Chng 5 THNG K NGUYN VT LIU TRONG DOANH NGHIP Nguyn vt liu l mt b phn quan trng trong yu t u vo, ca qu trnh

sn xut sn phm ca doanh nghip. Tit kim gim bt chi ph c lin quan n nguyn vt liu l iu kin quan trng h gi thnh sn phm, tng tch lu v tng li nhun cho doanh nghip. 5.1. NGHA, NHIM V CA THNG K NGUYN VT LIU (NVL) TRONG DOANH NGHIP 5.1.1. ngha Mun cho hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip tin hnh c u n, lin tc phi m bo cung cp, d tr y cc loi NVL, nng lng, v mt s lng, kp thi v mt thi gian v m bo v mt cht lng. Thng k tnh hnh cung cp, d tr v s dng NVL ca doanh nghip c ngha quan trng trong hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip: - Phn nh tnh hnh cung cp d tr NVL, m bo cho sn xut kinh doanh ca doanh nghip. - Phn nh mc tiu hao NVL cho mt n v sn phm, qua doanh nghip kim tra tnh hnh s dng NVL tit kim pht huy, hay lng ph c bin php khc phc. - Phn nh hiu qu s dng NVL trong sn xut ca doanh nghip. 5.1.2. Nhim v Thng k NVL cn thc hin tt cc nhim v ch yu sau: - Kim tra tnh hnh thc hin k hoch cung cp NVL, i chiu vi tnh hnh sn xut kinh doanh v tnh hnh d tr NVL trong kho kp thi bo co cho b phn thu mua c bin php khc phc kp thi. - Thng k phn tch tnh hnh d tr, nht l nhng loi NVL ch yu, NVL chin lc v NVL theo ma, v c k hoch thu mua v d tr. -Thng k nh gi tnh hnh s dng v nh mc tiu hao NVL cho mt n v sn phm, c bin php s dng tit kim NVL, gim gi thnh sn phm, tng li nhun, tng tch lu cho doanh nghip. 5.2. PHN LOI NVL Phn loi NVL l vic sp xp cc loi NVL thnh tng loi, tng th NVL, theo nhng tiu thc nht nh phc v cho yu cu qun l. Mi loi hnh doanh nghip, do tnh cht c th trong sn xut kinh doanh khc nhau nn s dng cc loi NVL cng khc nhau c v s lng ln t trng. 5.2.1. Cn c vo yu cu qun l NVL NVL bao gm:

80

- Nguyn liu, vt liu chnh: L loi NVL khi tham gia vo qu trnh sn xut kinh doanh s cu thnh nn thc th sn phm, ton b gi tr NVL c chuyn vo gi tr sn xut kinh doanh trong k. - Vt liu ph: L loi NVL c s dng trong sn xut lm tng cht lng sn phm, hon chnh sn phm hoc phc v cho cng vic qun l sn xut, . . . Cc loi NVL ny khng cu thnh nn thc th sn phm. - Nhin liu: L nhng loi c tc dng cung cp nhit lng trong qu trnh sn xut kinh doanh, phc v cho cng ngh sn xut, phng tin vn ti, cng tc qun l,Nhin liu c th tn ti th lng nh xng, du ; th rn nh than, ci, th kh nh gas - Ph tng thay th: L nhng loi NVL dng thay th, sa cha my mc thit b, phng tin vn ti, cng c, dng c, . . . - Thit b xy dng c bn: L nhng NVL c s dng cho cng vic xy dng c bn. i vi thit b xy dng c bn bao gm c thit b cn lp v thit b khng cn lp, cng c, kh c v vt kt cu dng lp t cho cng trnh xy dng c bn. - Ph liu: L cc loi NVL c thi ra t qu trnh sn xut kinh doanh ca doanh nghip, ph liu c th s dng vo nhng cng vic khc hay bn ra ngoi. 5.2.2. Cn c vo mc ch v cng dng ca NVL NNL chia lm: - NVL dng cho sn xut sn phm. - NVL dng cho phc v qun l sn xut. - NVL dng cho b phn bn hng. - NVL dng cho b phn qun l doanh nghip. 5.2.3. Cn c vo ngun gc, xut x nguyn vt liu NVL c chia thnh 2 loi: - NVL, vt liu mua ngoi. - Nguyn liu, vt liu t ch bin, gia cng. 5.3. THNG K THEO DI TNH HNH CUNG CP, D TR NVL M BO CHO QU TRNH SN XUT LIN TC 5.3.1. Thng k tnh hnh cung cp NVL NVL l yu t c bn ca qu trnh sn xut, m bo cung cp y NVL c v mt s lng, cht lng, chng loi, quy cch, thi gian l iu kin c tnh cht tin , ca s lin tc ca qu trnh sn xut kinh doanh ca doanh nghip. V vy, ta phi thng xuyn thng k tnh hnh cung cp NVL kp thi pht huy u im khc phc nhc im trong cng tc cung cp NVL. 5.3.1.1.Thng k tnh y v mt s lng ca vic cung cp NVL Yu cu u tin i vi vic cung ng NVL cho sn xut l phi m bo v s lng, ngha l nu cung cp vi s lng qu ln, d tha s gy ra ng vn (tr loi NVL c tnh cht thi v, chin lc) s dn n vic s dng vn km hiu

