu bi ging ca cc Gio vin B mn
Phng php Ging dy.
Trn c s yu cu ca thc tin dy hc cc trng Trung cp chuyn
nghip, cc trng dy ngh, ni cc Gio sinh ca Trng i hc S phm K thut
cng tc sau ny, ng thi trn c s phn b chng trnh cc mn thuc Khoa hc
gio dc o to gio vin dy k thut, gio trnh c thit k gm 4 phn: phn
thit k dy hc; phn phng tin dy hc; phn phng php dy hc; phn kim tra
v nh gi thnh tch hc tp.
Phn mt cp n cc ni dung kin thc v nh mc tiu dy hc, ni dung
chng trnh o to v cng nh nhng nh hng v thit k ni dung chng
trnh o i vi cc c s o to ngh trong h thng gio dc ngh nghip. Trong
phn ny gio sinh s nm c cc k hoch dy hc i vi ngi gio vin v cng
nh cch thc bin son ti liu dy hc.
Phn hai l nhng kin thc l lun v phng tin dy hc v cc k thut
thit k ch to cng nh k thut s dng cc phng tin k thut dy hc.
Phn ba l nhng kin thc i cng v phng php dy hc, cc c trng
ca phng php dy hc v cch vn dng ca cc phng php dy hc thng dng
trong trung chuyn nghip v dy ngh.
Phn bn bao gm cc kin thc i cng v kim tra nh gi thnh tch hc
tp v cng nh cc phng php kim tra nh gi cho im.
ay la giao trnh tm thi cua mon Phng Phap Giang Dayphuc vu cho
Giao sinh trng ai Hoc S Pham Ky Thuat Tp. Ho Ch Minh, hoc vien cac lp
boi dng s pham cung nh cac ban oc quan tam en lnh vc noi tren.
Mac dau, cac tac gia a co gang rat nhieu e bien soan tai lieu tren, tuy
nhien cung khong the tranh khoi nhng thieu sot. Rat mong nhan c cac y kien
ong gop cua ban oc cho tai lieu ngay cang phong phu hn. Cac y kien xin gi ve
Khoa S Pham Ky Thuat, trng ai hoc S Pham Ky Thuat Thanh Pho Ho Ch
Minh, so 01, Vo Van Ngan, Thu c, Thanh Pho Ho Ch Minh .

Thanh Pho Ho Ch Minh, thang 09 nam 2006

Cac tac gia






Trang-4-
MC LC
MC NI DUNG TRANG
PHAN 1. THIET KE DAY HOC
8
BAI 1. MUC TIEU DAY HOC
8
1. MOT SO KHAI NIEM 8
2. CAC LOAI VA CAC MC O CUA MUC TIEU DAY HOC 10
2.1. CAC LOAI MUC TIEU DAY HOC 10
2.2. CAC CAP O DIEN AT MUC TIEU DAY HOC 11
3. TNH CU THE VA CHNH XAC CUA VIEC DIEN AT MUC TIEU
DAY HOC
12
4. TRIEN KHAI MUC TIEU CHI TIET T MUC TIEU CHUYEN MON 13
BAI 2. NI DUNG CHNG TRNH AO TAO NGHE
17
1. AI CNG V NI DUNG DY HC 17
1.1.
KHI NIM V NI DUNG DY HC
17
1.2. CC YU T NH HNG N NI DUNG DY HC 17
1.3. THNH PHN CA NI DUNG DY HC 18
2. CHNG TRNH AO TAO 18
2.1. CU TRC CHNG TRNH O TO 18
2.2. NHNG NH HNG V NGUYN TC PHT TRIN CHNG
TRNH O TO TRONG H THNG GIO DC NGH
21
2.3. QUI TRNH XY DNG CHNG TRNH O TO NGH 22
BAI 3. PHAT TRIEN TAI LIEU DAY HOC
24
1. GIAO TRNH 24
1.1. NH NGHA, CHC NANG VA YEU CAU 24
1.2. NHNG C S CHO VIEC BIEN SOAN GIAO TRNH 25
1.3. CAU TRUC CUA GIAO TRNH 26
1.4. QUI TRNH SON GIAO TRNH 27
2. BIEN SOAN PHIEU DAY HOC: 29
2.1. AI CNG 29
2.2. CAC LOAI PHIEU DAY HOC 30
BAI 4. K HOACH GIANG DAY
38
1. LCH TRNH GIANG DAY 38
1.1. NH NGHA 38
1.2. THANH PHAN CUA LCH TRNH GIANG DAY 38
2. GIAO AN 39
2.1. NH NGHA 39
2.2. PHAN LOAI 39

Trang-5-
2.3. S CAN THIET CUA SOAN GIAO AN 39
2.4. THANH PHAN CUA MOT GIAO AN 40
2.5. MAU GIAO AN 40
PHAN 2. PHNG TIEN DAY HOC
44
BAI 1. AI CNG PHNG TIEN DAY HOC
44
I. AI CNG : 44
1. PHNG TIEN DAY HOC TRONG QUA TRNH DAY HOC 44
2. NH NGHA PHNG TIEN DAY HOC 46
3. PHAN LOAI PHNG TIEN DAY HOC 46
4. TNH CHAT CUA PHNG TIEN DAY HOC 49
5. NGUYEN TAC S DUNG PHNG TIEN DAY HOC 50
6. C S CHUNG E LA CHON PHNG TIEN DAY HOC. 50
II. KNH THU NHN THNG V CC BIN PHP S DNG
PHNG TIN DY HC HIU QU
51
1. S THU NHAN THONG TIN QUA CAC KENH TRUYEN THONG 51
2. CAC MC O TRC QUAN 52
3. MT S BIN PHP TNG HIU QU DY HC 54
III. VAI TRO KHA NANG VA CAC CHC NANG CUA PHNG TIEN
DAY HOC
54
1. VAI TRO VA KHA NANG 54
1.1. VAI TRO 54
1.2. KHA NANG CUA PHNG TIEN DAY HOC 55
2. CHC NANG CUA PHNG TIEN DAY HOC 56
2.1. CHC NANG XET THEO MOI QUAN HE C BAN CUA QUA
TRNH DAY HOC
56
2.2. CHC NANG CUA PHNG TIEN DAY HOC XET THEO CAC
KHAU CUA QUA TRNH DAY HOC
57
BAI 2. PHNG TIEN NHN
59
I. AI CNG 59
1. PHAM Vl S DUNG CUA PHNG TIEN NHN 59
2. CHC NANG CUA PHNG TIEN NHN 60
3. CAC LOAI PHNG TIEN NHN 60
II. PHNG TIEN NHN TRC QUAN PHANG 60
1. PHNG TIEN NHN TNH KHONG GIAN HAI CHIEU 60
1.1. XET VE NOI DUNG PHNG TIEN 60
1.2. PHNG TIEN NHN TNH HAI CHIEU XET THEO KY THUAT S
DUNG
61
2. CAC LOAI BANG TRNH BAY 63

Trang-6-
III. VAT THATMO HNH-TRIEN LAMTHAM QUAN 65
1. VAT THAT 65
2. MO HNH 66
2.1. KHAI NIEM 66
2.2. MUC CH CUA VIEC S DUNG MO HNH 66
2.3. CAC LOAI MO HNH 66
3. TRIEN LAM 67
4. THAM QUAN 68
BAI 3. PHNG TIEN CHIEU ROI
71
I. AI CNG VE PHNG TIEN CHIEU ROI 71
1. CAC AC IEM 71
2. S DUNG PHNG TIEN CHIEU ROI 71
II. CAC LOAI MAY CHIEU VA KY THUAT S DUNG 72
1. CAC LOAI MAY CHIEU 72
2. KY THUAT S DUNG CAC LOAI MAY CHIEU TNH THONG
DUNG
73
BAI 4. A PHNG TIEN TRONG DAY HOC
77
I. TRUYEN HNH VA VIDEO DAY HOC 77
1. AC IEM CUA TRUYEN HNH VIDEO DAY HOC 77
2. CAC LOAI TRUYEN HNH DAY HOC 77
3. S DUNG BANG GHI HNH TRONG DAY HOC (VIDEO) 78
II. A PHNG TIEN VI CONG NGHE THONG TIN TRONG DA Y
HOC
80
1. AI CNG 80
2. MAY VI TNH VA KHA NANG NG DUNG TRONG DAY HOC 82
3. NHNG PHAN MEM THONG DUNG TRONG DAY HOC 85
PHAN 3. PHNG PHAP DAY HOC
86
BAI 1. AI CNG VE PHNG PHAP DAY HOC
86
1. KHAI NIEM PHNG PHAP DAY HOC 86
1.1. KHAI NIEM PHNG PHAP 86
1.2. PHNG PHAP DAY HOC 87
2. CA U TRUC PHNG PHA P DA Y HO C 88
3. PHAN LOAI CAC PHNG PHAP DAY HOC 89
4. CAC C S LA CHON PHNG PHAP DAY HOC 95
BAI 2. CAC PHNG PHAP TRUYEN THU
97

Trang-7-
I. PHNG PHAP THUYET TRNH 97
1. NH NGHA 97
2. IM MNH V HN CH CA PHNG PHP THUYT TRNH 98
3. PHAN LOAI PHNG PHAP THYET TRNH 99
4. CU TRC BI THUYT TRNH 100
5. VN DNG 101
5.1. NHNG YU T CHI PHI BI THUYT TRNH 101
5.2. GI CHUN B V THC HIN BI THUYT TRNH 102
II. PHNG PHAP DIEN TRNH LAM MAU 105
1. NHNG C S CHUNG 105
2. CAC BC THC HIEN PHNG PHAP DIEN TRNH 106
3. VAN DUNG VA ANH GIA BAI DIEN TRNH LAM MAU 109
BAI 3. CAC PHNG PHAP DAY HOC CO TNH CHAT OI THOAI
111
I. PHNG PHAP AM THOAI 111
1. NHNG C S CHUNG 111
2. NHNG YEU CAU C BAN TRONG VIEC S DUNG PHNG
PHAP
112
3. MOT SO NH HNG ANH GIA BAI DAY BANG PHNG
PHAP AM THOAI
115
II. PHNG PHAP THAO LUAN 116
1. NHNG C S CHUNG 116
2. PHAN LOAI PHNG PHAP THAO LUAN 116
3. U IEM VA HAN CHE 117
4. TO CHC THAO LUAN NHOM 117
BAI 4. TO CHC DAY THC HANH
121
I. C S LY THUYET VE PHNG PHAP DAY THC HANH 121
1. KHAI NIEM 121
2. NHIEM VU CUA DAY THC HANH 121
3. PHAN LOAI 121
4. QUA TRNH HNH THANH KY NANG 122
5. THC HIEN BAI DAY THC HANH 123
II. CAC PHNG PHAP DAY THC HANH 124
1. PHNG PHAP DY THC HANH 4 BC 124
2. PHNG PHAP DY THC HANH 3 BC 126
3. PHNG PHAP DAY THC HANH 6 BC 127
BAI 5. HNH THC TO CHC HOC
130
I. AI CNG VE HNH THC TO CHC HOC 130
II. CAC HNH THC TO CHC HOC 130

Trang-8-
1. DAY HOC TOAN LP - TRC DIEN 131
2. DAY HOC CA NHAN CHUYEN BIET HOA 131
3. DAY HOC THEO NHOM 132
BAI 6. PHNG PHAP DAY HOC GIAI QUYET VAN E
134
1. KHAI NIEM 134
2. AC TRNG CUA DAY HOC GIAI QUYET VAN E: 134
2.1. AC TRNG C BAN CUA DAY HOC GIAI QUYET VAN E LA
XUAT T TNH HUONG CO VAN E
134
2.2. QUA TRNH DAY HOC THEO PHNG PHAP GQV C CHIA
THANH NHNG GIAI OAN CO MUC CH CHUYEN BIET.
135
2.3. QUA TRNH DAY HOC THEO PHNG PHAP GQV BAO GOM
NHIEU HNH THC TO CHC A DANG
137
2.4. CO NHIEU MC O TCH CC THAM GIA CUA HOC SINH KHAC
NHAU
137
3. U IEM VA HAN CHE CUA PHNG PHAP 138
4. CAC PHNG PHAP CU THE DAY HOC GIAI QUYET VAN E 139
4.1. PHNG PHAP NGHIEN CU TNH HUONG 139
4.2. PHNG PHAP DAY HOC THEO D AN (Projectmethode) 143
PHAN 4. KIEM TRA VA ANH GIA
148
BAI 1. AI CNG VE KIEM TRA VA ANH GIA
148
I. KHAI NIEM 148
1. NH NGHA 148
2. CHC NANG CUA KIEM TRA VA ANH GIA. 148
3. PHAN LOAI KIEM TRA 149
II. MUC CH CUA KIEM TRA VA ANH GA 149
1. MUC CH C BAN 149
2. MUC CH CU THE 149
2.1. OI VI HOC SINH 149
2.2. OI VI GIAO VIEN 149
2.3. OI VI NHA TRNG, PHU HUYNH VA CAC C QUAN GIAO
DUC
149
III. CAC TIEU CHUAN CUA MOT BAI KIEM TRA 150
1. CO GIA TR 150
2. ANG TIN CAY 150
3. DE S DUNG 150
IV. CAC NGUYEN TAC ANH GIA 151
1. KHACH QUAN 151

Trang-9-
2. DA VAO MUC TIEU DY HC 151
3. TOAN DIEN 151
4. ANH GIA PHAI THNG XUYEN VA CO KE HOACH 151
5. ANH GIA NHAM CAI TIEN PHNG PHAP GIANG DAY, HOAN
CHNH CHNG TRNH HOC
151
BAI 2. CAC PHNG PHAP KIEM TRA
153
I. KIEM TRA VAN AP (KIEM TRA MIENG) 153
1. CAC TRNG HP S DUNG KIEM TRA VAN AP 153
2. PHAN LOAI KIEM TRA VAN AP 153
3. U VA NHC IEM CUA KIEM TRA VAN AP 153
4. VAN DUNG KIEM TRA VAN AP 154
II. KIEM TRA VIET 155
1. CAC TRNG HP S DUNG 155
2. PHAN LOAI 155
3. U VA NHC IEM 155
4. VAN DUNG 156
III. KIEM TRA THC HANH 156
1. CAC TRNG HP S DUNG 156
2. PHAN LOAI 156
3. U VA NHC IEM 157
4. VAN DUNG 157
BAI 3. TRAC NGHIEM
159
I. AI CNG VE TRAC NGHIEM 159
1. S LC VE QUA TRNH HNH THANH VA PHAT TRIEN CUA
TRAC NGHIEM
159
2. AC IEM C BAN CUA TRAC NGHIEM 160
II. PHAN LOAI TRAC NGHIEM 160
1. TRAC NGHIEM UNG - SAI 161
2. TRAC NGHIEM NHIEU LA CHON: KY HIEU "MCQ" 162
3. TRAC NGHIEM GHEP HP 163
4. TRAC NGHIEM IEN KHUYET 164
III. SOAN BAI TRAC NGHIEM 165
1. DAN BAI TRAC NGHIEM 165
2. HNH THC TRC NGHIM 166
IV. U NHC IEM CUA KIEM TRA TRAC NGHIEM 166
1. U IEM 166
2. NHC IEM 166
3. MOT SO IEM KHAC BIET, TNG ONG GIA KIEM TRA 167

Trang-10-
THONG THNG, KIEM TRA TRAC NGHIEM
BAI 4. X LY KET QUA KIEM TRA ANH GIA
169
I. HE THONG IEM 169
1. CAC LOAI HE THONG IEM 169
2. Y NGHA HE THONG IEM 10 169
3. HE THONG IEM BAC 5 170
4. IEM CH A,B,C,D 170
II. Y NGHA CUA CAC LOAI TR SO 170
1. IEM TRUNG BNH LY THUYET CUA BAI TRAC NGHIEM 170
2.
IEM TRUNG BNH CUA BAI TEST: ( X )
171
3. IEM TRUNG V CUA BAI TEST ME (MEDIAN) 171
4. IEM YEU V MO 172
5. O LECH TIEU CHUAN 172
6. TNH IEM 172
7. TR IEM OAN MO 174












Trang-11-
PHAN 1: THIET KE DAY HOC
BAI 1. MUC TIEU DAY HOC
A. MUC TIEU DAY HOC
Sau khi hoc xong bai nay, hoc vien co kha nang:
Giai thch c khai niem muc tieu day hoc, chc nang cua no trong trong hoat
ong day hoc;
Giai thch c cac mc o cua muc tieu day hoc ve kien thc, ky nang va thai o;
va cach dien at muc tieu day hoc;
Nhan biet c pham vi dien at va mc o dien at muc tieu day hoc;
Giai thch c yeu cau ve dien at muc tieu cu the va ro rang .
B. NOI DUNG
1. MOT SO KHAI NIEM
e hieu ro muc tieu day hoc la g, trc tien chung ta hay tm hieu muc tieu la g.
Hoat ong cua con ngi c ieu khien bi ap lc cua thc tien va muc tieu. Muc tieu
c hieu la: cai iem, cai y nh, cai mau mat mnh trong vao, nham vao
1
.
Theo t ien tieng Viet thong dung NXB Giao duc 1998, thuat ng muc tieu
c giai thch la: ch at ra can phai at ti.
Theo R.F Mager muc tieu day hoc la mot li phat bieu mo ta ve ket qua nhng s
thay oi co tnh mong muon ngi hoc sau qua trnh day hoc
2
.
Theo Chr. Moeller: muc tieu day hoc la s mo ta ve trang thai ngi hoc sau qua
trnh day hoc at c.
3

Theo S. Bloom: Noi en muc tieu day hoc (leaner object) la chung toi muon noi
en loi phat bieu ro rang ve cac phng thc theo o chung ta co the mong i tao nen s
thay oi hanh vi hoc sinh thong qua day hoc. Nh vay, ngha la cac phng thc theo o
hoc sinh thay oi kien thc (t duy), tnh cam, va ong c tam ly hoa (ky nang ky xo).

1
Xem Nguyen Thuy Ai, phng phap day ky thuat, HSPKT, 1983 trang 36
2
Robert F. Mager: 1994
3
Xem Decker: Grundlagen und neue Ansaetze in der Weiterbildung 1984 trang 45
Nh vay muc tieu day hoc la s mo ta trang thai mong muon ngi hoc gom
hanh vi va noi dung sau qua trnh day hoc can phai at c.

Trang-12-
Cac hanh vi c trnh bay bi cac ong t nh: giai thch c, lap c Con noi
dung la oi tng nh: cau tao cua may tien, mach ien ung ky thuat.
Muc tieu day hoc chnh la muc tieu cho qua trnh day hoc. Qua trnh day hoc co the
la qua trnh day mot phan bai day, mot bai, mot mon hoc hay ca qua trnh ao tao.
Chnh v vay ma muc tieu day hoc cung chnh la muc tieu ao tao, muc tieu cua
mot mon hoc cu the nao o, hoac mot phan cua mot chng trnh mon hoc hoac mot bai
day hay mot phan bai giang.
Trong thc tien hoat ong giao duc va ao tao co nhieu t c ghep vi t muc
tieu nh muc tieu ao tao, muc tieu mon hoc, muc tieu bai hoc, muc tieu day hoc cua bai
hoc...vv. Nhng nha ly luan day hoc k thut - nghe cung ang va a tm cach phan ro
gii han va y ngha cua no va i en thong nhat khai niem trong hoat ong s pham noi
chung va hoat ong day hoc trong trng chuyen nghiep va day nghe noi rieng.
Trong thc tien nhieu giao vien dien at muc tieu day hoc di dang la muc ch
yeu cau. Muc ch day hoc c hieu la tra li cau hoi e lam g ? .
Muc ch thng c dien at nh cung cap, trang b...vv, con yeu cau la yeu cau
ngi hoc phai at c nhng g, nhng van con co s lan lon, phan ln la dien at cac
hoat ong d tru cua giao vien nh cung cap, giai thch, trang b...vv. Vi cach dien at
nh vay khong xac nh c ket qua hoc tap cua hoc sinh. Theo tiep can mi nhieu nha
s pham Viet Nam e xuat thay the cum t muc ch yeu cau bang muc tieu day
hoc.
Muc tieu day hoc bao gom cac chc nang sau ay:
Chc nang nh hng
o oi vi giao vien: Can c vao muc tieu day hoc lam c s cho viec la chon, xac
nh noi dung va phng phap phng tien day hoc. ong thi co hoat ong ieu
khien va ieu chnh qua trnh day hoc hng en muc tieu.
o oi vi hoc sinh: Qua tac ong cua giao vien, hoc sinh y thc c muc tieu day
hoc e ieu chnh hoat ong hoc tap cua mnh cho phu hp va tao c nhu cau
hoc tap.
Chc nang kiem tra: No nh la nhng thc o ma giao vien can c vao o e
anh gia thanh tch hoc tap cua hoc sinh. Con hoc sinh da vao no e t anh gia
thanh tch hoc tap cua mnh t o ieu chnh hoat ong hoc tap cua mnh.
Chc nang gay ong c hoc tap: Giao vien chuyen oi muc tieu day hoc thanh
di dang an trong tnh huong e e dan dat hoc sinh vao bai, qua kch thch c
s hng thu hoc tap hoc sinh.

Trang-13-
2. CAC LOAI VA CAC MC O CUA MUC TIEU DAY HOC
2.1. CAC LOAI MUC TIEU DAY HOC
C nhiu cch xc nh mc tiu nh gi kt qu hc tp ca hc vin (u ra ca
qu trnh dy hc). Tuy nhin, hin nay ph bin hn c l cch phn loi ca Ben Jamin S.
Bloom
4
, mc d cch phn loi ny ra i t nm 1956 M. Theo ong, muc tieu day hoc
bao gom ba loai (hoac ba lnh vc): nhan thc (Cognitives), ong c tam ly hoa hay ky
nang (Psychomotorish), cam xuc thai o (Affectives).
a. Muc tieu ve nhan thc( Cognitives)
La muc tieu ve hieu biet, giai quyet van e. Loai muc tieu nay da theo mc o
tong quat thanh 6 cap bac:
(1). Biet: Nhan biet c cac tri thc qua qua trnh tri giac, hnh thanh bieu tng, cac
khai niem ban au s khai thu ong. Trnh bay lai c cac thong tin a thu nha n
(reproduktion).
mc nay bao gm: Neu lai c nhng d kien: he thong thuat ng, s kien., cac
d lieu, quy c, chieu hng, chuoi cac thao tac, xep loai, nhan dang, la chonvv. V du :
Nh lai (nhan dang lai) cac nh l, cong thc toan, l, hoa, cac vat dungvv.
(2). Hiu: Giai thch c ban chat, moi quan he, noi ham va ngoai dien cua cac khai
niem, he thong tri thc. Khong ch trnh bay lai c cac thong tin a thu nhan ma
con giai thch c bang ngon ng cua mnh (Cau truc lai tai lieu theo y cua
mnhvv.)
mc ny c ch trng hn ti cc hat ng tr tu. C th: Gii thch, chuyn i
vn bng cch khc, ngn ng khc (ni, vit, biu tng).
Din t: Cu trc li ti liu bng vt liu khc, theo mt quan im mi, cch hiu
mi; xc nh c nguyn nhn, ly v d minh ha.
Ngoi suy: Suy lun t dng ny sang dng khc.
(3). Vn dng: ng dng c thng tin thu nhn gii quyt mt tnh
hung c th, hay mot nhiem vu nhan thc.
(4). Phn tch: Co the phan tch ni dung thnh nhng chi tit nh v tm ra cc
mi quan h cu trc v tnh cht ca chng
(5). Tng hp: Tp hp, la chn, s dng, phi hp nhng kin thc v k nng a dng,
khc bit li vi nhau hon thnh mt nhim v mi. mc ny c kh nng tm
tt, khi qut ha, lp lun, sp xp, gii thch l do.

4
Xem Bloom, Benjamin: Taxonomy of Education Objectives, Hanbook I and II, New York 1956/1964

Trang-14-
(6). anh gia: anh gia nhan xet c noi dung hay thong tin nao o. Kha nang phe
phan, anh gia, lap luan thuan va nghch, kha nang phe bnh tren c s da vao
nhng tieu ch ben trong va ben ngoai.
Do phn bac muc tieu ve kien thc ca Bloom qu nhiu bac nn qu trnh v cng
khng cn phi c mt thc o tinh vi nh vy, cho nn c nhiu tc gi xut phn chia
loi mc tieu ny thnh 4 cp l: bit, hiu, vn dng, nh gi nhn xt thng nht cho
vic din t mc tieu dy hc.
b. Muc tieu ve ky nang (psychomotorish)
Phan loai muc tieu day hoc ve nhan thc co gia tr rat ln trong viec lap chng
trnh va hoat ong day hoc ly thuyet. Tng t, muc tieu ve tam van (ky nang) khong kem
phan quan trong trong day thc hanh. Dave
5
chia loai muc tieu nay thanh nam cap:
(1). Bt chc c quan st: Thc hien cac thao tac, ong tac, hoat ong theo mau.
(2). Lm li theo cu trc ni tm khng c s quan st na: Cac ky nang a bc au
hnh thanh tren c s ch dan va nhng kien thc, kinh nghiem a hnh thanh. Thc
hien c nh a hng dan.
(3). Chnh xc ha hot ng ca c bp, th t hot ng bt u quen dn: Hnh
thanh cac kha nang, nang lc lien ket, phoi hp ky nang trong qui trnh thc hien
mot cong viec hoac mot san pham nhat nh. Thc hien chnh xac nh a hng
dan.
(4). Hon thin th t cc hot ng (lam bien hoa): Cc hot ng ny phi hp vi
nhau nhun nhuyen. Hnh thanh ky xao.
(5). T ng ho cc hot ng, sang tao ky nang ky xao mi
c. Muc tieu tnh cam thai o (affectiv)
Nm 1968 Krathwohl l thnh vin nghin cu ca Ben Jamin S. Bloom a ra cc
cp mc tieu cm xc. ng chia loi mc tieu ny thnh 5 cap:
a. ng lng, cm xc
b. Phn ng (bng lng, sn sng hnh ng)
c. T thi
d. Quan im
e. Th gii quan
Do viec dien at cac loai muc tieu nay kho ung nh mc o mong muon do vay
thng ngi ta thng trnh bay gom cac t mang tnh tong quat nh co ao c, quan
iem, long yeu nghe, co thai ovv.
2.2. CAC CAP O DIEN AT MUC TIEU DAY HOC

5
L thnh vin nghin cu ca Ben Jamin S. Bloom

Trang-15-
Tuy theo cap o cho ca mot qua trnh ao tao, cho mon hoc hay cho mot bai day
ngi ta co the dien at muc tieu day hoc di nhng hnh thc khac nhau nh tong quat,
tho hay chi tiet. S phan biet gia cac cap o nay la tnh cu the hay tong quat. Gii han
gia chung mang tnh tam thi va co the co nhieu cap o dien at muc tieu day hoc khac
nhau. Thong thng, theo tiep can xay dng chng trnh ao tao truyen thong, muc tieu
mon hoc hay chng trnh ao tao la di dang tong quat. Muc tieu day hoc trong cac
chng trnh ao tao theo tiep can mi dang modul hoat ong c dien at theo dang
cha chi tiet cu the. Nhiem vu cua giao vien khi soan giao an bai day la trien khai cac muc
tieu co trong chng trnh ao tao lien quan en bai day thanh cac muc tieu day hoc chi
tiet nh hnh s o sau
6
:










3. TNH CU THE VA CHNH XAC CUA VIEC DIEN AT MUC TIEU DAY HOC
Muc tieu day hoc khong ch la iem e hoat ong day va hoc hng en, ma no
con la thc o e anh gia thanh tch hoc tap cua hoc sinh. Moi mt thc o u c
nhng thang o v cc thang o ny rt l chi tiet v chnh xc. Do vay muc tieu day hoc co
nhng tnh cht sau y: (SMART)
S = specific C th
M = measurable o c
A = attainable Lm c
R = realistic Gn gui thc t
T = time bound C d kin thi gian

6
Xem Mausolf W, Paetzold G: Planung und Durchfuehrung beruflichen Unterrichts. Essen, 1982, trang 64.
Tru tng
Trien khai chi tiet hoa
Trien khai chi tiet hoa
Muc tieu chi tiet
Muc tieu tong quat
Muc tieu trun gian
Cu the
Hnh 2: Cac cap o dien at va trien khai
MTDH

Trang-16-
Cung theo quan iem o, theo tien sy Dng Thieu Tong
7
mot muc tieu day hoc
ro rang la nhng cau phat bieu:
Phai cu the, ro rang.
Phai at ti trong khoa hoc trong bai hoc.
Phai bao gom noi dung hoc tap thiet yeu.
Phai qui nh ro ket qua cua viec hoc tap ngha la cac kha nang ma ngi
hoc co c khi at c muc tieu.
Phai o lng c.
Tom lai: muc tieu day hoc ro rang (tot) la nhng phat bieu ma thong tin c chnh
xac (khong sai lam, m ho) ve ket qua at c theo mong muon cua ngi e ra. No phai
khong gom nhng t mang y ngha chung chung, m ho vi y ngha qua rong hoac qua
tru tng. V du nh cac t : Hieu, biet, nam c, phat huy c,. No nen c xac lap
bang nhng t ch hanh vi cu the, ro rang t gay m ho hay nham lan. V du:
Giai thch c; trnh bay; liet ke; mo ta; so sanh vv.
Sa cha c; thay the c; lam thanh thao (mot ong tac, hay cong tac)
Co y thc tiet kiem vat lieu, ve sinh an toan lao ong vv
Muc tieu chi tiet cu the cua mot bai day tuy vao nhiem vu day hoc ma phai co the
the hien ro ca 3 loai muc tieu: kien thc, ky nang ky xo , thai o tnh cam. No c trnh
bay theo hnh thc sau ay:
Muc tieu day hoc cua bai day:
Ve kien thc: - Neu c.... ; - Giai thch c...; - Van dung c...; - Mo
ta c...; - So sanh c...
Ky nang, ky xao: - Che tao c ... vi tieu chuan....; - Phuc hoi thay the
c...; - Thu thap c thong tin t...
Ve thai o, tnh cam: - Co tinh than hp tac; - Co y thc bao ve moi
trng,...
4. TRIEN KHAI MUC TIEU CHI TIET T MUC TIEU CHUYEN MON
C s cho viec chuan b bai day la chng trnh ao tao ma trong o co chng
trnh mon hoc co tnh phap lenh do bo chu quan quan ly. Muc tieu day hoc trong chng
trnh mon hc hay modul thng dien at di dang cha chi tiet. Do vay nhiem vu cua
giao vien khi soan giao an bai day la xac nh va dien at lai di dang chi tiet. Sau ay
la qui trnh thc hien:

7
Dng Thieu Tong Trac nghiem va o lng tha nh qua hoc tap- Bo GDT 1995 trang 14, 16.

Trang-17-
Bc 1: Nghien cu, xac nh mc tieu noi dung lien quan en pham vi bai day co
trong trong chng trnh mon hoc, modul ao tao;
Bc 2: Tm hieu thu thap cac thanh phan noi dung va cau truc cua noi dung chuyen
nganh;
Bc 3: Xac nh noi dung day hoc can thiet;
Bc 4: Xac nh cau truc bai day;
Bc 5: Xac nh muc tieu chi tiet cua bai day;
Cu the cac bc nh sau:
Bc 1: Xac nh muc tieu trong chng trnh mon hoc
Viec dien at muc tieu day hoc trong chng trnh mon hoc hay chng trnh ao
tao tuy theo pham vi noi dung ma phai the hien c cac loai muc tieu nh ve kien thc
(cognitiv), ong c tam ly hoa tam van (Psychomotorish) va tnh cam thai o (affectiv).
V du muc tieu ve phan noi dung vat lieu kim loai t chng trnh tren:Mo ta c cau
tao mang tinh the cua kim loai va hp kim, s hnh thanh va cau truc to chc cua kim loai
thong dung. Muc tieu dien at nh vay con cha chi tiet. Mang tinh the co nhieu loai va
kim loai thong dung la kim loai nao? Qua trnh hnh thanh kim loai nh the nao? To chc
kim loai gom nhng loai nao va ac tnh cua no ra sao va ng dung lam g ? Tri thc lien
quan en mang tinh the cua kim loai va hp kim cung nh hnh thanh va cau truc to chc
la rat nhieu, do vay giao vien can phai trien khai ra va gii han lai phu hp vi lng thi
gian cho phep va noi dung can thiet cho hoat ong nghe nghiep cua hoc sinh.
Bc 2: Tm hieu cac thanh phan ve cau truc cua noi dung chuyen nganh
Moi mot muc tieu day hoc bat ky mc o tru tng hoac chi tiet cu the cung eu
the hien len c noi dung chuyen mon khoa hoc ng ang sau no. Giao vien can phai
nghien cu phan tch cac noi dung chuyen mon khoa hoc.
Nhng noi dung khoa hoc trong lnh vc ve vat lieu c kh c trnh bay trong cac
tai lieu chuyen nganh nh sach giao trnh, tai lieu tham khao, tap ch...vv, la nhng c s
cho viec nghien cu phan tch.
v du tren can nghien cu cac loai mang va cau truc cung nh tnh chat cua no,
cung nh cau truc to chc kim loai, tnh chat cua chung, qua trnh hnh thanh...vv.
Bc 3: Xac nh noi dung day hoc can thiet:
Nhng ai muon xac nh noi dung day lien quan can thiet th can phai xac nh y
ngha tac dung giao duc ao tao cua noi dung day hoc o. Viec xac nh o se tra li cho
cau cau hoi sau: Hoc sinh can nhng noi dung kien thc g cho hoat ong nghe nghiep cua
ho sau nay?

Trang-18-
Giao vien cung can co s chu y en nhng hng phat trien cua ky thuat cong nghe
cho nghe nghiep ma hoc sinh ang hoc va nhng yeu cau mang tnh chat xa hoi cung nh
ca nhan e co tnh nh hng xac nh nhng kien thc day hoc can thiet. Theo Klafki
8
,
khi xac nh noi dung day hoc can chu y cac nguyen tac sau ay:
- nh hng thc tien va tng lai
- Co ac tnh mau ai dien cho nhng noi dung oi tng khac (v du hoc mot so may
tien cu the nao o thay v phai hoc tat ca)
- Chuyen tai c
- Phai co moi lien he vi nhau
- ap ng cac yeu cau ve hoat ong nghe nghiep
Can c theo nhng nguyen tac ta co nhng noi dung day hoc cu the gom:
- Khai niem, ky hieu, ten goi,
- Phng phap, cau truc, tnh chat, phan loai, nguyen ly, bien phap, th nghiem
- nh ngha, cong thc, qui tac, ly thuyet nao phu hp vi muc tieu trong chng
Bc 4: xac nh cau truc bai day
Nhng noi dung day hoc a c xac nh bc tren, bc nay c xep lai
thanh cau truc bai day. Cau truc nay phai va co tnh logc cua noi dung chuyen nganh va
va co tnh logc s pham. oi vi nhng noi dung ve ky thuat c kh kim loai can phai
c sap xep thanh mot he thong lo gic cua cac moi quan he.
Bc 5: Xac nh muc tieu chi tiet cu the
en bay gi chung ta a xac nh c cac noi dung va th t day hoc cua no
nhng chung ta cha xac nh la hoc sinh can co nhng kien thc ky nang thai o g khi
hoc cac noi dung ky thuat o. Trong khi chuan b bai giao vien co the xem xet la mot noi
dung bo phan co the cha ng ai dien cho tat ca cac nhom muc tieu day hoc khac (cac
bo phan noi dung khac). Cho nen giao vien can phai chon cac noi dung trong iem cu the
la tra li cac cau hoi sau ay:
- Noi dung bo phan nao trong cau truc kien thc hoc sinh can phai co?
- Noi dung bo phan nao trong cau truc kien thc se la nhng noi dung day hoc trang
thai co van e?
- Noi dung bo phan nao trong cau truc kien thc day hoc se la nhng noi dung day hoc
phat trien nang lc hanh ong?
- Vi noi dung kien thc chuyen mon o co the trien khai c cac muc tieu ve thai
o tnh cam nao?

8
Xem Klafki Wolfgang: Neue Studien zur Bildungstheorie und Didaktik. Weinheim, 1983.

Trang-19-
Can c vao cau truc d tru ve noi dung day hoc tra li cac cau hoi tren, giao vien
dien at muc tieu chi tiet cu the cua bai day.
C. CAU HOI THAO LUAN VA ON TAP
Cau 1: Hay trnh bay khai niem, phan loai (lnh vc) cua muc tieu day hoc!
Cau 2: Hay neu va phan tch cac cap o dien at cua muc tieu day hoc!
Cau 3: Hay trnh bay cac chc nang cua muc tieu day hoc!
Cau 4: Trnh bay ngan gon cac bc trien khai muc tieu chi tiet t muc tieu chuyen mon
trong chng trnh mon hoc! Cho v du minh hoa!
Cau 5: Hay viet muc tieu day hoc cho mot bai hoc trong mon hoc chuyen nganh ma ban
a hoc!




























Trang-20-
BAI 2. NI DUNG CHNG TRNH AO TAO NGHE
A. MUC TIEU DAY HOC
Sau khi hoc xong bai nay hoc vien co kha nang:
- Giai thch c khai niem noi dung day hoc va cac yeu to anh hng en viec xac
nh noi dung day hoc trong ao tao ky thuat nghe;
- Trnh bay c cac thanh phan chnh cua noi dung day hoc trong trng day ky
thuat nghe;
- Giai thch c cac moi quan he gia thay oi cong nghe trong san xuat va thay
oi noi dung day hoc;
- Giai thch c cau truc, thanh phan va u iem cung nh han che cua cac loai
chng trnh ao tao;
- Giai thch c qui trnh xay dng chng trnh ao tao noi chung.
B. NOI DUNG
1. AI CNG V NI DUNG DY HC
1.1. KHI NIM V NI DUNG DY HC
Noi dung day hoc (nddh) la mot thanh to quan trong cua qua trnh day hoc. No la tap
hp, he thong cac kien thc khoa hoc, cac ky nang lao ong can thiet e hnh thanh va
phat trien cac pham chat nang lc nghe nghiep ap ng c cac yeu cau cua nghe trnh
o mong mong i. Noi dung day hoc co tnh phap ly c mo ta trong chng trnh ao
tao.
1.2. CC YU T NH HNG N NI DUNG DY HC
La chon va xac nh noi dung day hoc trong giao duc nghe nghiep chu tac ong
cua nhieu yeu to. mot mat ap nham bo sung kien thc pho thong va nhng tri thc ap
ng muc tieu giao duc cua quoc gia mat khac phai ap ng c cac yeu cau ve cac nang
lc thc hien trong hoat ong nghe nghiep cua nen san xuat, ong thi phai da tren
nhng khoa hoc chuyen nganh, Chnh v vay la chon va xac nh noi dung day hoc trong
giao duc nghe nghiep phai da tren cac yeu to sau ay:
(a) S phat trien cua khoa hoc, ky thuat va cong nghe lien quan en hoat ong
cua nganh nghe can ao tao tai thi iem xac nh noi dung va cung nh nhng xu hng
phat trien trong tng lai gan. S phan anh cua noi dung khoa hoc trong noi dung giao duc
nghe phai c gian lc (induction) phu hp vi trnh o bac ao tao.
(b) Nhu cau va nh hng giao duc cua xa hoi: noi dung day hoc trong giao duc
nghe phai phai ap ng cac nhu cau phat trien cua xa hoi nh lien thong gia cac cap bac

Trang-21-
cua he thong giao duc quoc dan va lien thong ngay trong he thong giao duc nghe nghiep.
noi dung day hoc phai gan vi cac muc tieu giao duc phat trien ngi hoc phu hp vi xu
the chnh tr va kinh te cua at nc, ap ng nguon nhan lc cho cong nghiep hoa va hien
ai hoa at nc va on nh chnh tr. noi dung day hoc co tnh phap ly c qui nh va
mo ta trong chng trnh ao tao. nhiem vu cua giao vien la trien khai thanh noi dung day
hoc chi tiet phu hp vi muc tieu cua bai day.
(c) Nhu cau cua th trng lao ong ve nang lc ngi lao ong. Noi dung
ao tao phai phai ap ng cac yeu cau cua nghe nghiep va bac nghe ao tao o. e lam
c viec nay, giao duc nghe nghiep tai c s ao tao (trng hoc) phai ket hp vi ao
tao tai doanh nghiep co nghe phu hp vi nghe ao tao. Xay dng chng trnh ao tao
phai can c vao ket qua phan tch nghe. Noi dung day hoc theo hng tch hp nh hng
hanh nang (nang lc hoat ong).
1.3. THNH PHN CA NI DUNG DY HC
Ni dung dy hc l kt qu trc tip ca mc tiu dy hc, ng thi l c s xc
nh phng php phng tin, hnh thc t chc ca qu trnh dy hc. L c s to mi
quan h cht ch gia gio vin v hc sinh, quyt nh mt h thng nhng tri thc, k
nng, nng lc lin quan n ngnh ngh o to. Chnh v vy thnh phn ca ni dung dy
hc bao gm:
(a) Nhng tri thc v khoa hc t nhin, khoa hc x hi v khoa hc chuyn
ngnh lin quan n ng o to. Nhng tri thc ny c sp xp theo cc nhm tri thc:
- Tri thc c bn: Cc mn gio dc chung mang tnh ph thng v cc mn c
tnh gio dc chnh tr t tng
- Tri thc c s chuyn ngnh: Tri thc c s ngnh v
- Tri thc chuyn ngnh: Tri thc cn thit trc tip cho hot ng ngh nghip.
(b) H thng nhng k nng, k xo v ngh nghip. Tu theo ngnh ngh o to v
cp o to m c h thng cc bi tp thc hnh tng thch. H thng cc bi tp trn c s
tch hp cc tri thc phn trn.
2. CHNG TRNH AO TAO
2.1. CU TRC CHNG TRNH O TO
(a) Chng trnh o to theo h thng mn hc
Cau truc chng trnh ao tao ngh theo truyen thong gom nhieu mon hoc c sap
xep theo cau truc ke hoach ao tao. Loai chng trnh ny gi l chng trnh o to
theo h thng mn hc. Thnh phn chnh ca loi chng trnh ny gm:
- Mc tiu o to theo trnh o to (trnh by di dng tng qut);
- K hch o to;
- Chng trnh mn hc: Chng trnh mon hoc la mot bo phan cua chng trnh ao
tao, no cha ng tat ca nhng lng kien thc ky nang chuyen mon cua mon hoc.

Trang-22-
Thnh phn chnh l gm mc ni dung cn dy v c trnh by mt cch c h
thng logic tuyen tnh chat che, ma viec thc hien phan t trc la ieu kien e
trien khai phan t tiep sau. Moi phan t nh vay co the c quy c thc hien
trong mot tiet hoc, mot bai hoc hoc chng.
Do thnh phn chnh trong chng trnh mn hc ca loi chng trnh o to ny l
ni dung, do vy ngi ta thng gi loi chng trnh o to ny qui nh v ni dung.
Gio vin cn c vo ni dung xc nh mc tiu dy hc v thnh phn ni dung dy hc
ca bi dy.
Mon hoc la mot he thong tri thc phan anh mot oi tng khoa hoc ma hoc vien
can nam vng trong qua trnh hoc tap va c cau truc sao cho ngi hoc co the lnh hoi
tot nhat oi tng khoa hoc trong he thong, tren c s o phat trien nang lc hoat ong
(thc tien va tr tue) cua mnh.
(b) Chng trnh ao tao theo h thng Modul (mo dun) tch hp
Xu hng cai tien cua the gii trong vai thap nien tr lai ay, thiet ke chng trnh
ao to theo h thng cau truc Modul tch hp nh hng hoat ong. Moi mo dun c
xem la mot n nguyen oc lap gom cac kien thc va ky nang can thiet e giai quyet mot
cong viec nghe. Chng trnh ao tao theo cu truc modul co tnh mem deo, linh hoat, tao
ieu kien lien thong gia cac nghe, ac biet oi vi nh ng nghe cung mot lnh vc ky
thuat nh viec s dung chung mot so modul n v. Hieu qua kinh te ao tao cao, v hau
het cac kien thc va ky nang ieu co the s dung ngay e hanh nghe sau khi hoc xong moi
modul. Tuy vay no co nhc iem nh tnh he thong logic tri thc cua tng bo mon khoa
hoc b cat xe.
iem manh: Cau truc chng trnh theo mo un la mot trong nhng cach tot nhat
e the hien quan iem phat trien, quan iem nhan van trong day hoc. V no ap ng c
cac yeu cau ve day hoc phat trien (nhu cau va s thch ca nhan c ton trong, cac nang
lc, tnh oc lap va t chu, t do cua hoc vien c phat huy). Mot iem manh khac cua
chng trnh theo mo un la tao c hoi cho ngi hoc hoc thng xuyen, hoc suot i, theo
nhu cau va ieu kien cua mnh, tren c s tch luy c cac mo un trong nhng ieu kien
thuan li (tch luy tn ch).
Han che: Han che ln nhat cua chng trnh theo mo un la viec to chc hoc tap.
Viec bo tr thi gian hoc tap va thi khoa bieu la cong viec khong n gian. Mat khac,
neu viec hoc chu yeu theo hnh thc tch luy tn ch (cau truc mo un theo mang) de dan
en thi gian hoc tap keo dai, thieu tnh he thong, oi khi dan en lang ph. Mot kho khan
na cua hoc tap theo mo un, oi hoi c s vat chat, thiet b va tai lieu phuc vu cho hoc tap
cua hoc vien phai ay u, ieu nay dan en chi ph hoc tap ton kem.

Trang-23-
Thnh phn chnh ca loi chng trnh ny gm:
- Mc tiu o to theo trnh o to (trnh by di dng tng qut);
- K hch o to;
- S v cc modul o to.
- Ni dung cc modul
Trong chng trnh o to theo h thng Modul, mi modul c thit k gm mt
h thng cc bi dy, c xc nh vi cc mc tiu dy hc tng ng. Sau y l v d v
cu trc
9
:

Tn chng
trnh
Sa cha my tu thy cp 2
Tn m un: in k thut
M m un: MEME 02
STT Tn bi hc Mc tiu thc hin:
S thc hin:
Khi kt thc bi dy, hc vin
c kh nng:
iu kin:
(Cc iu kin hoc bi
cnh m hc vin s phi
thc hin hoc hot ng)

Tiu chun hoc tiu ch:
(Trnh thc hin hoc
trnh thng tho m hc
vin phi p ng)
01 Tnh in - Pht biu cc khi nim v
in trng, in tch.
- Xc nh phng, chiu,
ln ca lc tnh in, ca vc-
t cng in trng theo
d liu v cng thc in.
- Trong phng hc l
thuyt
- Phng th nghim in.


- Chnh xc 100%.
02 Mch in mt
chiu
- Cc khi nim v in (dng
in, cng dng in,
in tr, in tr sut, cng
sut, in nng).
- Cc biu thc tnh ton trong
mch in mt chiu
- Phng php gii mch in
mt chiu.

- Trong phng hc l
thuyt.
- Cung cp mt bi tp bt
k trong sch.

- Chnh xc 100% cc loi
khi nim v cng thc.
- t chnh xc 100%.
...

Ngoi ra cc thnh t lin quan n bi dy nh mc tiu bi dy, ni dung, iu kin
thc hin cng c xc nh nh sau:






9
Xem Trng Cao ang S pham ky thuat Vnh Long: Mau chng trnh ao tao theo d an xay dng
chng trnh.

Trang-24-

M bi:MEME 02-01
Tn bi: Tnh in
S thc hin iu kin Tiu chun hoc tiu ch: Mc tiu
thc hin
Pht biu cc khi nim.

Trong phng hc l thuyt.


Chnh xc 100%.

Loi ni
dung dy

Ni dung bi
F; C; P;
T; A
Gi
phng
php dy
hc
Loi trc
nghim
hoc k
thut
nh gi
Gi cc hc liu tt nht

- in tch .
- in trng .
- in th - hiu in th (in p).


F, C

Thuyt
trnh c
tho lun
v hot
ng
nhm.


Kim tra
vn p

- 10 nh slide.
- 01 Ti liu hng dn 04
trang.

S thc hin iu kin Tiu chun hoc tiu ch: Mc tiu
thc hin
Xc nh phng,
chiu, ln ca lc
tnh in, ca vc-t c-
ng in trng theo
d liu v cng thc
in.


Trong phng hc l thuyt v phng th
nghim in.



t chnh xc 100%.
...

Do thnh phn chnh ca chng trnh nh mc tiu v ni dung c xc nh
tng ng vi cc bi dy, cho nn ngi ta thng gi loi chng trnh o to theo modul
l chung trnh o to qui nh v mc tiu v ni dung.
(c) Loi chng trnh o to cu trc phi hp
Ngoi hai loi chng trnh o to trn, cn c loi chng trnh o to kt hp
gm cc mn hc v cc modul. Hin nay cc chng trnh o to ngh di hn thng xy
dng theo kin ny.
2.2. NHNG NH HNG V NGUYN TC PHT TRIN CHNG TRNH
O TO TRONG H THNG GIO DC NGH
Chng trnh o to c tnh php lnh, do cc t chc c thm quyn xy dng v
qun l. Vic o to c thc hin cc c s o to khc nhau v di hnh thc loi
trng khc nhau.

