SALII VE GVENLNDE YNETME KATILMA TEKNKLER

Kaynak: 5. Uluslar Aras Sal Ve Gvenlii Blgesel Konferans Bildirinin Ad: Sal Ve Gvenliinde Ynetime Katlma Teknikleri Yazarlar: Yrd. Do. Dr. Gkhan Ofluolu, Yrd. Do. Dr. Ahmet F. akmak, Ar. Gr Ozan Bykylmaz niversite: Zonguldak Karaelmas niversitesi ZET: letmelerde i sal ve i gvenlii ile ilgili sorunlarn ve risklerin asgari dzeye indirilebilmesi iin her eyden nce iilerin de katlmnn salanmas nemli bir faktr olarak karmza kmaktadr. Bylece i sal ve i gvenlii politikalar alanlar tarafndan daha kolay benimsenerek daha hzl ve etkin bir ekilde uygulanacaktr. Bu almada genel olarak ynetime katlmann i sal ve i gvenlii zerindeki olumlu etkilerine deinilmektedir. Ayrca almada iletmelerin i sal ve gvenlii programlarn daha hzl ve etkin bir ekilde uygulamasna imkan salayan ynetime katlma teknikleri zerinde durularak, bu tekniklerin i sal ve i gvenlii programlarna katklar incelenmektedir. GR: Dnyada ve Trkiyede, sanayileme ve teknolojik ilerlemeye paralel olarak, iyerlerindeki alanlarn gvenlii ile ilgili ortak sorunlar gndeme gelmeye balamtr. Gelien teknolojiyle birlikte alanlar, daha nce karlamadklar yeni risk ve tehlikelerle kar karya kalmaktadr. Balangta fazla nemsenmeyen bu sorunlarn iletmelerin almasn tehlikeye sokmas ve i verimini olumsuz etkilemesi sonucu, salk ve gvenlikle ilgili tedbirlerin alnmas gndeme gelmitir. Her geen gn i kazalaryla maddi ve manevi kayplarn byk boyutlara ulamas konunun nemini daha da arttrmaktadr (Durdu, 2006:9). Uluslararas alma rgt (ILO)nn yapt aratrmalara gre her yl dnyada 2 milyon insan i kazalar sonucu veya ie ilikin hastalklardan dolay lmektedir. Yine ayn ekilde, yaplan tahminlere gre dnyada ylda ortalama 270 milyon i kazas gereklemekte ve 160 milyon meslek hastalna rastlanmaktadr (ILO, 2 008). Bu nedenle de gnmzde iletmelerin amac, yalnzca alanlar mevcut tehlikelerden korumak deil, daha iyi bir i ortamnda uzun sre almalarn srdrmelerini salamaktr. sal ve i gvenlii; i yerlerinde iin yrtlmesiyle ilgili oluan zel tehlikelerden ve sala zararl olabilecek artlardan korunmak gayesiyle yaplan almalar kapsamaktadr. sal ve i gvenliinin ana amac, alanlarn korunmas yannda, tm iletmenin ve retimin de gvenlik iinde yrtlmesini ier mektedir (Durdu, 2006:9). Bu kapsamda i sal ve i gvenlii kavram, alanlarn yksek dzeyde fiziksel, ruhsal ve sosyal bir ortama kavuturulmas ve bu durumun sreklilii iin yaplan almalarn tm olarak tanmlanmaktadr (ILO, 2008). Ayrca i sal ve i gvenlii hem alanlar, hem tketicileri, hem de iletme evresinde bulunan insanlarn saln ve i gvenliini etkileyecek kadar sorumluluk gerektiren kapsaml bir konu durumundadr. sal ve i gvenliinin hem iletmeler hem de lke ve toplum asndan byk neme sahip olduu bilinmesine ramen, birok lkenin ve iletmenin bu alanda yeterli yatrma gitmedii bilinen bir gerektir. ILOnun yapt almalar genelde az gelimi veya gelimekte olan lkelerde alanlarn i sal ve i gvenlii bakmndan tam olarak korunmadn ortaya koymaktadr. Buna karlk gelimi lkeler konuya daha fazla nem vermektedir ve bu lkelerdeki iletmeler, i sal ve i gvenliini rekabet avantaj ve srdrlebilirliin salanmasnda bir ara olarak grmektedir (Mylett ve Markey, 2007:15). 1. Sal Ve Gvenliinin nemi