81

qu. Nhng, ngc li nu cung cp khng v s lng s nh hng n tnh lin tc ca qu trnh sn xut kinh doanh. Trong thc t nhiu doanh nghip khng hon thnh k hoch sn xut kinh doanh, phn ln nguyn nhn l do thiu NVL. thng k tnh hnh cung ng NVL v mt s lng ta cn tnh cc ch tiu sau: a. T l hon thnh k hoch cung cp NVL cho sn xut sn phm Cng thc: T l hon thnh k hoch cung cp NVL cho sn xut sn phm Trong : + M1: s lng NVL cung cp thc t + MK: s lng NVL cung cp theo k hoch. Ch tiu ny nh gi tnh hnh hon thnh k hoch cung ng NVL, cho tng loi NVL cng nh ton b khi lng NVL cung cp trong k. T l ny cng cao chng t tnh hnh cung ng NVL cho sn xut cng tt. b. Thi gian m bo NVL cho sn xut: L s ngy m c th m bo NVL cho qu trnh sn xut sn phm, cn c tnh l s lng sn phm d kin sn xut bnh qun mt ngy m, v mc tiu hao NVL cho mt n v sn phm. Cng thc: Thi gian m bo NVL cho sn xut Trong : + M1: s lng NVL cung cp theo thc t + m: mc tiu hao NVL cho mt n v sn phm. + q: khi lng sn phm sn xut. Ngoi vic cung cp y NVL v mt s lng, thng k cn nghin cu tnh hnh cung cp v mt chng loi, cht lng, v tnh ng b, kp thi v u n ca vic cung cp NVL. 5.3.1.2.Thng k tnh hnh cung cp NVL theo chng loi Mt trong nhng nguyn tc c bn ca vic thng k tnh hnh cung cp NVL theo chng loi l khng c ly s lng NVL cung cp tha b cho s lng NVL cung cp thiu, bi v mi loi NVL c tnh nng tc dng khc nhau. Khi phn tch tnh hnh cung cp tng loi NVL ch yu, cn phn bit loi NVL c th thay th c v loi NVL khng th thay th c. a. NVL c th thay th c: L loi NVL c gi tr s dng tng ng, khi s dng khng lm thay i ln n gi tr ca sn phm sn xut, khi phn tch loi NVL ny ngoi ch tiu s lng, cht lng, cn ch n ch tiu chi ph (gi c ca loi NVL thay th) = M1 m.q (5.2) = M1 MK x100% (5.1)

