Enjeksiyon PDF

T.C.
MLL ETM BAKANLII

OP
(ORTA RETM PROJES)

HAYVAN SALII

ENJEKSYON

Ankara, 2009

Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller;
- Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn .. Karar ile onaylanan, Mesleki
ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak yaygnlatrlan
.. ait ereve retim programlarnda amalanan mesleki yeterlikleri
kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim materyalleridir (Ders Notlardr).
- Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye
rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve
gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda
uygulanmaya balanmtr.
- Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii
kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas
nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir.
- rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik
kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulalabilirler.
- Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr.
- Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda
satlamaz.

i

AIKLAMALAR ...............................................................................................................iii
GR .................................................................................................................................. 1
RENME FAALYET1 ................................................................................................ 3
1. LACIN ENJEKTRE EKLMES ............................................................................... 3
1.1. Uygulanacak lacn Ad ............................................................................................. 3
1.2. lacn Dozu................................................................................................................ 4
1.3. lalarn Uygulanma Yollar ...................................................................................... 6
1.3.1. Lokal Uygulama Yollar .......................................................................... 6
1.3.2. Sistemik Etki in Tercih Edilen Uygulama Yollar ................................. 6
1.4. lacn Uygulanma Zaman ve Skl .......................................................................... 8
1.5. lalarn Hazrlanmas ve Uygulanmas Srasnda Gvenliin Salanmas .................. 9
1.6. Ampulden la ekme Kurallar .............................................................................. 10
1.7. Flakondan la ekme Kurallar .............................................................................. 11
UYGULAMA FAALYET ........................................................................................... 13
LME VE DEERLENDRME ................................................................................. 21
RENME FAALYET2 .............................................................................................. 22
2. DER ENJEKSYON ............................................................................................... 22
2.1. Deri ......................................................................................................................... 22
2.1.1. Derinin Yaps ....................................................................................... 22
2.1.2. Trlere Gre Deri Kalnlklar ............................................................... 23
2.2. Deri i Enjeksiyon Teknii ..................................................................................... 24
2.3. Deri i Enjeksiyon Yaparken Dikkat Edilecek Hususlar.......................................... 26
2.4. Deri i Enjeksiyon Yaplmasn Gerektiren Durumlar ............................................. 26
RENME FAALYET3 .............................................................................................. 32
3. DER ALTIENJEKSYON ............................................................................................ 32
3.1. Deri Alt Enjeksiyon Uygulanan Blgeler ................................................................ 32
3.2. Deri Alt Enjeksiyon Teknii ................................................................................... 33
3.3. Deri Alt Enjeksiyon Yaparken Dikkat Edilecek Noktalar ........................................ 34
3.4. Deri Alt Enjeksiyon Yaplmasn Gerektiren durumlar ............................................ 35
RENME FAALYET-4 ............................................................................................... 39
4. KAS (NTRA MUSCULER) ENJEKSYON ........................................................... 39
4.1. Kas i (ntra-Muskuler) Enjeksiyon Uygulanacak Kaslar ........................................ 39
4.2. Kas ine Enjeksiyon Yapma Teknii ...................................................................... 40
4.4. Kas i Enjeksiyon Uygulanrken Dikkat Edilecek Noktalar .................................... 42
RENME FAALYET5 .............................................................................................. 46
5. DAMAR ENJEKSYON .......................................................................................... 46
5.1. Kullanlan Ara Gere ............................................................................................. 46
5.2. lalarn ntravenz Yolla Verilmesi ........................................................................ 47
5.3. ntravenz Uygulamalarda Kullanlan Venler .......................................................... 48
NDEKLER

ii
5.4. lalarn ntravenz Yolla Verilme Teknii .............................................................. 49
RENME FAALYET6 .............................................................................................. 56
6. EKEM ENJEKSYON ............................................................................................. 56
6.1. Eklemin Anatomik Yaps ....................................................................................... 56
6.2. Eklem ine Enjeksiyon Uygulama Teknii ............................................................. 57
MODL DEERLENDRME........................................................................................... 61
CEVAP ANAHTARLARI ................................................................................................. 63
KAYNAKA .................................................................................................................... 63

iii
AIKLAMALAR

KOD 640V00018
ALAN Hayvan Sal
DAL/MESLEK Veteriner Salk
MODLN ADI Enjeksiyon
MODLN TANIMI
Enjeksiyon yapmak iin hangi ilacn hangi yoldan
uygulanaca ve enjeksiyon yntemleri ile ilgili bilgi ve
becerilerin verildii renme materyalidir.
SRE 40/24
N KOUL
YETERLK Enjeksiyon yapmak
MODLN AMACI
Genel Ama:
Gerekli ortam ve donanm salandnda, tekniine uygun
olarak enjeksiyon yapabileceksiniz.

Amalar:
1. Enjektre ila ekebileceksiniz.
2. Deri ii enjeksiyon yapabileceksiniz.
3. Deri alt enjeksiyon yapabileceksiniz.
4. Kas ii enjeksiyon yapabileceksiniz.
5. Damar ii enjeksiyon yapabileceksiniz.
6. Eklem ii enjeksiyon yapabileceksiniz.
ETM RETM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI
Enjeksiyon yapabilmek iin gerekli donanmn bulunduu
laboratuar ve klinik ortam, hayvanclk yapan iletmeler,
mezbaha vb.
LME VE
DEERLENDRME
Modln iinde yer alan herhangi bir renme faaliyetinden
sonra, verilen lme aralar ile kendi kendinizi
deerlendireceksiniz.
Modl sonunda ise kazandnz bilgi ve beceriler
retmeniniz tarafndan llerek deerlendirilecektir.

AIKLAMALAR

iv

1

GR

Sevgili renci,

Bu modlde hayvan sal alannn temel ilemlerinden olan enjeksiyon yapmay
reneceksiniz. lalar hastalklardan korunma, tan ve tedavide kullanlmasna karn
yetenekli ve profesyonel ellerde uygulanmad zaman tehlikeli olabilmektedir. Ayrca,
ilalarn rasgele ve ar kullanm da nemli bir salk sorunudur. Bu adan hayvan sal
ilalarnn doru ve gvenli bir ekilde kullanlmasnda veteriner salk teknisyenine nemli
grevler dmektedir.

lalar uygulamak ve etkilerini gzlemlemek veteriner salk teknisyeninin en nemli
grevlerinden birisidir. Teknisyen ilalarn yapsn, lokal ve sistemik etkisini, ilacn verili
nedenini, beklenen etkiyi ve ar doz veya toksik birikime bal belirtileri bilmelidir.
Bununla birlikte; hayvann ilaca kar olan zel durumunu, ilalarn etki ve dozunu
deitiren faktrler ile ilalarn uygulamaya hazr hale getirilmesini de bilmelidir. Bir ila
enjekte edildiinde beklenen tedavi edici etki ile birlikte baz yan etkiler de grlebilir.
Enjeksiyonu yapan kii, bu etkilerin neler olduunu ve beklenmeyen bir etki oluursa ne
yapacan bilmelidir.

Hayvan salnda ilalarn enjeksiyon eklinde uygulanmas yaygndr.
Tedavidalarn enjeksiyon eklinde hayvana uygulanmasnn, istenen etkinin daha abuk
ortaya kmas ve uygulama kolayl gibi nemli avantajlar vardr.

Bu modl tamamladnzda; enjeksiyon yapabilmek iin ilacn enjektre ekilmesi
esnasnda bilmeniz gereken nemli noktalar, deri ii, deri alt, kas ii, damar ii ve eklem ii
enjeksiyon yapma tekniklerini ve bu enjeksiyon tekniklerinin uygulanaca durumlar
hakknda bilgi ve beceriye sahip olacaksnz. Yetenek ve tecrbelerinizi gelitirerek bu
alanda donanml ve baarl birer meslek eleman olmanz dilerim.
GR

2

3
RENME FAALYET1

Gerekli ortam ve donanm salandnda tekniine uygun olarak ilac enjektre
ekebileceksiniz.

Enjeksiyonu yapacak salk grevlisinin uygulama ncesi ve esnasnda dikkat
etmesi gereken hususlar aratrarak elde ettiiniz bilgileri snftaki
arkadalarnzla paylanz.

1. LACIN ENJEKTRE EKLMES

la/drog; hastalklardan korumak, tan koymak, belirtileri gidermek ve tedavi etmek
iin kullanlan kimyasal maddelerdir.

lacn etkisi, ilacn vcuda verili yoluyla ilgilidir. Bir ilacn uygulanmasnda tercih
edilen yol baka bir ila iin uygun olmayabilir. Bu nedenle ilalarn vcuda verili
yntemleri iyi bilinmelidir. lalar; az, inhalasyon, mukoz membran, deri ve enjeksiyon
olmak zere be yolla verilebilir.

Enjeksiyon, bir svy ine ve rnga yardmyla deriyi delerek insan ve hayvan
vcuduna zerk etme ilemine verilen isimdir.

1.1. Uygulanacak lacn Ad

lalarn ounun birka ismi vardr. Bu isimler 3 ana grupta toplanr:

Genel isim: Dnya apnda standardize edilmi, ilalarn birleimi ve
hazrlanma usullerini anlatan kitaplarda ya da dier resmi yaynlarda
listelenmi olan bir isimdir tibiyotikler, analjezikler, antialerjikler vb.

