Infrared Spektroskopisi ve Ktle Spektrometrisi

Giri
Spektroskopi, yap tayininde kullanlan analitik bir tekniktir. Nmuneyi hi bozmaz veya ok az bozar. Nmuneden geirilen mann dalga boyu deitirilir ve deiik dalga boylarnda nmune tarafndan sourulan (emilen) n miktar llr.
2

=>

Spektroskopi eitleri
Infrared (IR) spektroskopisi molekllerdeki eitli balarn titreim frekanslarn ler ve molekldeki fonksiyonel gruplar hakknda bilgi verir. Ktle spektrometrisi (MS=Mass Spectrometry) molekl paralar ve molekln ve paralarn ktlelerini ler. Nkleer Manyetik Rezonans (Nuclear magnetic resonance =NMR) spektroskopisi hidrojen (1H),13C gibi manyetik olarak aktif atomlardan gelen sinyalleri ler, ve molekl iindeki birbirinden farkl atomlar (1H ,13C vb) ayrtrlmas iin ve izomerlerin ayrtrlmas amacyla kullanlabilir. Ultraviole (UV) spektroskopisi eneji seviyeleri arasndaki elektron geilerini kullanarak balanma dzenleri hakknda bilgi verir. =>
3

Elektromanyetik Spektrum
rnek: X In, mikrodalga, radyo dalgalar, grnr k, IR, ve UV. Frekans () ve dalga boyu() birbiriyle ters orantldr. c = , (c= k hz). Bir Fotonun Enerjisi = h, h = Planck sabiti, 6.62 x 10-37 kJs. =>
4

Spektrum ve Molekler Etkiler

=>
5

IR Blgesi
Grnr blgede krmz blgenin hemen altnda yer alr. Dalga boyu aral: 2.5-25 m. Daha yaygn olarak dalga says (1/ dalga boyu=1/) kullanlr. Birimi cm-1. Dalga says frekans ve enerji ile doru orantldr. =>
7

Molekler Titreimler
Kovalent balar yanlzca baz belirli frekanslarda titreirler.

=>
8

Gerilme Frekanslar

Frekans atomlar arlatka der. Frekans ba kuvveti veya ba enerjisi arttka artar. =>
9

Titreim Modlar
Lineer (dzlemsel) olmayan n atomlu bir molekl 3n 6 temel titreim moduna sahiptir.

10

Molekln Parmak zi
Molekln btnnn ve eilme titremeleri kuantize olmutur. Enantiomerler dnda hibir molekl ayn IR spektrumuna sahip olamaz. Basit gerilme: 1600-3500 cm-1. Kompleks titreimler: 600-1400 cm-1, parmak izi blgesi.
=>
11

IR-Aktif ve IR-Aktif Olmayan Balar

Polar balar genelde IR-aktiftir. Simetrik bir molekldeki apolar balar zayf absorbasyon gsterirler veya hi absorbasyon gstermezler (IR-aktif deildir).

12

Interferogram
Sada grnen interferogram giriim rgsn ve btn spektum verisini iermektedir. Bir Fourier transformasyonu (matematiksel metot) uygulayarak veriyi zaman alanndan frekans alanna aktarr. Veri deiik frekaslarda oluan absorbsiyonlar grafie dklr

=>
13

14

15

C-C Ba Gerilmesi
Kuvvetli balar daha yksek frekansta absorblarlar:
C-C C=C CC 1200 cm-1 1660 cm-1 <2200 cm-1 (zayftr veya i alkinlerde gzlenmez)

Konjugasyon frekans drr:

zole C=C 1640-1680 cm-1 konjuge C=C 1620-1640 cm-1 aromatik C=C yaklak. 1600 cm-1

=>
16

C-H Ba Gerilmesi
s karakteri daha fazla olan balar daya yksek frekansta absorbsiyon verir.
sp3 C-H, 3000 cm-1 in hemen altnda (saa kayma) sp2 C-H, 3000 cm-1 in hemen stnde (sola kayma) sp C-H, ~3300 cm-1

=>
17

Bir Alkann IR Spektrumu

C-H gerilme

C-H eilme

=>
18

Bir Alkenin IR Spektrumu

=C-H gerilme

C=C gerilme C-H gerilme

C-H eilme =>

19

Bir Alkinin IR Spektrumu

C C C C H

20

=>

O-H ve N-H Gerilmesi

Bunlarn ikisi de 3300 cm-1 dolaynda , fakat farkl grnmdedir.
Alkol O-H, geni yuvarlak ulu. kincil amin (R2NH), geni ve bir sivri pikli . Birincil amin(RNH2), geni ve iki sivri pikli . Tersiyer aminlerde (R3N) bu pik grlmez.
=>