82

b. NVL khng th thay th c: L loi NVL m trong thc t khng c NVL khc thay th hoc thay th s lm thay i tnh nng, tc dng ca sn phm. 5.3.1.3.Thng k tnh hnh cung cp NVL v mt ng b Trong doanh nghip sn xut ra mt loi sn phm ta s dng nhiu loi NVL khc nhau v theo 1 t l nht nh, hn na mi loi NVL c tnh nng, tc dng khc nhau v chng khng th thay th cho nhau c. Chnh v vy cung cp NVL phi ng b, bi v c ng b th qu trnh sn xut kinh doanh ca doanh nghip mi lin tc khng b gin on v t hiu qu cao. V d 5.1: Phn tch, nh gi tnh cht ng b ca vic cung cp NVL theo ti liu ca bng sau Bng 5- 1 Tn NVL B t ng S a vt Tn S lng NVL cn nhp 300 120 5 S lng NVL nhp 270 144 4 T l cung ng NVL (%) 90 120 80 S lng NVL s dng c tnh theo tnh cht ng b S lng % 240 80 96 80 4 80

Qua ti liu bng 5.1, do t l cung cp NVL gia cc loi khng thng nht, v vy kh nng s dng cao nht c ba loi nguyn vt liu ch t 80%, (ph thuc vo t l cung cp ca nguyn vt liu sa l loi nguyn vt liu c kh nng cung cp thp nht 80%). Do kh nng thu mua, ngun hng cung cp v cc iu kin khc nn khng t c tnh ng b khi cung cp NVL theo yu cu sn xut. iu s dn n qu trnh sn xut trong k kh hon thnh m cn nh hng n kh nng sn xut trong k sau. 5.3.1.4. Thng k tnh hnh cung cp NVL v mt cht lng NVL cung cp trong doanh nghip cho sn xut kinh doanh khng nhng ch i hi v s lng, chng loi, ng b m cn i hi phi ng cht lng. Bi v, cht lng NVL tt hay xu s nh hng trc tip n cht lng sn phm, n nng sut lao ng (v phi ti ch li NVL), tc ng n gi thnh sn phm. Do , khi nhp NVL phi i chiu vi cc tiu chun qui nh, i chiu vi cc hp ng k nh gi NVL c p ng tiu chun, cht lng hay cha ng thi ta cng cn xem xt v mt qui cch ca tng loi NVL. 5.3.1.5. Kim tra, nh gi tnh hnh thc hin k hoch cung cp NVL theo yu cu kp thi u n Vic cung cp NVL cho cc doanh nghip khng th ch thc hin 1 ln, m trong k ngi ta t chc vic cung cp thnh nhiu ln, theo yu cu sn xut v kh nng t chc cung cp. Do vy vic cung cp NVL cn phi kp thi, ng hn v m bo cho qu trnh sn xut khng b gin on v thiu NVL, ngc li cng khng gy ng NVL, lm kh khn cho sn xut ca doanh nghip. 5.3.2. Thng k tnh hnh d tr NVL 5.3.2.1.V sao doanh nghip phi d tr NVL