Ticari isim (markas) : Genellikle retici firma tarafndan verilen isimdir.
lalar deiik retici tarafndan pazarlandnda deiik ticari isme sahip
olabilirler.
Kimyasal (jenerik) isim : lalarn genellikle uzun ve karmak olan
kimyasal addr: Asetilsalisilik asit (ASA).

rnein tetrasiklin, hayvan salnda ok kullanlan antibiyotik tr bir ilatr.
AMA
ARATIRMA
RENME FAALYET1

4
- Genel ismi : Tetracycline, antibiyotik
- Ticari isimleri : Achromycin, cyclopar, mystcelin, sumycin
- Kimyasal ismi : 4-dimethylamino-1,4,4a,5,5a,6,11,12a-octahydro-3,6-
10,12,12a-pentahydroxs-6-methyl-1,11-dioxo-2-naphthacenecarboxamide

1.2. lacn Dozu

Doz: Hastada belli bir zamanda beklenen biyolojik yant (farmakodinamik etki)
oluturabilmek iin gerekli olan ila miktar olarak tanmlanr. la organizmada znr
ekilde bulunur ve etkisini etki blgesi veya reseptre ulatnda gsterir. Buna gre doz
etki blgesinde farmakodinamik etki iin etkin younluu salamaya yeterli olan ila miktar
olarak tanmlanr.

Tedavi veya koruyucu amal kullanlacak olan ila, yetersiz saaltm ve baz
durumlarda direnlilie neden olabilen yetersiz tedavi edici dozlardan kanlarak, nerilen
doz ve uygulama ekline gre kullanlmaldr. Doru uygulama tedavinin baarszlklarn
engellerken, rnn potansiyel etkisinin en yksek ekilde ortaya kmasn salamaktadr.
Dozajn, verili yoluna uygun olup olmad kontrol edilmelidir. Verilecek ilacn dozu doru
olarak llmelidir.

lalarn verili dozunu etkileyen faktrler aada belirtilmitir.

Hayvann ya ve vcut arl: Yeni domu ve genlerde ilalarn
biyotrasformasyonu ve vcuttan atlmalarna ilikin mekanizmalar yeterince
gelimemi, yallarda ise bunlarn etkinlii azalmtr. Vcut arl ilacn
dald sv ve doku kesimi bakmndan nemlidir. Kk csseli
hayvanlarn ilalara tahamml iri yapl olanlara gre daha iyidir.

H ayvann tr: Hayvanlar arasnda bulunan genetik ve fizyolojik farkllk
sonucunda ilalarn etkileri nemli lde deiir. Tavanlar, azdan verilen
ve 10-15 insan ldrebilecek miktarda atropine dayanr. Kobaylar histamine
duyarl, fare ve rat olduka direnlidir. Penisilin, kan-beyin engelini
getiinden kobaylarda ok zehirlidir. Ayn ekilde morfin ve aspirin
kedilerde, linkomisin ise tavanlarda yan etkiye sahiptir.

Hayvann rk:

Collie rk kpekler ivermektine kar kan-beyin engelinin
fazla geirgen olmas nedeniyle daha duyarldr.

Kloralhidrat soukkanl at
rklarnda scakkanllara gre daha etkilidir.

Hayvann tolerans:

Baz ilalarn uzun sre kullanlmalarna bal olarak
balangtaki ila etkisinin giderek zayflad ve ayn iddette cevap
alabilmek iin ila dozunun giderek arttrlmas gerektii bilinmektedir. Bu
olay vcudun ilaca direnci olarak bilinir.

5
Duyarllk: Gebelikte ftal dolamn anne dolamna yakn ilgisi sebebiyle
ilalarn zellikle dalm hacimleri geniler. Karacierde
biyotransformasyonu yapan enzimlerin etkinlii ve burada deiiklie
urayan ilalarn safra kanallarna atlmas artar. Bbreklerden szlme ve
atlma olaylar da hzlanr. Gebelik ilerledike plazma proteinlerinin oran
giderek azalr. Benzimidazol antelmentikler, kortikosteroidler,
prostaglandinler, salisilatlar, cinsiyet hormonlar, tetrasiklinler, baz alar,
griseofulvin, ketokonazol, sitotoksik ilalar, ksilazin gibi ilalar gebelerde
kullanlmamaldr.

Hayvann durumu:

ok ve kalp yetmezlii hallerinde, dokular ve sindirim
kanalndan geen kan miktar azalacandan ilalarn sindirim kanalndan
emilmesi de azalr. Mide-barsak kanal hastalklarnda barsak kanal
demli olduundan, ilalarn emilmesi yine azalr. Ayn ey demli dokulara
enjeksiyon eklinde uygulanan ilalar iin de geerlidir. Karacier ve
bbrekleri bozuk olan bir hastada ilalar normal doz ve doz aralklarnda
kullanldklarnda kan ve dokulardaki younluklar normalin stne karak
istenmeyen etkilerin skl ve iddeti artar.

lacn atlm yolu ve birikimi: lalarn atldklar organ (bbrek, akcier,
karacier) hastalklarnda ve yetmezliklerinde doz ayarlamas yapmak gerekir.

lacn yaps ve ekli:

Sv ilalar kat haldekilerden daha kolay emilirler.
Mineral yalarla hazrlanan merhemlerin etkisi, hayvansal yalarla
hazrlananlardan daha zayftr. Antiseptiklerin alkoldeki zeltileri suyla
hazrlananlardan daha etkindir.

Bir ilacn etkisi partikl byklnn
klmesiyle artar.

lacn uygulama zaman ve yolu:

Sindirim kanalnda paralandklar iin
doal ve aside dayanksz penisilinler, tiroksin dndaki hormonlar,
gevienlerde kalp glikozidleri ve karacierde ilk gei etkisine maruz kalan
propranolol ve progesteron gibi ilalar oral kullanlmazlar.

la kombinasyonu (ila bileimi): Birbirine benzer etkileri olan iki veya
daha fazla ilacn ayn anda birlikte verilmesiyle meydana gelir. Sonular
yararl ya da zararl olabilir. Bir ila ne kadar saf ve temizse etkisinin o lde
gl olduu kabul edilir.

Sinerjistik etki: Birden fazla ilacn birlikte kullanlmalar sonucu tek bana
kullanlmalarna oranla daha gl bir etkinin ortaya kmasdr. rnein
penisilinle birlikte streptomisin ieren antibiyotiklerin birlikte kullanlmalar
halinde sinerjik etki meydana gelir.

Antagonistik (zt) Etki: Birlikte kullanlan (kombinasyon) ilalarn birinin
dierinin etkisini azaltmasdr. Bylece tek balarna kullanlmalarna oranla
ila etkisinde zayflama meydana gelir. rnein penisilinlerle birlikte

6
tetrasiklin ieren ilalarn bir arada kullanlmas sonucu antagonizma
ekillenir.

lalar parenteral verildikleri zaman biyoyararlanmlar genellikle (fakat her zaman
deil) tam (yani %100) veya tama yakndr.

Bu nedenle parenteral dozlar genellikle oral dozlarndan daha dktr. ok az sayda
baz ilalarn parenteral veriliinde sistemik biyoyararlanmn tam olmay, ilacn doku
iindeki enjeksiyon yerinde veya akcierden ilk geite ksmen yklmasna baldr.

1.3. lalarn Uygulanma Yollar

lalarn uygulanma yollar (yerleri) ila vermekle hedef alnan amaca ve ilacn
etkilemesi istenilen yerin durumuna gre esas itibariyle iki grupta toplanrlar.

1.3.1. Lokal Uygulama Yollar

Eer ilacn etkilemesi istenilen yer, vcudun yzeyinde ise ya da enjektr inesi ile
eriilmesi mmkn bir derinlikte ise ila lokal olarak uygulanr. Bu durumda ilacn
uygulama yerinde yksek konsantrasyonda ve uzun sre kalmas iin sistemik dolama
gemesi, yani uygulama yerinden absorpsiyonu (emilimi) engellenmelidir. Bu amala
vazokonstriktr (damar daraltc) ilalar dk bir oranda katlabilir.

1.3.2. Sistemik Etki in Tercih Edilen Uygulama Yollar

Vcutta yaygn bir etki elde etmek isteniyorsa veya ou kez olduu gibi lokal bir etki
arzu edilmekle beraber etki yerine lokal ila uygulamas mmkn deilse, ila uygun bir
yerde dokunun iine (rnein kas veya cilt alt) enjekte edilir yada mukozal boluklara
uygulanr ve buralardan absorpsiyona braklr. Bylece ila kan dolam araclyla etki
yerine ulam olur. O halde bu ikinci kategoriye giren uygulama yollarnda ilacn
absorbsiyonunun hzl ve tam olmas genellikle arzu edilen bir durumdur. Bu yoldan ila
uygulamann istenmeyen sonular ise, ilacn ngrlen etki yerine ilave olarak vcudun her
tarafna ulaarak asl etki yeri dndaki doku ve organlar da etkilemesi ile baz istenmeyen
etkilere yol amasdr. lalarn, eitli yollardan lokal veya sistemik etki elde etmek
amacyla verilebilmeleri iin o yola zg farmastik ekle sokulmu olmalar gerekir. Bu
nedenle ilacn farmastik ekli, uygulama yoluna zg olmaldr.