 sal ve i gvenliine nem verilmedii takdirde i kazalar ve meslek hastalklarnn artaca rahatlkla sylenebilmektedir. Dolaysyla i kazalar ve meslek hastalklarnn sonular ve bu olaylarn nlenmesi almalar, hem iletmeler hem de lkeler iin sosyal, ekonomik ve politik ynlerden byk nem tamaktadr. kazas sadece iiyi etkilememekte, iinin ailesini, yaknlarn, i arkadalarn, ayn i kolunda alan dier iileri, ivereni, sendikalar, devleti ve dolaysyla btn lke ve toplumu etkilemektedir. Bu nedenle de i sal ve i gvenlii, hem iilerin altklar, hem de yaadklar evrede zerinde nemli durulmas gerek en bir konu durumundadr (Ofluolu ve Uysal, 2000:2). yerlerinde uygulanan i sal ve i gvenliine ynelik nlemlerin amalar genel olarak balk altnda toplanmaktadr: (Akay, 2006:19) alanlar Korumak: sal ve i gvenliinin ilk amac, alanlar iyerinin olumsuz etkilerinden korumak, rahat ve gvenli bir ortamda almalarn salamaktr. retim Gvenliini Salamak: kazalar ve meslek hastalklar sebebiyle oluabilecek i gc ve i gn kayplarnn en aza indirgenmesi ve dolaysyla i veriminde artn salanmas ile retim dzeyinin korunmas i sal ve i gvenliinin amalarndan bir dieridir. letme Gvenliini Salamak: alma ortamlarnda alnan tedbirler ile iletmeyi tehlikeye sokabilece k yangn, patlama, makine arzalarnn ortadan kaldrlmas, iletmenin gvenliini salamaktadr. sal ve i gvenlii uygulamalarnn dier bir amac da, lke ekonomisi ve toplum zerinde meydana gelebilecek olumsuzluklar ortadan kaldrmaktr. sal ve i gvenlii ile ilgili olarak retim verimliliinin dmesi yannda, makro ekonomik gstergeleri de olumsuz etkileyen boyutlar, somut olarak u ekilde zetlenebilir: (ahin, 2001:8) kazalar ve meslek hastalklar sonucunda malul kalanlara ve lenlerin geride kalanlarna aylk balandndan, bu harcamalar sosyal gvenlik kurulular asndan byk bir yk oluturmaktadr. kazalar ve meslek hastalklar sonucunda muayene, tehis ve tedavi iin gerekli olan btn harcamal ar ve i gremezlik denekleri sosyal gvenlik kurulular tarafndan karlanmakta olup, bu harcamalar da ok yksek tutarlara ulamaktadr. Sosyal gvenlik kurulular tarafndan karlanmayan zararlar ise, zarara urayanlar tarafndan maddi ve manevi tazminat veya destekten yoksun kalma tazminat olarak sorumlu olanlardan ayrca talep edilebilmektedir. kazalar ve meslek hastalklar sonucunda len veya malul kalanlarn alma yaamndan ayrlmasyla, bu kiilerin alabilecekleri srede salayacaklar retim ve gayri safi milli haslaya eklenecek katklarndan, ayrca alrken dedikleri sosyal sigorta primlerinden yoksun kalnmaktadr. Salk ve gvenlik sorunlarn zemeyen toplumlar yurt savunmasndan eitime, i hayatndan eko nomiye kadar her alanda olumsuz sonular ile karlamaktadr. Bu nedenle igren sal ve korunmasnn nemli bir devlet politikas haline getirilmesi gerekmektedir (Durdu, 2006:17).

2. Ynetime Katlma Deien piyasalar, ileri teknoloji ve artan rekabetle kar karya kalan ok sayda iletme baarya ulamak iin yalnzca sermaye ve teknolojik iyilemelerin deil, ayn zamanda alanlarn ynetilme tarznda da deiikliklerin gerekli olduunu anlamaya balamtr (Murat, 2007:329). Katlmc ynetim anlay dolaysyla gelimeye balam ve iletme ynetimleri tarafndan baar iin gerekli bir ynetim ekli olarak uygulanmaktadr. Genel olarak ynetime katlma, mal ve hizmet reten iletmelerde en alt kademedeki igrenden balayarak en tepedeki yneticiye kadar dnme, deneme, deerlendirme ve yanlma imkannn verilmesi olarak tanmlanmaktadr (Paksoy, 2000:513). Dier bir tanma gre ise ynetime katlma, alt kademe alanlara daha fazla karar alma otonomisi ve sorumluluu verilerek, iletmenin temel faaliyetlerinin kontrol ve koordinasyonunun etkin bir ekilde gerekletirilmesi ve alann iletmeye olan ballnn arttrlmas anlamna gelmektedir (Kaufman, 2001:507). Sashkin (1984:5), en basit ekliyle ynetime katlmann drt alanda gerekleebileceini belirtmektedir. Bu aamalar u ekilde zetlenebilir: alan hedeflerinin belirlenmesi aamasnda, Kararlarn alnmas aamasnda, Problemlerin zmnde,

rgt ii deiim aamasnda.