Trang-25-
Theo qui nh iu 25 ca quyt nh 212/2003, U ban nhn nhn cc tnh, cc
trung v cc c s o to ngh chu trch nhim t chc xy dng v thm nh ban hnh
chng trnh o to ngh (trong h thng qun l ca BLTBXH). Cc chng trnh c
xy dng trn c s ca chng trnh khung do b ban hnh. Theo qui nh iu 35 ca lut
gio dc sa i c hiu lc t ngy 1 thng 1 nm 2006: Th trng c quan qun l nh
nc v dy ngh phi hp vi B trng, Th trng c quan ngang b c lin quan, trn
c s thm nh ca hi ng thm nh ngnh v chng trnh dy ngh, quy nh chng
trnh khung cho tng trnh ngh c o to bao gm c cu ni dung, s lng, thi
lng cc mn hc v cc k nng ngh, t l thi gian gia l thuyt v thc hnh, bo m
mc tiu cho tng ngnh, ngh o to. Cn c vo chng trnh khung, c s dy ngh xc
nh chng trnh dy ngh ca c s mnh.
i vi cc trng trung hc chuyn nghip, xy dng chng trnh o to c qui
nh trong iu 35 ca lut gio dc sa i c hiu lc t ngy 1 thng 1 nm 2006 nh sau:
B trng B Gio dc v o to phi hp vi B trng, Th trng c quan ngang b
c lin quan, trn c s thm nh ca hi ng thm nh ngnh v chng trnh trung cp
chuyn nghip, quy nh chng trnh khung v o to trung cp chuyn nghip bao gm c
cu ni dung, s mn hc, thi lng cc mn hc, t l thi gian gia l thuyt v thc
hnh, thc tp i vi tng ngnh, ngh o to. Cn c vo chng trnh khung, trng
trung cp chuyn nghip xc nh chng trnh o to ca trng mnh.
Nh vy mi trng phi t xy dng chng trnh o to cho chnh trung mnh
theo khung chng trnh o to ca B qun l chuyn mn.
Sau y l mt s Nguyn tc nh hng xy dng chng trnh o to ngh:
- Tun th theo Danh mc ngnh ngh o to ban hnh;
- m bo tnh ton din, khoa hc, h thng, ph hp v n nh;
- m bo thng nht ca cc nhm ngh trong nhm ngh v tnh c th ca tng ngh;
- Nguyn tc nh hng nng lc thc hin;
- Nguyn tc thc tin: gn vi th trng lao ng v ph hp vi trnh pht trin v k
thut, cng ngh ca cc lnh vc sn xut;
- Nguyn tc va sc: ph hp vi i tng u vo v bc o to.
- Nguyn tc lin thng dc v ngang gia cc chng trnh o to v lin thng gia cc
bc o to v ngh trong nhm ngh.
2.3. QUI TRNH XY DNG CHNG TRNH O TO NGH
Qui trnh xy dng chng trnh o to tu theo cc tip cn, c nhiu cch khc
nhau. Song v c bn gm cc giai on nh sau:
(a) M t tnh hung: Cc ni dung cn thc hin l:
- Phi phn tch chng trnh nu chng trnh c v cn thit phi xy dng li.
- Phn tch nhu cu x hi v ngh cn o to

Trang-26-
- Phn tch thc trng k thut cng ngh trong nn sn xut lin quan n ngnh ngh
cn o to.
Kt qu ca giai on ny l tr li cu hi v s cn thit phi pht trin, xy dng
mi chng trnh o to.
(b) Xc nh i tng u vo v u ra:
- Trnh u vo trong h thng gio dc quc dn v yu cu v gii tnh
- Loi bng cp, chng ch trong h thng vn bng quc gia cho ngh cn o to.
- Kt qu l xc nh ng i tng u vo v u ra ph hp vi h thng gio dc
quc dn.
(c) Phn tch ngh:
- Phn tch ngh theo Phng php truyn thng phn tch ch lm v phng vn t
trng sn xut (Phng php truyn thng) hoc v phng php chuyn gia trong
phng php xy dng chng trnh o to theo DACUM;
- Lp danh mc v phn tch cc cng vic ca ngh v cc k nng ng thi cc kin
thc lin h (kin thc chuyn ngnh lin quan n cc hot ng ngh );
(d) Xc nh mc tiu ca chng trnh o to:
- Lit k tt c cc mc tiu dy hc cho ngh o to t kt qu phn tch ngh
(e) Xy dng chng trnh o to:
- Nghin cu khung chng trnh o to
- Xc nh cc nhm mc tiu, nhm kin thc k nng cn thit
- Quyt nh cu trc h thng chng trnh o to (theo h thng mn hc, Mdul,
hay c hai)
- Son chng trnh o to
(f) Dy thc nghip, hon thin
- Son bi v dy thc nghim
- Kim tra nh gi v iu chnh
C. CAU HOI ON TAP VA THAO LUAN
Cau 1: Noi dung day hoc la g? Cac yeu to anh hng en noi dung day hoc?
Cau 2: Noi dung day hoc co nhng thanh phan nao?
Cau 3: Neu cac cau truc cua chng trnh ao tao. Cho v du minh hoa!
Cau 4: Trnh bay ngan gon nhng nh hng va nguyen tac phat trien chng trnh ao
tao trong he thong giao duc nghe!
Cau 5: Trnh bay quy trnh xay dng chng trnh ao tao nghe!


Trang-27-

BAI 3. PHAT TRIEN TAI LIEU DAY HOC
A. MUC TIEU DAY HOC
Sau khi hoc xong bai nay hoc vien co kha nang
Trnh bay nh ngha, chc nang cua giao trnh va cac yeu cau khi soan;
Giai thch c cau truc cua mot giao trnh;
Trnh bay nh ngha, ac iem, phan loai cua phieu day hoc;
Trnh bay c thanh phan, chc nang cua cac loai phieu day hoc: Phieu giao bai,
Phieu thong tin noi dung hoc tap, phieu hng dan hoc tap.
B. NOI DUNG
1. GIAO TRNH
1.1. NH NGHA, CHC NANG VA YEU CAU
Giao trnh la loai tai lieu hoc tap c thiet ke va bien soan tren c s chng trnh
mon hoc a c phe duyet, e lam tai lieu hoc tap chnh thc cho hoc sinh, tai lieu gia ng
day chnh thc cho giao vien. Giao trnh luon bam sat noi dung chng trnh ao tao, am
bao tnh he thong, tnh ng dung, tnh c ban, tnh chnh xac ve noi dung khoa hoc cua mon
hoc.
Gio trnh phi p ng yu cu: Tri thc khoa hc ti thiu. Ni dung khoa hc ca
gio trnh phi tha mn yu cu: Mt mt khng phi l bn sao, cng khng phi l bn thu
nh ca ti liu khoa hc cn truyn th cho ngi hc; mt khc, n phi phn nh c
logic pht trin ca khoa hc . p ng c yu cu ny, nh khoa hc cn phn tch
h thng s kin ca i tng khoa hc (s chuyn ti vo trong ni dung hc tp), chn v
a vo trong gio trnh mt s lng ti thiu s kin nht thit phi c (thng thng l
nhng s kin ct li, nhng s kin c tnh nguyn tc, nguyn l, phng php). Ni cch
khc, nh khoa hc phi s dng lng tri thc ti thiu tha mn n mc ti a tnh
khoa hc ca i tng.
ong thi, giao trnh cung phai c thiet ke da tren nhng nguyen tac s pham
phu hp e hng dan qua trnh hoc tap at hieu qua cao va phu hp vi oi tng ngi
hoc.
Giao trnh co cac chc nang sau ay
3 Chc nang thong tin: ay la chc nang thong bao noi dung khoa hoc, noi dung tai
lieu. Thc hien chc nang nay thong qua: kenh ch (ch viet) va kenh hnh (hnh anh, bieu
o, s o,...)

Trang-28-
3 Chc nang hng dan hoc tap va nghien cu: Giup ngi hoc co nang lc
chuyen qua trnh ao tao thanh qua trnh t ao tao. Nh moi bai hoc hay moi chng
phan eu co phan muc tieu, noi dung, he thong cau hoi va bai tap, gii thieu tai lieu oc
them.
3 Chc nang kch thch hng thu hoc tap: Hnh thc tao cam giac thoai mai khi s
dung nh in an ro rang, sach ep, can oi hp ly phu hp tam sinh ly cua hoc sinh.
Noi dung co sc thuyet phuc cao, ngon ng trong sang, am bao tnh va sc.
Cac yeu cau oi vi giao trnh
Ve noi dung: Phai am bao 3 tnh chat:
- C ban: oi hoi noi dung phai c chon loc tieu bieu, la nhng kien thc
trong tam, nen tang c s khong the thieu khi tiep thu mon hoc o.
- Hien ai: Noi dung phai phu hp vi thc tien phat trien cua khoa hoc o.
- Thc tien: Phu hp vi hoan canh thc te xa hoi va cong nghe trong nen san
xuat co lien quan trong mon hoc.
Ve mat s pham: Phai bao am tnh logic ve mat cau truc; am bao tnh va sc
va am bao cac chc nang cac khau ca qua trnh day hoc trong giao trnh.
Ve s dung: am bao chc nang hng dan va kch thch hoc sinh hoc tap o la
tai lieu phai c trnh bay ro rang, sach ep, chnh xac, tao s loi cuon hoc sinh.
1.2. NHNG C S CHO VIEC BIEN SOAN GIAO TRNH
Giao trnh c bien soan lam tai lieu giang day hoc tap chnh cua chng trnh,
ong thi hng ti mot oi tng ngi hoc nhat nh va trong nhng moi trng hoc tap
cu the. Vi cung mot mon hoc, tuy theo cap lp, tuy theo ac iem ngi hoc, tuy theo
ieu kien c s vat chat xa hoi ma noi dung va loi tiep can cua giao trnh se khac nhau.
Nhng c s chu yeu e bien soan giao trnh la:
- Muc tieu day hoc. Muc tieu nay c qui nh chng trnh ao tao (Co dang mo
ta tong quat cho muc tieu ca mon hoc, co dang cu the en tng e muc cua tng bai
day),
- Noi dung, cau truc cac e muc trong chng trnh ao tao.
- ac iem ngi hoc. Loi tiep can noi dung chuyen mon, loi trnh bay (cach hanh
van, hnh thc trnh bay), cac hnh thc trc quan minh hoa trong giao trnh .v.v. phai
phu hp vi ac iem ngi hoc ve : la tuoi, trnh o hien co (van hoa va chuyen
mon), dan toc, niem tin, gii tnh.

Trang-29-
- ac iem moi trng hoc tap, ca moi trng vat chat va moi trng tng tac xa
hoi. V giao trnh la mot phan trong he thong cac tai lieu, phng tien hoc tap, nen
phai c bien soan phu hp vi moi trng hoc tap va ieu kien cua c s ao tao
1.3. CAU TRUC CUA GIAO TRNH
(a) Cau truc chung cua mot giao trnh gom nhng phan chnh nh sau:
- Li gii thieu muc tieu tong quat va cau truc chnh cua giao trnh.
- oi tng va hng dan s dung. Phan nay giup ngi hoc co the biet can chuan b
nhng g trc khi hoc, can oc va s dung giao trnh nh the nao cho co hieu qua
- Noi dung. ay la phan chnh, phan quan trong nhat cua giao trnh, trong o c cau
truc thanh cac phan, chng, bai, e muc cac cap, noi dung chi tiet, he thong cau hoi
on tap va bai tap.
- Muc luc, ch muc phu muc. Muc luc la dan bai cua giao trnh theo cac cap e muc,
dung e tra cu theo cau truc noi dung, con ch muc c s dung e tra cu theo cac
thuat ng chnh, cac bang bieu va s o hnh anh trong giao trnh. Phu luc dung e
lu cac phan noi dung phu. e muc co nhieu cap, nen muc luc ch nen the hien en
cap e muc phu hp, tranh s lc qua hay chi tiet qua.
- Tai lieu tham khao. Tai lieu tham khao c hieu theo hai y, mot la nhng tai lieu
c s dung khi bien soan, thiet ke giao trnh; va hai la nhng tai lieu ma hoc sinh
can oc them khi muon tm hieu sau hn ve mot chu e nao o. Vi cach hieu th
hai, tai lieu tham khao co hai loai, loai tai lieu tham khao bat buoc phai oc va loai
tai lieu tham khao ch oc khi muon biet nhieu hn so vi muc tieu giao trnh.
(b) Cau truc chng/ bai.
Chng bai va cac noi dung trnh bay trong o la phan chnh cua giao trnh. Giao
trnh phai trnh bay mot cach ngan gon, logic, xuc tch, co he thong cau truc chng, bai
gom cac phan chnh sau:
- Muc tieu: cu the, chnh xac, ro rang am bao at c muc tieu chung cua khoa
hoc. Muc tieu cua chng, bai cung phai neu cu the nhng g ngi hoc at c, lam
c, the hien c sau khi hoan tat noi dung hoc tap tng ng. oi vi mot giao trnh,
he thong muc tieu (giao trnh chng bai) la bat buoc. Nhng muc tieu nay cung la c
s e bien soan he thong bai tap va nhat la he thong tieu ch anh gia ket qua hoc tap cua
hoc sinh.
- Noi dung. Noi dung cua chng c phan thanh cac bai, va noi dung cua cac bai
c phan thanh cac e muc. Nh the, noi dung bai hoc la phan c ban cua giao trnh.
Ngi ta ap dung phng phap chia nho khi chia noi dung cho bai hoc, sao cho oi tng

Trang-30-
cua moi bai hoc la mot khai niem hoan chnh, tng oi oc lap va co the thc hien c
tron ven trong mot n v thi gian bo tr trong thi khoa bieu. Mot bai c chia thanh
cac e muc ln, cac e muc ln c chia thanh cac e muc nho, cac e muc nho lai co the
chia thanh cac e muc nho hn. He thong ky hieu, anh so cac e muc can hp ly va co
nh dang thong nhat trong toan giao trnh, tai lieu, hnh ve, bang bieu, cong thc, ghi chu
cuoi trang hoac cuoi tai lieu
- Bai tap. Trong giao trnh can co he thong bai tap e cung co kien thc va ky nang
mi hoc, ong thi tap ap dung kien thc vao trong nhng hoan canh mi, nhng hoan
canh thc tien. He thong bai tap nay khong nhat thiet phai co li giai, nhng nen co nhng
nh hng vi cac bai kho va co ket qua e oi chieu. Neu he thong bai tap la cac cau hoi
trac nghiem, th can co phu luc ve ap an ung va cach tnh toan e co ket qua anh gia,
cung nh nhng nhan xet anh gia ve mot so mc ket qua chnh.
1.4. QUI TRNH SON GIAO TRNH
a. Cac bc bien soan giao trnh: cac bc chnh khi bien soan giao trnh co the tom
tat theo trnh t di ay:
(1) Chuan b va xac nh nguon tai nguyen
3 Nghien cu muc tieu day hoc. Ngi bien soan can co trong tay he thong muc tieu
cua chng trnh. t nhat cung phai co he thong muc tieu cua khoa hoc (hoac chng trnh
ao tao), mon hoc. Neu cha co he thong muc tieu cua cac bai hoc, ngi chu tr bien soan
co the can c tren kinh nghiem, tren cac c s d lieu khi thiet ke khoa hoc e xay dng
he thong muc tieu cho chng, bai hoc trong giao trnh. Trnh bay muc tieu day hoc phi
chi tiet cu the (xem chng I)
3 Nghien cu ngi hoc. Thng viec nghien cu ngi hoc c tien hanh khi bat
tay vao thiet ke chng trnh ao tao, thiet ke khoa hoc. Cho nen, khi bien soan giao trnh,
ngi viet chu yeu tham khao en muc mo ta ngi hoc e co them thong tin can thiet cho
viec la chon phng an tiep can, trnh bay .v.v. c phu hp.
3 Thu thap cac giao trnh/tai lieu lien quan. Tai lieu co lien quan en giao trnh bao
gom cac loai giao trnh hien co, cac tai lieu chuyen khao, cac tai lieu tham khao, cac thong
tin ve tien bo mi trong lnh vc chuyen mon va cac tai lieu ve nhu cau cua th trng lao
ong oi vi nganh nghe ao tao ma giao trnh phuc vu.
(2) La chon va xay dng c s d lieu.
Chuan b c s d lieu la mot trong nhng bc quan trong anh hng ln en toc
o bien soan va nhat la chat lng cua giao trnh. Khi bat au viet giao trnh, ngi bien
soan can co ay u cac hnh ve, cac mo ta th nghiem, cac bang bieu, cac so lieu lien quan

Trang-31-
en noi dung cua giao trnh. Cac d lieu nay c sap xep e sau nay se anh so theo he
thong ky hieu a la chon va phu hp vi cau truc cua giao trnh.
(3) Phac thao dan y (cau truc) cua giao trnh.
Can c vao muc tieu day hoc, ac iem ngi hoc, ac iem logic khoa hoc cua noi
dung chuyen mon, vi ngi chu bien se phac thao dan y (cau truc chi tiet) cua giao trnh.
Ngi chu bien, bang kinh nghiem cua mnh, cung co the co mot so qui nh chi tiet can
thiet nao o ve cau truc cua giao trnh, nhat la vi nhng giao trnh co nhieu ngi tham
gia bien soan, e bao am tnh thong nhat chung.
b. To chc bien soan giao trnh
Viec to chc bien soan giao trnh gom nhng cong viec chnh sau :
(1). Phan cong va thong nhat cac van e chung. Du giao trnh c bien soan bi mot
tac gia duy nhat hay bi mot nhom tac gia th phan cong bien soan:
3 Thong nhat hnh thc va khuon mau trnh bay.
3 Thong nhat cau truc noi dung, cach tiep can
3 Thong nhat cac thong so co tnh ky thuat nh : he n v o, he thong ky hieu, he
thong thuat ng, cac ch viet tat, anh so cac hnh ve .v.v.
3 Thong nhat ke hoach bien soan, lch lam viec phoi hp e trao oi nhng noi dung
can thiet cung can phai lam tot nhng cong viec chnh sau:
Cac tac gia bien soan noi dung c phan cong, am bao nhng tieu chun a thong
nhat, ung ke hoach.
(2). Ngi chu bien duy tr nhng buoi lam viec chung
e am bao tnh ong nhat trong giao trnh. oi vi nganh day nghe, viec ao ta o
hng vao nang lc thc hien (competency), th cac van e ly luan khong yeu cau trnh
bay qua sau, nhng tat ca cac noi dung eu phai hng vao viec hnh thanh cac ky nang va
ng dung cu the vao hoat ong nghe nghiep.
(3). Sau a bien soan xong cac phan, chng cua toan bo tai lieu
Ngi chu bien tong hp toan bo vao trong mot tai lieu duy nhat, ra soat lai toan bo
cau truc, nh dang chung, anh so trang, th t cac hnh ve cung nh cong thc va bang
bieu ...vv. e co the in ra ban thao au tien.
(4). Phan bien va tu chnh
Phan bien co the thc hien ngay sau moi phan, chng c bien soan, nhng cung
co the ch thc hien sau khi a hoan chnh toan bo ban thao giao trnh. Ban thao c ra
soat lan cuoi bi nhng ngi bien soan va sau o chuyen cho ngi phan bien. Ngi
phan bien se oc toan bo ban thao va cho nhan xet, anh gia, a ra nhng e ngh hieu

Trang-32-
chnh, sa cha vv. Nhan c cac y kien phan bien, nhng ngi bien soan giao trnh se
tu chnh lai e co the hoan chnh ve noi dung cua giao trnh, ke ca bai tap.
(5). Hoan thien va xuat ban
Sau khi a hoan thanh phan noi dung, giao trnh bc vao khau hoan thien. Viec
hoan thien se lam cho hnh thc cua giao trnh phu hp vi noi dung va co the em ra xuat
ban. Khau hoan thien can chu y en cac van e : loi chnh ta, loi trnh bay (v du : noi
dung mot trang trong khi hnh ve minh hoa lai trang khac, e muc dong cuoi mot
trang trong khi toan bo noi dung cua no lai trang ke tiep .v.v.), cac ky hieu chuyen mon,
cac cong thc, n v o vv. ong thi cung phai chu y en cac hnh thc ben ngoai cua
giao trnh (trang ba, loai ba sach .v.v.) va nh ngi viet li gii thieu (neu can). Ban
thao hoan chnh phai c in thanh nhiu bo, chuyen giao cho cac bo phan quan ly co lien
quan nh : bo mon, khoa, phong ao tao nha trng
Cuoi cung la chuyen cho bo phan xuat ban va phan phoi. nhieu trng, bo phan
nay do phong ao tao nha trng quan ly. Mac du khau hoan chnh ban in va phan phoi
thng khong nam trong pham vi kiem soat cua giao vien, nhng giao vien can biet e
hng dan hoc sinh biet lam the nao e co c giao trnh hoc tap.
2. BIEN SOAN PHIEU DAY HOC:
2.1. AI CNG
Trong he lp bai, khi giang day ngi day gia nh rang tat ca hoc sinh trong lp
eu co nhng kha nang nh nhau hoac gan nh nhau. Nhng trong thc te mac du cac hoc
vien a qua tuyen chon ky va xep vao tng lp kha nang tiep thu cua ho cung khac nhau,
mc tien bo cung khac nhau.
Day hoc vi xu the nham tch cc hoa ngi hoc nh lam viec oc lap vi noi dung
bai hoc (t nghien cu noi dung, t lap qui trnh lao ong, t giai quyet cac van e trong
bai day va hoat ong theo nhom nham phat trien kha nang hp tac hoc sinhvv)
Mot trong so cac bien phap ma ngi day ky thuat co the dung co hieu qua e bo
sung bai giang ve hoat ong phng phap trong lp hoc ly thuyet, trong xng va phong
th nghiem la s dung cac phieu day hoc.
Phieu day hoc (tai lieu phat tay) la tai lieu ho tr cho hoc sinh oc lap thu nhan
thong tin, thc hien cac nhiem vu hoc tap: th nghiem, ly thuyet cu ng nh thc hanh, ong
thi nham cung co, kiem tra kien thc, ky nang, ky xao cua hoc sinh. c trnh bay di
dang phieu ri do giao vien t soan e phat cho hoc sinh.
nh ngha: Phieu day hoc la loai phieu trnh bay bang ch va (hoac) hnh anh
nham ho tr cho qua trnh thu nhan thong tin, cng co, luyen tap, thc hien cac

Trang-33-
nhiem vu hoc tap va ng dung noi dung bai hoc cua hoc sinh trong qua trnh day
hoc.
Phieu cha ng thong tin noi dung giang day, nhiem vu hoc tap (co the la bai tap,
bai luyen tap...), c trnh bay theo nhng muc ch, phng phap s pham nh:
Gay y thc ong c hoc tap cua hoc sinh
ieu khien qua trnh hoc tap cua hoc sinh
Cung cap thong tin va he thong hoa noi dung bai hoc
Ca the hoa qua trnh hoc tap
Cung co, kiem tra thanh tch hoc tap
Tang tnh tch cc cua hoc sinh
Ket hp vi cac phng tien day hoc khac
2.2. CAC LOAI PHIEU DAY HOC
Tuy theo cac chc nang cua phieu ma co nhng loai nh phieu thong tin, phieu
giao bai giao nhiem vu, phieu hng dan thc hanh va th nghiem, phieu kiem tra.
Tat ca ba loai tren xet ve tong the th eu co cac thanh phan nh:
Muc tieu hoc tap
Thong tin noi dung va nhiem vu hoc tap
Hng dan ve to chc hoat ong hoc tap
Cac phieu nay co the thiet ke rieng le hay ket hp vi nhau tuy theo muc ch s
pham. Cac loai phieu thng dung gom:
3 Phieu thong tin : cha ng nhng thong tin ve cac s kien, khai niem, nguyen
ly trong giao trnh hoac tai lieu hoc tap cua hoc sinh khong co. o co the la
nhng ban ve, bai viet, cong thc, tranh anh, cong thc... Muc ch cua phieu
nay giup cho hoc sinh t nghien cu noi dung ly thuyet.
3 Phieu giao bai : gom nhng van e can giai quyet, nhng bai tap, nhng cau hoi
can tra li, nhng quan sat can thc hien, nhng nhiem vu can lam.
3 Phieu hng dan hoc tap: Phieu nay a ra qui trnh thc hanh hoac e trong e
hoc sinh t lap qui trnh ke hoach thc hanh (s dung trong phng phap day thc
hanh 6 bc).
3 Phieu kiem tra: phieu co chc nang kiem tra ket qua hoc tap cua hoc sinh, nen
noi dung chnh la cac cau hoi.
Khi soan phieu can chu y nhng iem sau:
- Xac nh ro muc tieu cua phieu.
- Su tam tai lieu th vien e thu thap cang nhieu thong tin cap nhat cang tot.

Trang-34-
- at tieu e ro rang cho phieu.
- S dung ngon t ro rang va n gian.
- nh ngha cac thuat ng mi (neu co).
- Minh hoa li noi bang cac s o phac hoa, tranh minh hoa va cac bieu o thch hp.
- Tranh viet day ac tren trang giay, hay e le phu hp.
- S dung gach di hoac in am, anh so hay gach au dong e nhan manh hay phan
biet cac tieu e, phu e va noi dung.
- S dung thuat ng nhat quan.
- Nh cac giao vien khac oc kiem tra ban thao phieu cua mnh.
- Thng xuyen chnh sa lai phieu.
Tuy nhien tuy theo la loai phieu nao ma ngi bien soan se trnh bay noi dung chi
tiet ve no khac nhau.
(a) Phieu giao bai
Thanh phan cua phieu bai:
Nh phan tren ta a biet phieu giao bai la phieu giao nhiem vu hoc tap cho hoc
sinh. Nhiem vu co the la mot bai luyen tap, mot bai th nghiem. Ve cau truc gom cac thanh
phan chnh sau ay:
(1) Phan au: Muc e phieu giao bai, so t, ngay,lp
(2) Phan chnh: - Noi dung bai tap (Bai viet va hoac hnh ve)
- Cac nhiem vu hoc tap can thc hien
- Hng dn ve an toan lao ong (neu co)
Trang sau la v du ve phieu giao bai.
(V du minh hoa: phieu giao bai: nh luat Om s phu thuoc gia tr ien tr va nhiet o)

Trang-35-

Nhng iem lu y khi bien soan phieu giao bai:
(1). Bai tap hoac bai kiem tra phai c nh hng muc tieu day hoc
(2). Can c s giai thch toi a
(3). Chu y nguyen tac thiet ke phng tien van ban va hnh anh
(4). Cau tao theo s nh hng giai quyet van e
(5). Phieu phai c sao chup ra nhieu ban e phat cho hoc sinh lam tai lieu
rieng cua mnh
(b) Phieu thong tin noi dung hoc tap
Phieu thong tin la phieu trnh bay nhng noi dung day hoc hoac thong tin lien quan
en noi dung day hoc v du nh mot oan trch ve noi dung nao o lien quan en bai hoc,
mot ban thong ke, mot tnh huong day hoc...(thay v oc cho hoc sinh chep). Thong qua
phieu hoc sinh oc lap nghien cu thu nhan thong tin.
Thanh phan cua phieu:
- Phan au: Muc e phieu, so t, ngay, lp

Trang-36-
- Phan chnh: Noi dung thong tin
Nhng iem lu y khi bien soan phieu:
Noi dung thong tin phai nham ho tr cho viec thc te hoa muc ch day hoc
Chu y cac nguyen tac thiet ke phng tien van ban va hnh anh
Phieu phai c sao chup ra nhieu ban e phat cho hoc sinh lam tai lieu rieng
cua mnh
(c) Phieu hng dan hoc tap
Phieu hng dan hoc tap la phieu hng dan cac bc thc hien hoat ong hoc tap
(v du cac bc thc hien nhiem vu nghe nghiep nao o) va cac hnh thc to chc hoc cua
hoc sinh (theo nhom, ca nhan). Thong qua o hoc sinh oc lap thc hien va t to chc hoat
ong hoc tap cua mnh.
Thanh phan cua phieu:
- Phan au: Muc e cua phieu, so t, ngay, lp
- Phan chnh: Noi dung hng dan hoc tap, qui trnh thc hanhvv
Nhng iem lu y khi bien soan phieu:
Noi dung hng dan phai ro rang
Chu y cac nguyen tac thiet ke phng tien van ban va hnh anh
Phieu phai c sao chup ra nhieu ban e phat cho hoc sinh lam tai lieu rieng
cua mnh
Trong thc te ngi ta co the ket hp cac loai phieu nay lai tren mot phieu nh v du sau
ay:

PHIEU GIAO BAI THC HANH
Nhom: Bai: Khao sat va ng dung cua
diode zener
Thi gian: 3 gi
Bai so: 15
Ten:
Lp:
Ngay:.

Trang-37-
I. Dung cu thiet b, vat t:
- Bo th nghiem ien t:
- ong ho o van nang (VOM)
- Km cat, km nhon, nhp
- ien tr : 10K; 1K; bien tr 10K; diode zener 5,6V ; diode 4007.
- Day ien cam tesboosd.
II. Cac bc thc hien:
Phan A: Khao sat ac tuyen cua diode zener.
- Tien trnh thc tap
1- S o mac nghch cho diode zener:
- Bc 1 : Lap rap mach theo hnh . S dung tesboosd.
DZ = 5,6 V
R = 1K A
VR = 10K
VDC = 9VDC


- Bc 2 : Xoay bien tr VR ve 0 (van ve pha tan cung ben trai), sau o at nguon
9VDC vao si o hnh 1.
- Bc 3 : Van bien tr VR e nang ien ap cap cho s o tng bc theo bang 1.
Dung ong ho o the o lan lc the cap U(A) tai iem A, va sup the tren zener U(Z).
o dong qua mach . Ghi ket qua o vao bang 1.

S o zener mac thuan S o zener mac ngc
U(A) U(Z) I U(Z) I
1V
2V
3V
4V
5V
6V
7V
8V
9V


Trang-38-

2 - S o mac thuan cho doide zener:
DZ = 5,6 V
R = 1K A
VR = 10K
VDC = 9VDC

- Bc 1 : Xoay bien tr VR ve 0 ( van ve pha trai). ao chieu diode zener e mac
thuan nh hnh 2.
- Bc 2 : Van bien tr VR e nang ien ap cap cho s o tng bc theo bang 1. Dung
ong ho o the o lan lc the cap U(A) tai iem A va sut the tren zener U(Z) , o dong
qua mach . Ghi ket qua o vao bang 1
- Bc 3 : Nhan xet ket qua o trong bang 1:
- Neu ro ac iem diode zener khi mac ngc .
.................................................................................................................................
- Xac nh khoang ien the cap U(A) ma the U(Z) khong oi.
.................................................................................................................................
- Xac nh gia tr dong khoang on ap.
.................................................................................................................................
- Bc 4 : Dng o th ac trng Volt Ampere cho diode zener theo ket qua bang1
vao hnh A. Truc tung ac gia tr dong, truc hoanh ac gia tr the.
Cac gia tr o phan cc thuan at cung phan t th nhat.
Cac gia tr o phan cc nghch at cung phan t th ba.







V
I
I II
III IV

Trang-39-

HNH AC TRNG VOLT AMPERE CUA DIODE ZENER
Phan B: ng dung cua diode zener:
Bc 1:Lap rap mach nh hnh ve (hnh A). S dung tesboosd.
1N4007
R1
1k
Vin
R2
10K

Bc 2: Dung nguon thay oi c vi gia tr ban au 3V cap vao mach (hnh3)
Bc 3: Tang tng bc nguon cap theo cac gia tr cua bang 2. o ien ap ngo vao va
ien ap ngo ra tng ng. Ghi ket qua o vao bang 2.
ap ngo ra
cap ien ap an diode thng an diode zener
Bc 4: Van bien tr ve tan cung ben trai e giam ien ap ve 0 (v tr min), sau o thay
doide thng bang diode zener (hnh 4) chu y gan ung cc zener.
R2
10K
DZ
Vin
R1
1K

Bc 5: Tang tng bc nguon cap theo cac gia tr bang 2. o ien ap ngo vao va ien
ap ngo ra tng ng ghi ket qua o vao bang 2.
Bc 6: Nhan xet qua trnh thay oi cua ien the ngo ra cua mach dung diode zener.
Xac nh gia tr gii han cua ien ap ngo ra, so sanh gia tr gii han nay vi ien the on
ap danh nh cua diode zener.
.......................................................................................................................................
Vout

Trang-40-
Bc 7: So sanh s giong va khac nhau gia diode thng va diode zener. Ket luan ve
vai tro cua diode zener cua trong mach on ap.
............................................................................................................................................

CAU HOI ON TAP VA THAO LUAN
Cau 1: Hay trnh bay nh ngha, chc nang cua giao trnh va cac yeu cau khi soan!
Cau 2: Khi bien soan giao trnh ngi ta da tren nhng c s nao?
Cau 3: Mot giao trnh co cac cau truc nao? Hay neu ac iem cua tng cau truc o?
Cau 4: Trnh bay ngan gon cac bc bien soan mot giao trnh?
Cau 5: Phieu day hoc: nh ngha, ac iem, phan loai?
Cau 6:Hay trnh bay thanh phan, chc nang cua cac loai phieu day hoc: Phieu giao bai,
Phieu thong tin noi dung hoc tap, phieu hng dan hoc tap!
Cau 7: Hay bien soan phieu hng dan hoc tap cho mot bai day LT/TH cua mot mon hoc
chuyen nganh ma ban a hoc!

Trang-41-
BAI 4. K HOACH GIANG DAY
A. MUC TIEU DAY HOC
Hoc xong bai nay hoc vien co kha nang:
- Neu c va phan biet c cac loai ke hoach day hoc ma ngi giao vien phai
soan;
- Giai thch c cac bc len lp va cac khau the hien trong giao an.
- Trnh bay c nh ngha, phan loai, vai tro cua giao an
- Lap c lch trnh va soan c giao an ung yeu cau;
B. NOI DUNG
1. LCH TRNH GIANG DAY
1.1. NH NGHA
Lch trnh giang day la bang liet ke nhng bai hoc ly thuyet va thc hanh cho mot
mon hoc, No c sap xep theo th t hp ly, ung nguyen tac s pham ma giao vien va
hoc sinh phai hoan tat trong mot khoang thi gian nhat nh a qui nh trong chng trnh
mon hoc. Chc nang s pham cua no la: chc nang ke hoach va chc nang kiem tra.
1.2. THANH PHAN CUA LCH TRNH GIANG DAY
Moi trng co mau lch trnh rieng nhng eu co cac yeu to sau:
- e muc bai giang: Cac bai ly thuyet va thc hanh.
- Thi gian: n v giang day la tuan le (tuan bat au cho en tuan ket thuc)
- So tiet dung e day cho tng phan
- So tiet tai lp va so tiet nha.
Ngoai ra lch trnh giang day can phai liet ke sach va tai lieu tham khao.
1.3. MAU LCH TRNH GIANG DAY:
LCH TRNH GIANG DAY
TRNG: SO TUAN LE:
Khoa: So tiet bai giang:
Mon hoc: Giao vien phu trach
Nganh: So tiet bai tap:
Nam th: So tiet th nghiem:
Hoc ky: So tiet lam nha:
Nam hoc: Tong so tiet:


Trang-42-
Noi dung va cac loai bai giang, bai tap, bai th nghiem
Bai giang
T
h
a
n
g

Th t tuan le
So
Tiet Ten cac e
muc va chng
theo e cng
giang day
So
bai
tap
tai
lp
So
tiet
thc
hanh
So tiet
th
nghiem
So tiet
bai
lam
nha
Tong
so
tiet
Sach
tham
khao
Tuan le th 1.
T ........ en

To trng bo mon: Giao vien phu trach mon hoc:
Ket qua kiem tra tnh hnh thc hien lch trnh giang day:
Ngi kiem tra Ngay.... thang .... nam .....
2. GIAO AN
2.1. NH NGHA
Giao an la ke hoach giang day cho mot tiet hoc, mot lan len lp hay cho mot buoi
hoc. Do chnh giao vien soan da theo chng trnh mon hoc va lch trnh giang day.
- Viec bien soan giao an nam trong giai oan chuan b giang day.
- Giao vien soan giao an tren c s giao trnh va nhng tai lieu tham khao khac.
2.2. PHAN LOAI
Xet ve noi dung: Co 3 loai
- Giao an soan cho tng phan, tng chu iem cua giao trnh.
- Giao an dung e day hoc sinh thc hien mot d an.
- Giao an soan cho tng buoi hoc, tng tiet hoc.
Xet ve hnh thc: Co 2 loai
- Giao an gian lc: Ch ghi nhng e muc va nhng phan chnh cua noi dung, dung
cho giao vien co kinh nghiem.
- Giao an chi tiet: thng dung trong cac trng hp:
+ Mot bai mau day cho ngi khac.
+ Tham khao
+ Do yeu cau cua nha trng
+ Giao vien trong thi gian tap s.
2.3. S CAN THIET CUA SOAN GIAO AN
ay la ke hoach len lp do o oi hoi giao vien phai chuan b chu ao. Mot tiet len
lp phai chuan b t (3 4) tiet nha.

Trang-43-
Khong cho phep giao vien giang day tuy tien tren lp ma oi hoi giao vien pha i
day ung theo ke hoach a e ra trong giao an.
Giao an giup cho giao vien tranh c sai sot ve noi dung giang day.
Thong qua giao an giao vien bao am day co chat lng va am bao thi gian thc
hien c muc tieu.
Co giao an, giao vien t tin hn, nam c tnh hnh lp, am bao uy tn giang day.
oi vi giao vien co nhieu kinh nghiem th giao an rat can thiet v no la cho da tr
nh cho ho, khong che d kien can trnh bay e bao am tnh ke hoach cua mot
giao an.
oi vi giao vien tre: Giao an rat can thiet v ho cha co nhieu kinh nghiem.
S hien dien cua giao an giup giao vien thay c u nhc iem khi len lp e ho
suy ngh tm cach cai tien, sa oi giao an hp ly hn.
2.4. THANH PHAN CUA MOT GIAO AN
Moi trng co mau giao an khac nhau nhng no bao gom cac iem chnh sau:
Muc tieu hoc tap.
Vat lieu, dung cu, may moc, o dung day hoc e giao vien dung khi giang bai.
Gii thieu bai mi.
Trnh bay bai mi, nhan manh cac iem trong tam.
Phng phap giang day
Phan chia thi gian
Bai tap ap dung cho hoc sinh, nhng cau hoi at ra
Cac bien phap an toan can thiet (bai hoc xng)
Cac bien phap kiem tra va anh gia ket qua hoc tap cua hoc sinh
Nhng tai lieu va sach tham khao.
Tien trnh bai day c chia lam 5 bc len lp va 4 bc giang day (4 khau).
Nam bc len lp: on nh, on bai cu, giang bai mi, cung co, giao bai. Trong
bc giang bai mi chia lam 4 bc nho goi la 4 bc giang day gom: Gii thieu
bai mi, trnh bay bai mi, ap dung, kiem tra va anh gia.
2.5. MAU GIAO AN:
Xet ve cau truc co rat nhieu mau giao an khac nhau. Sau ay la mot so mau
tham khao:
GIAO AN LY THUYET

Mon day: ...................................................... Lp day: ...............................................................
Ten bai: ..................................................................................................................................

Trang-44-
Giao an so: ........................................ So tiet day: ........................... So tiet a day............
Thc hien t ngay: .................................. en ngay: ...............................................................
A. CHUAN B
I. Muc tieu day hoc: Sau khi hoc xong bai nay hoc sinh:
- Giai thch c... (xem phan muc tieu day hoc)
II. Vat lieu, dung cu, phng tien day hoc: Liet ke tat ca nhng o dung trong giang
day.
B. CAC BC LEN LP:
1. On nh lp: iem danh, gii thieu lam quen, thong bao tin tc co lien quan en ngi
hoc. (2 4 phut).
2. On bai cu (so phut)
- Cac cau hoi.
- D kien so hoc sinh tham gia tra li.
- Co the ghi phan tra li.
3. Giang bai mi:
a. Gii thieu bai mi: (so phut)
Nen ghi cu the noi dung va cach thc gii thieu (gay ong c hoc tap)
b. Trnh bay bai mi: (so phut)
Thi gian Noi dung Hoat ong cua GV Hoat ong cua HS Ghi chu
Ghi thi gian
(phut) tng
ng vi tng
e muc
Tom tat, ky hieu, cong
thc tng ng vi noi
dung cua th t e
muc.
Hnh ve, t ng,...
- - -
( phan tren co the thiet ke gom cac cot: Thi gian, Noi dung, phng phap phng tien,
ghi chu)
4. Cung co bai: (so phut) Giao vien cung co, he thong hoa noi dung bai hoc hoac nhan
manh nhng trong iem, trong tam cua bai. (Phan nay co the trnh bay vao trong bang tren)
5. Giao bai: (so phut) giao vien se giao bai ve nha cho hoc sinh lam, bai tap tai hien hay
sang tao, hoac bai oc them,...
GIAO AN THC HANH

S Giao duc va ao tao ...
Trng TH ......
Cong hoa xa hoi chu ngha Viet Nam
oc lap _ T do _ Hanh phuc

GIAO AN THC HANH
Mon day: .......................................................... Lp day: .....................................................

Trang-45-
Bai thc hanh so: ............................................................... So ca day: ........................... ca
Thc hien ngay: ............................................................................ .......................................
TEN BAI: ...................................................................................................................
...................................................................................................................................
A. CHUAN B:
1. Muc tieu day hoc :
....................................................................................................................................
.......................................................................................................................
2. San pham ng dung: ............................................................................................
..............................................................................................................................
3. Dung cu va thiet b can thiet: .............................................................................
..............................................................................................................................
4. Hnh thc to chc: ..............................................................................................
..............................................................................................................................
B. QUA TRNH HNG DAN:
1. On nh lp (so phut)
2. Kiem tra bai cu (so phut)
3. Giang bai mi (so phut)
a. at van e, gii thieu bai thc hanh
b. Tien trnh hng dan
TG. Noi dung qua trnh hng dan Hoat ong cua
GV
Hoat ong cua
HS







NG DAN M AU
+ Gii thieu, ly thuyet, nhiem vu bai thc
hanh
+ Gii thieu dung cu thiet b
+ Trnh t thc hanh
+ Neu cac dang h hong va cac sa cha
+ Giao vien thao tac mau
+ Goi hoc sinh lam th mot cong oan trong
bai giang (tuy theo quyet nh cua giao vien)
Nhan xet cung co bai
Qui nh an toan lao ong
Phan cong, nh mc thi gian thc hanh.
B. HNG DAN THNG XUYEN
Theo doi, uon nan cac thao tac cua hoc sinh.
Quan tam cac hoc sinh yeu.


Trang-46-
Phat hien sai sot, hng dan cach khac phuc
Nhac nh an toan lao ong
C. HNG DAN KET THUC
Nhan xet buoi thc tap
+ Thao tac cua hoc sinh.
+ Chap hanh gi giac, qui nh cua xng.
Nhng cong viec hoc sinh can chuan b cho
bai sau.

I. RUT KINH NGHIEM: (Giao vien t nhan xet sau ca giang: Ve thi gian, noi dung, phng
phap, to chc chuan b ...)
............................................................................................................................................
Ngay .......thang..... nam ...........
TRNG TO BAN
(ky va ghi ro ho ten)
Ngay ......... thang ...... nam.......
GIAO VIEN
(ky va ghi ro ho ten)

CAU HOI ON TAP VA THAO LUAN
Cau 1: Lch trnh giang day la g? Lch trnh giang day co nhng thanh phan nao?
Cau 2: Hay trnh bay mot mau lch trnh giang day!
Cau 3: Hay trnh bay nh ngha, phan loai, vai tro cua giao an?
Cau 4: Trnh bay mot mau giao an ly thuyet!
Cau 5: Trnh bay mot mau giao an thc hanh!
Cau 6: Hay soan 1 giao an ly thuyet hoac thc hanh cho mot bai day thuoc chuyen mon
cua mnh.









Trang-47-



PHAN 2. PHNG TIEN DAY HOC
BAI 1. AI CNG PHNG TIEN DAY HOC
A. MUC TIEU
Sau khi hoc xong bai tren sinh vien co cac kha nang sau:
- Phan biet cac khai niem phng tien day hoc, phng tien ky thuat day hoc, o
dung day hoc .
- Trnh bay c cach phan loai PTDH va cac y ngha cua tng cach phan loai PTDH
trong cong tac day hoc va cong tac quan ly.
- Trnh bay va giai thch cac tnh chat, cac yeu to quan trong cua PTDH.
- Phan tch cac mc o trc quan va phan tch muc tieu e chon la phng tien day
hoc.
B. NI DNG.
I. AI CNG :
1. PHNG TIEN DAY HOC TRONG QUA TRNH DAY HOC
Xuat phat t chc nang va nhiem vu cua ngi giao vien ky thuat chuyen nghiep,
trong o chc nang to chc qua trnh day hoc la mot trong 4 chc nang c ban :
- Chc nang thiet ke cong tac day hoc
- Chc nang to chc cong tac day hoc.
- Chc nang lanh ao cong tac day hoc.
- Chc nang kiem tra va anh gia cong tac day hoc.
Trong o chc nang to chc cong tac day hoc oi hoi ngi giao vien phai biet to
chc qua trnh day hoc cua mnh mot cach hieu qua nhat: nh to chc viec chon la, che
tac va khai thac cac phng tien day hoc, o la chc nang khong the thieu oi vi ngi
giao vien ky thuat chuyen nghiep (KTCN).