83

Nh ta bit, c th tn ti v hot ng c tt c cc doanh nghip sn xut thuc mi lnh vc kinh t u cn phi d tr. S d phi c d tr l do hot ng ca cc doanh nghip lun din ra trong iu kin c bin ng v nhu cu, v thi gian sn xut, vn chuyn,. . .Do d tr s lm tng hiu qu hot ng sn xut kinh doanh khng b gin on sn xut, p ng bt k nhu cu no v s lng, cht lng, chng loi, thi gian cung cp. . . . Tuy nhin, iu khng c ngha l d tr cng nhiu cng tt, cho tt c mi hot ng sn xut, vic to ra mt lng d tr qu ln hoc qu nh u gy ra nhng thit hi v kinh t. V th, vn t ra l phi xc nh c mc d tr NVL hp l. 5.3.2.2 Cc nhn t nh hng n tnh hnh d tr NVL D tr NVL cho sn xut ph thuc vo rt nhiu nhn t khc nhau, cc nhn t ch yu nh hng n vic d tr NVL cho sn xut l: - Lng NVL s dng bnh qun trong mt ngy m: nhn t ny ph thuc vo quy m sn xut v nhu cu s dng, tnh hnh tng nng sut lao ng, cng tiu th v mc tiu hao NVL cho mt n v sn phm tit kim (lng ph) - Tnh hnh ti chnh ca doanh nghip. - Tnh cht thi v ca tnh hnh sn xut v cung cp NVL. - Gi c ca cc loi NVL cn d tr ti cc thi im. - Ngun cung cp NVL c m bo v mt s lng, cht lng, tin v thi gian cung cp. - Thi gian vn chuyn v qung ng vn chuyn - Kho tng, bn bi d tr NVL nht l cc khu vc trung tm, thnh ph v i vi cc loi NVL cng knh nh gch, ngi, st thp. v. v. . . Ngoi ra cn c mt s loi NVL do tnh cht c th khng th d tr ti ch c v d nh b tng ti, nha ng. Khi thng k tnh hnh d tr NVL, cn phn bit r cc loi d tr. Bi v, mi loi d tr c ni dung v ngha kinh t khc nhau do yu cu phn tch cng khc nhau. 5.3.2.3. Cc loi d tr NVL C ba loi d tr a. D tr thng xuyn:Loi d tr ny dng m bo NVL cho sn xut ca doanh nghip tin hnh c lin tc gia hai ln cung cp cch nhau ca b phn thu mua. D tr thng xuyn c m bo trong iu kin l lng NVL thc t nhp vo, v lng NVL thc t xut ra hng ngy trng vi k hoch ra. b. D tr bo him:Loi d tr ny cn phi c cho qu trnh sn xut ca doanh nghip c lin tc trong mt s trng hp sau: - Mc tiu dng NVL bnh qun trong mt ngy m thc t cao hn so vi k hoch. iu ny thng xy ra khi c s thay i k hoch sn xut theo chiu su hoc k hoch sn xut khng thay i nhng mc tiu hao NVL tng ln. - Lng NVL nhp gia 2 ln cung cp cch nhau thc t t hn k hoch (gi thuyt mc tiu hao NVL cho 1 n v sn phm v lng NVL cung cp vn nh c)

84

- S ngy cch nhau gia 2 ln cung cp thc t di hn so vi k hoch. Trn thc t s hnh thnh mc d tr ny, ch yu l do nguyn nhn cung cp NVL ca doanh nghip v ca cc nh cung cp khng n nh, do vy cc doanh nghip phi t chc tt khu cung cp m bo n mc ti a d tr bo him gp phn nng cao hiu qu s dng vn lu ng, nhng vn phi c d tr bo him. c. D tr theo thi v: m bo qu trnh sn xut kinh doanh c tin hnh lin tc, c bit i vi thi gian thu hoch cc sn phm nng, lm, thu sn, . . . Cc doanh nghip sn xut theo thi v, nh: ch, ma ng, thuc l, ht iu v cc loi hoa qu ng hp, n v thu hoch NVL cn xc nh tnh ton khi lng NVL cn thu mua d tr bo m cho k hoch sn xut c nm. Khi lng NVL thu mua ny trc khi a vo nhp kho cn phn loi, sng lc, ngm tm, sy kh, thi ct, v nhng cng on s ch khc, m bo cht lng NVL d tr trc khi a vo sn xut. 5.3.3. Thng tin v th trng NVL Ngoi vic thng k tnh hnh cung cp, d tr NVL, ch ng trong vic tm ngun NVL m bo cung cp kp thi, y v c hiu qu cc doanh nghip cn nm bt mt s thng tin cn thit v th trng NVL sau: 5.3.3.1. S khu vc th trng Doanh nghip cn bit s lng cc nh cung cp NVL cho doanh nghip, k c trong nc v nc ngoi. Ta cn ch quan tm n cc nh cung cp ln c kh nng nhiu, c NVL m bo cht lng, c uy tn cao v c th hp tc lu di. 5.3.3.2. S lng mt hng Ta cn quan tm n cc nh cung cp c th bn cho doanh nghip khi lng NVL ln, a dng v cc chng loi v m bo cht lng tt c bit l cc loi NVL chin lc v qu him. 5.3.3.3. Gi c NVL v bin ng v gi c Thng tin ny l yu t quan trng nht doanh nghip quyt nh la chn th trng hay nh cung cp NVL. Doanh nghip cn nm vng mc gi, v s thay i gi ca tng mt hng, tnh hnh bin ng gi trong mt khong thi gian nht nh ca cc loi NVL m doanh nghip ang s dng sn xut sn phm. Cc chnh sch a i, cc khon chit khu, chnh sch thu v t gi ngoi t khi mua NVL nc ngoi so vi trong nc. 5.3.3.4. Khong cch vn chuyn v phng thc chuyn ch NVL Hin nay chi ph nhin liu thng c xu hng tng v thay i thng xuyn, nn doanh nghip la chn ngun hng phi tnh qung ng vn chuyn, v nn la chn phng thc chuyn ch NVL cho thch hp, nht l i vi cc loi NVL cng knh, kh bo qun d h hng khi chuyn ch. Doanh nghip cn bit cc thng tin ny quyt nh vic nn mua NVL th trng no, nh cung cp no c li nht, gi thnh NVL r, i khi cng phi chp nhn mua NVL vi gi cao hn nhng vn chuyn gn v nhanh. Nu c th cc doanh nghip nn khai thc cc ngun lc ti ni sn xut. 5.4.THNG K PHNTCH TNH HNH S DNG NGUYN VT LIU TRONG DOANH NGHIP