Murat (2007:330), ynetime katlmann temel unsuru bulunduunu belirtmektedir. Bunlardan ilki, iilerin altklar iletmelerin politikalarna ve bu politikalar dorultusunda alnacak kararlara katlm; ikincisi, iilerin psikolojik benlik gereksinimlerini tatmin edecekleri demokratik bir ortama kavuturulmas; ncs ise, ii-ynetim arasndaki diyalog ve ibirliinin gelitirilerek ynetsel etkinlik ve verimlilie ulalmasdr. 3. Sal Ve Gvenlii Asndan Ynetime Katlmann nemi sal ve i gvenlii ile ynetime katlm arasndaki iliki yllardr zerinde tartlan bir konu durumundadr. Birok aratrma, i sal ve i gvenliine ilikin problemlerin stesinden gelmenin en iyi yolu olarak alanlarn gn iinde karlatklar problemleri zebilmeleri iin otonomiye sahip olmalar gerektii zerinde durmaktadr (Parsons, 1988:22). Shearn (2004:2 -5)e gre i sal ve i gvenlii konusunda alan katlmnn gereklilii temele dayanmaktadr: alann psiko-sosyal geliimine ve ayn zamanda rgtsel geliime olas katklar: Bu katk, alann sosyal renmeyi daha kolay gerekletirmesi, dier alanlarla ve iverenleri ile ilikilerinde geliim, iine ve alt iletmeye ballnda art ve i memnuniyetinde art eklinde kendini gstermektedir. retim ve verimlilie olan katk: kazalar ve meslek hastalklar zaman kayplarna, verim ve etkinlikte azalmaya, nihai rnde hem nitelik hem de nicelik olarak azalmaya, personel devir hznda arta ned en olmaktadr. Katlmc ynetim, iletme ierisinde bu maliyetlerin ortadan kaldrlmasna veya azaltlmasna katkda bulunmaktadr. Etik ve yasal zorunluluklarn yerine getirilmesi: Ynetime katlm, alanlar ve iverenler arasndaki ilikileri n daha eit seviyede gereklemesine katkda bulunarak, bu iki grup arasnda meydana gelebilecek atmalar azaltmaktadr. Saksvik ve Quinlan (2003:85-86)a gre i sal ve i gvenlii bakmndan ynetime katlma ilk olarak deiim ve geliim iin nemlidir. Yazarlara gre ancak deiim srecine alanlarn katlm salanrsa en iyi sonular alnabilmektedir. Ynetime katlm ile birlikte deiim srecinde alanlarn iletmelerine ballklar artacak ve alanlar ilerini daha fazla severek yerine getirecektir. Bu sayede alanlar daha yaratc ve verimli i grecek, daha az salk sorunlaryla karlaacak, daha iyi sosyal ilikiler kuracak ve rgtsel hiyerari ierisinde daha az ezilecektir. alanlar aras ibirlii, alann iletmeye ball, rgt ruhu oluturma, yksek moral gibi durumlar, iletme ynetiminin alanlar iin temel hedefleri durumundadr. Bu hedeflere ulaabilmek de, alann iinde her anlamda adil muamele grdn dnmesine ve st ynetimin kendisine gvendiini ve inandn hissetmesine baldr. Katlmc ynetim biimleri iletmenin hedeflerine ulaabilmesi, alann duygusal durumunu gelitirmek ve ayrca i sal ve i gvenliine ilikin sorunlarn ortadan kaldrlmas adna kullanlabilecek yntemlerden biri olarak karmza kmaktadr (Kaufman, 2001:526). Walters (2003:2)a gre i sal ve i gvenlii asndan bakldnda iletme ierisinde alan katlmnn tam olarak salanabilmesi bir takm faktrlere bal grlmektedir. Yazara gre i sal ve i gvenliinin salanabilmesi ve etkili olabilmesi bu faktrlerin gerek anlamda uygulanmas ile dorudan ilikilidir. Belirtilen faktrler u ekilde sralanabilir: letme ierisinde alann temsil haklarna ilikin yasal ereve, sal ve i gvenlii sisteminin iveren sendikalar ve dzenleyici kurumlar gibi dier paydalar tarafndan da desteklenmesi, Eitim, bilgi edinme ve koordinasyon, Finansal kaynak ayrma bu faktrler olarak sralanmaktadr.