Trang-48-
Ngoai ra da vao cac moi lien he tng tac vi nhau gia muc ch, noi dung,
phng phap, phng tien, hnh thc t chc va kim tra anh gia trong qua trnh day hoc
c the hien di s o tng tac sau:








Hnh 2.1: S tng tac cua cac thanh to trong qua trnh day hoc
Trong o muc ch quyet nh noi dung, noi dung quyet nh phng phap va
phng phap quyet nh phng tien trong moi quan he tng tac qua lai lan nhau. Hn
na trien khai ve phng phap day hoc trc quan la cach thc, bien phap, cac yeu to trong
viec s dung cac phng tien nh nguon giao tiep chnh e truyen at kien thc, ky nang,
ky xao cho ngi hoc.
+ Nguyen tac day hoc trc quan trong qua trnh day hoc (QTDH).
Trong hoat ong giang day va qua trnh lnh hoi tri thc cua sinh vien, trong tng
giai oan cua viec nhan thc oi hoi ngi giao vien phai phan tch va tm ra iem xuat
phat cua tnh cu the trong viec tm hieu cac s vat, hien tng, cac qua trnh va hnh thanh
cac khai niem khoa hoc trong lnh vc chuyen mon cua mon hoc.
+ Qua trnh nhan thc: Trong viec xac nh s chuyen bien mang tnh quy luat
cua qua trnh nhan thc ngi hoc luon xuat phat t nhan thc cam tnh en nhan thc ly
tnh, s tri giac t cai n nhat, cai cu the en cai chung mang tnh tru tng.
Nhng van e tren can phai c xem xet di quan iem cua triet hoc Mac Lenin
ve s thong nhat gia cu the va tru tng ma no c dien ta bang nguyen tac trc quan
cua QTDH nh : T trc quan sinh ong en t duy tru tng va t t duy tru tng
en thc tien la con ng nhan thc ay la cong thc tong quat cua Le Nin ve qua trnh
nhan thc.
M
ND
PP
PT
TC
KT

Trang-49-
Ngoai ra PTDH co nhng tac ong tch cc en qua trnh day hoc, phat huy tnh t
giac nang cao trnh o chuyen bien nhan thc phat huy kha nang t duy tru tng o la
nhu cau quan trong oi vi hoat ong day hoc e bat kp s phat trien cac lnh vc ve khoa
hoc ky thuat vi nhng cong nghe mi nh trong lnh vc ien t, vi tnh oi hoi giao vien
va sinh vien phai thng xuyen cap nhat hoa, nhat la trong thi ai truyen thong a
phng tien ang phat trien manh tren the gii, nh vay phng tien day hoc la g ?
2. NH NGHA PHNG TIEN DAY HOC
a. Theo ngha rong: PTDH la toan bo cac yeu to nham xac lap cac moi quan he trong
day hoc nham tang cng nhan thc cua ngi hoc trong qua trnh day hoc, o la yeu to
vat chat hoa ve hnh thc cua phng phap e tac ong en s chuyen bien noi dung at
c muc ch day hoc.
Nh vay da vao nh ngha tren ta thay phng tien day hoc (PTDH) bao gom
cac yeu to nh cac vat lieu day hoc cac cong cu day hoc, may moc nguyen vat lieu va ke
ca kien thc, ky nang, ky xao san co cua giao vien va sinh vien cung nh ke ca che o hoc
tap. Qua nh ngha tren v khi nim v chng loi ca phng tin la qua rong nen rat kho
i sau vao tm hieu va khai thac cho co hieu qua cao trong day hoc nen cac nha s pham
ve truyen thong a ra nh ngha hep nh sau :
b. Theo ngha hep:
Phng tin dy hc l nhng i tng vt cht c gio vin s dng vi t
cch l nhng phng tin t chc, iu khin hot ng nhn thc ca hc sinh nhm
t mc tiu dy hc.
Ngoi ra khi nim v phng tin dy hc cn c th din t theo ngha sau:
PTDH la nhng phng tien nghe nhn va tng tac, c s dung trc tiep vao qua
trnh day hoc e chuyen bien noi dung hnh thanh muc ch day hoc va c s
dung pho bien hien nay vi thuat ng la phng tien nghe nhn (PTNN).
PTDH la toan bo cac phng tien mang tin, phng tien truyen tin va phng tien
tng tac trong s ho tr va ieu khien qua trnh day hoc.
3. PHAN LOAI PHNG TIEN DAY HOC :
Tuy thuoc vao nhieu yeu to khac nhau va cac c s phan loai khac nhau ta co cac
cach thc phan loai nh sau :
a). Da vao tnh chat bieu hien cua phng tien:

Trang-50-
Cac vat that gom : cac vat mau va cac mau vat nguyen ban, cac loai may moc cong
cu nguyen lieu bao gom cac vat song, vat chet va vat cat vv...
Cac loai tng hnh gom : mo hnh, tranh anh, s o, lc o, tai lieu sao, anh chup
vv...
Cac loai phng tien hoat ong tng tac : nh th nghiem, tham quan, may luyen
tap.
Cac phng tien ky thuat day hoc bao gom : cac loai thiet b ng dung t thanh qua
cua khoa hoc ky thuat nh : cac loai may chieu roi, cac loai may truyen dan khuech
ai, may day hoc, may kiem tra hay cac mang cua may vi tnh trong day hoc vv...
b). Da vao s tac ong qua cac giac quan:
Nhom phng tien nghe : ch tac ong vao kenh nghe nh PT truyen thanh giao
duc, cac phng tien thu phat am vv...
Nhom phng tien nhn : bao gom cac loai hnh ch tac ong qua kenh nhn va c
chia lam hai loai : trc quan phang va trc quan khoi.
Trc quan phang : cac loai bang trnh bay, bang day hoc, cac loai tranh anh s
o lc o, o th, cac loai phim en chieu vv...
Trc quan khoi : nh cac loai mo hnh, mo hnh phong tao vv...
Phng tien nghe nhn : bao gom cac loai hnh tac ong ong thi ca kenh nghe va
ca kenh nhn trong hoat ong day hoc nh : phim ien anh, truyen hnh, video day
hoc, may vi tnh trong day hoc.
Phng tien tng tac bao gom cac dang phng tien mang tnh chat chng trnh
hoa hay hoat ong nh: tham quan, th nghiem, may luyen tap va cac loai hnh a
phng tien tng tac. v.v...
c). Da vao c s vat chat trang thiet b day hoc:
oi vi cach phan loai nay thng co y ngha tot cho viec quan ly va trang b
phng tien va c chia thanh 5 nhom c ban sau :
Vat lieu day hoc (Hoc lieu): la toan bo nhng gia mang cha ng noi dung thong
tin day hoc, c san xuat vi noi dung mang tnh khoa hoc va phu hp vi nhng
muc ch yeu cau nhat nh. oi vi loai nay c chia thanh 2 nhom :

Trang-51-
o S dung trc tiep: la nhng loai hnh ma c giao vien va hoc sinh khai thac,
s dung khong can phai qua cac phng tien trung gian nh sach, giao trnh, tai
lieu tham khao, so tay vv...
o S dung gian tiep: la nhng loai hnh ma khi s dung hoac khai thac phai thong
qua cac phng tien trung gian nh cac bo phim en chieu, bang nghi am, bang
ghi hnh, a vi tnh vv...
Phng tien ky thuat day hoc: la nhom phng tien mang tnh truyen tai, khuech
ai, phan phoi mang tnh trung gian nh cac loai may chieu phim tnh, may chieu
phim ong, he thong TV video, may thu phat am, dan may vi tnh. camera ghi hnh
vv...
Nhom cong cu day hoc: bao gom cac loai may moc, cong cu trang thiet b phuc vu
cho cong tac thc hanh th nghiem.
Nhom phng tien to chc day hoc: bao gom cac loai hnh ma dien ra hoat ong
day hoc co s to chc mot cach khoa hoc nh xng trng, vn trng, khu vc
th nghiem, phong th nghiem, trien lam, tham quan vv...
Nhom phng tien phuc vu chung: bao gom cac loai hnh mang tnh tien nghi trong
day hoc va ap ng nhu cau phuc vu cho cac hoat ong day hoc nh tu, ban ghe,
phong oc, ien nc vv...
d). Da vao nhn thc trc quan c phan loai nh sau:
Nhm hot ng nhn thc trc quan
Loi phng tin
+ Phng tin nghe
m thanh, ting ng, bng a m thanh, cc
chng trnh truyn thanh dy hc, phng hc
ting
+ Phng tin nhn - Phng tin nhn trc quan phng: Ti liu v,
tranh nh, s , lc , phim trong, phim
slide, phim on.v.v.
- Phng tin nhn trc quan khi: Sa bn, vt
tht, m hnh
- Bng trnh by: Bng phn, bng t, bng
ghim, bng in t
+ a phng tin nghe nhn
Truyn hnh dy hc, thu pht hnh, bng hnh
video, a hnh dy hc, phim nh ng.v.v..

Trang-52-
+ a phng tin tng tac - a phng tin hot ng: My luyn tp,
phng tin thc hnh, th nghim, tham
quan.v.v.
- a phng tin in t: Mng my tnh, th
in t, CD-ROM, phn mn m phng, sch
in t

e) Phan loai da theo hnh thc lu tr:













4. TNH CHAT CUA PHNG TIEN DAY HOC
a. Tnh ngng gi:
Tnh ngng gi c the hien cac yeu to nh bao ton, lu tr hoac tai tao lai cac
qua trnh, cac s kien, cac hien tng e phuc vu cho cong tac day hoc va tnh ngng gi
cho phep chung ta chuyen tai cac s kien va hien tng vt thi gian nh : nhiep anh, thu
phat am, thu phat hnh phim en chieu vv.
b. Tnh gia cong :
Tnh gia cong cua cong nghe day hoc cho phep chung ta co the bien oi, che bien,
bien tap lai e phu hp vi muc ch yeu cau trong viec s dung. Ngoai ra tnh gia cong
con cho phep chung ta khai thac cac yeu to quan trong nh : thuc ay qua trnh oi vi
nhng qua trnh thc dien ra qua cham hoac kem ham qua trnh neu qua trnh thc dien ra
PTDH tng t (analog) PTDH s (digital)
a phng
tin
Phng tin
k thut
Tng tc
Lin kt
Hnh 2.2: lien ket va tng tac cua cac dang phng tien day hoc

Trang-53-
qua nhanh nham giup cho ngi hoc quan sat c mot cach tron ven va chi tiet cac qua
trnh.
c. Tnh phan phoi.
Tnh phan phoi cua PTDH c xem xet nhng yeu to nh truyen tai cho nhieu
ni khac nhau trong cung mot thi iem hoac khuech ai len nhieu lan e ap ng cho nhu
cau so ong c trc tiep tham gia, bao am tnh kinh te ky thuat va hieu qua cao. Nh
vay tnh phan phoi cho phep chung ta chuyen tai cac s kien, hien tng, cac hoat ong
vt khong gian nh cac chng trnh truyen thanh, truyen hnh vv...
4. NGUYEN TAC S DUNG PHNG TIEN DAY HOC
a. Nguyen tac bao am an toan.
Viec s dung PTDH phai bao am an toan cho con ngi nh cac s co ve tac ong
c hoc,tac ong ien,va cac yeu t61 khac.Ngoai ra con chu y en an toan ve cho phng
tien va trang thiet b ho tr cho qua trnh day hoc.
b. Nguyen tac bao am phu hp.
Nguyen tac nay oi hoi phai bao am s phu hp gia muc tieu,noi dung,phng
phap, phng tien va trnh o cua ngi hoc.c the hien qua cac yeu to sau:
S dung PTDH ung luc:PTDH phai s dung ung thi iem thch hp vi s phat
trien cua noi dung tien trnh giang day,tranh viec lam phan tan s chu y cua hoc
sinh trong viec bay bien qua nhieu cac phng tien khi cha dung en.
S dung phng tien day hoc ung trng hp.
Can phai thiet ke phng tien day hoc phu hp cho tng chng,bai can thiet va
phai co chuan b trc cac ieu kien ho tr ay u.
S dung PTDH phai va sc vi s tiep thu cua hoc sinh.
Tnh va sc cua s tiep thu trong qua trnh s dung phng tien can phai u lieu
lng,tranh keo dai qua thi gian nhng noi dung khong can thiet,tranh gay nham
chan ma phai tac ong en s tch cc cua hoc sinh.
S dung PTDH phai phu hp vi nhan trac hoc.
Yeu to nay trong qua trnh che tao cac trang thiet b phng tien cac nha san
xuat,cac nha thiet ke cung phai thc hien,nhng trong qua trnh s dung can chu
trong en viec va tam mat,va tam tay cua hoc sinh va giao vien.Nh v tr ban
ghe,cac v tr ng thao tac phai phu hp vi nhan trac cua TCVN.

Trang-54-
5. C S CHUNG E LA CHON PHNG TIEN DAY HOC.
Khi tien hanh la chon phng tien day hoc chung ta xem xet en yeu to c ban
sau :
(1.) Muc tieu day hoc cu the
Tuy muc tieu day hoc cu the se chon la cac phng tien phu hp cu the ap ng
cho yeu cau tren.
Muc tieu day hoc la mot yeu to co tnh quyet nh khi la chon phng tien day
hoc.
V du 1: MDH: Hoc sinh lap at am bao ky thuat may bm nhien lieu.
PTDH: Trng hp nay can phai co bm that.
V du 2: MTDH: Hoc sinh giai thch c hoat ong cua bm nhien lieu.
PTDH: Can mot mo hnh cat cua bm nhien lieu.
V du 3: MTDH: Hoc sinh giai thch c dien bien ap lc trong he thong.
PTDH: Can mot hnh ve.
(2.) ac iem mon hoc
Tuy thuoc vao lnh vc chuyen nganh tnh chat moi e tai khac nhau can phai co
phng tien phu hp vi noi dung va phng phap tien hanh.
(3.) Muc tieu nhiem vu hoc tap chung
Tuy thuoc vao muc tieu hoc tap nh nam vng kien thc, hnh thanh khai niem, hay
hoan thien ky nang, hnh thanh ky xao hay e hnh thanh thai o tac phong, hanh vi t
tng vv... th phng tien phai ap ng cho tng muc tieu cu the.
(4.) ac iem oi tng hoc sinh
Viec la chon phng tien con phai xem xet en trnh o cua oi tng nh von
kien thc, nang lc, kinh nghiem, la tuoi va cac qui luat ve tam sinh ly cua ngi hoc.
(5.) ac iem ieu kien c s vat chat thc te va cac yeu to khuyen khch cua nha
trng.
Chung ta khong the s dung chng trnh Powerpoint trnh chieu e day hoc neu
nha trng khong co trang b Projector, cung nh cac thanh t e trnh bay cac hnh thc
day hoc neu khong co bang t.
Tren ay la nhng c s chung e chon lc phng tien, tuy nhien khi i sau vao
cac trng hp cu the cac e tai cu the va ap ng cac muc tieu cu the can phai c phan

Trang-55-
tch va xem xet mot cach he thong trong cac moi lien he vi nhau tuy thuoc vao tng e
tai cho tng noi dung chuyen mon.
(6). Cac ieu kien ve c s vat chat cua nha trng
II. KNH THU NHN THNG V CC BIN PHP S DNG PHNG TIN
DY HC HIU QU
1. S THU NHAN THONG TIN QUA CAC KENH TRUYEN THONG
Hoc tap la mot s quan sat co can nhac t nhng kinh nghiem cua mnh e hnh
thanh len nhng kien thc mi. S quan sat phai thong qua nhieu c quan cam giac. Bang
sau mo ta kha nang thu nhan thong tin cua con ngi qua cac kenh.
S lu gi lai c nhng kinh nghiem (kien thc va ky nang) qua cac thu nhan khac
nhau c the hien nh sau:
3 20 % qua nghe
3 30 % qua nhn
3 50 % qua nghe kt hp vi nhn
3 70 % qua nghe kt hp nhn v ni li
3 90 % nh trn kt hp vi lm



Hnh 2.3: S lu gi thong tin qua cac kenh
Cac cau tuc ng sau cung the hien s so sanh cac kenh thu nhan thong tin: Tram
nghe khong bang mot thay, tram hay khong bang tay quen (tuc ng viet nam), ieu to i
nghe toi quen, ieu toi nhn toi nh, ieu toi lam toi hieu (tuc ng trung hoa)
2. CAC MC O TRC QUAN
CAC GIAC QUAN TY LE %
Thong tin thu c qua kenh nhn 60%
Thong tin thu c qua kenh nghe 20%
Thong tin thu c qua xuc giac 10%
Thong tin thu c qua v giac 5%
Thong tin thu c qua khu giac 5%

Trang-56-
Cac mc o trc quan cua phng tien day hoc c sap xep theo th t t cu the
en tru tng theo hnh chop, trong o cac mc o c the hien thong qua ba hnh thc
tiep thu thong tin gom:
Hoc tap qua hoat ong hnh thanh cac ky nang tot hn.
Hoc tap qua quan sat giup ngi hoc cac kien thc truc quan hn.
Hoc tap qua tng tng giup ngi hoc phat trien kha nang t duy tru tng.

T
Ky hieu
Truyen thanh
Phim anh tnh
ien anh - Truyen hnh
Trien lam - Tham quan
Dien trnh - Lam mau
Kch hoa, tnh huong
Kinh nghiem gia cach
Kinh nghiem trc tiep - t nhien

Hoc tap bang s

tng tng
Hoc tap bang
quan sat
Hoc tap ban
hoat ong
C
u

t
h
e

T
r

u

t

n
g


Hnh 2.4: Thap mc o trc quan cac loai hnh PTDH

Bang cac mc o trc quan
Mc o
TQ
Phng tien Thong tin thu nhan
Mc 1 Vat that, may moc, vat Kinh nghiem trc tiep, t nhien ve oi tng

Trang-57-
mau o
Mc 2 Mo hnh, mo phong Kinh nghiem gia cach, tng t, thay the
Mc 3 Kch hoa, tnh huong hoa Kinh nghiem thc tien
Mc 4 Dien trnh, lam mau Tiep can trc tiep ky nang
Mc 5 Trien lam Tham quan Cung cap kinh nghiem ve cac qua trnh, qui
trnh
Mc 6 ien anh Truyen hnh Cung cap kinh nghiem phong tao thc tien
Mc 7 Phim anh tnh, hnh anh Cung cap cac kien thc tng hnh ve cac s
vat, hien tng
Mc 8 Phng tien nghe Cung cap kinh nghiem tng am: roan ra,
thanh thot, u buon
Mc 9 Ky hieu, phu ieu Cung cap cac thong tin qui c: I cng o
dong ien, > dau ln hn
Mc 10 T ng, khai niem tru
tng
Cung cap kinh nghiem y ngha theo ng canh:
Nga o,

3. MT S BIN PHP TNG HIU QU DY HC
Nh a phan tch phan tren, phng tien day hoc ong vai tro rat quan trong trong
qua trnh day hoc. No lam cho hoc sinh tiep thu tot noi dung bai day. Song moi loai
phng tien co mc ong tac ong nhat nh. Do vay ngi giao vien can phai:
(1) Ket hp tac ong nhieu kinh thong tin: nghe, nhn, mo phong, lam trong bai day;
(2) Tao ieu kien e hoc sinh co c s quan sat thc tien:
- a ra ch tiet that; Ket hp vat that vi cac phng tien khac;
- Ket hp gia ly thuyet va thc hanh;
(3) Tuan thu nguyen tac trc quan
o Noi dung day hoc phai hnh anh hoa
o Lien thong lien he vi kien thc cua hoc sinh
o Ngon ng trnh bay phai phu hp v hoc sinh
o Hoat ong hoc phai thong qua nhieu kenh thu nhan thong tin
o Chu y mc o trc quan theo thap kinh nghiem cu Dale

Trang-58-
III. VAI TRO KHA NANG VA CAC CHC NANG CUA PHNG TIEN DAY
HOC
1. VAI TRO VA KHA NANG
1.1. VAI TRO
a. oi vi qua trnh nhan thc:
Qua trnh nhan thc la qua trnh phan anh cac s vat hien tng khach quan phan
anh trong bo nao con ngi, trong o qua trnh nhan thc cam tnh va nhan thc ly tnh,
nhan thc cam tnh c phan anh qua he tyhong tn hieu th nhat va he thong tn hieu th
hai. Nh vay nhan thc cam tnh da tren hnh anh trc quan sinh ong va nhan thc cam
tnh cang phong phu bao nhieu th nhan thc ly tnh cang sau sac hn. Do o PTDH giup
cho qua trnh nhan thc cua ngi hoc phong phu, nhanh chong va sau sac hn.
b. oi vi viec ren luyen ky nang
Chung ta biet rang trong qua trnh day hoc ngoai viec truyen at cho ngi hoc he
thong kien thc khoa hoc, con phai ren luyen ky nang thc hanh, ky nang kheo leo e thc
hien ngng t duy t bo oc. Trong qua trnh hoat ong thc tien, vat chat tac ong len cac
giac quan, qua o tac ong vao nao bo, lam phat trien nang lc nhan thc va nang lc t
duy cua ngi hoc. Qua thc hanh, hng thu nhan thc cua hoc sinh c tang cng, tao
cac tnh huong t o phat trien kha nang t duy. e thc hanh, viec tat yeu phai co phng
tien. Nh vay phng tien gi moat vai tro rat quan trong trong viec ren luyen ky nang
thc hanh cho hoc sinh trong qua trnh day hoc.
Tang cng nang suat va hieu qua trong lao ong day hoc cua Giao vien va
Hoc sinh:
Phng tien ong moat vai tro rat quan trong cho viec giam nhe lao ong day ho c
cua thay va tro trong qua trnh day hoc. Thc vay, qua qua trnh phat trien hoat ong day
hoc t bang en en cac phng tien ky thuat day hoc hien ai a giup cho ngi day de
dang, thuan li trong viec trnh cac hnh thc day hoc ngay cang phong phu, hieu qua hn
qua cac khai thac thong tin bang cac ky thuat mo phong, tai tao hien thc chnh xac hn,
phong phu hn.
Lam thay oi phong cach t duy va hanh ong:
Vi s phat trien nhanh chong cac phng tien ky thuat truyen thong hien ai tac ong en
moi mat cua i song xa hoi, hoat ong day hoc cung phai phat trien moat cach phui hp.
Trong o viec trang b phng tien hien ai phai phu hp vi cac hnh thc to chc day

Trang-59-
hoc nh: hoc tap giap mat vi ho tr cua cac phng tien th nghiem thc hanh hien ai,
phng phap va phong cach day hoc cung phai thay oi theo. Day hoc khong giap mat nh
day hoc t xa, day hoc qua mang.v.v..
1.2. KHA NANG CUA PHNG TIEN DAY HOC
Phng tien co the thc hien viec tai tao, lap lai cac s vat, hien tng va qua trnh
Trnh bay mot cach trc quan hoa cac s kien, cac qua trnh ky thuat
Cung cap cac thong tin, cac kinh nghiem cho lp ong hoc sinh.
Thuc ay s tru tng hoa, khai quat hoa cac qui luat, cac qua trnh trong day hoc
Thuc ay s tap trung va duy tr chu y trong hoc tap.
Tranh viec giai thch dai dong, tiet kiem thi gian tren lp.
2. CHC NANG CUA PHNG TIEN DAY HOC
2.1. CHC NANG XET THEO MOI QUAN HE C BAN CUA QUA TRNH DAY
HOC
Hnh 2. 5: Moi quan he c ban cua qua trnh day hoc theo kieu truyen thong

Moi quan he c ban cua qua trnh day hoc la moi quan he gia giao vien - hoc sinh
va noi dung day hoc. T schema nay ta chung ta thay ro moi quan he gia giao vien va
Giao vien
Hoc sinh Noi dung day hoc
ieu khien
Trc quan
Giao Vien Hoc sinh
Hc Sinh Ni dung
Chu the
Khach the
Chu the Khach the
Phng
tien
Phng
tien

Trang-60-
hoc sinh la s ieu khien, gia giao vien va noi dung la trnh bay va gia hoc sinh va noi
dung la hoc. Co ngha nhiem vu cua giao vien la ieu khien hoc sinh hoc tap va trnh bay
noi dung hoc tap cho hoc sinh trc quan. Nh vay phng tien cung co nhng chc nang o
xet trong moi quan he c ban cua qua trnh day hoc nay.
Hnh 2.6: Moi quan he c ban cua qua trnh day hoc theo kieu mi
a. Chc nang trc quan cua phng tien day hoc:Trnh bay noi dung la co the trnh
bay cau tao chc nang qui trnh nao o cua vat that hoac qua trnh t nhien. Nhng
nhng oi tng trnh bay co khoi lng ln hoac nguy hiem hoac v ieu kien nao
o khong the a vao lp hoc c th giao vien dung cac phng tien khac e
trnh bay v du nh tranh, anh, phim en chieu, phim tinh ong - tnh. Co trng
hp noi dung day hoc khong phai la mot oi tng nhn thay s thay c ma
nhng cau van nhng cong thc... Khi o phng tien day hoc cung se lam chc
nang trnh bay trc quan noi dung.
b. Chc nang ieu khien cua phng tien day hoc: Trnh bay noi dung khong th qua
trnh day hoc o ch goi la hoan thien c, ma con phai ieu khien hoc sinh hoat
ong hoc tap nh khi day tnh tch cc, gay s chu y va to chc hoc tap cua hoc
sinh. Nhiem vu cua giao vien la la chon phung phap trnh bay va mc o ieu
khien nao cho phu hp vi muc ch day hoc.
2.2. CHC NANG CUA PHNG TIEN DAY HOC XET THEO CAC KHAU
CUA QUA TRNH DAY HOC
Qua trnh day hoc c thc hien qua cac khau. Moi khau am nhiem mot chc
nang nhat nh nham at ti muc tieu day hoc. Phng tien day hoc c s dung vao cac
khau day hoc nham thc hien cac chc nang cua cac khau o. Nh vay phng tien day
hoc gom cac chc nang sau ay:
a. Gay ong c hoc tap
Moi mot gi day hoc hay mot oan bai hoc gioa vien e phai bat au bang hay
ong c hoc tap e nham gay s chu y va tao ong c hoc tap cua hoc sinh trong qua trnh
tiep thu bai mi nh:
[1]. Khi day nhng kinh nghiem va kien thc cua hoc sinh.
[2]. Tao tnh huong co van e.
[3]. Gay cam xuc va tam quan trong cua noi dung bai hoc oi vi hoat ong nghe
nghiep cua hoc sinh.
[4]. Tao mau thuan vi nhng g hoc sinh a biet...
Phng tien day hoc lam chc nang nay co the la: Phim, anh, phim video

Trang-61-
b. Truyen at va gia co thong tin mi
Muc tieu day hoc phan ln c trien khai thong qua khau nay. Phng tien day
hoc luc nay lam chc nang trc quan va ieu khien qua trnh lnh hoi cua hoc sinh. Noi
dung cua phng tien bao gom nhieu thong tin khac nhau nh: S chuyen ong, hnh anh,
am thanh, ch viet hoac tong hp. Phng tien day hoc s dung trong khau nay co the la:
Phim en chieu; Vat that, mo hnh; Tranh anh; Chng trnh day hoc Mutilmedia; Phim
cac loai; Phieu thong tin, phieu giao bai...
c. Cung co
Kien thc va ky nang hoc sinh va thu c trong khau trc giao vien phai kiem
tra lai xem hoc sinh a at c mc o nao so vi muc ch day hoc a e ra e t o
cung co lai mot lan na.Phng tien day hoc cho khau nay thng la phieu giao bai. Hoac
chng trnh day hoc theo kieu tra li, neu khong ung th co nhng phan LINK e hoc
sinh cung co lai bai hoc.
d. Kiem tra
Cac hnh thc kiem tra gom kiem tra mieng, kiem tra viet, kiem tra thc hanh va
test. Phng tien day hoc lam chc nang kiem tra rat t va khong pho bien may. Thong
thng gom phieu kiem tra hoach cac chng trnh kiem tra.
C. CAU HOI ON TAP VA THAO LUAN.
Cau 1. Phng tien day hoc la g?
Cau 2. Haz4 trnh bay cac cach phan loai phng tien day hoc!
Cau 3. Neu cac tnh chat cua phng tien day hoc? Cho v du minh hoa?
Cau 4. Trnh bay giai thch cac mc o trc quan cua phng tien day hoc.
Cau 5. Trnh bay vai tro cua cac kenh thu nhan thong tin va van dung vao day hoc vi
phng tien?
Cau 6. Khi s dung phng tien day hoc can chu y ieu g e tang hieu qua day hoc?
Cau 7. Trnh bay va giai thch nguyen tac s dung phng tien day hoc!
Cau 8. Trnh bay vai tro cua phng tien day hoc!
Cau 9. Trnh bay giai thch cac c s chung la chon phng tien day hoc!
Cau 6: Khi s dung phng tien day hoc can chu y ieu g e tang hieu qua day hoc?





Trang-62-




BAI 2. PHNG TIEN NHN

A. MUC TIEU DAY HOC
Sau khi hoc xong bai nay sinh vien co cac kha nang sau:
Mo ta c cac ac iem cua cac loai bang trnh bay.
Mo ta c cac loai bang day hoc thong dung.
Trnh bay c cac ac iem cua cac tai lieu ve, tai lieu in.
B. NOI DUNG
I. AI CNG
1. PHAM Vl S DUNG CUA PHNG TIEN NHN
phan trc trnh bay la s tiep thu thong tin qua nhn se tot hn qua nghe va lu
gi lai c khoang 30 %. e viec truyen thong cac thong iep c de dang co nhieu van
e va noi dung can phai c gii thieu vi hoc sinh bang vat that, s viec that. Nhng
trong thc te nhieu vat that qua ln, qua nho, qua at tie n, qua d ban, qua nguy hiem, kho
en gan, xay ra qua nhanh hay ch xay la vao ban em. Trong nhng trng hp o, bien
phap tot nhat cho thay giao 1a s dung mot mo hnh hay mot t tranh. oi khi o vat co
san va co the mang en lp c nhng do ac tnh cua no khong the trnh bay c ro
rang (v du, no b che khuat bi mot vat khac ) nen co the s dung cac bien phap trnh dien
khac, va thc te va co li cho ca hoc sinh va giao vien.
Co s vat co the khong ton tai hay ton tai dang khong the quan sat c. Luc o
giao vien ch co the gii thieu no di dang hieu qua cua no. V du, tac dung cua dong
ien len c the con ngi, thay giao khong the cho dong dien chay vao ngi hay mot sinh
vat cu the nao ma ch co the trnh bay qua cac hnh ve mo ta canh ngi b ien giat
Ngay nay, co the noi chung ta ang trong mot xa hoi nhn, mot xa hoi ma tr luc
ngu, con ngi luon luon nhn thay va hoc c bao ieu m la. Chng trnh TV phat suot
ngay; bao ch tap san u loai thong tin tran ngap tren cac sap ban bao, trong hieu sach; cac
tranh quang cao, pano, ap phch ln nho c trng len khap ni, cac bien bao giao thong
u loai tren khap neo ng, bat ngi ta phai nhn va ghi nh mot dieu g. Va ngay tren
trang phuc cua con ngi bay gi cung co cac hnh ve hay ca mot bc tranh phong canh.

Trang-63-
Bi vay, co ba 1 o chnh ma phng tien nhn c s dung trong day hoc la:
Co s bat li khi dung vat that.
Phng tien nhn co the giai thch cac nguyen 1 tot hn.
Khi ma vat that xuat hien nhng thi iem kho quan sat hay thc te khong the
nhn thay c.
Bi v tnh hieu qua cao cua phng tien nhn nen viec thiet ke va s dung co hieu
qua phng tien nhn trong day hoc 1a van e ac biet quan trong can c nghien cu
mot cach can than.
2. CHC NANG CUA PHNG TIEN NHN
Chc nang chnh cua phng tien nhn 1a mot phng tien truyen thong trnh bay
s viec cu the hn 1a noi va viet. Li noi luon luon bien hoa, li noi va ch viet khong the
nao giong nh vat ma chung muon mo ta. Phng tien nhn 1a mot phng tien tng hnh,
thng 1a no giong nh vat ma no muon mo ta. Sau ay la mot so tac dung cua no:
Thuc ay viec hoc tap cua hoc sinh, lam tang them s thch thu khi theo doi bai.
Loi cuon va keo dai s chu y, tao ra s xuc ong.
Chung co the nhan manh cac noi dung quan trong bang cac hnh thc bieu dien va
mau sac ac biet.
Co the n gian hoa cac thong tin phc tap va lam cho hoc sinh de hieu, de nh.
Co the minh hoa, lam ro hn cau tao cua cac vat the khong the nhn thay c.
Mo ta c cau tao, chc nang va trnh bay c quan he gia cac phan t hay khai
niem c nghien cu.
3. CAC LOAI PHNG TIEN NHN
Phng tien nhn co nhieu cach phan loai khac nhau, ngi ta co the phan loai theo
kha nang chuyen ong cua no nh ong - tnh; qua chieu va khong qua chieu; khong gian
hai chieu va ba chieu, nhom trc quan phang va trc quan khoi .
II. PHNG TIEN NHN TRC QUAN PHANG
1. PHNG TIEN NHN TNH KHONG GIAN HAI CHIEU
1.1. XET VE NOI DUNG PHNG TIEN
Phng tien nhn hai chieu xet ve noi dung co the chia lam ba loai: hien thc,
tng t va cau truc ma no co the la dung e chieu hoac khong tuy hnh thc s dung no.
Neu dung e chieu th ngi ta thiet ke no len phim en chieu, phim Slide hoac giay
thng e chieu tren may phan quang. Neu dung e khong chieu th ngi ta co the thiet
ke thanh tranh treo tng, phieu day hoc...

Trang-64-
(1). Phng tien nhn hien thc 1a cac phng tien c trnh bay giong vat that
trong mot khong gian tao cam giac ba chieu nhu tranh ve, anh that. (xem hnh
ben)
(2). Phng tien nhn tng t chuyen tai mot noi dung nao o thong qua hnh tng
t, v du hnh cau truc cac mang tinh the kim loai...
(3). Phng tien nhn cau truc la phng tien mo ta cac moi quan he cua cac thanh
phan noi dung v du lu o, o th, s o, bieu o...


Phng tien nhn that Phng tien nhn tng t Phng tien nhn cau truc
Hnh 2.7: Phng tien nhn tnh hai chieu

Bieu o la mot loai hnh ve trnh bay cac moi quan he tom tat gia hai hoac nhieu
ai lng co lien quan. Bieu o co cac dang nh:
o Bieu o cau truc, phan loai
o Bieu o ch thi gian
o Bieu o bang
o th trnh bay moi quan he gia cac yeu to bang so lieu va neu len xu hng phat
trien cua cac moi quan he o . Cac bieu o bang co the chuyen thanh dang o th va
no de quan sat hn. o th ca cac dang sau ay:
o o th dang ng
o o th dang thanh - cot
o o th dang banh tron chia o %
Cc ni dung loi phng tin nhn hai chiu ny c biu th trn cc gi mang
thng tin nhm chc nng chiu ri hoc trnh by trc tip.
1.2. PHNG TIEN NHN TNH HAI CHIEU XET THEO KY THUAT S DUNG
a. Bang bieu bch chng
Cac bang bieu treo tng: Cac loai bang ve treo thng trnh bay cac loai hnh
nh cac s o, lc o, bieu o phc tap ma oi hoi hoc sinh phai quan sat ghi nh

Trang-65-
va ghi chep e co the tai tao lai cac loai hnh tren. Ngoai ra, bang ve treo con co
the trnh bay thanh cac bo hnh ve cac qui trnh cong nghe sa cha, san xuat trong
cac nganh nghe khac nhau.
Bch chng va ban ve kho ln: Bch chng va co tac dung trang tr va ong
thi co tac ong en cac yeu to tinh than va thuc ay hanh ong c nh hng
trong giao duc va ao tao. Ban ve kho ln la dang phng tien nhn tong hp cac
loai tai lieu ve nh hnh anh, lc o bieu o va oi khi con ket hp vi cac vat that
e trnh bay va minh hoa mot cach tong quat va tron ven cua mot qua trnh phat
trien, hnh thanh hoac mot giai oan co lien quan en hoat ong nghe nghiep.
o ln cac ch viet trong cac ban ve treo, bch chng:

b. Loi phng tin chiu ri (ngi ta thng gi l phng tin thu quang)
Phim lua (Slide): La loai phim dng ban mau hoac trang en, thong thng kho
phim 35mm c cat ri tng khung phim va long vao gia tam ba cng. Vi loai
phim nay trnh bay mot cach a dang cac nganh nghe va cac lnh vc khac nhau,
cho hnh anh ro net va sinh ong. Phim dng ban la loai phim cho ra mau sac
phan anh cua anh sang nh mau sac that cua cac oi tng trnh bay nen khi chieu
len hnh anh th no mang mau sac trung thc nh ang nhn cac v vat, hien tng
thc.
Phim oan: Phim oan la loai phim dng ban cung nh loai phim lua nhng
khong cat ri ma gi nguyen ca cuon phim thng s dung may chup hnh am va
chuyen thanh phim dng. Thong thng phim oan dung e trnh bay cac qui
trnh theo cac trnh t ke tiep nhau mang tnh chat trnh t va he thong.
Phim trong (Transpareneces): La loai phim dung cac mieng nha trong e trnh
bay cac hnh thc day hoc mot cach linh hoat. Phim trong co nhng u iem
nh: Kch thc ln (Theo kho A4) nen qua trnh s dung tien li, hnh anh ro net;
Tuy thuoc vao cac loai phim va chi tiet can trnh bay tren phim viec thc hien
tng oi n gian; S dung phim thuan nen de dang ch dan, ve viet cac hng
dan tren phim; Ngoai ra co the s dung cac ky thuat trnh bay mot cach phong phu
va sinh ong nh ky thuat chong phim, che lo dan, to mau, tang o tng phan
C ch Cao Rong net Cach ch Cach t
Ln 2,5 cm 0,5 cm 0,5 cm 2,8 cm
Trung 1,6 cm 0,35 cm 0,3 cm 1,4 cm
Nho 0,85 cm 0,10 cm 0,2 cm 0,8 cm

Trang-66-
hay s dung hieu ng vat ly e trnh bay gay ao th ve chuyen ong tren phim
tnh.
c. Cac tai lieu in
Tai lieu day hoc nh: Phieu tai lieu, phieu hong dan, cac loai thong tin hnh anh
giup cho ngi hoc thu thap cac thong tin ap ng nhu cau hoc tap cua minh.
Tai lieu hng dan: Cac tai lieu phat tay hng dan cac qui trnh thc hien trong
cong tac thc hanh, th nghiem nh: phieu cong tac, phieu hng dan qui trnh thc
hanh,
Tai lieu in c ban: La loai tai lieu in vi noi dung mang tnh on nh vi cac
phng tien an loat hien ai nham cung cap thong tin hoc tap mang tnh c ban, on
nh nh: sach ky thuat, giao trnh, sach hng dan, so tay tra cu.
2. CAC LOAI BANG TRNH BAY:
a. ac iem chung :
Bang trnh bay la phng tien nhn thong dung , n gian va tien li trong day hoc .
Bang thch hp e bo sung , minh hoa va ket hp gia cac phng phap trong tien
trnh day hoc .
Bang dung ho tr cho cac hnh thc day hoc nh : Trng bay trien lam , thong at.
Bang ap ng mot cach linh hoat cho tat ca cac mon hoc , s dung bat ky luc nao
trong tien trnh va truyen at en nhieu ngi
b. Bang phan :
Trc nay khi noi en bang trong day hoc th khai niem Bang en c xem nh
la loai phng tien truyen thong c s dung rong rai tren the gii. Tuy nhien qua s
nghien cu cua cac nha tam sinh ly a phat hien viec s dung mau en trong lp hoc gay
nhieu c che ve mat tam ly va anh hng en th giac cua hoc sinh. V vay mau en cua
bang c thay bang mau xanh tham nen t o khai niem bang en khong con na, ma
vi mau xanh cua bang nhng s dung phan e trnh bay cac hnh thc day hoc nen c
goi la Bang phan.
Bang phan la loai phng tien nhn thong dung trong day hoc mot cach qua quen
thuoc en noi ngi s dung khong con e y va lu tam cho s dung hieu qua.
3 Cac hnh thc bang phan:
Hnh thc cau tao cua bang phan rat a dang nh bang gap , bang lua e ieu tiet
c dien tch s dung bang ngoai ra con co loai bang keo e a len cao hoac keo xuong
thap e va vi tam tay va tam mat cua giao vien va hoc sinh .

Trang-67-
Ngoai ra s tien trien cua khoa hoc ky thuat bang day hoc cung bien oi theo t
bang en en bang phan , bang trang , bang trang ket hp vi bang t va tien en hien nay
cac nc tan tien con s dung bang ien t t ghi
3 Cong dung va s dung bang phan:
Viec s dung bang phan nham at cac yeu to :
- Trc quan hoa va xac nh vat the trong tien trnh day hoc .
- at muc ch cua ly luan day hoc e ra .
- Khai quat hoa va cung co kien thc cho ngi hoc
3 Yeu cau cua bang phan:
- Kch thc bang phan phai va tam mat hoc sinh va tam tay cua giao vien
va phu hp vi lp hoc .
- Mat bang : Khong go ghe nt ne va co o nham e khong b trt phan khi
viet .
- Mau sac: Bang phai sn mau d va tng phan vi nhieu mau phan .
3 Cac lu y trong viec s dung bang:
- Co ke hoach trc e s dung het khoang trong cua bang.
- Kiem goc nhn cua hoc sinh.
- Viet ch ln , net am va s dung phan mau thch hp.
- Viet tren bang phai ngan gon nhng u y .
- ng mot ben va s dung qui ch neu can.
- Nen cho hoc sinh tham d vao hoat ong day hoc vi bang .
- Luyen tap ch, viet hnh ve .
- Sau khi day nen lau sach bang bang khan lau thch hp.
c. Cac loai bang khac
Ngoai loai bang phan trong hoat ong day hoc nhat la trong cac trng ky thuat
chuyen nghiep cung thng su dung cac loai bang khac nh :
3 Bang t: La bang lam bang sat la mong li dung s hut cua sat va nam cham t
e trnh bay cac hnh thc day hoc mot cach linh hoat tien dung trong cac cach thc trnh
bay nh : Di chuyen v t , rap noi cac chi tiet may , hoac la gan cac bang ve s o , lc
o ...
3 Bang n: La loai bang li dung o bam cua cac lp x e trnh bay cac hnh
thc day hoc. Tuy nhien o bam cua bang n kem nen ch trnh bay nghng phng tien
gon nhe.
3 Bang chot: La loai bang co khoan lo san tren bang van ep va s dung c1c loai
chot bang kim loai e trnh bay cac hnh thc day hoc.

Trang-68-
3 Bang ghim: La loai bang lam bang vat lieu xop,c phu len be mat mot lp
vai vi nhieu mau sac khac nhau va s dung kim ghim e trnh bay cac hnh thc day
hoc.
3 Bang trang va bang pho to ien t.( Electonic copy board)
Bang trang: e khac phuc nhc iem cua bang phan la tao nhieu bui phan lam
cho moi trng ve sinh kem, nhat la trong cac lp hoc co s dung cac trang b cac phng
tien may chieu, may tnh th bui phan se lam cho cac thiet b de b ro r ien hoac lam cho
cac mach ien kem hieu qua truyen dan. Do o bang trang vi but viet bang c s dung
kha pho bien trong nha trng hien nay, nhat la trong cac phong hoc vi trang b may
chieu, may tnh. Ngoai ra e cung ng cac tien nghi day hoc hien nay cac trung tam
phng tien day hoc con phat trien loai bang trang ke hp vi bang t, giup tien li cho
viec trnh bay cac hnh thc day hoc trc quan.
Bang pho to ien t: la loai bang hnh thc cung nh bang trang, nhng tren bang
co mot lp nha trong co the cuon vong ra pha sau cua bang,nh he thong cam ng quang
ien pha sau bang c ket noi vi mot may in pha di bang, nh o cac d kien ve
viet tren mat bang c cuon ra pha sau va in ra giay in.
III. VAT THATMO HNH-TRIEN LAMTHAM QUAN
1. VAT THAT
Trong hoat ong day va hoc e ap ng nhng oi hoi cua thc tien , ngi hoc
sinh khong nhng tiep thu nhng tri thc khoa hoc ma con phai biet van dung nhng kien
thc ky nang , ky xao vao nhieu tnh huong khac nhau . e giai quyet nhng tnh hng o
hoc sinh can phai trang b cho minh nhng kinh nghiem trc tiep vi thc tien . V vat vat
that co mot y ngha rat ln trong hoat ong day hoc va nhat la qua trnh ren luyen ky nang
va ky xao , cung nh tch luy kinh nghiem .
a. Khai niem :
Vat that la nhng vat the co mot gia tr ve mat s dung trong thc tien va qua vat
that chung ta se cung cap nhng kinh nghiem thc tien mot cach trc tiep , t nhien ve
chung cho ngi hoc nhng mc o nhat nh .
b. Cong dung :
Trong day hoc vat that co nhng cong dung sau:
Gii thieu mon hoc hay tng phan cua mon hoc .
Hng dan va giai thch cac qui trnh .
Tra li nhng cau hoi at van e
Tao s so sanh oi chieu phan loai.

Trang-69-
Tom lc, tong ket cac mon, cac chng cac phan cua chng trnh hoc .
Ngoai ra trong qua trnh su tap cac vat that hoc sinh cung c trang b nhng
kinh nghiem thc tien ve ke hoach phan loai , chon la, trng bay
c. S dung vat that :
Trong qua trnh day hoc viec s dung vat that phai nham at en ung mc ve
nhng kinh nghiem trc tiep va thc tien cho hoc sinh , va con tuy thuoc vao muc tieu hoc
tap khac nhau ma chung ta co the s dung mot cach hieu qua va i vao trong tam cua bai
hoc thaeo cac bc sau :
Gii thieu : e ra muc ch cua viec s dung vat that, neu len ac iem tong quat,
cong dung va s dung trong thc tien cua vat that, trong ng dung ve nganh nghe
chuyen mon .
Thc hien : Gii thieu mot cach chi tiet s hoat ong va cac moi lien he cua vat
that, giai thch va nhan manh trong iem.
o Lu y nhng ac iem quan trong ma hoc sinh can ghi nhan .
o Hng dan cho hoc sinh quan sat vat that mot cach co he thong va i vao trong
tam ap ng c muc ch yeu cau e ra.
2. MO HNH
2.1. KHAI NIEM
Mo hnh la loai phng tien thuc nhom trc quan tng hnh nham cung cap
nhng kinh nghiem gia tao qua viec phan anh cau truc khong gian thc cua oi tng
nghien cu . Qua o hoc sinh se co c ieu kien de dang e i sau vao ban chat cua cac
vat thc .
2.2. MUC CH CUA VIEC S DUNG MO HNH
Trong thc tien giang day co nhng ieu kien gii han nhat nh nen mo hnh dung
e khac phuc mot so kho khan nh vat the cong kenh , qua ln, qua nho hay hiem co trong
thc tien , hay trong trng hp can cho hoc sinh quan sat mot cach chi tiet ve s hoat
ong cua vat the ma vi vat that chung ta khong the quan sat c , hay dung e hnh
thanh cho hoc sinh nhng khai niem mang tnh tru tng mo hnh cung giup cho hoc sinh
trong viec quan sat cam tnh va hnh thanh bieu tng ban au .
Noi chung cac loai mo hnh gom vi vat that thng thng c s dung chu yeu
cho viec quan sat cam tnh va hnh thanh bie u tng , con nhng mo hnh hoan chnh nham
giup hoc sinh i sau vao ban chat oi tng va bo sung t duy tru tng .
2.3. CAC LOAI MO HNH

Trang-70-
Thong dung mo hnh c phan thanh cac loai sau :
a. Mo hnh t le : ay la loai mo phong vat that theo mot t le co the la thu nho hay
phong ln, nham giup cho hoc sinh hnh dung ra c oi tng thc
b. Mo hnh gian hoa : La loai mo hnh khong can ung t le, thng tao thanh mot
hnh dang tng oi phan anh nguyen ly hoat ong cua vat the nghien cu e trang
b cho hoc sinh nhng hnh anh,nhng khai quat ve nguyen ly cua oi tng
c. Mo hnh cat hay vat cat: Thng e trnh bay nhng hoat ong cua c cau ben
trong cua vat the nh : cac ong c xe may , hop toc o
d. Mo hnh thao rap : La loai mo hnh bao gom nhng thanh phan tach ri ra c va
co the rap lai nh cu, nham trnh bay cac mc lien he cua bo phan va toan bo hay
cac bo phan vi nhau va no co the trnh bay khai trien len bang t tnh .
e. Mo hnh phong tao : ay la loai mo hnh co the trnh s chuyen ong ac trng
cua vat the loai thng c ket hp gia mot so vat thc va mot so bo phan c
bien oi dung e nhan manh nhng ac iem hoat ong cua cac bo phan chnh nh:
mo hnh trnh bay he thong ien xe hi , oi vi loai nay thng c trnh bay
khai trien mot cach tong quat giup cho hoc sinh de quan sat toan bo .
Khi s dung mo hnh trong giang day giao vien can phai gii thieu cho hoc sinh
hnh dang va kch thc cua vat the, chc nang hoat ong cua moi bo phan, muc ch cua
viec quan sat va hng dan cach quan sat.
Li hng dan va giai thch phai ngan gon ro rang va ay u ,co the dung cac phng tien
khac e ho tr bo sung .
Thc hien che tao mo hnh: Khi thc hien cac loai mo hnh chung ta chu y nhng
iem sau :
+ Vat lieu : Phai xem xet cac vat lieu a co va tan dung nhng vat lieu ma thc hien
mot cach tng xng vi muc ch s dung .
+ Hnh dang va kch thc : Can phai am bao ve hnh dang chung cua vat the
that va kch thc phai xem xet s tng xng va can oi gia cac chi tiet vi nhau , nhat
la nhng chi tiet quan trong .
+ Mau sac : Phai c ket hp hai hoa va lam noi bat nhng chi tiet quan trong ,
chu yeu .
3. TRIEN LAM:
Trien lam trng bay cung c phan nhom phng tien nhn thc tien, co s tac
ong ln trong qua trnh day hoc nh nhan manh ve muc ch, noi dung hay anh gia qua
trnh phat trien .

