Alevilik PDF

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik
Alevilik:
Ortak aclardan bir kimlik
www.derindusunce.org
Fikir Platformu
Bu kitap Derin Dnce Fikir Platformunun okurlarna armaandr. www.derindusunce.org
Fikir Platformu
Fikir Platformu
indekiler
nsz ....................................................................................................................................................... 5 15 yanda ikence grdm 12 Eyllde! Cafer Solgun ile lkenin Toprandan Ac Skmek (Cemile Bayraktar) ................................................................................................................................................ 6 Dersim Katliam: Byk Hesaplama (brahim Becer) ........................................................................... 11 calan zm Srecinde Alevileri Unutur mu? (Mehmet Alaca) ......................................................... 14 Tarih, Kahramanlar Asanlar Tarafndan Yazlr/d (Yusuf Ekinci) .......................................................... 16 Helallein, helallein (Cemile Bayraktar) ............................................................................................ 19 Dersim Katliamn Atatrk Yapt! (Baskn Oran) .................................................................................... 21 Braknz Sivas Ansnlar (Mustafa Akyol ) ............................................................................................. 23 30. ylnda Mara Alevi kym (Rasim Ozan Ktahyal) ....................................................................... 25 Madmak,Alevifobia ve Bataklk (Rasim Ozan Ktahyal ) ..................................................................... 28 Aleviler, Trk solu ve Ergenekon (Rasim Ozan Ktahyal) ..................................................................... 31 Madmak devletin diliyle anmayalm! (Rasim Ozan Ktahyal) ........................................................... 35 Ergenekon Failleri, Madmak Katilleri (Rasim Ozan Ktahyal) ............................................................. 39 Alev markl (Katrin Baskiotis).......................................................................................................... 43 Aleviler Ama Namuslu nsanlar (Cemile Bayraktar )............................................................................. 46 Kemalist Alevilere sust! (Emre Akz) .............................................................................................. 57 Faizm Zaten ada Bir eydir (Mustafa Akyol)................................................................................. 59 CHP Alevleri hl bir oy deposu mu sanyor? (Rasim Ozan Ktahyal) ................................................. 61 TSK iinde ka blc subay var? (Rasim Ozan Ktahyal) .................................................................... 63 Kemalizm kendi neferine nasl davrand? (Rasim Ozan Ktahyal) ....................................................... 65
Fikir Platformu
nsz
nan olarak tek bir Alevilikten bahsetmek zor, kendisini Alevi olarak adlandran cemaatler arasnda ok farkl hatta atan inanlar var. Hz Aliye (r.a) baklar itibariyle brakn ortak bir cemaat oluturmay, bir arada ibadet etmeleri dahi imknsz. Ona peygamberlik atfedenler, uluhiyetin zt kabul edenler, hatta Mustafa Kemal Atatrkn Hz Alinin (r.a) reenkarnasyonu kabul edenler bile kendilerine Alevi diyor. Bir de Alevilik %100 Trk dinidir, Orta Asya kkenlidir, Aliden deil Alevden gelir, 4000 yanda bir dindir diyenler var. Dinen bir araya gelmesine imkn olmayan Aleviler zdraplarda, gemiin aclarnda buluuyorlar. Dersim, Madmak... Bu isimler anldnda krmz bir dmeye baslm gibi btn farkl Alevilik-LER birleyor ve bir tepki geliyor. Ortada ge-ME-mi bir gemi var. Cemile Bayraktarn dedii gibi yzleilmedii mddete de gemeyecek, karlmay bekleyen bir diken gibi ac vermeye devam edecek. Dier yandan ok sayda Alevi kendi atalarna, dedelerine, manev nderlerine en byk aclar reva grm olanlara byk bir sadakat ile ballar. Yani Kemalistlere ve CHPye. Yakn tarihi sorgulamak yle dursun ibadethanelerini Atatrk resimleriyle donatyorlar. Ortak aclarn ve siyas tercihlerin dnda Alevileri birletirecek bir inan, bir kltr yok mu? Acaba Aleviler Stockholm sendromundan kurtulabilecekler mi? Elinizdeki kitap bunlar sorguluyor.
Fikir Platformu
15 yanda ikence grdm 12 Eyllde! Cafer Solgun ile lkenin Toprandan Ac Skmek (Cemile Bayraktar)
Rportaj dahi olsa, kendimce yaptm her almann bana, ksa bir paragraf girmeye alrm. Ya da sonuna bir cmle eklerim, kendimce toparlamaya alrm. Ancak 12 Eyll Darbesi balnda, Cafer Solgun ile yaptm rportaj zelinde, yle aclar okudum ki, ne giri yapacak kelimem, ne de sonu kacak kuvvetim kalmad. Ne diyeyim; salarna yldz dm anneler gibiyim, gibiyiz Artk bitsin! C.B: Cafer bey, sizi zaten daha nce yaptmz alma nedeniyle tanyoruz. Ancak hafzalarn tazelenmesi asndan, bize kendinizden bahseder misiniz? 12 Eyll dnemi ve bugne dair kendinizi tantabilir misiniz? C.S: Dersimliyim. Aleviyim. Baz evreler solcu olmay neredeyse ulusalc, devleti, statkocu olmakla edeer hale getirdiler uzun zamandr; ama eitlik, zgrlk, demokrasi ve adalet deerlerini savunmak, ls ve lt zgrlk olmak manasnda solcuyum. renim hayatm liseli bir gen iken ieriye atlmam sebebiyle yarm kald. lk olarak, lkclerin iledii bir cinayeti protesto etmek iin okulumuzda (alayan Lisesi) dzenlenen boykota katldm iin tutuklandm. 1978 ylyd, 15 yandaydm ve stanbul 2. ube (stanbul Sirekecideki Sansaryan Handa idi) ile 1. ubede (Gayrettepede idi) bir hafta sreyle ikence grdm. Bu yaadm ilk ikence tecrbesiydi; ama maalesef sonuncusu olmad Trkiyenin yakn siyasi tarihinin nemli dnemlerini ieride karladm. Toplam 17.5 yl hapis kaldm. Bunun 7.5 yl, 12 Eyll cuntas dnemini iermektedir. Bu 7.5 ylm 1980 Mart, 1987 Austos yllar arasnda stanbul Davutpaa Skynetim Cezaevi ile sonradan alan Metris Skynetim Cezaevinde, daha sonra alan Samalclar zel Tip (Hcre Tipi) Cezaevinde ve sonradan tekrar Metriste geti. ktktan sonra 12 Eyll faizminin yaratmak, ekillendirmek istedii toplum modelini kabullenemediim ve elbette deerlerimi koruduum iin mcadeleme devam ettim. O dnem henz 12 Eylln etkileri devam ettiinden yeni yeni balayan sosyalist yaynlar ierisinde en etkilisi olan Yeni zm dergisinin Genel Yayn Ynetmenliini yaptm. Yasal, demokratik alanda genliin rgtlenmesi ve mcadelesi ierisinde yer aldm. Daha sonra, gelien Krt hareketi ile ilikili olduum iddiasyla 1993 ylnda tekrar tutuklandm. Srgnler nedeniyle ok sayda cezaevinde kaldm. 2002 Kasm aynda tahliye oldum. Gazetecilik yaptm. ykler ve aratrma kitaplarm yaynland. Sivil toplum alannda Trkiyenin demokratiklemesine ynelik etkinlikler ile Krt sorunu ve Dersim ile ilgili sivil inisiyatifler ierisinde yer aldm. 2007 ylnda arkadalarmla birlikte Toplumsal Olaylar Aratrma ve Yzleme Dernei (Yzleme Dernei) adnda bir dernek kurduk ve halen almalarn srdrmektedir. C.B: 12 Eyll dnemini o zamanlar nasl okuyordunuz, ideolojiniz, fikirleriniz daha ok hangi tarafa yaknd? C.S: Solcu bir gen idim. Dolaysyla 12 Eyll darbesini faist bir cunta olarak anladm. yleydi de. Fakat tabii ki darbenin etki ve sonularn doru anlayacak, tahlil edecek derinlikli bir bilincim yoktu;
6
Fikir Platformu
bu, zamanla olutu. Darbeyi devrimci mcadelenin geliiminin nn kesmek iin egemen glerin bavurduu bir are olarak grm ve direnme karar almtk. Ama direniimiz, darbecilerin dayatmalar nedeniyle tamamen bir insanlk onurunu ve inanlarn, deerlerini koruma anlam ifade ediyordu. Bugnden gemie baktmda, kukusuz gnmzdeki kadar derinlikli olmasa da 12 Eyll algmzn ve ona kar direnme kararllmzn, temelde doru olduunu dnyorum. Zamanla anladm en nemli gerek ise, 12 Eyll ncesi yaanan kanl karmaann ngrlen, planlanan bir sre olduudur. Bununla balantl olarak, btn topluma kar bir ekillendirme amac tayordu. Nitekim 12 Eyll, daha nce gerekleen darbeler ierisinde kendi anlayn en ok kurumlatran darbedir. Yeni bir anayasa getirmitir. niversitelerin bana YK getirmitir. Yargy yeniden dzenlemitir; HSYK bir 12 Eyll kurumudur. alma yaamn dzenleyen yeni uygulamalar getirmitir. Din derslerini zorunlu hale getirmitir vb. Yani sz konusu olan sadece devrimci mcadeleyi engellemek, tasfiye etmek deil; bir btn olarak lkeyi ve toplumu Kemalist bir mantkla yeniden kurgulamakt. C.B: Bugne geldiimizde siyasi dncelerinizde herhangi bir deiiklik oldu mu? C.S: Gerek 12 Eyll alglama biimimde, gerekse de siyasi anlay ve dncelerimde zde bir deiiklik yok; ama bir olgunlama olduu da kesindir. Ama olgunlatm derken kastmn deimedim demek olmadn zellikle vurgulamak isterim. Bence olgunlam olmak, en nemli deiimdir C.B: O gnden bugne zihinsel deiimler yaadk, bunu neye balyorsunuz? Ya da deiim olduysa bu deiimi nasl yorumluyorsunuz? C.S: Hayat, en byk retmendir. Kukusuz bunun iin hayat karsnda renci olmasn bilmek gerekir. Trkiye yakn tarihinde ok sarsc sreler yaad. Bunlardan biri olarak 12 Eyll, sadece siyasi tarihimiz asndan deil, kiisel tarihlerimiz asndan da adeta bir milat anlam tayor. 12 Eyllde yaanan zulmn sonrasn hatrlayn: nce bir Turgut zal ve ANAP dnemi yaadk. Bu dnemin olumlu ve olumsuz ynleriyle ok nemli olduunu ve zellikle de zihniyet deiimi anlamnda objektif olarak ok nemli bir rol oynadn dnyorum. Ekonomik balamda Trkiyenin uluslar aras sermayeye hibir dnem olmad kadar gl balarla eklemlenmesi, politik dzlemde de kanlmaz etkiler yaratt. Devamnda Berlin Duvarnn yklmasyla sembolize edilen sosyalist blokun yklmas var. Onun da sonrasnda dnyadaki ok sayda ulusal ve toplumsal temelli sorunun uzlama ve anlamalarla nihayetlenmesi var. Ayn dnem, herkesin anlay ve algs, ykledii anlam farkl olmakla beraber genel olarak demokrasi kavramnn nem kazanmas gndeme geldi. Trkiyede de Krt sorunu artk gizlenemez boyutlarda geliti. Beraberinde Kemalist inkarclk, ister istemez zld. Vesayeti anlayn kendisini srdrmesi iin tehdit ve tehlike nceliklerini gncellemesi gerekti. yle de yapld. Kemalist aydn cinayetleri, irtica geldi-geliyor psikolojisi ve bunun zerine bin yl srecek denilen post modern 28 ubat sreci geliti Kaba hatlaryla zetlediim bu srelerin zihniyetlerimizi deitirmemesi, olgunlatrmamas dnlemezdi elbette. Bu deiim ve olgunlama biraz ar gerekleti; ama byk lde gerekleti rnein darbelere kar olmak gnmzde artk toplumsal bir tavr veya refleks haline geldi. Farkl siyasi veya ideolojik dncelerin, farkl inan ve etnik, kltrel kimliklerin demokratik bir ereve ierisinde bir arada olabilecei grld. Kemalist dayatmalar ve bunun en dorudan sreleri olan darbelerin demokrasi ve bir arada yaama kltrmze zarar verdii bir toplumsal duyarllk, hatta bir bilin haline geldi. Kukusuz btn bu gelimeler deyim yerindeyse zddn da dourdu veya netletirdi. 3-4 sene nce 27 Mays da dahil btn darbelere kar olmak gerektiini yazdmda, bu, bilerek ya da bilmeyerek iyi darbe-kt darbe ayrm yapan solda aknlk ve tepkiyle karlanmt. Bugn daha ileri bir noktadayz. C.B: O gnlere dnmek istiyorum, bize 12 eyll ncesi ve sonras Trkiyede mevcut siyasi ve sosyal artlardan bahsedebilir misiniz? C.S: 12 Eyll ncesinin en byk zellii, toplumun neredeyse tamamn etkisi altna alan bir sa-sol kamplamasnn yaanmasyd. Bu kutuplama durumu devletin gvenlik birimlerini iine alacak
7
Fikir Platformu
boyutlarda yaygnlamt. ABD ve SSCBnin ban ektii uluslar aras dzlemde de bir kamplama vard. Bunun sonucu olarak ABD faist cunta rejimlerini destekliyordu. Trkiyede de devletin temel politikas ABDnin komnizme kar olmak konseptiyle uyumluydu. 1979 ylnda randa gerekleen devrim, Ortadouda ABDnin uydusu Trkiyenin nemini daha da artrd. Trkiyenin gremediimiz zgnl, kendisini lkenin ve devletin sahibi olarak konumlandrm olanlar asndan, yaanan kanl karmaann uygun bir ortam oluturmu olmasyd. (Nitekim darbeci paalardan biri, 3. Ordu Komutan Bedrettin Demirel, sonraki yllarda aslnda biz darbeyi 1979 Temmuzunda yapacaktk, ama artlarn biraz daha olgunlamasn bekledik diyecekti) lkc, milliyeti evreler komnizme kar mcadele ad altnda devlet tarafndan silahlandrlm, seferber edilmiti. Devrimci gler ise, yaklaan devrim iin mcadele ediyordu. nsanlarn ld bu kanl karmaa ortamn derinletirmek iin 1 Mays (1977), Mara (1978), orum (1980) gibi kitlesel katliamlar dzenlemekten de geri durulmad. O karmaa ortamnda neler olup bittiini ve Trkiyenin nereye gittiini kimsenin grdn syleyemem Neler olup bittiini ve sa-sol kamplamasnn taraflarnn hangi derin senaryolara hizmet ettiini grmek iin 12 Eyll darbesinin yaanmas gerekti maalesef Sonrasnda sol dald, hala bile ak ve net bir dille telaffuz edilemeyen ar bir yenilgiye urad, tasfiye edildi. 1980lerin sonlarnda balayan toparlanma abalar da, bu bilinten yoksun olduu iin 1990l yllarn ikinci yarsna gelmeden etkisiz klnd. 1990l yllardan itibaren ise artk gndemimizde 12 Eyll faizmine kar direni ierisinde kitlesellemi bir Krt sorunu ve PKK olgusu vard C.B: Bugnden 12 Eylle baktmzda yorumlamalarnz deiti mi? C.S: Yukarda da deindiim gibi, deimekten ziyade grlerimin olgunlamasndan, derinlemesinden bahsedebiliriz. 12 Eyll zihniyetini daha net bir ekilde tahlil edecek bilin ve deneyime sahip olmaktr sz konusu olan. Yoksa 12 Eylln bir faizm olduu noktasnda o zamanki algm ile bugnk anlaym farkl deil. C.B: Biraz ekinerek soracam, malum baz yaadklarmz gemitedir ancak arlklar gelecee yansmtr. Siz o dnem yarglandnz m, tutuklandnz m? Bu sreci paylaabilir misiniz? C.S: Tabii ki. ok kr gemiimde utan duyacam hibir ey yok, neden paylamayaym ya da siz neden ekinerek sorasnz? Kii olarak ocuksu hatalarm olmutur elbette; ama bilerek herhangi bir hatam olmad gibi, duygularm, duyarllklarm kiiliimi oluturan temel talardr hala. Benim de iinde olduum binlerce kiinin ikence grmesi, tutuklanmas, haksz yarglamalara tabi tutulmas olsa olsa darbecilerin utanc olabilir; ama onlarda da bu duygu yoktur Devrimci Sol adl rgtn yesi olmak sulamasyla tutuklandm. Devrimci Sol-Dev-Gen ana davasnn sanklarndan biri olarak 146/1 maddeden yarglandm. roniye bakar msnz: Bu memleketin solcular anayasay ilga etmek sulamasyla idam istemiyle yarglandlar, bazlarmz idam da edildi; ama o anayasay hep darbeciler ilga etti. inedi. Kafasna gre deitirdi. Bu arada ilgin bir ey daha syleyeyim: Hala sanm! Sz konusu dava 1982 ylnda ald ve halen devam ediyor! u anda Yargtay aamasnda stanbulda kurulan 2 Nolu Skynetim Mahkemesinde yarglandm, arkadalarmla birlikte Ama bu yarglamann adil olmadn sylememe gerek var m? Yarglamalar ikence altnda alnan ifadelerle yapld. Skynetim savcs olan subaylar ve yarglar da bu ikenceci ileyiin birer parasyd. Mahkeme salonlarnda dayak yediimiz, saldrya uradmz ok olmutur. Bunlardan bir tanesinde, 6 Kasm 1982de yaplan anayasa referandumu ve cuntann efi Kenan Evreni cumhurbakan yapma oylamasnda, mahkemede cunta anayasasna hayr! dediimiz iin saldrya uradk 12 Eyll hukuku, neresinden baksanz tipik bir faizm idi C.B: ok zr dileyerek soruyorum, ikence desem C.S: Emniyette ok ar ikenceler grdm. lk defa ikence grdmde 15 yandaydm. kincisinde (1980) de 18 yandan kktm. Yam belirtmemin nedeni, ikencecilerde hibir vicdan, izan krnts dahi bulunmadnn anlalmas iindir. Falaka, ask, elektrik, tazyikli souk suya tutma, denizalt dedikleri ikence (askda iken yzme pamuklu bir bez koyup suya tuttular. Bouluyorsun, cierlerin patlayacak gibi oluyor. Sonradan bunun CIAnin bir ikence yntemi olduunu rendim.), kaba dayak gibi ok sayda ikence yntemine maruz kaldm. nsanlarn ikence altndaki barlarn
8
Fikir Platformu
dinlettiler. Bu ikenceler 12 Eyll dneminde cezaevlerinde de baka yntemlerle devam etti. Dayatlan kurallara (stiklal Mar okuma, askerlere komutanm diye hitap etme, Atatrk eitimine katlma vb.) uymaynca kaba dayak ve falaka bata olmak zere saatlerce sren ikence seanslar oluyordu. Dayatlan ey sadece kurallara uymak da deildi; amalanan nedamet getirmek, yani itiraf olmakt O dnemin TRT programlarn hatrlayanlar bilir: eitli cezaevlerinden sac veya solcu tutuklular Atatrkn ne kadar byk adam olduunu imdi anladm tr aklamalar yapmak zere ekrana kartlrd. Yine kr diyeceim; ok ikence grdm, toplam yzlerce gn bulan alk direnilerine katldm, ama bu tr utanla anacam bir hatram yok C.B: 12 Eyll sonras malum birden kargaa ve iddet ortam duruldu, neredeyse darbe ile sona erdi, bunu nasl yorumluyorsunuz? C.S: Amacn hasl olmas olarak yorumluyorum Kukusuz baka birok neden de saylabilir. rnein dnemin devrimci rgtleri kendi durumlarn ok abartl deerlendiriyorlard. 12 Eyll ncesi kitlesel kabarn salkl, istikrarl bir kabar olmadn grememilerdi. Ufukta bizi bekleyen bir devrim yoktu. rgtsel yaplar sanlann aksine son derece gsz idi, vb. C.B: Peki, darbe dneminden sonra hayatnz hem isel olarak hem de sosyal olarak normale dnd m? C.S: Hayatmn deiik dnemlerinde kendi hayatm adna vicdani muhasebeler yaptm. Kiilik ve dncelerimin aclarla olgunlatn syleyebilirim. kencecilerim de dahil kimseye kar kin, nefret, dmanlk duygular ierisinde deilim. Yzleme ve hesaplamann lkemizin gelecei adna olmas gerektiine inanyor, bunun iin ura veriyorum. Ama btn bunlar kiisel olarak normal olduumu sylemek iin yeterli mi? Emin deilim Bazen hepimizin psikolojisini sakatladklarn dnyorum. En azndan kendi adma syleyebilirim bunu. ok duygusal ve hassas bir yapm olmas, bu hikaye ile dorudan balantl mesela. C.B: Sizce darbe nedir? artlara gre gereklidir, diyebilir misiniz? C.S: Tabii ki yle bir dncem yok. Kemalist zihniyeti bilince karamadm dnemlerde ben de ierisinde olduum sol yaplara hakim olan anlay nedeniyle rnein 27 Mays darbesi iin o farkl gibi eyler dnyordum. Ama bunu aal ok oldu. Darbelerin her tr lkemizin kendi dinamikleri ile, kendi mecrasnda ileriye doru yrmesine yaplan mdahalelerdir ve iyisi-kts yoktur. Zaten sylemleri yle ya da byle olsa da tm de ayn zihniyetten beslenerek yaplmtr. Aralarnda olduu varsaylan farklar sadece konjonktreldir; yani dnemin ihtiyalarna gre Kemalist zihniyet ve vesayetin hakimiyetini korumaktan bakaca bir amalar olmamtr. C.B: Bugn malum Ergenekon yaplanmasna dair itiraflara ahit oluyoruz, halen sren bir dava var, 12 Eyll ve Ergenekon ya da derin devlet siyaseti arasnda balant kuruyor musunuz? Ya da 12 Eylln mimari sizce kimlerdi? C.S: Zihniyet olarak hibir fark yok. 12 Eylln deifre olmasndan, artk savunulamaz hale gelmesinden dolay 12 Eyll darbesine kar olduunu syleyip de 28 ubattan yana olmak ya da Ergenekon soruturmasna yle bir ey yok, AKP muhalefeti tasfiye ediyor tr tepkiler vermek, lkersiz, tutarsz tutumlardr. Farknda olarak ya da olmayarak asl realiteyi grmekten kanmaktr. 12 Eylln ncesi de sonras da dahil olmak zere btn darbelerin, darbe giriimlerinin, planlamalarnn, organizasyonlarnn mimar ve sorumlusu, kendisini Trkiyenin etnik, dini, kltrel gereklerini yok etmekle mkellef gren anlay ve bu anlayn rgtl kadrolardr C.B: Trkiye malum militer bir yapya sahip, hatta biroumuz iin her Trk asker doar . Darbe yllarn yaam biri olarak, TSK algnz nedir? C.S: Bir nceki soruya cevabmda tarif ettiimi sanyorum. Bir baka ifadeyle de belirtilebilir: Trkiyede TSK, herhangi bir ordu deildir. Kendisini kurucu g olarak grmektedir. Dolaysyla kurduu rejimi korumak-kollamak misyonu ile kendisini donatmtr. Byle olduu iin de, herhangi bir lkenin ordusundan farkl olarak adeta bir i sava ordusudur. Zira kendisine dman, tehdit veya tehlike olarak belledii btn dinamikler, aslnda Trkiyenin gerekleridir C.B: Biraz da gndeme dnmek istiyorum. nmzde bir Referandum sreci var, zel deilse
9
Fikir Platformu
Referandum oyunuz nedir ve oyunuzun gerekeleri nelerdir? C.S: Daha nce de 12 Eyll Anayasas eitli maddeleri itibaryla deitirildi. Ancak ilk defa bu anayasann zne dokunan baz deiiklikler yaplmak isteniyor. Benim istemim ve beklentim, 12 Eyll anayasasnn deitirilemez, deitirilmesi teklif dahi edilemez denilen maddeleri de dahil tmyle deitirilmesi, Trkiyede yaayan herkesin farkllklaryla varln gvence altna alan bir anayasa yaplmasdr. Mevcut 26 maddelik deiiklik paketi, Krt sorunu ve Alevilerin istemlerini grmezden gelmek ile malul olduu ve bahsettiim nitelikte olmad iin son derece yetersizdir. Ancak bizi bir adm ileri gtrecek mahiyettedir. 13 Eyll gn yeni, sivil ve demokratik anayasa istemimizi her zamankinden daha canl bir ekilde gndeme getirmemiz artyla, evet oyu vereceim. (Bu arada ilk defa sanda bu vesileyle gideceimi de belirtmi olaym.) Sonucun evet kmas yeni anayasa talebimizi gndemletirmemiz ynnde daha olumlu bir ortam salayacaktr. Referandumda boykot tavrn anlayla karlamak gerektiini dnyorum; Krtler ve Aleviler asndan. (Ama Alevi rgtlerinin tutumu da malum; 12 Eylln en ok gadrine uram bir toplum olmakla 12 Eyll anayasasn, mevcut statkoyu korumak birbiriyle hibir ekilde badatrlacak tutumlar deildir.) Ancak statkocular dndaki insanlarmz asndan hayr demenin asla doru bir tercih olmadna inanyorum. 12 Eyll anayasasn savunma durumuna dmenin, 12 Eyllcleri yarg nne karmay engellemenin hayrl bir i olmadna inanyorum. C.B: Toparlayacak olursak 12 Eyll darbe yllarn yaadklarnzdan yola karak nasl yorumluyorsunuz? C.S: 12 Eyll darbesinin herkes adna ok ciddi ve retici bir yzleme konusu olduuna inanyorum. Trkiye toplumunun da 12 Eyll ve darbeler ile yzlemesi gerekiyor. Darbecilerin kendilerini baarl addetmelerine neden olan, biraz da biziz nk Gnmzde ortaya kan duyarlln kalc bir bilince dnmesi, geleceimize daha gvenle bakmamzn en byk umut kaynadr Kii olarak acl sreler yaam olmamn bir bedeli olacaksa eer, isterim ki bu bedel, herkes adna daha demokratik, zgr bir Trkiye olsun ve bizler, bugnknden daha farkl sorunlar iin ura verelim Mesela Dersime bu sene neden az turist geldiini tartalm Ya da stanbuldaki ulam sorunu neden hala zlmedi diye eletirelim belediyeyi Veyahut da gayrsafi milli hasladaki d nedeniyle hkmetin ekonomiden sorumlu bakann istifaya davet edelim Normal dertleri olan bar ierisinde huzurlu bir Trkiyede yaayacaksak, kii olarak yaadmz btn aclarn unutulmasndan yana hibir ikayetim olmaz. ocuklarmzn bizim anlarmz dinlemekten sklmalarna da alrm. Bir hakkm, katkm olmusa byle bir cennet Trkiyeye, helal ederim br trl vicdan sahibi her insan gibi ben de rahat ve huzurlu bir uyku bile uyuyamayacam Biraz duygusal bir kelam etmi olacam, ama, yayorsam, bunun iindir
10
Fikir Platformu
Dersim Katliam: Byk Hesaplama (brahim Becer)