4. Sal Ve Gvenlii Alannda Ynetime Katlm Teknikleri sal ve i gvenlii konusuna alan katlmnn salanmas amacyla iletme ynetimleri eitli yntem ve teknik kullanabilmektedir. Gnmz iletmecilik anlaynda ynetime katlmann en yaygn ekli kalite kontrol emberleri olarak grnmektedir. Kalite kontrol emberlerinde katlm esas olmakla birlikte yalnzca liderin deil dier alanlarnda kararlara ve tartmalara katlmas gerekmektedir (Paksoy, 2000:514). Bylece alanlar iletme ierisinde i sal ve i gvenlii ynetimi uygulamalarna da tam katlm gerekletirmektedir. Dolaysyla i sal ve i gvenlii asndan kalite kontrol emberlerinin amac, alanlarn i sal ve i

gvenlii ynetiminde, karar aamasnda ve ortaya kan problemlerin zmnde sz sahibi olmalarn salamaktr (Shearn, 2004:9-10). Bununla birlikte dier katlm yntem ve teknikleri u ekilde sralanabilir. 4.1. Toplam Kalite Ynetimi Toplam kalite ynetimi, gelimi lkelerde yllardr retim verimliliini arttrmak amacyla kullanlan en bilindik ve en ok uygulanan ynetim yaklam durumundadr. Toplam kalite ynetimi, uzun vadede mterinin tatmin olmasn, baarmay, kendi personeli ve toplum iin avantajlar elde etmeyi amalayan, kalite zerine younlam ve tm personelin katlmna dayanan bir ynetim teknii olarak tanmlanabilir. (Paksoy, 2000:514). Bir ynetim felsefesi olarak toplam kalite ynetiminin en nemli konularndan biri, ynetim ve alanlar arasnda ift ynl ve salkl bir iletiim ann kurulmasdr. Bylece iletmenin baarl olabilmesi ve srekliliini salayabilmesine katkda bulunan bir alma kltr iletmeye kazandrlacaktr (Murat, 2007:347). Toplam kalite ynetimi, ayrca salk, evre ve gvenlik konularn da iine almaktadr. Dolaysyla bu ynetim tekniinin ilkeleri birok i kolunda i sal ve i gvenlii ynetimi amacyla da uygulanmaktadr (Torp ve Moen, 2006:775). Torp ve Moen (2006:775), i sal ve i gvenlii ynetimi amacyla uyg ulanacak toplam kalite ynetimi uygulamalarnn baarl olabilmesinin baz koullara bal olduunu belirtmektedir. Bu koullar u ekilde sralanabilir: Salk ve gvenlik konusunda gerekletirilecek uygulamalarn amac, sorumluluklar ve grevl eri kesin olarak belirlenmeli, Salk ve gvenlik konularna ilikin karlalabilecek risk ve problemler saptanmal ve deerlendirilmeli, bu sorunlarn ortaya kmas durumunda gerekletirilecek uygulamalara ilikin yntemler belirlenmeli, Salk ve gvenlik alanndaki iletme faaliyetlerinin amalar dorultusunda ilerleyip ilerlemedii sistematik olarak incelenmelidir. Toplam kalite ynetimi, kalite kontrol emberlerinden farkl olarak iletmenin tamamnda uygulanan, rgtsel apta kltrel deiim gerektiren bir yaklamdr. Bu adan bakldnda toplam kalite ynetimi, kiisel gvenlik konular gibi bireysel nlemleri deil, iletme genelindeki gvenlik geliimini gerektirmektedir. 4.2. Tam Zamannda retim letmelerde depolarn ve ambarlarn fazla yer kaplad dncesi tam zamannda retim sisteminin ortaya knda makro neden, iletme iinde gereksiz veya katma deeri olmayan faaliyetlerin getirdii yklerde mikro neden durumundadr. srafn ya da katma deeri olmayan uygulamalarn ortadan kaldrlmas olarak tanmlanan tam zamannda retimin asl amac, retimde israfn ve bunun sonucunda da maliyetlerin giderek drlmesidir (Paksoy, 2000:514-515). Tam zamannda retim sisteminin gereklerini yerine getirmek iin sistemin tm felsefesini iine sindirmi bir ekibe ihtiya vardr. Bu ekibin de st ynetim kademesinde alan bireylerden olumas gerektii eklinde genel bir kan bulunmaktadr. Fakat tam zamannda retim sisteminin baar ile uyguland iletmelerde bu ekibin tm igrenlerden olutuu grlmektedir. Tam zamannda retim sistemini uygulayan ve veri art salayan iletmelerin tamamnda, igrenler her karara faal anlamda katlmaktadr. Hatta baz firmalarda igrenler, asl sorumlu olduklar alanlarn dnda kendi aralarnda kurduklar proje gruplaryla, kendi altklar birimlerin geliimini salamann yollarn aramaktadr (Erdoan vd., 2006:195). 