Sistemik etki elde etmek amacyla oral yoldan uygulandnda gastrointestinal
kanaldan yeterince emilemeyen ya da orada paralanan ilalar steril solsyon
(enjeksiyonluk solsyon) eklinde damar veya doku iine, sterilize edilmi bir enjektr ve
ine ile vermek gerekir. lacn abuk tesir etmesi istenen acil durumlarda da parenteral yol
tercih edilir. Parenteral yol; tedavi edici ajanlarn sindirim sistemi dndaki yollarla (deri
alt, kas ii, damar ii, vs.) hayvana verilmesidir. Hayvann ila yutamamas, bulant, kusma
ve ishal mevcut olmas gibi hallerde de bu yolla ila vermek gerekebilir.

7
Parenteral tedavinin hangi yoldan yaplmas gerektiini stenen etkinin lokal ve
sistemik olmas,
Verilecek svnn miktar ve yaps,
Beklenen etkinin hz,
Uygulama yolunun uygunluu,
Hekimin tercihi belirler.

rnein irritan ilalarn kas iine verilmesine karn, kolayca emilebilen inslin gibi
ilalar deri altna verilir.

Parenteral Uygulamann Sakncalar

Asepsi ve antisepsi gerektirmesi, arl bir yntem olmas, psikolojik strese neden
olabilmesi, enjeksiyonu yapacak salk elemannn getirilip gtrlmesi, dier farmastik
ekillere gre daha pahal olmas, bazen damar ya da doku zedelenmesine neden olmas ve
uygulama hatalarna bal istenmeyen sonularn ortaya kmas gibi sakncalar vardr.

Enjeksiyon yntemiyle ila vermenin sakncalarn zetlersek
- Enfeksiyon riski
- Ar
- Doku hasar (st ste ayn blgeye enjeksiyon yaplmas nedeniyle)
- Allerjik reaksiyonlar, anaflaktik ok

Anafilaktik reaksiyonlarn grlme skl, parenteral uygulamalarda dier yollara
oranla daha fazladr. Parenteral verilecek ilalar genellikler solsyon eklinde hazrlanmtr.
Baz ilalar ise sspansiyon veya emlsiyon halinde hazrlanrlar. Solsyon ve
sspansiyonlarn sva (taycs) genellikle sudur. Saylan fiziksel ekillerde hazrlanan
ilalar camdan yaplm zel kaplarda bulunurlar. Bunlardan en sk kullanlan ampul olup
tek dozluk ila ierir.

Enjeksiyon eitleri:

- Damar ii >> ntravenz >> V
- Kas ii >> ntramuskuler >> M
- Derialt >> Subcutan >> SC
- Deri ii >> ntradermal >> D
- Eklem ii >> ntraartikler
- Arter ii >> ntraarteryel >> A
- Kalp ii >> ntrakardiyak >> C
- Peritonii >> ntraperitoneal >>P
- Duramater dna (extra dural)
- Meme iine (intra mammer)

8

ekil 1.1: .M. .V. ve S.C. enjeksiyon yerleri ve alar

1.4. lacn Uygulanma Zaman ve Skl

lalar belirlenen zamanda verilmelidir. lacn uygulanma zaman ve skl, uygulana-
cak tedavi programna gre deiir. Vcuttaki biyolojik olaylar gn ii ritim gsterir.
Bylece gn iinde verili zamanna gre ilalarn biyotrasformasyonu deiir. Uyku ilalar
akam uykuya, sabah ve gn iinde ise sakinlemeye yol aarlar. Ayrca alk tokluk da
nemlidir.

la uygulama sreci 4 evreden oluur:

lacn reetelenmesi veya istemin verilmesi,
stemin veteriner salk teknisyeni tarafndan alnmas,
Hasta hayvana ulalmas ve ilacn hazrlanmas,
lacn uygulanmas.

Bu evrelerden herhangi birinde yaplan hatalar, ila uygulama hatas olarak
tanmlanmaktadr. gc, kaynak ve bazen can kayb ile sonulanabilecek bu hatalarn en
aza indirilmesi hata kaynaklarnn bilinmesi ile mmkn olabilir. Bu hatalar hekim kaynakl,
teknisyen kaynakl ve hayvan sahibi kaynakl olabilir.

Hekim kaynakl hatalarn hemen hemen tamam istem ya da reeteleme aamasnda
olmaktadr. nlenmesi iin hekimin istem ya da reeteyi daha dikkatli hazrlamas gerekir.

Hayvan sahibi kendine verilen ilac kullanmaz ya da yanl kullanr. Baz durumlarda
ise kendine verilmeyen bir ilac kullanabilir. nlenmesi iin hayvan sahibinin eitimi
yannda ilalar hakknda yeterli bilgi verilmesi arttr. Hayvan sahibine ilacn etkileri ve yan
etkileri doru olarak anlatlmaldr.

Teknisyenlerin, ila hatalarn kayt etmesi, bildirmesi, ilacn olabilecei yan
etkilerini ve toksik reaksiyonlarn gzlemlemesi ve veteriner hekime bildirmesi hayati
neme sahiptir.

9
la verilmesinde veteriner salk teknisyeninin en nemli sorumluluklarndan biri de
ila hatalarnn meydana gelmesini nlemektir. Unutulmamaldr ki, bildirilmeyen hatann
en ciddi sonucu hayvann hayat olabilir.

1.5. lalarn Hazrlanmas ve Uygulanmas Srasnda Gvenliin
Salanmas

Saaltm amacyla kullanlan tm ilalar veteriner hekim tarafndan reete edilerek
verilmi olmaldr. Kullanlan ilalarn yazld reete tedavi sresince saklanmaldr.

lalarn prospektsnde belirtilen talimatlara mutlaka uyulmaldr. lalar
endikasyonlar ve trlere gre kullanm ekli ve dozu, kontrendikasyonlar, yan etkileri,
atlm sresi ve saklama koullar dikkatle incelenerek uygulanmaldr.

Parenteral verilecek enjeksiyonluk ila solsyonlarnn veya sspansiyonlarnn steril,
vcut pHsine eit (7,4) veya buna yakn pHde, tercihen izotonik ve pirojensiz olmalar
gerekir. Pirojen, enjeksiyonluk solsyona sudan bulaabilen bakteri kaynakl
lipopolisakkarid maddeler olup ate, me, titreme, krklk gibi pirojen reaksiyonu
oluturabilir. Sterilite, parenteral uygulamaya zg btn ilalarda kesinlikle bulunmas
gereken bir zelliktir. Byk hacimde ve intravenz verilecek ila solsyonlar iin zellikle
nemli olmak zere, enjeksiyonluk solsyonda mikropartikl veya makropartikl
bulunmamaldr.
lalarn enjeksiyon eklinde uygulanmas srasnda hayvanlara yanl ila, ila
karm ve yanl dozaj verilmesi halinde ou zaman telafisi mmkn olmayan sonular
ortaya kar. Uygulama srasndaki el titremesi, hayvan vcudundaki keskin ine ucunun
hareketinden dolay vcut ierisinde kesilme ve kanamalara neden olabilmektedir. Tek
kullanmlk enjektrleri bir defadan fazla kullanmamaya zen gsteriniz.

Enjeksiyon tekniinden baka, aklnzda tutmanz gereken genel kurallar vardr.

lacn son kullanma tarihi
lacn son kullanma tarihi kontrol edilmelidir.

la
Flakonun veya ampuln doru ilac, doru miktarda ierdiinden emin olunmaldr.
Zehirli ilalar, zerinde bulunan renkli "ZEHRL" etiketi ile ayr tutulmaldr. A, serum,
hormon preparatlar ve suppozituvar gibi baz ilalar soutucuya konmal ve souk zincir
eliinde tanmaldr.

Sterilite
Tm hazrlanma ilemi srasnda malzemelerin sterilitesi korunmaldr. Enjeksiyon
hazrlna balamadan eller ykanmaldr. Enjeksiyon ncesi enjeksiyon blgesindeki
derinin kllar tra edilerek, uygulama yerinin zerindeki deriye antiseptik madde
uygulanmaldr.

10
Hava kabarcklar
Enjektrde hi hava kabarc kalmamas salanmaldr. Bu damar ii enjeksiyonda
daha da nemlidir.

Dikkat edilecek dier hususlar
nenin koruyucu kapa karldktan sonra daha fazla dikkat gerekir. Kapandan
karlm ine (kanl) ile hibir eye dokunulmamaldr. Enjeksiyon yapldktan sonra
inenin kendinizi veya bir bakasn yaralamamas iin zen gsteriniz.

Atklar
Enjektr, ine gibi kontamine atklarn gvenli biimde atldklarndan emin
olunmaldr. Hayvan sahipleri kullanlmayan ila atklar ve kaplar konusunda
bilgilendirilmelidir.

1.6. Ampulden la ekme Kurallar

Parenteral ilalar genellikle ampul veya viyal (flakon) denilen cam kaplara
konulmutur.
Ampul tek dozluk, sv ila ieren steril olarak retilmi genellikle gne na kar
renkli camdan yaplm, plastikleri de olan ila kaplardr.