Hani air der ya: Demagog iyi bilen nasl avlanr gafil/ hakikati bayltp rzna geen sefil. Demagog, yani demagoji yapan, laf eip bken ve gerekleri kendine uygun dizayn eden, amiyane tabiriyle laf ebesi diyebileceimiz tiplerden bahsediyorum. Kum gibi demagog kaynayan lkemde Osman Pamukolu namnda bir yiidin gne gibi domas beni dumura uratt. Gemiin tozlu raflarnda fikirleri recmedilmi Rza Nurdan, evki Ylmazdan, Hasan Mezarcdan beklerdim de ne yalan syleyeyim bu k Osman Pamukolu Paadan beklemezdim. Buyurun Paama kulak kabartalm: Hi uzatmann gerei yok. Dersim birka kere ayaklanma teebbsnde bulundu. Atatrk sad, her eyi yaptran Atatrkt. O kadar Atatrktr ki Trabzonda Atatrkn kald bir ev var. O evde Atatrk bu Dersim isyannda Karadeniz blgesindeydi, bizzat haritaya krmz ve mavi, kendisi iaretlemitir. Bizim kuvvetlerimiz ve isyanclarn kuvvetleri diye. Kendi el yazs ve farkl askeri ekiller izmi, oklar izmi ve harektn nasl yaplacan ve ortadan kaldrlacan bizzat kendisi eli ile yazm ve ekillendirmitir. Harita Trabzondadr. Hatta douda grevliyken, isyanlarda bulunan ok yal bir Krt vatanda ile sohbet ettim. O isyanlar bana anlatt. Syledii sz, Mustafa Kemal Paa bamza ta yadrd. syanlar devletler nasl bastrdysa, Atatrkte yle bastrd. Bundan sonra olacaksa yine ayn ekilde bastrlacaktr. O netameli yllarn birok kurum ve karakterine aina olduumu belirteyim. Aliler Divan da denilen stiklal Mahkemelerinden tutun da bu mahkemenin en byk kurbanlarndan skilipli Atfa, oradan lk diyanet ileri bakan Osman Nuri ermana ve onun uygulamalarna kadar bir sr dokman bu fakir tarafndan hatmedilmitir.
11
Fikir Platformu
nk intisap ettiim zmre bu aclarn bir daha yaanmamas iin kendi Yazarlarna bu atei her daim kor halinde tutturuyordu, bunun bilincindeydim. Sadk Albayrak denince eriat yolunda yryenler ve srnenler, Devrimin akl talar, Hasan Hseyin Ceylan denince Cumhuriyet dnemi din devlet ilikileri, Abdurrahman Dilipak denince Trkiye nasl Laikletirildi kitaplarnn akla geldii yllard doksanl yllar. Hayr, ben daha entelektel bir bak as aryorum diyene ise Ali Bula ve onun Nuhun gemisine binmek, ada kavramlar ve dzenler adl kitaplarnn tavsiye edildii yllardan bahsediyorum. slami kesim o yllarla ilgili zengin bir arive sahiptir. Son birka sene iindeki kendilerine planlanan teebbsleri grnce ki buna e- muhtralar ve 28 ubatlar da dhil uyank olmann ne kadar elzem olduunu bir kez daha mahede ediyoruz. Yahya Kemalin dedii gibi yani; insana armhta haz verir iman! Sadece bize zg bir durum deildir bu. talyanlar Libyay kasp kavurmasa mer Muhtarn deil filmi esamesi mi okunurdu. eyh amil ve Ruslar, Almanlar ve Yahudiler, Romallar ve Hristiyanlar, lk Mslmanlar ve mrikler rnekleri oaltabilirsiniz de bu rnekler bile merammz anlatmaya yeter de artar bile. Hayatlarnn bir dneminde ok ar bir travmaya uram fikir ve inan topluluklar, bir ekilde kitle iletiim aralar vastasyla bu olayn msebbiplerinin peine dmlerdir. tiraf etmek gerekir ki Yahudiler bu konuda ak ara ndedir. Sinema sektrn ellerinde tutan ynetmenler araclyla Almanlarn kendilerine yaptklarn fitil fitil burunlarndan getirdiklerini sinemaya biraz ilgisi olan herkes bilir. Bundan birka yl nce cennetin krall adnda bir film izlemitim. Barollerinde Orlando Bloom, Liam Nesson gibi oyuncularn barollerini paylatklar filmde Hal Seferleri konu edinilmiti. Hallar yerin dibine batran, buna karn Selahaddin Eyybiyi ycelten bu film bende derin bir aknlk brakmt. yle ya, dn deil bayram deilken bir Mslman Komutan neden Hollywood tarafndan takdis edilsindi? Amin Maaloufun konu hakknda gzel bir almas var: Araplarn gznden hal seferleri. Kitab okudum ama aradm cevab bulamamtm. Zeki bir arkadam yardm etti de bu mklden kurtuldum. Dostum bana; Selahaddin Hallar Kudsten kovarak Yahudilerin nn amtr. Bu filmi de Selahaddine sarktlan bir selam olarak gr deyince aklmn bana geldiini hatrlyorum. Yahudi zeksn duymutum ama vefasyla tanmak bu filme nasiboldu. imdi yine zeki bir dosta ihtiyacm var; O harita gerekse, Osman Pamukolunun dedikleri doruysa, Dersim namyla maruf blgede binlerce insan kltan geirildiyse, bir o kadar srgne tabi tutulduysa, Seyit Rza gerek bir karakterse Alevilerden neden t kmyor? gleri sadece Gner mite yetiyor tamlamas Alevileri anlatmaya yetmez. Hele dnn bamsz, bugnn CHPli milletvekili Kamer Genin geende kurduu cmleden sonra hi yetmez. 12 Eylldeki referandumu kastederek ne demiti hatrlayalm: Yargy eskiden Dedeler ynetirdi artk mamlara ynettirmek istiyorlar.
12
Fikir Platformu
Demek ki o kadar da gsz bir kitle deil Aleviler. Buna ramen gcn CHPnin emrine amade ettii mddete bir sonu alamayacak bir kitle Aleviler. nk CHP okuma zrldr, daha da kts okuduunu anlama zrldr. Okuma derken Toplumun beklentilerini kastediyorum ama dier anlamyla da gerekten okuma zrldr. Bunu da nereden karyorsun? demeyin. Geende Sayn Kldarolunun Osmaniyedeki mitinginde sarf ettii bir cmle bu fikrimi pekitirdi. yle diyor Sayn Hatip: Orhan Kemallerin, Yaar Kemallerin bereketli topraklar zerinde devrim gerekletireceiz babnda bir cmleydi. Bereketli Topraklar zerinde namyla maruf roman ben de okudum ama o romanda ukurovann topraklarnn bereketinden bahsedilmiyor. Sivasn bir kynden kalkp ukurovaya almaya gelen gencin dram konu edilmektedir o romanda. Bir drama zirai adan bakan bir ift gzden bahsediyorum. Sizin Okutman yetmi senedir yanl okuyor olmasn Canlar!
13
Fikir Platformu
calan zm Srecinde Alevileri Unutur mu? (Mehmet Alaca)

Trkiye siyaseti cesur admlar atarak bugne dek hi olmad kadar effaf ve direnli bir politikayla Krt sorununun zmnde Abdullah calan muhatap alarak zor ama umut verici bir yola girdi. Abdullah calann, Newroz mesajndaki slami vurgular srecin zmne arpan etkisi yapacak olsa bile phesiz gerek PKK gerekse Krt siyasi hareketi ierisinde ciddi bir rahatszla neden oldu/olacak. Zira Newroz mesajndan sonra rgtn Dersim kanadndan agresif sesler ykseldi, hatta BDP il yaplanmasndan istifalar geldi. Hizbullahn Ykselii Yine bu dnemde ilgin bir ekilde (Krt) Hizbullah genleri eski gnlerini hatrlatarak Dicle niversitesinde BDPli genlerle att. Hizbullah hala silahlarnn akbetini aklamamken ve gemite yaptklarndan pimanln belirtmemiken neden bu duruma gz yumuluyor sorusunu akla getiriyor. 1990larn bandaki PKK-Hizbullah savann yeniden balamas ihtimalini gndeme getiren bu kavgaya hkmetin ve byk medyann ilgisizlii ve polisin olaylar nlemede yetersizlii manidar, ki bu birok speklasyona neden oldu. Nitekim son gerginlikte, her iki tarafn birbirini farknda olmadan da olsa kirli ilikilere sahip olan kiilerin oyununa gelmekle sulad. Abdullah calann Newroz mesajnda Trklere hitaben kulland helalleme ve kucaklama Krtlerin iki nemli hareketi arasnda yaanmad. Son seimlerde BDPnin Altan Tan gibi isimlere yer vermesi ve calann dini sylemlere bavurmas, Hizbullahn Krt sorununa sahip kmasyla aralarndaki rekabetin kzt ve bunun farkl boyutlarda geliecei de muhakkak. nk Hizbullah, Krt sorununun zm srecinde devre d kalmak
14
Fikir Platformu
istemiyor. Bartan sonra blgede etkin olacak BDP ve Hda Parn ahsnda tekrar Krt-Krt savann kmayacann kim garantisini verebilir, zira sre Krtler adna pek de kendi doallnda ilemiyor. Ortadounun Yeni slamc Muktedirleri Amerikann Irak igaliyle ekillenme sreci hzlanan, Arap baharyla da netleen ii-Snni yaylarnn akbeti Alevileri hakl bir ekilde tedirgin ediyor. Bu srecin adeta turnusolluunu yapan Suriyede yaanan sorunlar yle ya da byle Alevilerle nsiyet ba olan Nusayrilerin iinde bulunduu sava ve rana yaplan uluslararas ambargo Alevileri daha da tedirgin bir yalnzla itiyor. Arap baharyla birilikte blgede slami temelli yaplarn glendii gz nne alndnda calann mesajn blge gereklerine adapte ettiini karsamak mmkn. Zira calan idealist/romantik hayallerinden vazgeeli ok zaman oldu. AK Partinin Gelecei Blgenin yeni gelien hakim yapsndan azade olmayan, hatta ou durumda entegre olan AK Partinin gelecek projeksiyonu dnldnde, uzun bir sre ayn anlayn Trkiye siyasetinde sz sahibi olaca grnmekte, ki calan bar AK parti dnda bir gle ekillendiremeyeceinin farknda. Abdullah calann, Newroz mesajndaki slami vurgularn arkasnda yatan saydmz tamamen afaki yorumlara dayal nemli noktann olduu dnlebilir. Bu olgunun ortaklaa dlad yap, Aleviler. Aleviler, Osmanl dneminde devletin resmi dini haline gelen Snni slam ideolojisinden dolay trpanlansalar da Atatrkn -mecburi de olsa- Alevileri yanna almas cumhuriyet ideolojisinin taycln hatta sigortas grevini stlendiler. Alevilerin Osmanlda yaad kymn benzerine Krtler cumhuriyette maruz kald. Bu bir bakma Aleviler ve Krtleri ayn kader de buluturdu, ki Krt Aleviler bu acya iki defa maruz kaldlar. Krt Aleviler, Osmanlnn Snni slam yaptrmlarna katland gibi cumhuriyetin tek dil ilkesinden de ciddi aclar ekti. Yzlerce yllk grup kimlikleri inanlar zerinden ekillenirken buna daha ergen bir ocuk olan etnik aidiyete ait grup kimlii eklendi. Bu durum ikisi de ok gl grup kimlii olan Alevi ve Krt kimliinin (r. Dersim) ayn potada birlemesine neden oldu. Bu da onlar Krtlerle birlikte PKKda birletirdi. Abdullah calann, 2013 Newrozunda okunan mektubunda yer alan slami vurgular ve ayn zamanda Alevilere dair bir ibarenin bulunmam olmas Alevilerin srece dair ekincelerinin glenmesine neden oldu. AK Partinin ideolojik yaps ve Ortadouda yaanan deimiler de buna eklenince Alevilerin aklnda Osmanldan gnmze kadar yaadklarn adeta bir film eridi gibi hizalamakta. Fakat yukarda saydmz olgular siyasetin birer gerei olsa da bu calann yllarca omuz omuza mcadele ettii silah arkadalarn ve rgtn en nemli kanadnn Alevilerin tekil ettii gereini rtbas edemez. calan, blgenin ve devletin iinde bulunduu konjonktr hesaba katmadan barn gelemeyeceinin farknda, ayn zamanda Duran Kalkan, Mustafa Karasu ve Rza Altun gibi Alevi olduunu bildiimiz rgtn st kadrosunun tepkisini ekecek grmezlikten gelemez. En vulgar haliyle syleyecek olursak Krtler kendi bekalar iin Alevilerin ahsnda demokrasiyi katlederlerse gerek calan gerekse Krt siyasi hareketi kendi gerekliini yitirecektir. Zira demokrasi denilen ey herkesedir.
15
Fikir Platformu
Tarih, Kahramanlar Asanlar Tarafndan Yazlr/d (Yusuf Ekinci)

lkemizde bir mesele kamuoyuna dmeyegrsn. Gazetelerde, internet sitelerinde, sosyal medyada, siyasette, TV haberlerinde ayn mesele hi olmad kadar konuulur, yazlr, izilir ve ardndan sanki byle bir ey hi konuulmam gibi unutulmaya yz tutar. Barts meselesinde, Krt meselesinde, darbeler meselesinde ve son olarak Dersim meselesinde ahit olduumuz gibi bir mesele kamuoyu takipileri o meseleden bkncaya kadar kamuoyunu megul eder fakat yine zme kavuturulmadan yzst braklr. Dersim meselesi de zmsz braklarak unutulur mu bilmiyorum. Fakat yakn dneme kadar formel tarih retoriini aacak dzeyde gemile yzleme adna giriilen abalar, bu gne kadar konuulmas bile tabu saylan konularn konuulmasn mmkn kld ve alglarda mspet manada bir dnme sebebiyet verdii iin bir gelime olarak grmek gerekir. Son gnlerde Dersim meselesi hi olmad kadar konuulmaya baland. CHP Dersim milletvekili Hseyin Aygnn bir gazeteye verdii mlakatn ve ardndan Babakann Devlet adna zr dilemesi gibi siyasi tarihimizde hi alk olmadmz ekilde gemie dnk devlet hatalaryla yzleme pratiinin etkisiyle Dersim Meselesi ilk defa bu boyutta kamuoyunu megul etmeye balad. kence ve asimilasyonlarn kavurduu bu esmer corafya insannn on yllardr haykrp da kimselere duyuramad bu katliam gereini, katliamdan birinci dereceden sorumlu olan partinin bugnk Dersimli bir milletvekilinin bir demecinden ve Babakann zrnden sonra tm kamuoyunca konuulmaya baladna ahit oluyoruz bu gnlerde.
16
Fikir Platformu
Kim bilebilirdi ki CHPnin alt okunu kalbine yiyen Dersim Alevilerinin oylar vesilesiyle seilen Hseyin Aygnn (resmi tarih tarafndan tabiri caizse tarihin plne gnderilerek krk kilitli krk kapyla zeri rtlen Dersim Meselesi ile ilgili) konumasnn, CHP de deprem etkisi yaratabileceini Belki feraset sahibi birileri byle bir ngrde bulunmutur, haklarn yemeyelim. Fakat ngrlemez olan ve ironik olan udur ki katliamn kamuoyunda tartlmasn salayan demeci veren kii, katliam gerekletiren CHPnin ailesi katliam maduru olan bugnk bir milletvekili. Birok liberal/solcu/demokrat/slamc, 12 eyll seimlerinde Dersimlileri, CHPye oy vermeleri zerine celladna ak olmakla nitelendirmiti. Grnen o ki Dersimliler hayrl bir i yapm. Setikleri milletvekili BDPden ya da baka bir sol partiden olsayd dahi yaam olduklar katliam kamuoyunda bu derece iddetli tartlmazd. Zira bu mesele bu kesim tarafndan on yllardr dile getiriliyor fakat kamuoyuna mal edilemiyordu. Ceket ve apka Cumhuriyeti Son tartmalarn kayna olan demecin etkisi de gsteriyor ki bizim Cumhuriyet, artk zamann ruhunu tayamayacak derecede sembollerle sslenmi ii bo bir Cumhuriyettir. Sembollerle sslenmitir nk adalamayan halkn yeri geldiinde kanun uygulansn diye mezarndan karp asan, yeri geldiinde ise ada kyafetlerle ssleyerek idam sehpalarnda asan bir Cumhuriyettir bizimkisi. apka takmad diye stiklal Mahkemelerince yarglanan sann, idam edilmeden nce eceliyle lmesi zerine, gerei dnld heyetinin mezarndan karlp tekrar aslmasna yollu bir karar verebildiini biliyoruz. Sembollerle sslenmi ada Cumhuriyet, asl manasn ortaya seren benzer pratikleri muhtelif zamanlarda muhtelif yerlerde de sergilemiti. Dersim katliamnn sembol ismi Seyit Rzann idam edili ekli Cumhuriyetin sembolik dzeyde kalan adalamasna gzel bir rnek tekil etmektedir: Katliam ve igalin ardndan Seyit Rza yakalanm ve kafasndaki sark karlarak yerine ftr apka taklmt. Ceket giydirilmi ve medeniletirilmiti! apka ve ceket Cumhuriyeti, Necip Fazln deimiyle Cesetleri deil, manalar idam eden tarihin sahibi Cumhuriyet, ceketle ve ftr apkayla medeniletirdii Seyit Rzay asarak, bizlere rejimin pratiklerinin asl ehemmiyetini hatrlatan ifreyi yksek sesle bir kez daha haykrmt: Biz adalamak istemeyen gericileri adalatrr yle asarz. Kahramanlar Asanlarn Tarihi Tarih Olurken Her zaman banba olarak muamele grm olan Dersim, bir ameliye ile kknden kaznd ve on binlerce insann lmesi, binlercesinin ise srgne gnderilmesiyle sona eren bir manevra olarak tarihe geti. Resmi deil tabii, reel tarihe.
17
Fikir Platformu
mparatorluk kalnts bir toprak paras zerine ve nceki imparatorluktan kalan tm siyasi ve kltrel balara snger ekmi bir sistem zerine bina edilmi olan modern-ulus devletin ierisinde modernletirme ve tek tipletirme uruna yz binlerce insan bu ekilde katledilmi ve yine yz binlercesi bu ekilde asli balarndan koparlmak suretiyle srgnlere tabi tutularak asimile edilmitir. Uruna insanlarn katledildii, hayatlarn karartld, ocaklarn sndrld ulus-devlet yaratma srecinde, resmi tarih araclyla her ne kadar gemiin kanl sayfalar sngerlenmeye allsa da gerekleri renmek iin bir tkn bile yeterli olduu bu bilgi anda, gemite nelerin yaanm olduu konusunu merak eden halklardan artk hibir ey saklanamamaktadr. Yeri gelir bir tkla olur bu, yeri gelir bir demele. Artk effaflk, sert esen bir frtna gibi nne geleni iine katarak ilerliyor ve devlet merkezli ulusdevlet anlayn bertaraf eden bu pratikle birlikte toplumu ya da bireyi merkeze alan sistemlerin vcut bulmas kanlmazln dayatyor. Artk hayali cemaatler yaratan ulus-devletlerin son kullanma tarihi geiyor ve globallemeyi vazeden bilgi a vicdanlara ekilen snrlar yerle bir ediyor. nsanlar artk sorgulamaya balyor. Gereklerin hi de kendilerine anlatld gibi olmadn renen insanlar artk sorular sormaya balyor: Trkiye Cumhuriyetinin Tarih Kitaplarnda, bu ve hakknda mrekkeplerin yetitirilemeyecei kadar yaz yazlabilecek bir konu olan Dersim Katliamndan neden bahsedilmez? Neden toplam nfusu 100 bin olan Dersimin len 70 bin insanndan, 70 bin hikayeden, Seyit Rzann aslmas olayndan bahsedilmez? Neden Dersimlilerin idam sehpalarnda Evlad- Kerbelayk, ayptr, zulmdr cinayettir deyip kendilerini asmak zorunda kaldklardan, annelerinin entarileri altna saklanarak, zerlerine kurun ve bombalar yadrlrken gslere bastrlarak yaatlm ocuklardan, snglerle karn deilen hamile kadnlardan, ocuklarn kan akan Munzur deresinde cesetler altndan ezildiklerinden bahsedilmez? 1915lerden, 6-7 Eylllerden, tm mallarna el konulup ceplerinde en fazla 20 dolar braklan Rumlarn srgn edilmesinden, lm sebebi apka takmamak modern olmamak olanlardan, tek are olarak isyana ynlendirilen Krtlerden, Fail-i Mehullerden 27 Mayslardan, 12 Eylllerden, Diyarbakr cezaevinden neden bahsedilmez? Sonra, tm bu sorular art arda dizen insanlar, bunlara verilebilecek tek bir cevabn olduuna ve bu cevabn da, resmi tarihlerin zn fa eden bir cmlede, Cesur Yrek filminin giri ksmnda benzer sorulara verilen cevapta gizli olduuna kanaat getirirler: nk tarih, kahramanlar asanlar tarafndan yazlr.
18
Fikir Platformu
Helallein, helallein (Cemile Bayraktar)