4.3. Gvenlik Komiteleri Gvenlik komiteleri, alanlar ve yneticiler asndan mesleki tehlikeleri zmek ve nlemek adna nemli bir ara durumundadr. zellikle i sal ve gvenli konusunda alan haklarnn korunmas ii sendikalarnn grevleri arasndadadr. Gnmzde ou iletme asndan da bu durum hala geerli grlmektedir. Fakat gnmzde meydana gelen yeni gelimelerle birlikte baz iletmelerde i sal ve i gvenlii konusunda sendikalarn ilevi giderek azalmaktadr. Bu gelimeler erevesinde oluturulan gvenlik komiteleri sendika yelerinden ok iletme ierisinden seilen ii temsilcilerinden oluturulmaktadr (James ve Walters, 2002:143-145). Gvenlik komitelerinin yapsna bakldnda ou iletmede farkl yaplar oluturulduu grlmekle birlikte, gvenlik komiteleri genel olarak iletme ierisindeki alanlarn ve yneticilerin katlm ile meydana getirilmektedir.

Bu alanda gerekletirilen almalara bakldnda, gvenlik komitelerinin gvenlik kalitesinde ve performansnda bir art salad grlmektedir. Fakat yine de gvenlik komiteleri uygulama erevesinde birok adan eletirilmektedir. Shearn (2004:9) bu eletirileri u ekilde zetlemektedir: Oluturulan gvenlik komitesinin ama ve sonularnn temsil edilen alan grubuna tam olarak aktarlmamas, Genellikle rgt iinde ak iletiimi destekleyen bir yapya sahip olmamas, Gven ve paylam destekleyici bir rgt kltrn desteklememesi.

Birok adan eletirilmesine ramen gvenlik komitelerinin oluturulma amac, alanlara daha gvenli ve salkl bir i ortam hazrlamak, rgtsel gveni ve paylam arttrmak ve bu sayede alanlarn alnacak kararlara katlmn salamak olduu bilinmektedir. 4.4. Srekli yiletirme Srekli iyiletirme, yneticilerden iilere herkesi kapsayan srekli geliim ve ilerleme anlamna gelmektedir. Srekli iyiletirme felsefesi, i yerinde, sosyal ilikilerde veya aile ilikilerinde yaam tarznn srekli olarak iyiletirilmesini gerektirmektedir. Srekli iyiletirme teknii, bir yaam tarz olarak youn rekabetin yaand i dnyasnda ayakta kalabilmek iin srekli ilerlemenin anlalmas sonucu ortaya kmtr. Bir kontrol sistemi olarak ortaya kan bu tekniin, tm rgt yeleri tarafndan paylalmas gereken nemli esi bulunmaktadr. Bu eler u ekilde sralanabilir: (Paksoy, 2000:515) yiletirmede sreklilik Kalite iin sorumluluk, rn ve retim srecinde kalitenin iyiletirilmesidir. Bu adan srekli iyiletirme tm rgt alanlarn e zamanl katlmn ve tm srelerde srekli geliimi

destekleyen bir teknik durumundadr. 4.5. Davran Anketleri Davran anketleri, i sal ve i gvenlii konusuna katlmn dorudan salanmas asndan gelitirilmi bir tekniktir. Davran anketleri ile alanlarn salk ve gvenlik konularndaki bireysel dn celeri dnemsel anketlerle belirlenmeye allmakta ve ynetim alan dnceleri erevesinde salk ve gvenlik uygulamalarn gerekletirmektedir. Bu yntem, katlmn az maliyetle ve uzun dnemde tam geri dnm salamas asndan uygulanan bir teknik olarak karmza kmaktadr (Shearn, 2004:9). 