85

S dng NVL l khu cui cng ca qun l NVL, khi lng NVL tiu dng vo sn xut rt ln, ph thuc hon ton vo kt qu trc tip v gin tip ca sn xut. Do vy s dng tit kim NVL l yu t quan trng trong vic h gi thnh sn phm, tng li nhun cho doanh nghip. gp phn s dng tit kim NVL, thng k s dng 2 ch tiu khi lng v gi tr NVL theo di kim tra tnh hnh s dng NVL, kp thi pht hin nhng hin tng lng ph c bin php qun l cht ch. 5.4.1. Cc ch tiu thng k tnh hnh s dng NVL 5.4.1.1. Ch tiu khi lng NVL xut dng trong k L ch tiu phn nh khi lng hin vt tng loi NVL thc t s dng vo sn xut trong k. Cng thc: M = mq Trong : + M: tng khi lng NVL s dng (xut dng) trong k. + m: mc tiu hao NVL bnh qun cho 1 n v sn phm. + q: khi lng tng loi sn phm sn xut trong k. 5.4.1.2. Ch tiu gi tr NVL s dng trong k L ch tiu biu hin bng tin ca ton b khi lng NVL thc t s dng vo sn xut trong k. Cng thc: M = s.m.q (5.4) Trong : + s - gi thnh n v tng loi NVL. 5.4.2. Kim tra, phn tch tnh hnh s dng tng khi lng NVL 5.4.2.1. Kim tra tnh hnh s dng tng khi lng NVL a. Theo phng php gin n - S tng i:
M1 x100% Mo

(5.3)

(5.5) (5.6)

- S tuyt i: M1 - Mo Trong : + M1: tng khi lng NVL s dng k bo co + Mo: tng khi lng NVL s dng k k hoch (gc). Nhn xt: Tnh hnh s dng NVL k bo co so vi k gc tng (gim)

Ch : M1, Mo: c th tnh theo n v hin vt, nu nghin cu cho mt loi NVL; hoc tnh theo n v gi tr nu tnh chung cho nhiu loi NVL. b. Theo phng php c lin h vi kt qu sn xut Theo phng php kim tra gin n mi ch cho ta nhn nh khi qut l tnh hnh s dng NVL k bo co so vi k gc tng hay gim, cha th kt lun ngay s

86

tng (gim) l tit kim hay lng ph. c kt lun chnh xc hn, cn tin hnh kim tra theo phng php c lin h vi kt qu sn xut. - S tng i:
M1 x100% Q Mo 1 Qo

(5.7)

- S tuyt i:
M1 (M o x Q1 ) Qo

(5.8)

