LEDli Ildak

Ildaklar, elektrik kesintisi yaand zamanlarda en ok tercih edilen aydnlatma aralarndan birini oluturuyor. Kk boyutlu 6 Vluk bir ak ve floresan lamba ile alan bu cihazlar uzun sreli aydnlatma salyor. Son yllarda LED teknolojisindeki gelimelerle birlikte pek ok aydnlatma cihaznn yeniden tasarlandn grmekteyiz. Dk g tketimine sahip olmalar ve uzun yllar boyunca sorunsuz alabilmeleri nedeniyle LEDler artk vazgeilmez k kaynaklar olarak grlyor. Bu yazda LEDli bir ldan yapm ve alma ekli hakknda bilgiler veriliyor. MC34063A entegresinin kndan elde edilen 12Vluk dc gerilim, ekil 2deki LED devresinin giriine uygulanyor. Devrede 18 adet mavi LED ve 17 adet sar LED mevcut. LEDlerin ileri yn gerilimi mavi iin 3.15V, sar iin 2V civarnda. LEDlerden geen akm snrlandrmak iin LEDlere seri olarak eitli deerlerde direnler bal. ekil 2de grlen akm snrlayc diren deerlerine gre, mavi LEDlerden yaklak 15mA, sar LEDlerden ise yaklak 18mA akm geiyor. Toplam LED akm ise 70-90mA arasnda. Ildan hangi renkte k yayaca bir anahtar yardmyla seiliyor. Eer, k renginin mavi ve sardan farkl olmas isteniyorsa, sar LEDler yerine krmz veya yeil, mavi LEDler yerine de beyaz LED balanabilir. Bylece tasarmda herhangi bir deiiklie gerek kalmaz.

alma mant
LEDli devrelerde her zaman verimliliin yksek olmas istenir. Bu amala, g kaynandan salanan enerjinin sadece ok kk bir blmn sya dntren elektronik devreler kullanlr. Sradan elektronik devreler kullanlmas durumunda hem sl kayplar fazla olur hem de k iddeti zamanla azalr. Gnmzde DC/DC dntrc adyla bilinen entegreler kullanlarak LEDlerin verimli ekilde almas salanyor. rnein, bu projede kullanlan MC34063A adl entegre de bunlardan biri. Bu entegre, anahtarlama modlu g kayna mant ile alarak giri gerilimini ykseltiyor ve giri gerilimi zamanla dse de k gerilimi bundan etkilenmiyor. Bu sayede k iddeti saatlerce hi deimeyen bir ldak yapm mmkn oluyor.

G tketimi yaklak 1.5W olan LEDli ldak devresinin verimi (k gc/giri gc) %70 civarnda. Bu da LEDlerden 70mA akm gemesi iin akden 200mA akm ekilmesi demek. Yani, DC/DC dntrc devresi, LEDlere 12Vda 70mA akm salarken akden hayli yksek bir akm ekiyor. Ayrca akden ekilen akm, ak gerilimi dtke daha da artyor. Her ne kadar bu durum bir dezavantaj gibi gzkse de LEDlerin k iddetinin saatlerce sabit kalmasnn bedeli aslnda. Zaten MC34063A entegresi kullanlmayp basit bir devre ile bu i yaplmaya kalklsayd ksa srede k iddeti decek ve ak dolu olduu halde LEDler k yayamayacakt. ekil 3de LEDli ldak devresinin son hali grlyor. Elektronik devre ve LEDler iki ayr bask devre kart zerine monte edilmi. Bu ekilde, LEDlerin k yayma dorultusu PCB eilerek ayarlanabiliyor.

ekil 2: LED devresi

Devre emas
6Vluk ak gerilimini 12Va ykselten elektronik devre ekil 1de grlyor. Devrenin g tketimi ok dk, verimlilii yksek ve yapm kolay. Devre emas, ak arj devresi ve DC/DC dntrc olmak zere iki ksmdan oluuyor. arj devresi, ldan uzun sre kullanmnn ardndan aky tekrar arj etmek iin gerekli. arj devresinden grld gibi 12Vluk AC/DC adaptrn k LM7808 reglatr ile 8Va drlerek aknn yaklak 100mAlik bir akmla arj olmas salanyor. LEDli ldak devresinin en nemli blmn ise MC34063A entegresi oluturuyor. Bu entegre, ak gerilimi 3Vun altna dnceye kadar k gerilimini 12Vda sabit tutuyor. k gerilimi 1.25(1+R2/R1) forml ile hesaplanyor.

LEDli ldak devresinde kullanlan malzemelerin listesi aadaki gibi. 1er adet MC34063A ve LM7808 entegre 3 adet 1N4001, 2 adet 1N5818 diyot 2 adet 100uF/16V kondansatr 1 adet 330uF/16V kondansatr 1 adet 1.5nF kutupsuz kondansatr 18 adet parlak mavi LED (5mm) 17 adet parlak sar LED (5mm) 1 adet krmz LED (3mm) 1 adet 150uH bobin 6 adet 150 ohm, 3 adet 100 ohm diren 1er adet 0.22, 4.7, 180, 470 ohm diren 1er adet 560, 1k, 4.7k ohm diren 2 adet anahtar (toggle switch) 1 adet 6V 1.3Ah ak 1 adet AC/DC adaptr (12V) ve soketi

ekil 3: LEDli ldak

PCB zerindeki anahtar yardmyla k rengi kolayca deitirilebiliyor. ekil 4de sar LEDlerin yayd k grlyor.

ekil 4: Sar LEDler

LEDli ldak devresi 6V 1.3Ahlik bir ak ile yaklak 4 saat k yayyor. Bu sre boyunca k iddetinde herhangi bir deiiklik olmuyor. Bu devre, ak yerine 4 adet arj edilebilir kalem pille de altrlabilir.
Frat niv. Elek-Elektronik Mh. Blm yerol@firat.edu.tr
ekil 1: Elektronik devre