4.6. lgi Gruplar lgi gruplar, katlmn dorudan saland, yz yze etkileimin tam olarak gerekletii ve ileri derecede paylamn oluturulduu bir teknik durumundadr. lgi gruplar, alanlarn, kk gruplar halinde salk ve gvenlik konularnda greceli olarak informal ve doal olarak gerekletirdii sohbetler eklinde gerekletirilmektedir. Grup ierisinde bulunan bir ynetici tartmalara rehberlik etmekte, nemli konulara ilikin notlar almakta ve alanlarn bak alarn ve anlay ekillerini zmsemeye almaktadr (Shearn, 2004:9). lgi gruplar dorudan katlmn salanmas asndan uygun bir teknik gibi grnse de uygulamada nispeten fazla kullanlmayan bir teknik durumundadr. 4.7. Yaln Ynetim Yaln ynetim, az girdi, zaman ve maliyet ile daha yksek kalitede mal ve hizmet retmeyi hedefleyen bir ynetim tekniidir. Ynetimde her trl fazlalktan arnmak yaln ynetimin felsefesi durumundadr. Bu teknikte, iletmenin sahip olduu tm deerlerin daha az ile iletmenin tm faaliyetlerinin gerekletirilebilecei ngrlmektedir. Yaln ynetimin asl nemli zellii ise, manevi deerler, dayanma, az tketmek, problem zmnde ortak hareket etmek, mesleki becerileri arttrlmas gibi konularda alanlarn eitilerek yksek vasfl ve ok ynl hale getirilmesi konusu zerinde zenle durmasdr (Paksoy, 2000:515).

4.8. Not Alma ve Dnme Odas Teknii Bu teknik, alanlarn ynetime nerede, nasl ve ne kadar katlaca sorular temel alnarak oluturulmutur. Not alma ve dnme odas tekniinin byk oranda bu sorunlar zebilecek bir yaklam gelitirdii sylenebilmektedir. Ynetime katlma ilikin bu sorunlarn ortadan kaldrlabilmesi amacyla bu tekni k aamadan bahsetmektedir. Bu aamalar u ekilde sralanabilir: (Paksoy, 2000:516) ilerin ynetime katlma zaman olarak: retim sreci nerilmektedir. retim srecinde iinin ynetime katlmas, girdilerin nitelik ve nicelikleri konusunda eletirilerini, nerilerini ve dncelerini aklamak eklinde olacaktr. ilerin ynetime katlma biimi olarak: girdi, retim ilemi ve kt aamalarnda karlatklar durumlarla ilgili olarak, eletirilerini, nerilerini ve dncelerini ifade edebilmek iin ergonomik olarak yerletirilmi not alma katlarna zaman geirmeden yazmalar ekli nerilmektedir. ilerin ynetime katlma dzeyi olarak: Yneticiler ve not alan iilerin katlaca bir mekanda not alnan eletirilerin, nerilerin ve dncelerin tartlarak, kabul edilenlerin uygulanmas eklinde nerilmektedir. Dnceleri kabul edilen iiler motivasyon arac olarak dllendirilmekte, bu sayede de dier iilerin de sreci katlm hedeflenmektedir. Ynetime katlmn tam ve dorudan salanmasn hedefleyen bu yntemler ile alanlarn kendilerini dorudan veya dolayl olarak ilgilendiren konularda rol ve sz sahibi olmalar amalanmaktadr. Ayrca bu yntemler sayesinde yneticiler ve alanlar arasnda ibirliki bir yap oluturularak rgt ierisindeki atmalar en aza indirilebilmektedir. Her ne kadar ynetime katlma erevesinde ok fazla teknik kullanlabilse de ou zaman bu tekniklerin uygulanmasndan kaynaklanan hatalar, alanlarn ve yneticilerin katlmnda meydana kan problemler, tekniin tam olarak anlalamamas gibi sorunlar nedeniyle ynetime katlma uygulamalar istenilen sonular vermemektedir. Ynetime katlmann baarsz olmasna yol aan faktrlerin ortadan kaldrlmas ve baarl ynetime katlma uygulamalarnn gerekletirilebilmesi iin hem alanlara, hem yneticilere hem de devlete nemli grevler dmektedir. Murat (2006:355-356) tm yerine getirilmesi gereken grevleri u ekilde sralamaktadr: Sendikalar geleneksel anlaylarn terk ederek an gerektirdii yeniliki kimlii kazanmal, devlet ve iverenlerle diyalog ierisinde olmaldr, i ve iverenler arasnda ibirliine dayal ilikilerin gelitirilmesi iin her iki kesimde ynetime katlma hakknda bilgilendirilmelidir, verenler, ynetime katlmann mlkiyet haklarna bir saldr olmad, ynetim faaliyetlerini aksatmayaca ve iletmeyi rekabetten yoksun brakmayaca konusunda bilinlendirilmelidir, Hem alanlara hem de yneticilere ynetime katlmann ve ibirliinin salayaca faydalar hakknda bilgi verilmelidir, Sendikalar ve iverenler, ynetime katlma uygulamalarnda yer alacak iileri ibirlii konusunda eitimden geirmelidir. 