Trang-71-
a. Cac hnh thc trnh bay:
o vat, mo hnh , cac tai lieu giao khoa ve mon hoc nganh hoc .
Cac san pham cua hoc sinh va giao vien : Nh cac bai tap mau , cac thanh qua cua
lao ong san xuat .
Cac thanh tch cua lp : Bang khen, giay khen c luan lu cup the thao
Cac tin tc , sach bao va tac pham mi oi vi tai lieu nay nham cung cap
nhng thanh tu mi.
b. Ke hoach thc hien:
Trong viec thc hien ke hoach trien lam, chung ta can xem xet nhng ieu sau.
Xem xet ve a iem trng bay : a iem can phai thuan tien de chuyen van va de
thu hut ong ngi, phu hp vi nhng tai lieu va san pham trng bay.
Suy ngh ve muc ch giao duc cua viec trng bay : Can phai xac nh chu e va ta t
ca nhng g chng bay eu phai phuc vu chu e chnh tranh trng bay linh tinh lam
loan chu e .
Phac thao s o bo tr trng bay e hnh dung mot cach toan bo .
Thu thap cac vat, cac tai lieu va chuan b cac vat lieu trng bay mot cach ay u va
san sang .
c. anh gia cuoc trien lam:
Cuoc trien lam c anh gia vao cac mat sau:
Sc hap dan : Noi len chat lng cua trien lam co ap ng c nhu cau thc tien
hay khong .
Chieu sau noi dung : Noi len mc o tac ong en hoc sinh nh the nao .
Sc loi cuon : Noi len mc o i sau vao nghien cu hoac hoat ong hoc tap bang
nhieu phng tien khac .
4. THAM QUAN
a. Khai niem
Tham quan la mot trong nhng hnh thc to chc viec thu thap nhng kinh nghiem
thc tien cua hoc sinh co hieu qua cao va cung co the s dung tham quan e minh hoa cac
oi tng trong thc tien
b. u iem
Trong qua trnh tham quan cho phep hoc sinh trc tiep vi nhng hoat ong lao
ong san xuat, cac a iem cac phan xng, cac nong trng ang hoat ong vi toan bo
cac moi lien he gia cac bo phan va toan bo c s . Trong tham quan hoc sinh con thrc
tiep hien trng vi nhng am thanh song ong cung vi nhng hoat ong lao ong tao

Trang-72-
c s hng thu va thuc ay nhng hoat ong hoc tap va ren luen cua hoc sinh . Trong
mot so nhng trng hp hoc sinh con c tham gia vao mot so hoat ong nhat nh ni
tham quan .
c. Han che:
Ve a iem tham quan , phng tien , thi khoa bieu .
Ve viec truyen at nhng thong bao cha he thong va cha hoan chnh de gay
lan lon hoac bo sot.
3 Tham quan san xuat.
Vi loai hnh tham quan nay co mot y ngha rat ln trong viec trang b nhng
kien thc ky thuat tong hp nen can phai at c nhng yeu cau sau:
- oi tng tham quan phai la oi tng ien hnh .
- Qua tham quan hoc sinh can phai hieu c c s khoa hoc cua qua trnh
san xuat.
- Nen xen ke vi nhau gia tham gia e tai chuyen mon va tham quan tong
hp.
3 To chc tham quan :
+ Chuan b :
- Quyet nh muc ch va a iem tham quan .
- at ke hoach tien hanh .
- Giao vien can tm hieu trc ni tham quan , giai thch ve muc ch yeu
cau, hng dan nhng iem chnh yeu, at nhng cau hoi kch thch va pho
bien cach thc tien hanh tong ket.
+ Tien hanh tham quan:
- Can trao oi trc vi nhng can bo phu trach cua a iem tham quan theo
muc ch hoc tap.
- Giao vien hng dan hoc sinh quan sat trong ieu kien bao am to chc, ky
luat va an toan .
- Trc khi ve phai kiem tra so ngi va nhng vat dung mang theo .
+ Tong ket tham quan :
Qua trnh tham quan can phai c cung co , ao sau nen giao vien dung cac hnh
thc nh thao luan, bai tap , bao cao tong ket , neu bat nhng kinh nghiem va tiep thu ,
van dung va ket hp vi cong tac giao duc ngoai khoa.
C. CAU HOI ON TAP VA THAO LUAN
Cau 1. Hay trnh bay giai thch cac gi y s dung bang phan hieu qua.

Trang-73-
Cau 2. Hay trnh bay giai thch cac loai bang khac
Cau 3. Hay trnh bay giai thch cac loai tai lieu in, tai lieu ve
Cau 4. Hay trnh bay giai thch cac loai phng tien nhn trc quan khoi: vat that, mo hnh
Cau 5. Hay trnh bay cac li iem va anh gia cua trien lam
Cau 6. Hay trnh bay cac u nhc iem cua tham quan.























Trang-74-

BAI 3. PHNG TIEN CHIEU ROI
A. MUC TIEU DAY HOC.
Sau khi hoc xong chuyen e nay sinh vien co cac kha nang sau:
Neu c cac ac iem cua phng tien chieu roi trong day hoc.
Trnh bay c phng phap s dung phng tien chieu roi.
Trnh bay ac iem c ban cua phng tien chieu roi.
S dung hieu qua cac phng tien chieu roi thong dung.
B. NOI DUNG
I. AI CNG VE PHNG TIEN CHIEU ROI
1. CAC AC IEM
Viec s dung phim anh vao qua trnh day hoc cua cac trng day nghe va cac
trng pho thong la viec rat can thiet e nang cao hieu qua giang day va ngoai ra chung ta
cung can biet ro va khai thac cac ac iem cua chung nh sau :
- Cac loai phng tien chieu roi co the s dung c trong cac giai oan khac nhau
cua mot bai hoc nh trnh bay tai lieu mi , cung co, on tap hay kiem tra.
- Co the lam noi bat nhng iem chnh bang nhieu cach khac nhau nh loai bo nhng
iem phu khong can thiet , hay lam m nhac hoac tang o tng phan , phong ln
hoac to mau.
- Co the trnh bay c cac hien tng , cac qua trnh cac oi tng khac nhau ma
khong the quan sat trc tiep c neu khong co cac thiet b chuyen mon , hoac co
the gay ra nguy hiem khi quan sat trc tiep .
- Co the gay c nhng an tng ve so sanh oi chieu bang hnh thc nh phong to
, to mau , tang o tng phan.
- Tuy theo noi dung cua phim no co the ap ng vao muc ch yeu cau cua bai hoc
khac nhau co the chieu toan bo , tng phan.
- Thuan tien trong viec bao quan, di chuyen , lu tr so vi tranh anh va mo hnh kho
ln th gia thanh ha hn bao quan di chuyen va s dung thuan li hn .
2. S DUNG PHNG TIEN CHIEU ROI
Muon s dung phng tien chieu roi mang lai hieu qua cao trong day hoc oi hoi
ngi giao vien phai ket hp nhuan nhuyen nhieu yeu to khac nhau trong qua trnh s
pham cung nh am hieu ve ky thuat s dung va khai thac triet e nhng u iem cua

Trang-75-
phng tien .Tuy nhien khi tien hanh s dung thong thng ta tien hanh theo nhng bc
sau :
a. Chuan b
Xac nh ve muc ch s pham va muc tieu hoc tap :Viec lam sang to muc ch yeu
cau se lam chu ch e hng moi hoat ong vao buoi day v du nh gii thieu mon
hoc, giang day nhng kien thc mi hay cung cap tai lieu nen tat ca phai hng
vao muc tieu cua mon hoc .
La chon phim :Viec la chon phim phai ap ng nhng yeu cau va sc , phu hp
vi chng trnh hoc , la tuoi va hien tai . Ngoai ra con chu y en moi lien he gia
hnh tng s lien tuc cua cac qua trnh va chuan b phan thuyet minh giai thch ,
noi chung giao vien can phai xem trc e chon la phim phu hp.
Sap th t trnh bay : Bao gom chuan b phan gii thieu , noi dung suc tch chat che
trnh t hp ly theo s dien tien cua phim , can phai chuan b ke hoach trc.
Chuan b ve to chc : Bao gom phong chieu , man che toi , ien , mat me , thoang
va v tr ngoi cua hoc sinh thong thng trong khoang 60 tnh t gia man anh va
gan nhat khoang cach la hai lan man anh va xa nhat la 6 lan man anh , e hoc sinh
nhn thay c ro rang va khong anh hng en mat.
b. Khi trnh chieu : ieu can thiet la phai duy tr tnh trang tam ly cua hoc sinh mot
cach tch cc va xem phim khong phai la qua trnh thu ong ma la s hoat ong
nhan thc cai mi mot cach tch cc thng chia lam ba giai oan :
Trc khi chieu : Chung ta can phai gii thieu ve e ta a iem, thi gian, nhan
vat va cac thuat ng mi va at ra nhng cau hoi mong i trong phim se tra li .
Trong khi chieu : phai e u thi gian cho hoc sinh oc ta va theo doi phim. Neu
bai dai hay phc tap giao vien phai nhan manh cac bc va y chnh .
Sau khi chieu phim : Nen cho hoc sinh thao luan nhng van e cua phim at ra
hng dan giai ap va cho bai tap van dung cac kien thc mi , hay thc hanh
nhng ong tac mi.
II. CAC LOAI MAY CHIEU VA KY THUAT S DUNG
Phim anh tnh la loai phng tien chieu roi tng hnh anh rieng biet khong cho thay
s chuyen ong cua cac hnh anh, va la loai phim dng ban mau hoac trang en.
Trong o c s dung he thong chieu roi quang hoc bao gom nguon sang , knh tu
quay, gia mang phim vat knh e tao mot anh that co the quan sat , va chup lai c .
1. CAC LOAI MAY CHIEU

Trang-76-
Nhng loai may chieu phim tnh thong dung bao gom :
a/. May chieu trc tiep : May chieu phim lua(Phim slide) , phim oan vi phim.Cac
loai may nay anh sang thc tiep t en qua knh tu quang qua phim , vat knh va chieu len
man anh .
Vi loai may nay s ton that anh sang rat t nen co the chieu c hnh anh ro net
trong nhng phong bnh thng nh may chieu phim lua may chieu phim oan
b/. May chieu gian tiep: Nh loai may chieu qua au tan dung s phan chieu va
nguon anh sang qua phim qua knh phan chieu at mot goc 45
0
va chieu ngc qua au len
man anh . Vi loai may nay viec s dung tng oi thuan tien khong can phai la phong toi
hoan toan va giao vien khi s dung co the ve viet , giai thch , chng minh tren mot mieng
phim trong at chong tren phim va co the trc tiep theo doi viec hoc tap cua hoc sinh.
c/. May chieu phan quang : Trong loai nay ngi ta li dung s phan chieu cua cac
mau sac di tia sang e tao thanh hnh anh tren man anh ma ch can s dung nhng hnh
anh tren giay hay trong sach ma khong can phai s dung phim. Nhng loai nay co mot
nhc iem la s ton that anh sang rat ln nen ch chieu trong nhng phong thoi th cho
hnh anh mi ro net.
2. KY THUAT S DUNG CAC LOAI MAY CHIEU TNH THONG DUNG
a. May chieu phim oan, slide: May chieu phim oan thng ket hp s dung chung
va chieu c phim slide, thong thng thiet b nay phai c s dung vi phim
dng ban nh phim oan hay phim slide. Khi s dung may chieu phim oan ta
thc hien theo nhng bc sau:
Chuan b may bao gom cac cong viec gom lau chui bang vai mem, xem xet cac
c phan cua may.
Kiem soat ien the cua may va cac o cam thch hp, m may chay th bao gom
bat cong tac quat va en cua may.
Canh khoang cach may va man chieu thch hp va chieu cao cac cuon phim a
c chuan b .
M ong knh ra va lay mot oan phim luon vao may ong thi van num bat
phim cho en khi an phim rang an khp ta ong ong knh lai .
M cong tac chay may xe dch cho o cao cua man anh chieu , lay net , chnh
khung va trnh chieu.
Sau khi chieu xong cuon phim tr lai nh ban au cho vao hop va cat may khi
may a nguoi .
b. Phim trong vi may chieu qua au

Trang-77-
Phim trong: hnh thc cua phim la nhng tam nha trong, c thong thng A 4.
e cho viec s dung mang lai hieu qua cao can phai thiet ke noi dung tren
phim trong tuan thu cac qui tac sau:
o La chon ung loai phim trong, bao am s trong suot
o Bao am cac chi tiet tren phim c trnh chieu nay u tren man hnh.
o Trnh bay moi t phim la mot y tng chnh vi cac iem quan trong
o Chon la ky thuat trnh bay noi dung tren phim phu hp
o Bo cuc hnh anh hai hoa, can oi, trc quan
o Mau sac phu hp vi noi dung va khong qua 3 mau ch tren mot slide
o Neu ch viet nen s dung net am, mau sac phu hp va tuan thu qui tac so
6*6 hoac so 8*8*
S dung may chieu qua au.
o Chuan b:
Kiem soat cac c phan may bao gom cac cong tac m may, cong tac t
ong , num chnh net chnh hnh cao thap , ong cuon phim...vv.
at may tai ban giao vien ben tay thuan, ngay trc lp hoc .
Kiem soat mang ien va m may .
ieu chnh khung hnh cao thap , ieu chnh o net va tien hanh chieu.
o Trnh chieu:
ung trc lp, pha ben trai cua may chieu, luon hng mat ve pha
hoc sinh.
oc t phim thuan va at t phim tren may.
oc thong tin tren t phim, but hng dan ngay mat phim tren may
Luon bao quat lp, co u thi gian cho hoc sinh quan sat thong tin tren
man hnh.
Luon s dung mot t ba cng e lot tren t phim tranh lam ban t phim
Phai tat cong tat neon khi thay t phim
Khi a m may khong nen i qua lai trc ong knh
o Ky thuat trnh chieu hieu qua:
Ky thuat bang phan tren may chieu qua au nh: ve, viet, hnh anh ri,
hoc sinh tham gia xay doing y tng phat trien bai day
Ky thuat che lo dan: trnh bay theo trnh t cac s kien va dung ba cng
che lai nhng phan cha trnh bay
Long ghep: s dung nhieu t phim long ghep, chong phim gay hieu ng
s dung

Trang-78-
Hnh dang: s dung cac chi tiet nho at tren t phim trang tren may
chieu e gii thieu hnh dang tong quat
o Sau khi chieu
Sap xep cac t phim ung thou t.
Ghi lai nhng iem co the cai tien
Lu gi cac t phim san cho s dung lan sau
c. May chieu phan quang : Vi loai may chieu nay do ton that anh sang nhieu nen
phai chieu trong nhng phong toi th hnh anh mi ro net va khi chieu chung ta
cung phai tien hanh nhng bc sau :
Chuan b may bao gom cac bc kiem tra cac c phan, kiem soat mang ien
thch hp.
at may pha sau lp hoc chon khoang cach thch hp, chuan b cac tai lieu
chieu at san mot ben.
M may tat en trong phong, chnh khung hnh cao hay thap bang cach keo cao
hay ha chan may, lay net va trnh chieu.
Trong qua trnh chieu can ket hp giai thch va dung tia lazer e ch dan tren
hnh anh, giai thch nhng iem quan trong .
Sau khi chieu thu don cac tai lieu va tat may.
d. Man anh: ay la be mat e chieu cac hnh anh cua phim va chat lng cua hnh
anh phu thuoc kha nhieu vao tnh chat cua man anh nh o choi va mc sang ong
eu , trong o o roi va mc ong eu cua man anh phu thuoc vao he thong chieu
sang quang hoc nhng o choi cua man anh ch phu thuoc vao ban chat va cau tao
cua man anh .Nh vay no ch phu thuoc vao thanh phan quang thong phan xa , hap
thu , thau quang va cac qui luat phan bo anh sang .
Phan loai man anh : Can c vao cac yeu to chieu roi ngi ta chia man anh
lam hai loai
o Man anh phan xa: La loai man anh phan chieu lai cac tia sang ti co the la
phan xa eu hay phan xa co nh hng .
o Man anh thau quang: La loai man anh cho qua anh sang thng loai nay
dung loai knh m va s dung e chieu ngoai tri nh khu trien lam, trng
bay...vv.
Cau tao man anh : e cho chat lng hnh anh c tot, cac chi tiet cua hnh
ro net th man anh be mat phai pha ng , khong nhan nheo hay chung ; thng s
dung trong trng hoc thong dung loai gan san bc tng va loai lu ong at
tren gia va be mat co the trang nhng lp hoa chat sau :

Trang-79-

Magie oxit 0,98 0,02
Muoi barisunfat 0,82 0,18
Giay trang 0,75 0,25
Knh trong 0,1 0,05 0,85
Knh m 2 - 3 mm 0,45 0,15 0,4

: He so phan xa
: He so hap thu
: He so thau quang
Khi s dung man anh phan xa th may chieu va ngi xem cung mot ben, khi s
dung man anh thau quang th ngi xem va may chieu at hai ben va khoang gia may
chieu va man anh la khoang toi .
Lap at man hnh: Giao vien can phai biet ky thuat lap at man hnh ung ky
thuat e tranh gay h hong va cung e hng dan cho hoc sinh lap at man anh an
toan, ung ky thuat.
CAU HOI ON TAP VA THAO LUAN
Cau 1: May chieu phan quang: cau tao, pham vi s dung?
Cau 2: May chieu qua au: cau tao, ky thuat s dung?
Cau 3: May chieu phim slide: cau tao, pham vi s dung?
Cau 4: The nao la phim dng ban, phim trong, phim oan, phim slide ?
Cau 5: Trnh bay cac ky thuat trnh bay noi dung tren phim trong. ?














Trang-80-
BAI 4. A PHNG TIEN TRONG DAY HOC
A. MUC TIEU.
Sau khi hoc xong chuyen e tren sinh vien co cac kha nang sau:
Trnh bay c cac u iem noi bat cua video va truyen hnh day hoc.
Phan biet c cac loai truyen hnh trong day hoc.
To chc hieu qua viec khai thac video va truyen hnh day hoc.
Trnh bay giai thch cac khai niem a phng tien, Cong nghe day hoc, a
phng tien tng
Tac va cac moi lien he
Thiet ke c moat file trnh chieu bang phan mem thong dung nh Powerpoint,
MS Flash, SolidWork, WorkingModel.v.v
B. NOI DUNG.
I. TRUYEN HNH VA VIDEO DAY HOC
1. AC IEM CUA TRUYEN HNH VIDEO DAY HOC:
Truyen hnh video co tat ca cac u iem cua phim ien anh ngoai ra no con co
nhng mat manh khac .
a. S dung , bao quan tien li va san xuat chng trnh linh hoat de dang va gia thanh
thap hn nhieu so vi phim ong .
b. Tan dung c ca ba tnh chat cua phng tien day hoc nh tnh gia cong trong viec
bien tap bo sung de dang , tnh ngng gi va phan phoi cung rat tot .
c. Co the a vao tien trnh day hoc mot cach trc tiep , ap ng kp thi va sinh ong
khi kem mot camera tai lp .
d. Cac bang ghi hnh c san xuat tng oi de dang hn , gia thanh ha hn , bao
quan cung thuan tien hn .
2. CAC LOAI TRUYEN HNH DAY HOC
Truyen hnh thng chia lam hai loai chnh la truyen hnh mach h va truyen hnh
mach kn trong day hoc .

Trang-81-
a. Truyen hnh mach h: La loai chng trnh truyen hnh day hoc c phat tren
cac kenh truyen hnh chung nham truyen ba cac lnh vc khoa hoc ky thuat cua mot
so nganh nghe hoac kien thc pho thong .
Vi truyen hnh mach h co nhng u iem sau :
Tnh phan phoi cao v trong cung mot thi gian co the ap ng cho so ong ngi
hoc.
Tnh ngng gia cung co the tan dung c vi cac chng trnh day hoc neu ke t
hp truyen hnh va au may video co the thu c chng trnh e s dung sau nay.
Tuy nhien truyen hnh mach h cung co mot so nhc iem nh :
Lch phat hanh day hoc khong phu hp vi ngi hoc .
Neu ngi hoc khong co phng tien e thu lai chng trnh se rat kho khan cho
viec tiep thu .
Chng trnh phat mang tnh chat pho thong ai tra ma khong i vao chuyen nganh.
b. Chng trnh truyen hnh mach kn
Chng trnh truyen hnh mach kn la chng trnh c lien he trc tiep gia bo
phan phat va thu bang cap va thng s dung mang tnh chat nhom trng co nhng
chuyen e giong nhau .
Nh vay chng trnh truyen hnh mach kn co tat ca nhng u iem cua chng
trnh truyen hnh mach h ong thi no con co nhng u iem rieng nh :
Chng trnh ap ng vi thi khoa bieu ngi hoc .
Chng trnh phat phu hp vi chuyen nganh cua nhom trng nen co s nhat quat
trong chng trnh day.
Qua trnh ieu khien chng trnh co ke hoach san va chu ong .
Trong s tien bo cua cong nghe thong tin vi chng trnh truyen thong a phng
tien vi s noi mang cua vi tnh giup cho viec khai thac thong tin de dang nhanh chong ,
m ra nhieu hnh thc giang day va hoc tap phong phu , ap ng c nhu cau hoc tap cho
moi ngi va nhat la loai hnh hoc tap t xa, hoc tap ham thu...vv.
3. S DUNG BANG GHI HNH TRONG DAY HOC (VIDEO)
Cac tnh chat cua PTDG nh tnh ngng gia, tnh gia cong, tnh phan phoi c s
dung la khai thac mot cach ung mc trong viec s dung bang ghi hnh trong day hoc se
at hieu qua cao.
a. Cong dung :
Bang ghi hnh ket hp au video va man hnh monitor vi nhieu kch c khac nhau
c s dung e trnh bay nhng tien trnh hoat ong nh ang dien ra trong thc

Trang-82-
tien ma tien trnh nay khong the a vao e trnh bay trong phong hoc hoac trong
xng thc tap .
V du : Nh tien trnh qua ln nh cac qui trnh cong nghe tien tien, hoac nhng trang thiet
b qua ln, nhng yeu to vi mo c phong ln hoac c trnh bay vi nhieu goc canh
khac nhau, nhieu nhp o khac nhau nh nhanh cham, ngng anh...vv.
Dung e minh hoa cac quy trnh san xuat, cac quy trnh cong nghe mi ma sinh
vien t co ieu kien c hoi e trc tiep tham gia quan sat, hoac nhng hien tng t
xay ra nh nui la, hay cac hien tng thien van ac biet, hay cac qua trnh ma
viec tiep can co the gay ra nguy hiem nh quan sat cac ca phau thuat ac biet, cac
cuoc th nghiem vu kh, cac qua trnh phong tau vu tru...vv.
Dung e mo ta, minh hoa s tien bo , s phat trien cua nhng hoat ong , nhng
hoat ong lao ong co tnh khai quat trong nhieu lnh vc khac nhau, hoac dung
hng nghiep...vv.
c s dung trong hoat ong hoc tap nh : cung co on tap nhng noi dung chuyen
sau trong chng trnh nghien cu, s dung trong viec t kien tra trong thao dien
nh giang day mot chuyen e hay trong viec tap s ong vai, hoac s dung trong
viec t hoc vi s tr giup cua he thong video nham phat huy tnh tch cc cua
ngi hoc.
b. ieu kien :
Cac trang thiet b phai hoan chnh va san sang c s dung ngay, cac bang ghi
hnh ay u ap ng cho nhu cau day hoc, viec s dung thanh thao cac thiet b o i
hoi phai co s tap dt trc.
Ve tien nghi phong oc e s dung phai phu hp nh he thong am thanh anh sang
phai ieu chnh de dang, cac nguon cung cap ien ay u va tien li .
Cac oan bang ghi hnh khi trnh chieu phai va ve o dai can c ngat quang phu
hp trong khoang 10 phut e gii thieu, cung co, tranh gay s thu ong cho ngi
hoc .
Giao vien van phai chuan b trc nhng tien trnh nh xem phim trc e chon
la, e xuat cac cau hoi, lu y nhng khai niem mi, nhng thuat ng mi...vv.
c. Chuan b va phat huy tnh tch cc cua ngi hoc
Trc khi trnh chieu sinh vien can c thong bao ve noi dung phim e co the tm
hieu trc ngng yeu to co lien quan en noi dung .
Cac cau hoi trong tam co the ghi ra trc e sinh vien co s tap trung chu y va sau
khi chieu se c thao luan.

Trang-83-
Trong qua trnh chieu nen cho dng phim, chieu cham, hoac chieu ngc tuy theo
noi dung can nhan manh trong tam, tao s chu y hay tao ieu kien tot cho cac trong
iem thao luan.
Nen khuyen khch va tao moi dieu kien cho sinh vien t lam viec vi phng tien
nghe nhn trong qua trnh hoc tap cung nh nghien cu.
d. Cac kha nang khai trien :
Vi tnh ngng gia cac bang ghi hnh co the s dung trnh bay lap i lap lai nhieu
lan, co the cho ngng lai nhng trong iem e thao luan.
Bang ghi hnh co kha nang gay chu y tap trung cao, tac ong en cac giac quan, tac
ong ve mat tam ly nh tao c nhng phan ng mang tnh cam xuc manh me.
Co the trnh bay vi nhieu ky thuat va ky xao khac nhau nh phong ln, oi mau,
quay cham, trnh bay nhieu goc o khac nhau, tong hp cac qua trnh phc tap trnh
bay hieu qua .
II. A PHNG TIEN VI CONG NGHE THONG TIN TRONG DAY HOC

1. AI CNG
Xu the oi mi phng phap day hoc e ap ng cho nhu cau thc tien cua s phat
trien xa hoi vi nhieu cong nghe mi ra i lam thay oi nhieu yeu to trong ao tao nghe
can phai thay oi nham ap ng cho nhu cau cong nghiep hoa, hien ai hoa at nc. Nh
vay s thay oi cong nghe keo theo s thay oi trang thiet b ky thuat, thay oi phng
thc san xuat va dan en cong tac day hoc cung phai thay oi theo hng cong nghe vi
viec ng dung a phng tien vao qua trnh huan luyen trong ao tao nghe hien nay, e
giai quyet c van e nay chung ta can lam ro nh khai niem ve a phng tien va cong
nghe trong ao tao ap ng cho cong nghe mi .
a. Khai niem a phng tien:
Xuat phat t thuat ng Multimedia va thuat ng nay xuat hien cung kha lau trong
cac tai lieu nc ngoai ( AV Instruction Media and Methods Me Grow-Hill 1969). Trong
giai oan nay thuat ng Multimedia c xem la s ket hp nhieu phng tien vi nhau
mot cach tron ven va mang tnh he thong trong mot qua trnh truyen thong va thuat ng
nay c dch gon la a phng tien hien nay s phat trien cua khoa hoc cong nghe
cung lam cho thuat ng bien oi ve mat noi ham cua no v vay thuat ng a phng
tien cung c lay t nen tang ban au va ket hp vi s thay oi cac yeu to mi, nh
vay a phng tien, c hieu la s ket hp cua nhieu phng tien vi nhau mot cach
co he thong no bao ham a truyen thong, sieu lien ket, sieu van ban trong qua truyen at
trong day hoc.

Trang-84-
a phng tien trong day hoc la s ket hp cac loai phng tien ky thuat hien
ai c s dung phoi hp ong bo hp ly, nhp nhang cac chc nang, cong dung cua
chung e tien hanh hoat ong day hoc at hieu suat cao hn va ket qua vng chac hn
trong cung mot thi iem truyen thong [ Phan Long. Luan an TS Giao duc hoc]
b. Cac tnh chat cua a phng tien.
Tnh he thong: Chnh ngay ban than cua PT a the hien s ket hp cac thanh
phan, cac bo phan tng tac vi nhau gia phng tien ky thuat hien ai tac ong
vao he thong cac giac quan, a kenh, a chieu nham at hieu qua cao trong qua
trnh day hoc.
Tnh tng tac va tch hp: Trong moat cau truc PT bao gi cung the hien s
tch hp cong sinhtng tac vi nhau gia cac thanh phan nh: am thanh-chuyen
ong, hnh anh vi mau sac, cau truc vi mo phong trong s tng tac a kenh, a
chieu, a lien ket, gia ngi hoc vi phng tien vi Giao vien.
c. Cong nghe day hoc :
Khai niem: Cong nghe day hoc la khoa hoc ve giao duc, no xac lap cac nguyen tac
hp ly cua cong tac day hoc va nhng ieu kien thuan li nhat e tien hanh qua trnh
day hoc, cung nh xac lap cac phng phap va phng tien co ket qua nhat e at
muc ch day hoc e ra, ong thi tiet kiem c sc lc cua thay va tro [ nguon
cua UNESCO].
Trong ao tao phai c hieu qua trnh ao tao c xem nh la mot qui trnh cong
nghe c xac nh au vao,xac nh noi dung, tieu ch ket thuc , kiem tra va ket qua c
xac nh mot cach chat che theo s o sau :
Phng tien ky thuat day hoc: La cac phng tien ng dung cac thanh qua cua
Khoa hoc-Cong nghe hien ai nham thc hien cac chc nang truyen tai, khech ai,
lien ket cac thong tin day hoc nham tang cng thong tin va nang cao hieu qua day
hoc.
Nh vay tien trnh ao tao nhng cong nghe mi cho ngi cong nhan c xem
nh mot qua trnh mang tnh logic cua ao tao gom cac bc sau :
o Bc 1 : Gii thieu cong nghe mi .
o Bc 2 : Phat hien nhng khoang trong gia ngi cong nhan vi ky nang can
at
o Bc 3 : ao tao huan luyen cho en khi ap ng yeu cau .
T qua trnh ao tao cong nghe mi cho cong nhan oi hoi phai co tien trnh mot
cach xac nh theo cac tieu ch nhet nh , vi quan iem nay ao tao cac trng nghe hien
nay cung mang tnh chat ao tao ban au vi nhng ky nang nghe nghiep c ban nhat va

Trang-85-
thi gian ao tao ban au cung can phai c giam thieu e ap ng cho viec ao tao boi
dng thng xuyen ve cong nghe mi oi vi oi ngu cong nhan ky thuat . e giai quyet
van e nay cac c s ao tao can phai to chc qua trnh ao tao cua mnh theo hng cong
nghe trong day nghe va ng dung a phng tien e tang cng hieu qua trong ao tao
nghe. Trong noi dung nay chung toi ch muon di sau vao kha canh cua viec ng dung a
phng tien trong day hoc ky thuat nghe nghiep nh the nao e at hieu qua cao trong gi
giang cua ngi giao vien day nghe. Trong mot gi giang day cu the cua ngi giao vien
th viec chon la va s dung phng tien nh the nao cho hieu qua th tuy thuoc vao nhieu
yeu to ma ay chung toi muon neu len nhng yeu to c ban sau :
o Muc tieu gi giang phai hng ve ngi hoc va phai xac nh bang ong t cu
the ro rang ngan gon va phai at c trong s no lc cua ban than cua ho.
o Noi dung day hoc phai the hien ro rang va ket hp gia hai hoat ong day hoc
mot cach tng tac gia to chc hoat ong day cua giao vien va hoat ong hoc
cua hoc sinh trong tien trnh gi day vi s phoi hp nhuan nhuyen cac ky nang
tnh bay,minh hoa,gi m cua thay va ky nang hoat ong nhom trong tm
toi,kham pha cua tro trong qua trnh day hoc.
o Khai thac mot cach co hieu qua gia phieu hng dan cua giao vien va phieu
hoc tap cua hoc sinh mot cach tch cc,sinh ong,hieu qua va co s kiem soat
tren cac tieu ch cua tng van e cu the.
o La chon phng phap,phng tien phai hng ve muc tieu gi giang,phu hp
vi noi dung va phng tien phai c the hien cac mat sau:
Phng tien day hoc phai c chuan b san sang,ong bo thanh mot he
thong con nham tac ong tch cc en ngi hoc.
Ket hp vi a phng tien phai the hien tnh muc tieu cua day hoc va
khong dng lai mc o minh hoa ma can phai mang tnh phng phap trc
quan e cung cap cac d kien nham phat trien t duy cho ngi hoc va nhat
la t duy ky thuat.
Nh vay viec khai thac va s dung a phng tien mot cach co hieu qua trong day
nghe can phai c tiep can di quan iem he thong trong viec chon la,s dung va tnh
he thong cua viec s dung a phng tien c the hien s ket hp gia phan cng
(Hardware) va pham mem(Software),ket hp trong viec khai thac gia hoat ong day cua
giao vien va hoat ong hoc cua hoc sinh nham tch cc hoa hoat ong hoc cua ngi hoc
mang tnh hieu qua cao trong qua trnh day hoc ky thuat nghe nghiep.
2. MAY VI TNH VA KHA NANG NG DUNG TRONG DAY HOC.
a. V tr cua Cong Nghe Thong Tin trong day hoc.

Trang-86-
Cong nghe thong tin (CNTT) hien nay a xam nhap vao tat ca moi lnh vc,va no
chi phoi rat manh me oi vi cac lnh vc kinh te xa hoi,trong o co lnh vc cua giao duc
va ao tao.Mat khac trong lnh vc giao duc ao tao c xem la mot trong nhng lnh vc
co kha nang ng dung nhng thanh tu cua CNTT.
CNTT co s tac ong va lam thay oi muc tieu,noi dung,phng phap va cach thc
to chc qua trnh day hoc.
CNTT cung tac ong en cac yeu cau mi trong day hoc,lam thay oi cach
day,cach hoc mot cach a dang nh s cap nhat cac cong nghe mi,cac phng
phap mi,t o tao ra nhu cau hoc tap phong phu ,a dang,hoc moi luc,moi ni va
hoc suot i.
CNTT cung chnh la cong cu,phng tien nham giup cho viec thc hien mot cach
co hieu qua cac yeu cau tren.
b. Chc nang cua may vi tnh va a phng tien trong day hoc .
May vi tnh thc hien s mo phong tai tao hien thc : Nh s ket hp cac yeu to
nh am thanh,chuyen ong,mau sac,hoat hnh mot so cac chng trnh co kha nang
mo ta va tai tao cac hoat ong cua cac s vat,hien tng mot cach phong phu sinh
ong.
Mo phong la mo ta tai tao lai hien thc cac hoat ong cua s vat,hien tng mot
cach co ieu khien.
Vi cac phan mem pho bien hien nay nh : 3D MAX , FLASH , DIRECTOR ay
la nhng phan mem co nhng kha nang mo phong s hoat hoa cac qua trnh,cac
chuyen ong nh ang dien ra trong hien thc.
Cac phan mem nh Working Model , SolidWork .ay la nhng phan mem co cac
kha nang mo phong tai tao cac hoat ong mot cach tng tac va co s ieu chnh
cua ngi s dung.Ngoai cac phan mem nay th cac phan mem cac he thong ieu
khien tren cac may ieu khien chng trnh so cung thc hien s mo phong co ieu
khien.
May vi tnh nh cong cu trnh dien. Vi may vi tnh a phng tien c the hien
nh mot cong cu trnh dien mo ta lai the gii hien thc ma khong can thong qua
mot mo hnh nao khac.
V du: Phim hoat hnh, phim day hoc, cac hnh anh s o bieu o v.v, ngoai ra cac s vat
hien tng kho quan sat c trong thc te, hoac la qua phc tap th kha nang cua may vi
tnh co the lc bo cac chi tiet khong can thiet ch e trnh bay cac nguyen ly lam phat
trien kha nang t duy tru tng.

Trang-87-
Mot trong nhng ng dung cua may tnh ien t nh bien soan giao trnh ien t,
giao an ien t hoan toan co the thay the bai giang truyen thong ma con tang cng s lien
ket, s ket hp am thanh hnh anh, ch viet va cac hnh tng trong cung mot bai giang.
May tnh la mot cong cu truyen thong: S trao oi thong tin gia ngi day va
ngi hoc ngay cang tr nen de dang va thuan tien thong qua mang Internet, a
hnh thanh mot moi trng hoc tap tao ieu kien cho ngi hoc co the hoc moi luc,
moi ni, moi la tuoi va khong phan biet ranh gii cua quoc gia. Vi may tnh
ien t va he thong mang a tao ra cac ieu kien ao tao phong phu nh ao tao
ao, lp hoc ao, ao tao t xa, gop phan ln vao viec boi dng e nang cao dan tr.
May tnh ien t la mot cong cu ieu khien hoc tap.
Thong qua may tnh ien t va cac chng trnh day hoc hoac cac chng trnh
hng dan a c lap trnh no tao ra s ieu khien cua qua trnh hoc nh sau:
o ieu khien da tren ket qua at c theo ng thang.
o ieu khien da tren tien trnh phan nhanh.
o ieu khien thong minh nh mo hnh ITS.
o ieu khien kiem tra khach quan nh trac nghiem.
o Phong hoc ao.
Cac chc nang tren cua may tnh ien t c s dung kha pho bien trong giao duc
t xa, t hoc co hng dan, tao ra moi trng hoc tap mot cach thuan li, ngi hoc khong
b rang buoc bi khong gian thi gian va tien trnh hoc tap.
c. Cac nguyen tac nh hng:
Viec ng dung may tnh va a phng tien trong day hoc can tuan thu cac yeu cau
sau.
Bao am nguyen tac day hoc tch cc.
Viec thiet ke bai gian cua giao vien tren may tnh ien t phai tao ra cac tnh
huong hoc tap mot cach tch cc va tang cng kha nang ng dung, tao ieu kien cho
ngi hoc cung tham gia vi chng trnh tren may tnh,ong thi cung khong nen qua lam
dung vi may tnh ien t.

ng dung may tnh khong phu nhan vai tro cua ngi giao vien trong qua trnh day
hoc .
He thong mang cua may tnh giup cho ngi hoc thu thap c nhieu kien thc ma
khong can ti lp thong qua cac he ao tao t xa giup cho ngi hoc tang cng s t hoc
kha nang t hoc tap, t ao tao tuy nhien may tnh ch mang tnh chat cong cu la phng
tien e ho tr nham tang cng hie u qua cac tnh huong trong hoc tap cu the.

Trang-88-
Khai thac may tnh trong cac tnh huong day hoc nh :
Kha nang lu tr va cap nhat nhanh nhng khoi lng thong tin ln.
Kha nang lien ket nhanh chong vi nhieu kenh thong tin khac nhau nh o hoa cac
tranh anh ch viet am thanh.
Kha nang gia cong va s ly thong tin e chuyen oi thanh tai lieu day hoc.
Kha nang mo phong cac hien tng cac qua trnh tru tng, kho quan sat trong
thc te.
Kha nang lien ket mot cach nhanh chong cac phng tien khac nhau e phoi hp
trnh bay mot cach thuan tien.
3. NHNG PHAN MEM THONG DUNG TRONG DAY HOC.
Trong lnh vc day hoc ky thuat kha nang ng dung cac phan mem vo cung phong
phu va a dang, chnh v vay nen viec chon la ng dung cac phan mem tuy thuoc vao
nhieu yeu to khac nhau, v vay phan nay ch gii thieu mot so phan mem thong dung
sau:

PHAN MEM VAN
BAN
PHAN MEM O
HOC
PHAN MEM MO
PHONG
Phan mem chng
trnh
MS Word, exel,
Acess
AutoCad MS Powerpoint MTS cho CNC
PageMaker Corel MS Flash
Paint Director
SolidWork


CAU HOI KIEM TRA
Cau 1: May chieu phan quang: cau tao, pham vi s dung?
Cau 2: May chieu qua au: cau tao, ky thuat s dung?
Cau 3: May chieu phim slide: cau tao, pham vi s dung?
Cau 4: The nao la phim dng ban, phim trong, phim oan, phim slide ?
Cau 5: Trnh bay cac ky thuat trnh bay noi dung tren phim trong. ?


Trang-89-
PHAN 3. PHNG PHAP DAY HOC
BAI 1. AI CNG VE PHNG PHAP DAY HOC
A. MUC TIEU DAY HOC
Sau khi hoc xong bai hoc nay, ngi hoc co kha nang:
Giai thch c nh ngha phng phap va phng phap day hoc
Trnh bay c moi lien he day hoc, gia s pham va chuyen mon. Phan loai
phng phap day hoc.
Phan tch tnh ac thu cua noi dung mon hoc, bai hoc. La chon c phng phap
day hoc theo quan iem tch cc hoa ngi hoc.
Neu hng oi mi, cai tien phng phap day hoc.
B. NOI DUNG
1. KHAI NIEM PHNG PHAP DAY HOC
1.1. KHAI NIEM PHNG PHAP
Thuat ng Phng phap bat nguon t tieng Hy Lap, Methodos nguyen van la
con ng, ca ch th c va n o ng cua mo t s va t, hie n t ng i ti mot cai g o; co ngha la
cach thc at ti muc ch.
Khai niem Phng phap theo triet hoc c xem la cach nhan thc hay toan bo
phng thc va phng tien e at ti muc ch nhat nh, e giai quyet nhng nhiem vu
nhat nh trong nhan thc va trong thc tien (nh ngha pho quat nhat trong cac bach
khoa toan th, t ien bach khoa). Cung pham vi triet hoc Hegel cho rang: phng phap la
y thc ve hnh thc cua s t van ong ben trong cua noi dung.
Cac ac iem c ban cua phng phap:
- Tnh muc tieu la dau hieu c ban cua phng phap. Muc tieu nao phng phap nay
phng phap giup con ngi thc hien c muc tieu cua mnh: nhan thc the gii va cai
tao the gii va qua o t cai tao mnh.
- Phng phap co tnh cau truc tren con ng i ti muc tieu con ngi phai thc hien
mot loat cac thao tac c sap xep theo mot trnh t logic, co he thong, co ke hoach.
- Phng phap gan lien vi noi dung. Phng phap thay oi theo tng oi tng nghien
cu. Noi dung qui nh phng phap, nhng ban than phng phap co tac dung tr lai noi
dung lam cho noi dung phat trien len mot bc mi.

Trang-90-
- Phng phap mang tnh chu the. Phng phap do ch th s dng, cho nen b quy
nh bi trnh nhn thc ve kinh nghim cua ch th. Do vay, phng phap mang tnh
ch quan. Mt ch quan ca phng phap th hin bi nng lc, kinh nghim ca ch th
- Phng phap cung c xac nh tren c s noi dung, ac iem cua oi tng. Nh
vay oi tng nao, muc tieu nao th co phng phap o. Khong co phng phap van nang
cho moi oi tng, cho moi muc tieu. Ngc lai khi co he thong phng phap hoan chnh
th ban than no tac ong tr lai noi dung lam cho noi dung at chat lng cao, muc tieu
sang ro. Noi cach khac muc tieu noi dung qui nh phng phap, phng phap chu s chi
phoi cua muc tieu, noi dung. Nhng no co tac ong ngc tr lai giup at muc tieu, no i
dung.
1.2. PHNG PHAP DAY HOC
Trong qua trnh day hoc, phng phap day hoc la mot yu to c ban quan trong.
Cung vi noi dung ma ngi hoc co the chiem lnh tri thc, k nang- k xao theo nhng
phng phap khac nhau va ket qua at c cung khong giong nhau.
Do tam quan trong oi vi phng phap va qua trnh day hoc, a t lau phng
phap day hoc luon luon la trung tam chu y cua cac nha giao tren the gii va trong nc.
Cho en nay phng phap day hoc van ang la mot pham tru c cac nha l luan day hoc
quan tam.
Co nhieu y kien khac nhau ve khai niem, cau truc, s phan loai, xu the phat
trienv phng phap dy hc.
Noi chung l luan ve phng phap day hoc a c phat trien ngay cang hoan thien
tren c s ke tha co phe phan va chon loc nhng thanh tu ve tam l s pham va l luan
day hoc, ac biet la nhng t tng mi ve day hoc va phat trien ve tch cc hoa, toi u
hoa qua trnh day hoc.
Sau ay la mt s nh ngha ve phng phap:
- Bach khoa toan th cua Lien xo nam 1965: phng phap day hoc la cach thc lam
viec cua giao vien va hoc sinh, nh o ma hoc sinh nam vng kien thc, k nang, k
xao, hnh thanh the gii quan, phat trien nang lc nhan thc.
- Phng phap day hoc theo theo GS. Nguyen Ngoc Quang cach thc lam viec cua
thay va tro di s ch ao cua thay nham lam cho tro nam vng kien thc k nang,
ky xao mot cach t giac, tch cc t lc, phat trien nhng nang lc nhan thc va nang
lc hanh ong, hnh thanh the gii quan duy vat khoa hoc....

Trang-91-
Nh vy, co nhiu tip cn ve du hiu khac nhau v khai nim phng phap dy
hc v d vi tr ca gio vin, hc sinh... trong phng phap dy hc, song du hiu chung
nht v khai nim phng phap dy hc nh sau:

Trong thc tie n, phng pha p da y ho c th ng c hie u theo nhieu ca p o :
Cap o rong nhat la phng pha p da y ho c co tnh chie n lc, ly thuye t, mo
hnh, phng h ng, kho ng the tach bie t mo t cach rie ng bie t theo ca c muc ch
va no i dung day hoc xac nh, v du phng pha p da y ho c tch c c, phng pha p
da y ho c la y ho c sinh la m trung ta m, PP day hoc nh hng nang lc thc hien
(hoat ong), PPDH nh hng giai quyet van e
Cap o th hai: da y ho c c hieu la kie u phng phap da y ho c nh kieu PPDH
m, kieu PPDH thong bao tai hien, kieu PPDH phat hien, kieu PPDH kien
taovv.
Cap o th ba: Phng pha p da y ho c c hie u la phng pha p cu the , la ca ch
th c tie n ha nh ca c hoa t o ng cu a ng i da y va ng c ho c nha m th c hie n mo t no i
dung da y ho c a c xa c nh. Phng pha p da y hoc mang tnh chie n thua t, ky
thua t.
2. CAU TRUC PHNG PHAP DAY HOC
Mo i phng pha p day ho c cu the la mo t c cau nhieu ta ng bao go m cac ye u to co
quan he nha n qua v i nhau: no i dung ly lua n cua phng pha p; he thong bie n lua n ky
thua t va cac thu thua t co tnh sa ng ta o.
Noi dung ly luan cua phng phap day hoc bao gom s mo ta toan bo noi dung cua
phng phap day hoc, t c s ly luan cua phng phap en he thong cac bien phap tien
hanh; t muc ch, chc nang, tnh chat, nguyen tac, cach thc trien khai cac bien phap
en nhng gi y co tnh linh hoat khi s dung cac bien phap day hoc, trong nhng tnh
huong pho bien. Noi dung ly luan cua phng phap cung e cap ti nhng u the va han
che cua phng phap, pham vi s dung co hieu qua cua no; nhng yeu cau ve pha ngi
day va ngi hoc khi tien hanh phng phap nay; s mang hien tai va nhng trien vong
cua phng phap trong tng laivv. oi vi ngi day va ngi hoc, viec hieu sau sac va
thau ao noi dung ly luan cua phng phap se giup ho co c s ly luan vng chac e trien
khai cac bien phap day va hoc trong thc tien.
Phng phap day hoc la con ng, la tong hp cac cach thc hoat ong cua ngi
day va ngi hoc trong qua trnh day hoc nham at c muc tieu day hoc.

Trang-92-
No i dung ly luan cua phng pha p du a y u , sau sac va hie n a i e n a u cu ng
m i ch la hnh tha i ly luan cua phng phap, cha pha i la phng pha p da y hoc trong
th c tie n. ie u quye t nh s ton ta i trong hien thc va hie u qua cua phng pha p da y
ho c la he tho ng bien phap da y ho c. Bie n pha p day ho c la he tho ng ca c ca ch th c ta c
o ng cu the cua ng i da y va ng i hoc vao o i t ng no i dung da y ho c, qua o thc
hie n c nhie m vu day hoc.
3. PHAN LOAI CAC PHNG PHAP DAY HOC
Pha n loa i phng phap da y hoc la vie c nh danh mo t phng pha p va phan
nho m cac phng phap hie n co. Gia tr cua vie c pha n loa i phng phap da y ho c la
cho : mo t ma t giu p ng i da y va ng i hoc hie u bie t ve phng phap da y hoc, ma t kha c
nh danh va l a cho n c no trong he thong phng pha p hie n co . Ngoa i ra, vie c pha n
loa i phng pha p da y ho c co n phan a nh yeu ca u cu a xa ho i va xu the pha t trie n cua day
ho c. Trong th c te , viec s dung ca c thua t ng da y ho c thu o ng, da y ho c tch c c, da y
ho c h ng va o ng i ho c e phan loa i cac nho m phng pha p da y ho c a phan anh xu
the pha t trie n cua da y ho c ma c du vie c phan loa i ca c phng pha p da y hoc con nhie u
tranh luan.
Nh va y, vie c pha n loa i phng phap day ho c co gia tr ly lua n ra t l n. Tuy
nhie n, e a m bao viec s du ng co hie u qua cac phng pha p trong th c tie n, ca n lu y
nh ng ie m sau a y
10
:
Th nha t: ie u kie n tien quye t e phan loa i phng phap da y hoc la xa c nh tie u
ch pha n loa i. V va y, khi phan tch va van dung he tho ng phng pha p da y hoc cua mo i
ta c gia ca n pha i ba t au t cac tie u ch o . Tuy nhie n, ay la va n e phc ta p, v cac nha
nghien cu th ng co go c nhn khac nhau ve c s xua t pha t. Do o hie n ta i co nhie u he
tho ng pha n loa i phng pha p khac nhau. Vie c phan loa i, a c bie t la vie c pha n nho m ca c
phng phap da y ho c la ca u chuye n khong co ho i ke t va kho co the a t e n s tho ng
nha t gia ca c nha ly lua n day hoc. n gian v o la va n e co tnh quy c. V va y
kho ng ne n tuye t o i hoa ca ch phan loa i na o.
Th hai: Vie c phan loai cac nho m phng phap la con dao hai l i. Mo t ma t, giu p
cho ng i da y va ng i ho c nh danh va de da ng hn khi i tm a ch mo t phng
phap da y ho c cu the . Nhng ma t khac (ma t tra i cua vie c pha n loa i), do vie c quy ga n
theo quan ie m cua ng i pha n loa i, nen ng i du ng ra t de b hie u la m ve ch c na ng va
gia tr s dung cua ca c phng phap da y hoc cu the .