Trong : + Q1: khi lng sn phm sn xut k thc t (bo co) + Qo: khi lng sn phm sn xut k k hoch (gc) Nhn xt: + Nu M 1 < ( M o x
Q1 ) Qo Q1 ) Qo Q1 ) Qo

Tnh hnh s dng NVL thc t so vi k hoch tit kim. + Nu M 1 > ( M o x

Tnh hnh s dng NVL thc t so vi k hoch lng ph + Nu M 1 = ( M o x

Tnh hnh s dng NVL thc t ng nh k hoch Ch : Khi kim tra tnh hnh s dng NVL theo phng php kt hp (lin h) vi kt qu sn xut, t l hon thnh k hoch sn xut c th tnh theo n v hin vt hay n v gi tr. 5.4.2.2. Phn tch tnh hnh s dng tng khi lng NVL Lng NVL tiu dng trong sn xut tng (gim) so vi nh mc ph thuc vo 3 yu t sau: - Mc tiu hao NVL cho mt n v sn phm (m) - Khi lng sn phm sn xut ra (q) - n gi tng loi NVL (s) a. Trng hp dng mt loi NVL sn xut sn phm Cng thc: Tng khi lng = NVL s dng M = mq T phng trnh kinh t trn, ta xy dng h thng ch s
87

(Mc tiu hao NVL cho 1 n v sn phm)

Khi lng sn phm sn xut (5.9)

- S tng i:
M1 = Mo

m q x m q m q m q
1 1 o 1

o 1

(5.10)

o o

- S tuyt i: (M1 - Mo) = ( m1q1 mo q1 ) +( mo q1 mo qo ) (1) Nhn xt: (1) Mc tng (gim) tng khi lng NVL s dng thc t so vi k hoch, do nh hng 2 nhn t: (2) Mc tng (gim) tng khi lng NVL s dng thc t so vi k hoch, do nh hng nhn t mc tiu hao NVL cho 1 n v sn phm thay i. (3) Mc tng (gim) tng khi lng NVL s dng thc t so vi k hoch, do nh hng nhn t khi lng sn phm sn xut. b.Trng hp dng nhiu loi NVL sn xut sn phm Trng hp ny tng khi lng NVL chi nh hng bi 3 nhn t: n gi tng loi NVL, mc tiu hao NVL cho mt n v sn phm v khi lng sn phm sn xut Ta c cng thc: Tng khi lng NVL s dng Gi: = (n gi x tng loi NVL Mc tiu hao NVL cho 1 n v sp x Khi lng sn phm sx (5.12) (2) (3) (5.11)

+ s: n gi tng loi NVL + m: mc tiu hao NVL cho 1 n v sn phm. + q: khi lng sn phm sn xut. Ta c phng trnh kinh t: - S tng i:
M1 = Mo

M=

s.m.q

T phng trnh kinh t trn ta xy dng h thng ch s:

s m q x s m q x s m q s m q s m q s m q
1 1 1 o 1 1 o o 1 1 o o 1 o

o 1

(5.13)

o o

- S tuyt i: (M1 - Mo) = ( s1m1q1 so m1q1 ) + ( so m1q1 so mo q1 ) + ( so mo q1 so mo qo ) (5.14)

Nhn xt: Mc tng (gim) tng khi lng NVL s dng thc t so vi k hoch do nh hng 3 nhn t:

88

- Mc tng (gim) tng khi lng NVL do nh hng ca n gi tng loi NVL thay i. - Mc tng (gim) tng khi lng NVL do nh hng ca mc tiu hao NVL cho 1 n v sn phm thay i. - Mc tng (gim) tng khi lng NVL do nh hng ca khi lng sn phm sn xut thay i. V d 5.2: C s liu v tnh hnh s dng NVL ca x nghip xy lp Y trong 2 k bo co nh sau: Bng 5-2 Cng vic b tng (m3) Loi NVL s dng Xi mng St 1x2 n v tnh kg kg m3 Mc tiu hao NVL cho mt n v sp KH 280 150 0,9 TT 270 145 0,85 n gi tng loi NVL (1.000) KH 1 12 160 TT 1,2 11,8 180 Khi lng cng vic hon thnh KH TT 100 120

