Kadn Bakyla "alkuu" Roman

GR yi renim grm bir stanbul kznn, Anadolu nun !eitli ky "e kasabalarnda retmen olarak yaad ser"enini anlatan "e ayn zamanda bir ak yksn de dile getiren #alkuu$ roman Reat %uri &ntekin tara'ndan kaleme alnmtr( nkla) *ayne"i tara'ndan +,(basks olan bu kita) stanbul da baslm olu) ++, say'adan ibarettir(

-um.uriyet dnemi /rk romannn en nemli isimlerden birisi olan Reat %uri &ntekin in edebiyat yaam, 010, de -emal %imet takma adyla yazd "e 2aman gazetesinde te'rika edilen "3arabelerin i!ei" romanyla balam, ksa bir sre sonra da, 0144 de, 5akit gazetesinde yaynlanan "alkuu" roman ile nlenmitir( 6 yllarn atmos'eri dnldnde, Anadolu"da yaamay se!en idealist aydn /rk kadn 7eride ti)lemesinin bu romann merkezine oturduu "e milli uyan .eye8ann tad gzlenmektedir( Romanda olgu 9"aka: stanbul da balay) Anadolu nun deiik il!e "e kylerinde srerek, /ekirda ndaki !i'tlikte sona ermekte "e be blmden oluan romanda yaanlan olaylar bazen dramatik, bazen eletirel, bazen sorgulay8 bazen de miza. duygusuyla ben;anlatyla yazlm, insann d grnleri, alkanlklar sz konusu edilirken, ekonomik sosyal "e a.laki ya)lara da deinilmi, e" tas"irleri, deme, ssleme "e eyaya ilikin moti'lere yer "erilmi, nian, dn, lm, aldatma "e sa"a temalar ayr ayr ilenmitir( An8ak bir kadn ka.raman azndan yazlm olmas nedeniyle #alkuu$ dier romanlardan kendini 'arkl klmtr( Romann ilk blmnde giyim kuamlar, yaaylar ile /anzimatn getirdii deiiklikleri yanstan A"ru)alam kiiler "erilirken, ikin8i blmde ise, bu deiikliklere ka)al, !etin "e sert bir yaay srdren Anadolu insan betimlenmitir( 6laylar "e durumlar karsnda roman ka.ramannn gsterdii ta"rlar "e bir mekandan dier mekana ge!ii, romandaki insan unsurunu olduk!a zenginletirmitir( dari mekanizmann ileyii "e brokrasi, eitim ; retim sorunlar, ak "e sosyal ya)ya bal .alkn deer yarglar gibi konular nesil !atmalar !er!e"esinde yine roman ka.ramanna bal bir geliim sre8i i!erisinde resmedilmitir( Romanda iyi ile ktnn, gzel ile !irkinin, .akl ile .akszn .er !ar)masnda, bu !ar)mann en mitsiz annda iyinin, gzelin, dorunun yardmna yetien bir dost ortaya !kar( Bir <=gan, bir >tnine, bir ?oktor 3ayrulla., anakkale 6rta 6kul <diresi gibi( Bu yzden roman ilerledik!e se"gi, iyilik, doruluk yenilmez g!l inan8n .er g!ll yene8ei kans okuyanda yerleir( R@AA/ %BR &C%/@K% % 3A*A/D 4E Kasm 0,,1 tari.inde stanbul da dodu( 0104 ylnda stanbul Cni"ersitesi @debiyat 7akltesi ni bitirdi(010F ylnda Bursa da balad retmenlik .ayatna !eitli okullarda de"am etti( <illi @itim m'ettilii, millet"ekillilii, kltr ataelii ya)arak 01E+ emekli oldu, kanser teda"isi i!in gittii Gondra da H Aralk 01EI tari.inde "e'at etti( *az .ayatna Birin8i ?nya >a"a sonlarnda balayan Reat %uri nin ilk eseri #@ski A.ba)$ 9uzun .ikaye: 010H de baslmtr( 010, de tiyatro eletiri "e aratrmalar yaymlarken bir yandan da .ikJyeler 9Aair ?ergisi, 010,K01L %edim ?ergisi, 0101L Byk <e8mua, 0101: yazmaya de"am etmitir( 0144 de

alkuu nun 5akit gazetesinde yaynlanmasyla n kazanmtr( Romanlarnda sosyal "e .issi konular ileyen yazar, k!k .ikJyelerinde bunlarn yanna miza. da eklemi, romanlarn yan sra .ikJyeler, oyunlar, gezi notlar, makaleler, miza. yazlar yazmL !eitli !e"iriler "e uyarlar da ya)mtr( Btn eserleri lmnden sonra, ei tarafndan, bir klliyat halinde yeniden bastrlmtr. RomanlarM &izli @l, alkuu, ?amga, ?udaktan Kalbe, Akam &nei, Bir Kadn ?man, *eil &e8e, A8mak, *a)rak ?km, Kzl8k ?allar, &kyz, @ski 3astalk, Ate &e8esi, ?eirmen, <iskinler /ekkesi, 3arabelerin i!ei, Ka"ak *elleri, >on >nak, Kan ?a"as( 3ikJye kita)larM /anr <isa'iri, >nm *ldzlar, Geyla ile <e8nun, 6laan ler, &ezi yazlarM Anadolu %otlar, Balkesir <u.asebe8isi, /anrda 2iya'eti( AGDKBAB R6<A%D %D% N2@/ Roman, 7erideOnin .Jtra de'teridir( 7eride, kendisine yaban8 bir e.irde, bir otel odasnda .Jtralarn yazarken geriye dnerek, !o8ukluk "e ilk gen! kzlk dnemlerini anlatrM Kendi deyimiyle "bambaka bir !o8uk" olan 7eride, bir s"ari binbasnn kzdr( Babas, annesiyle e"lendikten sonra