21

Bir Alkoln IR Spektrumu

=>
22

Bir Aminin IR Spektrumu

=>
23

Karbonil (C=O) Gerilmesi

Basit ketonlarn, aldehitlerin ve karboksilik asitlerin C=O balar ~1710 cm-1. Genellikle, bu en kuvvetli IR sinyalidir. Karboksilik asitler ek olarak O-H frekansna sahiptir. Aldehitler ek olarak iki adet C-H sinyali verir: ~ 2700 ve 2800 cm-1.
=>
24

Bir Keton IR Spektrumu

=>
25

Bir Aldehit IR Spektrumu

=>
26

Bir Karboksilik Asidin O-H Gerilmesi

Kuvvetli H-ba nedeniyle geni O-H absorbsiyonu, 2500-3500 cm-1.

=>
27

C=O Absorpsiyonundaki Farkllklar

C=O balarnn C=C balaryla konjugasyonu gerilme frekansn ~1680 cm-1 ye drr. Bir amidin C=O grubu daha dk frekansta absorblar: 1640-1680 cm-1. Bir esterin C=O grubu daha yksek frekansta absorblar: ~1730-1740 cm-1. Kk halkalardaki karbonil gruplar (5 C veya daha az C) daha da yksek frekansta absorblar.
=>
28

Bir Amidin IR Spektrumu

=>
29

Karbon Azot Gerilmesi

C - N ~ 1200 cm-1 de absorblar. C = N ~ 1660 cm-1 da ve ayn blgedeki C = C absorbsiyonundan ok daha kuvvetli ekilde absorblar. C N ~ 2200 cm-1 de kuvvetli ekilde absorblar. Alkin C C sinyali ise ok daha zayf olup 2200 cm-1 in hemen altnda absorblar.
=>
30

10

Bir Siyanrn IR Spektrumu

=>
31

zet

=>
32

IR: Kuvvetli ve Zayf Ynleri

IR kendi bana yapnn tayini iin yeterli deildir. Baz sinyaller belirsiz olabilir (tanmlanamayabilir). Genellikle fonksiyonel gruplar belirtir. O gruba ayit sinyal gzlemlenemiyorsa o grubun moleklde bulunmad varsaylabilir. Bilinen bir maddenin IR ile uyumas ile maddenin yapsnn tayini gerekletirilebilir.
=>
33

11

Ktle Spektrometrisi
Molekl arl ok az bir nmune ile saptanabilir. Herhangi bir k absorbsiyonu veya emisyonu olmaz. Molekl paralar ve bunlarn bal bolluu molekln yaps hakknda bilgi verir. =>

34

Elektron arpmas yonizasyonu

Yksek enerjili bir elektron bir badaki elektronu yerinden kararak bir radikal katyon (pozitif ykl ve iftlenmemi elektrona sahip iyon) .
H H H C C H H H
H H e- + H C C H H H
H H C+ H
H H H C C+ H H H

H C H H

=> 35

yonlarn Ayrmas
Sadece katyonlar manyetik alan tarafndan yolundan saptrlr. Bu sapmann miktar m/z baldr. Dedektr sinyalinin iddeti kendisine ulaan iyonlarn saysna baldr. Manyetik alann iddetini deitirerek, ktlesi farkl iyonlardan herbiri toplanp saylr =>
36

12

Ktle Spektrometresi

=>
37

Ktle Spektrumu
Ktleler ve bal bolluklar spektrumu oluturur. Temel pik= en kuvvetli pik

Molekler iyon,M+ =>

38

zotop pikleri ve Heteroatom eren Molekller

zotoplar: kendi doal bolluklar miktarnca bulunurlar. Hidrokarbonlar % 1.1 13C ierirler, bu nedenle kk bir M+1 pikler gzlemlenir. Eer Br varsa, M+2 = M+. Eer Cl varsa, M+2 = (1/3) M+. Eer iyot varsa, 127 de bir pik ve geni bir boluk olur. Eer bir adet N varsa, M+ = tek say. Eer S varsa, M+2 = M+nin % 4 => 39

13

zotopik Bolluk

=>
40

Slfrl Bileiin Ktle Spektrumu

=>
41

Klorlu Bileiin Ktle Spektrumu

=>
42

14

Bromlu Bileiin Ktle Spektrumu

=>
43

Alkanlarn Ktle Spektrumu

Daha karal olan karbokatyonlarn bolluu daha fazladr.

44

=>

Alkenlerin Ktle Spektrumu

Rezonans ile kararl hale gelen karbokatyonlarn oluumu tercih edilir.

45

=>

15

Alkollerin Ktle Spektrumu

Alkoller genellikle su molekl kaybederler. M+ gzlenmeyebilir.

46

=>

16