I

U svojoj albi na prvostepenu presudu protiv Duka Tadia, tuilatvo je kao jedan od razloga albe navelo: Veina lanova pretresnog vijea pogrijeila je kada je odluila da rtve djela optuenog ne uivaju zatitu tekih krenja enevskih konvencija od 12. augusta 1949. obuhvaenih lanom dva statuta Meunarodnog tribunala. Pogledajmo o emu se ovdje zapravo radi: 1. U lanu dva statuta Meunarodnog tribunala navodi se: Meunarodni tribunal ima ovlatenje da kazneno goni osobe koje su poinile, ili naredile da se poine teka krenja enevskih konvencija od 12 augusta 1949. i to slijedea djela poinjena protiv osoba ili imovine zatienih odredbama enevskih konvencija: (a) namjerno ubistvo; (b) muenje, ili neovjeno postupanje, ukljuujui bioloke eksperimente; (c) namjerno prouzrokovanje tekih patnji, ili ozbiljnih povreda za tijelo I zdravlje; (d) unitenje i otuivanje imovine u velikoj razmjeri, a da to nije opravdano vojnim potrebama, uinjeno svojevoljno i hotimino (e) prisiljavanje ratnog zarobljenika, ili civila, da slui u neprijateljskim snagama; (f) namjerno uskraivanje ratnom zarobljeniku, ili civilu, pravo na pravino i nepristrasno suenje; (g) nezakonita deportacija, ili premjetanje, ili nezakonito zatoavanje civila; (h) uzimanje civila za taoce. 2. lan 4. etvrte enevske konvencije, a na koji se odnosi presuda protiv Duka Tadia, u svom uvodnom dijelu, kae: Osobe zatiene Konvencijom su one koje se u bilo kojem momentu i na bilo koji nain nau u sluaju konflikta, ili okupacije, u rukama strane konflikta, ili okupatora, iji nisu dravljani. 3. U predmetu pred prvostepenim vijeem, pretresno vijee donijelo je odluku u odnosu 2:1, da se rat voen na podruju Bosne i Hercegovine od 19. maja 1992. godine ne moe smatrati meunarodnim sukobom, iako je sukob prije ovog datuma imao obiljeja meunarodnog sukoba. Shodno tome, lan 2. statuta Meunarodnog tribunala, pozivajui se na lan 4. etvrte enevske konvencije nije se mogao primijeniti u sluaju protiv Duka Tadia iz slijedeih razloga: a) Vremenski period u kome je Duko Tadi poinio zloine je vremenski period u kome je sud odredio nepostojanje meunarodnog sukoba izmeu Bosne i Hercegovine i FRJ. Naime, od 19. maja 1992. snage JNA su se povukle iz BiH, a ratna dejstva na podruju BiH za srpsku stranu nastavila je VRS iji je Duko Tadi bio lan. Sud je u odnosu 2:1 zakljuio da VRS nije bila produena ruka FRJ, odnosno JNA (JV). Time je implicirano, iako ne i izriito navedeno, da je sukob u tom periodu bio graanski sukob izmeu vojski dvije etnike grupe u Bosni i Hercegovini, a ne meunarodni sukob. b) lan etiri enevske konvencije kao zatieni objekat uzima iskljuivo osobe razliitog dravljanstva od dravljanstva okupatora, ili strane u sukobu. Kako je stranom u sukobu od 19.

maja 1992. godine smatrana VRS ije je dravljanstvo bosansko-hercegovako, a za osobe koje su bile rtve Tadievih zloina je dravljanstvo bilo isto, sud je zakljuio da te osobe ne potpadaju pod zatitu lana 2 statuta meunarodnog Tribunala u odnosu na lan 4. etvrte enevske konvencije. 4. Predsjedavajua sudskog vijea u prvostepenom postupku iznijela je svoje neslagajue miljenje oko karaktera sukoba u BiH nakon 19. maja 1992. godine. Za nju je sukob i poslije ovog datuma imao karakter meunarodnog sukoba, odnosno VRS je bila produena ruka JNA (JV), odnosno FRJ, te su samim time i zloini Duka Tadia potpadali pod lan 2. statuta meunarodnog tribunala u vezi sa lanom 4. etvrte enevske konvencije.