10
Xem Phan Huy Ngo: Day hoc va phng phap day hoc trong nha trng. Nha xuat ban ai hoc S pham,
Nam 2005.

Trang-93-
Th ba: V phng phap day hoc kho ng pha i la pha m thu mu c ch, ma la pha m
tru phng tie n. Do vay, yeu ca u cua viec pha n loa i phng phap da y ho c cung gio ng
vie c phan loa i phng tie n cua ng i th moc. ay khong the d ng la i m c hie u mo t
cach tr u t ng ca tot hn u c hay ngc lai. Ma pha i hie u mc ra t cu the : ne u e
ca go th du ng ca to t hn du ng u c, co n e u c mo t lo mo ng th cha c ha n du ng u c to t
hn du ng ca. Trong ly luan da y ho c cung va y, nha nghie n c u va gia o vie n kho ng the
a ra nha n nh tie n quye t, c ng nhac: phng pha p nay to t hn phng pha p kia, ma
pha i ch ro phng phap o la g? Ch c na ng go c (c ba n) cua no ? Ca ch du ng no ? Pham
vi va gi i ha n to i u cu a no Co n vie c s du ng chu ng nh the nao cho co l i nha t trong
th c tie n hoa n toa n la do mu c ch va kha na ng s dung cua ng i da y va ng i hoc.
ie u na y cu ng gio ng ng i th moc du ng cac phng tie n vao co ng vie c cua mnh.
Th t: Trong th c tien, kho ng co phng pha p na o ton ta i oc lap. Trong mo t
qua trnh da y hoc cu the , tu y theo mu c ch va no i dung da y ho c, ca c phng phap da y
ho c c s du ng phoi h p v i nhau tha nh he tho ng theo ch c nang cua mo i phng
phap, nham ta ng c ng ma t manh va giam thie u ha n che cu a no . ay la he tho ng c
o ng, trong o ta i mo t th i ie m, ng v i mo t no i dung ho c xac nh, co mo t phng
phap gi vai tro chu ye u, co n ca c phng pha p khac ho tr . Khi chuye n no i dung da y
ho c se da n e n chuyen vai tro cua cac phng pha p trong he thong o . V va y, viec s
du ng n nha t, cu ng mang la i hieu qua khong cao. ie u nay gio ng nh ng i th mo c,
e ta o ra mo t sa n pham (ca i tu , ca i ging), kho ng ch dung mo t ma pha i pho i h p nhieu
co ng cu .
Th na m: Trong th c tie n da y hoc, khong ch a m ba o tnh he thong cua phng
pha p da y ho c, ma co n pha i na ng le n m c he tho ng phng pha p da y ho c hie n a i. T c la
pha i a p ng c ye u cau va xu the pha t trien cua mu c ch va no i dung da y ho c; pha i
khai thac c to i a s pha t trie n cu a ca c phng tien khoa ho c ky thua t va o trong da y
ho c, ac bie t la co ng nghe ie n t va tho ng tin. Ma t kha c, cu ng kho ng ch dng la i
m c cac bie n pha p ky thua t, ma pha i na ng le n m c thu pha p nghe thua t day ho c cua
phng phap.
Cac he thong phng phap day hoc
Phng phap day hoc rat a dang v hoat ong day va hoc chu s chi phoi b i
nhieu yeu to, muc tieu, noi dung. Hn na ban chat, cau truc cua phng phap day hoc
cung rat phc tap. V vay, viec phan loai phng phap con nhieu tranh luan, con nhieu
quan iem cha thong nhat. Hie n nay co nhie u ca ch pha n loa i phng pha p da y hoc.
D i a y la mo t so trong ra t nhie u he tho ng pha n loa i hie n co trong ly lua n da y hoc.

Trang-94-
(a) He thong phng phap day hoc can c s ieu khien hoat ong nhan thc cua
ngi hoc
Iu.K.Babaxki la nha ly luan da y ho c Lie n Xo (tr c a y). Ong xua t pha t t quan
ie m day ho c la s ieu khie n hoat o ng nha n th c cua ng i hoc. Theo o hoc ta p go m
ba ma t: o ng c ho c ta p, to ch c nha n th c va kie m tra nha n th c. V va y, co the chia
phng phap da y hoc tha nh ba nho m:
Nhom cac phng phap kch thch va xay dng ong c hoc tap, bao gom cac
phng phap kch thch hng thu hoc tap cua ngi hoc, phng phap kch thch
nhiem vu va tinh than trach nhiem cua ngi hoc.
Nhom phng phap to chc va thc hien hoat ong hoc tap. Trong nhom nay co cac
nhom nho hn: Cac phng phap theo nguon kien thc va tri giac thong tin: Cac
phng phap dung li (ke chuyen, dien giang, thuyet trnh), trc quan (minh hoa,
bieu dien), thc hanh (th nghiem, luyen tap). Nhom phng phap theo logic
truyen thu va tri giac thong tin: phng phap quy nap va phng phap suy dien.
Nhom phng phap theo mc o t duy oc lap va tch cc cua hoc vien: cac
phng phap tai hien (Day bat chc theo mau, phng phap algorit, phng phap
chng trnh hoa) va cac phng phap sang tao (day hoc neu van e, phng phap
tm toi rixtic ). Cac phng phap theo mc o ieu khien hoat ong hoc tap
(ieu khien cua thay, hoc tap oc lap, lam viec vi sach).
Nhom phng phap kiem tra, bao gom cac phng phap kiem tra mieng va t kiem
tra, cac phng phap kiem tra viet, cac phng phap kiem tra thc hanh.
(b) He thong phng phap day hoc can c vao muc ch cua l luan day hoc
M.A anhilop va B.P Exipop a phan ra cac nhom theo muc ch chc nang ly
luan cua day hoc nh sau:
Nhom phng phap day hoc nghien cu tai lieu mi, hnh thanh k nang, k xao.
Nhom phng phap day hoc cung co, hoan thien kien thc, k nang, k xao.
Nhom phng phap day hoc ng dung kien thc k nang, k xao.
Nhom phng phap day hoc kiem tra anh gia kien thc, k nang, k xao.
(c) Da vao nguon kien thc va tnh ac trng cua s tri giac thong tin.
Vi quan iem nay E.I.Propxki, E.I.Golantnha ly lua n da y ho c Lien Xo (tr c a y)
a phan ra cac nhom phng phap sau ay:
Phng phap dung ngon ng.
Phng phap trc quan.
Phng phap thc hanh.

Trang-95-
(d) He thong phng phap day hoc da vao ac trng hoat ong nhan thc cua hoc
sinh
I.Ia.Lecne la nha ly lua n da y ho c Lie n Xo (tr c a y). Ong cho ra ng co the chia
cac phng phap da y ho c thanh nam nho m:
+ Nho m phng pha p tho ng ba o thu nhan (phng phap gia i thch minh hoa).
+ Nho m phng pha p ta i ta o (hay ta i hie n).
+ Phng pha p trnh bay co tnh van e (Phng pha p trnh bay ne u van e).
+ Phng pha p tm to i t ng pha n (Phng phap tm to i rixtic).
+ Phng pha p nghie n c u (Phng pha p tm to i toa n phan).
(e) Phan loai theo mat trong va mat ngoai
Mot he thong phan loai co gia tr co gang xay dng chat che ve mat logic xet t
nhieu phng dien khac nhau giup giao vien nam c tong the ve phng phap day hoc,
Klingberg nha ly luan day hoc cua CHDC c
11
va Nguyen Kim Ba
12
va a a ra mot
cach phan loai phng phap day hoc xet ve phng dien mat ngoai va phng dien mat
trong. (Theo quan iem nay, hnh thc to chc day hoc va phng phap day ong khai
niem). Phng phap day hoc c chia thanh 2 nhom: Xet ve phng dien mat ngoai va
phng dien mat trong.
The nao la nhom phng phap xet theo phng dien mat ngoai? o la cac phng
phap co the de nhan thay xay ra trong qua trnh day hoc bang cach quan sat hnh thc to
chc giao tiep gia thay tro - noi dung v du nh nhom phng phap:
Hnh thc to gi hoc (a iem hoc: hoc theo bai lp, tham quan, hoc trong qua trnh
lao ong,)
Hnh thc to chc hoc tap (Day hoc toan lp, day hoc theo nhom, day hoc ca nhan
phan hoa).
Cac hnh thc hoat ong cua thay va tro: thuyet trnh, trnh bay trc quan, dien trnh
lam mau, am thoai, thao luan.
Nhom phng phap day hoc xet theo phng dien mat trong la da theo s van
ong cua noi dung va tien trnh thc hien trong qua trnh day hoc, no gom 4 nhom sau:
Cac chc nang ly luan cua qua trnh day hoc ( Cac chc nang ieu hanh qua trnh
day hoc)
Cac phng phap gii thieu tai lieu mi.
Cac phng phap cung co tai lieu mi.
Cac phng phap van dung kien thc, ky nang, ky xao.

11
Xem Hortsch: Tp bai giang ve Ly luan day nghe. Dresden, 1997.
12
Xem Nguyen Kim Ba, Vu Duy Thuy: Phng phap day toan. Nha xuat ban Giao duc, nam 11992, trang 68

Trang-96-
Cac phng phap he thong hoa, khai quat hoa.
Cac phng phap kiem tra anh gia kien thc, ky nang, ky xao.
Cau truc con ng lnh hoi tri thc n gian (phng phap logic): Cac bc tien
hanh theo th t cua cau truc con ng lnh hoi tri thc n gian cua con ngi nh theo
qui nap, dien dch, phan tch hay tong hp, ke tha- phat trien (genetisch)
Cau truc con ng lnh hoi tri thc phc hp , chuyen biet: Gom cac phng phap
nh day hoc theo chng trnh hoa, day hoc giai quyet van e, day hoc theo Algorit, day
hoc theo Grap...
Theo Nguyen Van Tuan
13
cac phng phap c phan loi co ten trong he thong
phan loai tren mang tnh n nhat. Khi la chon e s dung, giao vien can c vao muc
ch chung va kieu phng phap. T cac phng phap n nhat nay, giao vien co the la
chon va ket hp e xay dng thanh cac phng phap day hoc mi. Xem bang 1 trang
sau.






13
Xem Nguyen Van Tuan: Analyse der neueren Entwicklungen in der Ausbildung von Technischen Lehrern
fr die Berufsausbildung in Vietnam unter besonderer Bercksichtigung der Konzeptionierung einer
angepassten Fachdidaktik Metall- und Maschinentechnik. Venturus-Verlag, 2006.


Trang-97-
Bang 1: He thong phng phap day hoc.
Phng phap day hoc hng muc tieu chung ve giao duc hay nhng nh hng chung ve PPDH
PP day hoc nh hng nang lc thc hien (hoat ong), PPDH nh hng giai quyet van e, PP day hoc tch cc..
Kieu phng phap (Concept)
Kieu PPDH m, kieu PPDH thong bao tai hien, kieu PPDH phat hien, kieu PPDH kien tao
CAU TRUC BEN NGOAI (Hnh thc to chc) CAU TRUC TRONG (Van ong cua noi dung day hoc)
Theo con ng nhan thc Hnh thc to chc
HT. to chc gi
hoc
HT. to chc cong
ong hoc tap
Hnh thc hoat ong
(kieu hoat ong)
Muc ch, chc nang
ly luan
n gian
(PP logic)
Phc hp
- Day hoc tren
lp (len lp)
- Day hoc trong
qua lao ong
- Tham quan
- Trien lam
- Thc tap
- Thi, kiem tra
- Day hoc toan lp
- Day hoc theo
nhom
- Day hoc theo ca
nhan

- Nhom pp truyn th:
Thuyet trnh, dien trnh
- Nhom pp oi thoai: am
thoai, thao luan
- Nhom pp nghien cu, thc
hanh: PP nghien cu, pp
thc hanh...
- PP gay ong c
- PP nghien cu noi dung
tri thc mi
- PP ng dung tri thc, KN
- PP. cung co
- PP. kiem tra anh gia
- PP phan tch tong hp
- PPP qui nap
- P dien dch
- PP Ke tha phat trien
- PP he thong hoa

- Phng phap day hoc
giai quyet van e,
- PP day hoc chng
hoa,
- PP day hoc Algorit
...

Cac phng phap a hp: Phng phap day hoc theo d an, PP day hoc 6 bc, PP nghien cu tnh huong, pp th nghiem, pp sam vai, PP
tnh hong ien hnh (PPday khai niem, PPday bai tap...)

Trang-98-
4. CAC C S LA CHON PHNG PHAP DAY HOC
Co rat nhieu c s e la chon phng phap day hoc va cac nha ly luan day hoc cung
a ra nhieu cach e la chon phng phap day hoc. Sau ay la mot so yeu to quan trong c
s cho viec chon phng phap day hoc:
a. Muc tieu day hoc: Nga y nay muc tie u cua qua trnh da y hoc cu the thng rat a
da ng, phong phu. Tuy nhie n, ngi ta th ng chu y nhie u hn e n mo t trong ba lnh
v c: Th nha t, cung cap cho ng i ho c cac tri th c khoa ho c va phng pha p nha n
th c chung. Th hai: Hnh tha nh va pha t trie n ca c ky na ng ha nh o ng tr o c va th c
tie n. Th ba: Khi da y, pha t trie n cac nhu ca u tie m na ng cu a ng i ho c e giu p ho
la m chu i so ng cua mnh trong hie n ta i va tng lai. Tren c s cac mu c tieu c
xac nh, se hnh tha nh no i dung day hoc va phng pha p da y hoc phu hp.
b. Noi dung day hoc: No i dung da y ho c la ye u to tr c tiep quy nh phng phap da y
ho c. Noi dung day hoc c qui nh trong cac chng trnh va ke hoach giang day.
Phng pha p da y ho c pha i phu h p v i no i dung da y ho c. ie u nay c the hien t
nha t bo n ie m: tnh a c thu cu a tri th c khoa ho c bo mo n; trnh o cu a ca c kha i
nie m khoa ho c trong ca c he tho ng khoa ho c, ca u tru c mo n ho c va tnh cha t cu a ba i
ho c.
c. Muc ch s pham: phng phap day hoc c s dung nham muc ch s pham nao.
V du nh e xuat va gay y thc ve nhiem vu nhan thc; truyen thu kien thc mi,
hnh thanh khai niem; cung co hoan thien kien thc, ky nang, ky xao; van dung kien
thc, ky nang, ky xao; kiem tra viec lnh hoi kien thc, ky nang, ky xao...
d. Trnh o phat trien kha nang cua ngi hoc: Yeu to chu quan cua ngi day; Lng
thi gian cho phep.
Tren day la mo t so ye u to be n trong cua hoa t o ng da y ho c chi pho i vie c la cho n
s du ng phng pha p da y hoc. Tat nhie n vie c s du ng phng pha p da y hoc kho ng ch phu
thuoc va o nh ng ye u to o , ma co n nhie u yeu to khac nh na ng lc va phong ca ch day hoc
cua gia o vie n Ngoa i ra chu ng con b chi pho i nhie u b i cac ye u to be n ngoa i, nhng anh
h ng ra t l n e n hoat o ng da y ho c nh moi trng kinh te va n ho a xa ho i va khoa
ho c; ca c ie u kien va t cha t, thie t b phuc vu cho viec day va hocvv. Nh ng ye u to na y
nha t thie t pha i c tnh e n trong qua trnh soa n tha o va s du ng phng pha p da y hoc
cua gia o vie n.
Tom lai: Khi la chon phng phap day hoc, ta nen ac biet chu y en cac yeu to
muc tieu noi dung phng tien nhng ieu kien khac. Moi phng phap day hoc du
tot nhat van co mat manh, mat yeu, khi thc hien nen phoi hp nhieu phng phap v khong
co mot phng phap nao la van nang. Ngoai ra, lao ong s pham la mot lao ong oi hoi

Trang-99-
tnh sang tao cao, ngi giao vien co kha nang phan tch nhanh chong cac tnh huong s
pham, s dung ung nhng tri th c va ky nang s pham, kinh nghiem cua ban than va cua
giao vien khac, chu y ay u nhng ieu kien ac thu khi thc hien bai day.
C. CAU HOI THAO LUAN VA ON TAP
Cau 1: Phng phap day hoc la g? Hay phan tch cac ac iem cua phng phap day hoc?
Cau 2: Hay trnh bay cac cach phan loai phng phap day hoc! Hay neu va cho biet y ngha
cua vic phan loi phng phap day hoc theo cu truc mt trong va mat ngoai!
Cau 3: e la chon c phng phap day hoc thch hp, ban can phai can c vao nhng c
s nao? Neu v du minh hoa?

















Trang-100-
BAI 2. CAC PHNG PHAP TRUYEN THU
A. MC TIEU DY HC
Sau khi hc xong bi ny, sinh vin:
Neu c khi nim phng php thuyt trnh v phng php din trnh lm mu.
Trnh bay c u nhc iem cua phng phap thuyet trnh va dien trnh.
Neu c cach van dung e phng phap thuyet trnh co hieu qua.
Trnh bay c cac lu y ma khi s dung phng phap dien trnh giao vien can quan
tam.
B. NI DUNG
I. PHNG PHAP THUYET TRNH
1. NH NGHA
Phng phap thuyet trnh la phng phap day hoc ma giao vien dung li noi sinh
ong ket hp vi phng tin dy hc e trnh bay, giai thch, minh hoa theo mot trnh t
nhat nh hoac trnh bay kieu neu giai quyet van e, con hoc sinh lnh hoi tri thc bang con
ng tiep thu, tai hien tai lieu, nham at muc ch day hoc la giup hoc sinh tham gia e tm
ra kien thc mi va phat trien thai o, tnh cam mon hoc, bai hoc, hieu c bai va ghi chep
c bai hoc.
Phng php thuyt trnh l phng php gio vin s dng ngn ng ni v ngn ng
khng li truyn t cho ngi hc h thng thng tin v ni dung hc tp. Ngi hc tip
nhn h thng thng tin t ngi dy v x l chng ty theo tnh ch th ngi hc v yu
cu ca dy hc. Phng php thuyt trnh c nh ngha thng nht nh sau:
iem noi bat cua phng phap:
Mang tnh chat thong bao trong li giang cua giao vien,
Noi dung bai giang mang tnh ong loat, t chu y ca biet hoc sinh.
Hc sinh th tiep nhan mot cach thu ong nhng thong tin o. Ho ch nghe, nhn theo
li giang cua thay va ghi nh.
Phng phap nay cho phep hc sinh ch at ti trnh o tai hien cua s lnh hoi.
Muc ch s pham cua phng phap thuyet trnh:
Thong tin truyen thu cho hoc sinh mot noi dung mang tnh khach the: bao cao, mieu
ta, ke chuyen, giang thuat va giang giai.
Thong tin ve quan iem y kien trc mot van e noi dung mang tnh chu the: bnh
luan, nhan xet.
Thuyet phuc, kch thch hoc sinh ve moi quan he cua mot van e nao o.
Vi mc ch l thng tin truyn th, thng thng bi thuyt trnh bao gm cc ni dung cn
truyn t sau:

Trang-101-
Cac kien thc ve chnh bo mon khoa hoc o (cac bieu tng, cac khai niem, cac quan
he, cac qui luatvv;
Kien thc ve phng phap luan, phng phap nhan thc s vat;
Kien thc ve thai o, ve gia tr (anh gia, nhan thc ve gia tr, xac lap gia trvv);
Kien thc ve hanh vi ng x (cac quy tac ng x, nhan thc ve trach nhiem, vai
tro...vv).
2. IM MNH V HN CH CA PHNG PHP THUYT TRNH
a. im mnh
Th nht: vi cch din t lu lot, r rng, d hiu, ph hp vi logic nhn thc v
trnh ngi nghe, phng php thuyt trnh chuyn ti n ngi hc mt khi
lng ln thng tin cn thit cho s lng ln hc sinh m gio vin cht lc c
t kho tng tri thc ca x hi. y l im mnh ca phng php thuyt trnh m
khng d g cc phng php khc c c. Trong khong thi gian ngn (chng hn
mt tit hc), gio vin c th cung cp cho ngi hc mt khi lng thng tin rt
phong ph, c cu trc theo mt logic cht ch. Hc sinh tip thu ti liu bng con
ng ngn nht. Giao vien chu ong c thi gian va ke hoach len lp.
Th hai: cung cp cho ngi hc nhng thng tin cp nht, cha kp trnh by trong
cc ti liu gio khoa. Thng thng, cc tri thc c m t trong ti liu gio khoa,
gio trnh m nh trng yu cu ngi hc phi c thng lc hu hn s pht trin
hin ti ca lnh vc khoa hc . Bi thuyt trnh ca gio vin tt l ngun cung cp
nhng thng tin cp nht l thuyt v thnh tu v nhng ch ang nghin cu.
Th ba: bi thuyt trnh khc vi c hiu. Thuyt trnh l giao tip trc tip gia ngi
ging v ngi nghe. V vy, khi thuyt trnh, ging vin c th thng xuyn thay i
cc bin php, cc th thut thuyt trnh v hiu chnh li ni dung ti liu cho ph hp
vi trnh hin ti ca ngi nghe. Thi v s nhit tnh ca ging vin khi thuyt
trnh c vai tr quan trng trong vic tch cc ha hot ng hc tp v nghin cu
ca ngi hc, truyn cm hng v sng to cho h.
Th t: cc bi thuyt trnh khng ch cung cp thng tin v i tng hc tp cho ngi
hc m cn cung cp cho h khun mu v phng php nhn thc, phng php
tng hp, cu trc ti liu hc tp; gip ngi hc phng php nhn thc.
b. Hn ch
Thuyt trnh cng c nhiu hn ch. C th k ra kh nhiu hn ch ca phng php ny
khi so vi cc phng php dy hc khc:
Thu c rt t thng tin phn hi t pha ngi hc, do dy hc ch yu l truyn th
mt chiu. Ch y s dng c ch ghi nh v t duy ti to ca ngi hc.

Trang-102-
Mc lu gi thng tin ca ngi hc rt t. Do tr nh ngn hn v tr nh lm vic
ca ngi nghe thng xuyn b qu ti. V vy cn thit phi c cc phng tin h tr
ghi nh.
Tnh c th ha trong dy hc thp, do ging vin phi dng mt s bin php chung cho
c nhm, lp hc sinh.
t c s tham gia tch cc ca ngi hc. Mc khai thc v lin kt gia kinh nghim
c ca ngi hc vi ni dung mi rt thp. Ngi hc gn nh th ng tip nhn
thng tin t pha ngi thuyt trnh, t c c hi th hin v p dng cc tng ca
mnh i vi ti liu hc tp. Do , bi hc d dn n n iu, nhm chn, chng mt
mi.
Thi gian thu ht v duy tr s ch ca ngi hc vo ni dung bi hc thp hn cc
phng php khc.
3. PHAN LOAI PHNG PHAP THYET TRNH
Muc ch chnh cua phng phap thuyet trnh trong day hoc la truyen thu cho hoc sinh
mot noi dung mang tnh khach the. Tren c s nay, tuy theo cach thc thuyet trnh ngi ta
phan thanh ba loai sau:
a. Giang giai
Gii gii l phng php thuyt trnh m trong gio vin dng li v cc phng tin
gii thch lm sng t mt vn no ; to ra s lin kt gia vn vi kinh nghim
hin c ca ngi hc. Qua gip ngi hc lnh hi c n.
Giao vien giai thch, chng minh cac s kien, cac khai niem, cac t, cac thuat ng, qui
tac, nh ly, nh luat, cac nguyen tac hoat ong bang cac luan c, so lieu, th du cu the.
Giang giai neu c cac thuoc tnh cho th du ung - sai, tng t khac biet, dung khai niem
a hoc e so sanh khai niem mi, cha ng cac yeu to phan oan, suy luan nen co nhieu
kha nang phat trien t duy logic, sang tao cua hoc sinh. Vai tro cua giao vien ren luyen hoc
sinh ky nang chng minh van e mot cach toi u. Giang giai ap dung e giang cac khai niem
c ban mi, ac biet khi hoc sinh khong hieu bai hoac mac sai lam. Thi gian day t 5 en
10 phut.
b. Giang thuat
Giang thuat la ke lai, thuat lai, mo ta lai nhng hien tng, th nghiem hoac trnh bay
lch s qua trnh phat trien mot oi tng nao o. Noi dung giang thuat phai co lien quan en
bai hoc, dan bai cau chuyen gom: nhap e, than bai, ket luan, co so lieu, hnh anh, tai lieu
minh hoa c trch dan hay co the c chng minh tren c s khoa hoc, a thi s, thong
tin mi vao lp hoc. Cung co the s dung phng tien trc quan, phng tien ky thuat e
minh hoa cho viec trnh bay cua mnh hoac at mot so cau hoi nham thu hut s chu y, nham

Trang-103-
nh hng viec lang nghe hoac nham kch thch tnh tch cc hoac kiem tra ket qua viec lnh
hoi tri thc cua hoc sinh. Sau khi nghe giang thuat hoc sinh phai rut ra c ket luan cau
chuyen ke.
c. Dien giang:
Dien giang la giao vien thuyet trnh ket hp bang phan trnh bay mot van e hoan
chnh, co tnh phc tap tru tng va khai quat trong mot thi gian tng oi dai. Khi dien
giang giao vien co the ket hp phng phap day hoc khac nh giang giai, giang thuat, am
thoai, s dung tai lieu, Algorit, neu van e e phan tch, tong hp, so sanh, he thong hoa,
khai quat hoa, anh gia cac luan iem khac nhau, s dung tai lieu khi can thiet va chuyen
tiep ro rang nham rut ra ket luan vng chac co tnh thuyet phuc cao tao cho hoc sinh niem tin
khoa hoc ky thuat.
Dien giang trng pho thong, day nghe giao vien trnh bay tai lieu theo noi dung,
e muc sach giao khoa giao trnh va thnh thoang at cau hoi xen ke, hoc sinh tra li. Dien
giang trng ai hoc chiem t 40% - 60% thi gian danh cho bai day, giao vien trnh bay
tai lieu co the thu hep (bo qua bt hoac i sau) hoac m rong dan bai cua giao trnh, giao
vien at cau hoi, sinh vien suy ngh va giao vien tra li. Neu cach ay vai the ky, nhng giao
s va bac hoc ch oc nhng cuon sach day va kem theo li bnh luan trc sinh vien trong
nhng giang ng ai hoc, th ngay nay dien giang la cong trnh sang tao bang li cua cac
nha giao ai hoc. Do o no luon co vai tro dan au trong cac phng php day hoc ai hoc.
Mot dang khac cua phng phap thuyet trnh la thuyet trnh cua hoc sinh: Giao vien
giao cho hoc sinh (ca nhan, nhom, tap the) mot chu e, hoc sinh thu thap tai lieu, ghi chep va
trnh bay ket qua t bac bo. Muc ch giup hoc sinh t tin, t giac tch cc, ren luyen kha
nang dien at trc am 10 en 20 phut, sau o cho hoc sinh khac at cau hoi e cung co,
m rong hoac thac mac, ong, t duy ung trnh t, bie t phat bieu, bao ve y kien, quan iem
cua mnh.
4. CU TRC BI THUYT TRNH
Mt bi thuyt trnh d ngn hay di u c mt cu trc chung gm ba phn:
a. Phn m u. Phn m u thng c tnh cht nh hng cho ngi nghe chun b
nhng yu t cn thit v kinh nghim v phng php cho bi hc; gi m, dn dt cho
ngi nghe vo ni dung ca bi thuyt trnh. Trong phn m u, ging vin cn to ra
s lin kt gia nhng kin thc, kinh nghim c ca ngi hc vi nhng thng tin
mi cn cung cp cho ngi nghe.
b. Phn ni dung. y l phn chnh ca bi thuyt trnh. Trong phn ny, gio vin cn
cu trc ni dung thuyt trnh thnh nhng n v kin thc truyn th v sp xp chng
theo mt logic hp l. Trong mi phn, cn d kin k thut thuyt trnh v cc k thut

Trang-104-
h tr khc (cu hi, cc phng tin, m hnh, ). Sau mi phn hoc sau ni dung
quan trng cn c tm tt nhn mnh cho ngi hc d hiu, d ghi chp v nh.
c. Phn kt. Gio vin khng nh nhng ni dung c trnh by; iu chnh nhng li
ngi hc mc phi trong khi nghe ging; chnh xc ha kin thc; ch ra phng hng
vn dng chng trong tng lai; a ra cc phng php, phng tin nh gi kt qu
hc tp v yu cu ngi hc nu cc cu hi, cc vn cn tip tc suy ngh v gii
quytvv.
5. VN DNG
5.1. NHNG YU T CHI PHI BI THUYT TRNH
C nhiu yu t nh hng ti hiu qu ca bi thuyt trnh. Di y l mt s yu t
ph bin
14
:
- Th nht: kh nng tp trung ch ca ngi hc vo bi thuyt trnh.
Ch l iu kin tin quyt ca vic hc tp. Vy ch ca ngi hc din ra nh th
no? Vic to ra v duy tr thi gian tp trung ch ca ngi hc vo bi dy ty thuc rt
nhiu vo cc th thut ca gio vin. Tuy nhin, thng thng trong mt tit hc, khong t 3
n 5 pht u ngi hc cha tp trung ch vo bi ging ca gio vin. T 5 n 15 pht
tip theo s ch ca ngi hc t n cao . Sau gim dn n pht th 30; 15 pht cn
li ca tit hc ngi nghe thng kh tp trung ch , nu khng c s thay i cc bin php
lm thc tnh h. Trong khong thi gian ny, nhiu hc vin thng ng gt, ni chuyn,
lm vic ring hoc git thi gian bng cc hnh ng khc. V vy trong mt bui thuyt trnh,
khong thi gian 5 pht u (vo bi) v 15 pht cui thng l nhng th thch kh khn ca
gio vin. i hi gio vin phi c nhiu th thut dy hc vin ng.
- Th hai: ngn ng v phong cch ca gio vin trong thuyt trnh.
Hu ht mi ngi ni vi tc khang 100 200 t/ pht. Vi tc nh vy, mt gi
thuyt trnh c th ln n 12000 t. Trong khi tr nh ngn hn ca ngi hc ch c th
tip nhn khang 800 1000 t. iu ny vt qu xa kh nng tip nhn v ghi nh ca ngi
nghe. V vy, nu ging vin ni qu nhanh s dn n hin tng ngi nghe qu ti khng h
ng li iu g trong u ca h. Khng nn ni qu nhanh, hy ni chm, va phi. Hy dnh
mt thi gian im lng va sau mt cu quan trng, sao cho n kp ngm vo ngi nghe.
Nu quan st ngi ging bi gii ta s thy hiu qu ca bi ging khng phi ch h ging
ci g m l do cch h ni v ci , do h thng xuyn thay i m lng v cng , nhp
ging ni. Mt ging ni u u ko di s l liu thc ng tt cho hc vin trong bui
thuyt trnh.
Phong cch ging bi ca ging vin cng nh hng khng nh n hiu qu bi thuyt
trnh. Nhiu ging vin c thi quen ngi yn mt ch sau bn hoc gh, c v gii thch ti
liu. Khng c g t nht hn th. Gio vin c kinh nghim khng lm nh vy. H i vng

14
Xem Phan Huy Ngo: Day hoc va phng phap day hoc trong nha trng. Nha xuat ban ai hoc S pham,
Nam 2005, trang 192-194

Trang-105-
quanh lp, qua tng bn, mt khng ngng quan st ngi hc (nu khng c s tip xc bng
nh mt gia ging vin vi hc vin th lp hc b ri vo khang trng khng). Cng v
m lng ngn ng lun thay i theo tng ni dung (nhn mnh, th hin cm xc vui ni
nhanh, ging cao v hng hn hn; bun ging trm v chm hn,), kt hp vi nt mt, iu
b, c ch v s hi hc. Nu c hc vin mun pht biu, h li gn ngi v lng nghe,
H trnh by nh ang ni chuyn, khng c, mt khng dn vo gio n. Chnh phong cch
ging ca h hp dn, thu ht s chu ca hc vin trong sut gi hc.
Th ba: phng php nghe ging ca ngi hc v s chun b bi thuyt trnh ca ging
vin.
Nhiu hc vin c thi quen nghe ging m khng cn chun b trc v khng ghi chp
li ging ca ging vin. l thi quen khng tt. N to ra s th ng ngi hc. Cn lu
rng: vic kt hp nghe ging vi ghi chp mang li hiu qu cao hn nhiu trong vic hiu
bi v ghi nh ti liu so vi nghe n thun. Tuy nhin, vic ghi chp cng c nhng kh khn
nht nh. Nhiu ngi qu ch vo vic ghi chp nh hng nh hng n vic nghe bi
ging. Thm ch c ngi ghi tan b li ging ca ging vin, bin n thnh bn copy bi
ging, Cch tt nht l ging vin thng nht vi hc vin cch ghi bi ging ca mnh v khi
ging nhng vn mi, kh, cn ng vin ngi hc tp trung ch nghe sau v khi
phc li.
Vic chun b k hach v ti liu thut trnh ca ging vin cng nh hng ti hiu
qu bi thuyt trnh. Mt bi thuyt trnh c cht lng phi m bo tnh nht qun v t
tng v ni dung hc thut. Trong khi , iu ny rt kh thc hin, v trong khi thuyt trnh
thng c nhiu s kin ngu nhin. kim sat v lm ch c bi thuyt trnh, ging vin
v hc vin cn chun b trc cng cho mnh. Tuy nhin, cng cng khng nn qu so
si hoc qu chi tit. Hn na, khng nht thit tt c nhng iu hc vin phi hc u c
thuyt trnh; ch c nhng g ch yu, nhng iu ngi hc gp kh khn th vic thuyt trnh
mi c gi tr; cn nhng th khc, ging vin cn hng dn cho ngi hc t hc. iu ny
cng phi c th hin qua cng v ngi hc cn c bit trc.
Th t: S h tr ca cc k thut dy hc khc.
Trong dy hc hin i, phng php thuyt trnh s khc phc c nhng hn ch, nu c
kt hp vi nhng k thut dy hc khc. Trc ht l s kt hp thuyt trnh vi cc k thut
gii thch, k thut t cu hi gi m, phiu ghi nh, s dng cc phng tin minh ha: bng
biu, my chiu qua u, m hnh v cc phng tin k thut khc,.
5.2. GI CHUN B V THC HIN BI THUYT TRNH
(a) Chun b:
Timiradep nha bac hoc Nga co phat bieu ve ngi can bo giang day s dung kien thc
chuyen mon nh mot nha hoa s ch khong nh nha nhiep anh va ngi can bo o khong the
t ha mnh xuong lam mot chiec loa phat thanh lai,... bi thuyt trnh c hiu qu tt, bc
chun b khng km phn quan trng. Sau y l mt s gi :
- Xc nh r mc tiu, ni dung v cu trc bi ging.

Trang-106-
- c v hiu r ni dung cn truyn t (c nhiu ln, phn tch ti liu, t cu hi, cu
trc li ti liu, din t li ti liu theo ca mnh).
- Lp cng cho bi ging. Xc nh cc bc truyn t ti liu cho ph hp vi ngi
nghe (k hach, thi gian, phng tin truyn t v phng tin h tr).
- C k hoch tt v phng php kt hp cc phng php nhn thc logc nh phn tch-
tng hp, qui np, din dch...vv. Khng nn s dng thuyt trnh l phng php duy nht
trong mt bi dy.
- Chun b nhiu v din t d hiu cc cu hi gi m kch thch t duy ngi nghe.
(b) Thc hin bi thuyt trnh:
3 Thu hut va duy tr s chu y cua hoc sinh, gay c hng thu hoc tap, hng dan
t duy hoc sinh:
- Giao vien phai co thai o tch cc, nhiet tnh va say sa oi vi noi dung bai day;
- Hieu biet hoc sinh va duy tr s chu y cua ho. Giao vien tac ong tnh cam thai o hoc
sinh, tao khong kh sinh ong e hoc sinh t nguyen nghe thay giang;
- Nhap e, co tnh cach ong vien kch thch e thu hut s chu y va chuan b cua hoc sinh.
- Trong khi giang bai, giao vien phai phan oan cac phan ng cua hoc sinh, giao vien phai
luon luon san sang co the thay oi thu thuat trnh bay khi can, mot cau chuyen vui ung
mc, cach at va giai quyet van e ket hp li noi, ieu bo net mat, cach dung ban ve,
bieu o, hnh anh va o dung day hoc trc quan khac e nhan manh mot iem nao o,
thnh thoang at cau hoi e nhan manh iem quan trong hoac kiem tra s theo doi bai
cua hoc sinh. S chuyen tiep noi dung thanh phan nay sang noi dung thanh phan khac
mot cach sinh ong.
- Khi giang bai nen dung the van noi hn van viet, dung cau n gian, de hieu va ung
ng phap, dung nhieu cau ngan va t cau qua dai, trnh bay co logic, co he thong cac y
kien. Loi tiep can nay tao khong kh thoai mai trong lp va t o tao nen moi lien he tot
ep t nhien gia Thay va Tro.
3 ieu bo, phong cach, c ch cua giao vien:
Cung gop phan vao s thanh cong cua bai giang, yeu to khach quan cua phng phap
thuyet trnh la noi dung bai giang, yeu to chu quan la phong cach dien at cua giao vien.
Giao vien khong nen ngoi yen mot cho e giang bai, nen ng ngay ngan, dang ieu t
nhien trc hoc sinh e moi ngi co the thay c. Thong thng nhng c ong cham, t
nhien khong lam xao lang hoc sinh, oi khi mot vai bc di chuyen qua ben nay hoac ben
kia giup nhan manh, cham dt mot iem trong bai e chuyen qua iem khac. Giao vien co
the i lai trc lp nhng tranh nhng c ong khong can thiet nh tung phan trong tay,
chong tay nghieng mnh tren ban. ieu bo, c ong cung giup vao viec truyen y ngha cua
li noi, mot cach lac au nhn hoc sinh nay mot lat roi nhn hoc sinh khac lam cho ca lp co

Trang-107-
cam tng nh nhn thay tng ngi, mot cai gi tay ung luc truyen y ngha nhieu hn li
noi. C ong cung co xu hng lam du s cang thang than kinh cua lp hoc va giup giao
vien lay lai bnh tnh.
3 Giong noi, toc o:
Cng o cua giong noi phai ln hn mc nghe can thiet e moi ngi trong lp eu
nghe ro. Neu lp ong, e ngh mot hoc sinh xa nhat cho biet co nghe ro khong? Khi noi
nen ket hp vi ghi chep luc giang noi dung bai hoc va lu y en phan ng cua ngi hoc se
e lo tren net mat neu khong nghe ro, cung khong nen noi ln qua lam cho ngi noi cung
nh ngi nghe de mau met. Giong noi cao thap cung anh hng en s chu y, giong eu
eu cung mot am sac lam cho ngi nghe buon te, ngi giao vien can biet thay oi giong
cao thap mot cach kheo leo tuy theo y ngha va tam quan trong cua moi cau, moi t.
Toc o noi cung anh hng en s tiep thu cua hoc sinh, noi nhanh qua hoc sinh
khong u thi gian e suy ngh va hieu. Thong thng nen noi nhanh oi vi nhng tai lieu
de hoc va a hoc, noi cham khi trnh bay mot van e kho hieu va mi. Thnh thoang nen
dng lai e hoc sinh nam c nhng iem quan trong ma giao vien muon lu y.
Khi giang bai, moi phan co tom tat va cuoi bai co tom tat chung. Tom tat va kiem tra
giup tranh nhng nhan thc sai va buoc chat cac iem chnh lai, giup hoc sinh de he thong
lai cac tri thc va tiep thu.
3 Hng dan hoc sinh:
Cach ghi chep vao tap va tai lieu phat tay bang cach ket hp bang phan, hoc sinh nen
ghi theo cach hieu, tom tat, khong ghi nguyen van tr nh ngha, cong thc. Ghi nhng y
chnh c ban, tranh ghi tran lan, ghi nhanh bang ky hieu, viet tat s o, ket hp vi hnh ve,
bieu o. am bao ghi chnh xac co he thong, co tnh logic va ghi va suy ngh e kp thi
phat hien nhng iem cha hieu, anh dau le tap nhng cho quan trong.
(c) Mot so tieu ch anh gia bai thuyet trnh
> Tnh va sc cua bai thuyet trnh: khi xem xet tnh va sc ca bai thuye trnh cn tra li
cac cau hoi sau:
- Bai tuyet trnh co va sc vi kha nang cua hoc sinh hay khong?
- Dien at noi dung co de hieu khong?
> Chc nang day hoc:
- Bai thuyet trnh co nhng muc tieu, chu tam nao?
- Hieu ng cua no ra sao (v du nh tang c kien thc, khi day c nhng quan tam,
tnh cam,)?
> Tnh lien thong, lien he vi nhau:
- Co dan dat t nhng hieu biet kinh nghiem cua hoc sinh hay khong?

Trang-108-
- Cac bc day hoc co dan dat lien thong lien he vi nhau ro rang khong?
> Tnh tron ven:
- Muc tieu a ra cho hoc sinh co ro rang khong?
- Co tap trung theo muc tieu noi dung a nh khong?
- Hoc sinh co tap trung cham chu lnh hoi khong?
- Co s dung nhng phng tien day hoc nao?
> Trnh bay:
- Giao vien thuyet trnh t do hay phu thuoc vao bai chuan b?
- S giao tiep vi hoc sinh the nao?
- Ngon ng trnh bay: t ng, cau?
- Co bien phap e gay s chu y cua hoc sinh khong?
- C ch ben ngoai the nao (hoat ong tay, chan, au)?
Thuyet trnh cho phep trnh bay chat che nhng van e l thuyet tru tng, phc tap,
li noi truyen cam lo gch chat che, hung bien trong sang se gay c cam xuc manh me
cho HS khi nghe giang.
Mot dang cua phng phap nay c ap dung e phat huy tnh tch cc cua HS o la
trnh bay neu van e. Ban chat cua phng phap nay la giao vien khong trnh bay van e
mot cach n thuan ma sap xep tai lieu nh the nao e neu ra nhng van e nhng mau
thuan can giai quyet, sau o ch ra con ng giai quyet van e. HS khong trc tiep tham gia
giai quuyet van e nhng vi nghe thuat cua ngi thay, HS cam thay nh ang tham gia
giai quuyet van e at ra, lam cho HS hao hng, tch cc hoc tap.
II. PHNG PHAP DIEN TRNH LAM MAU
1. NHNG C S CHUNG
a. nh ngha
Ngi hc c th hc thng qua s hng dn ca gio vin, nhng cng c th hc qua
vic quan st v bt chc hnh vi ca ngi khc. iu ny dn n phng php trnh din
lm mu trong dy hc.
Phng phap dien trnh lam mau la phng phap day hoc trong o giao vien trnh
bay cac thao tac vi o dung day hoc e hoc sinh trc tiep quan sat, nham nhan thc ung
an s vat, hien tng, cac th nghiem... hoac cac thao tac thuoc ky nang, ky xao nghe
nghiep, qua o hoc sinh nhan thc, ghi nh va lam theo cac thao tac mau.
b. ac iem
Giao vien la ngi bieu dien lam mau, hoc sinh quan sat.
Phng tien: thao tac + o dung day hoc + li noi cua giao vien.

Trang-109-
Qua phng phap dien trnh va lam mau hoc sinh ch mi nhan thc ma cha hnh
thanh ky nang ky xao...vv.
c. Muc ch cua trnh dien mau
Cung cap cac mau thao tac e ngi hoc lap lai hay van dung nham bo sung mot so
kien thc trc khi thc hanh.
Trnh dien rat a dang bao gom t viec neu v du minh hoa, dan chng cho bai thuyet
trnh, hay cho viec giai thch mot van e nhat nh, en dien ta mot thc nghiem, mot
quy trnh k thuat nh thao tac tren cac thiet b may moc...vv. Noi dung trnh dien co
the la cac hanh ong thc tien hay hanh ong tr oc.
Ren luyen ky nang quan sat, nhan thc ve qui trnh, ky nang
Lam cho hoc sinh hoc nghe hnh dung c ro rang tng ong tac rieng le cua ky
thuat lao ong va nhan thc c trnh t cac ong tac ay
Lam mau la ieu kien c ban nhat cho viec luyen tap mang tnh muc ch cua hoc
sinh hoc nghe va la mot phan quan trong trong viec hng dan ban au cua bai thc
hanh nh e giang giai ve qui trnh, hong hoc, sai lam nao o.
(a) Phan loai
Xet ve noi dung co cac loai:
Giao vien lam lam mau, hay trnh dien m u (1 ong tac, 1 cong tac).
Giao vien s dung o dung day hoc phng tien ky thuat day hoc e trnh dien minh
hoa mot so kien thc nh nguyen ly, s o, o th, bieu o, ban ve, vat that mo hnh.
Xet ve hnh thc co cac loai:
Giao vien dien trnh, lam mau.
Giao vien va hoc sinh lam mau.
Hoc sinh lam mau (co tap dt trc).
Chuyen gia lam mau.
2. CAC BC THC HIEN PHNG PHAP DIEN TRNH
a. Giai oan chuan b
Vic trnh din ca gio vin ch c hiu qu khi tt c hc vin trong lp u quan st
c y cc ng tc ca gio vin (.)
Th nht: B tr ch ngi cho hc vin trong lp. Thng thng cc bn trong phng
hc c b tr theo dy. iu ny gy kh khn cho vic quan st ca ngi hc, nht l
nhng hc vin ngi cui lp. V vy, cn b tr li ch ngi cho h. C th theo hnh ch U,
ch V ai cng quan st c. Trong iu kin cho php nn chia lp hc thnh tng nhm
nh. Vic b tr ch ngi cho hc vin cng cn ch n c im tm sinh l ca tng ngi:
chiu cao, c im v gic quan, thi quen, tnh cch,Trong mi trng hp, v tr gio vin
ng trnh din khng nn qu xa hc vin, m cng gn cng tt.

Trang-110-
Th hai: Tm hiu hc sinh, chun b cc bin php gy ng c hc tp, mc tiu
nhim v ni dung bi din trnh. Trc khi trnh din, gio vin cn bit ngi hc sn
sng tp trung quan st cha. y l vn quan trng, v trong phng php dng li, nu hc
vin sao nhng vic nghe trong vi pht, h c th xem v ghi ca ngi khc, cn trong trnh
din, iu ny kh thc hin c, do cc ng tc ca gio vin s tri qua. Cch lm thng
thng ca cc gio vin trc khi trnh din l a ngi hc vo trong tnh hung c tnh
khi ng (tnh hung c vn t duy, tr chi,). Mt khc, trc khi quan st, hc vin
cn c ph bin r rng v mc ch v ni dung trnh din; c lu nhng im trng
tm nh hng trc cho h tp trung ch vo nhng thao tc chnh ca gio vin.
Trong sut bui trnh din cn c s tham gia tch cc ca ngi quan st. lm c vic
ny, gio vin nn chun b trc cc cu hi gi m, cht vn v ng vin s dng i vi
hc vin; nhng yu cu m t, bt chc hay lp li hnh ng quan st c. i vi nhng
k thut trnh din phc tp hay cc th nghim, cn yu cu ngi hc chun b ghi chp v m
t chi tit bng li trc khi h t thc hnh.
Th ba: la chn v chun b nhng bi trnh din mu in hnh: Mc tiu ca
trnh din l cung cp cho ngi hc cc thao tc mu h bt chc, p dng hay lnh hi tri
thc. V vy, gio vin cn la chn v chun b nhng bi trnh din mu in hnh (nhng v
d, cc thao tc chun, chng hn thao tc khm bnh ca bc s lm mu cho cc hc vin
trong bnh vin). Ngun bi mu c th do gio vin v hc vin su tp, cng c th do chnh
hc vin trong lp lm ra.
Th t: gio vin cn luyn tp k cc ng tc. Cc thao tc c trnh din ca
gio vin phi c th hin theo trnh t logic nht nh mt cch thun thc. Trong , c
nhng thao tc ch yu v thao tc ph. Nu cc thao tc c din ra ri rc, thiu logic (thm
ch sai), th hiu qu trnh din rt thp. V vy, trnh din thnh cng, gio vin cn luyn
tp k cc ng tc; ghi chp v chun b y cc thit b cn dng cho bui trnh din (k c
nhng thit b d phng); cn lu v nhn mnh cc thao tc ch yu, quan trng ngi
hc ghi nh. Phi tnh n cc yu t an ton cho c ngi trnh din v ngi quan st, nht l
i vi nhng trnh din trn thit b k thut, my mc hay th nghim...
b. Giai oan tien hanh dien trnh
Vic chun b rt quan trng, nhng quyt nh thnh cng bui trnh din l qu trnh
th hin ca gio vin trc ngi hc. Xoay quanh vn ny cn ch mt s yu cu sau:
- Ch bt u trnh din khi ngi hc c b tr ch ngi hp l v sn sng quan
st.
- Sp xp cc thit b theo ng trnh t ca chng trong hnh ng trnh din. Nn gii
thiu s qua cc thit b cho ngi hc bit, trc khi s dng chng.
- Trnh din kt hp vi gii thch khng ch v cch lm (bt chc, lp li hoc vn
dng c) m cn phi gii thch ti sao li lm nh vy.
- Th hin chm tng ng tc, cn lp li nhng ng tc phc tp, kh. Nhng ln lp
li sau c th tin hnh nhanh dn.