stanbul dan ayrlmlar, bir da.a da dnmemilerdir( stanbul zlemi !eken annesi .astalanr( Bir kez da.a stanbul u grebilmesi i!in yola !karlarsa da Beyrut ta lr( 7eride alt yanda annesiz kalmtr( Babas onu emir eri 3seyin le birlikte byk;annesinin yanna gnderir( ?okuz yana gelin8eye dein bykannesi onun yaramazlklarn, se"gisiyle karlayarak mutlu olur( Bykannesini de yitirin8e, babas onu, %tre ?ame de >ion 7ransz Kz GisesiOne yatl ren8i olarak yerletirir( *az tatillerini Besime /eyzesinin .imayesinde @renky Kozyata ndaki kknde ge!irmeye balar( *a"a ya"a bir gen! kz olmaya yaklaan 7eride, !o8uk!a yaramazlklarn srdrrken teyzesinin olu Kamran a ak olur( Besime /eyzenin gen! "e yakkl olu Kamran ise, 8iddP "e arbal bir insandr( 7erideOnin !ekindii "e tatsz akalarna mu.ata) edemedii Kamran, !alkuuna benzeyen bu 8anl, 8"l 8"l .aar kz se"er( 6nu sk sk okulunda ziyaret eder( 7erideOnin yaramazlklar tari'e sar gibi deildir( 3erkes ondan yaka silker ama yine de ondan kimse "azge!emez( 7ransz mektebinde okuduu yllarda, okulun kurallarna ramen yaramazlklarn srdrr "e bu yaramazlklar, a.siyetinin belli bal zellii olur( &ittii yerlerde onu .uzursuz eden biraz da a.siyetinin !ok belirgin olan bu yndr( >e"gisinde, yaknlnda, kininde, ne'retinde bu zelliini .er zaman korumutur( alkuu ad onun bu yaramaz .allerinden dolay okuldaki retmenleri tara'ndan taklmtr( Kamran, 7erideOyle e"lenmeyi aklna koymutur, >on sn'a ge!tii yaz tatilinde nianlanrlar( Bu srada <adrit teki am8as Kamran oradaki el!ilikte gre" ya)mas i!in !arr( 7eride nin de desteklemesiyle gre"i kabul eden Kamran, ! yl orada kaldktan sonra dner( 7eride de bu arada okulunu bitirmitir( ?n .azrlklar balar( ?ne bir ka! gn kald srada kke gelen !ara'l gen! bir kadn, 7erideOyi ziyaret ederek, Kamran n s"i!reOde bulunduu srada, ko8asndan ayrlm, !o8uu olan <ne""er adnda .asta bir gen! kadna e"lenme "adinde bulunduunu syler "e Kamran n ona yazd mektu)lar "erir( <ektu)lardan 7eride <ne""er in de KamranO se"diini anlar "e bunun zerine 7eride ger!ei bir not brakarak kkten ayrlr( 3erkes onun yeni bir delilik i8at ettiini sanrken, o, Annesinin dads &lmisal Kal'a nn e"inde saklanr( Kamran n baka kadnlarla d) kalkmasn gururuna yediremeyerek stanbul dan uzaklamak ister "e o gne kadar ne ie yaradn )ek bilmedii di)lomasna snr( Anadolu ya gide8ek, Kamran a olan se"gisini

ne'rete !e"ire8ek "e tanmad yerlerde ilk de'a karlaa8a k!k !o8uklar eiterek yetitire8ektir( 7eride nin dn8esine gre <aari' %azr, di)lomasn grr grmezL Anadolu nun en yeil, en gzel bir yerine retmen olarak tayin edile8ektir( Karlat brokratik engelleri aabilmek i!in bir tandn ne kadar gerekli olduunu !ok !abuk anlar( 7eride nin stanbul rtiyelerinde 7ransz8a .o8aln kabul etmemesi, byle gen! bir kzn Anadolu yu istemesi ube mdrn artr( 7eride, tm zorluklara "e brokratik engellere ramen, istediini elde eder "e stanbul dan ayrlarak B( Qye 9Bursa: 6 gnden sonra da bandan ge!enleri bir mektu) de'terine not etmee balar( Kasabada bo yer olmad i!in, 7erideOyi 2eyniler Ky denilen, .i! bir retmenin gitmeyi kabul etmedii ku u!maz ker"an ge!mez bir kye "erirler( Bundan sonra, bir dalda duramayan alkuu nu da.a !ok gen!lii "e gzellii yznden ortaya !kan dedikodularn stesinden gelmeye !alrken gryoruz( An8ak, zaman zaman yenilgiye urad bu uralar arasnda Kamran unutmad da dikkatimizi !ekiyor( 6rada, ren8ilerinden bir ka!, k!k 5e.bi "e bil.assa <unise, 7erideOnin tesellisi olur( Btn kz !o8uklarnn Aye ya da 2e.ra diye adlandrld bu kyde <unise ad 7erideOye !ok 8ana yakn gelmitir( Kz e"lJt edinmek ister( <unise, kyllerin se"medii bir kt kadnn kzdr( Kadn, ko8asndan baka bir erkei se"dii i!in, <uniseOnin babas, kyden baka bir kadnla e"lenmi "e anasn boamtr( Ara sra geli), ka!amak olarak kzn grmektedir( alkuu bir!ok zorluu yenerek <uniseOyi yanna alr( 7eride btn se"gisini bu k!k kza "ererek, annelik duygusunu onda gidermeye !alr( 6radan oraya dolat bu gnlerde tek destei 2eyniler de yanna ald <unise dir( kisi mesut bir mr srmeye balarlar( &ittii