VT L 10 - BI S 11

CNG CNG SUT - NH LUT BO TON CNG

A. L thuyt
I.

Khi nim cng c hc:

Lc F thc hin mt cng c hc khi n tc dng ln 1 vt v lm vt di chuyn

II.

nh ngha n v - c im
1. nh ngha: Cng ca lc F trn on ng S l i lng A o bng tch
s

F
A = F.S.cos

Cng l i lng v hng

Trong :

F: lc tc dng (N)

S: qung ng di chuyn (m)

: gc to bi gia lc tc dng v qung ng di chuyn

2. c im
- Nu 0 < < 900
= 90

cos > 0

cos = 0

900 < < 1800

A > 0 cng ca lc pht ng

A = 0 lc F khng sinh cng

cos < 0

A < 0 cng ca lc cn

3. n v
Cng c o bng Jun (J)
1J = 1N . 1m
III.

Cng sut
1. nh ngha: Cng sut l i lng c o bng thng s gia cng A
v thi gian thc hin cng y
N= P
2. n v:

A
= t

Watt (w)
1J
1w =
1s
1KW = 1000W
1KWh = 3,6.106 J

IV.

H thc lin h gia cng sut v lc

P = N = F.v

V.

N: Cng sut ca ng c tc dng lc F ln vt

v: Vn tc chuyn ng u ca vt cng hng vi F

A
Cng ca cc lc c hc
1. Cng ca trng lc:

AP = mgh

m: khi lng vt (kg)

B
2

g: gia tc ri t do (m/s )
h: khong cch thng ng gia im u v im cui (m)

AP > 0 vt i t trn xung

AP < 0 vt i t di ln

2. Cng ca lc n hi
AF = - k x2
v

Fms

k: cng ca vt n hi
x: bin dng ca vt n hi (m)

3. Cng ca lc ma st
AFms = - Fms. S = -k.N.S
(Cng cn)

CH : - Lc m cng ca n khng ph thuc dng ng i, ch ph thuc

v tr im u v cui gi l lc th.
+ Trng lc, lc n hi l lc th
+ Lc ma st khng phi l lc th.
VI.

Trn qu o khp kn, cng ca lc th bng 0

nh lut bo ton cng

-

Khi vt chuyn ng u, hoc khi vn tc vt im u v im

cui bng nhau, ta c:

Aft ng = Acn
-

Cng c th pht biu:

+ Tt c cc my c hc khng cho ta li v cng. Li bao nhiu ln

v lc th hi by nhiu ln v ng i v ngc li.
+ My l cng c bin i lc. Khng c my no lm li cho ta v
cng.
VII.

Hiu sut ca my.

H (%) =

A
A

<1

A: Cng c ch

A: Cng ton phn

B. BI TP
Dng 1: Tnh cng v cng sut
Bi 1: Mt chic trc thng khi lng m = 3 tn, bay ln thng u vi vn tc 54
km/h. Tnh cng do lc nng thc hin trong 1 pht. B qua lc cn khng kh.
Gii:
Lc tc dng ln trc thng: Trng lc P, lc nng F do khng kh tc dng ln cnh
qut (coi nh hng ln)
Trc thng i ln u
ln

P + F =O

P = F = m.g = 3000.10 = 30.000N

Qung ng trc thng i c trong thi gian 1 pht.

S = v.t = 15.60 = 900 (m)

V F cng hng vi chuyn ng = (F, v) = O0
Cng ca lc nng trong mt pht
A = F.S = 30 000 . 900 = 27 000 000 (J) = 27 MJ
Bi 2: Xe t chuyn ng nhanh dn u khng vn tc u, i c qung ng S
= 100 km th t vn tc v = 72 km/h. Khi lng t m = 1 tn. H s ma st ln gia
xe v mt t k = 0,05. Tnh cng do lc ko ng c thc hin.
Gii:

Chn h trc to xoy:

Ox: cng hng chuyn ng
Oy

Fk

Ox

Cc lc tc dng vo vt: Trng lc P, phn lc N,

lc ko Fk, lc ma st Fms

Fms

y
P

Phng trnh nh lut II Niu tn

P + N + Fk + Fms = ma
Chiu (1) ln oy:

(1)