CHP siyasi bir partiden fazlas, bir gelenek olarak Trkiyenin iskeletini (ayakta tutma manasnda deil, ekil veren bir iskelet) oluturan bir oluumdur. Bu iskeletten memnun olmayan sessiz ounluklar yani Dindarlar, Krtler, Ermeniler ve hatta Aleviler olarak teker teker aznlk saylsak dahi kesinlikle haklar gasp edilmi ounluklarz. Dersimde CHPnin kurucusu Atatrkn emriyle katledilen canlardan sonra CHPnin banda Kemal Kldarolu gibi Alevi kkenli birinin olmas gerei karsnda CHPden rahatszlk duyan Aleviler cmleme taklm olabilirsiniz, taklmayn emin olun en ok rahatsz olan Alevilerdir. Bunun yan sra sevgili abim Cafer Solgunun Alevilerin Kemalizimle mtihan kitabnda belirttii zere Aleviler arasnda oluan Stockholm Sendromu yahut Baskn Orann bahsettii zere psikolojideki Ka Psikolojisi gerekleri de mevcuttur. Ancak toplumsal bir sonucun tek bir ad olamaz buna bal olarak Alevilerin verdii psikolojik tepkiler olabilecei gibi CHPyi eletirmek gibi reel gerekler de mevcuttur. u durumda toplumsal sonulara dikkat kesildikten sonra Stockholm Sendromu, Ka Psikolojisi tespitleri yapabiliriz ancak orada nokta koyamayz. Zira madur edilmi insanlarn durumlarna salt isim koymak zm deildir, sadece dikkat ekitir. Bunun yannda Dersim Olaylarnda yaananlar adna bir yzleme, bir zr boynumuzun borcudur. Babakan Recep Tayyip Erdoan Devlet adna Alevilerden zr diled i. Bu kimilerine gre siyasi kayg, kimilerine gre ise bir gereklilik sonucu ortaya kan bir sonutu. Bunun zerine, Trkiyede Devlet kym ok olduundan Ermenilerden de zr dileyecek misiniz? 6 -7 Eyll Olaylaryla yzleecek misiniz? stikll Mahkemeleri tutanaklar da sorgulanacak m? sorular ortaya kt.
19
Fikir Platformu
Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik zellikle 1990dan evvel doanlar ilkretim ve lise hayatlarnda mfredata, sisteme bal olarak ve resmi ideolojiye bal olarak Trkiyenin en gzel lke, Dnyadaki tm lkelerin kendisi nden korktuu, kendisini kskand lke ve Trklerin en akll, en misafirperver, en yardmsever, en alkan millet olduuna inandrlarak yetitirildi. Oysa Avrupadan gelen gurbeti aileler, en byk akmz televizyon bizde bir eit arpma yaratt ve aslnda bunun byle olmadn fark ettik. Bizden eitim, maddiyat, kltr, nezaket, medeniyet noktasnda daha ileri olan toplumlarn ou kez umurunda bile deildik, millet aya gitmiti ve biz hala darbelerin olduu, insanlarn sobadan zehirlendii, faili mehul cinayetlerin olduu, yerlerde tkrklerin olduu bir corafya olarak kalmtk. Buna bal gelitirdiimiz kompleks bir tr gvensizlik yaratt ve kendimizi sevmeyen, sadece grntde kendiyle fazlasyla vnen aslnda ciddi gven problemi yaayan bir toplum olduk. Ve bunu huy haline getirdik. Bundan kaynakl olarak yzlemek, zr dilemek, hatamz kabul etmek gibi aslnda erdem olan davranlar bizim iin yz kzartc kabul edildi. Nasl olurdu, biz yapm olamazdk! Bu lkeye krgnm, bu lke canm ok yakt ancak bu lkeyi ok seviyorum, buraya aitim, hepinizden bir paraym yahut hepiniz birer paramsnz, tm yazdklarm ar gelebilir, niyetim gocundurmak deil, niyetim olumsuz eyleri nnze ymak da deil Alnmayn ve gocunmayn, ltfen bir kez sa tarafnzla dinleyin; biz tahammlsz bir toplumuz, biz ne kendimizde, ne karmzda hatay affedemeyen bir toplumuz. Biz trafikte korna ile kfreden, sonra arkamzdaki arata hasta m var, alayan bir bebek mi var diye dnmeden, aracmz yol ortasnda brakp, bize korna alan aracn sahibi dvmeye kan bir toplumuz; yalansa yalan deyin. Bizim iin zr ardr. zr dilememiz gerektiinde, dilimiz zre varmaz. Hele hele Mslman bir corafya olarak yllarca zulm altnda kaldmz laik sistem bizi alttan alta yle oydu ki, dini bir ncelik olan helallemeyi dahi unuttuk. Mslman ounluun altnda kald totaliter laik sistem bize bir gzel ahlak rnei olan helallemeyi unutturdu. Ayn sistemin eitim -retim yn ise zr dileyecek, hatamz kabul edecek bir erdemli hal, bir kendine gven brakmad. zr dilemek size ar gelebilir, nefsinize dokunabilir. Ancak bir yol vardr, bir yntem vardr onunla hem kendinizi, hem nefsinizi iyiletirirsiniz; helallemek. Bana her trl gnah ile gel affederim ancak kul hakk ile gelme, onun aff sahibindedir. diyor Allah. Cennete gitmek isteyen Mslmanlar, arnmak isteyen biz gnahkr kullar, Rasulullah efendimize komu olmak isteyenler, Allah biz bunlara varabilelim diye bunlarla birlikte bunlar iin sebep yaratt, o sebeplerden biri helallemek. zr, kuru, kof, dnyal, gel-ge, pek yabanc bir kavram ama helallemek yle mi? O peine dlen bir eylem, o olduka canl, onda pimanlk var. Helallein; Ermenilerle , Krtlerle, Alevilerle ve dahi zulmettiiniz dindarlarla, bartl kadnlarla, helallein. Toplumun ok byk yaralar var daha fazlasna ihtiyacmz yok, karlkl birbirimizle helallemekten, karlkl affetmekten baka seeneimiz de. Toplum zgrlk, zgrlk, zgrlk diye baran bir toplum, kaybettiinin zgrlk olduunu sanyor, oysa biz hi zgr olmadk, zgrl kaybetmedik. Ancak biz hikmet ve erdem sahibiydik, Allah bizi yle yaratt; hikmet ve erdem Mslmann yitik maldr, biz onu kaybettik, kazanmak iin; helallein, helallein Unutmayn sonunda yek kulun rzas yok Allahn da rzas var.
20
Fikir Platformu
Dersim Katliamn Atatrk Yapt! (Baskn Oran)

(Taraf Gazetesinden) Dersim Katliamyla ilgili ok sayda aratrmas ve makalesi bulunan Prof. Dr. Baskn Oran, olaylarn iyzn Tarafa anlatt: Oran, unlar syledi: Dersimde isyan falan yoktu. Bunu diyenler tarihle pek fazla ilgilenmeyenlerdir. Devlet o yllarda tam olarak hkimdir duruma. Devletin asl amac hkim olmak deil fethetmektir. rnein, o dnem demiryolu yatrmnn yzde 60 Ankarann dousuna yaplmtr. Neden peki? nk Dersimin etraf evrilmi, ierisi byk lde boaltlmtr. Ardndan 1937deki Sadabad Paktyla iin uluslararas boyutu da tamamlanmtr. Sonra da harekt balamtr ve harekt Atatrk planlamtr. CHPde 1930larn zihniyeti Dersim olay ok farkl bir gelimedir tarihimizde. Trkiye Cumhuriyetinin baka ulusa, rka tahamml yoktur. O dnemde Dersim hakknda drt aamal bir plan yapld. Sonra i hukuk dzenlendi. Ve bana da asker bir vali getirdiler. Daha sonra harekt balattlar. Tunceli Milletvekili Hseyin Aygnn Dersim Katliamyla ilgili aklamalarndan sonra CHPde yaanan gelimeleri de deerlendiren Oran, CHP kendi gemiiyle yzleemez. CHP hl 1930larn mantnda ve o dneme ait bir partidir. CHP o grlerinde direnmeye devam edecektir. Kimse buna amamal diye konutu. Gemie ynelik yaplanlar sahiplenmesinin CHPyi batma noktasna gtrdn vurgulayan Oran, Ama CHP bu anlaynda direndike batmaya devam edecektir.
21
Fikir Platformu
CHPde bir ara Onur ymen vakas yaand. imdi de 12 vekil vakas yaanmaya balad. 2011 ylnda CHP hl 1930larn anlayna sahiptir dedi. CHPnin,O dneme ait arivleri an aklamasnn ok tutarl olmadn savunan Oran, szlerine yle devam etti: O dneme ait birok belge ayklanarak bir ksm Bankas Yaynlar tarafndan iki cilt halinde yaymland. Mesele arivlerin alp almamas deil. Ortada yaanan tarih bir gerek var. Siyasilerin zellikle de CHPlilerin arivleri an aklamalar siyas, gn kurtarma olayndan baka bir ey deildir. 1930larn ezberini bugn hl tekrar eden anlaylar CHPden kopmadka deil ana muhalefet olmak muhalefet bile yapamazlar.
22
Fikir Platformu
Braknz Sivas Ansnlar (Mustafa Akyol )

Bu cumartesi ok lzumsuz bir gerilim yaand Sivasta. 18 yl ncesinin korkun olaylarn anmak isteyen sivil gruplar, Madmak mekanna yryp orada basn aklamas yapmak istediler. Ama polis, otelin olduu sokaa barikat kurmutu. Barikat amak isteyenler, polis mukavemetiyle karlat; bildiiniz biber gaz manzaralar yaand. Aslnda byle olaca belliydi. Sivas Valisi, olaydan birka gn nce kameralarn nne kp yle demiti,: Madmak olaylarnn yldnmnde anma etkinlii yapacak grubun toplu halde otel nne gelmelerine ve burada basn aklamas yaplmasna izin verilmeyecek. Peki niye byle tensip buyurmutu Vali Bey? Belli deildi Ne zarar vard otel nnde aklama yapmann? O da belli deildi Provokatrler ve zgrlkler Eminim kurcalasak bir takm gerekeler kacaktr ortaya. Otel nnde toplanacaklar arasnda provokatrler olmasndan endie edildii sylenebilir, mesela, muhtemelen. Oysa, zgr bir toplumda insanlarn ifade zgrl byle mphem gerekelerle kstlanamaz. Provokatr dediiniz adam bir su iliyorsa, gider yakalarsnz. Yapt sadece barparmaksa, karmazsnz; en doal hakkdr.
23
Fikir Platformu
Hem sonra provokasyonun en by, ou kez, tam da Sivasta yapld gibi gstericilerin nn kesmektir. Eer byle bir engel olmasa, muhtemelen hi bir arbede yaanmayacak, aklamalarn yapp dalacakt gstericiler. Ayn sorunsal Taksim meydannda da yaamadk m onyllar boyunca? Aralarnda provokatrler var diye Taksime sokulmayan gstericiler, asl bu yassak kardeim tavr karsnda provoke oldular. Sonra, AK Parti zamannda, bu sama Taksim yasa kalkt ve Taksim sorunu da bitiverdi. Byle nice yasan tarihe kart Yeni Trkiyeye, Sivas valiliinin sergiledii bu eski zihniyet yakmamtr. Hkmet konuya el atmal, Madmak anma trenlerinin gelecek yllarda serbeste yaplmasn salamaldr. Aleviler ve Snniler Madmak meselesinin bir baka boyutu ise, bu olayn Trkiyedeki Alevi-Snni ikilemi asndan tad anlam. nce kendi bak am belirteyim: 18 yl nce o meum otelde yanarak can veren insanlarn ouyla ok farkl dnya grlerine sahiptim. Ama bu, maruz kaldklar korkun saldry lanetlememe de, aclarn paylaanlar anlamama da engel deil. Bu noktada, sadece, bu olay ananlar arasnda nde gelen Alevi gruplara bir hatrlatma yapmak isterim: Bu olay bir Snni kart propagandamalzemesine dntrmek isteyenlere frsat vermemeliler. Sivas ilerici aydnlara kar bir gerici saldr gibi resmetme, yani Trkiyenin laiki ablonlarna oturtma yanlna da dmemeliler. te yandan, Snni kesimin de Sivas konusunda daha ak szl ve daha z eletirel olmas gerek. Bu kesimdeki dar bir grubun, ama o adamlar da hak etti, nk slama dil uzattlar diye dndklerini biliyorum. Oysa, slama dil uzatmay bir cinayet sebebi saymak, bu devirde slama yaplacak en byk ktlklerden biri olsa gerek. Snni kesimdeki daha yaygn pozisyon ise, olayn arkasnda derin gler bulmak ve buradan hareketle bizim bu ile hi alakamz yok imasnda bulunmak. Yani, bir tr, bize Mslmanlar adam ldrd dedirtemezsiniz tutumu. Oysa, olayda ne kadar provokatr bulursak bulalm, kolayca provoke olup su ileyen kitlelerin sorumluluu ortadan kalkmyor. Yani, Hilal Kaplann Yeni afaktaki kesinde dedii gibi, Sivas katliamn bir tr Snni dmanlna payanda yapmak ne kadar yanlsa, bu katliam organize iler bunlar deyip geitirmek de o kadar eksik kalyor
24
Fikir Platformu
30. ylnda Mara Alevi kym (Rasim Ozan Ktahyal)

Cumhuriyetimizin tarihinde ok sayda dehet verici olay var Fakat ahsen dndmde, beni en ok dehete dreni Mara Alevi kym olaydr Bu feci katliamn 30. ylndayz. Bu katliam da birok benzeri gibi yapanlarn/ yaptranlarn yanna kr kalan bir utan vesikas olarak geti tarihimize Bu devlet,1923-27 dneminde tek parti diktatrln kurmak iin apak bir terr devleti politikas uygulad. Sonrasnda da slami kesimlere, Krtlere, Alevilere, gayrimslimlere ynelik yldrma ve sindirme politikalar devam etti ok partili dnemden sonra da temel devlet paradigmas hibir zaman deimedi, deiemedi Gelen sa hkmetler zaten bir yanyla Kemalist mant tayorlard, hep tadlar (zellikle Alevilik/ Kzlbalk noktasnda DP sonras tm sa partilerin tarihi bir utan tarihidir). Gelen hkmetler Kemalizmin hassasiyetlerini paylamadklar yerde de o hkmetlere haddi bildiriliyordu. Ancak greli ve geici yumuama yaanyor, sonra yeri geldiinde devletin demir yumruu toplumsal kesimlerin suratnda yeniden patlyordu Trk devleti, kendini yani byk harfle Devlet aygtn frn, bu devletin yurttalarn da odun olarak gren bir zihniyete sahip. Bunu hep sylyoruz O odunlar (insanlar) frn (devlet) iin kurban edilecek ki, frn her zaman yanmay srdrebilsin Byle sapkn, hastalkl bak var devlet zihniyetinin bu topraklarda
25
Fikir Platformu
Mara Alevi kym da bir ynyle bu devlet mantnn inilebilecek en aalk noktaya kadar indii tezghlarnn balcasdr 1915te Ermeni yurttalarn etnik temizlie tbi tutmaktan ekinmeyen ttihat devlet zihniyeti 1978de de Alevi yurttalarna ayn zulm reva grd Marata Bir istikrarszlk ortam yaratmak iin yaplan provokasyonlarn tesinde bir olaydr Mara katliam. Bir i sava ortamnn yaratlmas yannda, ehri Alevilerden arndrmak ve temizlemek amac bu hadiseyi detayl inceleyen bir vicdan sahibi iin ok nettir Onun iin bu olayn adn koyalm. Yaananlar Mara corafyas baznda bir Alevi kymdr Mara olaylar deyip, buradaki katliam ve kym unsurlarndan bahsetmemeyi vicdansz bir tavr olarak gryorum Bu vahim hatay slami medya organlar srekli tekrarlyor nc slami kalemlerin de bu vicdansz tavra itiraz etmeleri bir ahlaki zorunluluktur bence Ne olmutu? 19 Aralk 1978de lkclerin rabet ettii bir sinemaya Trk derin yaplanmas bomba attrr. Bunun stne Aleviler-solcular bombalad diye grevli bir provokatr fitili ateler Hemen ertesi gn bir Alevi mahallesindeki kahvehaneye ve lkc bir kiinin evine bomba atlr. br gn iki solcu retmen kurunlanr. kisi de lr. Zamann Cumhuriyet savcsnn uyarlarna ramen ehrin hastanesinin bahekimi cenazeleri bekleyen kalabala tam cuma namaz ncesi tabutlar teslim ettirir. O zamana kadar cesetleri bekletir. retmenlerin cenazelerini tayan ounluu Alevilerden oluan kortej, tam cuma namaz knda yrmeye balar. O srada grevlendirilen Mara mfts de Snni toplumu kkrtan aklamalar yapar. Gnler ncesinden su sayalar deitirilecek gibi bahanelerle Alevilerin nerelerde yaad kontrol edilmi ve evleri iaretlenmitir. Gz dnm kitlenin nerelere saldraca nceden tespit edilmitir Cuma namaznda Kara mam diye anlan Balarba mam Oru ve namazla hac olunmaz, bir Alevi ldren be sefer hacca gitmi gibi sevap kazanr diye insanlar tahrik eder. Profesyonel provokatrler tarafndan Aleviler camii bombalayacak ajitasyonlaryla bileylenmi kalabalk iin darda pankartlar, sopalar, ateli silahlar, kesici aletler, her ey hazrdr. Onlarca profesyonel katil milli piyango grevlisi klyla o gn Maratadr Alevi kortejle zellikle kar karya getirilen kalabalk, profesyonel provokatrlerin de kkrtmasyla korteje saldrr te bu infial anndan sonra byk kym balar Milli piyango bayii klnda ehre gelen profesyonel katiller belli merkezlerde toplanmlar ve oradan saldracaklar mahallelere dalmlardr Bu gzdnm atmosferin dnda kalmak isteyen Snni yurttalar da o gnler iinde sistematik olarak yalanlarla bu katliamn iine ekilmek istenmi ve bu da
26
Fikir Platformu
baarlmtr Zaten ortada bir toplumsal atma fay hatt yoksa, hibir provokasyon baarl olamaz Netice tam be gn sren bir kymdr O sreten sonra da katliamdan kurtulabilen Maral Alevilerin nerdeyse tamam ehirden g etmek zorunda kalmtr Azmsanmayacak bir ksm hakl olarak bu devletten nefret ederek yurtdna iltica etmitir Sonu: Mara, Alevilerden temizlenmi ve arndrlmtr 1915 ruhu bu devletin barnda hep yaad Peki, bundan sonra da yaayacak m? Buna hep birlikte karar vereceiz
27
Fikir Platformu
Madmak,Alevifobia ve Bataklk (Rasim Ozan Ktahyal )

Madmak katliam balamnda Alevi meselesini irdelediim yazlarda en ok rahatsz olunan ey altn izmek istediim Alevifobia histerisi olduBu lkenin Snni toplumunun hepsinde deil ama ciddi ksmnda,deiik derecelerde de olsa bir Alevifobia histerisi olduuna inanmayan(yada inanmak istemeyen) buna itiraz eden epey okur mektubu aldmBir ynyle inanmak istememe duygusu,inkar etme arzusu asil bir hissiyattr.Bu topraklarn yzyllar,binyllar iinde rettii bir bilgelik varsa,ite tam da o kadim bilgeliin temsilcisi olan merhum Hrant Dink,1915 meselesi balamnda bunu sylerdi hepBir katliamn yada genel olarak insanlkd,ahlakd ve vicdansz bir davrann bizler tarafndan yapldna,yaplabileceine inanmak istememek,bunu gururuna yedirememek,nyargl bir nefret duygusuna sahip olunduunu kendi iinden geldii kesime konduramamakGerekten de bu bir ynyle ok insani bir eilim,neticesi kendini kandrmak bile olsa masum ve ahlaki saflkta bir durum Her geen gn 1915 ve benzeri balamlarda Evet yaptk ama haklydk,yapmamz gerekirdi,onlar da bunu hak ettiler,zaten onlar da unu unu yaptlar benzeri alaka merulatrmalarn artt bir Trkiye olmaya doru gidiyoruz.Ulusalclk denen zehirli sarmak bu topraklarn bnyesini sarmaya devam ediyor.zellikle LAST(Laik yaam tarzna sahip Snni Trk) orta snf ciddi bir manevi&zihinsel kriz iinde.Bu kriz srekli olabilecek bir hastalk noktasna doru adm adm evriliyor.Bu krizin etkilerini bir sre daha yaayacaz gibi grnyor.Bu kriz kalc bir hastalk olup yerleik hale gelecek mi? Ne kadar yeni kuaklarla birlikte eletirel duru ve i sorgulama artarak LAST kimlii kendini yeniden egemen deil eit bir kimlik olarak ina edebilecek?Bu ihtimallerden hangisi galip gelecek? LAST iinden km aydnlarn-daha ziyade nfuz sahibi aydnlarn- bu hastala doru evrilmekte olan durumu yetkinlikle tehis edip srekli ve etkileyici bir dille ifade etmesi ikinci gzel ihtimalin galip gelebilmesi iin ok nemliGelecek ak bir sre ve phesiz bizlerin normatif abalaryla ekillenecek.Ne yaplrsa yaplsn kanlmaz olarak gidilecek yer buras olur,uras olur diye
28
Fikir Platformu
bir ey yokBu determinist ve samasapan bir inan.nsann olduu yerde hibir ey kanlmaz deildir Konuya dnelim;nsanlkd bir davrana,tavra,nyargya ilikin Yaptk haklydk,gene yaparz yada Evet,byleyiz ve yle olmas gereklidir,yle olmaldr tipi barbarca eilimlerin artt bir lke de inkar eilimi,inanmama istemi,reddetme arzusu dahas kendine yalan syleme durumu bile ok soyluca diye inanyorumO bakmdan bu hissiyatta olanlara gerekten saygm var.Fakat bir eyleri total dnp,total olarak sulamak yada aklamak zaten makul bir duru deilBugn varolduu noktasnda hi kimsenin phesi bulunmayan Holocaust vahetine dair bile Almanlar Yahudileri kesmitir gibi bir cmle kurmak isabetli deildir,ahlaki de deildirunlar,bunlara unu yapmtr tipindeki her nerme iin bu geerli aslnda.Bu kaba nermeler her zaman olayn zn anlama noktasnda bizlerin gzne perde indirmek ilevini grebilirler sadeceHolocaustu var klan bir zihniyet vardr.O zihniyet bir eylerin olmasn mmkn klm,o zemini yaratm ve o zemin zerinden adm adm pervaszlaan bir vahet yaanmtrMadmak katliam balamnda da mesele budur.Mesele o imkan,o zemin daha doru tabirle o bataklktrO batakln yaratt sineklerdir o vaheti gerekletiren,hayata geirenSineklerin uzaklatrlmas greli ve geici bir ferahlama yaratabilir,gemite olanlar unutup,bir daha o sinekler geri gelmeyecek diye dnp kendimizi kandrabilirizSonrasnda bataklk yeniden pislik atmosferi yaratarak yeni sinekler yaratr,o sinekler yine unutulmak istenen gnleri geri getirir,belki bu yeni sinekler eski sineklerle akraba bile olmadklarn,kendilerinin bambaka bir haerat tr olduunu iddia edecektirBunlar hep zahiridir,aslolan o haeratn srekli reyecei ortamn kendini srekli var klabilmesi ve deiik balklar altnda yeniden felaketlerin tekrarlanabilmesidiru sinekler,u iekleri kuruttu diye sert bir edayla,mntekim bir dille sylemek ahlaki bir tavr gibi gzkebilir ama bu kaba ve radikal tavr esasen iekleri srekli kurutacak atmosferin var kalmasna hizmet etmek ilevi grmekten baka ie yaramaz,yaramyorte merhum Hrant Dink bunun ok farknda bir bilgelikte insand,laf dnp dolap Hranta geliyor nk ite bu bataklk Hrant da katletti.Basit sinekler deil,esas bu bataklk Hrantn katilidirBu anlattm analojik ereve aslnda u an yaadmz tm ama tm ahlaki sorunlar kapsyor desem yanl olmazBu sayfalarda oka yazlan,tartlan Denizler ve Trk 68i mevzusunda da esas mesele budur,Alevifobia meselesinde de budurZahiri isimler,kesimler,gruplar,unlar bunlar deil zihniyetleru renkte,u cinste bu cinste sinekler deil,tm o sinekleri var klan bataklkO batakl hep birlikte,insan olmaklmzdan hareketle yok edebilmek yada elimizden geldiince kurutabilmek,boyutunu kltebilmekMesele bu
Bir etnik mesele olarak Alevilik/Kzlbalk Alevifobia konusunda altn keskin ekilde izmemiz gereken noktalar var.Bu konu Alevilik inanc,hatta daha yaygn da deyile Alevi-Bektai inanc balamnda alnyor.Bu inancn kkenlerine gidiliyor,herkes Alevilik konusuna gelince bir anda kltrel antropolog oluyor(zaten Krte mevzu bahis olursa da biz de herkes bir anda filolog olur,barts konusunda da teolog olur,hatta o da yetmez fakih olur) Alevilik slam dairesi iinde midir,u mudur bu mudur derken buradaki temel sosyal&siyasal mesele glgeleniyorBu lkede ieriini nasl tanmlarsa tanmlasn kendini Alevi/Kzlba diye adlandran yurttalarmz vardr.Mesele bu insanlarn taleplerinin slam teolojisi asndan meruiyetini tartmak deil,gerek laik bir devlet gibi bu talepleri yerine getirmektir.Gerek laik devlet yurttalarnn inancn tartmaz,o inan balamndaki haklarn ve zgrlklerini teminat altna alr.En Kemalist Alevi bile Trkiye laiktir,laik kalacak palavrasna kanmaz o sebeple,tm Alevi toplantlarnda tekrarlanan bir slogan var Trkiye laik deildir,laik olacak diye.Yalnz Alevilerin deil tm demokratlarn temel slogan olmal bu hakl ve yerinde sz.Mevzunun baka bir tarafnda dnersek aslnda Alevi bile modern dnemde uydurulmu bir
29
Fikir Platformu
kelime.Alevilik kavram Yahudilere Musevi,ingenelere de Roman denmesi gibi bir nevzuhur olgu aslnda.Bu yurttalarmza hem kartlar pejoratif/olumsuzlayc anlamda,hem kendileri tanmlayc anlamda Kzlba derlerdiEvet,adn koyalm,bu toplumun Kzlbalar vardr.Kzlbalk sonradan edinilecek,benimsenecek bir kimlik deildir.O balamda tercih ederek her insann girebildii Bektailik gibi asla deildir.tikadi yol balamnda Alevi-Bektai yolundan bahsedilebilir,nerdeyse tm Alevi aydnlar da bu itikat yolu balamn hep bu ekilde zikreder ama bu toplumda bir sosyal mesele olarak Alevifobia konusunun itikat ile dorudan ilgisi yokturBir verili kimlik olarak,sonradan edinilmeyecek,doutan kazanlan,soydan gelen nesebi bir olgu olarak Kzlbalk/Alevilik burada ncelikle bahsetmemiz gereken kimliktir.Alevifobia histerisinin muhatab bu etnik/verili kimliktirBelirtmeliyiz ki ciddi ekilde Alevifobia histerisine sahip yurttalarmz da ounlukla en iten inanlaryla ayn zamanda Hac Bekta ulu bir zat olarak grrler,Hasan ve Hseyinin katlini lanetlerler,Muaviye ve Yezid figrnden nefret ederler,Ehlibeyt hikayelerini tm samimiyetleriyle gzleri yalanarak dinlerler ama bir yandan Kzlbalar diye pejoratif vurguyla,dlayc bir duyguyla bu kimlie sahip insanlar anarlar,trl hurafeleri zikrederler,ocuklarna da yle retirlerBu topraklarda birok yrede yaanan ey budur.O Kzlba/Alevi yurttan neye inand,neyi yapt yapmad deildir mesele,bizzat Kzlba olmasdr.Bir verili cemaat kimlii olarak oradan gelmesidir.Bu ynyle Alevilik meselesi Yahudilik benzeri bir meseledir.nan kimlii ile etnik/verili kimlik rtmtr.Bu bir etno-dinsel cemaat kimliidir.Tekrarlyorum bakalarnn benimseyerek girecekleri bir inan ve dahil olacaklar bir cemaat deildir.Soydan gelen,nesepten gelen bir kimliktir.Tekinsizlik ve gvensizlikten balayp sevgisizlik hatta nefrete kadar uzanan duygu da bizzat bu verili/etnik kimlie yneliktir.nanca dairmi gibi olan semboller bu Alevifobia zelinde bizi kandrmamaldr.stelik toplumumuzda dediim gibi atmaya hazr duran taraflar dinsel/ideolojik balamda son derece yakn zeminlerde de bulunabilmektedirler.Yaygn Snni dncesi de baz Alevilerin tasavvur etmek istedikleri gibi deildir.Ehlibeyt sevgisi ve Ehlibeyt soyunun zulm balamnda yaad anlatlan hikayeler ailesinden ciddi Alevifobia ieren hikayeler/hurafeler devralm bir Snni yurtta samimiyetle de alatabilir,alatr.Alevi yurttalarmz da bilmeli ki Alevifobia balamnda zsel nokta felsefe ve dinsel alglama fark deildir.z mesele verili kimliklere dayal ayrm,temas kurmam ve kurmadka da kafasnda hayali imgeler yaratm iki toplum meselesidirModernleme kentsel mekanda zorunlu olarak temas getiriyor,karlama getiriyor,bu sebeple modernleme ve modernite ban iki yz gibidir.Liberal-demokrat bir zihniyetle tanmaya,tanmaya,birbirini anlama ve karlkl beslenmeye ynelik normatif abalarn eksik olduu bir modernleme/modernite deneyimi menfaat ve iktidar rekabeti ortamnda atele barutun temas anlamna gelebilir ve toplumsal kesimlerin atabilmesi ,daha dorusu egemen olann tekine zulmedebilmesini mmkn klabilir(muhtemelen de yle olur)Ayr yerleim birimlerinde birbirlerine dair hayali imgeler yaratan kesimler iktidar rekabetine dayal modern arena ortamnda birikmi nefretlerini kusabilirler,bu modernleme srecinde birok toplumda yaanmtr,sonu katliamlara varan sonular retebilmitirAlevilik ve Alevifobia meselesine devam edeceiz
30
Fikir Platformu
Aleviler, Trk solu ve Ergenekon (Rasim Ozan Ktahyal)