Resim 1.1: Ampul eitleri

Ampulden tekniine uygun ila ekmek iin:
Gerek kendi gvenliiniz ve gerekse enjeksiyon esnasnda oluabilecek
kontaminasyonun nlenmesi asndan aada belirtilen hususlara dikkat ediniz

elbisesi giyerek hijyen kurallarn uygulaynz.
Steril olmayan ekipmana bal enfeksiyonlarn nlenmesi asndan dikkatli
olunuz.

11
Enjeksiyon uygulamas iin gerekli ekipman kontrol ediniz. (Sulandrma ve
uygulama iin uygun enjektr, pamuk vs.)
Enjeksiyon ncesi hazrlk iin uygun ortam salayarak el temizliinizi
yapnz.
Her uygulama iin ayr ve steril bir enjektr ile ine (kanl) kullanlmaldr.
Enjektr ve inelerin daha nce kullanlp kullanlmadn kontrol ederek
sterilitesi bozulmam enjektr ve ineleri kullannz.
Enjektr ambalajnn salamln kontrol ediniz. Ambalaj zarar grm
enjektr ve ineleri kullanmaynz.
Ampuln tepesini herhangi bir yaralanma olmamas iin dikkatle krnz.
Ampuller iin kapa krp amakta gazl bez kullannz. Plastik ampuln
tepesini kvrarak koparnz.
Enjektr inesi sv ilac ekmek iin ampuln iine girdiinde, ok keskin
olan ine ucunun ampuln iine srtmesi sonucu, ine ucunda gzle
grlmeyecek bklmeler olur. Bu bklmeler ine vurulmas srasnda ve
sonrasnda hasta vcudunda kas iinde kk apl yrtlmalara ve kanamalara
sebep olur. Bu nedenle ine ucunun ampul iine srtnmemesine dikkat
ediniz.
Lokal temizlik iin temiz pamuk kullannz.
lemden sonra ortal temizleyiniz. Ampul, ine, gazl bez, v.b. tbbi atklar
gvenli ekilde atarak ellerinizi ykaynz.

1.7. Flakondan la ekme Kurallar

Flakon, azna enjektr inesinin batrlmasna elverili bir kauuk tpa konulmu
iedir. Tek doz veya ok sayda (multipl) doz ila ierir. Solsyon halinde abuk bozulan
(stabil olmayan ilalar) bu kaplar ierisinde kat (ou zaman liyofilize edilmi toz) halinde
bulunur ve enjekte edilecei zaman suda eritilerek zndrlr.

Resim 1.2: eitli enjeksiyon malzemeleri

Byk hacimdeki ila solsyonlar (100 ml veya daha fazla), az kauuk tpa ile
kapatlm byk ieler, bazen de plastik poetler iinde bulunur. Sulu ortamda abuk
bozulan baz ilalar ampul veya flakon iinde kuru toz halinde bulunurlar. Kullanlacaklar
zaman su veya fizyolojik tuzlu su ile solsyon veya sspansiyon haline getirilirler.

12
Flakondan ila ekmek iin
Steril enjektr paketi pistonun bulunduu utan almal, sonrasnda ise ine
enjektre takl deilse plastik koruyucu zerinde kalacak ekilde ine
enjektre taklmaldr.
Verilecek ila kontrol edilmelidir. (Renk, son kullanma tarihi, uygun s, v.b)
Sulandrma ampul uygun ekilde tutulmal, boyun ksmndan hafife kesilerek
krlmal ve ierii rngaya ekilmelidir.
Flakonun stndeki koruyucu karldktan sonra sulandrma svs flakon
ierisine enjekte edilmeli ve toz ila sulandrlp eritilmelidir. Flakon ieriinin,
bilekten yaplacak dndrme hareketi ile kartrlarak tamamen homojen hale
gelmesi salanmaldr.
rngann iine bir miktar hava ekerek ine ucu yeniden ieye sokulmal ve
nce hava ie iine verilip ardndan karm rngaya ekilmelidir.

ekil 1.2: Flakondan enjektre ila ekme aamalar
1. rngann iine bir miktar hava ekilir, 2. ne ucu yeniden ieye batrlr, 3. nce hava ie
iine verilir, 4. Ardndan karm rngaya ekilir.

Hava kabarcklar varsa rngaya hafife vurularak kabarcklarn haznenin
ine tarafnda toplanmas salanr.

Resim 1.3: Flakondan ila ekilmesi

Piston hafife itilerek hava kabarcklar darya karlr. Bylece kuralna
uygun olarak flakondan ila ekilmi olur. la enjeksiyon iin hazrdr.

13

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET 1.1.

Aadaki ilem basamaklar ve nerileri dikkate alarak ampulden tekniine uygun
olarak ila ekiniz.

Uygulamada kullanlan ara gereler: Tek kullanmlk enjektrler, iinde istenen
ila bulunan ampul, gazl bez, ine ucu, dezenfektan sv (mersol, batikon vb.), pamuk

lem Basamaklar neriler
Enjeksiyon uygulamas iin gerekli
ekipman (uygulama iin uygun
enjektr, alkol, pamuk vs.)
tamamlaynz.

Ambalaj zarar grm, yrtlm
enjektr ve ineleri kullanmaynz.

Ellerinizi ykaynz ve kurulaynz.

Hijyen kurallarna dikkat ediniz.
Eldiven giyiniz.

Tek kullanmlk eldiven taknz.
lac kontrol ediniz. lacn rengine, son kullanma tarihine,
uygun sda muhafaza edilip
edilmediine ve doru ila olup
olmadna dikkat ediniz.
UYGULAMA FAALYET

14

Enjektr steril ambalajndan karp
inesini taknz.

Steril enjektr paketini pistonun
bulunduu utan anz.
ne enjektre takl deilse, plastik
koruyucu zerinde kalacak ekilde
ineyi enjektre taknz.

Ampuln ba ksmnda kalan ilac doz
kaybn nlemek iin parmakla vurarak
indiriniz.

lacn tamamnn ampuln gvde
ksmnda kalmasn salaynz.
aretsiz ampullerde testere ile ampuln
dar olan boyun ksmn bir noktadan
inceltiniz.

Testere ile kesilmesine gerek olmayan
ampullerin boyun ksmnda dairesel
hat veya nokta eklinde boyal bir
iaret vardr. Bu tr ampulleri iaretli
yerden krnz.

15
Kk bir gazl bez veya alkolle
slatlm pamuu ampuln boynunun
arkasna koyarak destek salaynz.

Ampuln krlmas esnasnda gazl
bezle elinizi koruyunuz.
Ampuln boynunu, kolay
krlabileceini gsteren iaretli yerden
veya inceltilen noktadan dikkatli bir
ekilde krnz.

Bu ilemi
yaparken
ampul
yz ve
vcuttan
uzak
tutunuz.

ne zerindeki plastik klf karnz.

ne ile elinizin ya da baka bir eyin
temas etmemesine dikkat ediniz.
Enjektrn inesini aa bakacak
ekilde tutup, ineyi ampuln iine
sokarak ilac enjektre ekiniz.

nenin ampuln d kenarna ve
dibine dememesine dikkat ediniz.

16
Hava kabarc varsa enjektr inesi
yukar gelecek ekilde dik tutup pistonu
iterek hava kabarcn karnz.

lac enjektre ektikten sonra iinde
hava kabarc olup olmadn
kontrol ediniz.

Hava kabarc ile ilacn dar
atlmamasna zen gsteriniz.

Ampul, ine, gazl bez, v.b. tbbi
atklar gvenli ekilde atnz.

Tbbi atklar gvenli bir ekilde imha
ediniz.

17

UYGULAMA FAALYET 1.2.

Aadaki ilem basamaklar ve nerileri dikkate alarak flakondan tekniine uygun
olarak ila ekiniz.

Uygulamada kullanlan ara gereler: Uygun boyutta tek kullanmlk enjektrler,
ila flakonu, sulandrma ampul, eldiven, ine ucu, dezenfektan sv (mersol, batikon vb.),
pamuk

Ellerinizi ykaynz ve kurulaynz.

Eldiven giyiniz.

lacn zerindeki son kullanma tarihini
kontrol ediniz.

18
Flakonun ama kapan flakondaki
lastik kapaa dokunmadan kaldrnz.

Enjektre hava ekerek ineyi flakona
batrnz.

Flakondaki ila toz halinde ise;
ampulden ila ekme uygulamasnda
olduu gibi sulandrma ampuln uygun
ekilde tutup boynundan krarak
ieriini rngaya ekiniz.

rngaya ekilen sulandrma svsn
flakona enjekte ediniz.

Sulandrma svsn flakondaki toz ila
ile yandaki resme uygun ekilde
kartrrarak karm homojen hale
getiriniz.

19
ne aada flakon yukarda kalacak
ekilde enjektrdeki havay flakona
verip pistonu ekiniz.
stenilen miktarda ilac ekiniz.
la ekilirken dier elle flakonu
destekleyiniz.

Hava kabarcklar varsa rngaya
hafife vurarak kabarcklarn haznenin
ine tarafnda toplanmasn salaynz.

Pistonu
hafife
iterek
kabarcklar
darya
karnz.