yerlerde karlat g!lkleri bize aktarrken, bir yandan da Anadolu nun bata eitim, retim olmak zere bir takm sorunlarn ortaya koyar( 6 gnlerde bir )osta soygunu olur( @kya ile =andarma arasnda !kan !atmada yaralanan bir zabiti ky odasna getirirler( 7eride orada yal bir askerP doktorla tanr( 3ayrulla. Bey adndaki bu doktor, byle bir yerde, aklndan bile ge!meye8ek byle bir retmen bulmu olmaktan o dere8e arr ki, iin i!inde bir sr olduunu anlar "e 7erideOnin da.a iyi bir yere nakledilmesi i!in el altndan gerekli teebbslere giriir( Bir te'ti sonunda 7eride nin 6kulu ka)atlr( 5e alkuu, 2eynilerOden ayrlmak zorunda kalr( 5ilJyet merkezin; deki ?arlmuallimatOa 7ransz8a retmeni olarak tJyin edilir( Burada Aey. *usu' u tanr( 5eremli, .assas, musikiinas bir insandr Aey. *usu'((( Bu Aey. *usu', 7erideOyi lesiye se"er( 2aten "eremli olan *usu' @'endi bu mitsiz akn a8larna dayanamaz "e lr( Bu lmden kendisini sorumlu tutan 7eride, artk orada kalamaya8an anlar, yeni bir yere nakledilmesini ister( Bu se'er onu (;9anakkale: RtiyesiOne tayin ederler( Rtiyesi nin mdiresi 7eride nin 8iddiyet "e gayretinden memnundur( 7akat onun kendisini .alen stanbul da sanmas "e gzellii, bana be0alar a!ar( Bakalar i!in tabii grlen .ususlar onda dikkati !eker( <ektebin men'aati esas alna8ak olursaL ka."ede, sokakta .erkesin bir muallimden ba.setmesi normal karlanamaz Btn bunlar doru olduuna "e #mekte), 8ami gibi mukaddes$ sayldna gre, 'edakarlk 7eride ye der "e e.irde dile dnn dnda bir gerek!e gstererek bir baka yere tayinini mdireden ri8a eder( >ylentileri takiben 7eride nin bir ba e"inde tuzaa drlmek istenmesi, mdireye gre ilk "a)urla e.ri terk etmesini gerektirir( 7eride onun yazd ta"siye mektubuyla ( den bir "a)urla zmirOe gelir( zmirOde Reit Bey adnda zengin birisinin !o8uklarna mrebbiyelik eder( Bunlar da skntl "e a8 gnlerdir( Bir tesad' eseri, Reit BeyOin uzaktan akrabas olduunu renir( Bir albmde KamranOn resmini grmtr( Reit BeyOin kz >aba.at, KamranOn <ne""er /eyzesinin ko8as olduunu syler( Kamran, uzun zaman kendi "alkuu"nu beklemi, o dnmeyin8e <ne""erOle e"lenmitir( 7erideOnin, .er gittii yerde gzellii bir takm olaylara sebe) olduundan burada da barnmas g!lemitir( Rtiyeye alna8ak 7ransz8a muallimlii i!in ya)la8ak imti.ana 7eride de katlr, 'akat bir bakas alnr( aresiz kalan 7eride, i)tidai .o8as olarak Kuadas na gider( Kuadas nda retmenlik ya)arken sa"a balar( 3astane yarallara yetmedii i!in, okulu da .astaneye

!e"irirler( 3astaneye gnderilen ba.ekim, 7eride nin 2eyniler de rastlad askeri doktor 3ayrulla. Bey dir( Nretmenlik yerine ona .astabak8lk ya)maya balar( Be yl sonra okul yeniden a!lr( 3ayrulla. Bey de emekli olu) oraya yerlemitir( *al dost, kzn elinden tutar( 6na yardm eder, onu korur( <unise bu arada iyi8e bym, ssne dkn bir kz olmutur( ?oktorun bir uzak kye .astaya gittii srada .astalanr( %ezle zannedilen .astalk giderek iddetlenir "e <unise8ik ku)alazndan lr( 7eride nin .ayat yeniden dzene girmiken <unise nin .astalan) lmesi, 7eride i!in byk bir darbe olur( Kader, 7erideOyi sanki btn se"diklerinden ayrmaya a.detmitir( Bir sre kendini bilmeden yatt gibi, tamamen iyilemesi de olduk!a uzun srer( Bu .astalk ona, ge!mite kalan a8larn byk l!de unutturmutur( 3ayrulla.( Bey, 7eride yi iyi8e ilgilenebilmek i!in kendisiyle kalmaya raz eder( An8ak, bu ilgi, 7eride yi gre"inden isti'a etmeye zorlayan dedikodularn !kmasna yol a!ar( <uniseOden sonra !e"renin basks, dedikodusu o kadar artar ki 3ayrulla. Bey .i! olmazsa grn kurtarmak maksadyla 7erideOye e"lenme tekli' eder "e onunla kJt zerinde e"lenir( Bir mddet sonra 3ayrulla. Bey, btn mal "arln 7eride ye brakarak !ok ge!meden lr( *alnz, lmeden n8e 7erideOnin ailesinin yanna dne8eine dair sz almtr( nk 7eride nin .atra de'terini okumu, bana gelenlerin sebe)lerini renmitir( 7erideOnin kaybolduunu sand de'ter, 3ayrulla. Bey tara'ndan bir zar'a konularak, KamranOa ma.sus bir emanet .aline getirilmitir( 3a"a deiiklii i!in stanbul a gelen 7eride, ra.metli ko8asnn "asiyetini