Haftaii aklanan Ergenekon terr rgt iddianamesinde Gazi mahallesi katliamnn da bulunduu belirtildi.12 Mart 1995 tarihinde vuku bulan Gazi katliam,2 gn sren olaylara da neden olmutu.Bu hadisede Alevi toplumunun topland kahvelerden biri taranm,ok sayda insan katledilmiti.te yandan zenciyi zenciye krdrtmak politikasyla Alevi genlerinin Gazi mahallesi etrafndaki Snni yurttalarn evlerine ve iyerlerine saldrmasn ve bir toplumsal atma kmasn drt gzle bekleyenler umduunu bulamamt.Alevi toplumu iin Gazi katliam benzer nitelikteki beinci katliamd (Mara,orum,Malatya,Sivas)ve zaman iinde Aleviler hangi kuvvetin hangi zihniyetle kendilerine yneldiini ok iyi iselletirmilerdi.O sebeple,kahve taranmas olduu andan itibaren bu i bilgi ve sezgiyle Alevi toplumu tepkilerini devlet gcn temsil eden gvenlik kuvvetlerine yani dorudan devlet zihniyetine ynelttiler.Gazi olaylar diye anlan o 3 gn iinde yaananlar da gvenlik gleriyle Alevi-Kzlba genleri arasndayd.Bu arada belirtmek gerekir ki Gazi olaylarnda yaananlarn Krt ve PKK balamnda yaandna ilikin bir dezenformasyon toplumda son derece yaygn.Byle bir yanl bilgi var.Bu konuyla biraz da olsa ilgilenen herkesin de bildii gibi o mahalle ounluk olarak Trk Alevilerinin yaad bir mahalledir. 90lardaki arkaplan Gazi katliamnda hesaplanan tezgah,bu alaka katliam sonucu Alevi genlerinin misilleme olarak Snni ev ve iyerlerine saldrmas,ardndan Snni kesimden kar-misilleme gelmesi ve stanbul gibi bir metropol merkezinde adm adm genileyen bir i atmann kmasyd.Byle bir atma ortamyla destabilizasyon yaratlacak ve sonrasnda da olaanst nlemlerin alnmas kamuoyunca meru grlecekti.Ayrca laik-slamc gerginlii de,Alevi-Snni hatt zerinden daha da alevlenecekti.Ykselen slami harekete kar Alevileri bu szde laik kampn nc gc yapmak amal bu zihniyet Madmak katliamnda tam olarak istedii sonucu almt.1993 konjonktrnde farkl kesimlerden gelenlerin ortak vicdani noktalarda buluabilmesi gibi bir ortam hem toplumsal bazda hem de aydnlar baznda yaanyordu1993 senesi,bu lkenin cumhurbakannn Kemalizme ok ciddi eletiriler yneltildii bir panelin oturum bakan olabildii,bu eletirilerin her kesim baznda doallat,Krt meselesi,din politikalar,federal bir idari modele gei,70. yana basan cumhuriyetin yapsnn dnm gibi balamlarda her tr nerinin hi sansrlenmeden rahata konuulabildii bir sene olarak balam ve tam tersi istikamette statkonun kendini ok glendirdii,herkesin fikirlerini sylemekten ekindii,ortak zeminlerde biraraya gelen farkl toplumsal kesimlerin birbirinden iyice
31
Fikir Platformu
uzaklamak zorunda kald,yeniden 80 ncesi benzeri kamplamalarn alevlendii bir sene olarak bitmiti.te bugnlerde tasfiye olma korkusunda olan Ergenekon zihniyeti,o yl kendi pozisyonu itibariyle ok baarl olmu,Tarafn hergn manetlerinde bir baka boyutunu aklad iren ve ahlaksz yntemleriyle bir kaos ortamn yaratabilmi,yenilik ve deiim arzusundaki geni toplumsal kesimleri korkutarak sindirebilmi ve o srete sistemin adm adm militerlemesini mmkn klabilmitiDier yandan 28 ubat 97 harekatnnn zemini de 93 ylndan itibaren operasyonel olarak oluturulmaya balanmtr.Dnemin DYP-SHP hkmeti ve zellikle babakan iller ise bu adm adm militerleen ortamnn yaratlmasn engellemek bir yana fiilen buna anak tutmutur.zaln lm sonras dnemde illerin hkmetleri askeri brokrasinin tm siyasal sistemi adm adm vesayet altna almasn desteklemi ve sonra kendi yaratt ortamn 28 ubat darbesiyle de kurban olmutur.Yeniden Trk siyasi hayatna dnecei konuulan iller bu dnemden ders alarak ve derin bir zeletiri yaparak m dnecek,yoksa Mesut Ylmaz benzeri sistemin AKPye yklenmesi karsnda devletle uyumlu sa iktidar alternatifi mi olmak isteyecek greceiz. Gerekten de 1993-96 dnemi, hukuksuz ve ahlaksz uygulamalarn yargsz infazlarn,cinayetlerin,bombalarn srekli ve olaan hale geldii tam anlamyla bir Ergenekon devletinin hayata getii dnemdir.Bu srekli hale gelmi cinayetler ve provakasyonlar silsilesi Susurluk skandal sonras durulmu ve tam o konjonktrde toplumun Susurluka ynelmi hakl fkesi Refahyol hkmetine ynelik tepki ynnde dntrlerek bu mesele de rtbas edilmitir.Ardndan da 28 ubat ara rejimi gelmitir.Hukukun stnlnn deil stnlerinin hukuku anlaynn sistemlemesi dngs byle bir fiili askeri mdahale rejimiyle tamamlanmtr. Yani Trk devlet zihniyeti 90larda temel tm hedeflerine ulamtr diyebiliriz.Burada bir tek istisna olarak Sivas ve Gazi katliamlaryla bu toplumun atma potansiyeli anlamnda en zayf noktas olan Alevi-Snni balamn zikredebiliriz.Trkiye Alevi toplumu 90lar ortamnda Reha amurolunun tabiriyle;Bin yllk acl Alevi geleneinden gelen toplumsal kamplamann muhtemel sonular konusunda emsalsiz bir deneyim birikimiyle bilgece davranmasn bilmi,acy bal eyleyerek destabilizasyon senaryolarnn gnll aktr olmama iradelerini gstermitir.Bugn Ergenekon denilen Trk derin yaplanmasnn zihniyetinin Krt milliyetisi versiyonunu rnekleyen,Erkan en ve dris Karda gibi gen kuak Krt aydnlarnn tabiriyle Krt Kemalizmi zihniyetine sahip PKK hareketi de Madmak katliam sonras ortam frsat bilmi,Marksist-Leninist TKKO ile ortak biimde Sivasa misilleme amal Babalar katliamn gerekletirerek Alevileri kendi saflarna ekme abasna girimitir.Ancak Aleviler bu konuda da saduyulu davranarak bu oyuna da gelmemiler ve bu olay sonras net Sivasn intikam gibi sunulmak istenen bu alak katliam tm Alevi rgtleri iddetle net bir dille knamlardr.Fakat laik-slamc kutuplatrma stratejisinde Alevilerin zerinde devlet zihniyetinin operasyonel bir baar gsterdii de ortadadr.Bu baar da bu bahsettiim derin provakasyonlar kadar,slami kesimin aktrlerinin 90lar konjonktrnde bu yaananlara srarla duyarsz kalmasnn,Madmakta insanlarn diri diri yaklmas hadisesini bile katliam deil de Sivas olaylar diye anmak gibi ahlaki bir yanl iinde olmalarnn da pay byk.2000lerde slami kesimde bu konuda da bir deiim var,birok akil ve vicdanl insan Alevilerle Snni dindarlarn devlet gzndeki konumu bakmndan kaderlerinin ortak olduunu artk gryor,ortak bir vicdani zemin aray iindeler fakat bu sefer de Alevi aydnlarnn ve kurumlarnn istisnalar hari rijid bir tavr iinde olabildiini gryoruz.Krt meselesinde artk bu toplum gerekten bir vicdan ittifak noktasna yaklat.slami kesim hatta milliyeti kesim iinden Krt meselesinde en devlet diliyle konuan gruplar ve kiiler bile artk sivil,zgrlk ve demokrat bir zm zemininde ittifak edebiliyorlar.Abant platformunun Krt sorununu konutuu toplant sonras aklanan sonu metni u an yakaladmz olumlu seviyeyi gstermesi asndan gzel bir rnekti.Abantn sonu metni yle hem devlete selam akalm hem de demokrat gibi duralm tonunda olmayan net neriler sunan ak,iten ve vicdan merkezli bir metindi.15 sene evvel bambaka konumlarda olan aydnlarn bile net ve cesur durular,yaadlar bu ahlaki dnm
32
Fikir Platformu
Trkiye adna umut vericiydi.Alevi meselesinde bu ittifak noktasndan maalesef uzaz.Bu uzaklk nasl alabilir,bunu baka yazlarda da ileyeceim ama imdi Ergenekon balamna dneyim Trk solunun Ergenekonu Bu terr etesi kendine Ergenekon adn takm diye biz de yle diyoruz ama baka zamanlarda da baka isimler alm,kendini farkl adlandrm bir yaplanma bu.Bu yaplanma zaman iinde hangi aktrlerle almtr,ne ynde,kime kar,nasl eylemler gerekletirmitir,bunu zamanla hem hukuki soruturma balamnda hem de iin sonuna kadar gitmekten ekinmeyecek titiz gazetecilik aratrmalaryla umarm renebiliriz.Kamuoyunda kimin nerde,ne zaman,ne yapt konusunun belirsizlii ve dellilendirilemeyecei ne srlerek suyu bulandrmaya alan ok sayda kii ve kurum var.Maalesef bu ynde davrananlara kendine zgrlk-sol diyen kimi kesimler de dahiller.Samasapan obsesyonlar ve ideolojik krlkleri sebebiyle bu olay iki tarafn kapmas gibi grmekten ne ekiniyor ne de utanyorlar.Ergenekon srecini hafifsetebilecek tavrlarn iindeler.Ben tabii buna arm deilim.Ayn aktrlerin 27 Nisan muhtras sonras gmelerine,Ne eriat,ne darbe gibi kaypak tavrlar iine girmelerine de armamtm.Trk solunun zndeki zihinsel ve vicdani problemlere bu stunlarda 68 tartmalar vesilesiyle de epey iaret ettim.Hele ki bu Ergenekon yaplanmas,Chavez gibi sol/sosyalist nitelii belirgin bir darbe giriimi yapma amacnda olsayd bu destabilizasyon planlar emeki halktan yana sosyalist bir rejim iin olsayd,bu ne Ergenekon ne AKP gibi kamuflaj laflarn da duymazdk,byle kutsal bir ama iin her trl eyin yaplabilmesini meru grecek Ergenekon yanda zgrlk-solu o zaman net biimde grrdk,buna kimsenin kukusu olmasn.Ayrca Halil Berktay Trk solunun da tesinde evrensel seviyede rnekleyerek sol/sosyalist pozisyonun temelinden kaynaklanan sakatlklar Tarafdaki stununda sistematik olarak tasvir ediyor.O yazlar da dikkatle okunmal.te o problemler ve sakatlklar byle kriz anlarnda daha da berraklayor ve Trk solu istisnalar haricinde her zaman olduu gibi yine egemen zihniyete hizmet etmek ilevini gryor.Gemite ok ciddi aclar ekmi bir insan malzemesinin,o aclar mmkn klan zihniyete halen ve halen hizmet eden tavrlar iinde olmas hem ok trajik ve zc,hem de ok aptalca ve ahmaka.Ama neyse ki bu konu zelinde gemiten ders karabilmi bir Trk sosyalisti u an meclisde milletvekili.Ufuk Uras son dnem performansyla bu lkenin basiret ve saduyu sahibi tm insanlarnn sevgisini kazanyor.Hem Ergenekon soruturmas hem de darbe gnlkleriyle aa kan iddialar balamnda ok samimi bir aba veriyor.Uras zamannda Ne Refahyol,ne hazrol gibi yanl bir slogan benimsemi ve Susurlukun rtbas edilmesi ynndeki iradenin tam da arzulad bir ekilde davranmt.Bugn birok fikirdayla ayn hataya dmemesi gerekten takdir edilesi bir durum.Bu aratrma talebinin AKP tarafndan zerre destek grmemesi de ayr bir problem.te AKP bu trden birok siyasi dirayet hatalarn yapabilen bir parti fakat bu dirayet hatalaryla kendince belirledikleri milli menfatler uruna lkenin geleceini karartacak planlar yapan silahl bir ete zihniyetini ayn kefeye koymak affedilebilir bir tutum deil.Neyse ki Ufuk Uras bu krlkte ve ideolojik saplanmlkta deil,o adan hakkn teslim etmek gerekir. Zihniyet meselesi Dahas fiili rgt isimleri,ynetim emalar,kimin kimi vurduu,kime vurdurduu,yakalanan bombalar falan bir yana koyalm.Bu somut bulgular zelinde konuma zemini konuyu saptrmak isteyen birok insann eline koz veriyor.O mu yapt,bu mu yapt somut delil var m,Ergenekon ismi efsane mi gerek mi,daha iddianame belli deil laflar edilirken zsel boyut gzlerden karlyorSoru udur:Bu lkede milli menfaatler gerei, devletin bekas gerei yada u yada bu sebeple devletin kendi iindeki derin bir yaplanma araclyla gerektiinde hukukdna kan eylemler yapabilmesini meru gryormuyuz? rnek bir olay olarak Behet Cantrk cinayeti meselesinde soru zaten Trk derin
33
Fikir Platformu
yaplanmasnn bu cinayeti ileyip ilemedii deildir.Hangi grte olursa olsun bu konuyu biraz bilen herkesin kafasnda bu sorunun cevab nettir.Mesele bu infazn meru grlp grlmemesi meselesidir.Drst bir ekilde itiraf edersek bir sr insan,kesim,grup bunu halen meru gryor.Bu yaplmasayd baz eyler durdurulamayacakt,lke blnecekti diyor,Cantrk bir uyuturucu tccaryd ve hukuk yoluyla engellenemiyordu diyor,bunlar yaplmak zorundayd diyorBen byle diyenlere de direkt yklenilmemesi gerektii kanaatindeyim.nk byle bir siyaseten doru ortam yaratnca insanlar riyaya yneliyor.O riya da ite yukarda bahsettiim somut bulgular zerinden daha srecin banda olmamzn da greli avantajyla onlar suyu bulandrmak yoluna itiyor.Drste ve iten konualm,kimse ncl olarak kimseyi knamasn herey saklanmadan aka sylensin ve diyalog olacaksa yle balasn.Olay temelde bir zihniyet meselesidir.Ergenekon ismi de nemli deildir.Mesele birtakm kutsal kabul edilen hedefler,davalar uruna somut kanyla canyla insanlarn feda edilip edilemeyecei meselesidir.Hibir art ve koulda edilemez diyebilen bu toplumda ka insan vardr? Ergenekon denilen bu yaplanmaya kar karken bile kafasndaki kutsal uruna Ergenekon benzeri yntemlere onay verecek ka muhalif vardr bu lkede? Ortada bir Trk devlet zihniyeti var.ster ergenekon deyin ister baka ey,bu zihniyet kendi kontrolnde bir derin yaplanmaya ideolojik yaps gerei ihtiya duyan bir zihniyet.Dolaysyla Trk derin yaplanmas,Trk devlet zihniyetinin yeralt rgtlenmesi boyutunda tezahrnden baka birey deildir.Bu yaplanma konjontr gerei her fikir ve gruptan adam da bnyesine katar,istifade eder sonra da yeri gelirse infaz eder,bunu da bu zamana kadar baarl ekilde yapt ak.Aslnda bu zihniyet bugne kadar baarsn kendine szde muhalf olan gruplarn en az kendi kadar insansz ve ahlaksz bir bakasna sahip olmas nedeniyle srdrdBaarsn srdrp srdremeyecei de onun karsnda yer alanlarn alternatif Ergenekon zihniyetinde olmayp,gerek anlamyla bir insanlk ve vicdan zemininde olup olmamalarna bal
34
Fikir Platformu
Madmak devletin diliyle anmayalm! (Rasim Ozan Ktahyal)