20
UYGULAMALI TEST

Aada verilen malzemeleri kullanarak flakondan enjektre ila ekiniz. Yaptnz
uygulamay kontrol listesine gre deerlendirerek eksik veya hatal grdnz davranlar
tamamlama yoluna gidiniz.

Gerekli malzemeler: Steril enjektr, flakon, sulandrc ampul, gazl bez, pamuk,
antiseptik madde, eldiven, nlk.

DEERLENDRME LTLER Evet Hayr
1 nlnz ve eldiveninizi giydiniz mi?
2 Gerekli ara gereci hazrladnz m?
3 lacn zerindeki son kullanma tarihini kontrol ettiniz mi?
4 Enjektr ambalajndan karp inesini taktnz m?
5
Flakonun ama kapan flakondaki lastik kapaa dokunmadan
kaldrdnz m?

6
Flakondaki ila toz halinde ise sulandrma ampuln uygun ekilde
tutup boynundan hafife keserek krdnz m?

7 Ampul ieriini rngaya ektiniz mi?
8 rngadaki sulandrcy flakona boalttnz m?
9
Sulandrma svsn flakondaki toz ila ile uygun ekilde
kartrdnz m?

10 Flakonu iyice alkalayarak karm homojen hale getirdiniz mi?
11 Enjektre hava ekerek ineyi flakona batrdnz m?
12
ne aada flakon yukarda kalacak ekilde enjektrdeki havay
flakona verip pistonu ektiniz mi?

13 la ekilirken dier elle flakonu desteklediniz mi?
14 stenilen miktarda ilac ektiniz mi?
15
Hava kabarcklar varsa rngaya hafife vurarak kabarcklarn
haznenin ine tarafnda toplanmasnn saladnz m?

16 Pistonu hafife iterek kabarcklar darya kardnz m?

DEERLENDRME
Deerlendirme ltlerine gre, hayr cevabnz varsa retmeninize danarak, ilgili
konular tekrar ediniz, eksikliklerinizi gideriniz. Tm cevaplarnz evet ise, dier renme
faaliyetine geiniz.

21

LME VE DEERLENDRME

Aadaki sorularda bo braklan yerleri uygun kelimelerle doldurunuz.

1. .. yol: Tedavi edici ajanlarn sindirim sistemi dndaki yollarla (deri
alt, kas ii, damar ii, vs.) hayvana verilmesidir.

2. .., tek dozluk, sv ila ieren steril olarak retilmi genellikle gne
na kar renkli camdan yaplm, plastikleri de olan ila kaplardr.

3. .., azna enjektr inesinin batrlmasna elverili bir kauuk tpa
konulmu iedir.

4. Enjektrde hi hava kabarc kalmamas . enjeksiyonda daha da
nemlidir.

5. Birbirine benzer etkileri olan iki veya daha fazla ilacn ayn anda birlikte
verilmesiyle..etki meydana gelir.

6. lacn abuk tesir etmesi istenilen acil durumlarda ..yol tercih edilir.

Aadaki cmlelerde verilen bilgiler doru ise (D), yanl ise (Y) yaznz.

( ) 7. Parenteral yol ile hayvana kat haldeki ilalar uygulanabilir.

( ) 8. Steril enjektr paketini kanln bulunduu utan anz.

( ) 9. Enjektre ila ekerken enjektrde oluan hava kabarcklar enjeksiyondan
nce mutlaka karlmaldr.

( ) 10. Ampul krlrken yz ve vcuda yakn bir ekilde tutulmaldr.

DEERLENDRME

Yukardaki teste verdiiniz cevaplar, modln sonundaki cevap anahtar ile
karlatrnz. Eksik konularnz varsa, bu eksikliin neden kaynaklandn dnerek
arkadalarnzla tartnz. retmeninize danarak tekrar bilgi konularna dnp
eksiklerinizi gideriniz. Eksikliklerinizi tamamladktan sonra uygulamal teste geiniz.
LME VE DEERLENDRME

22
RENME FAALYET2

Gerekli ortam ve donanm salandnda, tekniine uygun olarak deri ii enjeksiyon
yapabileceksiniz.

Veteriner kliniklerini gezerek veya interneti kullanarak deri ii enjeksiyonun
hangi durumlarda uygulandn aratrnz.

2. DER ENJEKSYON

Deri ii (intradermal) enjeksiyon, emilimin en ge olduu parenteral yoldur. Bu
nedenle tberklin ve mallein testi gibi eitli alerjenlere kar duyarllk testi eklinde tan
koyucu ilemlerde kullanlr. Bu amala mikrop emlsiyonlar deri iine enjekte edilerek
zel nitelikte yangsal reaksiyon oluturulur.

2.1. Deri

Deri, en byk duyu organmz olup vcudumuzun dn tamamen kaplar. Ayrca
vcut ssn ayarlar, solunum ve boaltma yardmc olur. Vcudu d etkilerden korur.
Derinin zerinde dokunmay, basnc, ary, sca, souu v.b duyular alglayan almalar
vardr. Vcudu hastalk yapc mikroorganizmalardan korur. Derinin btnlnn
kaybolmas bu koruyucu fonksiyonlar ortadan kaldrarak bakteri ve virslerin vcuda
girmesine, sv kaybna yol aar. Tm bunlar lme neden olabilir.

2.1.1. Derinin Yaps

Derinin epidermis ve dermis olmak zere iki tabakas vardr. Epidermis; sert, geirgen
olmayan d tabakadr. Bu tabakadaki hcreler srekli yalanp dklmekte ve yeni hcreler
retildike bunlarn yerini almaktadr. Hemen epidermisin altndaki tabaka dermistir. Bu
tabakada deriye karakteristik grnmn veren yaplar bulunur. Bunlar kllar, ter ve ya
bezleri, kan damarlar ve sinir ulardr. Dermisin daha altnda kalnl vcudun deiik
blmlerinde ve kiiden kiiye deien yal tabaka derialt dokusu vardr. Derialt
dokusunun altnda ise kas tabakas yer alr. Deri sadece bir doku deil bir organdr.

Aadaki ekli inceleyerek derinin blmleri hakknda bilgi edinelim.
RENME FAALYET2

AMA
ARATIRMA

23

ekil 2.1: Derinin blmleri

2.1.2. Trlere Gre Deri Kalnlklar

Hayvanlarda deri kalnlklar deiik nedenlere bal olarak farkllklar gsterir.
Hayvanlar arasnda deri kalnlklar tre bal olarak deiebildii gibi ayn trde farkl
rklardaki hayvanlarda da deiiklik gsterebilir. Ayn rk ierisinde olmak artyla dii
hayvanlarn derisi erkeklere gre daha incedir. Gen hayvanlarn derisi yal hayvanlara gre
daha ince ve gevektir. Sert iklim koullarnda yaayan hayvanlarda deri, scak iklimdekilere
gre daha kaln ve kuvvetli olarak gelimektedir.

Resim 2.1: eitli kumpaslarla deri lmleri

Deri kalnlnn lm kumpasla yaplr. Kumpasn iki ucu arasna sktrlan deri
kumpas zerindeki araln karlk geldii deer okunarak derinin kalnl llr.

24

Resim 2.2: Kumpas ve deri kalnl lm

2.2. Deri i Enjeksiyon Teknii

Deri ii enjeksiyon iin en iyi uygulama yeri, genellikle boynun iki tarafndaki orta
(klsz / az kll, yasz alan) ksmdr. Baa yakn ksmn ok duyarl, omuza yakn ksmn az
duyarl olmas nedeniyle reaksiyonlar yanltc olabilir.

ekil 2.2: Atlarda deri ii enjeksiyon blgesi

Bu nedenle boynun orta ksmnda (boynun alt ve st kenarlarndan bir el genilii
uzaklnda), ortalama 12 x 6 cm. boyutlarndaki blgenin, derisi zedelenmeyecek ekilde
kllar krplr. El ile deride bir kvrm yaplarak normal kalnl kumpasla llr.
Antisepsi, malzeme hazrlanmas her enjeksiyon eklinde ayndr.

Enjeksiyon alan olarak salkl (kzark, kabark ve hassas olmayan) bir alan seilir.
Deri ii enjeksiyon yapmak iin, 1mllik ve zerinde birer diziyemlik lek izgileri bulunan
enjektr ile 1-1,5 cm uzunluunda ve 0,7 mm apnda zel bir ineye gereksinim vardr.

25

Resim 2.3: Ruam taramasnda deri ii uygulama

Enjeksiyon alan, genellikle %70'lik alkol ile iten da doru yuvarlak hareketlerle 5-
7 cm apnda temizlenerek kurumas beklenir.
Enjektr sa ele alnarak sol elle hayvann derisi iaret ve baparmakla gerilir.
ne, keskin ucu yukar bakacak ekilde deriye 10 - 15 lik bir ayla yaklak 4-5 mm
kadar sokulur.
la deride birka mm 'lik kabarck oluturuncaya kadar yavaa verilir. Verilebilecek
sv miktar uygulama talimatna uygun olmaldr.

Resim 2.4: Deri iine enjeksiyon

Enjeksiyon yeri zerine bastrmadan, ine ayn ayla karlr. Uygulama blgesi
silinmemeli ve masaj uygulanmamaldr.

Uygulama yaplan blgeye
kesinlikle masaj yaplmaz!