yerine getirmek i!in "erdiinin ne olduunu bilmeden bu emaneti KamranOa teslim eder( 7erideOnin dnnden en !ok memnun olan KamranOn babas Aziz Bey, bu dnte .ayrl bir alJmet grr( 7eride birka! gnlne izinli olarak gelmitir( Kendisine kalrsa, mutlaka yine gre"ine gide8ektir( Kamran, "aktiyle "erdii sze bal kalm, <ne""erle e"lenmitir( Ama kadn zaten .asta olduundan ksa bir sre sonra lmtr( Kamran, kz kardei <=gJn la bir ge8e saba.a kadar 7erideOnin de'terini okuduktan sonra 3ayrulla. BeyOin yazl ta"siyesini yerine getirmeyi, 7erideOyi bir da.a ne olursa olsun .i! bir sebe)le ka!rmamaya karar "erir( %itekim, 7erideOnin gide8ei gn, btn .azrlklar tamamdr( Kamran gya onu almak i!in gelen arabadan iner "e 7erideOye kalbini a!ar( Ayn sersemlii iki de'a tekrarlamaya8an syleyerek gitmesine engel olur( 7eride artk retmenlie dnmeyi) stanbul da kala8aktr( KARAK/@RG@R 7erideM !li, iradeli, kltrl, gururlu, drst, ayn zamanda neesi, 8anll, alay8l "e aka8l ile de se"imli "e gzel bir gen! kzdr( 7eride, zellikle o yllarda bir gen! kz i!in yaanmas g! olan ortam i!inde eitim "e retim sa"a "eren ilk gen! kz olarak byk nem tar( alkuu na kadar romanlarda grlen, karlatklar g!lkler ya da !eitli ykntlar karsnda boyun bken, bakalarna snarak korunmaya !alan kadn ti)i 7eride ile almtr( >alam bir karaktere, g!l iradeye "e bozulmayan a.lak duygularna sa.i) olu), bulunduu !e"re, olaylar "e durum deise de kendisinde bir deiiklik olmamtr( An8ak, olduk!a zgr bir karakterde gsterilmeye !allan 7eride, aslnda akn, se"gisini gsteremeye8ek kadar utanga!, ka)al bir gen! kzdr( KamranM 7erideOnin teyzesinin olu, ayn zamanda nianlsdr( &en!, yakkl, olduk!a nazik "e kibar bir kiidir( A"ru)ai bir tarzda yetimi dnemin erkeklerine oranla olduk!a modern "e .ogrl bir ya)ya sa.i) olmakla beraber silik bir kiilii "ardr( ?r( 3ayrulla. BeyM /rk erkeinin btn .ayr.a.lklarn, mertliklerini tayan, .erkesin g"enini "e se"gisini kazanan, sert grnse de, aslnda son dere8e yu'ka yree sa.i), yardmse"er, iyi niyetli bir erkektir( AGDKBAB R6<A%D%?A KA?D% /RG@<@G@R

6GB<GB KA?D%M A*?D% KA?D%M <illi m8adele yllarnda /rk aydnlar, mekte)te rendiklerini memlekete gtrme "e geri kalm saydklar AnadoluOyu aydnlatma dn8esiyle .areket etmilerdir( 7erideOyi .i! kimsenin gitmek istemedii bir kye gitmesi bu .areketin edebiyatmza bir yansmas olarak karmza !kmaktadr( An8ak, 7erideOnin AnadoluOya gidii bu ideal uruna olmamtr( 6, Kamran n baka kadnlarla d) kalkmasn gururuna yedirmeyerek stanbul dan uzaklamak ama8yla o gne kadar ne ie yaradn )ek bilmedii di)lomasna snmtr( (Glmisal Kalfa, ihtiyar kafacn nafile yorma! Ben, iki gn sana misafir olduktan sonra baka bir memlekete gideceim !limin emeiyle yaayacam " 9s(04E: A>@K>CG KA?D%MBat uygarl dorultusunda bir gelime isteiyle birlikte, 7eride nin kiiliinde modern, batl, eitim grm, ama ayn zamanda sa', tertemiz bir gen! kz ti)i benimsetilmeye !allarak, yeni bir kadn kimlii yani Cumhuriyet in !sil "#lar$ yaratlmtr( Bu asil kzlar tm gre" "e sorumluluklar arasnda bedenlerini i.mal ederek aseksel kadnlara dntrlmlerdir( <odernleme #klasik ataerki$nin de dnmesine "e yeniden bi!imlenmesine neden olurken, kadnlarL namusuna, i''etine, ailesine dkn, z"erili, 8esur, g!l, analk erdemlerine sa.i), erkeklere uralarnda 'edakar8a elik eden 8insiyetsiz kiiler .aline getirilmilerdir( 7eride de, Kamran n i.anetini sineye !ekerek, akn, se"gisini yreine gmerek, 8inselliini bastrm, bunun yerine koyduu "atanse"erlik akyla tm 'edakarlklara katlanan bir kadn roln oynamtr( 7eride, 8an gibi se"dii erkek tara'ndan krlan onurunu kurtarmak i!in bir ge8e yars )arasz "e ya)ayalnz yollara ata8ak kadar bamsz ru.lu 8esur "e g!l bir kadn olarak gsterilmitirM Ben, yirmi yanda, #ostunu kurtarm bir insanm, canm nasl isterse $yle yaarm 9s(04,:7akat, teyzesinin e"i "e okul dnda bir .ayat olmayan 7eride nin, sokaa da.a ilk !ktnda bu 8esaretini yitirdiini, ne konua8an, nasl .areket ede8eini ardn "e kendine g"enini kaybettiini gryoruz M Girintili, kntl sofalar, binann alt bandan