Trang-111-
- Va trnh din, va gii thch, va quan st ngi hc, va s dng cc cu hi gi m,
cht vn ngi hc. Vic gii thch c th di dng cu hi: Ti sao ti lm th ny?
Ti s lm g tip theo? iu g s xy ra nu ti s lm th ny?... K thut phi hp
trn y rt kh, nhng nu thc hin c s mang li hiu qu cao.
- Thng xuyn thu nhn thng tin phn hi t pha ngi hc. pht hin nhng thng
tin ny, ngoi vic t cc cu hi v cu tr li ca ngi hc, gio vin c th lp li
cc thao tc di hnh thc ngi thc hin theo s hng dn ca ngi hc. Nu
c, ngi dy c th thc hin mt vi ng tc sai kim tra mc hiu bit
ca ngi hc.
- Cn lu n kha cnh ca trnh din l ngi hc hc qua bt chc, hc theo mu
hnh vi. Ngi hc ch nhiu hn n hnh vi ca ngi dy so vi li ging. V vy,
khng ch nhng hnh ng c thc m c nhng hnh ng khng ch , theo thi
quen ca ngi dy cng c gi tr dy hc. Do , mun m bo thuyt trnh thnh
cng th ngi dy cn ch c nhng hnh ng tng nh nh nht: sp t thit b,
tt cng tc sau khi trnh din,.
Mt s k thut trnh din:
Gio vin c th s dng nhiu cch trnh din. Di y l mt s cch thng dng:
- Trnh din khng cn gii thch. Theo cch ny, trc khi trnh din, gio vin cn nu
r trong phn trnh din tip theo s khng c gii thch v yu cu ngi hc quan st
cn thn sau tr li cc cu hi ca ngi dy. Yu cu ny thng c gi tr kch
thch s ch ca ngi hc, c bit l nhng chi tit phc tp hoc kh hiu.
- Trnh by c gii thch. y l cch trnh by ph bin nht v thng em li kt qu
cao, v c s kt hp gia hnh ng vi li m t, gii thch ca ngi dy. Theo cch
ny, ngi dy va trnh din tng ng tc va m t bng li cch tin hnh hnh
ng , kt hp vi cu hi gi m, dn dt ngi hc tham gia vo vic trnh din ca
gio vin.
- Ngi hc t trnh din. Theo cch ny ngi hc c th t trnh din di s hng
dn ca ngi dy. y l cch kh ph bin trong vic cng c cc v d hoc cc th
nghim c lp li. Chng hn nh hc vin lm bi tp, gii quyt cc tnh hung
theo m hnh mu,.
Cc bc tin hnh din trnh lm mu:
- Lam mau vi toc o bnh thng: Hoc sinh hoc nghe nam khai quat ve cong viec ay.
Giao vien neu ra cac bc cong viec.
- Lam mau vi toc o cham: Chia cong viec ra cac thao tac, ong tac rieng biet, trong o
phai phan biet ro cac phan cong viec chang han nh ieu khien cong cu, kep phoi lieu...
va neu bat cac bc chuyen tiep gi chung. Trong tam ay la viec giang giai. Neu can
thiet th phai dng lai e giang giai khi chuyen thao tac ong tac. Khi o hoc sinh phai
nam mot cach chnh xac tng ong tac rieng re va ghi nh trnh t cua cac thao tac,

Trang-112-
ong tac. Lap lai viec lam mau nhng thao tac, ong tac mi hay ac biet phc tap.
Nhat la oi vi nhng ong tac mi, giao vien phai giang giai can ke.
- Lam mau tom tat toan bo cong viec vi toc o bnh thng: Mc ch cua bc nay la
nham tao hoc sinh an tng tong the ve tien trnh cong viec. Khi lam mau, giao vien
phai thc hien trong cac ieu kien y nh sau o hoc sinh se luyen tap. ieu o lam tang
tac dung chuan mc cua viec lam mau. Phai sap xep sao cho tat ca hoc sinh eu co the
quan sat c moi viec e ghi nh tien trnh cong viec. Giao vien phai lam mau trc
ay u ca nhom hoc sinh hoac lam sao e phan phoi eu kha nang quan sat cho ca
nhom. Viec giao nhiem vu quan sat se lam tang s chu y cua hoc sinh trong khi lam
mau.
c. Giai oan cung co
Sau khi din trnh lam mau giao vien phai xem tat ca hoc sinh a nam vng qua trnh
cong nghe vi nhng iem chi tiet cua no cha. Giao vien yeu cau hoc sinh co nhiem vu
nhac lai va giang giai, lam mau lai trc to, nhom qua trnh cong viec. Trong khi cac hoc
sinh khac phai chu y phat hien sai sot va bo sung. Neu nh ket qua kiem tra cha thoa man
th giao vien phai lam mau lai lan na trc khi cho hoc sinh tien hanh luyen tap.
3. VAN DUNG VA ANH GIA BAI DIEN TRNH LAM MAU:
a. Van dung:
- Khi lam mau giao vien phai thc hien trong cac ieu kien y nh sau o hoc sinh hoc
nghe se luyen tap, ieu o lam tang tac dung chuan mc cua viec lam mau. Phai sap
xep sao cho tat ca hoc sinh eu co the quan sat c moi viec e ghi nh c tien
trnh cong viec.
- Gi cac bc theo trnh t phu hp.
- Tam ngng lai nhng iem chot, at cau hoi e chac chan rang cac hoc vien ang
theo doi.
- Giao vien phai lam mau trc ay u cac to hp hoc sinh hoc nghe hoac lam sao co
the phan phoi eu kha nang quan sat cho ca to. Viec giao nhiem vu quan sat se lam
tang s chu y cua hoc sinh trong khi lam mau.
- Dien trnh tron ven mot ong tac hoan chnh e tao s tin tng cho hoc sinh.
- Trong khi giai thch ve thiet b th khong nen noi quay mat vao thiet b ma phai theo
doi hoc sinh.
- S dung cac phng tien trc quan e lam sang to cac bc phc tap. Cac bieu o
treo tng la rat hu dung cho viec trnh dien xng thc hanh, chung con lu lai
tren tng trong suot thi gian thc hanh.

Trang-113-
- Bang cac cau hoi nh: Toi lam g ay?, Tai sao phai can thiet lam cai o theo
cach nay?, Cai g xay ra neu toi lam ieu o bang cach khac?.
b. anh gia bai dien trnh lam mau:
Sau ay la mot so tieu ch anh gia bai dien trnh lam mau:
Trc khi trnh dien :
- Sap xep moi trng vat chat? Thc tap trnh dien trc?
- Thu thap toan bo cong cu, thiet b, phu kien can thiet va o dung day hoc trc quan?
- Xay dng danh muc kiem tra ky nang? e phng tien day hoc trong tam tay?
Trong khi trnh dien :
- Trnh bay ky nang can c trnh dien? am bao chac chan tat ca eu nghe, nhn
thay.
- Noi vi hoc vien ch khong noi vi thiet b? Trnh dien cac bc mot cach cham rai.?
- Ch trnh bay moi qui trnh mot lan? Gi cac bc trnh dien theo trnh t ung?
- S dung o dung day hoc trc quan e lam ro cac bc phc tap.
- Nhan manh nhng iem kiem tra an toan va nhng iem gay can.
- Loi cuon hoc vien bang cach hoi ho mot so cau hoi tom tat.
- Lap lai toan bo hay tng phan cuoc trnh dien neu can.
CAU HOI THAO LUAN VA ON TAP
Cau 1: Phng phap thuyet trnh: nh ngha, y ngha s pham, u iem, han che?
Cau 2: Phng phap thuyet trnh co cac hnh thc nao? Hay phan tch va cho v du minh
hoa?
Cau 3: e thc hien tot nhiem vu truyen at kien thc cho hoc sinh, bai thuyet trnh can co
cau truc noi dung ra sao?
Cau 4: Trnh bay ngan gon quy trnh day mot bai thuyet trnh?
Cau 5: e bai day bang thuyet trnh co hieu qua tot, can co nhng bien phap nao?
Cau 6: Hay trnh bay cac tieu ch anh gia mot bai thuyet trnh!
Cau 7: Hay trnh bay nh ngha, phan loai va muc ch s pham cua phng phap dien trnh
lam mau!
Cau 8: Hay trnh bay ngan gon cac bc thc hien mot bai dien trnh? Trc luc va trong luc
dien giao vien can lu y ieu g?






Trang-114-
BAI 3. CAC PHNG PHAP DAY HOC CO TNH CHAT OI THOAI
A. MUC TIEU DAY HOC
Hc xong bi ny sinh vin c kh nng:
Gii thch c muc ch s pham cua phng phap day hoc co tnh chat oi thoai.
Trnh bay u nhc iem cua phng phap am thoai, phng phap thao luan.
Trnh bay quy trnh to chc bai day bang phng phap thao luan.
Trnh bay yeu cau c ban khi s dung phng phap am thoai.
B. NI DUNG
I. PHNG PHAP AM THOAI
1. NHNG C S CHUNG
(a) Khai niem
Phng phap am thoai la phng phap hoi ap trong day hoc, trong o giao vien at
ra cau hoi, khch le va gi m e hoc sinh da vao kien thc a hoc ma tra li nham rut ra
nhng kien thc mi hay cung co hoac kiem tra.
Phng phap am thoai la phng phap ma giao vien can c vao noi dung bai hoc
kheo leo at cau hoi e hoc sinh can c vao nhng ieu a biet ve kien thc, kinh nghiem
a co cua ban than hoac sau khi hoc sinh quan sat hnh, oc tai lieu, nghe bang ghi am..., a
ra nhng tri thc mi, hay nham cung co, m rong, ao sau nhng tri thc a tiep thu c
hoac nham tong ket he thong hoa tri thc a thu lm c, hay kiem tra, anh gia viec nam
vng tri thc cua hoc sinh.
(b) ac iem:
- Phng tien giao tiep la li noi, co s hoi ap gia giao vien va hoc sinh, at cau hoi
tra li.
- Co tnh kch le la vai to chu ao cua giao vien, giup cho hoc sinh hoat ong co tnh t
giac, t lc, tch cc tham gia vao qua trnh am thoai.
(c) Mc ch s pham cua phng phap:
- Tai hin kien thc va cung co kien thc
- Phat trien kien thc mi
- Lien thong vi kien thc kinh nghiem cua hoc sinh
- Phat trien nang lc dien at
(d) Phan loai
Da vao muc ch ly luan day hoc co the phan loai: am thoai gi m, am thoai
cung co, am thoai tong ket, am thoai kiem tra.

Trang-115-
Da vao tnh chat nhan thc cua hoc sinh gom, am thoai tai hien, am thoai giai
thch minh hoa, am thoai kiem tra.
Nhn chung phng phap am thoai chia ra 2 dang chnh :
(1) am thoai tai hien
La phng phap am thoai, trong o nhng cau hoi va tra li hng vao cung co, on
tap cac noi dung a hoc hoac tong ket, kiem tra bai mi. Tac dung am thoai tai hien la giup
hoc sinh ren luyen tr nh va tao s tin tng cho hoc sinh trong viec nam vng tri thc.
(2) am thoai gi m (am thoai phat trien)
Giao vien at ra mot he thong cau hoi lien tiep nhau e hoc sinh suy ngh va tra li
tng cau hoi e tm ra tri thc mi ma trc o ban than hoc sinh cha co kien thc nay.
am thoai gi m co 2 dang sau:
- am thoai gi m Algorit : cau hoi at theo mot trnh t Algorit, hoc sinh suy ngh se tm
ket qua.
- am thoai gi mi neu van e : He thong cac cau hoi- tra li xuat phat t tnh huong co
van e, cha ng ieu a biet va cai cha biet. hoc sinh phai t duy va tra li lan lut
cac hoi th cuoi cung a ra c ket qua giai quyet van e o.
(e) u iem va nhng han che cua phng phap am thoai
So vi phng phap truyen thu nh phng phap thuyet trnh, phng phap am thoai
co chu y en vai tro chu the nhan thc cua hoc sinh va neu van dung tot phng phap se co
nhng u iem sau :
3 u iem
- ieu khien tot hoat ong t duy cua hoc sinh, kch thch tnh tch cc hoat ong nhan thc
cua hoc sinh.
- Boi dng cho hoc sinh nang lc dien at bang li nhng van e khoa hoc mot cach
chnh xac, ay u, gon gang, nh lau tai lieu.
- Giup giao vien thu c tn hieu ngc t hoc sinh mot cach nhanh gon e kp thi ieu
chnh hoat ong cua mnh va hoc sinh. Thong qua o giao vien va co vai tro ch ao
nhan thc toan lp, va ch ao nhan thc cua tng hoc sinh.
3 Nhng han che
- Neu van dung khong kheo leo, am thoai tai hien chiem nhieu thi gian th khong phat
trien tr tue cua hoc sinh.
- Neu qua nhieu cau hoi se mat nhieu thi gian, anh hng ke hoach len lp.
- am thoai co the tr thanh oi thoai gia giao vien va mot vai hoc sinh, khong thu hut
toan lp tham gia vao hoat ong chung.
2. NHNG YEU CAU C BAN TRONG VIEC S DUNG PHNG PHAP

Trang-116-
(a) at cau hoi
3 ac iem cua cau hoi tot:
- Cau hoi phai kch thch s suy ngh, oi hoi hoc sinh phai gia cong tr nh va van dung tri
thc, tranh cau hoi co, khong? ung, sai? Neu co giai thch ly do?
- Cau hoi phai van tat, ro rang, de hieu va ay u, moi lan nen hoi mot cau, nen dung
ngon ng n gian, va sc trnh o hoc sinh, tranh nhng cau hoi hai ngha l m, hoi ky
lai khi co nhieu cau tra li.
- Cau hoi phai co muc ch, lien quan trc tiep ti tai lieu c ban trong bai va c at
ung v tr va ung luc trong bai e nhan manh iem chot.
- Cau hoi kch thch s quan sat (at iem, bien phap).
- Cau hoi van dung phng phap logc, hng dan kha nang khai quat hoa, he thong hoa
cac moi quan he nhan qua...
- oi vi cau hoi tai hien, giao vien oi hoi hoc sinh phai tch cc a ra noi dung tai lieu
a c lnh hoi trc ay, vach ra y ngha c ban cua tri thc a hoc, van dung nhng tri
thc a hoc o e giai quyet van e mi. Cau hoi phai neu c ban chat cua nhng s
vat, hien tng hnh thanh va phat trien t duy logic.
- Khoi lng cua nhng khai niem trong cau hoi cua giao vien khong c vt qua kha
nang tm ra cau tra li cua hoc sinh (cau hoi va sc va e hoc sinh co thi gian suy ngh
tra li).
3 Soan cau hoi: at cau hoi nhieu dang khac nhau
- Loai xac nh : Ai? Tai sao? The nao? au? Bao gi? Cach nao? Lam g?
- Loai la chon va giai thch.
- Loai gi m: liet ke, mo ta, chng minh, giai thch, so sanh, phan tch, tong hp.
- Loai anh gia: nhan xet, phe bnh, y kien rieng, th du.
- Loai gi m s ham muon hieu biet bai mi? ien la g?
- Loai loi cuon s chu y cua hoc sinh l enh hoac th : Anh hay tom tat cac ieu va
noi xong.
- Loai gi m bai giang mi, cau hoi mach lac, co he thong, theo trnh t a hoach nh
can than trc, i t ieu a biet, t de en kho, t nguyen nhan en ket qua hoac theo
phng phap quy nap hay suy dien.
- Kch thch hoc sinh suy ngh t lap theo mau trong sach hoac cua thay con ai muon ong
gop y kien, muon hoi g, y kien rieng ve van e nay, co the giai bang cach khac hn.
- Cau hoi phai co ap an kem theo e anh gia cau tra li cua hoc sinh.
3 Ky thuat at cau hoi va goi hoc sinh tra li:

Trang-117-
Giao vien at cau hoi cho toan lp, nghe suy ngh (noi cham rai, ln e moi ngi
cung nghe, khong lap lai nhieu lan), ch nh cho hoc sinh tra li. Khi hoc sinh nao o tra li
xong, can yeu cau cac hoc sinh khac nhan xet bo sung cau tra li (ung, sai, thieu, tha, dien
at ro hn) nham kch thch chu y va kch thch hoat ong chung cua toan lp. Giao vien
cung tao ieu kien cho hoc sinh nh chnh, bo sung. Sau o giao vien nhan manh cau tra li
ung cua hoc sinh.
Van e goi hoc sinh, nen tranh goi mot so hoc sinh nhieu lan va bo quen mot so khac.
Muon nh vay nen dung nhng the ten va dung cach nao o e anh dau so hoc sinh tra li
trong gi hoc. Cau hoi phai va sc trnh o ngi hoc, e duy tr nhp ieu can thiet cua
phng phap am thoai va bao am tnh ca biet trong day hoc. Giao vien chuan b nhng cau
hoi kho va cau hoi de, nen danh cau hoi kho cho hoc sinh gioi. Tuy nhien, van e nay con
phu thuoc vao tnh huong cua lp, oi luc hoc sinh kha cung theo doi s phat bieu cua cau
hoi de va hoc sinh kem cung hieu c cau hoi kho nh s dan dat tng bc cua giao vien.
(b) Thai o cua giao vien :
Khuyen khch hoc sinh tra li bang cau hoi phu, net mat vui ti, lang nghe, te nh,
khong che dieu cau tra li sai, khong kh thoai mai khong co s chong oi, tranh oi thoai
tay oi gia giao vien va hoc sinh hoac nhom rieng. Giao vien nen lang nghe thac mac cua
hoc sinh, phc tap nen e cuoi bai giang hoac dien trnh, giao vien se giai thch.
Tham do la mot ky xao ao xi suy ngh cua hoc sinh e tm ra y tng, y kien.
Cac kieu tham do nh :
- Im lang cho phep hoc sinh co thi gian suy ngh va co the noi vi ban nhieu hn (co
gii han thi gian).
- Khch le xin c tiep tuc
- Chi tiet hoa hay cho toi biet ro hn.
- Lam ro y ban nh noi g vi
- Thach thc nhng neu ieu o ung, th ieu g se
- Bang chng ban co bang chng g cho thay rang.
- S lien quan phai, nhng phng phap dung vao ay the nao.
- Neu th du : cho toi mot v du cu the ve.
Trong trng hp hoc sinh khong tra li cac cau chung giao vien at ra, co the do cac
cau hoi khong ro rang hoac bai giang cha ro trong tam. V the, giao vien phai tm cach at
lai cau hoi khac phu hp vi kha nang nhan thc cua hoc sinh.
(c) anh gia cau tra li cua hoc sinh :

Trang-118-
e hoc sinh biet cau tra li ung hay sai nhieu t bang cach hieu mot cach khac cau
tra li cua hoc sinh hoac gi m them nhng khong nen thanh thoi quen luon nhac lai cau tra
li cua hoc sinh. Khi hoc sinh tra li giao vien lu y:
- Cau tra li phai ro rang e moi ngi co the nghe thay ro.
- Nhng nhan thc sai lam hoac nhng tin tc khong chnh xac, can c sa cha, bo sung
ngay .
- Khong kh trong lp thoai mai, hp tac, khong co s chong oi gia hoc sinh.
- Viec quan trong nhat phai lam la nghe cau tra li. Hay xem xet bon kha nang co the va
cac ng x cua hoc sinh.
(1) Tra li ung: khen ngi, tha nhan hoc sinh o.
(2) Tra li ung mot phan : au tien khang nh phan tra li ung, roi e ngh ngi
khac bo sung, cai tien phan khong ung.
(3) Tra li sai:
- Ghi nhan ong gop cua hoc sinh o, sa cau tra li, khong phai sa hoc sinh.
- e ngh nhng ngi khac tra li.
- Neu can lam ro them, thong bao vi hoc sinh se quay tr lai.
- Khong phe bnh hoc sinh.
(4) Khong tra li:
- ng lam to chuyen, hoi mot hoc vien khac.
- at lai cau hoi di dang khac.
- Dung cac phng tien nhn e lam sang to cau hoi roi hoi lai.
- Giang lai khai niem o hoac yeu cau hoc vien tm trong cac tai lieu tham khao.
3. MOT SO NH HNG ANH GIA BAI DAY BANG PHNG PHAP AM
THOAI
nh gi mt bi dy bng phng php thuyt trnh ngi ta cn c co cc yu t sau:
Cac chc nang day hoc cua phng phap
- am thoai co khi day s chu y cua hoc sinh hay khong?
- am thoai co tao c y thc ve van e hoc sinh hay khong?
- am thoai co tai hien c kien thc hoc sinh khong?
- am thoai co dan dat hoc sinh trien khai phat trien kien thc mi khong?
- am thoai co van dung cung co kien thc hay khong?
Cau truc am thoai
- Bai am thoai co tuan thu theo cac bc cau truc cua no hay khong?
Ky thuat at cau hoi
- Cau hoi co de hieu, ro rang phu hp vi trnh o cua hoc sinh hay khong?
- Co khoang thi gian thch ng e kch thch hoc sinh suy ngh khong?

Trang-119-
Vai tro chu the cua giao vien
- Phan ng cua thay giao trc cac cau tra li cua hoc sinh: co gay ong c hoc tap tot
khong?
- Giao vien co khuyen khch kch thch tnh tch cc ong gop y kien (cau tra li) cua hoc
sinh hay khong?
- Giao vien co dan dat hoc sinh tra li ung hng, ung noi dung cua cau hoi hay
khong?
II. PHNG PHAP THAO LUAN
1. NHNG C S CHUNG
(a) Khi nim
Phng phap thao luan la phng phap dung li noi trong o giao vien hoac trng
nhom gi m ong vien va to chc cho hoc sinh tham gia y kien ve mot van e m, tren c
s o rut ra ket luan, kien thc mi, xac nh va lam sang to van e, trao oi y kien, tin tc
lien quan en bai hoc, chuan b cho mot ke hoach tm toi hay nghien cu van e...vv.
(b) ac iem cua phng phap thao luan:
- ay la phng phap to chc viec hoc tap mang tnh tch cc, t lc, t giac rat cao va
co tnh chat chu the.
- oi hoi ngi hoc phai co kien thc, kinh nghiem, co u tai lieu tham khao.
- Ngi hoc tm ra kien thc mi di s gi m cua giao vien.
- Phat huy tnh tch cc, nhn van e nhieu goc canh khac nhau.
- Ve mat xa hoi : thao luan tao ieu kien phat trien quan he gia cac thanh vien nhom
hoc sinh, nghe, noi, tranh luan, lanh ao.
- Ve mat giao duc phat trien tnh dan chu, hp tac hoc sinh.
(c) Muc ch s pham cua phng phap:
- Tao cho hoc sinh co c hoi lap luan bao ve y kien cua mnh.
- Tao cho hoc sinh co c hoi lang nghe y kien cua ban va ieu chnh quan iem cua
mnh
- a ra mot y kien quyet nh chung cua mot nhom hoac mot tap the t nhieu y kien,
kinh nghiem khac nhau
2. PHAN LOAI PHNG PHAP THAO LUAN
(a) Thao luan co hng dan:
Toan lp hay nhom nho cung e tai thao luan hoac khac e tai thao luan, nham a
ra nhieu y kien ket qua khac nhau t o thong nhat chung lai di s hng dan cua giao
vien.

Trang-120-
(b) Bao cao Xemina co thao luan:
Sau khi bao cao chuyen e, ngi nghe se ong gop y kien hoac neu thac mac, mot
hoac nhieu ngi se trao oi y kien vi ngi nghe, dan en ket luan.
(c) Toa am:
Theo cung mot chu e, co nhieu y kien co the mau thuan, khong kh on hoa, khong phe
bnh y kien, t rut ra ket luan.
(d) Tranh luan :
Thao luan cung mot e tai, nhieu ngi co nhieu y kien, co the bac bo y kien ngi
khac e bao ve y kien nhom tren c s co dan chng tai lieu, khong kh kha cang thang.
Trong day hoc ky thuat bac THCN va day nghe, giao vien thng s dung phng phap
thao luan nhom co s hng dan.
3. U IEM VA HAN CHE
(a) u iem
Tang kha nang giao tiep hoc sinh va giao vien hoac hoc sinh vi hoc sinh.
Nhieu ngi trnh bay c nhieu y kien di goc nhn khac nhau. Vi thai o hieu
biet va chap nhan.
Co kha nang x ly thong tin, nhay ben vi cac quyet nh.
Phat huy tnh t giac, tch cc, t lc cua hoc sinh.
Tang tinh than hp tac, t to chc cua hoc sinh.
(b) Nhng han che
So ngi thao luan nhom phai co gii han.
Han che chu e mot so noi dung, mot so hoc sinh.
Ton nhieu thi gian chuan b, tien hanh, uc ket.
Ngi tham gia phai co kinh nghiem va u tai lieu tham khao.
Ngi hoc kho chu v phai suy ngh, chu y nhieu, gop y kien nhieu.
Mot so ngi con chu quan, thanh kien dan en bao thu, nguy bien, lac e.
4. TO CHC THAO LUAN NHOM
(a). Chuan b
Giao vien chon muc tieu cho buoi thao luan, ngha la xac nh ro ngi hoc biet, hieu
nhng g va muon thc hien ieu g trong hoat ong thao luan hoc sinh se lam c g vi
nhng thong tin va y tng trong thao luan (tranh luan/phan bac tren c s hp ly), bai tap
gom cac cau hoi c viet len bang phan hoac bang lat, hoac cau hoi phat tay kem cac
thong tin can thiet cho nhom hoat ong va t thac mac, cau hoi ve tnh huong a giai quyet
c hoac cha giai quyet, au la cot loi cua van e, thong tin nay au co lam cach nao
nao e co thong tin o hoac cau hoi o, van e can giai quyet trong mot buoi hoc, gia nh

Trang-121-
hoac giai thuyet, tieu ch cua cau hoi at ra. Cac nhom cung mot bai tap hoac nhng bai tap
khac nhau.
Giao vien soan phan nhap e, nhng tieu e chnh, cau hoi gi m, thach thc e lo i
cuon chu y cua hoc sinh chu e thao luan.
Giao vien xac nh ro so nhom, cac nhom thng phai bao cao phu hp, cang nhieu
nhom th thi bao cang nhieu, hnh thc bao cao (ai dien nhom trnh bay, hoac bang bieu
treo tng, phim trong, ong vai).
So ngi trong moi nhom t 3 7 ngi la tot va hp ly, so ngi ly tng la 3
ngi/nhom n gian, nhat tr cao. So ngi 4 -7 ngi phc tap, nhieu y ( ln hn 07 ngi
la nhom ln). Cach chon ngi trong moi nhom ngau nhien, d kien, em so theo s thch
quan he ban be chu e, nhom trong tam kha nang t thanh vien trng nhom, th ky, thanh
vien), nhom hnh thanh theo tng buoi, hoac hoc ky: nhom theo buoi cac thanh vien hang
say, nhom theo hoc ky e lien ket, hp tac, cung de met moi.
Hoat ong to nhom a dang: ong nao, sam vai, lam d an nghien cu tnh huong,
lam viec theo cap ong nao phat y va phan tch y kien...
Chuan b ni thao luan, phng tien ho tr cho buoi thao luan van phong pham cho
thao luan, v tr cac nhom ngoi thao luan nhn thay mat nhau.
(b). Tien hanh thao luan
Co nhieu cach tien hanh thao luan tuy thuoc vao muc ch nhiem vu, chu e cua bai
day. Mot cach tiep can thng c s dung la cho hoc sinh biet e tai thao luan ve muc
ch cua bai, sau o goi hoc vien phat bieu y kien ve e tai va ke en at cau hoi thach thc
e hoc vien tra li. V la mot cau hoi thach thc nen cau ap thng ch tra li mot phan nao
thoi. T o giao vien (nhom trng) loi cuon hoc sinh vao viec phat bieu y kien. Y kien se
c chia nho giai quyet tng phan hoac giai quyet theo kieu ke tha moc xch, hoac thay
oi quan iem ve mot van e, trnh bay theo th t thi gian hoac ch ro s khac nhau va
giong nhau gia cac loai y kien trong thao luan...
Duy tr cuoc thao luan:
e duy tr cuoc thao luan tien hanh soi noi giao vien phai thnh thoang a ra nhng
cau hoi gi m. Nhng nen tranh tra li nhng cau hoi cua lp. Neu mot cau hoi c at ra
cho giao vien th giao vien nen a lai ca lp bang cach noi. Th du nh : Trc khi toi co y
kien, toi muon nghe y kien cua cac em hoac Em nao muon tra li cau hoi o khong?. e
tranh hoc sinh co xu hng hoi thay, giao vien va theo doi thao luan va viet len bang
nhng iem quan trong ket qua cua thao luan. ieu nay lam cho hoc sinh co cam giac la
nhng ong gop a c ghi nhan va cung khuyen khch ho tham gia tch cc hn.
Lu y s tham gia eu an cua tat ca thanh vien:

Trang-122-
Trong thao luan co xu hng cac hoc sinh lanh le, xong xao thng thch phat bieu
con cac hoc sinh de dat t tham gia. Nhiem vu cua giao vien la lam cho moi ngi eu ong
gop y kien. Cac hoc sinh t noi can c ong vien them bang cach giao vien a ra nhng
cau nh : Em muon them g vao y kien va roi khong? hoac e ngh em phat bieu y kien
va roi theo cach khac? hoac Em thay con ly do g khac khong?. Nhng cau hoi nay tao
dp cho hoc sinh kiem iem va phan oan nhng y kien cua mnh va cung cho ho thay rang
y kien cua ho a c nghe e giup cho hoc sinh co s co gang tm hieu, lu y nhng hoc
vien co gap kho khan khi phat bieu y kien.
Trong qua trnh thao luan oi khi co nhng phat bieu sai lam hoac khong thch hp
theo s mong muon cua giao vien. Giao vien khong nen lay o lam mot van e tranh luan.
Nen i gan cuoi gi khi tom tat mi em van e ra e tiep tuc trao oi them.
Hng dan thao luan i ti ket qua mong muon:
en iem nao o cua thao luan, lp bat au la chon nhng y kien va e ngh noi
bat, giao vien can phai hng dan s la chon o va liet ke len bang e moi ngi eu thay.
Nhng ket luan nen gi vo danh khong can phai c neu ro la cua ai a ong gop, co the
lay bieu quyet.
(c). Ket thuc thao luan: anh gia buoi thao luan
S chuan b e tai thao luan cua thanh vien lp; So ngi tham gia thao luan.
Noi dung thao luan so vi muc ch yeu cau at ra.
Khong kh buoi thao luan co hp ly, tranh luan, co thoa man trc khi ra ve khong.
Tom lai buoi thao luan tot:
3 Nhap e e sa soan cho hoc sinh ve van e se thao luan va thu hut s chu y cua
hoc sinh. Co the m au bang:
Xac nh mot hoac nhieu s viec; Xac nh mot y kien; Dung mot th du minh hoa.
Dung mot bai dien trnh e chng minh hoac tranh anh...vv.
3 Xay dng thao luan tren c s kien thc va kinh nghiem cua hoc sinh a co.
at cau hoi quanh chu e e gi cuoc thao luan lien tuc khong lac e, hoi xa e mc o
toi thieu, duy tr cuoc thao luan cho can bang. Ngay khi bat au hay khi kch thch s tham
d t giac va gi a nay suot buoi. Khuyen khch hoc sinh rut re va gii han hoc sinh qua
khch.
3 Khong nen e hoc sinh ghi chep ma e ho tap trung thao luan. Giao vien (hoc
sinh) nen ghi (lu) nhng y quan trong, nhng ket luan tren bang.
3 Tom tat tieu ket sau moi phan va cuoi cung tom tat tong ket bai.



Trang-123-
CAU HOI THAO LUAN VA ON TAP
Cau 1: Phng phap am thoai: khai niem, ac iem, y ngha s pham?
Cau 2: Phng phap am thoai co nhng loai nao? Hay neu u nhc iem cua phng phap
am thoai?
Cau 3: Neu ngan gon nhng yeu cau c ban khi s dung phng phap am thoai?
Cau 4: e anh gia bai day bang phng phap am thoai, ngi ta can c vao nhng yeu to
nao?
Cau 5: Phng phap thao luan: nh ngha, ac iem, muc ch s pham?
Cau 6: Phng phap thao luan co nhng loai nao? Hay neu u nhc iem cua phng phap
thao luan?
Cau 7: Trnh bay quy trnh to chc bai day bang phng phap thao luan?

























Trang-124-
BAI 4. TO CHC DAY THC HANH
A. MUC TIEU DAY HOC
Sau bai hoc nay, ngi hoc co kha nang:
- Trnh bay c cach phan loai cua phng phap thc hanh va ban chat cua tng loai.
- Trnh bay c cach van dung phng phap thc hanh 3 bc, 4 bc, 6 bc.
- Trnh bay c u nhc iem cua phng phap thc hanh.
B. NOI DUNG
I. C S LY THUYET VE PHNG PHAP DAY THC HANH
1. KHAI NIEM
Day hoc c dien ra di nhieu hnh thc to chc khac nhau nham at c cac
muc tieu day hoc cung nh phu hp vi nhieu noi dung ly thuyet hay thc hanh. phan nay
ch xet en cac phng phap day hoc chu ao trong viec to chc gi hoc thc hanh.
Phng phap day thc hanh la phng phap day hoc hng en viec lnh hoi va hnh
thanh mot ky nang, ky xao hoat ong nghe nghiep.

2. NHIEM VU CUA DAY THC HANH
Hoan thien va van dung hieu biet ky thuat
Hnh thanh va ren luyen ky nang ky xao lao ong
Hnh thanh va phat trien t duy ky thuat, boi dng nang lc ky thuat
Thc hien cac chc nang giao duc nh tac phong lao ong, hp tac, oc lap sang tao,
giai quyet van e, ve sinh moi trng.
Thc hanh kiem nghiem ly thuyet
3. PHAN LOAI
Phng phap day thc hanh c phan loai theo noi dung va hnh thc.
Phan loai theo noi dung:
- Thc hanh nhan biet: La xac nh vat mau, oi hoi hoc sinh phai co kha nang quan sat.
Giao vien phai hng dan hoc sinh quan sat bang giac quan va ket hp cac phng tien
day hoc khac, cac bien phap so sanh, oi chieu va hng dan hoc sinh co ky nang, thoi
quen quan sat.
Phng phap dy thc hanh la phng phap day hc ma trong o hoc sinh da vao s
quan sat giao vien lam mau va tien hanh thc hanh t lc di s hng dan cua giao
vien, nham giup cho hoc sinh ren luyen ky nang thc hanh.

Trang-125-
- Thc hanh khao sat: oi hoi hoc sinh phai phan tch cac d kien e co u c s nam
vng noi dung.
- Thc hanh kiem nghiem: oi vi mot noi dung hoc sinh a nam c ve mat ly thuyet
va thc hanh e kiem nghiem ly thuyet o. hnh thc nay ta co the gia thuyet (gia
thuyet la nhng phong oan hp ly da tren c s khoa hoc. Gia thuyet co the ung
hoac sai, ung khi ket qua thc hanh phu hp gia thuyet, sai khi ket qua khong phu hp
gia thuyet).
- Thc hanh theo quy trnh san xuat : Nham ren luyen hoc sinh co ky nang, ky xao nh:
thc hien mot san pham, thiet ke, s dung dung cu (o kiem tra, van hanh, cam tay, a
muc ch), sa cha, thao rap.
b. Phan loai theo hnh thc:
Phng phap thc hanh 4 bc, phng phap thc hanh 3 bc, phng phap thc
hanh 6 bc.
4. QUA TRNH HNH THANH KY NANG












Hnh 3.1: Qu trnh hnh thnh k nng - Hot ng ca gio vin v hc sinh
15

Ky nang co nhieu loai, nhng chung thng c hnh thanh theo nhng quy luat nhat
nh, thng bat au t viec nhan thc va ket thuc la bieu hien hanh ong cu the. Co the
tom tat theo hnh tren.
Qua s o tren cho ta thay, qua trnh hnh thanh ky nang hoc sinh gom ba giai oan:
(1) Giai oan hnh thanh ong c va lnh hoi hieu biet can thiet cho hoat ong.
Ket qua cua giai oan nay la hnh thanh bieu tng va hnh anh hanh ong, bao gom

15
Xem Nguyn Vn Bnh, Tran Sinh Thanh va Nguyen Van Khoi: Phng phap day ky thuat cong nghiep. Nha
xuat ban Giao duc, Ha noi, nam 1999, trang 84.
nh hng, thong
tin ky thuat
Lam mau Huan luyen
Hnh anh, bieu
tng van ong
ong hnh van
ong
Ky nang
Lnh hoi hieu biet
ky thuat
Bat chc Luyen tap
HS
KQ
GV

Trang-126-
nhan thc ve muc ch, nhiem vu va trnh t cac ong tac can thc hien. e at c ket
qua nay giao vien phai nh hng tao ong c hoc tap va cac hieu biet can thiet cho hoc
sinh.
(2) Giai oan tao dng ong hnh van ong: Nham chuyen bieu tng van ong thanh
cac van ong tay chan, hay con goi la ong hnh van ong. ong hnh co c nh quan
sat va bat chc mot cach co y thc nhng ong tac ang va a co trc ay. e ho tr
cho hoc sinh ong hnh giao vien can phai lam mau, giai thch ky lng cho hoc sinh ve
hanh ong can hnh thanh ky nang.
(3) Giai oan hnh thanh ky nang: giai oan nay ky nang c hnh thanh dan dan
nh tai hien, lap i lap lai nhieu lan nhng ong hnh a co ket hp vi viec phan tch,
ieu chnh van ong. Do o giai oan nay giao vien can to chc huan luyen cho hoc sinh.
T viec phan tch qua trnh hnh thanh ky nang tren chung ta thay c rang trong day
thc hanh can ket hp s dung nhieu phng phap day hoc n le khac nhau tuy theo muc
ch va noi dung cua tng giai oan nh phung phap lam mau quan sat, huan luyen
luyen tap. Cac giai oan hnh thanh ky nang la c s cho viec thiet ke cau truc bai day thc
hanh (giai oan hng dan ban au, hng dan thng xuyen, hng dan ket thuc) va cac
phng phap day thc hanh e cap phan ke tiep.
5. THC HIEN BAI DAY THC HANH
(a) Chuan b:
Giao vien phai:
- Chon phng an thc hanh da vao nhieu yeu to nh hoc sinh, thi gian, noi dung,
phng tien ma ta chon phng an ca nhan, ong loat hay nhom.
- Chuan b dung cu: trong tnh trang s dung c va u cho tng hoc sinh.
- Da tren phng an thc hanh a chon e chia nhom, phan cong hoc sinh.
- Kiem tra va sap xep dung cu, chu y yeu to an toan.
- Khi a co ay u phng tien th giao vien co the chon phng an ca nhan giao cho
tng hoc sinh thc hien vi phng tien va thi gian tng ng nhau.
(b) Giai oan tien hanh bai day: Thong thng c tien hanh theo 3 giai oan:
3 Giai oan hng dan m au:
Giao vien phai s dung mot so phng phap day hoc khac nh phng phap thuyet
trnh e trnh bay ro muc tieu bai hoc va phng phap dien trnh e hng dan cach thc
hien.
Giao vien s dung cac s o va nhan manh viec s dung dung cu va lu y cac moc
kiem, iem khoa.

Trang-127-
Giao vien kiem tra hoc sinh ve bai ly thuyet co tnh chat bat buoc.
3 Giai oan hng dan thng xuyen:
Sau khi hoc sinh a nam vng ve cach thc hien bai thc hanh th cho hoc sinh tien
hanh theo tng nhom, tng to hay ca nhan. Trong luc thc hanh hoc sinh ghi nhan nhng ket
qua vao phieu e giao vien co the anh gia.
Giao vien phai theo doi tng nhom hay tng ca nhan e hng dan kp thi va giai
ap nhng thac mac bao gom ca lp. Phai co s phan phoi thi gian e hng dan ong eu
tat ca hoc sinh.
3 Giai oan hng dan ket thuc:
Yeu cau ve mat s pham la phai ket thuc thc hanh trc gi qui nh e giao vien
nhan xet:
+ Phan tch ket qua thc hien va giai ap thac mac.
+ Lu y nhng sai sot ma a so hoc sinh vap phai
+ Cung co kien thc a hoc thong qua thc hanh.
II. CAC PHNG PHAP DAY THC HANH
1. PHNG PHAP DY THC HANH 4 BC
Muc ch chnh cua day thc hanh la hnh thanh ky nang cao hn la ky xao. T cau
truc to chc bai day thc hanh 3 giai oan tien hanh bai day tren, e day ky nang lan au
ngi ta chia hng dan m au va hng dan thng xuyen thanh mot mo hnh phng
phap mi la mo hnh phng phap 4 bc.
Mo hnh phng phap 4 bc la mot phng phap c xuat phat t thuyet hanh ong
va c cai tien thanh 4 bc co s dien trnh cua giao vien. No la mot phng phap quan
trong trong day thc hanh nghe ma o hoc sinh phat trien ca tr tue va ky nang thc hanh.
Co nhieu tac gia goi phng phap nay la phng phap day thc hanh. Phng phap nay
c tuan thu theo nguyen tac dien trnh /lam mau va lam theo sau o tien hanh luyen tap.










Trang-128-

























Hnh 3.2: Cau truc phng phap day thc hanh 4 bc
16

Bc 1: M au bai day, muc ch cua bc nay la khi day ong c hoc tap oi vi noi
dung bai hoc o va nham giup hoc sinh nhan biet c nhiem vu hoc tap. Nhiem vu day hoc
cua giao vien luc nay la:
- On nh lp, tao khong kh hoc tap.
- Gay ong c hoc tap.
- Xac nh nhiem vu cua hoc sinh, tieu chuan chat lng (ky thuat, qui trnh, thi gian,
noi quy).
- Kiem tra s chuan b dung cu, vat lieu cua hoc sinh.

16
Xem Arnold R, Lipsmeier A, Ott H: Berufspaedagogik Kompakt. Cornelsen, 1998, trang 39.
Bc 4: T luyen tap/ chuyen hoa
- T thc hien cac cong oan cong viec
- Can thiep vao bang s giup neu can thiet
- Kiem tra ket qua, kiem tra cac tieu chuan anh gia
- Hng dan cac ky nang tiep theo

Bc 3: Lam lai va giai thch
- Lam lai cac bc cong viec va giai thch lam cai
g, nh the nao, tai sao
- Giao vien: at cau hoi kiem tra, sa loi, em en
s chac chan, tao ong c hoc tap, khen ngi, kiem
trach, phe bnh co the
Bc 2: Lam mau va giai thch
- Lam mau va giai thch cai g, nh the nao, tai sao
(bc/cong oan cong viec la g? Bc cong viec
o lam nh the nao? va tai sao thc hien cong
oan o?)
- a ra nhng iem c ban
- Lap lai nhng bc cong viec
Bc 1: Trnh bay thong tin bai thc hanh, thao tac
can luyen tap
- Khi day s chu y
- Gii thieu, lam ro nhiem vu, kien thc s bo
T LUYEN
TAP
THONG
TIN
LAM
MAU
LAM
LAI

Trang-129-
Bc 2: Giao vien dien trnh lam mau: Dien trnh (giai thch + phan tch).
Muc ch cua bc nay la dien trnh lam mau e hoc sinh quan sat va tiep thu. Bi vay giao
vien can chu y:
- Phai sap xep lp sao cho toan bo hoc sinh co the quan sat c.
- Thc hien bai dien trnh vi toc o va phai, khong cung mot luc dien trnh nhieu thao
tac.
- Giang giai cung vi bieu dien.
- at cau hoi e thuc ay lp suy ngh hoc loi keo s chu y ca lp vao nhng iem chnh.
- Nhan manh nhng iem chnh.
- Lap i, lap lai mot vai lan, neu can thiet co the kiem tra lai s tiep thu cua hoc sinh.
Bc 3: Hoc sinh lam lai va giai thch (hoc sinh lam tng phan, b ng).
Muc ch cua bc nay la tao cho hoc sinh trien khai s tiep thu thanh hoat ong chan tay
giai oan au tien co s giup , kiem tra cua giao vien. Noi dung cua bc nay la:
- Hoc sinh neu lai va giai thch c cac bc cong tac.
- Hoc sinh lap lai cac bc cong tac.
- Kiem tra, ieu chnh lai hoat ong cho hoc sinh.
Bc 4: luyen tap oc lap (HS lam hoan chnh).
Muc ch cua bc nay la hoc sinh luyen tap ky nang. Noi dung cua bc nay la:
- Hoc sinh luyen tap.
- Giao vien quan sat, kiem tra, giup hoc sinh.
2. PHNG PHAP DY THC HANH 3 BC
Khi hoc sinh a co mot t ky nang ve hoat ong nghe nao o, nham luyen tap ky nang
cao hn , hoac nhng ky nang n gian th giao vien s dung mo hnh phng phap day thc
hanh 3 bc.
Phng phap nay co tac dung tao ieu kien cho hoc sinh tiep thu cac qui trnh thao tac
thc hanh e hnh thanh bieu tng va chuyen tai nhng tri thc thanh ky nang thao tac thc
hanh. Chnh v vay hoc sinh hoc tap con b ong vao nhng g giao vien truyen va phai lam
theo.








Trang-130-



















Hnh 3.3: Cau truc phng phap day thc hanh 3 bc
3. PHNG PHAP DAY THC HANH 6 BC
Ngoai muc ch hnh thanh ky nang thc hanh nghe, to chc day thc hanh theo mo
hnh phng phap nay con phat trien hoc sinh nang lc hp tac, t thu nhan thong tin va ky
nang lap ke hoach lao ong.
Mo hnh phng phap 6 bc xay dng tren c s cua ly thuyet hoat ong ket hp vi
chc nang hng dan va thong tin tai lieu e kch thch hoc sinh oc lap giai quyet nhiem vu
hoc tap, hnh thanh nhan cach.
Mo hnh phng phap 6 bc la mot phng phap a hp, trong o, hoc sinh t thu
nhan thong tin, nhiem vu hoc tap va tien hanh lap ke hoach, qui trnh, thc hien chung theo
cac phieu hoc tap.




Cac bc cua phng phap 6 bc:
1. Trnh bay thong tin bai thc hanh,
- Khi day s chu y
- Gii thieu, lam ro nhiem vu, kien thc s bo

2. Trnh bay ly thuyet ve bai thc hanh
- Noi dung ly thuyet, qui trnh luyen tap
- Phan nhom, giao nhiem vu
- Lu y ve an toan lao ong
( Hnh thc to chc hoc: toan lp)
3. To chc luyen tap
- Hoc sinh luyen tap theo qui trnh hng
dan bc 2.
- Giao vien quan sat, giup

T LUYEN
TAP
THONG
TIN
LNH HOI
LY THUYET

Trang-131-





















Hnh 3.4: Cau truc mo hnh phng phap day thc hanh 6 bc
17


Muc ch cua phng
phap
Nang cao nang lc hoat ong nh thu nhan thong tin, to chc thc
hien cong viec;
Khi day va van dung nhng kinh nghiem cua hoc sinh;
Chu ong, tch cc hoa ngi hoc;
Hoc sinh oc lap thu nhan thong tin;
Hoc sinh hp tac theo nhom e t lap ke hoach lam viec;
Chu trach nhiem trc san pham cua mnh;
T to chc lao ong;
T kiem tra anh gia.

17
Xem Arnold R, Lipsmeier A, Ott H: Berufspaedagogik Kompakt. Cornelsen, 1998, trang 40
1.
Nhng hng dan ban
u, nhim v thc
hnh.
6.
Cai g phai c
lam tot hn lan
sau?
Trao oi chuyen
mon vi giao vien
4.
Hoc sinh thc hien
nhiem vu theo ke hoach
3.
Nhom trao oi chuyen
mon vi giao vien e i
en quyet nh ke
hoach, qui trnh
5.
Ket hp vi phieu
kiem tra
2.
Nhom hoc sinh t lap ke
hoach, qui trnh lam
viec
1.
Thong tin
6.
anh gia
2.
Ke hoach
3.
Quyet nh
4.
Thc hien
5.
Kiem tra

Trang-132-
ieu kien cho viec s
dung phng phap

To chc hoc theo nhom;
Phai co cac tai lieu hoc tap ay u;
Co u khong gian va phng tien e hoc sinh hoc theo nhom.
Hoc sinh tch cc, t giac, oc lap va tinh than hp tac (va la
ieu kien va la muc tieu);
u iem Tch cc hoa hoc sinh
at c cac muc tieu giao duc nh chu trach nhiem cao, oc
lap sang tao.
Han che Ton nhieu thi gian, phai co ay u phng tien day hoc nh
phieu day hoc.
Vai tro cua giao vien:
- Tao ieu kien cho hoc sinh hoat ong oc lap
- Quan sat hoc sinh va co van khi co nhu cau
- Giao vien khong la trung tam cua qua trnh day hoc.

CAU HOI THAO LUAN VA ON TAP
Cau 1: Hay trnh bay khai niem cua phng phap day thc hanh!
Cau 2: Neu quy trnh hnh thanh ky nang va vai tro cua giao vien cung nh cac hoat ong
cua hoc sinh trong qua trnh o!
Cau 3: Neu quy trnh thc hien bai day thc hanh!
Cau 4: Hay trnh bay ban chat va muc ch s pham cua mo hnh phng phap 4 bc!
Cau 5: Hay trnh bay ban chat va muc ch s pham cua mo hnh phng phap 3 bc!
Cau 6: Hay trnh bay ban chat va muc ch s pham cua mo hnh phng phap 6 bc!