2 Temmuz yaklayorBundan 15 yl nce 2 Temmuz gn Cumhuriyet tarihinin en karanlk,en utan verici gnlerinden biri yaand.Sivasn Madmak otelinde 37 kii yaklarak,dumanlar arasnda boularak katledildi.Bu katliamn 15.ylnda 5 byk Alevi rgt ve yine birok sivil toplum giriimi geni bir katlmla orada olacak,bu katliam unutmamak ve unutturmamak iin orada olacaklar.Ben de 2 Temmuz gn bir aksilik olmazsa orada olacam.Ben de bu utan verici katliam toplum olarak unutmamza,bu kym olmam gibi yapp yaamaya devam etmemize tm kalbimle itiraz ediyorum!Bu ahlakszca bir unutma arzusu nkDahas bu katliamn olduu o gnden itibaren zlmek ve ac duymak gibi en yaln hislerin bile bu olay etrafnda Trk devlet aktrlerince yeterince ifade edilmediini dnyorum.Dnemin zellikle sa kanattaki politikaclarnn hemen hepsi -iktidardaki,muhalefetteki ve ankayadaki dahil-insanlktan nasibini bir zerre almam aklamalar yaptlar,yapabildiler.Trkiye Alevi toplumu kendi geleneksel bilgeliklerine uygun olarak geni kesimleriyle bu konuda son derece mtevekkil,sabrl ve saduyu davrand.Baka bir lkede byle bir katliamn ardndan devlet ynetiminde olanlar bu kadar aymaz ve umursamaz davransa,siyasi partiler znt ve zr ynnde dahi aklama yapmasalar,hibirey yaanmam gibi davransalar kar-misilleme saldrlarla i rndan kabilirdi.Oysa Aleviler,llerini gmdler ve matemlerini ilerinde yaadlar byk bir bilgelikle.Aslna baklrsa Alevi toplumunun da ou esas itibariyle bu olay hatrlayp(ve Mara,orum gibi benzer katliamlar hatrlayp) yeniden zlmek istemiyor,hatrlaynca bu toplumun Snnilerinin ciddi ksmnda kkleri derinde olan Alevifobya ile karlaacaklarn biliyorlar nk.Fakat stn rt,rt bu nereye kadar gidecek?!78de Mara da patlad,devamnda orum geldi,93de Sivas da patlad,95de Gazi mahallesi olaynda patlamann eiinden dnd.Uzun bir sredir Alevi meselesi dier gndemdeki meselelere kyasla gerilerde kalyor.Alevilik etrafnda konuulursa da Alevilerin hayata geirilmesi fazlasyla gecikmi-hepsi de ok hakl olan-hukuksal taleplerinden bahsediliyor.Fakat Cemevlerine
35
Fikir Platformu
cretsiz su ve elektrik verilmesi gibi basit bir idari tasarrufun bile bir trl yaplamad bir lke buras.Trk devlet zihniyeti de,o zihniyetin her tr gayrimeru yntemi kullanarak devirmek ve yoketmek istedii AKP hkmeti de bu konuya bakta yekvcut haline gelebiliyor.AKP bu konuda kendini yoketmek isteyen gcn yedeine girebiliyor.Babakan Erdoan iki gn nce,kendi Alevi milletvekillerinin verdii soru nergesine tam devlet jargonuyla bir yant verdi.Alevilii devlet zihniyetinin diliyle dardan tanmlamaya kalkt.Snni-dindarln her trl tezahrn irtica grp mcadele etmek iin hukuk falan tanmayan Yarg kurumlar da,irticaya kar mttefikimiz diye srtlarn svazladklar Alevi toplumunun sra haklarna ve tannma talebine gelince kktenci bir banazlkla Alevilii kendi tanmlamaya kalkyorBu lkede Alevilik mevzu bahis olunca,Tayyip Erdoan Kemalist,Yaar Bykant ise bir anda slamc oluveriyor,aralarnda fark kalmyorBu lkenin trajik dzeni de byle srp gidiyor ite Devlet zihniyetinin kulland Sivas Neyse biz yeniden Sivasa dnelim,evet Sivas anlmal,Sivas unutulmamal ve unutturulmamalAma tpk Denizler ve Trk 68i meselesinde olmas gerektii gibi bugn iin,yaadmz bu konjonktr iin insanlk dersleri karlarak anlmal,bir daha byle trajedilerin yaanmamas amacyla anlmalBu vahi katliamn olmasna gz gre gre seyirci kalan,hatta byle bir katliamn olmasn kkrtan Trk devlet zihniyetinin zn anlama dersi olmal bu lkenin tm ahlak ve vicdan sahibi insanlar iin Sivas2 Temmuz katliam maalesef u ana kadar Alevilerin diri diri yaklmasna seyirci kalan Trk devlet zihniyetinin tam da arzulad ynde bir dil ve sylemle anldKatledilen Alevi aydnlar,statkonun egemenliini srdrebilmek iin tezgahlamak istedii yeni atmann(laikislami)tetikleyici fiei olarak kullanlmak istendi.Yaklan insanlarmz Trk devlet zihniyetinin zenciyi zenciye krdrtarak gcn salamlatrma politikasnn arac ve payandas haline getirildiler.Bu operasyon da byk lde baarl oldu maalesef.Byle bir katliam,orada yaklan insanlar bu lkenin makbul yurtta grmeyen ahlaksz bir zihniyet tarafndan kendi g konsolidasyonu iin kullanlabildi,tm toplum olarak bizler de buna gz yumduk,gerekten ok zc ve utan verici bir durum bu Alevifobya bu lkede byk sorundur Evet,yukarda da deindiim gibi Alevilik meselesi,z itibariyle toplumsal bir meseleu an Krt meselesi ve laiklik meselesi bu lkenin gndeminde ok daha fazla konuulan mevzular,fakat bu iki mesele de z itibariyla siyasal nitelikte meselelerdir.Trk devlet zihniyeti zellikle son 5 yldr psikolojik harp taktiklerinin her trn uygulayarak bu iki meseleyi de toplumsal yarlma hatt haline getirmek iin az gayret sarfetmiyor ama bu toplum kr henz o aamaya gelmedi.Krt meselesinde tehlike sinyalleri almyor deil ama en azndan Trkler ve Krtler aras tarihsel anlamda derinlere dayanan bir etnik nefret yok,bu son derece modern bir durum,ama artk byle birey yok deil,bu Krt meselesinin toplumsallamas ihtimaline dair de ileride yazacamAlevi meselesine dndmz zaman ise itiraf etmek zorundayz ki,toplumumuz iin bu mesele kk derinlere dayanan bir toplumsal ayrma hattn ifade eden bir meseledir,hatta adn koyalm bu bir Alevifobya sorunudur Bu toplumda egemen Snni ounluun ciddi bir blmnde kkleri derin bir Alevifobya histerisi vardrVe bana gre Trkiyenin en ama en nemli toplumsal nitelikli meselesi de budur.Ne Krt meselesi ne baka birey toplumsal anlamda bu problemin iinde barndrd tehlike potansiyeliyle kyaslanamazBugn laik yaam tarzna sahip olan,aile kkenleri Snni olan birok insanda da biraz eelerseniz bu Alevifobyay grebiliyorsunuz.Nitekim makbul vatanda tipi LAST(Laik yaam tarzna sahip Snni Trk)olan,kurucu temelleri bu kimlik ekseninde atlm,bu LAST kimliin egemen olmas zerinden ina edilmi bir devlet zihniyetine sahibiz.Sabah akam laiklik obsesyonu iinde drt dnen Snni kkenli egemenler iin bartl bir kadn da,kimliinin tannmas talebinde olan bir Alevi yurttamz da ayn ekilde makbul deildirAncak belli konjonktrlerde
36
Fikir Platformu
bazen Snni-dindarlar bazen de Aleviler bu devlet zihniyeti iin geici mttefik olabilir.Bu ittifak zaman geldiinde iptal edilir ve Alevilere de Snni dindarlara da gerektii vakit devlet tarafndan hadleri bildirilir,hatta bu bildirilecek had bizzat zenci kabul edilen bu kesimleri birbirilerine kar tetiki olarak kullanmak suretiyle yaptrlabilir,egemen zihniyet zaiyat da vermeden amacna ular,gcn artrarak yoluna devam ederTrk devlet zihniyetinin z budur,bu zihniyet devletin bekasn bu sayede srdrebilecei gibi insansz,vicdansz ve ahlaksz bir bakasnda sahiptirSivas katliamnda da bu zihniyet tekrarlanmtrYakn zamanda Malatya katliamnda da bu zihniyet tekrarlanmtr,emdinli de bu zihniyet tekrarlanmtr.Hrant katledilirken de,Denizler aslrken de,Menderesler aslrken de,80 ncesi hergn her kanatta insanlar katledilirken de ayn zihniyet tekrarlanmtr Yananlar ikinci kez katlediliyor Sivas katliamn anarken bu zihniyetin amacna hizmet ederek,tam o zihniyetin istedii gibi eriat isteyenlere kar laik cumhuriyet rejimini savunmak ekseninde bu katliam anmak,o yaklan insanlar bir daha yakmak,bir daha katletmek demektirAk sylyorum,iyiniyetli bile olunsa gaflet yada krlk sebebiyle bu vahi katliama ortaklk etmek demektir byle bir yaklamDahas olayn zn de saptrmaktr,ve aka olayn Alevilik boyutunu rtbas etmektir,bu anlamyla Alevi kimliine ynelik de bir ihanettirGenco Erkaln Sivas 93 adl piyesi Alevileri devlet zihniyetinin vastas haline getiren bu arpk ve ahlakd yaklam net biimde rneklemektedir,bu katliam anan birok kitap da aynsn arlanmazca hala yapabilmektedirO insanlar laik cumhuriyet yanda olduklar iin deil,Alevi olduu iin yakldlarO gzdnm kalabalk Pir Sultan Abdal laik cumhuriyetin savunucusu olarak grdklerinden mi Pir Sultann heykeli yakld?Pir Sultan bir Alevi inan nderiydi,bir Alevi ozanyd,o sebeple o heykel ykld,Sivas sokaklarnda srklendi sonra da yakld.Burada direkt Alevilii hedef alan toplumsal bir nefret ve bu nefretin aa kt bir cinnet hali var.Ayn ey 1978in Maranda da yaanmt.Krt meselesi balamnda yaadmz,gvenlik gleriyle toplumun kar karya olduu,att durumdan farkl ve ok daha korkun birey hem Mara da hem Sivas da yaanan.Mara da komunun komuyu,esnafn kar sokaktaki esnaf boazlamaya girimesi gibi bir dehet yaand bu lkede.Sivas da bundan da korkun bir durum vard.Evet her iki katliamda da ak bir provokasyon olduunu biliyoruz,Sivas da kitle dalmak zereyken bile,o kitlenin dalmasn nleyip sistemli biimde Madmak oteline ynlendiren kiilerin olduunu tm tanklar sylyor.O hi yakalanamayan yada yakalanrsa da hep delil yetersizliinden kan kiiler Marata da vard.Fakat burada benim zellikle nemsediim ey ortada bir kk provakasyonla i sava kartlabilecek bir zeminin var olmasdr.Esas toplumsal meselemiz,esas insanlk meselemiz,ahlak meselemiz budur.Bu zemin olduka srekli tasvir etmeye altm o devlet zihniyeti kendini takviye edecek kaynaklar bulacaktrzellikle slami endie sahibi aydnlar,slami kanaat nderleri bu lkenin Snni-dindarlarnn ciddi blmnn bir derecede Alevifobya histerisine sahip olduu gereini kabul ederek,bu mesele zerinde srarla durmak zorundadr.Bu ahlak,vicdan ve insanln da bir gereidirBilmeliyiz ki bu lkede bartl oluu sebebiyle hastane kapsnda lme terkedilen Medine Bircanlarla,Madmakta Alevi olduu iin yaklan Hasret Gltekinlerin,Bidon kafallar denilip niversite nlerinde aalanan,okula sokulmayan dindarlarla,mum snd oynayanlar diye alay edilen Alevilerin kaderi ayn noktada bulumaktadrKzlba ve Skmaba diye aalama amal szlerle anlp,kmsenen insanlarn kaderi ayndr,ayn devlet zihniyeti tarafndan aalanmaktadrlar,ayn devlet zihniyeti tarafndan bu iki kimlie sahip insanlarmz da makbul yurtta saylmamaktadrGetiimiz 85 yl iinde yeri gelince bu zihniyet bu kimliklere sahip yurttalarmz yanna ekmi,iini grdrm,sonra da yoluna devam etmitir2 Temmuz 93 katliamn da bu hakikatler nda kim olursak olalm,nerden gelirsek gelelim insanlk ortak paydasnda anmalyz,orda yananlar ve tm Alevi yurttalarmz zenci olarak kabul eden egemen zihniyetin diliyle ve sylemiyle 2 Temmuz katliamn anmak ben de mide bulants yaratyorTm Alevi bilgelerinin ve insanlk birikimimizin btn bilgelerinin bizlere rettii
37
Fikir Platformu
adaletin,hakkaniyetin,ahlakn,erdemin diliyle analm 2 TemmuzuBakasna yaplan hakszln derecesini hesap etmeden,Bize yaplan u kadard,size yaplan bu kadard demeden,zulm grene Siz aslnda ylesiniz,fakat imdi undan yle davranyosunuz gibi szler sarfetmeden,kime hangi derece yaplrsa yaplsn Hakszlk karsnda susan dilsiz eytandr deme erdemini gstererek Snnisiyle Alevisiyle bir insanlk dersi haline getirerek beraber anabilsek Sivas,bu duygularla buluabilsek keke Madmakn nnde,bu 2 TemmuzBu lkede bu ok mu zor gerekten?
38
Fikir Platformu
Ergenekon Failleri, Madmak Katilleri (Rasim Ozan Ktahyal)

Getiimiz haftaii bir yandan Madmak katliamnn 15.yl anlrken bir yandan da cumhuriyet tarihinin belki de en nemli davasnda ok kritik gelimeler yaand.Ergenekon soruturmasnda yaananlar sonuna kadar gidilebilecei ynndeki umutlar tazeledi.Fakat 1 Temmuz sabahndan itibaren bu olumlu sre balarken,hemen arkasndan gelen 2 Temmuz da,Madmak katliamnn anlmas yine byk oranda egemen zihniyetin arzulad ynde gerekleti.Geen hafta aslnda ok da mitvar ol(a)madan Madmak devletin diliyle anmayalm diye ar yapmtm.Kara gn 2 Temmuzun 15.yl,istisnai deerli konumalar dnda,yine devlet diliyle anld,yine 35 insanmzn diri diri yakld bu kara gn,bir gn nce gzaltna alnanlarn zihniyetiyle,Ergenekon etesinin egemen sylemiyle anldNeredeyse baz kimseler Madmak katliamyla,ete soruturmas gerei gzaltna alnanlar ayn hakszlk ekseninde and.Buna bizzat ahit oldum.Katliam szde anmaya gelmi bu ya ahmak ya alak zihniyet yle bir kurgu kuruyor ki;Ortada gerici-eriat bir yap var,bu gerici yap Madmak yakyor,Alevileri katlediyor,Ergenekon etesi balamnda gzaltna almalar yapan da ayn yap.Sudan bahanelerle vatansever insanlar gzaltna alnyor.Dn Madmak yakanlar bugn de Ergenekon tertibini yapyorUtanmadan bunlar bangr bangr syleyerek katliam szde anmaya gelenler vard orda.Byle sapknca ve alaka szler duydum ve akas midem bulandTrkiye Alevi toplumu bunlar haketmiyor,Aleviler bu acnn,bu katliamn bu derece istismar edilmesine daha fazla dayanamazlar,dayanamallarBu katliamn anlmasn bile ahlakszca dnya grleri iin payanda yapmaya kalkan zihniyet bizzat o insanlarn yanmasna seyirci kalan,dahas byle bir katliamn olmasn kkrtan,g temerkz etmek iin toplumsal atmann iddetlenmesini ilevsel bulan zihniyettirBu zihniyettir ki bu toplumun gerek anlamda kara delii olan Alevifobia histerisinden zihni ve kalbi sakatlanm kitleleri kkrtm,ynlendirmi ve gz dnm kitle bu kym yaparken de seyretmitir
39
Fikir Platformu
Aslnda Kemalist sylemden en etkilenmi,en damardan Kemalist cmleleri sarf edebilen Aleviler bile sezgisel olarak kendini ara olarak kullanmak isteyen bu zihniyetin farknda.Ben bunu hep gzlemliyorum.Bu lkenin sahici zgrlk-demokratlar bu noktay iyi bilmelidir.Tm Aleviler,hibir ekilde yaananlara mdahale etmeyen devletin gvenlik glerini iyi biliyorlar O kymc kitlenin baz kktendinci sloganlarn hatrladklar kadar En byk asker bizim asker diye insanlar yanarken dakikalarca barldn da hatrlyorlar,bunlar bizzat anlatan,aktaran onlar2 Temmuz katliam olurken,insanlar alenen herkesin gz nnde diri diri yanarken,blge askeri yetkilisinin srarla asker gndermek istemediini,gnderilen askerlerin hibirey yapmadan o kitle etrafnda bekletildiini,askerlerin bandaki komutann gz dnm kitleyle gayet yakn diyalog iine girdiini ve kymc kitlenin de buna karlk yukarda zikrettiim En byk asker bizim asker diye bard gerei Kemalist sylemden en etkilenmi Alevinin bile akl biimde zihninde duruyor,sonrasnda ilgili askeri yetkililerin grevi ihmalden dahi ceza almadn da biliyorlarAyn ekilde yarglanma srecinde zellikle ilk 5 yl iinde yaanan pespayelikler akllarndan kmyor.Hem gvenlik hem yarg mensuplarnn nerdeyse yaklan insanlar halk galeyana tahrik ve tevik gerekesiyle sulayan tavrlar akllarndan kmyor.Kymclarn mahkemedeki ifadelerinde nasl dalmak zereyken Madmak oteline doru niformal kiilerce ynlendirildiklerini anlatmalar,birilerinden garanti almcasna zgvenli tavrlar ve buna ynelik gvenlik mensuplarnn kabullenici suskunluu akllarndan kmyorZaten o gn yaayanlar yaln biimde yaadklarn,sadece yaadklarn aktardka,Alevileri kendi ulusalc/devleti iren ideolojileri iin ara olarak kullanan o dilin dnda sahici bir dille,gerek resimle kar karya kalyorsunuzte yandan hem katledilmi insanlarmzn yaknlarnn hem de genel olarak bu lkenin Alevilerinin sadece devletten deil toplumdan da yana dertleri var.Merhum Hasret Gltekinin ei bu balamda herkesin yreine dokunan ve z ok doru bir konuma yapt.Alevilerin toplumdan yana ifade ettikleri dertlerin ok hakl bir zemine dayandn geen hafta da belirttim.Bu lkede 24 yldr fiilen silahlarn konutuu bir mesele olmasna ramen,Krt meselesi balamnda derinlerden gelen bir toplumsal nefret olduunu syleyemeyiz.Bu toplumda dedesinden,bykdedesinden Krtlere ynelik kategorik dmanl ve bir tip rkl devralm bir tane bile aile bulamazsnz.Zaten silahlarn konumasna ramen,bir dolu hakszlklara ramen Trklerle Krtler aras halk baznda fiili atmalar yaanmamasnn sebebi de budur.Hereye,her trl kkrtmaya ramen bu toplum o mesele ekseninde karlkl saduyuyu korumasn-u ana kadar- bilmitir.u andan sonras iin hibirey garanti deildir,nk eski Trkiye yerinde durmuyor,onu da belirteyim.Fakat Krt meselesi etrafnda atalardan devralnan bir etnik nefret olmad ok ak.Alevi meselesi balamnda ise benzer birey sylemek apak kendini kandrmaktr,bunu sylemek tamamen riya olurBu lkede ciddi bir nfus atalarndan,dedelerinden trl szlerle Alevilere kar sevgisizlik ve gvensizlik dolu nyarglar zihinsel miras olarak devralmtr.Modernleme/kentleme hercmerci iinde bu olumsuz miras daha da keskinlemitir.Bu nyarglarn ynetmek iin istikrarszl diri tut mantnn aygtlarnca sistematik olarak beslendii de ok aktr ama olmayan bir nefret yaratlm deil,olan bir zemin atmaya ve kitlesel kymlara kadar gidebilecek noktaya evrilmitir.Israrla altn iziyorum ki Trkiye Snni toplumunun hepsinde deil ama ciddi bir ksmnda derecesi deimekle beraber bir Alevifobia histerisi vardr.Bu toplumda byle bir potansiyel vardr.Halkmzn hibir sorunu yoktur,yzyllardr Alevisi Snnisi bar iinde kardee kaynam halde birlikte yayorlard,bunlar dardan gelen nifaklar sylemi Alevilik balamnda bsbtn yalandr.Modernleme travmasn yaamadmz yllarda da halkmz birbirlerinden tecrit edilmi halde,temas kurmadan ayr kylerde yayordu.Kyler aras akl almaz ayrmclk ve kategorik olarak dlayclk ieren hikayelerin ve hurafelerin dolatn biliyoruz.Bunlar inkar etmek ileride yaayabileceimiz baka atmalarn ve kymlarn nn amaktan baka ilev gremez.Bugn de bu Alevifobia kaynakl toplumsal kara delikler Sivas ehri zelinde de bitmi deil.Toplumun nabzn tuttuunuzda bunu grebiliyorsunuz.2 Temmuz anmalarna Sivas valisi gelerek ok doru ve ahlakl birey syledi.Utan vesikas olarak duran et lokantasnn talepsizlikten otomatikman kapanmas gerekir.Fakat insanlar
40
Fikir Platformu
buraya gitmeye devam ediyor dedi vali.Sivasn kalan az saydaki Alevi toplumu 2 Temmuz haftalarnda lokantaya zellikle rabetin artt ynnde gzlemlerini ifade ediyorlar.Bu doruysa korkun birey.Hissettiim kadaryla gayet Snni dindar bir kimlie sahip olan vali bey de vicdani bir ortak zeminde bu katliam anabilmek noktasnda bireyler yapmak istiyor ama anladm kadaryla hi toplumsal destek grmyormu.Bu sebeple de sitemkar bir havas vard valinin.Gerekten slami dnce sahibi belli bal kanaat nderlerine bu noktada ciddi bir ahlaki sorumluluk dmektedir.Bu kiilerin nde gelenlerinden biri olan Hayrettin Karaman hocann,maalesef u an yapt gibi Bu mevzuyu anmayalm,unutalm demesi ok ok yanl bir tutum.Tam aksine Hayrettin hocann hekesin sayg duyduu muteber bir alim olarak geni Snni kitlelerin bu konuda kendini sorgulamasn tevik etmesi gerekir.nsani ve slami olan tavr da budur.Elbette iin Alevi toplumu ksmnda da Kemalizme ve Marksizm-Leninizme zihinlerini rehin ederek Alevilii arasallatran ok sayda Alevi aydn ve kurumu var.Devletin egemen syleminin Aleviler baznda operasyonel bir baar kazand ok ak.Genco Erkal ve Fazl Say gibi isimlerin Madmak anmalar tam bu ulusalc/devleti tezgah mantna uyuyor,Aleviler iin en byk tehlike Erkal ve Say zihniyetinde isimlerdir.Ama toplum olumlu ynde de deiiyor ve yeni kuakta bu gerei gren ve kendi maduriyetinden hareketle Trk devlet zihniyetinin madur ettii tm kesimleri kapsayabilen bir erdem zemininde hareket eden sivil toplum kurulular ve aydnlar her kesimde sayca artyor.Geenlerde tam anlamyla zgrlk-demokrat sivil anayasa arsnda bulunan Alevi dernekleri ve aydnlar buna rnektir.Alevi aydnlar nclnde kurulan Yzleme Dernei gibi Unutalm,anmayalm izgisinin tam karsnda Anarak ve yzleerek hepimiz iin insanlk ve ahlak dersleri karalm diyen yzak niteliinde kurumlar var.Murat Aksoy,Cafer Solgun,lhan D gibi yeni kuak Alevi aydnlar tavizsiz zgrlk-demokrat bir izgideyken bir yandan kendi iinden geldikleri toplumun da i elikilerini,problemlerini,gelgitlerini de cesurca eletiriyor.slami kanatta da Trk devlet zihniyetinin Krte kar Trk,Gayrimslime kar slami,Aleviye kar Snni,Snniye kar da Laiki politikasn yetkinlikle tespit eden ve buna kar herkesin zgrlklerini ayn ahlaki inanla savunan Havva Ylmaz,Hilal Kaplan,Neslihan Akbulut,Seyb t gibi yeni kuak mslman aydnlar hizla artyor.Yine Sadk Yalszuanlar bu balamda ok deerli bir isim.Toplumumuz ve lkemiz adna yarna daha fazla umutla bakmamz salayanlar Hakszlk karsnda susan dilsiz eytandr sznn gereini sonuna kadar yerine getirebilen,iinden geldii kesime bakarken sert,kendi gibi olmayan bakalarna bakarken de olabildiince yumuak olabilen,bu bilge duruu gsterebilen insanlarmzdr.lkemizde byle insanlar,byle sivil oluumlar kr ki artyor.Daha da artacaktr diye umuyorum. Eskiden kalma alkanlklarn srdren,kendine hakszlk yapldnda feveran edip tekilerin maduriyetinde devlet tarafnda saf tutan,bakalarnn hak taleplerine kar devlet diliyle konuan ikiyzl aydnlar ve kurumlar bu lke,her kesimiyle artk tasfiye edebilmeli.Bu ahlaksz ve ahmaka zihniyetin Alevi olan yada slami olan yok.Sacs solcusu,Trk Krt yok bu kafann.Bu kafa ahmaka bir kafadr.Bu kafa bugn Ergenekon dediimiz gemite Gladio ve Kontrgerilla gibi adlarla karmza kan,ad deise de z ayn kolektivist,ayn insansz bakta sabit olan zihniyete hizmet etmekten baka ilev grmez.Unutmayalm Ergenekon zihniyeti her zaman byle ieriden adamlar,kendine yanda zencileri yanna destek almak zorundadr.br trl yaayamayacan,ayakta kalamayacan bu zihniyet ok iyi bilir.Maalesef Ergenekon zihniyeti(ki bu esasen Trk devlet zihniyetidir) bu 85 yl boyunca bu ahmakla sahip zencileri bulmakta hi zorlanmamtr.Hala da buluyor,Ergenekon bahesinde bir kenarda bile olsa iek olmak hevesiyle yananlar hala var.Darbe planlaryla devrilmek istenen AK Parti ve en bata Tayyip Erdoan bunu iyi grmelidir.AKP iinde de Alevilerin talepleri szkonusu olduunda bir anda ahin kesilenlerin yine Ergenekon bahesinde iek olmak isteyenlerle ayn kiiler oluu tesadf deildir.
41
Fikir Platformu
Madmak katilleri ile Ergenekon failleri ayn zihniyete sahiptir.Bunlar birbirlerinin varlk zeminini besleyen,birbirlerinin vahet ateine karlkl odun atarak bizlerin insanlk ve ahlak ateimizi sndrmek isteyen zihniyetlerdir.Bunlar kendi iktidarlarn salama almak iin,Devlet adna Vatan adna Atatrk adna slam adna gibi yalan gerekelerle insan hayatn hie sayabilecek bir zihniyet yapsna sahiptirler.D boyalar deiebilir ama zleri ayndr.Bu zihniyet tasfiye edilmedike daha ok katliamlar,kymlar yaarzDaha ok Maralar,orumlar,Sivasla yaanr,bu katliamlar kanla beslenen Ergenekon zihniyetinin ayakta kalabilmesi iin gereklidirBu zihniyeti ancak bir ahlak ve erdem ittifakyla hep birlikte kertebiliriz yada yine o zihniyet bu lkeyi toptan kertirte tam da bu balamda u an lke olarak ok nemli bir kavaktayz
42
Fikir Platformu
Alev markl (Katrin Baskiotis)

