TINGKATAN 2: BAB 4 KEKAYAAN EKONOMI SARAWAK MENDORONG PENJAJAHAN KELUARGA BROOKE 1 Pangeran Indera Mahkota telah dilantik oleh

Sultan Brunei pada tahun 1830-an untuk mentadbir Sarawak. Mengapakah sultan Brunai melantik beliau ? Mengukuhkan pengaruh B Menguasai hasil antimoni ! Menghapuskan kegiatan lanun " Menghapuskan pemberontakan Siapakah pembesar Sarawak $ang memimpin orang mela$u menentang Pengeran Indera Mahkota ? "atu Bandar B "atu Patinggi li ! "atu %emenggung " Pengeran &a'a Muda (ashim

18./

Sultan -mar li Sai+uddin mengiktira+ *ames Brooke sebagai &a'a Sarawak $ang merdeka
Sultan -mar li Sai+iddin mengiktira+ per'an'ian antara Pangran &a'a Muda (ashim dengan *ames Brooke

18.#

18.1

Pangeran &a'a Muda (ashim melantik *ames Brooke sebagai )abenor dan &a'a Sarawak.
Pengaran &a'a Muda (ashim meminta bantuan *ames Brooke untuk menamatkan penentangan di Sarawak

18.0
3

)aris masa di atas menun'ukkan peringkat pengukuhan kuasa *ames Brooke di Sarawak. pakah +aktor ke'a$aan *ames Brooke mengukuhkan kuasa di Sarawak ? ,eka$aan kewangan B ,ekuatan ketenteraan ! ,emahiran berdagang " ,ehebatn berdiplomasi

,aum Mela$u Iban !ina .

Bidang peker'aan Pentadbiran ,etenteran Perdagangan

*adual di atas menerangkan dasar pe0ah dan perintah $ang dilaksanakan semasa pentadbiran keluarga Brooke di Sarawak. pakah kesan pelaksanaan dasar tersebut ? Meningkatkan tara+ hidup B Men'amin perpaduan rak$at ! Mengukuhkan kedudukan pemerintah " Mempelbagaikan kemahiran penduduk

1813

Penentangan di Saribas dan Batang 3upar.

18/1

Masalah keka0auan di sepan'ang Sungai &a'ang.

1883

Pembunuhan beberapa orang peniaga Sarawak oleh orang Murut di lembangan Sungai %rusan.
!harles Brooke membeli 3awas daripada Sultan (ashim *alal

1201
1

)aris masa di atas menun'ukkan kawasan $ang dikuasai oleh keluarga Brooke dari tahun 1813 hingga tahun 1201. pakah +aktor utama $ang membantu keluarga Brooke meluaskan kawasan 'a'ahan mereka ? Sultan Brunei B Peniaga Sarawak ! ngkatan tentera " Pemberontak tempatan ,etua kaum bumiputera dilantik dalam Ma'lis %ertinggi pentadbiran keluarga Brooke. pakah tu'uan perlantikan tersebut ? Peluang peker'aan kepada pemimpin bumiputera B Peluang sama rata dalam pentadbiran keluarga Brooke ! Peluang pemimpin bumiputera bersuara dalam pentadbiran " Peluang lebih ramai pemimpin bumiputera dalam pentadbiran

Perlembagaan Sarawak 12.1 Ma'lis 4egeri diberi kuasa meluluskan undang-undang dan mengurus kewangan !hales 5$ner Brooke men$erahkan kuasa mutlak kepada Ma'lis %ertinggi dan Ma'lis 4egeri

*adual di atas menun'ukkan perlembagaan bertulis pertama bagi negeri Sarawak. pakah kepentingan perlembagaan di atas ? Membangunkan ekonomi B Membentuk perpaduan kaum ! Mengurangkan kos pentadbiran " Mewu'udkan pemerintahan rak$at Pada #. September 12.17 !harles 5$ner Brooke telah mengis$tiharkan perlembagaan Sarawak. Mengapakah perlembagaan Sarawak tidak sempat dilaksanakan ? Perang "unia ,edua meletus B Perlembagaan terpaksa ditulis semula ! Pemberontak menghalang pelaksanaan perlembagaan " Peralihan kuasa pemeritah menghalang pelaksanaan perlembagaan ntimoni ialah logam $ang berharga di Sarawak. "imanakan kawasan perlombongan antimoni utama di Sarawak ? Bau dan ,u0hing B ,u0hing dan Sibu ! Bau dan Sungai &a'ang " Sungai &a'ang dan ,u0hing Mengapakah bilangan sekolah "a$ak tidak bertambah di Sarawak ? Brooke mahu mengekalkan 0ara hidup tradisional orang "a$ak B Brooke mengutamakan pembinaan sekolah Mela$u ! -rang "a$ak menghalang pembinaan sekolah " -rang "a$ak enggan datang ke sekolah Kaum !ina Bumiputera Petempatan ,awasan Bandar ,awasan Perdalaman

8.