26
2.3. Deri i Enjeksiyon Yaparken Dikkat Edilecek Hususlar

ntradermal enjeksiyon, tam epidermisin altna uygulanr. ntradermal
enjeksiyonda 0,2-0,3 ml ila 15 derecelik a ile doku hasar olmayan, tysz
blgelere uygulanr.
Enjeksiyon yerinde mercimek byklnde bir iliin olmas gerekir. ayet
ilik grlmez veya ilacn tamamnn deri iine enjekte edildiine dair bir
phe olursa, test boynun dier tarafndaki blgeye yeniden uygulanr.
Enjeksiyon sonras blge silinmez ve masaj uygulanmaz.
Enjeksiyon, kk bir cerrahi mdahale olarak ele alndnda deri
temizliinin nemli olduu grlmektedir.

2.4. Deri i Enjeksiyon Yaplmasn Gerektiren Durumlar

Deri ii (intradermal) enjeksiyon genellikle: Bakteri, bakteri toksinleri, ila ve
allerjenler gibi yabanc proteinlere kar dokunun lokal reaksiyonlarn belirlemek iin
uygulanr. Penisilin testinde olduu gibi ar vcut reaksiyonlarna neden olabilecek
maddeler nceden belirlenmi olur.

Baz enfeksiyz hastalklarn hastalk tehisinde mikrop emlsiyonlarn ieren test
svlar deri iine enjekte edilir. Bylece deride meydana gelen deiiklikler incelenerek
hastalk varl tespit edilir. rnein tberklin testi ile tberkloz hastal, mallein testi ile
ruam hastal tehis edilir.

abuk bir deri anestezisi elde etmek iinde deri ii enjeksiyon yaplmas gerekir.

27

UYGULAMA FAALYET
Aadaki ilem basamaklar ve nerileri dikkate alarak deri ii enjeksiyon yapnz.

Uygulamada kullanlan ara gereler: Uygun boyda tepsi, 1mllik ve zerinde birer
ine, kayt defteri, alkol, pamuk, eri makas, kumpas (tercihen kadranl), tra makinesi,
termos, muet, yavaa, test svs, eldiven.

nlnz giyiniz. Kiisel hijyen kurallarn uygulaynz.
Ellerinizi ykayp kurulayarak eldiven
giyiniz.

Enjeksiyon alann seerek tra
ediniz.
Enjeksiyon alan olarak: Eritemsiz,
kabarksz ve hassas olmayan bir alan
seiniz.
Uygulama yerinin deri kalnln
lnz.

llen deri kalnln kaydediniz.
Enjeksiyon alann, %70 'lik alkolle,
iten da doru yuvarlak hareketlerle
5-7 cm apnda temizleyerek
kurumasn bekleyiniz.

UYGULAMA FAALYET

28
Enjektr sa ele alarak sol elin iaret
ve baparmayla deride kvrm
oluturunuz.

neyi, keskin ucu yukar bakacak
ekilde deriye 15 lik bir ayla
yaklak 4-5 mm kadar sokunuz.

lac deri iine enjekte ediniz.

Enjekte edilecek test svs miktar
prospektse uygun olmaldr.

Enjeksiyon yerinde mercimek
byklnde bir iliin olup
olmadn kontrol ediniz.
Enjeksiyon yeri zerine bastrmadan,
ineyi ayn ayla karnz.
Enjeksiyon sonras blgeyi silmeyiniz
ve masaj uygulamaynz.
Enjeksiyondan sonra kullanlm ie,
enjektr ve ineleri atk kutusuna
atnz.

Atklar gvenli ekilde atp ellerinizi
ykaynz.
Reaksiyon sresi sonras deri
kalnln lerek blgeyi reaksiyon
ynnden kontrol ediniz.
Teste ait reaksiyon sresine uygun
lm yapnz.

29

Test
sonular
n
kaydedin
iz.
Deri kalnlklarna ait lm sonularn
muhafaza ediniz.

30
LME VE DEERLENDRME

LME VE DEERLENDRME
A. LME SORULARI


( ) 1. Parenteral yollar iinde emilimin en ge olduu yol deri ii (intradermal) yoldur.

( ) 2. Derinin zerinde dokunmay, basnc, ary, sca, souu vb. duyular alglayan
almalar vardr.

( ) 3. Deride dermis tabakas stte epidermis ise altta bulunur.

( ) 4. Gen hayvanlarn derisi yal hayvanlara gre daha ince ve gevektir.

( ) 5. Deri ii enjeksiyon alan olarak; salkl (kzark, kabark, ve hassas olmayan) bir
alan seilir.

( ) 6. Enjeksiyon alannn, genellikle %70 'lik alkolle iten da doru yuvarlak
hareketlerle 5-8 cm apnda temizlenerek kurumas beklenir.

( ) 7. Deri ii enjeksiyon yaplan blge silinmeli ve masaj yaplmaldr.

( ) 8. ntradermal enjeksiyon genellikle; bakteri, bakteri toksinleri, ila ve allerjenler gibi
yabanc proteinlere kar dokunun lokal reaksiyonlarn belirlemek iin uygulanr.

( ) 9. lgili test svlarn deri iine enjekte ederek tberkloz ve ruam hastalklar tehis
edilebilir.

DEERLENDRME

LME VE DEERLENDRME

31
B.UYGULAMALI TEST

Aada verilen malzemeleri kullanarak deri ii enjeksiyon yapnz. Yaptnz
uygulamay kontrol listesine gre deerlendirerek eksik veya hatal grdnz davranlar
tamamlama yoluna gidiniz.

Gerekli malzemeler: Uygun boyda tepsi, 1mllik ve zerinde birer diziyemlik lek
izgileri bulunan enjektr, 1-1,5 cm uzunluunda ve 0,7 mm apnda zel ine, kayt defteri,
alkol, pamuk, eri makas, kumpas (tercihen kadranl), tra makinesi, termos, muet, yavaa,
test svs, eldiven.

Deerlendirme ltleri Evet Hayr
1 Kiisel hijyen kurallarn uyguladnz m?
2 Enjeksiyon alann seerek tra ettiniz mi?
3 Uygulama yerinin deri kalnln kumpasla ltnz m?
4 Enjeksiyon alann, %70 'lik alkolle, iten da doru sildiniz mi?
5
Enjektr sa ele alarak sol elin iaret ve baparmayla deride
kvrm oluturdunuz mu?

6
neyi, keskin ucu yukar bakacak ekilde deriye 15 lik bir ayla
yaklak 4-5 mm kadar soktunuz mu?

7 lac deri iine enjekte ettiniz mi?
8
Enjeksiyon yeri zerine bastrmadan, ineyi ayn ayla kardnz
m?

9
Reaksiyon sresi sonras deri kalnln lerek blgeyi reaksiyon
ynnden kontrol ettiniz mi?

10 Test sonularn kaydettiniz mi?

DEERLENDRME

Deerlendirme ltlerine gre, hayr cevabnz varsa retmeninize danarak ilgili
konular tekrar ediniz, eksikliklerinizi gideriniz. Tm cevaplarnz evet ise dier renme
faaliyetine geiniz.

32

RENME FAALYET3

Gerekli ortam ve donanm salandnda, tekniine uygun olarak deri alt enjeksiyon
yapabileceksiniz.

Deri alt enjeksiyon yapmaya en uygun olan blgelerin neresi olduunu
aratrnz.
Deri alt enjeksiyonun tercih nedenlerini aratrnz.

3. DER ALTIENJEKSYON

Deri alt veya dier bir deyile subcutan (s.c.) enjeksiyon dermisin altndaki gevek
ba dokusu iine ya tabakasnn hemen altna baz ilalar ile serumlarn verilmesidir.
Subcutan enjekte edilen solsyonlar buradaki gevek ba dokusu iine yaylp emilirler.

Deri alt blgesinde ok az kan damar ya da sinir ucu bulunduundan bu
enjeksiyonlar ok arl deildir. Kas ii enjeksiyonlarda olduu gibi enjeksiyon yerinin
masaj emilime yardmc olur.

Yerel enjeksiyon reaksiyonlar oluabilir, ancak bunlarla enjeksiyon yerlerini
deitirerek baa klabilir.

3.1. Deri Alt Enjeksiyon Uygulanan Blgeler

Byk damarlarn, sinir gvdelerinin olduu, derinin sert ve kaln bulunduu
blgelere deri alt enjeksiyon yapmaktan kanlmaldr.

Atlarda ve srlarda boynun yan tarafndan, srlarda ayrca boyun kaidesindeki deri
kvrmndan (gerdan), ve gsn n blmnden deri alt enjeksiyon yaplr.

Resim 3.1: Srda deri alt enjeksiyon blgeleri
RENME FAALYET3

AMA
ARATIRMA

33
Koyunlarda bykbalardaki bu blgelere ilaveten arka bacak i ksmna, keilerde
kuyruk altna ve domuzlarda kulan arka yzne deri altna yaplr. Kvrck koyunlarda
kuyruk altna da enjekte edilebilir.

Resim 3.2: Koyunda deri alt (s.c.) enjeksiyon blgeleri

Kedi ve kpeklerde boynun gerisinde omuz veya gs kafesinin yan taraflarndan,
ban arkasndaki ense blgesi boyun derisi altna yaplr.