Yu cu: Hy phn tch tnh hnh bin ng ca tng khi lng NVL s dng thc t so vi k hoch do nh hng 3 nhn t: n gi tng loi NVL, mc tiu hao NVL cho mt n v sn phm v khi lng sn phm sn xut. T s liu bng 5-2 ta tnh c: - M1 = - Mo =

s m q
1

1 1

= (1,2 x 270 + 11,8 x145 +180 x 0,85)x120 = 262.560 (1.000 ng)

s m q
o

o o

= (1 x 280 + 12 x 150 + 160 x 0,9) x100 = 222.400 (1.000 ng)

- Mo11 = so m1q1 = (1 x 270 +12 x145 + 160 x 0,85) x120 = 257.520 (1.000 ng) - Moo1 =

s m q
o

o 1

= (1 x 280 + 12 x 150 +160 x 0,9) x120 = 266.880 (1.000 ng)

Th s vo h thng ch s: - S tng i:
262.560 262.560 257.520 266.880 = x x 222.400 257.520 266.880 222.400

1,18 Hay:

= 1,019 x 0,965 x 1,2

118% = 101,9% x 96,5% x 120% (+18%) (+1,9%) (- 3,5%) (+20%)

89

- S tuyt i: (262.560 - 222.400) = ( 262.560 - 257.520) + (257.520 - 266.880) + (266.880 - 222.400) 40.160 = + 5.040 + (- 9.360) + 44.480 Nhn xt: Tng khi lng NVL s dng k thc t so vi k k hoch tng 18%, tng ng tng 40.160.000 ng do nh hng ca 3 nhn t: - n gi NVL k thc t so vi k k hoch tng 1,9 %, lm cho tng khi lng NVL s dng tng 5.040.000 ng. - Mc tiu hao NVL cho 1 n v sn phm k thc t so vi k k hoch gim 3,5%, lm cho tng khi lng NVL s dng gim 9.360.000 ng. - Khi lng sn phm sn xut thc t so vi k hoch tng 20%, lm cho tng khi lng NVL s dng tng 44.480.000 ng. 5.4.3. Phn tch tnh hnh thc hin nh mc tiu hao NVL cho mt n v sn phm Vic theo di v phn nh tnh hnh thc hin nh mc tiu hao NVL cho 1 n v sn phm l nhim v quan trng ca thng k NVL nhm xc nh mc tit kim hay lng ph NVL so vi nh mc. phn nh tnh hnh thc hin nh mc tiu hao NVL cho 1 n v sn phm ta xc nh cc ch s (Im) tu theo tng trng hp c th. 5.4.3.1. Trng hp s dng 1 loi NVL sn xut 1 loi sn phm Ch s c dng:
Im = m1 mK

(5.15) (5.16)

Chnh lch tuyt i: ( m1 m K ) Trong : + Im: ch s hon thnh mc tiu hao NVL + m1: mc tiu hao NVL cho 1 n v sn phm k thc t + mK: mc tiu hao NVL cho 1 n v sn phm k k hoch

Ch s ny phn nh mc tiu hao NVL cho mt n v sn phm tng hoc gim so vi k hoch mt lng tuyt i l bao nhiu. 5.4.3.2.Trng hp s dng 1 loi NVL sn xut nhiu loi sn phm Ch s c dng:
Im =

m q m q
K

1 1 1

(5.17)
1 1 K

Chnh lch tuyt i:

m q m

q1

(5.18)

90

Trong : + q1: khi lng tng loi sn phm theo thc t Ch s ny phn nh NVL hao ph sn xut ton b sn phm (tnh theo n v hin vt) thc t so vi k hoc tng hay gim. V d 5.3: C s liu v tnh hnh sn xut v s dng NVL ti nh my sn xut gm trong 2 k bo co nh sau: Bng 5-3 Sn phm Chn T Da Khi lng sn phm sn xut (sn phm) KH TT 500 1.000 1.000 1.200 700 1.500 nh mc tiu hao NVL sn xut sn phm (kg) KH TT 1 0,8 1,5 1,3 2,0 1,8