st bana kadar acayi# merdi%enler, bu sofalarda, bu merdi%enlerde bir alay insan Kimseye bir ey sormaya cesaret edemiyor, akn akn etrafma baknyordum " 9s(041:S Bu sual bana sorulmutu Bira& ararak, kekeleyerek halimi anlatmaya baladm'" 9s(0FT: ?ier tara'tan, Anadolu ya retmen olarak gnderilen 7eride nin de Anadolu da retmenlik ya)t yllar sresin8e, -um.uriyet in !er!e"esini !izdii yeni kadn ima=yla .areket ettiini, .i!bir erkekle 8insel beraberliinin olmadn, .atta kat zerinde bir e"lilik ya)t ko8asyla da.i byle bir ilikiye girmediini, i''etini, namusunu koruyarak 8insellikten uzak bir .ayat yaadn teyzesinin kz <=gan a syledii u szlerden anlyoruzM #(a yirmibee girmi, be senelik hayatnn bir ksmnda maceralar iinde srklemi, bir ksmn kocasnn e%inde geirmi bir kadn) y&ne, %cuduna, bir erkek duda srlmemi bir gen k& olduunu iddia ederse herkes gler *erkes ona adi bir yalanc der, deil mi +,gan-" 9s( +0H:Bundan da kadnln ideolo=ik temsilleri, yaadklar bi!imlerle ger!ek kadnlklara yaknlaabildiini, ama rtmediini, bir!ok kadnn destekledii eyin, aslnda kendisinin olduu ey olmad sonu8unu !karmaktayz( AGDAA% KA?D% 9BR@*:M 6 gnk artlara gre bir kadnn !almas .o karlanmamakta, bu tr kadnlara iyi gzle baklmamaktadr( Kadnlarn da !almasnn meruluu, ailede erkek .Jkimiyetinin "e drt kadnla e"lenmenin .akszl gibi dn8elere sa.i) olan 7eride, 7ransz okulundan etkilenmitir( alkuu na kadar romanlarda grlen, karlatklar g!lkler ya da !eitli ykntlar karsnda boyun bken, bakalarna snarak korunmaya !alan kadn ti)ini gstermeye !alarak, bir kadnn salt kendi egemenliine dayal bamsz;koulsuz bir kiilii yanstarak, birey olma m8adelesini "eren -um.uriyet kadnn imgelemeye gayret gstermitirM #.alkuu, o akam !y#/e d$nerken se%incinden adeta uuyordu Bundan sonra, o da artk kendi ekmeini kendi ka&anan bir insand Kimse, artk ona, adna merhamet %e himaye denen byk hareketi ya#maya cesaret edemeyecekti " 9s(0F1:An8ak, bu -um.uriyet kadn to)lum tara'ndan istemeden olsa bir deiime zorlana8aktr(

A%%@GK ?B*&B>BM Nbr !o8uklarnkine benzemeyen gzellii "e sa'l ile dikkatini !eken <unise ise 7eride de annelik .islerini uyandrr, da.a sonra da onu e"latlk olarak alr( Burada annelik duygusunun biyolo=ik deil kltrel bir sre! sonu8unda olutuunu, e"lilik umudunu yitiren 7eride nin yalnz kalma korkusunun buna etken olduu grlmektedirM "0nci dilerinde tatl bir glmseme, laci%ert g$&lerinde dudaklarma srnrcesine hissettiim bir muhabbetle annelik hissini ben, $mrmde ilk defa bugn duydum (aln& yaamaya mecbur olduuma g$re, bari b$yle kk k&m olsayd! (a&k, bu, bana nasi# olmayacak "9s(01F: @5GGKM -um.uriyet dnemi gen! kzlarnn .ayata baknn 'ilizlendii 7eride, nianls tara'ndan aldatldn renmesi zerine akKgurur !atmas yaar( Nn8e gali) gelir( An8ak, yllar sren a8lar bu gururu yumuatr( >e"gi "e e'kate snma i.tiya8 duyan 7eride, Kamran nn da .ala ona kar se"gisinin de"am ettiini renin8e, yllar n8e .ayal ettii saadetine, se"dii "e se"ildii erkeine ka"uur( Keke ben de onlarn iinde dosaydm, keke ben de bir gn #armaklarmda, a%ularmn iinde hurma gibi knalarla S 9s(4,F:( 6 artk retmenlie dnmeyi) stanbul da kala8aktr( /6RGB< BA>KD>D KARAD>D%?A ?@UA<M 6GB<>B2 KA?D%M &@R- /B/B<M 7eride, o zamana gre iyi bir ta.sil ya)m, yaban8 kltrle yetimi modern bir gen! kz olarak gsterilmise de da.a stanbul dayken to)lumsal basky zerinde .issetmi !ara' giymeyi "e )e!e takmay lzumlu grmtrM Glmisal Kalfa/nn bol araf, y&mde onun kaln #eesi %ard B$yle ya#maya mecburdum .nk, hem sokakta kendimi kimseye tantmamam la&md hem de +aarif 1e&areti/nin, ak ge&en kadn hocalara #ek ehemmiyet %ermediini iitmitim " 9s(04,: 7eride nin bu tutumunu Anadolu da da de"am ettirdiine, modernlikle geleneksellik arasnda gelgitler yaadna, zamanla Anadolu .alk gibi dnmeye, olaylara onlarla ayn )en8ereden bakmaya baladna "e bir sre sonra da onlarla zdeletiine tank olmaktayz( 6, Anadolu yu 8e.aletten kurtarmaya giden aydn bir retmen deildir artk( 7eride, kt yola dm "e ky .alk tara'ndan lanetlenerek dlanm olan <unise nin annesi