Resim 3.2: Kedide deri alt enjeksiyon
3.2. Deri Alt Enjeksiyon Teknii

Enjeksiyon yaplacak yerin kllar kesilir ve derinin antisepsisi yaplr. Sol elin ba ve
iaret parmaklar ile deride yukardan aa doru ynde bir kvrm oluturulur. Piramit
tarznda kaldrlarak oluturulmu bu deri kvrmnn tabanna yukardan aa ynde
enjektr inesi batrlarak deri alt ba dokusunda ilerletilir.

neye lateral hareketler yaptrlarak inenin deri altnda bulunduundan ve damara
girmediinden emin olunur. Bazen ine fascia ierisine girebilir ve deri ierisinde rahata
hareket ettirilemez. Bu durumda ineyi geri ekip yeniden batrmak gerekir. nenin
konusundan kan gelmesi halinde, ine ucunun bir damara rastlad anlalr. Bu durumda da
ine geri ekilerek deiik bir ynde yeniden batrlr. Enjektrn pistonu itilerek ierik deri
altna rnga edilir.

34
Deri altna enjekte edilecek sv miktar fazla ise, ineyi deri alt ba dokusu iinde
muhtelif ynlere ilerleterek svnn daha geni bir alana datlmas salanmaldr.
Enjeksiyon bittikten sonra giri ynnde ine ekilir. Pamukla hafife ovularak ileme son
verilir.

ekil 3.1: 45lik a ile s.c. enjeksiyon

Enjeksiyon, ksa ine ile yaplacaksa 90 a ile giri yaplmaldr.
Deri parmaklar arasnda sktrlr.
Antiseptikle iten da doru temizlenir. Eer verilecek ila a ise deri
temizlii yaplmaz.
Uygun ayla girilip ila verilir.

ekil 3.2: 90lik a ile deri alt enjeksiyon

3.3. Deri Alt Enjeksiyon Yaparken Dikkat Edilecek Noktalar

rritan ilalarn solsyonlar deri altna uygulandklarnda arya neden
olabileceinden bu tr ilalar mmknse intramskler veya intravenz yolla
uygulanmaldr.

Enjeksiyon yeri mmkn olduu kadar eklemlerden uzak olmaldr.
Doku tahri edici veya byk hacimli ilalarn deri alt yolla verilmesi o blgede
nekroz, ar ve apselere neden olabileceinden bu hususlara dikkat edilmeli ve her
enjeksiyonda blgeler srayla deitirilmelidir.

35
3.4. Deri Alt Enjeksiyon Yaplmasn Gerektiren durumlar

Genellikle alarn uygulanmasnda deri alt enjeksiyon kullanlr.
Akut enfeksiyz hastalklarda (balca pnmolilerde) iddetli bir derivasyon elde
etmek ve lkositleri harekete geirmek iin deri altna hayvann kendi kan (otohemoterapi),
kostik, irritan maddeler enjekte edilir. Yine baz topallklar ve adale atrofileri iinde deri alt
kostik madde enjeksiyonu yaplr. Bu amala kullanlan balca irritan maddeler essence de
terebenthine ve youn tuzlu sudur.
Bazen serumlar damar ii yolla verilemeyen durumlarda ve ok kk hayvanlarda
deri alt yolla verilirler.

Resim 3.4: Kediye kontroll olarak deri alt serum verilii

Subcutan enjeksiyonda ila genellikle kas ii enjeksiyona gre daha yava
emildiinden depo ilalarn kullanmnda tercih edilir.

36
UYGULAMA FAALYET

Aadaki ilem basamaklar ve nerileri dikkate alarak, deri alt enjeksiyon yapnz.
Uygulamada kullanlan ara gereler: Uygun boyda tepsi, tek kullanmlk enjektr,
ila kart, alkol, pamuk, termos, muet, eldiven
Kiisel hijyen kurallarn uygulaynz.
Ellerinizi ykaynz, eldiven ve
nlnz giyiniz.
Hayvan uysal hale getiriniz.
Asabi ve haar hayvanlarda muet
taknz.
Enjeksiyonun yaplaca blgeyi
belirleyiniz.
Hayvann trne gre en uygun alan
seiniz.
Steril enjektr anz ve inesini
taknz (baz subkutan enjektrlerde
ine nceden takldr).
nenin kalnln verilecek ila ve
hayvana gre belirleyiniz.
Ampul/flakon iinden ilac enjektre
gerekli miktarlarda ekiniz.
renme faaliyeti -1 de
rendiklerinizi hatrlaynz.
Enjektr iindeki havay boaltnz. Hava kalmamasna dikkat ediniz.
Seilen deri blgesini batikonlu
pamukla veya alkol ile merkezden da
doru 5 cm apnda siliniz.
Eer a enjekte edilecekse derinin
temizlenmemesi tercih edilir.(Ann
etkinlii asndan)
Bir elin ba ve iaret parmaklarn
enjeksiyon yeri etrafna koyun ve
dokuyu hafife sktrn.
Dezenfekte edilen deriye
dokunmamaya zen gsterin.
neyi keskin yz yukar bakacak
ekilde, 45 lik bir ayla, tek bir
hareketle deri altna sokunuz.
Eer deri alt tabakas ok kaln ve
ine boyu ok kk ise inenin as
90 olmaldr.
ne deri altna sokulduktan sonra deriyi
serbest braknz.
Laterel hareketlerle inenin deri
altnda olduundan emin olun.
Enjektr pistonunu geri ekerek negatif
basn uygulayn ve kan gelip
gelmediini denetleyiniz.
Kan gelirse enjeksiyon yerini
deitirin.
Enjektr ierisindeki ilacn yava bir
ekilde deri altna veriniz.
Mmknse svnn vcut ssnda
olmasna dikkat edin.
la bitince tampon pamuun uygulama
noktasna hafife bastrrarak enjektr
geri ekiniz.
Pamuu bir sre daha uygulama
noktasna hafife bastrnz.
Enjektr, ine ve kullanlm pamuk
parasn uygun atk kutularna atnz.
Enjeksiyondan hemen sonra enjektr
ve ineleri kapan kapatmadan
enjektr gvenli atk kutusuna atnz
Malzeme temizlii yapnz.
Yaplan ilemi kaydediniz.
Herhangi bir reaksiyonun olup
olmadn gzlemleyiniz.
o = 135
r = 5
s = 6
r/s = 5/6 = 0,83
y = 0,6 (ekil 3.7)

(
(

+

=
5
2 180
L
1
t
135
L1= 2,355. 6,8
L1= 16 mm bulunur.

L = 2. L1+ a+ b+ c
L = 2.16+200+700+500
L = 1432 mm (lkel sac boyu)

UYGULAMA FAALYET

37
LME VE DEERLENDRME

A. LME SORULARI


( ) 1. Subcutan enjekte edilen solsyonlar buradaki gevek kas dokusu iine yaylp
emilirler.

( ) 2. Deri alt enjeksiyonlar ok arl deildir, nk deri alt blgesinde ok az kan
damar ya da sinir ucu bulunur.

( ) 3. Deri alt enjeksiyon yerinin masaj emilime yardmc olur.

( ) 4. Byk damarlarn, sinir gvdelerinin olduu, derinin sert ve kaln bulunduu
blgelere deri alt enjeksiyon yaplmaldr.

( ) 5. Srlarda deri alt enjeksiyon yeri olarak; genellikle boynun yan yznn orta
ksm, gerdan derisi ve krek kemii gerisi tercih edilir.

( ) 6. Enjeksiyon, ine kalnlna gre 45-90 lik alar ile yaplr.

( ) 7. rritan ilalarn solsyonlar derialtna uygulandklarnda arya neden olur; bu
durumda intramskler veya intravenz uygulamaya bavurulabilir.

( ) 8. nenin konusundan kan gelmesi halinde, ine ucunun bir damara rastlad
anlalr. Bu durumda ine geri ekilerek deiik bir ynde yeniden batrlmaldr.

( ) 9. Deri alt enjeksiyon yeri mmkn olduu kadar eklemlere yakn olmaldr.

( ) 10. Subcutan enjeksiyonda ila genellikle kas ii enjeksiyona gre daha hzl emilir.

DEERLENDRME

LME VE DEERLENDRME

38
B.UYGULAMALI TEST

Aada verilen malzemeleri kullanarak deri alt enjeksiyon yapnz.

Gerekli malzemeler: Tek kullanmlk enjektr, ila, alkol, pamuk, muet, eldiven

2 Hayvan uysal hale getirdiniz mi?
3 Enjeksiyonun yaplaca blgeyi belirlediniz mi?
4 Steril enjektr ap ve inesini taktnz m?
5
Ampul/flakon iinden ilac enjektre gerekli miktarlarda ektiniz
mi?

6 Enjektr iindeki havay boalttnz m?
7
Seilen deri blgesini batikonlu pamukla veya alkol ile
merkezden da doru 5 cm apnda sildiniz mi?

8
Bir elin ba ve iaret parmaklarn enjeksiyon yeri etrafna koyup
dokuyu hafife sktrdnz m?

9
neyi keskin yz yukar bakacak ekilde, 45 lik bir ayla, tek
bir hareketle deri altna soktunuz mu?