Yu cu: Phn tch tnh hnh thc hin nh mc tiu hao NVL sn xut 1 n v sn phm tnh chung cho c 3 loi sn phm Bi gii: Ta c: =
Im =

m q m q
K

1 1 1

0,8 x1.000 + 1,3 x1.200 + 1,8 x1.500 5.060 = = 0,87 (hay 87%) 1x1.000 + 1,5 x1.200 + 2 x1.500 5.800
m = 5 . 060 5 . 800

= -740 (kg)

Nhn xt: Do mc tiu hao cho 1 n v sn phm thc t so vi k hoch gim 13% lm cho tng khi lng nguyn vt liu t gim 740 kg. 5.4.3.3. Trng hp s dng nhiu loi NVL sn xut mt loi sn phm Ch s c dng:
Im =

Chnh lch tuyt i:

s m s m s m s
K 1 K K K 1

(5.19)
K

mK

(5.20)

Trong : + sK: n gi k hoch tng loi NVL Ch s ny phn nh chi ph NVL sn xut mt n v sn phm thc t so vi k hoch tng hay gim. 5.4.3.4. Trng hp s dng nhiu loi NVL sn xut nhiu loi sn phm Ch s c dng:

Chnh lch tuyt i:

s m q s m q s m q s
Im =
K 1 1 K K 1 K 1 1

(5.21)
K

mK q1

(5.22)

91

Ch s ny phn nh gi tr ton b NVL sn xut ton b sn phm k thc t so vi k k hoch tng hay gim. 5.4.4. Phn tch cc nhn t cu thnh trong mc tiu hao NVL sn xut mt n v sn phm 5.4.4.1. Cc nhn t cu thnh mc tiu hao NVL Lng NVL tiu dng cho sn xut sn phm ca doanh nghip khng th bin i hon ton thnh sn phm m thng bao gm 3 b phn sau: - Phn to thnh thc th sn phm (trng lng tinh ca sn phm , k hiu: g ) - Phn bin thnh ph liu khng th trnh khi trong qu trnh sn xut, v d nh mt ca, dm bo, g vn, st vn, hao ht, ct, xi mng, ( k hiu: f ) - Lng NVL hao ph cho sn phm hng, tnh cho mt n v sn phm k hiu: h) Nh (5.23) 5.4.4.2. Phn tch cc nhn t cu thnh mc tiu hao NVL T cng thc (5.23), phn tch tnh hnh bin ng ca cc nhn t cu thnh n mc tiu hao NVL cho 1 n v sn phm, ta s dng phng php h thng ch s - S tng i:
m1 g1 + f1 + h1 g o + f1 + h1 g o + f o + h1 = x x m0 g o + f1 + h1 g o + f o + h1 g o + f o + ho

vy:

+h

(5.24) (5.25)

- S tuyt i: (m1 - mo) = ( g1 + f1 + h1 g o + f1 + h1 ) +( g o + f1 + h1 g o + f o + h1 ) +( g o + f o + h1 g o + f o + ho )

Nhn xt: Mc tiu hao NVL cho mt n v sn phm k bo co so vi k gc tng (gim) do nh hng ca cc nhn t: - Do trng lng thc thay i - Do ph liu cho 1 n v sn phm thay i. - Do ph phm cho 1 n v sn phm thay i. Cu hi n tp 1. Nu ngha v nhim v ca thng k NVL. 2. Trnh by ni dung v yu cu ca vic nh gi tnh hnh cung cp NVL m bo cho qu trnh sn xut. 3. V sao cn phi d tr NVL? Phn loi d tr NVL. Nu r cc nguyn nhn nh hng n tnh hnh d tr NVL cho sn xut, xut cc bin php khc phc. 4. Trnh by ni dung, phng php phn tch, nh gi tnh hnh s dng NVL trong doanh nghip.
92

93