Dersimdeki uularm daha heyecanl olmutur nsan evvela bombalarn atyor, bundan makineli tfee geiyor. Dersimdeki ilk bombardmann heyecann unutamam. (Sabiha Gken) Alevi Krtleri ldrmenin heyecann unutamayan bu kadnn ismi bir hava alanna verilmi. Dersim katliamn planlayan, emri veren, sonra baarl katliamclar tebrik eden, madalya takan Atatrkn ismini tayan bir hava alan daha var. kisi de stanbulda. Sabiha Gken katliam baaryla ynetmi, Dersim semlarnda Ebabil kular gibi szlp aydnlanma bombalarn halkn zerine atm 2001 ylnda PTTnin kartt hatra posta pullar koleksiyonundan bir pulda bunlar yazyor. Katliamdan sonra Bursada bir mahalle, camisiyle birlikte Sabiha Gkenin zerine tapulanm. Bugn hl Sabiha Gkenin olu kiralar topluyormu. Resim: Trabzondaki Atatrk Kknn giriindeki tabela
Resim: Trabzondaki Atatrk Kkndeki harita
43
Fikir Platformu
Atatrk adn tayan caddeler, kprler, barajlar ve binlerce heykel, portre ne olacak? Aleviler bunlarn kaldrlmasn da istiyor mu? Yoksa katledilen Trk Alevler tekilere yani Krt kkenli Alevlere kendi rklar kadar kymet vermiyorlar m? Alev marklnn bir dier yz de smet nn konusundaki utangalklar(!).Varlk Vergisi bahanesiyle alma kamplarna gnderilen Rumlar, Ermeniler ve Yahudiler nedense yce(!) Trk rk mensubu olan Alevleri rahatsz etmiyor. Yavuz Sultan Selim hakknda kopartlan frtnann binde birini duymadk. Ne Atatrk ne de smet nn hakknda. Gasp edilen mallarn iadesini ise sormuyoruz bile. Grne gre Alevlerin vicdan kendilerinden olmayan halklarn ln duymaya alk deil. Resim: Dersimde baarl bir katliamc kurbann kafasn gururla gsteriyor
Kenan Evren, 27 mays ve OHAL dneminde Krtlere ikence yapan komutanlarn isminin verildii klalar bunlara da Alevce bir tepki geldiini grmedim. Belki Alevlerin dahil olduu sekler aktivist gruplar vardr amaalev dernekleri / dedeler Atatrk isminden rahatsz gibi bir ey duymadm. Umarm yanlyorumdur. Ksa keseyim, Ey Alevler! Ya rk fark gzetmeden btn katliamclara tepki verin ya da Yavuz Sultan Selime itiraz etmenin rk ve marka olduunu kabul edin. Resim: 1972 ylnda Genelkurmay Harp Tarihi Bakanlnn resmi yaynlarndan kan Trkiye Cumhuriyetinde Ayaklanmalar kitabndan Dersim katliam ile ilgili planlardan biri;
44
Fikir Platformu
2011den bir gazete (Kimse haberim yoktu demesin diye)
45
Fikir Platformu
Aleviler Ama Namuslu nsanlar (Cemile Bayraktar )