ile karlatnda, yznn boyasz olmas 7eride yi artyor( nk bu tr kadnlar boyal zannediyor( An8ak <unise nin annesine !ok bezemesinden rkyor, gnn birinde annesi gibi ola8ak diye bir korkuya ka)lyor "e annesine, <unise yi gzel a.lakl bir kz olarak yetitire8ei ynnde teminat "eriyor( Byyen, ser)ilen <unise nin sokakta delikanllara bakmasna kzarak, ?oktor 3ayrulla. Beyin kar !kmasna karn da.a ya k!k olan <unise yi !ara'a sokarak 8ezalandrmak istiyor( <unise nin 8inselliini denetim altna alarak korumaya !alyorM Ben de sana ya#acam ce&ay biliyorum, dedim .arda bulduum koyu nefti i#ekliden bir araf dikmeye baladm( 9s(FEI: @5%% KA?D%D 6G<A >/@UM *aanlan btn olaylar karsnda 7eride suskun kalm, direnme gstermemi, sade8e gnlne bir ka! 8mle yazmakla ge!itirmitir( Annelik duygularn giderdii <unise nin lmnde gnler8e kendini kaybeden 7eride nin, retmenlikten "azge!irildiinde ayn dere8ede a8 !ekmediini, bir kadn olarak yaamaktan da.a mutlu olduunu anlyoruz( nk to)lum basks onu ya"a ya"a e"inin kadn olmaya itmitir( 7eride nin isti'a olaynn .emen akabinde son dere8e neeli olduunu, 3ayrulla. Beyi mutlu etmeye !altn, ona eliyle st sama, ka."alt .azrlama, eyalarn dzeltme gibi kadn8a da"ranlar sergilediini grmekteyizM 2nc gecenin sabahyd Bir +ays gn gibi ta&e, lk bir sabah %akti erkenden kalktm *ayrullah Bey/e elimle st sadm, kah%alt ha&rladm " 3s 4567

7eride, yllar sonra eski nianls Kamran i!in de ayn eyleri ya)a8ak, .atta bir Anadolu kadnnn i grmesine "e .izmet edilmesine msaade edilmesi gerektiini u szleriyle i'ade ede8ektirM Bi&im kendimi&i beendirmek iin e% ii g$rmekten baka hi ca&ibemi& yok ki'3s 4867 Kamran a elleriyle !rekler ya)a8ak, .atta onun karsnda ti)ik Anadolu kadn gibi da"rana8aktr 0ini bitirdikten sonra yine o alak mutfak iskemlesini bularak Kamran/n karsna, hemen hemen ayaklarnn dibine oturdu " 9s(+T4: ?eitirmek i!in gittii Anadolu onu, kendi i!inde youru) deitirerek geri yollamtr( 6GB<GB AG@ 9@KR?@K:M 7eride nin Besime /eyzesi, ko8as "e !o8uklar Kamran "e <=gan dnemin ti)ik geleneklerine bal !ekirdek aile modelini oluturmaktadr( Bu dnemde ailenin srekliliinde nemli etkenler olarak, e"lene8ek !i'tlerin yetitikleri !e"re, renim durumlar, aralarndaki ya uyumu nemlidir( &eleneklerin etkisinin aile ya)snda yine de "arln srdrmeye de"am ettiini, se"ginin, saygnn "e balln yer aldn grmekteyiz( An8ak, !o8uklarn e"liliinde .er ne kadar se"gi e"lilii ne !karlm ise de, yine akraba e"liliine olumlu yaklalmaktadr( 7eride nin teyzesinin olu ile nianlanmas sadakatin, etik da"rann al!akgnllln "e ailenin namusunun garantisi olarak karmza !kmaktadr( *aban8lara g"en duyulmamas "e ka)al durma arzusuyla ya)lmas uygun grlen bir e"lilik modelinin ter8i. edildiini u satrlardan anlyoruzM 9imdi senin tey&en deilim, annenim de' :en, Kamran iin, huyunu bilmediim herhangi bir yabanc k&dan daha iyisin "9 s(,,: 6GB<>B2 AG@ M Kkte daimi kalan .izmet!ileri olan, mrebbiye tutan, srekli misa'ir arlayan "arlk "e lks i!inde yaayan Reit Bey in ailesi buna rnek "erilebilir( Reit Beyin .anm lm, iki kz 7er.unde "e >aba.at ile beraber yaamaktadr( An8ak, ailede birlik "e beraberlik yoktur( 6lu -emil, senenin on ayn A"ru)a da babasnn )arasn yemekle ge!iren, ze"k "e elen8e dkn, e"in mrebbiyesine sarkntlk etme terbiyesizliini da.i gsterebilen, a.laken zay' bir kiidirM ;emil Bey, birden bire beni bileklerimden yakalad, scak nefesini y&mde hissettim %e ku%%etle kendimi geriye attm " 9s(F4,: Ala'ranga sosyal .ayatn gen!ler zerindeki a.lak bozu8u etkileri grlmekte( Romanda, A"ru)a .ayranl, aile ilikileri "e ailede meydana gelen !zlme ilenmitir( ?@5G@/K/6RGB< 6GB<>B2 /AARA%D% 3<AGM stanbulOda balarda "e kkn ba.!esinde tabiatla ku8ak ku8aa yaayan 7eride, di)lomasn nazr n grr grmez AnadoluOnun en yeil memleketine tayin edile8eini sanm, an8ak geri kalm, de"let tara'ndan i.mal edilmi bir Anadolu ile karlamas onu .ayal krkl uratmtr( 3enz kadnlarn sosyal gre"lerde yer almad yllarda, Anadolu ya giden ilk aydn gen! kz olan alkuu nun 7eride si, stanbul da iken gznn nnde 8anlandrd kyle, karlat ky arasndaki ayrln yaratt aknl yle i'ade etmektedir(K$y deyince g$&mn $nne, yeillikler arasnda eski Boa&ii yallarnda g%ercinliklere ben&eyen se%imli, en man&aral kulbeler gelirdi *<lbuki bu e%ler, $kmeye y& tutmu, simsiyah %iraneliklerdi" /6RGB< 9-@<AA/: BA>KD>D -%>@G ?