Trang-133-
BAI 5. HNH THC TO CHC HOC
A. MUC TIEU BAI DAY
Trnh bay va giai thch c cac ac iem cua hnh thc day hoc: day hoc toan lp
trc dien; day hoc ca nhan chuyen biet hoa; day hoc theo nhom.
Trnh bay c kha nang van dung cua hnh thc day hoc ca nhan chuyen biet hoa.
Trnh bay c cac bc thc hien cua hnh thc day hoc theo nhom.
B. NOI DUNG
I. AI CNG VE HNH THC TO CHC HOC
Hnh thc to chc hoc la mot pham tru cua phng phap day hoc. No co muc ch s
pham la nham vao cac muc tieu giao duc cong ong nh giao duc nang lc hp tac, tinh than
tng tr va tinh than hp tac hoc tap lao ong. e he thong hoa va phan loai ve hnh thc to
chc hoc cong ong, ngi ta can c vao moi quan he gia hoc sinh vi nhau va gia hoc
sinh va giao vien. Thng co ba hnh thc to chc hoc la:
(a) Day hoc toan lp
(b) Day hoc theo nhom
(c) Day hoc theo ca nhan
II. CAC HNH THC TO CHC HOC
1. DAY HOC TOAN LP - TRC DIEN
Day hoc toan lp la mot hnh thc to chc hoc pho bien ma trong o moi quan he gia
giao vien va hoc sinh co u the hn moi quan he gia hoc sinh vi nhau va tham ch khong
co moi quan he o. Trong hnh thc day hoc toan lp thng xuat hien cac phng phap day
hoc nh phng phap thuyet trnh, am thoai, dien trnh. u iem cua hnh thc to chc hoc
nay la truyen at c lng thong tin cho toan bo hoc sinh trong lp, chuan b bai t phc
tap. Song cung co nhng han che la s tch cc va sang tao cua hoc sinh kho c trien khai,
mat khac cac muc tieu ve cong ong kho co the thc hien. Trong hnh thc to chc day hoc
nay, giao vien luon la ngi chu the, con hoc sinh la khach the nh bang sau:
Bang 3.1: Hoat ong trong hnh thc to chc hoc toan lp trc dien
Hoat ong cua giao vien Hoat ong cua hoc sinh
Lam mau, dien trnh Lam lai
Ve viet len bang Chep, ve lai vao tap
Trnh bay vi vat thc, mo hnh, s o, o
th...vv.
Quan sat, theo doi, ghi chep
Thuyet trnh, mo ta, giai thch... Chu y lang nghe, theo doi
Hng dan Thu nhan va thc hien


Trang-134-
Hnh thc day hoc toan lp c s dung rong rai hn cac hnh thc to chc hoc khac
v no at c muc tieu ve kien thc cao va de to chc. Hn na cac nhc iem cua no co
the khac phuc bang cach giao vien xen ke thay oi cac hnh thc to chc hoc khac.
2. DAY HOC CA NHAN CHUYEN BIET HOA
Day hoc ca nhan la mot hnh thc cua hnh thc to chc cong ong hoc tap ma trong
o s ca the hoa c e cao. Hoc sinh co the t to chc hoc tap oc lap theo toc o phu hp
vi kha nang cua mnh. Trong thc te giao vien thng s dung khoang 10 15 phut ngay
trong hnh thc day hoc toan lp nh t cung co bai hoc, giai bai toan ap dung,... Hnh thc
to chc hoc nay khong phai la hnh thc t hoc ma la di s hng dan trc tiep va theo ke
hoach nh trc cua giao vien. Muc ch s pham cua no la:
Ca biet hoa ve kha nang hoc tap: Hoc sinh t to chc qua trnh hoc cua mnh
Ca biet hoa ve toc o hoc: HS t xac nh toc o hoc phu hp vi ac iem cua mnh
Day hoc ca nhan co the c to chc khi:
(a) Chuan b bai hoc mi: Hoc sinh c nhan nhiem vu t hoc nao o ve bai hoc mi.
V du: Hoc sinh oc tai lieu va rut ra nhng ac iem cua cac phng phap day hoc : thuyet
trnh, am thoai, thao luan, dien trnh va trnh bay trc quan e chuan b cho bai : Cac hnh
thc to chc day.
(b) Tiep tuc phat trien: Hoc sinh van dung nhng kien thc a hoc e t tm ra nhng
kien thc mi.
V du: Hoc sinh t ve cac hnh chieu ng, canh sau khi a biet cach ve hnh chieu bang.
(c) Van dung va cung co: Khi hoc sinh a co kien thc.
V du: Hoc sinh van dung kien thc ve hnh chieu ng, canh, bang e the hien ve ba hnh
chieu o ve mot chi tiet khac.
Mot so cau hoi nh hng cho viec to chc day hoc ca nhan:
(1) Muc tieu day hoc nao hoac phan muc tieu day hoc nao thch hp cho viec day hoc
theo ca nhan? mc o kho cua bai hoc ca nhan hoc sinh co the hoc tap oc lap
c khong va thi gian e thc hien co tnh hieu qua hay khong?
(2) Hoc sinh a co nhng kien thc, ky nang va phng phap nao e thc hien viec t
hoc? Hoc sinh co thoi quen hoc tap oc lap khong? Hoc sinh can nhng kien thc nao
e giai quyet viec t hoc o?
(3) Nhng phieu giao bai, phng tien can thiet nao phai chuan b cho hoc sinh? No ap
ng c chc nang ieu khien hoc sinh khong?
(4) Nhiem vu, bai tap va s phan phoi nhiem vu cho hoc sinh phai nh the nao? a iem
thc hien nhiem vu hoc tap c thc hien au?

Trang-135-
(5) Cho nao trong khi hoc sinh thc hien oc lap se gap kho khan va can nhng bien
phap nao e giup hoc sinh?
(6) Viec tien hanh anh gia thanh tch, ket qua hoc tap cua tng ca nhan hoc sinh phai
c tien hanh nh the nao? Cung co kien thc can phai gay c s chu y cua hoc
sinh bi muc ch cua hnh thc nay khong ch nham muc tieu hoc sinh hoc tap oc
lap ma con phat trien kien thc, ky nang, ky xao hoc sinh. Viec anh gia co the t
ho hoac thong qua am thoai hay kiem tra viet hay lam tiep bai hoc di dang bai tap
ve nha.
3. DAY HOC THEO NHOM
Day hoc nhom la mot hnh thc to chc cong ong hoc tap ma trong o khoang t 3
en 7 hoc sinh cung thc hien mot nhiem vu hoc tap mot cach oc lap. Hoc theo nhom hoc
sinh co ieu kien trao oi y kien cua mnh ve noi dung va cung vi cac hoc sinh khac trong
nhom tm ra mot li giai chung. Qui trnh to chc day hoc nhom c tien hanh theo cac
bc nh sau:
(a) Giao bi tp, hnh thnh nhm
Tuyn b mc tiu hot ng nhm;
Gii thch hot ng phi thc hin v kt qu mong i; Phn nhm (c nhm v cch
chia nhm)
Cung cp thng tin, ngun lc v thi gian; Cc cu hi ca hc sinh
(b) Cc nhm lm vic
Gim st tin cng vic; Thng bo thi gian cn li; Gi khi cn thit
(c) Trnh by kt qu
Hng dn cc nhm trnh by
Cc nhm trnh by
c kt v rt kinh nghim
Ty theo nhim v ca cc nhm, gio vin c th t chc hc theo nhm theo hai kiu
sau: Tat ca cac nhom cung co nhiem vu hoc tap giong nhau va cac nhom khong co chung
mot nhiem vu hoc tap. Sau ay la s o mo ta qui trnh to chc day hoc theo nhom (hnh 3.5)
Day hoc nhom, vai tro trung tam cua giao vien c giam i. Moi mot hoc sinh co the
hoat ong hoc tap theo kha nang cua mnh mot cach oc lap va co the trao oi y kien, lap
luan cua mnh trc nhom. Thong qua o ma at c cac muc tieu day hoc ve kha nang hp
tac, kha nang phe phan va oc lap, t giac hoc tap. Cung nh cac hnh thc to chc hoc tren
(toan lp, ca nhan) c thc hien xen ke vi nhau th tong hp c tat ca cac u iem va
lam giam i rat nhieu nhng han che.




Trang-136-


















Hnh 3.5: Cau truc to chc gi day hoc theo nhom

CAU HOI THAO LUAN VA ON TAP
Cau 1: Hay trnh bay ac iem cua hnh thc day hoc toan lp trc dien!
Cau 2: Hay trnh bay ac iem kha nang van dung cua hnh thc day hoc ca nhan chuyen
biet hoa!
Cau 3: Hay trnh bay ac iem va cac bc thc hien cua hnh thc day hoc theo nhom?












Giai oan 1:
Nhan biet van e,
phan tch van e
thanh cac muc nho.
Chia nhom, giao
nhiem vu.
Lap ke hoach thc
hien
Giai oan 2:
Lam viec theo nhom.
uc ket cac thong tin
Thao luan cac li
giai
Trnh bay ket qua
Giai oan 3:
Thuyet trnh va thong
nhat ket qua nhom.
Cai tien va hoan
thien ket qua
Hoc ket qua va tm
c cho en khi
thanh thao
Van e/ Nhiem vu
Toan lp
Cac nhom
Thong nhat ket
qua
Toan lp
Cung co
1. Gay y thc
2. Phan tch van
e
3. Giao nhiem vu
4. Lap ke hoach



5. Lam viec nhom
nho





6. Thong nhat ket
qua


7. Cung co

Trang-137-
BAI 6. PHNG PHAP DAY HOC GIAI QUYET VAN E
A. MUC TIEU DAY HOC
nh ngha va giai thch c phng phap day hoc giai quyet van e.
Neu va giai thch c ban chat cua tnh huong co van e trong phng phap day hoc
giai quyet van e.
Giai thch va cho v du ve cac ac trng cua phng phap day hoc giai quyet van e.
Trnh bay c khai niem, y ngha s pham, cac iem quan trong can lu y khi s
dung day hoc giai quyet van e bang phng phap nghien cu tnh huong.
Trnh bay c khai niem, y ngha s pham, cac iem quan trong can lu y khi s
dung day hoc giai quyet van e bang phng phap day hoc theo d an.
B. NOI DUNG
1. KHAI NIEM
Phng phap day hoc giai quyet van e la cach thc, con ng ma giao vien ap
dung trong viec day hoc e lam phat trien kha nang tm toi kham pha oc lap cua hoc sinh
bang cach a ra cac tnh huong co van e
Phng phap day hoc giai quyet van e la cach thc to chc cua giao vien nham
tao ra mot chuoi tnh huong co van e va ieu khien hoat ong cua hoc sinh nham oc lap
giai quyet cac van e hoc tap.
2. AC TRNG CUA DAY HOC GIAI QUYET VAN E:
Gom co bon ac trng sau:
2.1. AC TRNG C BAN CUA DAY HOC GIAI QUYET VAN E LA XUAT T
TNH HUONG CO VAN E
Tnh huong co van e (THCV) luon luon cha ng noi dung can xac nh, mot
nhiem vu can giai quyet, mot vng mac can thao g... va do vay, ket qua cua viec
nghien cu va giai quyet THCV se la tri thc mi, nhan thc mi hoac phng thc
hanh ong mi oi vi chu the.
Tnh huong co van e c ac trng bi mot trang thai tam ly xuat hien chu the
trong khi giai quyet mot bai toan, ma viec giai quyet van e o lai can en tri thc
mi, cach thc hanh ong mi cha he biet trc o. Co 3 yeu to cau thanh THCV:
Nhu cau nhan thc hoac hanh ong cua ngi hoc; S tm kiem nhng tri thc va
phng thc hanh ong cha biet; Kha nang tr tue cua chu the, the hien kinh
nghiem va nang lc.
ac trng c ban cua THCV la nhng lung tung ve ly thuyet va thc hanh e giai
quyet van e; no xuat hien nh tnh tch cc nghien cu cua chnh ngi hoc. THCV
la mot hien tng chu quan, mot trang thai tam ly cua chu the, trang thai lung tung

Trang-138-
xuat hien trong qua trnh nhan thc nh mot mau thuan gia chu the va khach the
nhan thc trong hoat ong cua con ngi ng vi mot muc tieu xac nh. Nhng thanh
phan chu yeu cua mot tnh huong hoc tap gom:
o Noi dung cua mon hoc hoac chu e;
o Tnh huong khi au;
o Hoat ong tr lc cua hoc sinh trong viec tra li cau hoi hoac giai quyet van e;
o Ket qua hoac san pham cua hoat ong;
o anh gia ket qua.
Tnh huong co van e trong day hoc la:
Khi hoc sinh muon at c mot muc tieu hoc tap nao o, nhng ho khong biet lam
the nao e at c muc tieu o. Khi o xuat hien mot tnh huong co mau thuan (mau
thuan nhan thc), ma hoc sinh muon at c muc tieu bat buoc ho phai ong nao
van e can giai quyet;
Van e nh la mot mau thuan gia cai a biet va cai cha biet
Bao ham mot cai g cha biet oi hoi phai tm toi sang tao, co hoat ong cua t duy
Cha ng mot ieu g o cha biet, la ieu kien cho s suy ngh..
Tom lai: ac iem noi bat cua tnh huong co van e la: Nhu cau, hng thu; Cau hoi
hay van e: cha ng cai a biet va cha biet; co kha nang giai quyet c.
Tnh huong co van e c giao vien tao ra nhng dang khac nhau nh: ot bien,
bat ng, khong phu hp, xung ot, bac bo, la chon.
2.2. QUA TRNH DAY HOC THEO PHNG PHAP GQV C CHIA THANH
NHNG GIAI OAN CO MUC CH CHUYEN BIET.
Co nhieu cach chia bc, chia giai oan e giai quyet van e. V du:
John Dewey e ngh 5 bc e giai quyet van e: Tm hieu van e; Xac nh van
e; a ra nhng gia thuyet khac nhau e giai quyet van e; Xem xet he qua cua
tng gia thuyet di anh sang cua nhng kinh nghiem trc ay; Th nghiem giai
phap thch hp nhat.
Kudriasev chia 4 giai oan: S xuat hien cua chnh van e va nhng kch thch au
tien thuc ay chu the GQV; Chu the nhan thc sau sac va chap nhan van e can
giai quyet; Qua trnh tm kiem li giai cho van e a c chap nhan giai quyet,
ly giai, chng minh, kiem tra; Tm c ket qua cuoi cung va anh gia toan dien cac
ket qua tm c
Nh vay hoc tap theo phng phap GQV la hnh thc day hoc o ta to chc c
THCV, giup ngi hoc nhan thc no, chap nhan giai quyet va tm kiem li giai

Trang-139-
trong qua trnh hoat ong hp tac gia thay va tro, phat huy toi a tnh oc lap cua
sinh vien ket hp vi s hng dan cua thay giao.
ac trng oc ao cua day hoc GQC la s tiep thu tri thc trong hoat ong t duy
sang tao.
Sau ay la mot so v du ve cac bc thc hien day hoc giai quyet van e:
Co nhieu tac gia e cap en van e nay, co tac gia trnh bay tien trnh theo 3, 4 hoac
5 bc va co tac gia chia day hoc giai quyet van e thanh 4 giai oan.
(a) Thc hien day hoc giai quyet van e theo 3 bc:
Bc 1: Tri giac van e
- Tao tnh huong gi van e
- Giai thch va chnh xac hoa e hieu ung tnh huong
- Phat bieu van e va at muc ch giai quyet van e o
Bc 2: Giai quyet van e
- Phan tch van e, lam ro nhng moi lien he gia cai a biet va cai phai tm
- e xuat va thc hien hng giai quyet, co the ieu chnh, tham ch bac bo va chuyen
hng khi can thiet. Trong khau nay thng hay s dung nhng qui tac tm oan va
chien lc nhan thc nh sau: Qui la ve quen; ac biet hoa va chuyen qua nhng
trng hp gii han; Xem tng t; Khai quat hoa; Xet nhng moi lien he va phu
thuoc; Suy ngc (tien ngc, lui ngc) va suy xuoi (khau nay co the c la m
nhieu lan cho en khi tm ra hng i ung)
- Trnh bay cach giai quyet van e
Bc 3: Kiem tra va nghien cu li giai
- Kiem tra s ung an va phu hp thc te cua li giai
- Kiem tra tnh hp ly hoac toi u cua li giai
- Tm hieu nhng kha nang ng dung ket qua
- e xuat nhng van e mi co lien quan nh xet tng t, khai quat hoa, lat ngc
van e va giai quyet neu co the.
(b) Thc hien day hoc giai quyet van e theo 4 bc
Bc 1: a ra van e
- a ra cac nhiem vu va tnh huong; a ra muc ch cua hoat ong
Bc 2 : Nghien cu van e
- Thu thap hieu biet cua hoc sinh; Nghien cu tai lieu
Bc 3: Giai quyet van e
- a ra li giai; anh gia chon phng an toi u
Bc 4: Van dung:
- Van dung ket qua e giai quyet bai tnh huong, van e tng t.

Trang-140-
2.3. QUA TRNH DAY HOC THEO PHNG PHAP GQV BAO GOM NHIEU
HNH THC TO CHC A DANG
Qua trnh hoc tap co the dien ra vi nhng cach to chc a dang loi cuon ngi hoc
tham gia cung tap the, ong nao, tranh luan di s dan dat, gi m, co van cua thay; v du:
Lam viec theo nhom nho (trao oi y kien, khuyet khch tm toi...);
Thc hien nhng ky thuat ho tr tranh luan (ngoi vong tron, chia nhom nho theo
nhng y kien cung loai...);
Tan cong nao (brain storming), ay thng la bc th nhat trong s tm toi giai
quyet van e (ngi hoc thng c yeu cau suy ngh, e ra nhng y hoac giai phap
mc o toi a co the co cua mnh);
Sam vai / tro chi ong vai (role play) (tap luyen cho ngi hoc tang them kha nang
ngh ra nhng hng khac nhau va phat trien ky nang giai quyet van e va giai quyet
xung ot.);
Mo phong (simulation) (co the coi nh m rong cua cach sam vai, thu hut ca lp ong
thi tham gia, tren c s tat ca hoc vien a hieu ro gay can goc, nham giai quyet
nhng van e phc tap lien quan en nhng con ngi, nhng nhom ngi co nhng
quan tam a dang);
Bao cao va trnh bay (thc hien nhieu cach lam, t ca nhan viet, trnh bay nhom
nho, bao cao cua nhom trc ca lp) ...
2.4. CO NHIEU MC O TCH CC THAM GIA CUA HOC SINH KHAC NHAU
Tuy theo mc o oc lap cua hoc sinh trong qua trnh giai quyet van e, ngi ta e
cap en cac cap o kha c nhau, cung ong thi la nhng hnh thc khac nhau cua day hoc giai
quyet van e:

Trang-141-
(1) T nghien cu van e
Trong t nghien cu van e, tnh oc lap cua hoc sinh c phat huy cao o. Ngi
thay ch tao ra tnh huong co van e, ngi hoc t phat hien va giai quyet van e o. Co the
cham chc mot chut: giao vien giup hoc tro cung lam la khau phat hien van e. Nh vay
trong hnh thc nay hoc sinh oc lap nghien cu van e va thc hien tat ca cac khau c ban
cua qua trnh nghien cu nay.
(2) Tm toi tng phan
Trong cach to chc nay, hoc sinh giai quyet van e khong hoan toan oc lap ma la co
s gi y dan dat cua thay khi can thiet. Phng tien e thc hien hnh thc nay la nhng cau
hoi cua giao vien va nhng cau tra li hoac hanh ong ap lai cua hoc sinh. Nh vay co s
an ket thay oi hoat ong cua thay va tro di hnh thc am thoai.
Vi hnh thc nay, ta nhan thay day hoc giai quyet van e co the tien theo phng
phap am thoai hoac to chc t nghien cu sau o bao cao lai. Net quan trong cua day hoc
giai quyet van e la tnh huong co van e ch khong phai la cau hoi. Trong mot gi hoc,
giao vien at nhieu cau hoi nham muc ch tai hien kien thc th o khong phai la day hoc
neu van e. Ngc lai, trong mot so trng hp, viec giai quyet van e cua hoc sinh co the
dien ra ma khong co mot cau hoi nao cua ngi thay.
(3) Trnh bay giai quyet van e
hnh thc nay, mc o oc lap cua hoc sinh thap hn hai hnh thc tren. Thay giao
tao ra tnh huong co van e, sau o thay tiep tuc at van e va trnh bay qua trnh suy ngh
giai quyet. Trong qua trnh nay co s mo mam, d oan, co luc thanh cong, co pha lan that
bai phai ieu chnh phng hng mi i en ket qua. Nh vay, kien thc c trnh bay
khong phai di dang co san ma chung c kham pha ra bang cach mo phong va rut ngan
qua trnh kham pha thc.
3. U IEM VA HAN CHE CUA PHNG PHAP
u iem
- ac biet phat trien t duy sang tao giai quyet van e hoc sinh.
- Vi tnh huong co van e ngi hoc sinh thay c moi lien he gia kien thc cu va kien
thc mi giup ho cung co va van dung kien thc. Mat khac hoc sinh thay co nhu cau va
hng thu trong viec tm kien thc mi.
- Trong qua trnh day hoc, hoc sinh that s tr thanh chu the .
Han che:
- Tuy theo phng phap cu the, nhn chung ton nhieu thi gian.
- Khong phai bai hoc nao cung tao c tnh huong co van e.
- Day hoc neu van e oi hoi mc o ca nhan hoa rat cao va giao vien co trnh o cao.

Trang-142-

4. CAC PHNG PHAP CU THE DAY HOC GIAI QUYET VAN E
4.1. PHNG PHAP NGHIEN CU TNH HUONG
a. Khai niem:
Phng phap nghien cu tnh huong la phng cach to chc nhan thc cho hoc sinh
di dang nghien cu tnh huong va giai quyet tnh huong co van e.
Tnh huong trong phng phap nay c mo ta va cau truc lai tnh huong thc tien
nghe nghiep, chuyen mon va c gii han ve pham vi o ln cua s kien. Ngi hoc thong
qua tnh huong va vi kinh nghie m cua mnh e hnh thanh quan iem va nang lc quye t
nh.
Phng php dy hc nghin cu tnh hung l mt phng php dy hc c tnh gii
quyt vn , trong vic dy hc c t chc theo nhng tnh hung gn vi nhng tnh
hung lao ng ngh nghip hoc tnh hung ca cuc sng c th. Thng qua vic gii quyt
vn trong cc tnh hung, gip ngi hc vn dng, lnh hi kin thc, k nng k xo, rn
luyn nng lc gii quyt cc tnh hung cuc sng v ngh nghip. Dy hc theo tnh hung c
th dn n nhng kt qu c bit v nng lc chuyn giao, chng hn hnh thnh nng lc
sng to, kh nng vn dng tri thc gii quyt nhng nhim v hoc tnh hung phc hp
trong cuc sng v ngh nghip.
Nhng c im chnh ca phng php nghin cu tnh hung:
Trng hp c rt ra t thc tin dy hc hoc phn nh mt tnh hung thc tin
dy hc. Do , mt trng hp thng mang tnh phc hp v nhiu tng bc.
Mc ch hng u ca phng php trng hp khng phi l vic truyn th tri thc l
thuyt m l vic vn dng tri thc vo vic gii quyt vn trong nhng tnh hung
c th.
Hc vin c t trc nhng tnh hung cn quyt nh, h cn xy dng cc phng
n gii quyt vn cng nh nh gi cc phng n , quyt nh mt phng n
gii quyt vn .
Hc vin cn xc nh nhng phng hng hnh ng c ngha quan trng trong
vic tm ra quyt nh
Muc ch cua phng phap
Luyen tap nang lc quyet nh, nang lc nhan xet;
T cac tnh huong cu the e hnh thanh tri thc tong the t o ngi hoc co the van
dung giai quyet cac trng hp cu the trong thc tien sau nay;
Th sc tri thc kinh nghiem cua ngi hoc tren c s o hnh thanh nhan cach mi.

Trang-143-
ieu kien e thc hien phng phap
Chng trnh mon hoc phai men e co the tien hanh c phng phap nay;
Tnh huong phai va sc, co y ngha, co tnh khoa hoc.
Nhng gii hn ca phng php trng hp:
Phng php trng hp i hi cao i vi gio vin: Nhim v truyn th tri thc ca
gio vin l th yu. Gio vin cn bit lm vic vi t cch l ngi iu phi v t
chc qu trnh hc tp
i hi cao i vi ngi hc: Hnh thc hc quen thuc l lnh hi tri thc c sp
xp sn mt cch h thng t gio vin khng cn thch hp. Hc vin cn bit vn
dng tri thc mt cch t lc. Hc vin thng c kh khn trong vic t lc vi mc
cao.
i hi cao i vi cc tnh hung c la chn. Cc tnh hung c la chn t
thc tin, c m t r rng v cn thc hin cc chc nng l lun dy hc sau:
o Trng hp tnh hung cn cha ng vn v xung t
o Trng hp tnh hung cn c th c nhiu cch gii quyt
o Trng hp tnh hung cn to iu kin cho ngi hc c th trnh by theo cch
nhn ca mnh
o Trng hp tnh hung cn va sc, ph hp vi iu kin thi gian v ngi hc
c th gii quyt c trn c s kin thc v k nng ca h.
b. Cac kieu phng phap tnh huong:
Cng vi s pht trin ca phng php, c nhiu dng nghin cu tnh hung khc
nhau c xy dng, chng khc nhau qui m v tnh cht ca vn c m t cng nh
trng tm ca nhim v khi nghin cu tnh hung. C tnh hung trng tm l vic pht hin
vn , hoc trng tm l vic gii quyt vn , hay trng tm l vic nh gi, ph phn cch
gii quyt vn trong thc tin. Sau y l bng tm tt mt s dng trng hp:
Bng 3.2. Cc dng ca phng php trng hp
18

Bc


Dng PP
Nhn bit vn



Chim lnh
thng tin
Tm cc phng n
gii quyt vn
/Quyt nh
Ph phn cch gii
quyt
Trng Trng tm: Cn Thng tin c Tm cc phng n So snh phng

18
Keiser 1976, trang 55

Trang-144-
hp tm
vn
(Case-
Study-
Method)
pht hin cc
vn n: vn
cha c
nu r
cho trc nhiu;
trong c c
cc thng tin
nhiu
gii quyt vn
pht hin, quyt
nh phng n gii
quyt
n gii quyt vn
vi quyt nh
trong thc t
Trng
hp gii
quyt
vn
(Case-
Problem-
Method)
Cc vn
c nu r
trong trng
hp
Thng tin c
cung cp y
Trng tm: Tm cc
phng n gii
quyt v quyt nh
phng n gii
quyt vn
So snh phng
n gii quyt vn
vi phng n
thc t
Trng
hp tm
thng tin
(Case-
Incident-
Method)
Thng tin cha
c nu ra y
trong khi m
t trng hp
Trng tm: Cn
t thu thp thng
tin cho vic gii
quyt trng
hp
Tm cc phng n
gii quyt v quyt
nh phng n gii
quyt trng hp

Trng
hp nh
gi
phng
n gii
quyt
vn
(Stated-
Problem-
Method)
Cc vn
c a ra
Cc thng tin
c cung cp
Phng n gii
quyt cng c
a ra. Ngi hc
cn tm nhng
phng n thay th
khc
Trng tm: Bnh
lun phng n
gii quyt a
ra trc

c. Cc bc tin hnh ca phng php
Tin trnh cc giai on c trnh by sau y l tin trnh l tng ca phng php
nghin cu tnh hung. Trong thc tin vn dng c th linh hot, chng hn c nhng giai
on c rt gn, ko di hn hoc b qua ty theo cc trng hp c th.


Trang-145-
Bng 3.3: Cc bc tin hnh phng php nghin cu tnh hung
CC GIAI ON MC CH
1. Nhn bit trng hp, tnh hung :
Lm quen vi trng hp
Nm c vn v tnh hung cn quyt nh.
T nhn bit cc mi quan h v chuyn mn
2. Thu thp thng tin: Thu thp thng
tin v trng hp t cc ti liu sn c v
t tm
Hc cch t lc thu thp thng tin, h thng ha
v nh gi thng tin
3. Nghin cu, tm cc phng n gii
quyt: Tm cc phng n gii quyt v
tho lun (tm hiu, nghin cu, kho st,
iu tra)
Pht trin t duy sng to, t duy theo nhiu
hng, lm vic trong nhm, hiu cc kin
khc nhau, bit trnh by kin trong nhm
4. Quyt nh: Quyt nh trong nhm
v phng n gii quyt
i chiu v nh gi cc phng n gii quyt
trn c s cc tiu chun nh gi c lp
lun
5. Bo v: Cc nhm lp lun v bo v
quyt nh ca nhm
Bo v cc quyt nh vi nhng lun c r
rng, trnh by cc quan im mt cch r rng,
pht hin cc im yu trong cc lp lun
6. So snh: So snh cc phng n gii
quyt ca nhm vi cc quyt nh trong
thc t
Cn nhc mi quan h theo cc phng n gii
quyt khc nhau; vic quyt nh lun lin quan
n cc tnh hung, iu kin, thi gian c th.
S o sau mo ta cau truc hoat ong cua giao vien va hoc sinh trong phng phap
nghien cu tnh huong:

Trang-146-

Hnh 3.6: Cau truc phng phap nghien cu tnh huong
4.2. PHNG PHAP DAY HOC THEO D AN (Projectmethode)
Phng phap day hoc theo d an la mot phng phap day hoc thong qua d an, trong
o hoc sinh c e xuat, thc hien d an giai quyet nhng van e trong thc tien va chuyen
mon. Thong qua phng phap day hoc theo d an khuyen khch hoc sinh hoat ong tch cc,
chu trach nhiem giai quyet mot van e mang tnh tong the toan dien lien mon. Qua o ho
hoc c thai o va cach thc thu nhan thong tin, to chc thc hien va tien hanh, kiem tra
hoat ong thc hien mot cach oc lap. Trong qua trnh day hoc theo phng phap nay hoc
sinh lnh hoi c nhng noi dung mang tnh lien mon, lien nganh.
ac iem cua day hoc theo d an :
3 D an lien quan en chuyen mon : chuyen mon; thc tien cuoc song hoac tac
ong xa hoi tch cc (lam thay oi cach ngh, cach lam va co gia tr.)
3 Noi dung d an mang tnh tch hp nhieu lnh vc trong mot mon hay nhieu mon
hoc khac nhau.
3 Hoat ong trong d an xuat phat t nhu cau kinh nghiem, s quan tam, hng thu
cua hoc vien va va sc giai quyet van e theo kha nang cua ngi hoc .
3 Hoat ong trong d an :la mot hoat ong hoc tap tron ven theo cau truc giai quyet
van e cua nha nghien cu khoa hoc .
3 Hoat ong trong d an : la sinh vien hoac nhom sinh vien t to chc t lc chu
trach nhiem; sinh vien tham gia tch cc trong cac giai oan cua d an, giao vien
va cac chuyen gia, nhom cong tac ong vai tro t van giup ho tr .
Thc
tien
Giao
vien

Hoc sinh
Tm li giai,
phng an
Bao ve li
giai

Trang-147-
3 Hoat ong d an chu yeu la hoat ong hoc tap tap the, nhom cong tac, phan cong
cong viec gia cac thanh vien, s san sang va nang lc lam viec gia cac thanh
vien tham gia .
3 Ket qua cua d an la la san pham c tao ra ( Ly thuyet hoac thc hanh) co gia
tr s dung mang tnh khach the hoac chu the, c cong bo gii thieu .
3 Day hoc theo d an khac phuc cac han che cua phng phap day hoc truyen thong
nh : sinh vien thieu kinh nghiem thc tien , sinh vien thieu kien thc chuyen
nganh , sinh vien khong biet lam viec theo nhom , thieu ky nang lam viec, khong
biet cach trnh bay dien at (van noi viet) va thieu t tin, am me cong viec .

Muc ch s
pham cua
phng phap
Giai quyet mot van e tong the lien mon;
Nang cao nang lc hoat ong nh thu nhan thong tin, to chc thc hien
cong viec; Khuyen khch hp tac giai quyet nhiem vu tong the;
Khi day va van dung nhng kinh nghiem cua hoc sinh, chu ong, tch
cc hoa ngi hoc.
Ban chat cua
hoat ong hoc
tap trong d
an va bang d
an xet theo
phng dien
cua ly luan
day hoc

Phai co san mot d an
Hoat ong trong d an theo nhng cau truc giai quyet van e
Hoat ong trong d an luon nh hng en nhng kinh nghiem va
nhng quan tam cua hoc vien
Hoat ong trong d an la mot hoat ong hoc tap co tnh tron ven
Hoat ong trong d an la t to chc va t chu trach nhiem cua hoc sinh
Hoat ong trong d an chu yeu la hoat ong hoc tap tap the
Hoat ong trong d an luon lien quan en chuyen mon
San pham cua hoat ong trong d an luon co gia tr s dung mang tnh
khach the hay chu the
ieu kien cho
viec s dung
phng phap
Nguyen tac cua phng phap day hoc theo d an:
- Phai co mot d an (mot van e mang tnh tong the lien mon)
- Hoc sinh tham gia tch cc vi vai tro la ngi chu the trong viec lap va
thc hien d an,
- Ket qua cua viec day hoc theo d an la tao c mot thanh pham co gia
tr cho chu the hoac khach the.
To chc hoc theo nhom,
Phai co cac tai lieu hoc tap ay u.
Phai la nhng quan tam cua hoc sinh ve d an
D an phai co gia tr ao tao

Trang-148-
D an phai thc hien c
San pham cua d an phai co gia tr s dung.
u iem Tch cc hoa hoc sinh
T duy lien mon, tong the toan dien
at c cac muc tieu day hoc chien lc then chot nh chu trach
nhiem cao, oc lap sang tao, giai quyet van, hp tac, phat trien nang lc giao
tiep.
Han che Ton nhieu thi gian
Hoc sinh kho t xac nh c d an day hoc
Phai co chng trnh ao tao phu hp
Cau truc day hoc theo d an : Tien trnh giai quyet van e gom 7 bc :
- Cam nhan van e .
- Nhan thc van e.
- Suy ngh .
- Quyet nh .
- Hanh ong .
- Theo doi thc hien .
- anh gia ket qua.
Xay Dng D An Gom 7 Bc :
Phan tch tnh hnh va chon e tai:
Da vao thong tin ben ngoai va ben trong cong ong, noi bo. Tm hieu phan tch nhu cau
ngi hoc, nhu cau cong ong va hoan canh thc te xa hoi cai thien moi trng ket qua
hoc tap .
Giao vien gii thieu mot so hng e tai, sinh vien t e xuat mot so e tai, sinh vien la
chon va cu the hoa d an. Tieu chuan chon d an day hoc :
- Phai la van e quan tam cua sinh vien .
- D an phai co gia tr ao tao .
- D an phai thc hien c trong thi gian nhat nh .
- San pham d an phai co gia tr s dung .
Xac nh muc tieu tong quat va muc tieu cu the d an :
- Muc tieu tong quat la muc tieu cuoi cung cho d an ch ra phng hng i ti cho tat ca
nhng ngi tham gia thc hien d an at muc ch cua nhng ngi lam d an.
- Muc tieu cu the : SMART :ac thu ro rang, o lng c, co the at c, co net kha
thi trong thi han nhat nh, thc te nham tra li cac cau hoi : No la cai g? Lam cai g ?
Khi nao co the lam c hay khong (vi thi gian, tien bac, nhan s, co the o lng
c ) .
- Muc tieu tong quat la con ng thuc hien d an va thi iem ket thuc d an .
- Muc tieu cu the xac nh tng thi iem vi ieu kien : thi gian , tien bac nguon lc
co the at c muc tieu cu the khong ?
Chon chien lc hanh ong:
Phan tch anh gia nguon nhan lc tai cho va ben ngoai :
- Chon yeu to thuan li, tan dung c hoi giam toi a, nguy c, rui ro han che .
- Chi ph thap, thi gian co han, th i iem cu the, t ton cong sc .

Trang-149-
- Phan cong ngi tham gia va ngi chu trach nhiem phoi hp
- Co tnh kha thi ben vng .
- Chi ph chap nhan c, tai nguyen huy ong phu hp ieu kien .
- Co the ieu chnh trong qua trnh thc hien du an .
Viet d an:
- Cong viec g can lam ? tai sao phai lam ?
- Ai lam, lam vi ai ?
- Lam au, khi nao lam, lam vi ieu kien g?( vat lieu, thiet b, kinh ph ) lam nh the
nao ?
- Ket qua chat lng ra sao?
Phng phap tien hanh d an (tap huan chuyen mon, thc hien anh gia )
Nhng ngi tham gia d an can biet nhiem vu va trach nhiem cua tng thanh vien trong
nhom.Thong tin c cung cap di dang mo ta cong viec va s o trach nhiem.
* Mot bang mo ta cong viec hu hieu gom :
- Cong viec g nen at c Ten cong viec .
- Can lam g e at c ieu o .
- Chu trach nhiem oi vi v tr hay cong viec g ?.
- Cong viec co quyen g tren phng dien ra quyet nh thue ngi va sa thai, quyet nh
ch tieu .
- Co trach nhiem g ( neu co) oi vi thong tin giao dch khach hang ?
- Viec thc hien c anh gia the nao ?
S o trach nhiem cho moi ngi thay ro ngi chu trach nhiem ve nhng cong viec
lam trong toan bo d an, phan anh s qui mo cung nh tnh phc tap cung nh nhu cau cua
d an .
Ngoai ra d an co the ieu chnh, thay oi. Bang kiem tra s thay oi cua d an gom :
- Nhng thay oi e ngh : Ngi, noi dung, kinh ph .
- Ly do e ngh thay oi.
- Nhng khu vc chi ph, tai lieu, ban ve cua d an b anh hng
- Ngi e ngh thay oi .
- Ngi anh gia va phe duyet ( T choi hay chap thuan ) .
Ke hoach thc hien d an thng dung cong cu :
S o thanh hay s o Gantt do ky s Henry L . Gantt phat minh 1917 My, nhiem vu
va cong viec .
- Moc thi gian ( Cot nam ngang ) n v: phut, gi, ngay.
- Cac giai oan va cac hoat ong trong 1 d an ( cot doc ) .
- Cac doan thang tng trng cho hoat ong song song va co the thc hien ong thi .
- Thi gian d kien bat au va ket thuc [ ] :
- Tien trnh thc s .
- Thi iem hien tai .
Theo doi va giam sat d an :
- Cong viec a va ang thc hien .
- Chi ph thc s so vi d tru .
- Hieu qua va hieu nang tng phan cua d an .
- S hp tac va phoi hp gia cac ben .
- S tin tng lan nhau .
- Ket qua co phu hp vi muc tieu d tru khong .

Trang-150-
- Co thay oi g khong ?
- Ngi thc hien co nhan trach nhiem khong ?
anh gia d an : qua trnh thc hien, ket qua kinh nghiem at c .
Nguyen tac anh gia :
- Kiem soat cong viec hn kiem soat ngi thc hien .
- Kiem soat cong viec a hoan thanh tng giai oan .
- Cong viec phc tap can da vao t kiem soat va co s khch le.
- Kiem soat qua trnh lam viec bang cac d lieu kiem soat la ngi thc hien cong viec .
- Kiem soat cong viec bnh thng va cong viec ac biet .
Hnh thc : Hop nh ky c quan, to chc d an :
- Bao cao s co, tien o va tai chanh .
- Gap g ( chnh thc, khong chnh thc ) .
- Quan sat hien trng .
Thu trng ra quyet nh bang mc o t thap ti cao :
- Thong tin t thu nhan .
- Bao cao t thuoc cap .
- Trao oi y kien he quan ly .
- Lay y kien tap the .
- Thao luan vi tap the .
CAU HOI THAO LUAN VA ON TAP
Cau 1: Phng phap day hoc giai quyet van e la g? Hay trnh bay nhng ac trng cua
phng phap nay!
Cau 2: Hay trnh bay ban chat cua tnh huong co van e trong phng phap day hoc giai
quyet van e!
Cau 3: Vai tro, kha nang tham gia cua giao vien va hoc sinh trong day hoc giai quyet van e
nh the nao?
Cau 5: Day hoc giai quyet van e bang phng phap nghien cu tnh huong: khai niem, y
ngha s pham, cac iem quan trong can lu y khi s dung?
Cau 6: Day hoc giai quyet van e bang phng phap day hoc theo d an: khai niem, y ngha
s pham, cac iem quan trong can lu y khi s dung?









Trang-151-
PHAN 4. KIEM TRA VA ANH GIA
BAI 1: AI CNG VE KIEM TRA VA ANH GIA
A. MUC TIEU
Sau khi hoc xong bai hoc nay, ngi hoc co kha nang:
Trnh bay c cac khai niem kiem tra- anh gia.
Trnh bay c mc ch ca kim tra anh gia.
Giai thch c cac chc nng, tieu chuan va nguyen tac kiem tra anh gia.
B. NOI DUNG
I. KHAI NIEM
1. NH NGHA
Kiem tra va anh gia la mot khau khong the thieu trong qua trnh day hoc.
Kiem tra: la cong cu hay phng tien e o lng trnh o kien thc, ky nang, ky xao
cua hoc sinh.
anh gia: la mot khai niem nham xac nh mc o cua trnh o cua hoc sinh.
Moi quan he gia kiem tra va anh gia: Kiem tra - anh gia co moi lien he khang
kht vi nhau. Kiem tra la phng tien cua anh gia. anh gia la muc ch cua kiem
tra. Muc nh anh gia quyet nh noi dung va hnh thc cua kiem tra.
Khong the anh gia ma khong da vao kiem tra. V Thi la mot hnh thc kiem tra co
tam quan trong ac biet, cho iem la dang anh gia pho bien nh m xac nh trnh o
cua hoc sinh.
2. CHC NANG CUA KIEM TRA VA ANH GIA.
Gom co 3 chc nang sau: So sanh, phan hoi, d oan.






Chc nang so sanh: Gia MYC e ra vi ket qua at c. Neu khong co kiem tra
va anh gia th khong co d kien, so lieu xac thc e so sanh ket qua nhan c v
MYC.
Chc nang phan hoi: T thong tin kiem tra va anh gia, hoc sinh t giac sa cha cac
khuyet iem, phat huy u iem, lap cac lo hong kien thc cua mnh trong qua trnh
hoc tap, giao vien cai tien phng phap giang day cho phu hp vi hoc sinh hn, v
dan dan ieu chnh qua trnh day hoc ngay mot toi u.
GV ND HS
KT

Trang-152-
Chc nang d oan: Qua ket qua cua kiem tra anh gia giup giao vien tien oan c
kha nang ket qua hoc tap cua hoc sinh trong tng lai gan.
3. PHAN LOAI KIEM TRA
Theo hnh thc: kiem tra mieng, kiem tra viet, kiem tra trac nghiem, thc hanh.
Theo noi dung: kiem tra kien thc, kiem tra ky nang, ky xao.
Theo tnh tin cay: kiem tra chu quan, kiem tra khach quan.
II. MUC CH CUA KIEM TRA VA ANH GA
1. MUC CH C BAN
La xac nh so lng va chat lng cua s giao duc va hoc tap. Nham kch thch giao
vien day tot va hoc sinh tch cc t lc e at ke t qua tot trong viec hoc.
2. MUC CH CU THE
2.1 OI VI HOC SINH
Thong tin kiem tra se giup hoc sinh ao sau kien thc, he thong hoa nhng kien thc
hc. Khai quat hoa nhng tri thc a c tiep thu va giup hoc sinh phat trien t
duy tr nh.
Giup hoc sinh tranh c lo hong trong tri thc va kp thi bo sung.
Giup hoc sinh nang cao tnh oc lap va tch cc trong hoc tap, ren luyen thoi quen tm
hieu sau tai lieu hoc tap, tham gia tch cc vao viec hoc tap, thao luan, phan tch co
phe phan, ren luyen kha nang giai quyet van e trong hoc tap.
2.2 OI VI GIAO VIEN
Hieu ro ket qua cua cong tac giang day dan en hoan thien ket qua hoc tap cua hoc
sinh.
Hoan chnh cac hnh thc to chc va phng phap giang day e tang phan hu hieu.
Hieu ro trnh o hoc tap cua hoc sinh nang cao chat lng giang day va lap ke hoach
boi dng cho hoc sinh kha, phu ao cho hoc sinh kem.
2.3 OI VI NHA TRNG, PHU HUYNH VA CAC C QUAN GIAO DUC
Giup nha trng theo doi tnh hnh hoc tap cua hoc sinh qua o anh gia c cong
viec giang day cua giao vien.
Giup cho phu huynh biet ro s hoc tap cua con em mnh, nh o tang cng moi lien
he gia nha trng va gia nh chat che hn.
Giup c quan giao duc nam chnh xac tnh hnh hoc tap cua hoc sinh e t o sa oi
lai chng trnh va co nhng bien phap bo sung thch hp.



Trang-153-
III. CAC TIEU CHUAN CUA MOT BAI KIEM TRA
Trong nha trng, kiem tra c xem nh la phng tien thng dung e anh gia ket
qua hoc tap cua hoc sinh. Mot bai kiem tra can phi co 3 tieu chuan: co gia tr, ang tin cay
v de s dung.
1. CO GIA TR
La khai niem cho biet mc o ma mot bai kiem tra o c ung cai ma no nh o.
Mot bai kiem tra co gia tr la phai thc s o lng ung vi oi tng can o. o chnh la
noi dung bai kiem tra.
Mot bai liem tra co qua tr c xac nh 3 iem sau: Noi dung kiem tra, s nhat tr
noi tai cua bai kiem tra va s so sanh cac tieu chuan ngoai lai.
Noi dung kiem tra: phai phu hp va bao gom cac phan quan trong cua giao trnh,
sach giao khoa va bai giang cua giao vien.
S nhat tr noi tai cua bai kiem tra: phai the hien s lien he nhat quan cua cac cau
hoi trong toan bai kiem tra. Cau hoi co gia tr phai phan biet c hoc sinh gioi va
hoc sinh kem.
S so sanh cac tieu chuan ngoai lai: Cho thay ket qua kiem tra co s phu hp vi
cac ket qua anh gia khac co oi tng tng t.
2. ANG TIN CAY
Bai kiem tra ang tin cay noi len tnh chat vng chac cua iem so. Mc tin cay cua
bai kiem tra tuy thuoc vao 3 yeu to:
Va sc vi trnh o hoc sinh the hien o kho cua cau hoi.
Cac anh hng ngoai lai khi hoc sinh lam bai.
S khach quan cua ngi cham the hien iem so on nh.
3. DE S DUNG
Bai kiem tra de s dung the hien 3 kha canh :
Hnh thc to chc kiem tra: Bai kiem tra phai soan ky lng, tranh nhng tr ngai khi
hoc sinh lam bai, phai co hng dan ro rang, ghi thi gian lam bai, cac iem so va tai
lieu c s dung (neu co).
De cham: Bai kiem tra phai co thang iem ro rang e viec cham bai de dang va e
nang cao mc tin cay cua bai kiem tra.
t ton kem: e thc hien mot bai kiem tra, cac yeu to nh thi gian lam bai, cham bai
cung nh thi gian soan e va phng tien lien he phai c giam thieu. Tuy nhien
viec tiet kiem nay khong anh hng en tnh chat ang tin cay va co gia tr cua bai
kiem tra. S tiet kiem ung an khong ri mc o thoa man muc ch cua bai kiem
tra.

Trang-154-
IV. CAC NGUYEN TAC ANH GIA
1. KHACH QUAN
Viec anh gia khong co tnh cam va tac nhan ngoai lai xen vao ket qua iem so.
Phu hp vi trnh o thc te ket qua hoc tap cua hoc sinh.
e at c nguyen tac khach quan trong anh gia th ta phai xac nh ung an oi
vi anh gia. Bai kiem tra nham muc ch khao sat kien thc, ky nang, ky xao cua hoc sinh
th viec anh gia phai theo sat muc ch o.
2. DA VAO MUC TIEU DY HC
Muc tieu day hoc la khi iem cua chng trnh giang day va hoc tap.
Viec anh gia la xem xet cac muc tieu a at c en mc o nao. Do o anh th
phai lay muc tieu day hoc lam chuan.
Muc tieu giao duc nay, ngi giao vien khong tuy tien at ra.
3. TOAN DIEN
anh ga kien thc, ky nang, ky xao cua hoc sinh phai bao gom noi dung c xac
nh.
anh gia khong nhng ch chu trong vao kien thc cua hoc sinh ma con ca ve t
tng chnh tr, tac phong, thai o ve khoa hoc ky thuat.
4. ANH GIA PHAI THNG XUYEN VA CO KE HOACH
Kien thc, ky nang, ky xao cung nh moi hoat ong cua thng xuyen cua con ngi
eu van ong va phat trien khong ngng. Do o ket qua anh gia ch co gia tr thc
s ngay trong thi iem anh gia. Chnh v vay, viec anh gia chnh xac, phai thc
hien thng xuyen trong suot qua trnh hoc tap vi nhieu dang khac nhau.
Viec anh gia phai co ke hoach, phai nghien cu thi gian va hnh thc kiem tra thch
hp.
5. ANH GIA NHAM CAI TIEN PHNG PHAP GIANG DAY, HOAN CHNH
CHNG TRNH HOC
Da vao c s ket qua cua kiem tra va nh gi, giao vien va cac c quan giao duc
tm hieu nhng tac nhan a en ket qua e phat huy nhng u iem, sa cha nhc iem,
cai tien phng phap giang day va sa oi chng trnh hoc cho thch hp vi muc tieu ao
tao.