NP=0

N = P = mg

Chiu (1) ln ox: Fk Fms = ma

Gia tc ca chuyn ng:
vt2 - v02
a=
2S

Fk = ma + Fms

202 - 0
2.100

= 2 m/s2

Fk = 1000.2 + k.m.g = 2000 + 0,05.1000.10 = 2500N

Cng ca lc ko (cng hng chuyn ng)
A = Fk. S = 2500.100 = 250 000 J = 250 KJ
Bi 3: Cn dch chuyn 10m trn mt sn nm ngang 1 ci hm c khi lng m =
100 kg. H s ma st l k = 0,1. Tnh cng ti thiu m mt ngi cn thc hin
trong hai trng hp:
a. y hm theo phng lm vi ng nm ngang 1 gc 800 v hng xung
di.
b. Ko hm theo phng lm vi ng nm ngang 1 gc 300 v hng ln trn.
Gi thit lc y hoc lc ko i qua trng tm ca hm g = 10m/s2.
Gii:
Vt chu tc dng ca 4 lc:
N

Trng lc (P) phn lc (N); lc y (F) lc ma st (Fms)

Phng trnh nh lut II Niutn: P + N + F + Fms = ma (1)

Chiu (1) ln oy:

N F1 P = 0
N = P + F1 = mg + F sin 300
0

Fms = k.N = k (mg + F sin 30 )

F = F1 + F2 trong F1 vung gc phng dch chuyn

)
Fms
P
F1 khng sinh cng

x
F

ch c thnh phn F2 = F cos 300 c tc dng y hm, ti thiu n phi bng lc ma

F2 = Fms

st

F.cos300 = k (mg + F.sin300)

0,1.10.100
100
F = kgm0
=
= 122,6 (N)
0 =
0,816

0,1.1/2
cos30 k sin30
3
2
Vy cng ti thiu A = F. S. cos 300 = 122,6. 10. 3 = 1061,7 (J)
2
F
b. Nu ko th p lc nh hn trng lc: mg
) 300

Lp lun tng t ta c:
N = mg F sin300
kgm
V F =
cos300 k sin300

= 109,2N

A = 109,2.10. 3
2
Cng t ko c li hn y.
Cng ti thiu

= 945,7 J

Dng 2: Tnh cng v cng sut ca cc lc c hc

p dng nh lut bo ton cng.
-

Tnh cng cc lc c hc:

p dng cc cng thc

AP = mgh
AF = -1/2 k x2
AFms = - Fms.s = - k.N.S

p dng nh lut bo ton cng

+ Khng ma st A ng = - A cn
+ C ma st A c ch = H.A tonphn
Bi 1: Mt qu cu khi lng m = 100g treo u 1 si dy di thng ng ri bung
cho qu cu chuyn ng trn. Tnh cng ca cc lc c hc tc dng ln qu cu
t lc bt u chuyn ng n lc qu cu xung thp nht.
Gii:
Lc tc dng ln qu cu khi chuyn ng l Trng lc P v lc cng T
O

Cng ca trng lc AP = mgh = mg H

vi H = O - OH; OH = l.cos
AP = mg (l l cos) = mgl (1-cos)
AP = 0,1.10.0,5 (1-cos600) = 0,25 (J)
V T lun vung gc vi phng chuyn ng
(T

v ) nn cng ca lc cng T l AT = 0

H
I

P
Bi 2: Mt ngi ko 1 lc k, s ch ca lc k l 400N, cng ca l xo lc k l 1000
N/m. Tnh cng do ngi thc hin.
Gii:
gin ca l xo lc k khi ngi ko:

F
400
= 1000 = 0,4 m
k
Cng ca lc n hi ca l xo
F = k.x

x =

A h = - k.x2 = - . 1000. (0,4)2 = - 80 J

Cng do ngi thc hin:
A = - Ah = 80J
Bi 3: Mt cn trc nng u 1 vt khi lng 1 tn ln cao 10 m trong thi gian 30s; g =
10 m/s2
a. Tnh cng ca lc nng
b. Bit hiu sut ca ng c l 600. Tnh cng sut ca ng c cn trc.
c. Nu phi nng u 1 vt khi lng 2 tn ln cao 10 m th thi gian nng l bao
nhiu?
Gii:
Mun cn trc nng u 1 vt th my phi tc dng 1 lc bng trng lng P ca vt (F =
P = m.g)
a. Do cng lc nng l AF = F.s (v lc cng hng di chuyn)
AF = P.s = m.g.s = mgh
= 1000.10.10 = 100 KJ
A
60
A
b. Theo bi ra: H = 60% ta c:
=
A =
=
100
H
A
A = 166,66KJ
166,66
Cng sut N = A
=
= 5,6 KW
30
t
c.V khi lng tng gp i m h khng i
t tng gp 2