@%@/<M &eri8i, 8emaat ilikilerinin youn olduu ataerkil to)lumlarda kadnlarn, utan! "e onur yaktrmalar ile 8insellikleri denetim altna alnarak, e" yaamna ka)atlr, dar !kabilme zgrlkleri kstlanarak, kar 8insle olan ilikilerimde de yine kstlanmalar, snrlamalar "e benzeri eyler uygulanr( Btn bunlar, ataerkil bir dzen i!erisinde ailesel, to)lumsal, kltrel "e dinsel da"ran kurallar, r' "e adetler kanalyla ger!ekletirilir( lk bata 7eride nin 8insel denetimi, nianls Karman yerine Besime teyzesi tara'ndan yerine getirilmekte,

artk nianland i!in kendi .aline braklmayarak, nasl da"ranmas gerektii ynnde uyarlmaktadr( #(aln& bira& fa&la ha%aisin .ocuklukta bu, belki #ek &ararl bir ey deildir =akat gitgide byyorsun Bydke de elbette arlaacaksn, akllanacaksn +ektebi bitirmene %e e%lenmeni&e aa yukar) d$rt sene %ar *ayli u&un &aman B$yle olmakla beraber sen, nianl bir k&sn 1e demek istediimi bilmem anlatabiliyor muyum- ;iddi %e arbal olmalsn 3s >87 An8ak, 7eride .er ne kadar dnyada en a8d "e en !ok alay ettii nianl kzlar olsa da kendisine bi!ilen nianl kz 'ormuna ya"a ya"a girerek durumu kabullenmekte "e ta"siyeleri aynen yerine getirmektedirM #Bir sene e%%el uydurma bir masaldan bahsederken ne kadar serbest %e farfaraysam bu sene hakikaten nianl bir k& %a&iyetine dtkten sonra o kadar korkak olmutum ?rkadalarmdan beni tebrik edenleri ksa, kuru bir teekkrle bamdan sa%yor, ylmak meylini g$sterenlere y& %ermiyordum "9s(1E: Anadolu ya gider gitmez to)lumsal 8insiyet retisi ile karlam "e bu tutumunu orada da srdrmek zorunda braklm, !e"resindeki insanlar tara'ndan yzn ka)atmas, i''etli "e arbal olmas .ususunda nasi.at edilmi, namus konusunda uyarlmtrM 'kamil ol, uslu ol @yle arda #a&arda y& ak ge&me' Burada bir hocanm %ard ?rife *ocanm ;e&a reisi kendisine nikah etti 9imdi, bir eli yada, bir eli balda Aars senin bana ?man g&el diye mi- 1e ge&er! 0ffetli diye, arbal diye 0mdi dnyada namustan kymetli bir ey yoktur insan iin " 9s((0+1: %A<B>MRoman, 2eyniler kynden Kuadas na kadar btn Bat Anadolu insannn 8emiyet olarak belirli konulara bakn aksettirir( -emiyetin basks, romann esas ti)i olan 7eride nin duygu "e dn8elerine ters der( Bu bakmdan alkuu nda btn !e"relerde 7eride ye bal olarak baz kimselerle "e to)lumla olan anlamazlklara yer "erilir( %olaysyla ferdin fertle &e ferdin 'emiyetle olan (atmalar romanda nemli bir yer tutar( #Romann esas maksadnn 7eride ti)inin dnda$ olmas da bundan ileri gelir( <edeniyetten !ok uzak Anadolu nun yoksul kylerinde dolaan, .alka kar se"giyle yaklaan, z"erili !alarak, !o8uklarn eitimine gayret gsteren, dini istismarlara uram "e ezilmi insanlarla ku8aklamaya !alan #alkuu$Onun 7eride si ky .alk tara'ndan ayn ekilde karlk gremez( )ok farkl bir sosyal (e&reden !nadolu ya *elen +eride nin, buradaki insanlarla olan ilikileri &e onlarn +eride ye baklar &e (eitli konulardaki de,er yar*lar, beraberinde ba# anlama#lklar da *etirir. 3alide @di) Ad"ar n #5urun Ka.)eye$ romanndaki .azin bir olay yaamasa da .e) namus meselesi "e dedikodular nedeniyle zor durumda braklr ya tayine ya da isti'aya boyun eer( &!l bir karakterde gsterilen 7eride, .akknda !kan dedikodular yznden bulunduu yerde kal) m8adele etmeye !almak yerine olay yerinden uzaklamay ter8i. eder( /o)lumun olumsuz basks onu ideallerinden "azge!irmeye zorlar( %amusunu "e i''etini koruma ynndeki !aresizlii u satrlarda dile getirilirM ":i& artk idareye ya&arsn&, bir sebe# g$stererek beni baka bir yere g$ndermelerini istersini& '"0daresi&" deyini&, !linden i gelmiyor, cahil" deyini&, asi" deyini&, ne derseni& deyini&, +dre *anm, si&e hatrm kalma& (aln&B 9ehirde dile dt iin istemiyorum!" demeyini&( 9s(FTF: ?