5. Sal Ve Gvenliimevzuat Asndan Ynetime Katlm sal ve i gvenlii asndan ynetime katlm gvence altna alan en nemli kanun maddesi 4857 sayl i kanunun iveren ve iilerin ykmllklerini dzenleyen 77. maddesidir. Gerekten de i sal ve i gvenlii asndan iverenlerin kusursuz sorumluluunu dzenleyen bu maddeye gre verenler iyerlerinde i sal ve gvenliinin salanmas iin gerekli her trl nlemi almak, ara ve gereleri noksansz bulundurmak, iiler de i sal ve gvenlii konusunda alnan her trl nleme uymakla ykmldrler. Bu maddeyi i hukukunun iiyi koruyucu vasfn ve ii lehine yorum ilkesini gz nne alarak yorumlayacak olursak, iverenin iyerinde i sal ve i gvenliini gerekletirmek iin almas gereken her trl tedbire ynetime katlma tekniklerini de ilave edebiliriz. Gerekten de i sal ve i gvenliinde belli bal ynetime katlma teknikleri olan kalite kontrol emberleri, toplam kalite ynetimi, tam zamannda retim, gvenlik komiteleri, srekli iyiletirme, davran anketleri, ilgi gruplar, yaln ynetim ve not alma dnme odas teknii gibi uygulamalarn 4857 sayl i kanunun 77. maddesinde belirtilen iverenin kusursuz sorumluluu erevesinde iyerinde i sal ve i gvenliini tesis etmek iin bavurulmas gereken teknikler olduunu syleyebiliriz. te yandan sosyal gvenlik hukukunun en temel amac olan risklerin meydana gelmeden kaynanda yok edilmesi ilkesi, bir baka deyile

sosyal gvenliin dikey kapsamnn gerekletirilebilmesi 4857 sayl i kanunun 77. maddesinin tam anlamyla uygulanmasyla mmkn olacaktr. verenlerin i kanunun 77. maddesi erevesinde ykmllklerini tam anlamyla yerine getirebilmesi iilerin bu nlemlere katlabilmesiyle mmkn olabilecektir. sal ve i gvenlii asndan 4857 sayl i kanunun dier bir nemli maddesi i sal ve gvenlii kurullarn dzenleyen 80. maddedir. Gerekten de sz konusu maddeye gre Bu kanuna gre sanayiden saylan, devaml olarak en az 50 ii altran ve 6 aydan fazla srekli ilerin yapld iyerlerinde her iveren bir i sal ve gvenlii kurulu kurmakla ykmldr. verenler i sal ve gvenlii kurullarnca i sal ve gvenlii mevzuatna uygun olarak verilen kararlar uygulamakla ykmldr. sal ve gvenlii kurullarnn oluumu, alma yntemleri, dev, yetki ve ykmllkleri alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca hazrlanan ynetmelikte gsterilmitir. Gerekten de alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnn 7 Nisan 2004 tarih ve 25426 sayl i sal ve gvenlii kurullar hakkndaki ynetmeliin 7. maddesine gre sz konusu kurullar i sal ve i gvenlii konularnda alanlara yol gstermek, iyerinde i sal ve gvenliine ilikin tehlikeleri ve nlemleri deerlendirmek, tedbirleri belirlemek, iveren veya vekiline bildirimde bulunmak, i sal ve gvenliiyle ilgili aratrma ve incelemeler yapma, eitim ve retimi planlamak gibi konularda grevlendirilmilerdir. Bu kurullarn ii temsilcileri ve iveren temsilcilerinden olutuunu dnecek olursak, i sal ve i gvenliinde ynetime katlmann ilerlik kazanmas iin kurullarn etkin almasnn nemi kendiliinden ortaya kar. sal ve gvenlii kurullarnda iyerlerinde i kazalar ve meslek hastalklarnn nlenmesi iin gerekli ynetime katlm tekniklerinin ilerlik kazanmas karara balanabilir. Bu ynetime