Trang-155-
CAU HOI KIEM TRA
Cau 1: Kiem tra anh gia la g? Phan tch cac chc nang cua kiem tra va anh gia? Cho v
du minh hoa?
Cau 2: Phan tch muc ch cua viec kiem tra va anh gia?
Cau 3: Phan tch cac tieu chuan cua mot bai kiem tra. e cong tac kiem tra va anh gia ket
qua hoc tap cua hoc sinh c tot, chung ta can lu y ieu g?

























Trang-156-
BAI 2 CAC PHNG PHAP KIEM TRA
A. MUC TIEU
Sau khi hoc xong bai hoc nay, ngi hoc co kha nang:
Trnh bay va giai thch cac trng hp kiem tra viet, van ap va kiem tra thc hanh .
Trnh bay va giai thch c u nhc iem cua kiem tra viet, van ap va kiem tra
thc hanh .
B. NOI DUNG
Kiem tra ket qua hoc tap c thc hien tat ca cac khau cua qua trnh day hoc. Do
o cac phng phap kiem tra cung la nhng phng phap day hoc nhng chung c s dung
giai oan giang day khi giao vien co ay u can c e yeu cau hoc sinh bao cao lai s lnh
hoi tai lieu cua tng hoc sinh.
Cac phng phap kiem tra kien thc, ky nang, ky xao gom kiem tra mieng, kiem ta viet,
kiem tra thc hanh va trac nghiem.
I. KIEM TRA VAN AP (KIEM TRA MIENG)
1. CAC TRNG HP S DUNG KIEM TRA VAN AP
Kiem tra van ap c s dung bat c luc nao trong day hoc.
au buoi hoc: on lai bai cu hay e m au bai mi.
ang luc giang bai: at cau hoi lien quan en kien thc cu hay e phat hien tnh hnh
kien thc cua hoc sinh.
Cuoi bai hoc: cung co tai lieu a hoc hay trc khi thc hanh th nghiem.
Kiem tra nh ky hay cuoi hoc ky.
2. PHAN LOAI KIEM TRA VAN AP
Kiem tra ca nhan: la hnh thc kiem tra ma tng hoc sinh co noi dung rieng.
Kiem tra ong loat: la hnh thc at cau hoi chung va tat ca hoc sinh eu co the tham
gia tra li c.
Kiem tra phoi hp: la hnh thc tien hanh kiem tra ca nhan va kiem tra ong loat.
3. U VA NHC IEM CUA KIEM TRA VAN AP
a. u iem
Kiem tra van ap giup cho giao vien de dang nam c t tng va cach suy luan cua
hoc sinh e kp thi uon nan nhng sai sot trong li noi ong thi giup hoc sinh s
dung ung nhng thuat ng va dien at y mot cach logc.
Hoc sinh hieu ro bai hn va nh lau tai lieu nh trnh bay qua ngon ng cua chnh
mnh.
Giup giao vien co the nhan nh c ngay va xac nh ung trnh o cua hoc sinh
nh hoi them nhng cau phu va cac chi tiet hoi bo sung.

Trang-157-
Kiem tra van ap la phng tien giup cho hoc sinh manh dan phat bieu y kien, luyen
tap kha nang oi ap, dien at y tng c chnh xac va tap cho hoc sinh quan sat,
suy ngh phan oan c nhanh chong.
b. Nhc iem
Ket qua tra li cua mot so hoc sinh khong the xem la ai dien cho ca lp. iem so
cua vai hoc sinh khong giup cho giao vien anh gia ung mc trnh o chung cho ca
lp.
Ap dung kiem tra van ap cho ca lp mat nhieu thi gian.
Cac cau hoi phan phoi cho cac hoc sinh co o kho khong ong eu nhau.
Do nhng yeu to ngoai lai co the dan en s chu quan cua giao vien.
4. VAN DUNG KIEM TRA VAN AP
a. Kiem tra van ap phai loi cuon c s chu y cua ca lp
e loi cuon c ca lp tham cung tham gia trong luc kiem tra van ap, giao vien phai
tien hanh cac bc theo th t sau:
at cau hoi cho ca lp, gianh thi gian cho hoc sinh suy ngh.
Goi hoc sinh tra li.
Goi hoc sinh bo sung hoac co y kien khac.
Giao vien bo sung va nhan xet cau tra li.
b. Tnh chat cau hoi
Cau hoi phai ro rang, cu the chat che lam cho hoc sinh xac nh ung mc o cua cau
hoi.
Cau hoi phai am bao tnh lien tuc va he thong.
Trnh t cau hoi phai logc, cac cau hoi phai lien he vi nhau theo mot th t nhat
nh.
Lu y en cau hoi can t duy phe phan hay t duy lien he. Nen tranh nhng cau hoi
ch oi hoi tr nh.
c. Giao vien phai chu y en tnh chat cua cau tra li
Cau tra li phai lam sang to trnh o ly giai, hieu va nam vng tai lieu cua hoc sinh.
Moi cau hoi at ra phai c tra li ay u, giao vien phai bo sung va can phai anh
gia.
d. Thai o cua giao vien
Khi kiem tra mieng, giao vien can phai khuye n khch hoc sinh bnh tnh nhat la ky thi
cuoi hoc ky hay cuoi nam bang bang thai o hay cau hoi phu.
Khong cat ngang cau tra li cua hoc sinh tr trng hp hoc sinh lac e hay sai lam
nghiem trong.

Trang-158-
Giao vien phai theo doi hoc sinh tra li nhat la giang day tren lp.
Cac cau hoi phai c chuan b trc cau tra li va co ke hoach phan phoi cau tra li
cho hoc sinh.
Giao vien co the chuan b o dung day hoc can thiet e hoc sinh s dung khi tra li
cau hoi.
II. KIEM TRA VIET
1. CAC TRNG HP S DUNG
Thng han che s dung v oi hoi phai co thi gian.
Co the s dung ngay trong luc giang nhng trong thi gian ngan, v vay co y ngha
khao sat tnh chuyen can cua hoc sinh.
Kiem tra nh ky sau khi hoc xong mot chng trnh hay mot phan, thi gian kiem tra
la mot tiet hay hn.
Kiem tra cuoi hoc ky, thi gian 2-3 tiet.
2. PHAN LOAI
Kiem tra viet oi hoi hoc sinh dien at kien thc, ky nang bang cach viet ra giay
trong thi gian nhat nh. Thi gian an nh tuy thuoc vao tam quan trong va muc ch cua
bai kiem tra viet.
Kiem tra viet thng co 2 loai: loai luan e va loai cac cau hoi.
a. Loai luan e
Thi gian kiem tra dai.
au e la cau hoi ve mot van e ln.
Hoc sinh trnh bay phai co nhap van e, ket luan va cau truc.
b. Loai cau hoi ngan
Moi cau tra li khoang 20 - 15 phut.
Ch yeu cau hoc sinh tra li ngan gon, ung trong tam khong can viet dai dong nhap
e, ket luan.
e ro rang, cac y chnh c gach au dong.
3. U VA NHC IEM
a. u iem
Trong mot thi gian ngan co the kiem tra toan the hoc sinh trong lp ve mot so noi
dung nhat nh.
Hoc sinh co u thi gian suy ngh, van dung kien thc va trnh bay ay u hieu biet
cua mnh, ong thi phat huy c nang lc sang tao.

Trang-159-
Qua bai kiem tra viet giao vien nam c tnh hnh trnh o chung cua ca lp va cua
tng hoc sinh, giup giao vien hoan thien noi dung bai giang, phng phap day hoc e
t o co ke hoach boi dng hoc sinh kha va phu ao hoc sinh yeu kem.
b. Nhc iem
Noi dung kiem tra du rong nhng cung khong bao trum het toan chng trnh an nh
ma thng tap trung vao mot so noi dung nhat nh. Chnh v vay hoc sinh de hoc tu.
Neu mot e tai qua rong oi hoi thang iem phc tap th viec anh gia se kho khan.
Ket qua bai kiem tra thng chu anh hng qua cach trnh bay, ch viet va cach
hanh van cua hoc sinh.
4. VAN DUNG
Kiem tra viet nh ky phai c thong bao trc ngay gi va noi dung kiem tra.
Bai kiem tra phai va sc vi hoc sinh va noi dung kiem tra phai phu hp vi thi
gian lam bai.
Cau hoi kiem tra phai lu y en o kho va o phc tap. o kho gan lien vi trnh
trnh o cua hoc sinh. o phc tap tuy thuoc vao ban than cua cau hoi.
e hoc sinh hoan toan t lc khi lam bai, nen co nhieu phng an khi to chc kiem
tra. Luc o can xac nh o kho va o phc tap ong eu nhau gia cac phng an.
Cham bai kiem tra phai kem theo li phe bnh, giai thch nhng sai lam ien hnh va
giai ap cac thac mac.
Nen tra bai cho hoc sinh cang sm cang tot, sau 1 - 2 tuan.
III. KIEM TRA THC HANH
1. CAC TRNG HP S DUNG
Rat han che ch dung oi vi ky nang, ky xao nghe nghiep: ky thuat thao tac s dung
cong cu lao ong. Kiem tra cach tien hanh cac bc lao ong san xuat hay cach tien hanh
mot thao tac.
2. PHAN LOAI
a. Kiem tra thanh pham thc hanh
Muc ch kiem tra la anh gia san pham lam ra cua hoc sinh da vao cac tieu chuan
ky thuat a c pho bien trc.
Cac tieu chuan ky thuat bao gom cac yeu cau ve: hnh dang, kch thc, pham chat,
thi gian thc hien, so lng, nhng sai so cho phep.
b. Kiem tra thao tac thc hanh
Trong thi gian kiem tra giao vien phai theo doi quan sat hoc sinh thc hanh t au
en cuoi.

Trang-160-
Trong viec kiem tra thao tac thc hanh, giao vien can c vao tieu chuan sau e anh
gia:
o Tieu chuan thao tac: co tien hanh ung trnh t cac bc khong?
o Tieu chuan ky thuat: s dung dung cu lao ong co thch hp khong?
o Tieu chuan noi quy: co ap dung ung cac noi quy an nh khong, thoi quen, thai
o to chc trong khi thc hien cong tac.
3. U VA NHC IEM
a. u iem
ay la phng phap kiem tra hu hieu nhat va khong loai kiem tra nao co the thay
the c e anh gia ky nang, ky xao tay nghe.
b. Khuyet iem
oi hoi thi gian phai thc hien va oi hoi giao vien phai theo doi suot qua trnh.
V phai theo doi cung mot luc nhieu hoc sinh nen giao vien khong the theo doi mot
cach can than. e han che iem nay nen to chc thc hanh t 2 - 6 ngi cung mot
luc.
Kiem tra thc hoan chnh khao sat mot so mon gii han pham vi thc hanh ma thoi.
iem kiem tra anh gia ky nang, ky xao cua hoc sinh c khach quan, ay u, viec
to chc thc hanh phai co ay u cac phng tien, dung cu trang thiet b, may moc.
Khong phai trng hp nao cung co ay u phng tien cho cong tac thc hanh.
4. VAN DUNG
Ch c kiem tra thc hanh sau mot thi gian hoc sinh a luyen tap ky nang, ky xao.
Khi o kiem tra mi chnh xac.
Noi dung kiem tra phai da tren phan tch nghe, da vao noi dung cua cac ong tac.
Nen kiem tra cac ong tac thng xuyen xay ra trong nghe.
Noi dung kiem tra phai da vao cac phieu ong tac. Nen kiem tra noi dung a c
ren luyen.
Khi soan bai kiem tra thc hanh, giao vien thng soan theo cac bc:
o Xac nh muc ch yeu cau.
o Chon la cong tac.
o Phan tch cong tac gom nhng ong tac a hoc.
o Liet ke mot bang e theo doi hoc sinh.
o Chuan b ay u nguyen vat lieu va dung cu lao ong cho bai kiem tra.
o Soan cac ch dan.



Trang-161-
CAU HOI KIEM TRA VA THAO LUAN
Cau 1: Hay neu u nhc iem cua phng phap kiem tra viet? e xuat mot so bien phap e
xay dng bai kiem tra viet co hieu qua?
Cau 2: Kiem tra thc hanh: khai niem, phan loai?
Cau 3: Hay phan tch quy trnh soan bai kiem tra thc hanh? Cho v du minh hoa?
Cau 4: Hay neu u nhc iem cua bai kiem tra thc hanh?



Trang-162-
BAI 3 TRAC NGHIEM

Trac nghiem qua thc la gop phan
toan hoc hoa va t ong hoa viec
anh gia tri thc ( T.A.ILINA)
A. MUC TIEU
Sau khi hoc xong bai hoc nay, ngi hoc co kha nang:
Trnh bay c cac khai niem kiem tra khach quan, kiem tra chu quan .
Bien soan c cac loai cau hoi kiem tra trac nghiem ung sai - la chon - ghep hp
ien khuyet.
Trnh bay giai thch c u nhc iem chung cua trac nghiem .
B. NOI DUNG
I. AI CNG VE TRAC NGHIEM
1. S LC VE QUA TRNH HNH THANH VA PHAT TRIEN CUA TRAC
NGHIEM
Trac nghiem dch t ch Test. Test co nguon goc Latinh la testum vi ngha nguyen
thuy la lo at set dung trong thuat luyen kim an e th vang.
Ch test c xuat hien vao nam 1890 do nha tam ly hoc Hoa Ky Mac K. Cattell
a ra. T o trac nghiem c hieu theo ngha mo rong la dung cu, phng tien, cach thc
e khao sat, o lng kien thc, s hieu biet nhan cach tr thong minh...
Sang the ky 20, trac nghiem phat trien manh me vi nhieu cong trnh nghien cu.
ac biet Binet va Simon ( Phap) phat minh loai trac nghiem tr thong minh tre em.
Sau the chien th nhat, trac nghiem cua Binet c tu chnh va ap dung cho tat ca cac
trng trung hoc va ai hoc My. Tai ay, thong ke trong vong 20 nam t 1929 en 1949 co
2544 cong trnh nghien cu trac nghiem. Ch tnh trong vong 3 nam 1959 - 1961 a co 800
cong trnh. thong ke tai My vao nam 1961 tai My cho biet a co c 2126 trac nghiem tieu
chuan. Hang nam, trng ai hoc Michigan m hoi ngh ve trac nghiem va c ghi vao
quyen sach mang ten: "Tear book of the National Council on Measur - men used in
education".
Phap, ni phat xuat trac nghiem Binet (1905), nhng lai khong phat trien c.
Mai en sau the chien th hai, trac nghiem thanh tch thc tap mi c s dung va thc tap
pho bien rong rai vao thap nien 60.
Lien xo, nam 1926 a co s dung trac nghiem. Thi ay, trac nghiem cha hoan
chnh, giao vien cha thay het c nhng nhc iem cua trac nghiem nen viec s dung
gap nhieu sai sot. V vay t nam 1931, Lien Xo, trac nghiem b nh ch. Mai en nam

Trang-163-
1960 mi co nghien cu trac nghiem tr lai. en thap nien 70 th trac nghiem mi c ap
dung cac trng hoc.
mien Nam Viet Nam, nam 1964 a co thanh lap mot c quan ac trach ve trac
nghiem lay ten: Trung tam trac nghiem va hng dan, c quan nay pho bien nhieu tai lieu
hng dan trac nghiem.
Ngoai ra con co mot so tai lieu khac nh:
Viet va phan tch trac nghiem giao duc - Tac gia Huynh Huynh.
Trac nghiem va o lng hnh thc hoc tap _ Dng Trieu Tong.
Trac nghiem - Chau Kim Lang.
Nien hoc 1995 - 1996, ky thi trung hoc e nhat cap cac mon S, a, Cong dan c
thi bang trac nghiem. Nien hoc 1973 - 1974, thi tu tai tat ca cac mon bang trac nghiem.
2. AC IEM C BAN CUA TRAC NGHIEM
Trac nghiem thanh tch hoc tap vi tnh cach la mot cong cu e khao sat trnh o hoc
tap cua hoc sinh, co 2 ac iem c ban: tnh tin cay va tnh gia tr.
a. Tnh tin cay
Tnh tin cay cua trac nghiem bieu hien qua s on nh cua ket qua o lng. Cham
nhieu lan bang tra li trac nghiem cua hoc sinh, hoac do nhieu ngi cham, ket qua
iem so khong thay oi. iem so trac nghiem khong phu thuoc vao ngi cham nen
con goi la kiem tra khach quan.
Tnh tin cay cua bai trac nghiem con the hien ket qua o lng phan biet c trnh
o cua hoc sinh.
b. Tnh gia tr
Mot bai trac nghiem co gia tr khi no ap ng c muc ch e ra. Neu muc ch
nham o lng trnh o tiep thu khoi lng kien thc cua hoc sinh ve mot mon hoc th nhng
iem so t bai trac nghiem cua hoc sinh phai phan anh ung kha nang lnh hoi cua hoc sinh
ve mon hoc ay. Tuy muc ch khao sat khac nhau ma co nhng loai gia tr khac nhau cua
trac nghiem: gia tr noi dung, gia tr chng trnh, gia tr muc tieu va gia tr tien oan.
II. PHAN LOAI TRAC NGHIEM
nhng muc tieu cua nhng lnh vc khao sat khac nhau: trac nghiem tr thong
minh, trac nghiem nhan cach, trac nghiem s thch trac nghiem chuan oan, trac nghiem
thanh tch hoc tap...
Phng tien tien hanh trac nghiem co the bang ch viet (trac nghiem bang but), bang
van ap, hoac bang thao tac van ong cu the. oi vi trac nghiem thanh tch hoc tap, dang
trac nghiem giay but c s dung nhieu nhat. Cau hoi trac nghiem in san tren giay roi hoc
sinh dung but anh dau hoac ghi ket qua tra li. Vi dang trac nghiem nay, hnh thc cau

Trang-164-
trac nghiem gom: trac nghiem ung - Sai, trac nghiem nhieu la chon, trac nghiem ghep
hp, trac nghiem ien khuyet, trac nghiem phoi hp va trac nghiem th t.
1. TRAC NGHIEM UNG - SAI
a. Hnh thc
Hnh thc trac nghiem ung - Sai la mot cau khang nh gom mot hoac nhieu menh
e, hoc sinh anh gia noi dung cua cau ay ung hay sai. Hoc sinh tra li bang cach anh dau
cheo X vao phieu tra li cau thch hp vi ch (ung) hoac S (sai).
Th du:
1. Trong phng phap kiem tra thc hanh thanh pham, giao vien theo doi va cho
iem quy trnh hoc sinh thc hanh.
2. Trac nghiem la cong cu, la phng tien dung e kiem tra anh ga thanh tch hoc
tap cua hoc sinh khach quan nhat trong cac phng phap kiem tra.
(Cau 1 co noi dung Sai va cau 2 co noi dung ung. Hoc sinh co the anh dau cheo
vao ch S cua cau 1 va ch cua cau 2 trong phieu tra li.)
oi vi cau ung, moi chi tiet cua noi dung trong cau trac nghiem phai phu hp vi
tri thc khoa hoc. Con oi vi cau sai ch can mot chi tiet khong phu hp vi tri thc khoa
hoc th toan bo cau trac nghiem o c anh gia la sai.
b. u va nhc iem
u iem
Trac nghiem - S c dung nhieu v hnh thc n gian co the soan nhieu cau trac
nghiem cho tng bai hoc, khao sat bat ky noi dung nao nen hoc sinh khong the hoc
tu c.
Hnh thc trac nghiem gon gang, t ton giay, ngoai tr hnh ve.
Thi gian tra li cua hoc sinh kha nhanh. Mot phut co the tra li 3 -4 cau trac nghiem.
Nhc iem
Xac suat may rui cua tng cau trac nghiem - S la 50%, hoc sinh khong nam vng
bai cung hy vong tra li ung 50% cho moi cau trac nghiem.
Giao vien thng co xu hng trch nguyen van trong sach e soan cau va sa mot
vai ch e tr thanh cau S. Hoc sinh de dang nhan ra.
De co cac cau trac nghiem khong co gia tr. V cau van gay nhieu cach giai thch va
anh gia cung co the la cung co the la S, eu c ca.
De co mot s tiet lo ket qua trong cau trac nghiem.
c. Quy tac bien soan
Tranh trch nguyen van cau hoi t sach giao khoa hoac giao trnh.

Trang-165-
Noi dung cau trac nghiem S ch can mot yeu to sai. Khong nen co nhieu yeu to sai v
hoc sinh co c hoi de dang phat hien ra cau S.
Noi dung cau hoac cau S phai chac chan da vao c s khoa hoc, khong phu thuoc
vao quan iem rieng cua ca nhan.
Tranh dung cac t m ho.
Tranh dung cac t tiet lo ket qua: cac t thng thng, oi khi, co the, mot
vai thng la cau . Con cac t : tat ca, khong bao gi, luon luon thng la
cau S.
Tranh cau co cau truc qua dai gom nhieu chi tiet phc tap lam roi hoc sinh.
Tranh dung nhng cau phu nh nhat la phu nh kep.
Trong bai trac nghiem, so lng cau tng ng vi so lng cau S e gi ket qua
ong eu khi hoc sinh oan mo.
Th t cau ung va cau sai c sap xep mot cach ngau nhien, khong theo mot quy
luat nao.
o kho cua cau trac nghiem phu hp vi trnh o cua hoc sinh.
2. TRAC NGHIEM NHIEU LA CHON: KY HIEU "MCQ"
a. Hnh thc:
Cau trac nghiem gom hai phan:
Phan tien e con goi la phan goc va phan giai ap hay phan la chon.
Phan goc la cau hoi, tiep theo la phan la chon gom mot so ket qua tra li trong o co
mot cau tra li ung.
Th du:
Cu 1: u iem noi bat cua phng phap day hoc neu van e:
a. Hoc sinh kho quen, nh lau.
b. Hoc sinh t giac, tch cc, t lc.
c. Hoc sinh la chu the cua qua trnh ao tao.
d. Hoc sinh phat trien oc t duy.
Cu 2: Tieu chuan cua bai kiem tra:
a. Co gia tr, co s on nh cua iem so.
b. Co gia tr, va sc, de s dung.
c. Co gia tr, de s dung, ang tin cay.
d. Co gia tr, de cham bai, khach quan.
Phan goc du la cau tra li hay cau lng phai la iem ta cho cho viec la chon ket
qua tra li. Cac giai ap trong phan la chon co sc hap dan tng ng oi hoi hoc sinh
suy luan.

Trang-166-
Trac nghiem nhieu la chon co the at di dang hnh ve.
b. u va nhc iem
Trac nghiem nhieu la chon la dang trac nghiem khach quan c a chuong nhat.
u iem:
Trac nghiem nhieu la chon co xac suat may rui thap hn so vi trac nghiem - S.
Neu cau trac nghiem la 4 la chon th t le may rui la 25%, neu co 5 la chon th ty le
mai rui la 20%.
Phan biet c mot cach kha chnh xac hoc sinh gioi va hoc sinh kem.
Trac nghiem nhieu la chon la c s e soan thao noi dung day hoc chng trnh theo
kieu phan nhanh.
Nhc iem:
oi hoi ton nhieu cong lao soan thao, v phai tm nhng yeu to tra li co sc hap dan
tng ng.
Ton giay va mat nhieu thi gian tra li so vi trac nghiem - S.
Ket qua trac nghiem nam san phan tra li hoc sinh co the nhan ra. Tai nhan bao gi
cung de dang hn tai hien.
Hoc sinh nao co oc sang kien co the tm ra nhng cau tra li hay hn phng an ung
a cho, nen ho co the khong thoa man hay cam thay kho chu.
c. Quy tac bien soan
Cac cau trac nghiem phai hoan toan oc lap vi nhau.
Cac trac nghiem gom phan goc va phan la chon co cau truc cau van gon gang, tranh
cau qua dai gom nhieu chi tiet phc tap lam roi tr hoc sinh.
Neu phan goc la cau lng, th phan goc va phan la chon phai an khp vi nhau theo
ung cu phap.
Phan tra li thng la 4 la chon, thong nhat cac cau trong bai trac nghiem.
Phan la chon ch co mot ket qua ung ma thoi. Trng hp xet cac ket qua eu co
phan ung t nhieu, th trong phan dan phai ghi ro "hn ca", "nhat".
Trong phan goc, tranh nhng t e lo ket qua . Trong phan la chon yeu to la chon
ung c at v tr ngau nhien.
3. TRAC NGHIEM GHEP HP
a. Hnh thc
Phan hng dan la mot cau cho biet yeu cau ghep tng phan t cua mot tap hp cac
d lieu th nhat ( cot ben trai) phu hp vi 1 phan t cua tap hp cac d kien th hai
( cot ben phai).

Trang-167-
Hai tap hp cac d kien xep thanh hai cot co so lng cac phan t khong bang nhau.
Cac phan t cot ben trai la nhng yeu to e hoi, con cac phan t cot ben phai la
nhng yeu to la chon e tra li. So lng cac phan t cot ben phai bao gi cung
nhieu hn so phan t cot ben trai, thong thng nhieu gap oi.
Th du:
Ghep cot ben trai (muc ch) vao cot ben phai (phng phap) sao cho phu hp nhat.
1. Kien thc

2. Ky nang

3. Ky xao

A. Dien trnh
B. Thao tac
C. Thuyet trnh
D. Luyen tap
E. On tap
F.Thc hanh
b. u va nhc iem
u iem
Trac nghiem ghep hp co the xem la mot dang cua trac nghiem nhieu la chon. Trac
nghiem nhieu la chon co yeu to hoi tng ng vi yeu to tra li, con trac nghiem
ghep hp co nhieu yeu to hoi tng ng vi nhieu yeu to tra li.
Xac suat may rui e tra li bang cach to mo rat thap, khong ang ke.
Nhc iem
Rat kho bien soan cau trac nghiem ghep hp.
Ton giay va thi gian cho ca viec bien soan va tra li.
c. Quy tac bien soan
Moi cau trac nghiem phai co phan ch dan ro moi quan he. Moi tap hp cac phan t,
tc la moi cot eu phai co tieu e.
Cac phan t trong cung mot cot phai cung loai, hoac cung tnh chat. Cac phan t trong
moi cot c xep theo th t 1, 2, 3... cot phai anh ky hieu A, B, C, D...
Moi cau ghep hp trung bnh co 3 phan t hoi ng vi 6 - 10 phan t la chon tra li.
Mot phan t cot ben trai ch ghep vi mot phan t cot ben phai. Neu khong c
th ieu nay phai ghi chu.
4. TRAC NGHIEM IEN KHUYET
a. Hnh thc
Trac nghiem ien khuyet la cau phat bieu trong o co cho cha trong hoac hoc sinh
ien t hoac so hay cong thc cho noi dung co y ngha nhat.
Th du: Hay ien vao cho trong trong cac cau sau ay cho thch hp:
1. Dang on tap .......................... c tien hanh trong moi lan len lp cua giao vien.

Trang-168-
2. Tnh huong ng trc kho khan ve tam ly co nhieu phng an giai quyet la tnh
huong ............................
3. Ba cch phn loi phng php thuyt trnh: ...,.,.
b. u va nhc iem
u iem:
Trac nghiem ien khuyet oi hoi mc o tai hien cao, hoc sinh khong the oan mo.
Ty le may rui tra li ung khong at ra.
Trac nghiem ien khuyet thng e kiem tra tr nh cac khai niem, thuat ng, ten
ngi, a danh, ky hieu, cong thc, so lieu, d kien, hien tng ...
De soan.
oi khi trac nghiem ien khuyet la bien the cua cau hoi ngan hoac la phan goc cua
cau trac nghiem la chon co dang cau lng.
Nhc iem:
Ch kiem tra c nhng kien thc ri rac, khong khao sat c kha nang tong hp
cua hoc sinh.
Kho cham bai hn va ton thi gian cham hn.
c. Quy tac bien soan
Khong nen soan cau trac nghiem ien khuyet co nhieu cho cha trong lam cho cau
van toi ngha.
Cho ien khuyet at gia cau hoac cuoi cau.
Noi dung ien khuyet phai la kien thc c ban, tranh hoi nhng chi tiet vun vat.
Cac khoang cha trong ien khuyet nen co chieu dai ong eu.
Cau trac nghiem khong qua dai, li van phai sang sua, t ng phai ro rang, co cau
truc ung ng phap va hp vi ien khuyet e cau van co y ngha.
III. SOAN BAI TRAC NGHIEM
1. DAN BAI TRAC NGHIEM
Lap bang liet ke noi dung: c thc hien cho bai hoc.
Khai niem c ban: thieu no bai hoc thieu phan trong tam.
Khai niem khong c ban: a co nhng bai hoc trc, xuat hien trong bai hoc mi.
Khai niem c ban Khai niem khong c ban




Lap dan bai trac nghiem: S dung bang chi tiet

Trang-169-

e muc Tong cong Muc tieu
I II ....
T ng
S kien, hien tng
Cong thc
So sanh
Phan tch
Tong hp
anh gia
Tong ccng
e muc: tuy theo bai hoc hoac mon hoc (I,II,III... )
Muc tieu khao sat.
2. HNH THC TRAC NGHIEM
Bai trac nghiem phai u 4 loai cau hoi trac nghiem va c phan ra thanh tng nhom.
Trong tng e muc nen hoi u cac loai trac nghiem va sap xep rieng tng loai. Bai trac
nghiem phai co hng dan hoc sinh cach tra li.
To chc kiem tra trac nghiem
e trac nghiem phai c in. Phai co 2 bo e khac nhau ve th t.
Khi tra li hoc sinh ghi tren phieu tra li rieng, khong ghi len bo e.
IV. U NHC IEM CUA KIEM TRA TRAC NGHIEM
1. U IEM
o tin cay cao (iem so khong phu thuoc vao ngi cham).
Bai cham nhanh, chnh xac, co the ket hp cham bang may.
Khao sat c toan bo noi dung chng trnh mon hoc, tranh viec hoc tu, yeu to may
rui trong thi c.
2. NHC IEM
Khong khao sat c dien bien t duy cua hoc sinh khi lam bai, ma ch anh gia c
ket qua t duy cua hoc sinh ma thoi.
oi hoi giao vien nam vng chuyen mon va kien thc (kiem tra) soan cau hoi trac
nghiem.
Ton cong sc, tien cua, thi gian.
Hoc sinh co khuynh hng oan mo khi lam bai test.
Kho soan nhng cau co gia tr ong eu.

Trang-170-
Kiem tra bang test phai co bai in san, phai to chc chat che tranh s thong ong ( c
ch - tieng noi).
3. MOT SO IEM KHAC BIET, TNG ONG GIA KIEM TRA THONG
THNG, KIEM TRA TRAC NGHIEM.
a. Khac biet
KIEM TRA THONG THNG

- Phan tra li do hoc vien t soan va dien ta
no bang ngon ng cua chnh mnh.
- Cau hoi thng co tnh tong quat. Hoc sinh
tra li dai dong.
- Thi gian lam bai cua hoc vien: suy ngh
va trnh bay (viet, noi, lam)
- e thi de soan, kho cham va kho cho iem
chnh xac.
- Chat lng bai thi tuy thuoc vao ky nang
cua ngi cham.
- Hoc vien c t do boc lo ca tnh cua
mnh va ngi day co phan t do cho iem
cac cau tra li theo xu hng cua mnh.
- Kiem tra thong thng cho phep va oi
khi khuyen khch s la phnh ( t ng hoa
my hoac bang chng kho xac nh) iem so
phu thuoc vao ngi cham.
KIEM TRA TRAC NGHIEM

- Hoc vien c chon cau ung nhat trong
so cac cau tra li co san.
- Cac bai trac nghiem: thng nhieu cau
hoi co tnh chuyen biet oi hoi cau tra li
ngan gon.
- oc va suy ngh.
- e bai trac nghiem kho soan, de cham,
va cho iem chnh xac.
- Phu thuoc vao ky nang ngi soan thao
bai trac nghiem.
- Ngi soan thao co nhieu t do boc lo
kien thc va gia tr cua mnh qua viec at
cau hoi. Con hoc vien ch the hien quyen
t do chng to mc o hieu biet qua t le
cau tra li ung.
- iem so phu thuoc vao bai trac nghiem.
b. Tng ong: Nham o lng ket qua hoc tap quan trong.
Khuyen khch hoc vien hoc tap nham at muc tieu: hieu biet nguyen ly, to chc va
phoi hp cac y tng, ng dung kien thc trong viec giai quyet van e.
oi hoi s van dung t nhieu phan oan chu quan.
Gia tr cua ca hai loai kiem tra tuy thuoc tnh cach khach quan va ang tin cay cua
chung.







Trang-171-
CAU HOI KIEM TRA
Cau 1: Hay phan tch cac ac iem c ban cua bai kiem tra trac nghiem?
Cau 2: Trac nghiem ung sai: hnh thc, u nhc iem, quy tac bien soan?
Cau 3: Trac nghiem nhieu la chon: hnh thc, u nhc iem, quy tac bien soan?
Cau 4: Trac nghiem ghep hp: hnh thc, u nhc iem, quy tac bien soan?
Cau 5: Trac nghiem ien khuyet: hnh thc, u nhc iem, quy tac bien soan?
Cau 6: Trnh bay quy trnh xay dng va to chc bai thi trac nghiem?
Cau 7: Neu u nhc iem cua bai kiem tra trac nghiem. Gia kiem tra trac nghiem va kiem
tra thong thng co nhng iem tng ong chnh nao?






Trang-172-
BAI 4. X LY KET QUA KIEM TRA ANH GIA
A. MUC TIEU
Trnh bay c y ngha cac he thong iem va he thong iem 10 .
Tnh toan c cac tr so trong thong ke iem .
Giai thch va so sanh ket qua cua kiem tra trac nghiem .
B. NOI DUNG
I. HE THONG IEM
1. CAC LOAI HE THONG IEM
He thong iem 20;
He thong iem 10;
He thong bac 5;
He thong ch A, B, C, D.
2. Y NGHA HE THONG IEM 10
Xuat sac 10 , 9
Gioi 8 en can 9
Kha 7 en can 8
Trung bnh kha 6 en can 7
Trung bnh 5 en can 6
Yeu 4 en can 5
Kem <4
im xut sc: bi kim tra hon chnh, c tnh sng to.
iem gioi: la bai kiem tra hoan chnh, hoac co mot chut t thieu sot ( neu kiem tra
viet) va tra li c cac cau hoi them (neu kiem tra mieng).
iem kha: la bai kiem tra tra li ung cac cau hoi co nhng thieu sot nhat nh ma
khong sai nguyen tac.
iem trung bnh: la bai kiem tra co phan tra li ung va sai, trong o ung nhieu hn
sai va khong sai c ban.
iem kem: la bai co nhieu sai sot ve nguyen tac, hoc sinh cha nam vng yeu cau toi
thieu cua bai kiem tra.
Chu y: Trong he thong iem 10 co the:
Cong lay iem trung bnh.
Cung bac co the nang t iem 0,5 len 1 iem.
V du: 9,5 iem 10 iem.
Nhng iem khac bac ch nang c khi iem le bang 0.75 tr len

Trang-173-
V du: 8.75 9 nhng 8.5 9.
3. HE THONG IEM BAC 5
(thc tien ch co 4 bac)
Gioi 5 + Khong the nang bac
Kha 4 + Khong the chia lay trung bnh
Trung bnh 3
Yeu 2
Muon anh gia phai xet theo t trong cua bac hay nghien cu theo tnh hnh phat trien
cua ket qua iem.
- Lay iem co tan so cao nhat.
Vd: 3 4 4 4 5 Ket qua 4
- Lay ket qua cuoi cung (neu anh gia thng xuyen)
4. IEM CH A,B,C,D
Cung c cch nh gi tng t vi cc thang im trn.Tuy tng nuc ma co nhieu he
thong cho iem khac nhau. V d nh Nht c cch nh gi nh sau:
im A: bi kim tra t c t 80% - 100% cu tr li ng.
im B: bi kim tra t c t 65% - 79% cu tr li ng
im C: bi kim tra t c t 55% - 64% cu tr li ng
im A: bi kim tra t di 55% cu tr li ng
II. Y NGHA CUA CAC LOAI TR SO
1. IEM TRUNG BNH LY THUYET CUA BAI TRAC NGHIEM
La iem gia toi a co the c vi iem may rui cua bai test.

2
T K
TB
+
=
K: so iem toi a bang cau test.
T: so iem may rui cua bai test c tnh bang tong so cau test chia cho so la chon
cua moi cau.
V du:
Bai test co 80 cau (K = 80)
Loai ung sai = 20 cau
Loai la chon = 16 cau
Loai ghep hp = 30 cau (1/2) 3 yeu to e hoi, 6 yeu to tra li.
Loai ien khuyet = 14 cau.
iem may rui T c tnh nh sau:
Loai ung sai: 10
2
20
=

Trang-174-
Loai la chon: 4
4
16
=
Loai ghep hp:
- Xac xuat e ap ung 3 yeu to trong 6 cau bang cach oan mo la

120
1
4
1
5
1
6
1
=
- Vay vi 30 cau ghep hp iem may rui:
25 , 0
120
30
=
Loai ien khuyet = 0
Tong cong: 14,25
125 , 47
2
25 , 14 80
=
+
= TBLT
2. IEM TRUNG BNH CUA BAI TEST: ( X )
La trung bnh cong cua tat ca iem test cua hoc sinh:
N
fx
X

=
x : iem test cua moi hoc sinh.
f : tan so cua moi loai iem.
N: tong so hoc sinh lam bai test.
So sanh TBLT va X :
TBLT > X : bai kho oi vi trnh o hoc sinh.
TBLT < X : bai de oi vi trnh o hoc sinh.
TBLT X : bai va sc vi trnh o hoc sinh.
3. IEM TRUNG V CUA BAI TEST ME (MEDIAN)
La iem so nam gia cac iem test c sap xep theo th t t thap en cao hoac
ngc lai va chia tap hp iem so thanh hai nhom bang nhau.
Noi cach khac: iem trung v la v tr ngay chnh gia cua tap hp iem so, tren no co 50%
hoc sinh, di no co 50% hoc sinh.

Neu N la so le th
2
1 +
=
N e
X M



Neu N la so chan M
e
=
2
2
1
2
N n
X X +
+


Trang-175-
X la iem so cua mot hoc sinh bat ky.
Moi lien he gia X va Me.
Nham so sanh ket qua hoc tap gia 2 lp co cung iem
X
th lp nao co Me ln hn th lp
o hoc sinh kha hn.
4. IEM YEU V MO
La iem co tan so cao nhat.
So sanh gia iem X & Mo & Me.
Neu tren o th ng bieu dien iem cua mot lp hoc th o the co dang ng cong khong
eu.
Truc ngang : iem so.
Truc ng : so lng hoc sinh.
Lech phai khi:
Mo < Me <
X
: Hoc sinh di iem trung bnh 50%.
Bai kiem tra kho oi vi hoc sinh.
Neu
X
cao giao vien cho iem de hay mot so hoc sinh hoc gioi.
Neu
X
& Me lp hoc co 2 nhom ong eu.
Muon ng bieu dien la ng cong eu, so lng khao sat > 100.000 hoc sinh.
Lech trai:
Mo > Me >
X

- Tren 50% hoc sinh at iem cao hn iem trung bnh.
- Hoc sinh hoc kha hoac e de
5. O LECH TIEU CHUAN


=
2 2
) (
1
fx fx N
N

o la so o s phan tan cua cac iem so so vi iem trung bnh.
- Neu o lech tieu chuan thap trnh o hoc sinh kha ong eu.
- Neu o lech tieu chuan cao trnh o hoc sinh chenh lech.
6. TNH IEM
Tnh iem la oi ket qua iem so t trac nghiem ra iem so thong dung t 0 iem en
10 iem. Sau ay la cac quy tac n gian e tnh iem:
a. Neu tong so iem toi a la 100 hay 200 th tnh nham de dang bang cach chia ket so cho
10, 20.
b. Co nhieu cach e oi iem tong ket ra iem so. Ba cach oi thong dung nhat la:
- Tnh bang so .
- Dung o th chuyen hoa.

Trang-176-
- Dung bang oi.
Cach tnh bang so: da tren quy tac tam suat va thc hien nh sau: chia iem toi a D
(thng la iem 10) cho iem toi a cua bai test K. Nhan so tm c (
K
D
) vi iem cua bai
test.


Th du: iem so toi a : D = 10
iem toi a : K = 120
iem cua bai : k = 90
iem so 5 , 7 90
120
10
= = d
o th chuyen hoa: th ma truc tung c chia o theo iem toi a va truc hoanh c chia
theo iem so. Tren o th ta ke ng chuyen hoa o la ng thang noi iem goc 0 va iem
tng ng vi iem so toi a (iem M). Cach ve nh sau:
Tren truc tung lay iem A tng ng vi iem so toi a.
T iem A ke ng ngang AA (song song vi truc hoanh).
Tren truc hoanh lay iem B tng ng vi so iem toi a (th du iem 10).
T B ke ng BB (song song vi truc tung).
Noi iem ) vi iem M (giao iem cua AA va BB) ta se co ng chuyen hoa OM.
- oi tong so iem (90 iem chan han) ra iem so ta lam nh sau:
Tren truc tung lay iem C tng ng vi ket so 90.
T C ke ng ngang cho en khi gap ng chuyen hoa OM iem D. T D ke ng
doc xuong gap truc hoanh iem E, hoanh o cua E chnh la iem can tm.
e chnh xac co the dung giay ke ly vuong hay ke o vuong nho











B
E
B
120
90
iem toi a
D
A
M
A
0 7,5 10
iem so
k
K
D
d =

Trang-177-
Bang oi: bang oi gom 2 cot song song moi cot la iem tong kt, mt cot la iem so
tng ng vi iem tong ket cot ben. Khi a an nh iem tong ket toi a, ta co the lap
bang oi nh cach tnh bang so hay o th chuyen hoa noi tren. Tuy nhien viec lap bang rat
ton cong nhng khi lap xong bang th ay la phng tien cho iem chnh xac va mau le nhat.

iem so iem tong ket
120 10
100 9,5
108 9
102 8,5
96 8
90 7,5

Bang oi e oi ket so ra iem so
7. TR IEM OAN MO
e lam nan ch cac hoc sinh hay oan mo, nen ap dung cac bien phap ke sau:
Thi hanh ung nhng quy tac soan cac loai trac nghiem nh a noi cac chng
trc.
Nen tranh cau hoi trac nghiem ung - Sai. Neu can th ch nen dung mot so lng
nhat nh, ngha la ket so danh cho cau ung - Sai ch chiem mot t le nho trong tong
so (khong qua 20%) iem tong ket.
Cau trac nghiem nhieu la chon co the dung nhieu hn nhng khong qua 60% tong so
cau trac nghiem.
Cau hoi trac nghiem ghep hp, ien khuyet cung nen gii han so lng.
Thong thng nhu cau tr iem oan mo va may rui thng ch can thiet oi vi loai
trac nghiem nhieu la chon ung - Sai. Co nhieu phng phap tr iem oan mo.
Phng phap di ay la phng phap tng oi n gian va de ap dung can c tren nhan
nh sau ay:
Neu hoc sinh khong biet g, ch lam ung mot so cau hoi nh oan mo thoi th ch
ang c khong iem. Trong trng hp nay theo xac suat hoc sinh van co iem
tong ket toi a la 1/4 iem tong ket cua cau hoi nhieu la chon (neu cau hoi co bon
cau la chon) gia s co 48 cau hoi nhieu la chon cong vi 1/2 ket so toi a cua loai
trac nghiem ung - Sai va gia s co 12 cau hoi ung - Sai.
Mot hoc sinh khong biet g van co the at c iem so toi thieu la:

18
2
12
4
48
= +

Trang-178-
Ket so toi thieu noi tren phai c coi nh tng ng vi iem so 0. T nhng nhan
nh tren phng phap tnh iem se c ieu chnh lai nh sau:
Vi o th chuyen hoa: ng chuyen hoa thay v ke t iem 0 se c ke t iem T tren
truc tng ng vi iem tng ket toi thieu (18 nh v du tren). Nh vay t T ta ke mot ng
xuong iem 0 ta se co iem tong ket toi thieu 18 tng ng vi iem 0 (goc 0).









Vi cach tnh iem bang so ta cung ap dung nh cong thc so (1) nhng thay K bang
K - T va k = k - T. ay T la iem tong ket toi thieu (nh v du tren T=18). Cong thc (1)
tr thanh:



Th du: D = 10, K = 100, k = 59, T = 18.

Ta co: 5 ) 18 59 (
18 100
10
=

= d

Vi cach dung bang oi nh hai cach tren ta cung co the tnh ra bang oi e dung.
Theo cach nay neu hoc sinh lam sai mot cau thay v c iem 0 th hoc sinh se b tr i 1
iem (iem tong ket). Phng phap nay gap tr ngai la nhieu khi hoc sinh lam sai v ly do
khac nh hieu lam cau hoi, viet lam... ch khong co y oan mo. Neu hoc sinh co iem tong
ket tong cong la mot so am nhieu hoac t th eu c iem so 0.






0
10
iem toi a
120
18 T
iem so
M
) ( T k
T K
D
d

=

Trang-179-
CAU HOI KIEM TRA
Cau 1: Neu va cho biet cac mc anh gia cua cac he thong iem ma ban biet?
Cau 2: Trong bai kiem tra trac nghiem, hay neu cac cong thc cua cac thong so sau:
iem trung bnh ly thuyet
iem trung bnh
iem trung v
iem yeu v
o lech tieu chuan
Ban hay cho mot v du minh hoa viec tnh cac thong so tren?
Cau 3 Trnh bay ngan gon phng phap tnh iem trac nghiem ra iem lp.


























Trang-180-
TAI LIEU THAM KHAO
[1] Nguyen Thuy Ai: Phng phap day ky thuat. HSPKT, 1983
[2] Nguyen Kim Ba, Vu Duy Thuy: Phng phap day toan. NXB Giao duc, nam 1992.
[3] Nguyn Vn Bnh, Tran Sinh Thanh va Nguyen Van Khoi: Phng phap day ky thuat
cong nghiep. Nha xuat ban Giao duc, Ha noi, nam 1999.
[4] Nguyn Cng: Phng tin k thut v dng dy hc. NXB GD H Ni, nm 1995
[5] T Xun Gip: Phng tin dy hc. Nh Xut bn Gio dc, 1998.
[6] Chau Kim Lang: Trac nghiem kien thc Ky thuat Nong nghiep trng pho thong
trung hoc. Nha xuat ban Giao duc, 1988.
[7] Phan Huy Ng: Nhng vn trc quan trong dy hc. NXB H QG H Ni, nm
2000
[8] Dng Thieu Tong Trac nghiem va o lng thanh qua hoc tap- Bo GDT,
1995.
[9] Nguyen Van Tuan: Analyse der neueren Entwicklungen in der Ausbildung von
Technischen Lehrern fr die Berufsausbildung in Vietnam unter besonderer
Bercksichtigung der Konzeptionierung einer angepassten Fachdidaktik Metall- und
Maschinentechnik. Venturus-Verlag, 2006.
[10] Thi Duy Tuyn: Gio dc hc hin i. NXB H QG H Ni, nm 2001
[11] Le nh Vien, Giao duc hoc chuyen nghiep va ly luan day hoc ky thuat, 1989.
[12]
[13] Arnold R, Lipsmeier A, Ott H: Berufspaedagogik Kompakt. Cornelsen, 1998.
[14] Babara Matisu: Teach Your Best, DSE,1995
[15] Bloom, Benjamin: Taxonomy of Education Objectives, Hanbook I and II, New
York 1956/1964
[16] BRUNER, J.S.: Learning Through Experience and Learning Through Media. In:
Olson, Media and Symbols. The 73rd Yearbook of the NSSE, I, Chikago (1974) S.
120-150
[17] Christian Buehrdel:Unterrichtsmethodik Maschinenwesen. VEB VerlagTechnik,
Berlin. 1988.
[18] Decker, Grundlagen und neue Ansaetze in der Weiterbildung 1984 trang 45
[19] E..Rathenber- A.Miclck : How does one deverlop Teaching aids for prosseional
education, ZGB, 1991

Trang-181-
[20] Hortsch: Tp bai giang ve Ly luan day nghe. Dresden, 1997.
[21] Klafki Wolfgang: Neue Studien zur Bildungstheorie und Didaktik. Weinheim,
1983.
[22] NEC Corporation: Teaching Methodology JaPan, 2003
[23] Wolfgang Mausolf va Gunter Patzold: Planung und durch fuehrung beruflichen Unterrichts,
Verlag W.Girardet, Essen, 1982.
[24] B Lao ng Thng binh v X hi: Qui inh nguyn tc v t chc thc hin
chng trnh dy ngh (ban hnh km theo quyt nh s: 212/2003/Q-BLTBXH,
iu 2).
[25] Trng Cao ang S pham ky thuat Vinh Long: Mau chng trnh ao tao theo d
an xay dng chng trnh. 2003.