100.100
60

t = 2.30 = 60s
C. BI TP T LUYN
Bi 1: Tnh cng ca trng lc lm 1 vt khi lng 10 kg ri t do trong cc giy th nht,
th nh, th 3. (g = 9,8 m/s2)
Bi 2: Tnh cng cu thc hin ko 1 vt c khi lng m = 100kg t chn ln nh 1
mt phng nghing di 5m. Nghing gc 300 so vi ng nm ngang. H s ma st l k =
0,01.Lc ko song song vi mt phng nghing. Ly g = 10 m/s2. Xt 2 trng hp:
a. Ko u
b. Ko nhanh dn u trong 2 giy
Bi 3: Vt c ko chuyn ng thng u trn mt phng ngang nh lc F = 20N, gc
= 300 nh hnh v. Tnh cng ca lc ko, cng ca trng lc v lc n hi ca mt sn
trn qung ng S = 2m. Suy ra cng ca lc ma st

F
)

Bi 4: Mt chic xe khi lng 120 kg ang chuyn ng vi vn tc 36 km/h. Hi phi

thc hin 1 cng l bao nhiu hm xe dng li?
D. CHA BI TP
Bi 1: M = 100T

V = 200m/s

m = 20 T

vk = 500m/s

V = ?
a. vk ngc chiu V
b. vk cng chiu V
Gii:
p dng nh lut bo ton ng lng
MV = (M - m)V + mv
v: Vn tc ca kh i vi t. Theo cng thc cng vn tc
Ta c:

= vk + V

MV = (M - m) V + m (vk + V)
Chuyn sang dng i s: MV = (M - m) V + m (vk + V)
(M-m)V m vk
V =
M-m
a. vk ngc chiu V
Nu chn chiu dng ca trc to cng chiu ca V th V > 0; vk < 0
V =

(100-20)200 + 20.500
100 20

= 325 m/s

V>0 hay V cng chiu V (V > V tn la tng tc )

b. vk ngc chiu V (V>0; vk > 0)
(100-20)200 - 20.500
V =
= 75 m/s
100 20
V cng chiu vi V (V < V tn la gim vn tc)
Bi 2: Xt h xe v hn l h kn
Ly trc to song song vi mt ng, chiu dng l chiu chuyn ng ca xe.
Khi p dng nh lut bo ton ng lng ta phi tnh cc vn tc i vi t.
a. Vn tc ca hn i vi t
v2 = 8 12 = -4 m/s
p dng nh lut bo ton ng lng ta c:
m1v1 + m2v2 = (m1 + m2)v
m1v1 + m2v2
v=
= 390.8 + 10(-4)
m1 + m2
390 + 10
v = 7,7 m/s
b. Ta c s bo ton hnh chiu ca tng ng lng xung trc to khi
m2v2 = 0 (v v2 = 0)
Ta c: m1v1 = (m1 + m2)v
v=

m1v1
m1 + m2

390.8
= 390 + 10

= 7,8 m/s

Bi 3:

m = 20 kg

v = 15m/s

m1 = 8kg

p2

v1 = 26,5 m/s
= 450

p1

v2 = ?
=?
Gii:
ng lng ca c vin n v mnh 1
p = m.v = 20.15 = 300 kg m/s
p1 = m1v1 = 8.26,5 = 212 kg m/s
V ABC m AB = p = 300
AC = p1 = 212
V AC hp AB 1 gc 450
Theo nh lut bo ton ng lng
p = p1 + p 2
p1
212
Ta c:
= 300 = 0,7
p

= cos 450

Chng t ABC vung C. Vy p2 v v2 lm vi ng thng ng gc 450 (p1

ABC l 1 na hnh vung
v2 =

p2
m2

p2 = p1 = 212 kg m/s

212
= 17,7 m/s
20.8

Vy mnh 2 hp vi phng thng ng gc = 450 c vn tc 17,7 m/s.

p2)