Cafer Solgun ile rportaj
Bundan hemen hemen 1 yl kadar nce yazdm, Qua Vadis mmet balkl yazmn giri ksmnda; din gibi bir olguya sahip-talip olma isteinin beraberinde bir koruma-kollama hissi douracan ve bunun tarihsel kkenini ilemitim. Dinin zne ait bilgiden (?) mahrum insanlarn koruma-kollama hevesi ierisinde dine byk zararlar verdiini dnrm. Bunun nedeni din ierisinden kaynaklanmaz ancak dinin formu ile oynanmas sonucu ortaya kar. Bir baka sorun da dini laikletirme istei sonucu ortaya kar. zlenimlerim sonucu en byk zararn bu olduunu dnrm. Zira dinin hkmen varln duruma gre ksmen ksrlatrma ve bunu totaliter bir ekilde olumlama sonu gelemeyecek bir yozlamann balangcdr, dini kendi yorumladndan farkl yorumlayanlara ise zulmdr. Bunun sonucu ise din adna byk bir dezenformasyondur. Girizgahta genellediim bu konuyu zele indirmek isterim; Son dnem mevcut etkenler nedeniyle arap sana dnm olan Demokratik Almn bir aya olan Alevi Meselesi aslnda bahsettiim iki ynl sapmann etken olduu bir sorundur. Temel olarak laik alglarn form vermek iin siyaseten sert dokunduu Alevilere, temel sorun olan totaliter laiklik basks sonucu oluan toplumsal baskda dokunmutur. Aleviliin hem dini boyutu hem de siyasi boyutu mevcuttur. Ancak Aleviliin bir sorun olmasnn temel nedeni yani dini ve sosyal olarak sorun olmasnn nedeni bence bahsettiim totaliter laiklik ya da daha a tek din, tek millet, tek mezhep arzusudur. Alevilerin ounluklu olarak yaad bir blgede yaayan Snni bir arkadam oradaki komularndan ve onlarn iyi olmalarndan bahsederken dilinde bir olumlama yapyor ancak zihnindeki olumsuzluktan kurtulamyor; Bizim Alevi komularmz var, ok iyi insanlar. Aleviler ama namuslular. Allah iin hibir
46
Fikir Platformu
ktlklerini grmedik ama ite pek gelip gitmeyiz, birbirimizin yemeklerini yemiyoruz ite biliyorsun Bir baka Snni arkadam soruyor; Alevi bir komumuz var, sk sk yemek getirir ama dkeriz, dinen yeme(me)miz gerekiyor deil mi? Bata da belirttiim gibi Alevilik konusunun hem bir inan olmasndan kaynakl hem de siyasi olarak zerinde oynanmasndan dolay iki ynl bir sorundur. Meselenin hem dini ynn, hem tarihsel kkenini hem de siyasi olaylar konumak zere Yzleme Derneinin kurucu bakan, gazeteci-yazar Cafer Solgun ile bir sylei yaptk. Byk aclarmzdan bir ac olan Madmak Olaynn yl dnmnde C. B. : Cafer bey sizi biraz tanyabilir miyiz? C. S. : Dersimliyim. Uzun yllar siyasi nedenlerle hapiste kaldm; 12 Eyll cuntas yllarnda ve 90l yllarda. PEN Hapishanedeki Yazarlar Komitesi yesiyim. Cihangirde Bir Ev ve Gitmek-Krlma ykleri adnda yk kitaplarm ve bir de Duvarlara nat adl bir karikatr albmm var. nceki yl Alevilerin Kemalizmle mtihan adnda bir aratrma kitabm yaynland. eitli medya kurulularnda altm. Memleketim Dersimle ilgili almalar yapan sivil giriimlerin yan sra yaynlarla da ilgiliyim. Halen Dersim Hayat adl bir aylk gazetenin genel yayn ynetmenliini yapyorum. Toplumsal Olaylar Aratrma ve Yzleme Derneinin kurucu bakanln yaptm. Kiisel hikayemin, Dersimli, yani Kzlba-Alevi ve Krt, solcu herhangi bir insanmzn hayat hikayesinden farkl olduunu sanmyorum. kence, eziyet, hapis, ayrmclk vb. Mesele yaadklarn bir deneyim ve muhasebe konusu haline getirebilmek ve elbette her gn yeni bir gndr umudunu yaamnn temel dsturlarndan biri olarak iselletirebilmektir. Bu da hayat karsnda kendini bir renci konumunda tutmay gerektirir. 47 yandaym, ama hibir konuda kendimi olmu grmyorum; reniyorum airin dediince yaadklarmdan rendiim bir ey var; ve o da eitlik, zgrlk ve adalet deerleri iin hi kimseye kar yreini ve vicdann kin, dmanlk, nyarg gibi basit gdlerle kirletmeden yaamaktr. Buna gayret eden herhangi bir Trkiyeli ve dnyal insanm C. B. : Bize biraz Yzleme Derneinden bahseder misiniz? C. S. : Ksa ad Yzleme Dernei olan Toplumsal Olaylar Aratrma ve Yzleme Derneini 2007 ylnda kurduk. Kurucular arasnda gazeteciler, akademisyenler, sivil toplum ve insan haklar aktivistleri var. Amacmz ayn ynetim ve egemenlik zihniyetinden ve onun uygulamalarndan, politikalarndan muzdarip olmasna ramen, asla kendilerine ait olmayan nyarglar nedeniyle birbirinin uzanda duran toplumsal kesimleri, gruplar kendileriyle ve birbirleriyle yzletirmeye imkan salayabilmek, Trkiyenin demokrasi ve yzleme sorunlaryla ilgili birlikte etkinlikler yapabilmekti. Trkiyenin bu kltre ihtiyac var. Zira uzun yllar ierisinde birbirimizin sorunlarnn aslnda birbirinden ok da farkl olmadn unutturdular bize. nyarglarla sakatlandk. Bu nyarglarn etkisi nedeniyle de sorunlarmzn ayn kaynaktan beslendiini grmemiz engellendi. Derneimizin bileimi ierisinde kendisini dindar olarak tanmlayan arkadalarmz da var, Alevi veya solcu, liberal olarak tanmlayan arkadalarmz da. lkemizin ierisinden getii sancl demokratikleme srecinin temel ihtiyacnn gemile yzleme olduu inancn ifadelendirmek istedik. Bu dorultuda etkinliklerimiz oldu. Kendi g ve imkanlarmzdan baka hibir yere dayanmadk. Bu, sivil, bamsz ve demokratik bir oluum olarak ortaya kmann gerei idi tabii. Ancak akas bu durumun yan tesirleri de olmad deil; burada uzun uzun dillendirmek istemediim ekonomik glklerimiz oldu mesela. Biraz da bunun etkisiyle bir sredir fazla sesisoluu duyulmuyor derneimizin. Ama birka ay sonra derneimizin genel kurulu var. inde bulunduumuz bu durgunluk dnemini geride brakmak, Yzleme Derneini yeniden faaliyetleriyle gndeme getirmek istiyoruz.
47
Fikir Platformu
C. B. : Aleviliin birok tanm var mesela Alevi Dedelerinin tanm; Alevilik slamdr. Hak Muhammed-Ali yolunun Krklar Meclisinde olgunlat ve 12 mamla devam eden mam Cafer-i Saddkn akl lsn rehber edinen Horasan Erenlerinin hizmetiyle Anadoluya gelen inananlarn addr diyor. Bunun yan sra Abbasi Dnemi dini tebliin, siyasi yntemlerin etkisi sonucu olumu bir mezhep olduu da syleniyor. Siz bir Alevilik tanm yapacak olsanz, nasl tanmlardnz? C. S. : ncelikle sizin bu soruyu sormanza da neden olan bir tuhafla dikkat ekmek istiyorum. Aleviler yz yllardr bu topraklarda yayorlar. Ama pek az kimse Alevilerin inanlar ile ilgili doru ve salkl bir bilgiye sahip. Baka din ve inanlar kadar bile Alevilik bilinmiyor, tannmyor. Bilinenler ise genellikle iren yalanlar, yanllar ve nyarglardan ibaret. Bu, sadece sokaktaki insan asndan deil; lkemizi ynetenler asndan da geerli olan bir gerek. Bu lkede Diyanet yneticilii yapm olan pek ok kimse Alevilik ve Alevilerle ilgili mevcut nyarglar dillendiren grler savundular yllarca. Zahmet edip hi deilse Alevilerin de vergileriyle denen maalarnn, zerinde oturduklar devasa btelerin sorumluluu hatrna Alevileri ve Alevilii tanmaya bile almadlar; stne stlk sapkn mezhep, cemevleri cmb evleridir gibi alaka grler dillendirdiler. 30-40 yl Diyanet bnyesinde yneticilik ve bakanlk yapm bir muhterem, katld bir Alevi altaynda Alevileri hi bilmediini, tanmadn ifade ve itiraf etmiti. Kulaklarma inanamamtm. Dnebiliyor musunuz, Diyanet leri Bakansnz veya bir Diyanet yetkilisi, yneticisi veya grevlisisiniz, yani greviniz bu topraklardaki inananlara szm ona hizmet etmek; ama Alevilik nedir, Aleviler kimdir bilmiyorsunuz! Aleviler bu tip Diyanetilere giden vergilerini onlara haram etmesinler de ne yapsnlar? Siyasilerin durumu daha da vahim. Alevileri bir oy deposu grdler. Seimden seime hatrladlar. Duygu ve dnceleriyle, umutlaryla oynadlar. Ama Aleviler iin hibir ey yapmadlar. 12 Eyll cuntas ncesi, cunta artlarnn olgunlamas iin kirli ve kanl faaliyetler ierisinde olan ve bu kapsamda Alevi katliamlarnda da rol oynayan bir parti bile, son yllarda Aleviler asl Trktr tr sylemlerle ve vitrinine birka Alevi ahsiyet koyarak Alevi oylarna gz krpmaya balad. Ellerindeki susuz gnahsz Alevi kanlarnn aklamasn dahi yapmaya gerek grmeden Bu partiler ierisinde kukusuz en nde olan, CHPdir. Alevilerin oylarn yllardr kendisine mecbur ve mahkum gren bu parti, gerekten de Alevilerden ciddi ekilde oy almtr. Ama Alevilerin znde inan ve ibadetlerini zgrce yaamak isteinden ibaret olan talepleri iin bugne dein kllarn dahi kprdatmadlar. Tek yaptklar bize oy vermezseniz irtica gelir, eriat gelir ve hepinizi keser eklinde onlar korkutmak oldu. Alevilerin CHPye oy vermelerinin temelinde bu korku vardr. Malum; bu, tehdit ve tehlike ncelikleriyle uyumlu olarak aslnda btn topluma yaymak, mal etmek istenilen bir korkudur. Bu korkunun Alevi toplumunda karlk bulmas ise, Alevilerin yakn tarihlerine dein yaadklar katliamlarla ilgilidir tabii ki. Aslnda Aleviler CHPden, onun temsil ettii rejimden de byk korku duymaktadrlar. Bu konular Alevilerin Kemalizmle mtihan adl kitabmda etrafl ekilde ele aldm ve durumun bir Stockholm Sendromunu andrdn ortaya koydum. Ama konuya girmiken unu da eklemi olaym; yapay eriat, irtica korkusu son yllarda Aleviler tarafndan sorgulanmaya balamtr. Yaadklar katliamlarn asli faillerini grm ve tanmlardr. Ne tr senaryolarda figran olarak kullanlmak istendiklerini anlamaya balamlardr. Tam da bu noktada ve seimlere, eer zamannda yaplrsa bir yl varken, CHPde bilinen Deniz Baykal operasyonu gerekletirilmi ve CHPnin bana u ana dein Krt ve Alevi olduunu dahi belirtmekten kanan bir Dersimli politikac getirilmi, baz evreler tarafndan Kldarolu geliyor rzgar estirilmeye balamtr. Sayn Kemal Kldarolu CHP zihniyetini dntrebilecek mi? Krt ve Alevi sorunlarnda partisinin statkocu politikalarndan farkl bir izgi gelitirebilecek mi? Daha bu ve benzer benim amdan yantlar belli olan sorularn yantlar bile ortaya kmadan CHP ile ilikilerini sorgulayan Alevilerde yeniden CHPye geri dn emareleri ba gsterdi. Neresinden baklsa, ilgin bir dnemden getiimiz kesin
48
Fikir Platformu
Aleviliin tanmlanmas konusunda Alevilerin son derece anlalr bir hassasiyetleri var. Uzun yllar sonra gnna km olmaktan, dier bir deyile uzun yllar yasakl olmaktan, inancn yksek sesle syleyememekten ileri gelen bir hassasiyet bu. Kendilerinin ve inanlarnn bakalar tarafndan, zellikle de Snni yurttalar, Diyanet ve devlet tarafndan tanmlanmasn istemiyorlar. Bu arada yllar sonra gnna km olmak birbirinden olduka farkl Alevilik tanmlarn da beraberinde getirdi. Son yllarda Alevileri u veya bu ynde tanmlama kaygsyla yazlm ok sayda kitap yaynland. Bunlarn byk ounluunun bilimsel aratrmaya dayal bir deer ifade edip etmedikleri olduka tartlr. Zaten bazlar hem Alevilii tanmlyor, tarif ediyor ve hem de Alevilerin kendilerini nasl deerlendirdiklerine dahi dnp bakma gerei duymuyor; ama Aleviler udur veya u deildir kesinliinde cmleler kurmaktan da geri durmuyor. Bu bana ok ilgin geliyor. Ancak bunun bir sre olduunu dnyorum; her ey kendi anlamna kavuacaktr ksa zamanda. Yeter ki lkemizin yaad sancl normalleme sreci devam edebilsin. Kendimi teolojik konularda yeterli grmyorum. Bu nedenle en azndan henz aratryorum, reniyorum, yeniden kefediyorum diyebileceim bu aamada. Ancak u kadarn belirtmeliyim ki, Anadoluda bir tane Alevilik yok. Mesela Dersim Alevilii olduka zgndr. Alevilerin yaadklar corafyann zellikleri, baka inan ve mezhepler, kltrler, onlarn inanlarn etkilemitir. znde ayn deerlere sahip olunmasna ramen ortaya kan farkllklar bununla ilgilidir. Bu durum hi kimse asndan bir korku veya kayg nedeni olarak grlmemelidir. nyarglardan arndka, birbirimizi inancyla birlikte benimsedike, birbirimizin varl zerinde egemenlik kurmaya kalkmadka ve nihayet birbirimizin varln birlikte biz olabilmenin gerei ve gerekesi olarak grdke, inanyorum ki, aslnda ayn deerlere, ayn dualar ederek bal olduumuzu da kavrayacak, birbirimizi daha iyi tanyacak, bilecek, seveceiz Alevilerin namaz klmak, hacca gitmek gibi slamiyetin baz gereklerini yerine getirmekten imtina ettikleri bilinen bir durum. Bu, slam tarihindeki bilinen ayrmada Hz. Ali ve Ehl-i Beytten yana tutum almalaryla ilgilidir. Alevilerin, genel olarak mazlum ve madurdan yana olmay bir ahlaki prensip olarak benimsediklerini de bu kapsamda anlamak ve hatrlamak gerekir. Bununla beraber kendilerini Mslman ve slam kabul etmektedirler. Kuran kutsal kitap olarak kabul etmekte, Hz. Muhammedi de Allahn peygamberi olarak benimsemektedirler. Cennet ve cehennem kavramlarna inanrlar. Dier peygamber ve kutsal kitaplara da sayg duyarlar. 72 milleti eit grr, herhangi bir banaz, ayrmc gre prim vermezler. Alevilikte iyilik ve ktln insanda bulunduuna inanlr. nsan kendini ktlklerden, kt istek ve arzulardan arndrd lde Tanr nezdinde kendisini makbul klar, Tanrya yakn olur ve insan- kamil mertebesine ular. Aleviler ibadetin ekli usullerinden ok zne nem ve deer verir. Bu nedenle en byk ibadetin ktlklerden kanmak olduuna ve insanlara iyilik yapmak olduuna inanr. Doa ve dier canllarla da bark olmaya zen gsterilir. C. B. : Elbette tuhaf bir soru olduunun farkndaym, zaten bu tuhafln sonucu olan isel krlmalarn blnmesini yayoruz. Bu durumun kabul edilemez yanlar var; ayn toplumda yaadnz insanlara dair tek bir bilginin sahibi olamamak, bundan daha vahim olan bahsi geen vatandalarnz onlarn tanm ile deil, kendi tanmlarnz ile adlandrmak. Sahi tarihsel olarak Aleviler bu topraklarda ne kadar zamandr yayor? C. S. : Alevilerin bu topraklardaki tarihi bu topraklarn halklarnn tarihi kadar eskidir. Bir inan sistemi ve yaam retisi olarak Trk, Krt, Arap etnik kkene sahip Aleviler vardr. randa bulunan Ehl-i Hak inanc da Alevilie olduka yakndr. Zaman ierisinde etki ve etkinliini yitirmi birok slami mezhep de Alevilikle ilikilendirilmektedir. Balkanlarda da Bektai tarikatna balanm insanlarmz vardr.
49
Fikir Platformu
Dolaysyla Alevilerin tarihini bu topraklarn ve bu topraklardaki halklarn, etnik ve kltrel yaplarn tarihlerinden ayr olarak gremeyiz. C. B. : Byle bir soru sormak zorunda kaldm iin gerekten zgnm. Alevilerin bu topraklardaki rol nedir daha ak soracak olursam bu lkenin vatanda, bu topraklarn insanlar olarak yaadklarn ksaca zetleyecek olsak ne sylerdiniz? C. S. : Alevilerin bu topraklarda Alevi olmalarndan kaynaklanan zgn bir rolleri varsa eer, o da, znde iktidar, egemenlik ve siyaset bulunan nedenlerle byk aclar yaam olmalardr. Alevi meselesi bir eitsizlik ve ayrmclk meselesidir. Bir baka ifadeyle sylenecek olursa Alevi meselesi bir inan ve ibadet zgrl meselesidir. Fakat bylesine ciddi bir ayrmcla maruz kalm olmalarna, zerlerinde oynanan oyunlara ve yer yer bu nedenle deyim yerindeyse tannmaz hale getirilmi olmalarna ramen, kendilerini hibir zaman aznlk grmemiler, lkemizin kaderinden ayr bir kaderleri olmam, farkl bir gelecek dlememilerdir. rnein AB raporlarnda dini aznlk olarak deerlendirilmelerine ilk tepki gsterenler Aleviler olmulardr. Yani toplumsal dokumuzun bir parasdrlar. Acda, tasada, sevinte, kederde bir ve btn olmaklmzn bir unsurudurlar lkemiz etnik, dini ve kltrel bakmdan zengin ve eitli bir bileime sahiptir. Bu zenginlii gerek bir birlik ve btnlk anlay ierisinde g ve gven kayna olarak grmeyip, tehdit ve tehlike konusu olarak ele almak, bizlere dayatlan bir anlaytr. Bu dayatma ve nafile mhendislik abas, Trkiyeyi teki bir anlayla yeniden kurgulamak isterken gnmze dein devam eden sorunlarn da temelini atmtr. Herkesin Trk, Snni ve Kemalist olmas gerektii varsaym ve dayatmas, bu topraklarn tarihiyle, kltryle, doas ve dokusuyla badaamazd ve nitekim de badamamtr. C. B. : Peki Dersim desem, Mara, Madmak desem? C. S. : Dersimin ncesi de var ve o da Kogiridir. Kogiri 1921 ve Dersim 1937-38, Cumhuriyet tarihinin ilk ve maalesef son olmayan Krt-Alevi katliamlardr. Teki bir anlayla kurgulanan ulusdevletin Dersimi ve Dersimlileri banba grmelerinden kaynaklanmtr. Etnik yaplar ve inanlar nedeniyle yok olmalar gerektiine karar verilmitir. Resmi tarihin ezberlettii ekilde Dersimde bir isyan da sz konusu deildir. Dersim 38 katliam, Genelkurmay tarafndan Dersim Tedip ve Tenkil Harekat olarak adlandrlmtr. 1920li yllarn sonuna gelindiinde, 1924 Anayasas ile birlikte artk yok olduklarna karar verilen Krt ayaklanmalar bastrlmt. Zaten yerel ayaklanmalar olmalar, rgtszlkleri ve kendi ilerindeki airet eliki ve atmalar nedeniyle baar ans bulunmayan ayaklanmalard. Ayaklanmalar bastrldktan sonra sra aresizce kaderini bekleyen Dersime geldi. Dersim asi ve ekya idi. Krt idi. Alevi idi. O dnemde hazrlanan Dersim raporlarnda ve Mustafa Kemalin konumalarnda banba olarak tarif edilmiti. Dersimi bir koloni gibi ele almak ve yok etmek gerekirdi. nce ad Tun Eli yapld, Korgeneral Abdullah Alpdoan smrge valisi yetkileriyle blgeye atand, ardndan yollar ve karakollar ina edildi. Sonras insanlk tarihinin grd en vahi katliamlardan birinin hikayesidir 12 Eyll ncesinde darbe artlarn olgunlatrmak iin gerekletirilen katliamlar ve katliam provalar ise Dersim 38den farkldr. Dersim 38, yeni kurulan TC devletinin Trkiye toplumunu kendi anlayna gre yeniden kurgulamak isteinin kanl bir sonucudur. Mara katliam (1978), orum katliam (1980) 12 Eyll darbesini gerekletirmek iin ihtiya duyulan kanl kargaa ortam senaryosunun sonulardr. 1993teki Sivas Madmak katliamnn zgnl ise, olayn hemen sonrasndaki gelimelerin seyrine baklarak rahatlkla anlalabilir. Aleviler gelien Krt hareketinden uzak tutulmak isteniyordu. Bunun iin zaten yreklerine yer etmi olan korkuyu canlandrmak
50
Fikir Platformu
gerekiyordu. Bunun yan sra toplumda yaratlmak istenen laik-anti laik kutuplamasnda Alevilerin laik kutbun kitlesi olmasna karar verilmiti. Madmak katliamndan sonra Gazi Mahallesinde sahnelenen provokasyon da ayn amalar realize etmek iin tezgahlanmt. Bir adm sonrasnda Milli Gvenlik Kurulu Genel Sekreterlii tarafndan hazrlanan Milli Gvenlik Siyaset Belgesinde tehdit ve tehlike nceliklerinin gncellendiini ve irtica tehlikesinin birinci sraya ykseltildiini ve pei sra 28 ubat sreci denilen mdahalenin gerekletirildiini biliyoruz. Ergenekon soruturmalar esnasnda baz Alevi kanaat nderlerine ynelik suikast planlarnn aa ktn da hatrlayalm. Derin gler ne zaman toplumda kaos ve kargaa ortam yaratmak isteseler, akllarna ilk gelen senaryo Alevi-Snni atmas kartmak olmaktadr. Bu kirli amalarn gerekletirememilerdir. nk gemite kartlamayan Alevi-Snni atmasn, btn bu gereklerin aa kt gnmz koullarnda hi kartamayacaklar, baaramayacaklardr. Adna Alevi alm denilen srecin bence en nemli anlam ve sonucu da bu olacakt. Alevilerin eitlik, eit yurttalk istemlerinin karlanmas ve bir btn olarak normalleme, bu tip kanl ve kirli tezgah ve senaryolarn akamete uratlmasnn en byk teminat olacaktr. C. B. : ok zlerek soracam bir soru daha; byk acmz ve utancmz Madmak Oteli Olaynn Aleviler zerindeki etkisi ne olmutur? Bugnlere geldiimizde, bu Olayn yldnmnde zerinden yllar gemi olmasna ramen herhangi bir gelime oldu mu? Yoksa Madmak kurgusal bir biimde hem Snni kesimi hem de Alevi kesimi birbirlerinden iyice koparmak amal planland gibi yaand ve ylece kald m? C. S. : Madmak katliam, derin ve amalarn en fazla gerekletirmi olaylardan biridir. Bu olay (1993) ve sonrasndaki Gazi Mahallesi provokasyonu (1995), Alevilere yeni bir rol atfedilmesini salamtr. Alevilerin irtica tehdit ve tehlikesi konseptine figran olmalar istenmi ve akas bu belli bir lde baarlmtr da. te yandan Alevilerin yreine yine korku salnmtr. Aslnda Aleviler bandan beri bu olaylarn derin devlet balantl olarak gerekletirildiini sezgisel olarak biliyorlard. Bunu bilmeleri de isteniyordu zaten. Amalanan, derin devletten korktuklar lde, onun kendilerine atfettii rol oynamaktan bakaca yaamak ans ve seeneklerinin olmad mesajn vermekti. Nitekim Alevi toplumu iinde adeta birer misyoner gibi Alevileri rejimin muhafz olma rolne ynelten kii ve evrelerin de etkisiyle, uzun sre bu rol gndemde kald. Darbe rtkanl yaplan Cumhuriyet Mitingleri bu srecin son noktasyd. Fakat artk daha nce de deindiim gibi Alevileri bu oyuna kitlesel olarak dahil etmek eskisi kadar kolay deildir, olmayacaktr. Ayrca vurgulamak isterim ki, bu oyunu bozmak hepimizin ortak sorumluluudur. Bu noktada Alevilerin Madmak Otelinin bir vicdan, kardelik veya yzleme mzesi olarak dzenlenmesi talebi, byk bir anlam ifade ediyor. Mze iin ekli yndr. Bir ant da yaplabilir. nemli olan ona yklediimiz anlamdr. Orasnn bir mze olmas, Alevi-Snni kardeliinin bir abidesi olabilir, Alevileri Snnileri birbirlerine drmek isteyenlere verilen gl bir cevap olabilir. Karlkl gvenin tesis edilmesinde sembolik deeri yksek bir anlam tayor yani. Madmak konusunda, meselenin asl artk iyi biliniyor. Aziz Nesinin Pir Sultan etkinlikleri nedeniyle Sivasa gelmesi bir tahrik unsuru olarak baz evreler tarafndan kullanld. Bu bahane Aziz Nesin olmasayd, bir baka ekilde icat edilirdi. ehirde gnlerce ncesinden bildiriler datld. nsanlar galeyana getirilmek istendi. O bildirileri kimlerin yazd, basp datt yarglama srecinde aa karlmayan hususlardan sadece bir tanesidir. Sonuta din elden gidiyor yaygarasyla galeyana getirilen insanlar Madmak Oteli nnde topland. Madmak atee verenler de aa karlabilmi deildir. Gvenlik glerinin tutumu, zellikle nlem almas iin olay yerine intikal ettirilen askeri birliin tutumu, olduka manidardr: Yangn sadece izlemiler, hatta olay esnasnda geri
51
Fikir Platformu
ekilmilerdir. ktidarda DYP-SHP koalisyonu vard. Babakan Tansu iller, yardmcs da Erdal nn idi. Dnemin sorumlular konusa, daha ilgin detaylarn ortaya kaca kesindir. Benim arzum, Madmak katliamnn aydnla kavuturulmas ve Alevilerin eit yurttalk istemleri konusunda Snni canlarmzn da artk ses vermesi, bu taleplere sahiplik etmesidir. Ayn ekilde rnein barts konusunda da Aleviler net bir tutum iinde olmaldrlar. Bu, mmkndr. Gereklidir. nk ayn ayrmclk reten zihniyetin madurlaryz C. B. : Bir Alevi hanmn ksa bir anlatmn okumutum, orada yle diyordu; bize bac tanmaz diyorlar, en ok buna zlyorum. Bu okuduumda beni ok rahatsz etmiti. Bir insana, bir yekne tmden pervaszca ahlakszlk isnadnda, iftirasnda bulunabilmenin temelinde nasl bir toptanc dmanlk yatar? Siz bu durumu nasl yorumluyorsunuz? C. S. : Yukarda da belirttim. Aleviler ve Snniler arasnda yaratlmak istenen eliki ve hatta dmanln temelinde iktidar, egemenlik ilikileri ve bu kavramlarla balantl siyaset vardr. Her iki toplum arasnda yaratlan sorunlarn ve gvensizliin sorumlusu Aleviler olmad gibi, Snni canlarmz da deildir. Malum; bu sre, Yavuz Sultan Selimin bir Alevi-Kzlba devleti olan Safavilerin yenilgisiyle sonulanan 1514teki aldran Sava ile balayan bir sretir. Bu savan ncesinde Snni Krt beyliklerin desteini alan Yavuz Sultan Selim, bylece, Krtler asndan da etki ve sonular gnmze dein uzanan bir mezhep atmas ve paralanmann nn amtr. Dahas, Halifeliin Msrdan stanbula getirilmesiyle, Osmanl mparatorluu dini siyaset asndan da bir tercihte bulunmu ve Alevilerin byk aclar yaadklar bir srece girilmitir. eyhlislamlar tarafndan Aleviler iin en hafif deyile hakaretler ieren fetvalar verilmitir. Gnmze kadar gelen Aleviler hakkndaki iren yalanlarn, nyarg ve gvensiz yaklamlarn temelinde bu vardr. ok sayda Alevi bu yllar boyunca Snni olmutur. Hac Bektai Velinin ardndan Bektailik, daha ok kentlerde ve egemen ounlukla uzlaarak bir tarikat olarak rgtlenmi, tasfiye edilene kadar da Yenieri Ocanda etkili olmutur. Dalk, krsal blgelerde yaayan Aleviler inanlarn koruyabilmilerdir. Bu halleriyle, yani bir varlk-yokluk mcadelesi iersindeyken, Snni ounlukla ilikileri snrl dzeyde kalm ve haklarnda yaygnlatrlan yalan ve yanl ayialar boa kartabilmeleri de mmkn olamamtr. Cumhuriyet dnemlerinde de farkl bir durum sz konusu olmamtr. Aleviler hakkndaki ayialarn srp gitmesi, bl-parala-ynet (bunu bl-parala-gerektiinde ne kar, kullan, darbe yap eklinde de ifade edebiliriz) anlaynn temel argmanlarndan biri olarak kullanlmtr. Aleviler eriatlar sizi kesecek diye korkutulurken, Snni kardelerimizde de Aleviler hakkndaki tadklar nyarg ve gvensizliklerin canl kalmasna gayret edilmitir. Bahsettiiniz rnek, Aleviler hakkndaki nyarglarn yalan ve yanllarn etkilerinin tipik rneklerinden biri oluyor. Alevi inancnda insanlara temiz, drst, iyi ve ahlakl olmalar tlenir. Drst ve ahlakl olmak, iyilik yapmak, mtevazlk, Tanrya kar devlerini yerine getirmenin gerekleridir. Nuri Dersimi, Krdistan Tarihinde Dersim adl kitabmda, Aleviliin temiz, drst ve ahlakl olmaya vurgu yapan bu zelliklerini yle ifade eder: Her yerde, her zaman ve her mekanda Allah, Allahn kudretini ve kuvvetini kalbinde tamak, iyi dncelerle kalbini daima temiz tutmak, her eyden evvel doru olmak, en byk gnah olan yalan sylememek, katiyen borlanmamak her Dersimli iin dini ve ahlaki devlerdir.
52
Fikir Platformu
unu da ksaca belirtmi olaym, bir yandan Kemalist asimilasyon ve katliamlarn yol at korku, bir yandan 1960l yllardan itibaren Alevi toplumunda etkin olduklar grlen sol hareketlerin objektif olarak asimilasyon ve bozulmaya hizmet eden anlay ve pratikleri, gnmzde Alevilii olduka zayf dren balca etkenler olmulardr. Gen kuaklarn Alevilikten uzaklatklar, neye inanacaklarn bilemedikleri bir dnemden geiyoruz. Daha ok kapal ve krsal kesimde kendisini uygulama kudreti olan Aleviliin kentsel dnm srecinde yz yze kald sorunlar da eklemek gerekir. Ama Alevi toplumundaki bu bozulma durumu hi kimse iin iyi bir ey deildir. Zamanla kendi dorultusunda bu sorunlarn alacana inanyorum; gayretimiz de bu ynde olmal. C. B. : Siz benim takip edebildiim kadaryla ortak bir yaam iinize olmas gerektii gibi sindirebilmi birisisiniz, Alevi evrelerden hi tepki aldnz oluyor mu? C.S. : Evet, Alevilerin Kemalizmle hastalkl ilikisini sorguluyor olmam belirli evrelerde tepki yaratt. Tepkinin tesinde kfr ve hakaret ierikli mesajlar yazanlar oldu. Bunlardan bazlar tepkilerini tehdit olarak da belli ettiler. Bunun yan sra Dersim 38 ile ilgili gerekleri dile getiriyor oluuma da deiik ekillerde tepki gsterenler oldu. CHPli Onur ymenin meclis krssnde sarf ettii Dersim 38de analar alamasn denildi mi? eklindeki szlerine ynelik yazdm yazlar ve yaptm konumalardan rahatszlk duyanlar oldu. Bunlardan en hafifi, gemii niye kartryorsun eklinde idi. Fakat daha ok olumlu tepkiler aldm. nsanlarmz, kendileri iin bir korku nedeni olan duygu ve dncelerinin yksek sesle dile getirilmesinden duyduklar honutluu deiik biimlerde ilettiler bana. Benim iin nemli ve deerli olan da buydu. Kfrler, hakaretler, tehditler ise bana sadece ve sadece doru yolda olduumu dndrd. Akl ve vicdanmdan, grdm, inandm, dndm dile getirmekten bakaca esas aldm bir kaygm yok. Bu arada Snni kardelerimizden de olumlu tepkiler aldm, alyorum. Bu benim iin ok deerli bir ey. nsanlarmzn birbirlerini daha doru bir ekilde tanmalarna, anlamalarna ve sorunlarna kaynaklk eden zihniyetin ayn olduunu grmelerine bir para da olsa vesile olmak, benim iin en byk mutluluk kaynadr. C. B. : Alevi Alm balnda gzlemleriniz nelerdir, herhangi bir gelime mevcut mu, bu sreci nasl deerlendiriyorsunuz? C. S. : Bugne kadar ilk defa devlet Alevileri resmen ve alenen dinledi. Bu, bal bana tarihi bir anlam ve deer ifade ediyor. Alevi altaylar bu nedenle byk umut ve beklenti yaratt. Bu adm lml slamc olduu iddia edilen bir hkmetin atm olmas da bal bana nemli idi. Alevi kurumlarnn bazlar, ilk altayn ardndan katkda bulunmaktan, sreci etkilemeye almaktan ok sahip olduklar nyarg ve gvensizlii n planda tutan yaklamlar gsterdiler. Baka baz Alevi kurumlar da devletin sadece kendilerini dinlemesinden yana bir tutum ierisinde oldular. Alevi toplumunun kendi bnyesindeki sorunlar veya sorunlu yaklamlar bir yana, asl sorun, siyasi iktidarn bu sreci ilerleten bir tutum sergilememesi. Tpk Krt almnda olduu gibi Alevi almn da deyim yerindeyse ortada brakt. Att ilk admn gerisini getirmeye irade gsteremedi. Madmak Otelinin kamulatrlmas ve bir mze veya ant olarak dzenlenmesi gibi hemen yerine getirilmesi mmkn olan talepleri bile zamana yayd, tavsatt. Madmak Oteli nihayet kamulatrld getiimiz gnlerde; gerekli denek ilgili bakanla verildi. Ama bu sefer de Sivasllar mze istemiyor gibi bir kayg dillendirilmeye baland. Sonu itibaryla alm bir baka bahara kald gibi grnyor. Yine de konunun gndeme gelmesi, tartlmas ve Alevi istemlerinin Alevilerden dinlenmesi olumlu oldu ve bundan sonra yeniden baa sarmak olasl olduunu dnmyorum. Nasl ki Krt sorununda bir daha kart-kurt-Krt inkarcl yaanmayacaksa, Alevi meselesinde de ne yaplmas, hangi admlarn
53
Fikir Platformu
atlmas gerektii konusu bilinmiyormu gibi davranlamayacaktr. Gelinen noktadan ileriye gidilecektir Son anayasa deiiklii tasars bu konuda adm atmak iin son derece uygun bir zemin idi. Deerlendirilemedi. Eksiklerine ramen bu deiiklik tasars olumludur, fakat anayasa deiiklii talep eden kesimlerin, Krtlerin ve Alevilerin istemlerini de dikkate alan bir tutum iinde olunmas, onun demokratik ynn daha da glendirecekti. Bugn geldiimiz nokta itibaryla Alevilerin ibadethane kabul ettikleri cemevlerinin yasal statsnn tannmas, dnyann sonu olmayacak; sadece fiilen zaten varolan bir durumun teyit edilmesi olacaktr. Bir 12 Eyll uygulamas olan zorunlu din dersi uygulamas iin de bu sylediim geerli. Bir dier istemimiz de bir resmi ideoloji kurumu olan Diyanet leri Bakanlnn kaldrlmas, devletin insanlarmzn din, iman ve vicdanlarna komuta etmekten vazgemesidir. oka bunun kolay olmad, hatta mmkn olmad belirtiliyor. Ancak Trkiye laiktir laik kalacak demagojilerinin kendisini ele verdii nokta burasdr. Ayn ekilde Alevilerin maruz kald ayrmclk da en yaln haliyle bu noktada yaanmaktadr. Basit bir denklemdir: Devletin vatandatan toplad vergiler onlara hizmet olarak geri dner. Diyanet leri Bakanlnn Snni kardelerimize hizmet edip etmedii de tartlr, ama Alevilere hizmet etmedii kesindir Devletin insanlarmzn inanlaryla, ibadetleriyle ilgili yegane sorumluluu, hepsine eit mesafede durmaktan ve inanlarn zgrce yaamalarna yasal gvence salamaktan ibaret olmaldr. Diyanet var iken olan ey ise, tipik bir ayrmclktan bakaca bir ey deildir. Zor olabilir; ama bu, bizim doru olan, olmas gerekeni dile getirmememize, bilin ve vicdanlarmza snr koymamza gereke olmamal. Yakn tarihimizdeki katliam dosyalarn da artk yeniden amann zaman gelmitir. Devlet ve toplum olarak bu gereklerle yzlememiz zorunludur. Bu, toplumsal i barn da en byk gvencesi olacaktr. Mara katliam, orum katliam, tpk 1 Mays 1977 katliam gibi, derin devlet oluumlarnn Alevi-Snni atmas kartmak, lkemizi kanl bir kaos ortamna srklemek iin sahneye koyduklar oyunlardr. Derin glerin egemen ve ayrcalkl konumlarn, koruma-kollama misyonlarn gndemde tutmak iin ne denli pervasz olabileceklerinin rnekleridir. Bunlar biliyor olmak yetmez; hepimiz adna bir toplumsal bilin ve hafza konusu haline getirmemiz gerekli. Nitekim bir sre nce bu tip olaylarn meclis tarafndan aratrlmas ynnde bir nerge gndeme geldi. Olumluydu. Dilerim gerisini getirmek ve meclisin bu dosyalar yeniden amasn salamak noktasnda gerekli irade gsterilir. Dikkat ekmek istediim bir baka husus da, Alevi meselesinin bir takm yasal dzenlemeler yapmann tesinde, bir toplumsal bar projesi olarak ele alnmas gereidir. Alevi meselesi Krt sorunundan da daha ar bir meseledir. zm, konunun bir sre olarak ve mutlaka toplumsal boyutlaryla birlikte ele alnmasn gerekli klmaktadr. Karlkl gvensizlikler, tedirginlikler, nyarglar alabildii ldedir ki hibir zaman hibir derin ve karanlk g, Alevi-Snni atmas yaratmaya tevessl edemeyecektir. Ergenekon dava ve soruturmasnn ortaya koyduu gerekler bu konuda belirli bir yol alnmasn, bir bilin ve duyarlln ortaya kmasn da salad. Ama devamn getirmek nemli. Sonu itibaryla hkmetin Alevi almnn henz kendisinden baka bir somut sonucu yok. Fakat mesele bir kez Trkiyenin gndemine girmitir ve bu yolda ilerlenecektir. Benim istem ve beklentim, daha fazla ge kalmadan, kayg ve korkular deil, grev ve sorumluluklarmz esas alarak yol almaya cesaret etmemiz gerektii ynndedir.
54
Fikir Platformu
C. B. : Getiimiz gnler de Abant Platformu gerekleti, siz de katlmcydnz. Platform bal ierisinde Alevi Sorunu ile ilgili grmeler, gelimeler konuuldu mu? zlenimleriniz nelerdir? C. S. : Abant Platformuna ilk defa mzakereci olarak davet edildim. Konu, vesayet ve demokrasi idi. Bu iki kavram birbirini reddeden kavramlar. Ama ayn zamanda lkemizin de gerei. Bir baka ifadeyle demokrasimizin niin salkl ve ileyen bir demokrasi olmadnn, olamadnn da aklamasn ortaya koyuyor. Oturumlarda konu enine boyuna tartld ve vesayetin deiik konularda, ne ekilde tezahr ettii zerinde duruldu. Bunlardan en can alc olanlar bence Krt, Alevi ve barts sorunlar idi. Daha ok izlemeyi, dinlemeyi tercih etmekle beraber tabii ki ben de gndemdeki konulara ilikin gr ve deerlendirmelerimi paylamaya altm. Sonu bildirgesi, lkemizin salkl ve ileyen bir demokratik yaplanmasnn ke talarna iaret eden mahiyetteydi. nemliydi. Ama kukusuz daha da nemli olan, bunun iin demokratik, meru ereve ierisinde daha fazla mcadele etmek. zlenim olarak ksaca unu syleyebilirim: Farkl dncelere sahip entelektel isimlerin yan yana gelmesi bile platformu bal bana nemsemek gereken bir zemin haline getiriyor. Ne var ki, sorunu ortaya koymada ne denli ayn veya benzer grler ortaya konulabiliyorsa, nedenlerin zerinde durma konusunda yeterince istekli olunamadn grdm. Oysa bu sorunlarn hibiri durup dururken ortaya kmad. Nedenleri irdelemek bizi yzleme pratiklerine sevk ediyor. Ortaya kan bilin ve duyarlln salam ve salkl temellere oturabilmesi iin, bundan kanmamak gerekir. C. B. : Bir kitap hazrl ierisinde olduunuzu biliyorum, biraz kitaptan bahsedebilir miyiz? C. S. : Dersimi, Dersim 38i yazyorum. Tamamlama aamasndaym. Sanyorum nmzdeki Eyll veya Ekim ay ierisinde yaymlanm, piyasaya km olacak. Bu kitab hazrlarken, aklmda Dersim gerekliini bilmeyen veya resmi ideolojinin, resmi tarihin bellettii ekilde bilen insanlara hitap etmek gerei vard. Sadece 38 katliamn deil; Dersimin tarihini, etnik yapsn, dilini, folklorik yapsn, efsanelerini ve tabii ki inancn da yazdm. Akas olduka zorlandm bir alma oldu. zellikle 38i yazarken ok tkandm. Yazar ve aratrmac olmak, ele ald konu karsnda objektif olmay gerektirir belki; ama ben bu acl tarihin ocuklarndan biriyim. Annelerin fistanlarnn altnda gizleyerek veya zerlerine kurun ve bombalar yadrlrken gslerine bastrarak yaatt katliam art ocuklardan biri yani Dolaysyla duygularm yanstmadm iddia edecek deilim. Kitabn satrlarna gzyalarm kart Derli toplu ve sorunu neden-sonu ilikisi ierisinde anlalr klan bir alma olduunu dnyorum. Tabii kitaba asl deerini verecek olan, okuyucu olacak. Alevilerin resmi ideoloji ile ilikisini sorgulayan bir baka almam daha var. Onu da bu yln sonlarna doru tamamlayabilmeyi mit ediyorum. Ayn ekilde mahpusluk srelerimi yazyorum. An eklinde deil de, daha ok Trkiyenin yakn tarihine ieriden, mahpushanelerden tankln ifade etmek kaygsyla. ciltlik bir alma olarak planladm. lkini bitirdim. Birinci cilt, Trkiyenin nasl adm adm 12 Eyll darbesine srklendiinin, bir solcu gencin tanklyla belgesi oldu. Sadece kiisel hikayem olmas bakmndan deil, 12 Eyll ve sonrasndaki kuan yakn tarihini yeterince bilmemesi nedeniyle nemsediim bir alma. Bu arada edebiyat ihmal ettim. Dank yklerim, yzleme hikayelerim var. Kendimi ve zihnimi toparlayabilirsem yk yazmay da srdrmek istiyorum.
55
Fikir Platformu
C. B. : Yaptnz almalar adna tebrik ederim, dorusu ok imrendim-kitabnzla ilgili almalarnzda kolaylklar dilerim, bize vakit ayrdnz iin ok teekkr ederiz. Yaananlar adna znt ve utan, diyalogumuz ve ierikte gsterdiiniz samimiyet dili adna huz ur duydum. Sanrm sizin de bir ara sylediiniz gibi Yzlemeden sorunlar zlmyor . C. S. : Ben teekkr ederim. Evet; yzlemeden hibir ey gemi olmuyor
56
Fikir Platformu
Kemalist Alevilere sust! (Emre Akz)