II
Tuilatvo je u albenom postupku zahtijevalo da se preinai odluka o tome da zloini Duka Tadia ne potpadaju pod lan 2. statuta meunarodnog tribunala i zahtijevalo da se isti osudi po onim takama optunice koje se odnose na ovaj lan, a za koje je u prvostepenom postupku bio osloboen. Tokom prvostepenog postupka, odluujui po takama optunice koje su se odnosile na lan 2. statuta meunarodnog Tribunala, vijee je za osnov presuivanja (precedent) uzelo tzv. efektivnu kontrolu u sluaju Nikaragva protiv SAD. Ovaj sluaj odnosio se na vojna i paravojna dejstva Kontraa za koje je Nikaragva tvrdila da su bili pod direktnom kontrolom SAD-a i stoga zahtijevala odgovornost SAD-a za zloine koje su Kontrai poinili. U ovom sluaju tube Nikaragve su odbaene nakon to je sud primijenio principe efektivne kontrole i princip agencije1 na sluaj, pri emu je utvrdio da nijedan od ovih principa ne dovodi do zakljuka koji bi bio izvan razumne sumnje o odgovornosti SAD-a za djela koja su Kontrai poinili u Nikaragvi. Iste principe je primijenilo i prvostepeno vijee u sluaju Tadi, te dolo do zakljuka da ne postoji dovoljno dokaza koji bi upuivali na to da je VRS bila pod efektivnom kontrolom FRJ, ili VJ. Meutim, kako je to tuilatvo navelo u svojoj apelaciji, prvostepeno vijee je napravilo propuste u nekoliko stvari: a) Na prvom mjestu tuilatvo smatra da je prvostepeno vijee pogrijeilo uzevi za osnov presuivanja princip efektivne kontrole, te da se umjesto toga trebalo uputiti na odredbe enevskih konvencija, principe i autoritete meunarodnog humanitarnog prava, uz pomo kojih se po tuilatvu mogao uspostaviti princip oigledne povezanosti.2 b) Nikaragvanski sluaj je po tuilatvu bio pogrean precedent za predmet Tadi iz razloga jer je njegova sutina bila u odgovornosti drave, a ne odgovornosti pojedinca, kako je to sluaj u predmetu Tadi. Nadalje, u sluaju Nikaragva sud nije naveo koja pravila se konkretno odnose na taj predmet, nego se slijepo drao samo lana 3. iz enevske konvencije i za njega smatrao da
1

Pretpostavljam da se princip agencije odnosi na princip da su Kontrai u Nikaragvi bili agencija, elija amerike vlade, a princip efektivne kontrole da su Kontrai bili pod direktnom kontrolom vlade SAD. 2 Povezanosti VRS sa SRJ i VJ.

se odnosi na cijeli Nikaragvanski sukob, pri tome vjeto izbjegavi da precizira pravila koja bi se odnosila na sluaj Nikaragva. c) Nadalje, tuilatvo smatra da je vijee moglo uz pomo sadraja enevskih konvencija, principa i pravila meunarodnog humanitarnog prava zakljuiti o individualnoj odgovornosti Duka Tadia za teko krenje pravila enevskih konvencija, a uvezi sa lanom 2 statuta me. Tribunala. Meutim, tuilatvo se slae da je prethodno potrebno utvrditi oiglednu povezanost izmeu VRS i VJ, odnosno FRJ. d) Tuilatvo tvrdi da je oigledna povezanost VRS sa VJ i FRJ zadovoljena iz injenica sluaja Tadi. Osim toga tuilatvo naglaava da je prvostepeno vijee oslanjajui se na sluaj Nikaragva propustilo u cjelosti upotrijebiti sva mjerila iz tog sluaja. Propust se sastojao u tome to je sud u Nikaragvi osim principa efektivne kontrole upotrijebio i princip agencije, to prvostepeno vijee nije uradilo u sluaju Tadi. Po tuilatvu je princip agencije bolji standard od principa efektivne kontrole za uspostavljanje veze u sluaju Tadi. III U konanici albeno vijee je odluilo slijedee: 1.) Apelaciono vijee smatra da je i poslije 19. maja 1992. godine postojala veza izmeu iz JNA formirane VJ, te SRJ na jednoj i VRS na drugoj strani. Ta veza se po apelacionom vijeu ogleda u kontroli i to putem slijedeih elemenata: a) premjetanje bivih oficira JNA koji nisu bili bosanskog porijekla u odgovarajue jedinice VRS; b) isplaivanje plata bosanskim i nebosanskim oficirima u VRS od strane FRJ (Srbija i Crna Gora). 2.) Nakon 19. maja 1992. prema miljenju apelacionog vijea ne moe se utvrditi da su VJ i VRS bile dvije razliite vojske to se potkrepljuje slijedeim: a) zadravanje iste komandne strukture i preobraaj dijela JNA u VRS sa ciljem da se veliki dio srba koji nisu iz Bosne zadri u njoj kao oruana snaga; b) struktura i inovi VJ i VRS bili su identini, direktive i supervizija za VRS stizali su od FRJ i VJ, shodno tome VRS bila je odraz strategija i taktika smiljenih od VJ/JNA/FRJ; c) shodno dokazima moe se zakljuiti da su dijelovi VJ bili umijeani u oruani sukob u Bosni i nakon 19. maja 1992, te pri tome pruali podrku VRS; d) Nepraktino je misliti da je podrka JNA/VJ/SRJ za VRS prestala preko noi odmah nakon 19.5.1992. 3.) Uspostavljanje VRS je prema miljenju apelacionog vijea bilo napravljeno u svrhu nastavka ispunjenja politikih i vojnih ciljeva FRJ. 4.) Iz dokaza je vidljivo da saradnja i koordinacija izmeu VJ i VRS nisu bile jedine karakteristike njihovog odnosa. VRS je i dalje bila pod kontrolom generaltaba VJ iz Beograda. Dokazi su potvrdili da je i nakon 19. maja 1992. postojala direktna veza izmeu Pala i Beograda