katlm tekniklerinin etkin ve verimli bir ekilde altrlabilmesi iin alnmas gereken nlemler tespit edilebilir. Ayrca ynetime katlm teknikleri konusunda alanlarn bilinlendirilmesi ve eitimi iin gereken almalar karara balanabilir. Dolaysyla ynetime katlm tekniklerinin i sal ve i gvenlii asndan gerekletirilmesinde i sal ve gvenlii kurullarna byk grev dmektedir. sal ve i gvenliiyle ilgili bunun yan sra ok sayda ynetmelik yrrle konmutur. Bu ynetmeliklerin teknolojide meydana gelen gelimeler erevesinde srekli yenilenmesi ve gzden geirilmesi gerekmektedir. Dolaysyla yeni ynetime katlm teknikleri, teknolojik gelimelere paralel olarak ortaya kabilir, bunlarn hzl bir ekilde alma yaamna yerletirilebilmesi iin ynetmeliklerin sk sk revizyona tabi tutulmas gerekmektedir. Sonu Her toplum iin meydana getirdii byk maddi ve manevi kayplar nedeniyle olduka ciddi bir sorun haline gelen i kazalarnn ve meslek hastalklarnn nlenebilmesi iin, ncelikle ii -iveren ve devletin bu konuda aktif ibirliinin salanmas gerekmektedir. Gerek anlamda i sal ve i gvenlii, ilgili taraflarn aktif katlm ile salanabilecektir. Aktif katlmn salanmad durumlarda meydana gelebilecek sorunlarnn zmn stlenen taraf yalnzca devlet olacaktr. Devletin rettii zmler ise aktif katlm ile desteklenmedii takdirde, i sal ve i gvenlii konusunda meydana gelen sorunlarn zm daha da zorlaacaktr. Dolaysyla i kazalar ve meslek hastalklarnn nlenebilmesi iin ilgili taraflar arasndaki iletiimin ift ynl ve salkl bir e kilde gereklemesi byk nem arz etmektedir. letmeler asndan i sal ve i gvenlii alannda aktif katlm salayan balca teknikler u ekilde zetlenebilir: Kalite kontrol emberleri Toplam kalite ynetimi Tam zamannda retim Gvenlik komiteleri Srekli iyiletirme Davran anketleri lgi gruplar Yaln ynetim Not alma ve dnme odas teknii

letmelerde i kazalar ve meslek hastalklarn nlemek ve baarl bir i sal ve i gvenlii program oluturmak iin ncelikle yaplmas gereken, hazrlanacak olan bu programn sorumlu olan insanlara hitap edecek

ekilde gerekletirmektir. sal ve i gvenlii programnn, ii ve iverenlerin dnceleri, tutumlar ve farkllklar da gz nnde bulundurarak hazrlanmas gerekmektedir. Dolaysyla i kazalar ve meslek hastalklarnn nlenmesinde, iletme bnyesinde oluturulacak kontrol mekanizmalarnn nemli rol bulunmaktadr. 4857 sayl i kanununda i sal ve i gvenlii 77-89uncu maddeler arasnda dzenlenmitir. sal ve i gvenlii ile ilgili maddelerin ilerliini koruyabilmesi iin mutlak surette iilerin iveren tarafndan alnan nlemlere uymalar gerekmektedir. Esasen sadece i kanunda de il, borlar kanununda, belediyeler kanununda ve daha birok kanunda iverenin i sal ve gvenlii ykmll yer almaktadr. Bu nedenle bamsz bir i sal ve i gvenlii yasasnn yrrle konulmas hayati bir nem gstermektedir. Halen hazrla nmakta olan bamsz i sal ve i gvenlii yasa tasars, bu ynde atlan son derece olumlu bir admdr. Byle bir yasada iverenin i sal ve i gvenlii ykmll, i sal ve i gvenliinde ynetime katlm teknikleri, i sal ve i gvenliine aykr davranlarn hukuki, idari, cezai yaptrmlar ayrntl olarak dzenlenebilir. Ayrca i sal ve i gvenlii kurullarna bu yasayla yeni bir ilerlik kazandrlabilir. letme bnyesinde en st dzeydeki yneticilerden en alt dzeydeki iilere kadar tm alanlarda, i sal ve i gvenlii bilinci oluturulmaldr. Ayrca baarl bir programn uygulanmas iin de, iverenler ile alanlar arasnda etkili ve ift ynl iletiim alarnn ve kendi kendini kontrol mekanizmalarnn kurulmas gerekmektedir.