BU ARTLARDA CHPNN ARKA BAHES OLMAYA DEVAM EDLEBLR M? (Sabah gazetesinden) Dersim (Tunceli) harektn o srada Babakan olan Celal Bayar yle anlatyor: Mareal, Erkn- Harbiye Reisi, ben babakanm. Atatrk malum mz Dersimde yaplan byk ordu manevralarndayz. Manevrann da sonuna gelmek zereyiz. mz bir arada Ordunun emniyeti bakmndan strateji ne olmaldr, onu gryoruz. kisi de Birinci Cihan Harbinde muharebe etmiler. Ben daha ok izleyiciyim. Malumatlar geni Oradaki her eyi biliyorlar. Hatta ahsen casuslar bile biliyorlar. Dersimin o halde kalrsa her zaman ordunun emniyeti bakmndan tehlikeli olacan gryorlard O srada biz konuurken, Dersimlilerin jandarma karakollarmzdan -drt tanesini bastklar haberi geldi. Atatrkle gz gze geldik. Birbirimizi anlyorduk. Atatrk benim yzme bakt. Ne olacak dedi. Anlyorum, orada emniyet tesis edilecek. Ne olursa olsun bana hitap edecekler. Hkmet reisi benim. Anlyorum efendim, bana hitap ediinizin manasn dedim. Atatrk: Sorumluluu zerime alyorum, vuracaz Dersimi dedi ve vurduk
57
Fikir Platformu
Yani iin banda Cumhurbakan Atatrk ve GK Bakan Mareal Fevzi akmak var. Sivil kkenli Babakan Bayar da stne deni yapyor. Haritay da unutmayalm: Harektta yaplanlar Atatrkn kendi eliyle iaretleyerek gsterdii harita, Trabzondaki mzede durmakta Buradan girdik, uradan vurduk diye anlatm. *** Bayar ve alayangilin anlarn yan yana getirdiinizde (daha niceleri var) manzara ortaya kyor: Operasyonu Atatrk ve akmak yrtyor. En tepede onlar var. Dierleri emirleri uyguluyor. Ama emri verenin de, uygulayann da vicdan azab ektiini, pimanlk duyduunu gsteren iaret pek yok: Zehirli gaz da kullanarak, sulu/susuz ayrm yapmadan, kadn/ocuk demeden, toptan yok etmeyi, doru ve meru bir eylem olarak gryorlar. *** Bu ve benzeri olaylardan kan baz sonular unlar: * imdiye kadar okullarda okutulan cumhuriyet tarihi koca bir yalandr. Her ey arptlm ve sansrlenmitir. * O vakit yle dnlm, yle yaplm diyerek gemii mazur gsterenler, o dnemi bugn niye savunduklarn anlatsnlar da renelim. nsanlk suuna niye sahip kyorlar? * imdi de ayn eyi mi yapmak istiyorlar? Evet, istiyorlar. CHPli Onur ymen tam da bunu dedi. * Gereklerin ortaya kmas iin Atatrk Koruma Kanununun da kaldrlmas gerekir. * Baz Alevilere sormak gerek: Madem Dersimde yaplanlar biliyordunuz Niye 2006da bin kye, bin Atatrk bst dattnz? Kemalist darbecilerin organize ettii Cumhuriyet mitinglerini niye desteklediniz? Ve niye, Reha amurolunun ifadesiyle, CHPnin arka bahesi oldunuz? Peki, olmaya devam edecek misiniz?
58
Fikir Platformu
Faizm Zaten ada Bir eydir (Mustafa Akyol)

Gzel kentimiz zmirin aslnda faizmin kalesi olduu gerei, bir ta eylemi iyice fa oldu. Son gnlerde bir dizi yazar da bu konuya el att. Ancak kanmca bu yazarlarn bazlar hala pf noktay skalyor. nk zmirin dillere destan ada kimlii ile faist yz arasnda bir tezat olduunu varsayyor, yahu bu ilerici kent nasl byle faistleiverdi diye soruyorlar. Oysa zmir, zaten ada olduu iin faizme bu kadar yatkn. Arada tezat deil, paralellik var. Anlataym. ncelikle adan anlamn belirleyelim. Bu kavram, en azndan Trkiyede, devrim ncesindeki karanlk an dogmalarndan tmyle arnp, bilimi ve Ulu nderi tek yol gsterici edinip, sonra homojen bir ulus yaratmak iin alp, en son da kendini ona armaan etme hali gibi bir anlam tayor. (nanmazsanz, Milli Eitim kitaplarna, Andmza, Genel Kurmay bildirilerine filan bakabilirsiniz.) Bu adalk hali ise aslnda bize zg bir durum deil. Buna benzer bir zihniyet 1920ler Almanyasnda da gelimiti. Zemini deyen dnr, Tanr ld! diyen Nietzsche idi. Onun at yolda gidenler, geleneksel dini terk edilmesi gereken bir karanlk (Nietzschenin deyimiyle kle ahlak) sayan bir anlay yaydlar. Kadim deerler bu ekilde bir anda silinip atlnca, yerine en hakiki mrit olarak bilim kondu ki, bu, o devirde biyolojik rklk ve rksal arnma (jeni) gibi kavramlara denk geliyordu. Dahas, geleneksel dinin yokluundan doan maneviyat boluu, Lider (fhrer) Devlet (reich) ve Ulus (volk) gibi putlatrlm siyasi kavramlarla doldurdu. Sonuta Alman toplumu, Lider, Devlet ve Ulus uruna her eyini fedaya hazr ve bunlarn hasmlarna kar her zulm onaylar kvama geldi. Geleneksel deerler kamusal hayatn tmyle dna itildii iin, resmi ideolojiye kar gl bir referans kayna kalmamt. Mesela Yahudiler toplama kamplarnda oluk-ocuk ldrlrken, yazktr, gnahtr, masumlara kylamaz diyecek bir kamusal vicdan bulunmuyordu.
59
Fikir Platformu
Nazilerin ada yaam biimi Nazizmin ykselii ile Alman toplumunun adalamas arasndaki bu paralellik, pek ok sosyal bilimci tarafndan incelenmitir. Amerikal Yahudi dnr Leo Strauss, bu yzden faizme kar en byk gvencenin geleneksel din olduunu dnm, kendisi bir ateist olmasna karn toplumsal yaamda dinin etkisini srarla savunmutu. Bu arada, unutmadan, Nazilerin yaam biiminin de alabildiine ada olduunu belirteyim. Btn Nazi subaylar, Wagner dinlemeyi, iyi arap semeyi, balolarda dans etmeyi, ve Onur ymenin kriteriyle bir kadn dansa kaldrmay iyi bilen adamlard. Yahudilere duyduklar nefretin bir sebebi de, onlar Aryan rknn gzelliine yakmayan, sakall, takkeli, kara-kuru, pis yaratklar gibi grmeleriydi. 1940 tarihli Nazi propaganda filmi Der Ewige Jude, Yahudileri bu estetik adan ktlyor, onlarn dini kurallara (koer kaidelerine) gre gerekletirdikleri hayvan kesimlerini de barbarlk olarak niteliyordu. Trkiyenin ans u ki, faizmin zemini olan bu adalk, tm topluma nfuz edemedi, geleneksel dini skp atamad. Onun iin de kimsesizlerin kimsesi, sessizlerin sesi olma gibi deerlere sahip siyasi hareketler geni taban buldu ve bulmaya devam ediyor. Eer byle olmasayd da, tm meclis Onur ymen, tm memleket zmir gibi olsayd, halimiz nice olurdu, bir dnsenize. Kim bilir daha ne ok ana alard
60
Fikir Platformu
CHP Alevleri hl bir oy deposu mu sanyor? (Rasim Ozan Ktahyal)

Alevi meselesi, Krt meselesi gibi silahl bir aamada olmad iin ok fazla konuulmuyor. Bu arada ayn ekilde barts meselesi de son dnemde hi ama hi konuulmuyor Mesele halledilir de artk konumazsnz ama hl bartl yurttalarmz okullara giremiyorlar, hl bartl fotorafla ehliyet bile alamyorlar Ayn ekilde Alevi meselesinde de hl tek bir somut adm atlmad. Cemevlerinin elektrik ve su paralar meselesinin halledilmesi anlk bir i. Ama bu sembolik adm bile atlmyor Alevi meselesine tam anlamyla vkf zgrlk-demokrat bir akademisyen olan Necdet Subann bu altaylarn banda olmas ok olumlu. te yandan bu altaylar sreci, kiisel hayatnda Snni kimlii hi olmad, hatta Snni-dindar kimlii kmsedii halde, konu Alevilik olduunda Snni-merkezli bir savunmaya geen ok sayda kiiyi deifre ediyor. Trk devlet zihniyeti de Hill Kaplann mkemmel formle ettii gibi Aleviye kar Snni, Snni-dindara kar laiki bir yap arz ediyor. Bu kiiler de bu yapnn aydnlar zaten Bu tip ok sayda kii bu sreci baltalamaya alyor. u an iin ortal kartrmaya gerek yok ama Alevi meselesinin halledilmesi noktasnda bu tr gizli kapakl, ahlakd engeller srerse, bu isimleri de tek tek yazarm te yandan Alevi toplumunun Kemalizme ok angaje olduu noktasndan hareketle Alevilere kar souk bir bak asna sahip birok yazar var Genel grnt olarak Trk-Alevilerin yle olduu doru Fakat unu da gzden karmamak lazm. Hibir Alevinin, devletin esas sahibi olarak kendisini gren LAST (Laik yaam tarzna sahip Snni-Trk) Kemalist snf gibi tuzu kuru deildir. Cumhuriyet tarihine de LAST Kemalistleri gibi bakmaz. En ama en Kemalist Alevinin bile Dersim 1938 dendi mi yrei szlar. Trkiye Aleviliinin hafzasnda ciddi yer kaplayan bir olaydr bu. En Kemalist Aleviler iin bile Seyit Rza figr, iten ie her zaman sayg ve sevgi uyandran bir figrdr. LAST Kemalist hafzasnda ise apulcu bir hayduttur Dersimli Seyit Rza Bizim gazetede Aye Hr 1937-38 yllarnda Dersimde neler olduunu tm plaklyla yazmt Dnemin tek parti diktatrl Dersimin Alevi-Krt halkna grlmedik bir zulm yapt. Vicdanszca ve merhametsizce bir zulmd bu te bu zulm sonras ailelerinden zorla koparlan, salar sfr numara tra edilip Trkiyenin drt bir yanna besleme olarak gnderilen kzlara dair Sevilay Ykselir ok isabetli bir haber-sylei yapt Sabah gazetesinde Zalim ve alaka muamele gren bu Alevi kzlarnn belgeselini yapan Nezahat Gndoanla konutu. Tm okurlarma o syleiyi okumalarn tavsiye ediyorum.Sabah gibi merkez bir kitle gazetesinin bu syleiyi manetten vermesi de ok takdire ayan bir hareket.
61
Fikir Platformu
Tm Sabah yneticilerini kutluyorum Alevi kimliini hibir zaman saklamam, bunu her zaman deklare etmi ama bunun rantn da yemeye hibir zaman kalkmam bir gazeteci olan Sevilay Ykselirden de okurlar byle haberler, syleiler, yazlar bekliyor ki paralk, baya mevzularla ve kiilerle ilgilenmesini deil. Biri hl yaayan biri de yakn zamanda vefat etmi, stdzey ynetici konumunda olan nl iki Dersim kkenli Alevi gazeteci var mesela. Ama bu gazeteciler mrleri boyu bunu gizlediler, gizlemek zorunda kaldlar. Sadece ok yaknlarna anlattlar bu durumu Ynetici konumunun dnda da byle ok sayda gazeteci var merkez medyada slmi yaam tarzndan nefret eden, bu balamda Alevileri kurtarc gren LAST Kemalistlerinin yeri geldiinde Alevi kimliine kar nasl dlayc olabileceklerini biliyorlar nk bu insanlar Gnmz Trk merkez medyasnda kendi Alevi kimliini saklama ihtiyac hisseden bir dolu gazeteci var. Bu durum bile bu lkenin ok derin bir Alevi meselesi olduunu bize gsteriyor amil Tayyar karar Bu arada ifade zgrl balamnda skandal bir karara da geen hafta ahit olduk. Star gazetesi Ankara Temsilcisi amil Tayyara temyiz yolu kapal olarak 1 yl 6 ay hapis cezas verildi Daha evvel Atilla Yaylaya da yapld trden bir be yl bu konuda konumama cezasyla bu hapis ertelendi. Eer su tekerrr ederse Tayyar hapse girecek Bu sama sapan yarg zihniyetine gre Tayyar, be yl boyunca Ergenekon konusunda yazamayacak. Yayla da Kemalizm hakknda yazamayacak Eer yazar da yine bir yanl yaparlarsa ieri girecekler ddianamede olan, herkesin okumasna ak bir eyi yazd diye bir gazeteciye nasl ceza verilir? Ahmet Kekein dedii gibi iddianameyi yaynlamann kendisi su haline getirilsin o zaman Toplumun istifadesine ak bir metinden alnt yapmak nasl su olur ey Trk hkimleri ve savclar? Bir de Avrupadan hkim ve savc ithal edilmeli diye yaznca bana kzan bir sr mail gnderiyorsunuz Yargya dair manzara ortada Ne sylenebilir Allah akna?
62
Fikir Platformu
TSK iinde ka blc subay var? (Rasim Ozan Ktahyal) Osman Pamukolunun Baliek Pamirin programnda kendi zihniyetini aka tehir edip, beni de alenen tehdit ettii aklamalarndan sonra Trk blcl meselesi daha etraflca konuulmaya baland Tehditlerle ilgili gereken aklamayhaberturk.coma yaptm, bu tr laflar benim iin sinek vzltsdr. O bahsi geelim Mhim olan bu blclk meselesidir gibi, Grcler, Lazlar, erkesler bir ey istemiyor, bunlar (yani Krtler) niye istiyor? gibi sylemler istisnai bir psikopatolojiyi temsil etse nemli deildi Ama maalesef bu sylemlerin Trk toplumunda ciddi karl olduu kanaatindeyim Biz Trklerin iinde maalesef ounluk bir nfusta, bu devletin ve topraklarn sahibinin ve efendisinin kendilerinin olduu kanaati zaten isellemi bir olgudur Trkiye Cumhuriyeti yurtta herkes Trktr, Trklk st kimliktir gibi sylemler tekrarlanp dursa da, hakikatte byle bir alg ne Trk devlet sisteminde vardr ne de biz Trklerin ounluunda O sebeple son derece insancl, vicdanl ve ahlakl Trklerin de bazen safa Lazlar, erkesler, Grcler bir ey istemiyor, niye Krtler istiyor? dediine ahit olursunuz Bu sz egemen Trk bilinaltnda u anlama gelir: Lazlar, erkezler vs. uslu uslu oturuyor, bir ey demiyorlar asimile olmaya, bu Krtler niye oyunbozanlk ediyor? Aslnda bu sylem bile dier etnik kimliklerin mikro milliyetiliini kkrtacak bir sylem nk alenen o yurttalarmzn da son tahlilde egemen Trk unsuru kadar eit yurtta olmadn ima ediyor bu szler te yandan Trke d anadillere sahip Krt olmayan yurttalarmzda da Bizler sustuk, oturduk bu Krtlere noluyor? psikolojisiyle ok koyu bir Trk milliyetiliinin izlerine de rastlayabiliyorsunuz Derin yaplanma zellikle Dou Karadeniz baznda farkl etnik kimliklere sahip yurttalarmz zerinde de ok oyunlar oynad getiimiz srete anakkalede, Kurtulu Savanda Krtler savamad
63
Fikir Platformu
Hkmetin alm sreci Krt Alm sznden Demokratik Alma dndyse bunun bir yarar sadece Krtlere deil tm farkl kltrel ve dilsel kimliklere kar yaplan hakszlklarn giderilmesi ynnde olmaldr Evet, sadece Krt kyleri deil Dou Karadenizin Laz ve Mslman-Rum kylerinin de ismi deimitir. Gney blgelerinde Arap kasabalarnn da ismi deimitir Lazca, erkesce ark sylemesi engellenen, bu yzden ieri giren, ikence gren insanlar vardr bu lkenin tarihinde Laziko diye Lazlkla da hibir ilgisi olmayan basit bir bulvar tiyatro oyunu sahneye koyduu iin, gnlerce sorgulanan ve hakknda dava alan insanlarn lkesi buras Demokratik Alm denen sre bu lke yurttalarnn doutan sahip olduu kimliklerinden utanmamalarn ve ekinmemelerini salayan bir sre olmaldr kide bir sylenen Trk sorunu yaratmayalm demek Trkler, farkl etnik kimliklerin kendini bu kadar rahat ifade etmesinden rahatszlk duyar ve kar karlar demek ise, bu sorun kacak demektir. Bunu bilelim Trklerin ounluuna hkim olan byle bir duygu varsa, bu zaten gayr-ahlaki bir duygudur demektir Biz Trkler, bu topraklarn efendisi deiliz, eit yurttalaryz. Hatta ounluk halde, egemen halde olduumuz iin de daha da sorumluyuz. Eer biz bunu iselletirmezsek lkemiz en nihayet blnecektir Bu balamda MEB tarafndan balatlmak istenen giriim de ok hayatidir Evet, ayrmcla kar bir dersle balamaldr bu lkenin okullar yeni sezona Doutan gelen, ailemizden gelen kimliklerimiz bizlerin tercihi deildir. Kimse bu kimliklerinden tr sulanamaz, dlanamaz. Hi kimse kendi elinde olmadan, doutan sahip olduu kimlii sebebiyle ne gurur duymaldr, ne de utan duymaldr Bu temel bilgiyi ocuklarmzn benimsedii bir Trkiye blnme tehlikesini tamamen bertaraf edecek bir Trkiyedir ok daha zengin ve gl hale gelecek bir Trkiyedir byle bir Trkiye Neyse ki, Trk toplumu iinde,zellikle laik Trkler iinde balayan bu blclk tehlikesi en merkez isimler tarafndan da grlmeye baland Pamukolu vesilesiyle Fatih Altaylnn yazdklarn bu bakmdan ok nemsiyorum Altayl, aramba gnk Pamukolu blclk yapyor yazsnda ok net bir tavr koydu. Kendisini tebrik ederim Hangi fikirde olursak olalm, hangi medya grubunda yazarsak yazalm, u somut gerei grmek zorundayz Pamukolunun temsil ettii psikolojinin aktive olma ihtimali bu lkeyi i savaa gtrr ve sonu da kanl bir blnme olur te yandan byle bir senaryonun dahi rktmedii belli sayda insan da var bu toplumda Bir de u sorular var TSK iinde Pamukolu gibi dnenler istisna m? Yoksa Trk subaylarnn ounluu Pamukolu psikolojisine yakn m? Ka general daha Pamukolu gibi Trk blc fikirlere sahip? Ka Pamukolunun bu szlerine kar duruyor? Cevaplarmz olumsuzsa, yoku aa giden bir lkedeyiz demektir Bunu bilelim
64
Fikir Platformu
Kemalizm kendi neferine nasl davrand? (Rasim Ozan Ktahyal)

Getiimiz cumartesi gn yeni Milli Eitim Bakan Nimet ubukunun yazarlarla bulutuu kahvaltdaydm O toplantda birok konu byk bir aklkla mzakere edildi. Konuulanlar off the record kaydyla olduu iin yazmayacam. Fakat Nimet ubukunun eitimle ilgili dnceleri ve tasavvurlar tam anlamyla zgrlkdemokrat bir nitelik arzediyor. Bunu ok aka syleyebilirim. Bu kahvaltdan ok umutla ayrldm. Nimet Hanm belli konularda ok ciddi ve cesur admlar atmak istiyor. Bakanlnn ilk aylar zellikle ok nemli. nk genelde devrimsel admlar lkemizde ilk zamanlarda atlabiliyor. Maalesef zamanla ilgili bakanlar yllanm brokratlarnn ablukas ve trblans altna girebiliyor ve bir sre sonra krtasiyeci brokratik dng bu kararl ve cesur bakanlar esir edebiliyor Ankara kafasn dntrmek kararllnda olup, Ankarallaan bakanlarla dolu Trkiyenin tarihi Mesele sadece Ankarada deil, bu memleketin aydn saylan geni kesimleri de ou zaman Ankarann da tesinde devleti, brokratik ve otoriter bir kafaya sahip Bir memleketin aydnlarnn o lkenin bakanlarn ve politikaclarn daha fazla zgrlk-demokrat reformist bir tutuma doru itmesi beklenir. Bizde ise tam tersi olabiliyor. Bir bakan, yllanm ve khnemi kurallar deitirmek istediini, mevzuat zgrletirmek istediini sylediinde o zgrlk bakana en ok muhalefet bu aydn takmndan gelebiliyor ocuklara ya iken eilecek odun muamelesiyle bakmak, o ocuklar ideal saylan ynde endoktrine etme arzusu bu lkede eitim denince ilk akla gelen ey ocuklarn hayallerini, arzularn, taleplerini, tercihlerini yok saymak konusunda bu lkenin tm fikir ekolleri bir anda birleebiliyor Hibir konuda anlamayanlar 15-18 ya arasndaki liseli genlere trl yasaklar koymak, onlarn hayat zerinde onlardan
65
Fikir Platformu
bamsz trl tasarruflarda bulunmak konusunda bir anda anlaabiliyor Trkiyenin geleneksel veli zihniyeti de tam olarak bu izgiye oturuyor Trkiyede her kesimden ve her grten veliler ocuklarnn geleceini ekillendirmek konusunda byk ounlukla otoriter tutum alyorlar ocuklarn hayalleri zerine ipotek koyuyorlar ocuklarna ramen ocuklar iin davranmak ideolojisi standart bir Trkiye anne-babasnn tavr maalesef Bu cumhuriyetin halka ramen halk iin felsefesiyle yapt icraatlardan her zaman ikyet eden kesimler de kendi ocuklarna ynelik bu jakoben-ittihat tavrdan farkl davranmyorlar genelde Zaten bu lkenin herkesin ikyet ettii adaletsiz dzenini yaatan ey de bu Bu devletin otoriter-jakoben ideolojisinin bu devletin muhalif yurttalarnca bile ounlukla paylalmas Devletin bir kesim zerinde sistematik basklarndan ikayet eden kesimlerin anne ve baba sfatyla bizzat kendi ocuklarna ayn jakoben basklar yapabilmeyi hak olarak grebilmesi Yurttan ekil verilecek, biimlendirilecek keresteler olarak gren devlet ocuklarna ayn biim verilmesi gereken kereste muamelesini yapan anneler, babalar Devlet kendi yurttalarnn, ebeveynler de kendi ocuklarnn zgrlemesinden korkuyor bu lkede te byle bir eitim tasavvurunun neferi olan Trkan Saylan kaybettik iki gn nce Devletin eitim yoluyla kendi istedii tipte ideal Kemalist yurtta yetitirmesi misyonunun inanl bir neferiydi Trkan Saylan Gerekten buna tamamen inanyordu, o anlamda Kemalizm onun iin iktidar arac deildi. Tam bir true believer idi Saylan Her kesin inanl gibi otoriter ve jakoben yollar meru grebiliyordu Fakat yle bir devlet zihniyeti var ki bu lkenin, bu devletin resm ideolojisine bu derece iman etmi bir Trkan Saylan da aile kkenlerinden tr potansiyel tehdit olarak grebildi bu devlet zel Kuvvetler Komutanl ve Milli stihbarat Tekilat Saylann annesinin Hristiyan kkenlerinden tr rapor hazrlayabiliyordu Trkan Hoca, bartl kzlara kar iman ettii devlet ideolojisinin istedii ekilde o insanlara kar dlayc bir bakla bakt hep Ya da onlar imana getirmek bu ekilde adalatrmak istedi Fakat ite ayn devlet nasl dindarlar zorla laikletirme zihniyetine sahipse ayn ekilde gayrmslimleri de zorla Mslmanlatrma zihniyetine de sahipti te bu gayr-ahlaki ttihat ideoloji Saylan Benim annem de slam benimsedi hemen evlenir evlenmez, beni bytrken hep Mslman gibi yaad dedirttirmek zorunda brakyordu Birok bartl kadn da Ben byleyim ama cumhuriyete balym, inann bana dedirtmek zorunda brakt gibi Yurttalarna byle zorundalklar dayatmayan, yurtta zgrletike yceldiini bilen bir devlet dzenini zlyoruz bu topraklarda Nimet ubuku ite bu sebeple o cesur reformlarn derhal hayata geirmeye balamal zgrleme rencilerden, ocuklardan, genlerden balamal
66
Fikir Platformu

Alevilik PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Alevilik PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

Bu kitap Derin Dnce Fikir Platformunun okurlarna armaandr. www.derindusunce.org

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

Dersim Katliam: Byk Hesaplama (brahim Becer)

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

calan zm Srecinde Alevileri Unutur mu? (Mehmet Alaca)

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

Tarih, Kahramanlar Asanlar Tarafndan Yazlr/d (Yusuf Ekinci)

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

Helallein, helallein (Cemile Bayraktar)

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

Dersim Katliamn Atatrk Yapt! (Baskn Oran)

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

Braknz Sivas Ansnlar (Mustafa Akyol )

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

30. ylnda Mara Alevi kym (Rasim Ozan Ktahyal)

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

Madmak,Alevifobia ve Bataklk (Rasim Ozan Ktahyal )

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

Aleviler, Trk solu ve Ergenekon (Rasim Ozan Ktahyal)

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

Madmak devletin diliyle anmayalm! (Rasim Ozan Ktahyal)

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

Ergenekon Failleri, Madmak Katilleri (Rasim Ozan Ktahyal)

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

Alev markl (Katrin Baskiotis)

Resim: Trabzondaki Atatrk Kkndeki harita

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

2011den bir gazete (Kimse haberim yoktu demesin diye)

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

Aleviler Ama Namuslu nsanlar (Cemile Bayraktar )

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik

Alevilik: Ortak aclardan bir kimlik