5.) Postojanje karakteristike zajednikih vojnih ciljeva uvruje povezanost VJ i VRS. Usljed zajednikih vojnih ciljeva VJ i VRS nedostatak nareenja kojima bi VJ preinaila, ili promijenila odluke VRS, nisu relevantan dokaz3. 6.) Isplaivanja plata iz Beograda moe se poistovijetiti prema miljenju apelacionog vijea sa kontrolom VRS od SRJ. Tuilatvo je osim toga dokazalo da je za cijelo vrijeme sukoba FRJ pokuala sakriti svoje uee u ratu u Bosni. 7.) Apelaciono vijee smatra da je VRS u potpunosti ovisila o FRJ/VJ i njihovoj logistikoj, vojnoj pomoi, a u svrhu ostvarenja vojnih ciljeva u Bosni. 8.) Apelaciono vijee je u svom razmatranju zakljuilo da: Precizno nareenje jedne drave odreenoj vojnoj strukturi nije zahtjev meunarodnog prava kako bi se uspostavila veza izmeu njih. U kontekstu sluaja nije potrebno da je FRJ izdala konkretna nareenja vojsci bosanskih srba za napade, ili da su oni planirani od strane FRJ/JNA/VJ. Dovoljno je pokazati da su FRJ/JNA/VJ imale openitu kontrolu nad vojskom bosanskih srba. Takva kontrola nije se samo ispoljavala u finansijskoj, logistikoj i drugoj podrci, nego i u openitoj direkciji, koordinaciji i superviziji VRS. Takva vrsta kontrole dovoljna je za zadovoljavanje kriterija meunarodnog prava. 9.) Dodatan dokaz koji indirektno potvruje injenicu kontrole sadran je u potpisivanju Dejtonskog sporazuma pri emu su za bosanske srbe o njihovim stratekim interesima u Bosni odluivali i stavljali svoje potpise predstavnici iz Srbije. 10.) S obzirom na navedeno apelaciono vijee presuuje: Za period koji je relevantan za ovaj sluaj (1992.) oruane snage Republike Srpske treba smatrati kao vojne snage koje su djelovale pod openitom kontrolom i u ime FRJ. S obzirom na to se oruani konflikt izmeu bosanskih Srba i centralne vlasti BiH mora smatrati meunarodnim oruanim konfliktom. 11.) S obzirom da je zadovoljen uslov meunarodnog oruanog konflikta, i kako se snage bosanskih srba imaju smatrati produenom rukom SRJ/JNA/VJ, osobe koje su se nalazile u rukama vojske bosanskih srba, iako naelno istog dravljanstva kao i vojska koja ih je zarobila, se imaju smatrati osobama razliitog dravljanstva od vojske koja je produena ruka druge drave, odnosno vojne strukture. 12.) Prema tome Duko Tadi kao pripadnik VRS je kriv za teko krenje enevskih konvencija i krivina djela koja proizilaze iz toga u optunici.

Prvostepeno vijee je smatralo da je nepostojanje ovakvih nareenja nakon 19.5.1992. dodatno potkrijepilo injenicu da nije postojala veza nakon ovog datuma izmeu VJ i VRS.