@?K6?BM >a"a dolaysyla okulun ka)al olduu yllarda 7eride ile ?oktor 3ayrulla. Bey beraber !altklar i!in, birbirlerine !ok yaklarlar( Adeta bir baba;kz gibi olurlar( %e "ar ki bu kadar ilgi "e yaknlk !e"re8e iyi karlanmaz( ?edikodular zellikle aydn bir !e"reden yani 7eride nin okul arkadalarndan !kar, 7eride nin btn ge!mii dikkate alnarak .akknda soruturma a!lr( Ama!lar 7eride yi baka bir memlekete gndermektir( 7akat ?r( 3ayrulla. Bey erkek olmas nedeniyle bir sorun yaamamakta bu leke yalnz8a 7eride ye srlmektedirM !%et =eride, hayatn en ar sillesini yedin (aln& olaydn bu darbe seni $ldrrd " 9s(FHE: ?oktor 3ayrulla. Bey, 'ikrini da.i sormadan 7eride yi gre"inden isti'a ettirir - 0htiyar doktor, istifanamemi &arfa koyarak onbaya %erdi " 9s(FHE:*alnz burada dikkati !eken ey bu ktlklerin sebebi .alk deil, ?oktorOun #ilim ir'an sa.i)leri$ dedii okumular, memurlar, kalem e'endileridir( *a)lan i'tiralar nlemek "e dedikodularn nne ge!ebilmek i!in ?r( 3ayrulla. Bey, 7eride yi nika.na alarak mrnn sonuna kadar taya8a lekeden kurtarm, yani e"lenmekle 7eride nin namusunu temizlemitir(

*AAGD BR @RK@KG@ @5G@%<@ 9>DUD%<A:MBir ikilem i!erisinde yaayan 7eride nin tam kararl olamadn, bir yandan onu e"lendirmeye !alan ?oktor 3ayrulla. Beye, yal bir kz olarak lmeye azmettiini sylerken, bir yandan da, doktorun e"lenme tekli'ini reddetmiyor, an de'terine Kamran a olan se"gisini itira' ederken, dier tara'tan ise, baba olarak grd adamn kars olmaya .azrlanyorM '*em yarn bakasnn kars olduktan sonra buna ne hakkm, ne de cesaretim olacak " 9s( F,F: Bu e"lilik se"gi adna deil, erkee g"en "e korunma adna ya)lyor( nk i!inde bulunduu to)lumda kadn;erkek ilikileri, istenen dzeyde olmadndan, ko8asz kadnlara "e gen! kzlara iyi gzle baklmadndan 7eride nin 3ayrulla. Beyi kabul etmekten baka !aresi yoktur( 6 dnemin to)lum ya)sna gre aydn bir erkek olduu dnlen ?r( 3ayrulla. Bey bile, geri8i bir to)lumun deer yarglar karsnda bir gen! kzn e"lenmeden yaamasnn imkansz ola8an dnd i!in 7eride ile byle bir e"lilii ger!ekletirdiini Kamran a yazd mektu)ta dile getirmektedirM # 9#heli bir k& olarak yaamaktansa, emin bir dul olarak yaamak onun iin daha kolay olacakt " 9s(+01: &rld zere Bat kltryle ?ou gelenekleri birletirilerek idealize edilen kadn retmen ti)lemesi, ger!ekten de -um.uriyet kadn i!in bir model oluturmu ise de, bu retmen Anadolu nun tutu8u ya)syla kar karya kalm, 8insel kkenli dedikodularla "e ta8izlerle bunaltlmtr( Btn bu talam ilikilere kar sa"aa8ak yerde sessiz !lklar atarak "arolan dnyaya ayak uydurmak me8buriyetinde kalm, ideallerini yitirmitir( >6%B *azarn FF yandayken yazd .alkuu 0144 de Cakit gazetesinde te'rika edilmeye balanr "e 014F te kita) olarak yaymlanr( ?nemin edebiyat !e"resin8e Reat %uri ye alkuu romanndan dolay # bir gen k& romancs$ gzyle baklmtr( 6nlara gre .alkuu, 7eride nin Anadolu ya gidi atlm bir yana braklrsa, .er.angi bir ak romanyd "e bugnn gen!lerine idealist duygular, dn8eler alayabilmek imkJnna sa.i) deildi( 6ysa bugn bile Reat %uri &ntekin, .er kesimden okurun ilgiyle okuduu #en !ok okunan roman8$lardan biri olma niteliini .ala srdrmektedir( Ben bu roman ortaokul yllarmda okumu, da.a sonra da tele"izyon dizisi olarak izlemitim( ?erste roman se!imi ya)arken 7os'orlu -e"riye yi se!meyi istemitim( An8ak da.a n8e .i! okumadm "e bu nedenle dilinin ar olu) olmadn bilmediim i!in dorusu karar "erememi, bu karaszlk srasnda !ok istekli olmadan alkuu nu se!mek zorunda kalmtm( An8ak unu belirtmek gerekirse, ger!ekten alkuu .er dnemde "e .er kesimden insann ze"kle okuya8a, srkleyi8i, olduk!a duygu ykl bir romanS Nyle ki, kendini romann akna ka)tra8ak olan okuyu8u8un romann sonlarna yaklatk!a gzyalarn tutmas biraz g! ola8aktr sanrm( Ben iyerinin kantininde romann sonunu getirirken, akan gz yalarm saklamakta biraz zorlandm dorusu( >eksen yl i!inde +,( basksnn ya)ld dnlrse, bugn bile en !ok okunan "e beenilen romanlardan birisi olduu a!k!a grlmektedir( alkuu nu /rk @debiyat na kazandrd Reat %uri &ntekin e !ok ey bor!luyuz( Ru.u ad olsun(