10

11

Maklumat di atas mengambarkan petempatan kaum semasa pemerintahan Brooke di Sarawak. pakah kesan petempatan tersebut kepada mas$arakat Sarawak ? Perpaduan rak$at sukar di0apai B ,ehidupan rak$at semakin baik ! ,ehidupan rak$at semakin sukar " Pentadbiran Brooke semakin lemah

Ma !"# Te$t"n%%" &esiden Bahagian Pertama 8mpat orang "atu Mela$u

Ma !"# Ne%e$" ,etua kaum bumiputera

Ma !"# Ba&a%"an &esiden Penolong &esiden Penolong Pegawai "aerah Pegawai nak 4egeri ,etua ,ampung

1#

Berdasarkan maklumat di atas7 apakah tu'uan penglibatan pemimpin tempatandalam pentadbiran Brooke ? Memberi peluang pemimpin tempatan terlibat dalam pentadbiran B Memberi peluang pemimpin tempatan mema'ukan ekonomi ! Memberi peluang pemimpin tempatan mema'ukan pela'aran " Memberi peluang pemimpin tempatan terlibat dalam ketenteraan Beliau ialah seorang bekas tentera S(%I $ang pernah terlibat dalam peperangan di Burma.

13

Berdasarkan maklumat di atas7 siapakah tokoh $ang dimaksudkan ? !harles 5$ner Brooke B !harles *ohnson ! !harles Brooke " *ames Brooke S"#tem Penta'("$an '" Sa$a)a* Sebelum kurun ke 12 Sarawak ditadbir oleh pembesar tempatan Selepas kurun ke 12 Sarawak ditadbir oleh pembesar Brunei

1.

*adual di atas meru'uk perubahan sistem pentadbiran $ang berlaku di Sarawak sebelum pemerintahan *ames Brooke. Mengapakah dasar tersebut berubah ? Bimbang Sarawak membebaskan diri dari kekuasaan Brunei B Bagi menghadkan kemasukan orang !ina ke Sarawak ! %akut Sarawak dikuasai oleh Sultan Sulu " %u'uan menguasai keka$aan Sarawak

Per'an'ian antara Pangeran &a'a Muda (ashim dengan *ames Brooke pada tahun 18.1.
11 ntara berikut7 manakah $ang merupakan s$arat per'an'ian di atas ? I Sultan Brunei mengiktira+ *ames Brooke sebagai &a'a Putih Sarawak II *ames Brooke akan memba$ar #100 dolar setiap tahun kepada baginda III *ames Brooke memerintah Sarawak dan menguasai segala hasiln$a I5 *ames Brooke harus menghormati dan memelihara undang-undang dan adat istiadat orang Mela$u

I dan II B II dan III ! III dan I5 " I dan I5

1/

"atu Patinggi "atu Bandar "atu %emenggung

4ama-nama di atas ialah pemimpin tempatan $ang terlibat dalam pentadbiran Brooke. Mengapakah *ames Brooke melibatkan pemimpin tempatan dalam pentadbirann$a ? Mendapatkan sokongan orang tempatan B Mengurangkan krisis kewangan ! Meli0inkan pentadbiran " Mema'ukan ekonomi Pemerintahan keluarga Brooke tidak menggalakkan kemasukan pelabur luar se0ara besarbesaran. Mengapa keluarga Brooke bertindak demikian ? Mengamal dasar tutup pintu B Mengelakkan pemberontakan ! Mengurangkan kenaikan 0ukai " Men'aga kepentingan ekonomi mereka

16

,apur barus7 rotan7 damar7 getah 'elutung7 dan ka$u balak

18 Pada tahun 12.0 Maktab Perguruan ,ent didirikan di Sarawak. pakah tu'uan Maktab Perguruan ini di dirikan ? Melatih guru sekolah Inggeris B Melatih guru sekolah Mela$u ! Melatih guru sekolah %amil " Melatih guru sekolah !ina Mengapakah sarang burung mendapat permintaan tinggi di pasaran ? I (arga $ang tinggi II Mudah didapati III (arga $ang murah I5 Mempun$ai pelbagai khasiat I dan II B II dan III ! III dan I5 " I dan I5

12

#0

8mas ntimoni rang Batu

Senarai di atas merupakan hasil galian di Sarawak. "imanakah emas di lombong ? Bau B Miri ! Sibu

" 3utong

JAWAPAN BAB 4 TINGKATAN 2 BI3 1 # 3 . 1 / 6 8 2 10 * 9 P 4 " B B B ! " M:, S:& % 6/ 66 80 2# 81 8. 8/ 8/ 21 2. BI3 11 1# 13 1. 11 1/ 16 18 12 #0 * 9 P 4 M:, S:& % 2# 8. 68 6/ 62 83 86 21 88 20 ; 21

" " ! " B "