10 ne deri altna sokulduktan sonra deriyi serbest braktnz m?.
11
Enjektr pistonunu geri ekerek kan gelip gelmediini
denetlediniz mi?

12
Enjektr ierisindeki ilac yava bir ekilde deri altna verdiniz
mi?

13
la bitince tampon pamuu uygulama noktasna hafife
bastrarak enjektr geri ektiniz mi?

14
Enjektr, ine ve kullanlm pamuk parasn uygun atk
kutularna attnz m?

15 Yaplan ilemi kaydettiniz mi?

DEERLENDRME

Deerlendirme ltlerine gre, hayr cevabnz varsa retmenize danarak ilgili
konular tekrar ediniz, eksiklerinizi gideriniz. Tm cevaplarnz evet ise dier renme
faaliyetine geiniz.

39
RENME FAALYET-4

Gerekli ortam ve donanm salandnda, tekniine uygun olarak kas ii enjeksiyon
yapabileceksiniz.

Kas ii enjeksiyon tekniine uygun olarak yaplmazsa oluacak zararl
etkilerini aratrnz. Aratrma sonularn snfta arkadalarnzla paylanz.

4. KAS (NTRA MUSCULER)
ENJEKSYON

Kas ii enjeksiyonda ila, kas dokusu iine verilir. Daha byk damar yapsna sahip
olduu iin emilim deri alt yola gre daha hzldr. Ayraca, kas dokusunda az sayda sinir
ucu bulunduundan, derin kas dokusuna tahri edici ve youn ilalar verilebilir.

Resim 4.1: Kas dokusu ierisine enjeksiyon

4.1. Kas i (ntra-Muskuler) Enjeksiyon Uygulanacak Kaslar

nemli damar ve sinir kollarnn bulunmad boynun her iki tarafndaki Musculus
trapezius cervicalis, Musculus serratus cervicis ile arka bacaklarda, Musculus
semimembranosus, Musculus semitendinosus ve gluteal kaslar kas ii enjeksiyon iin en
uygun yerlerdir. Ayrca n bacaklarda Musculus triceps brachiiye kas ii enjeksiyon yaplr.

Kas ii enjeksiyonda sinir, kemik ve kan damarlarndan uzak bir blgenin seimi son
derece nemlidir. Aksi halde ilacn yanllkla damara verilmesinin oluturaca
RENME FAALYET4

AMA
ARATIRMA

40
komplikasyonlarn yan sra, apse, nekroz ve derinin dklmesi, sinir yaralanmalar, uzun
sreli ar ve periyostit gibi istenmeyen sonular ortaya kabilir.

Resim 4.2: Atlarda kas ii enjeksiyon yerleri

Resim 4.3: Srda kas ii enjeksiyon yerleri

4.2. Kas ine Enjeksiyon Yapma Teknii

Hayvann zapturapt salanr. Uygulanacak ila renme faaliyeti-1de belirtildii gibi
enjektre ekilerek hazr hale getirilir. nenin batrlaca yerin kllar kesilerek derinin
antisepsisi yaplr. Sol elin ba ve iaret parmaklar ile deri inenin giri yerine dokunmadan
gerdirilir. Sa eldeki ine (kanl) tek darbede dikey olarak batrlr.

DKKAT: Hznz kas yapsna ve deri kalnlna gre ayarlamay unutmaynz !
Aksi halde ince derili ve kas yapsnn zayf olduu hayvanlarda kemie temas etme
olaslnz vardr.

41
Enjektrn pistonu geri ekilerek kan gelip gelmedii kontrol edilir. Kan gelmiyorsa
yava yava ila enjekte edilir. Kan geliyorsa ine geri ekilerek ine yeri bir miktar
deitirilerek enjeksiyon tekrarlanr.

ekil 4.1: Srda kas ii enjeksiyon

Enjektrden kanl karp sadece ineyle de kasa girebilirsiniz. Bu durumda kanln
konusu ba ve iaret parmaklar arasnda sktrlarak tespit edilir. Daha sonra ine tek
darbede kas iine dikey olarak batrlr. Kan gelip gelmedii gzlenir. Kan gelmiyorsa
enjektr kanle taklarak ila kas ierisine enjekte edilir.

Resim 4.4: Kanlle kas iine girilmesi

Enjektr geri ekildikten sonra antiseptikli pamukla bastrlabilir. DKKAT: neyi
karmadan bastrrsanz dokuyu zedelersiniz !

Enjeksiyon ileminden sonra blgeye masaj yaplmas ilacn emilimini kolaylatrr.

Resim 4.3: Ata kas ii enjeksiyonun uygulan

42
4.4. Kas i Enjeksiyon Uygulanrken Dikkat Edilecek Noktalar

Gluteal kasa ve arka bacaklara enjeksiyon yaplrken ifte darbelerine kar mutlaka
hayvann zapturabt salanmaldr. Hayvann cssesine gre kas iine enjekte edilecek ila
solsyonunun hacmi deiebilir. Miktarn 10 mlyi gememesi tavsiye edilir; ancak 20
mllik bir solsyon ikiye blnerek sa ve sol taraftaki kaslar iine enjekte edilebilir.

Yal hayvanlarda gluteal blgede derialt ya dokusu ok kaln olduundan uzun
kanl kullanlmaldr. Yeterince uzun ine kullanlmazsa enjeksiyon kas yerine derialtna
yaplm olabilir. rritan etkisi nedeniyle fazlaca ar yapan ilalar kas iine lokal anestezik
ila ile birlikte verilebilirler. Tahri edici ilalar kas iinde steril apse, doku nekrozu
yapabilirler.

la sspansiyonlar (rnein prokain penisilin), sv yalar iinde zlm ilalar
(rnein A, D, E ve K vitaminleri ve baz steroid hormon esterleri) kas iine verilince burada
bir depo olutururlar ve oradan yava olarak emilirler. Bylece uzun sreli etki elde edilerek
daha az sayda enjeksiyonla tedavi salanr.

Enjeksiyon 90 derecelik ayla uygulanmaldr.

Genellikle, yal eriyikler ve fazla miktarlar en iyi derin kas gruplarndan emilirler
(absorbe olurlar).

43

UYGULAMA FAALYET
Aadaki ilem basamaklar ve nerileri dikkate alarak, kas ii enjeksiyon yapnz.

lem basamaklar neriler
Kiisel hijyen kurallarn uygulaynz.
Ellerinizi ykaynz, eldiven
ve nlnz giyiniz.
Kullanlacak malzemeleri bir tepsi iinde
hazrlaynz. Verilecek ilac kontrol ediniz.
Gerekli malzemeleri ve ilac
(renk, son kullanma tarihi,
uygun s, doru ila olup
olmad) ileme
balamadan nce kontrol
ediniz.
Hayvan trne zg
zabturabt ara gere ve
yntemlerini uygulaynz.
Enjeksiyon blgesini seerek antiseptik
solsyonla slatlm pamukla merkezden
evreye doru 5 cm apnda siliniz.
Hayvann trne ve
zelliklerine gre en uygun
alan seiniz.
nenin koruyucu blmn karnz ve
rngay etkin kullanlan ele alarak kalem tutar
gibi tutunuz.
Enjektrden kanl karp
sadece ineyle de kasa
girebilirsiniz.
Dier elin ba ve iaret parma ile enjeksiyon
yaplacak blgenin derisini bastrp kas yapsn
gerdirerek belirginletiriniz.
nenin girecei yere
dememeye zen gsteriniz.
neyi 90 derecelik ayla blgeye tek hareketle
hzla kas iine itiniz
Hznz deri kalnlna ve
kas yapsna gre
ayarlaynz.
Pistonu hafife geri ekerek kan gelip
gelmediini kontrol ediniz.
Eer kan grlrse enjektr
yerini deitiriniz
lac uygun bir hzla veriniz.
zellikle yal
solsyonlarda ilac ok hzl
vermek fibrozise neden
olabilir.
Enjektrn ynn deitirmeden kas iinden
karnz ve giri yeri zerine kuru bir pamuk ile
bastrnz.
Blgeye masaj yapnz.

Hayvan gzlemleyerek ilemi kayt ediniz.
Kullanlan malzemeleri
uygun atk kutularna atnz.

o = 135
r = 5
s = 6
r/s = 5/6 = 0,83
y = 0,6 (ekil 3.7)

(
(

+

=
5
2 180
L
1
t
135
L1= 2,355. 6,8
L1= 16 mm bulunur.

L = 2. L1+ a+ b+ c
L = 2.16+200+700+500
L = 1432 mm (lkel sac boyu)

UYGULAMA FAALYET

44
LME VE DEERLENDRME

A. LME SORULARI


( ) 1. Kas ii enjeksiyonda sinir, kemik ve kan damarlarndan uzak bir blgenin seimi son
derece nemlidir.

( ) 2. Kas ii enjeksiyonda ila, gevek ba dokusu iine verilir.

( ) 3. Kas dokusunda az sayda sinir ucu bulunduundan, derin kas dokusuna tahri edici
ve youn ilalar verilebilir.

( ) 4. Boynun her iki tarafndaki musculus trapezius cervicalis, musculus serratus cervicis
ile arka bacaklarda, musculus semimembranosus, musculus semitendinosus ve gluteal kaslar
kas ii enjeksiyon iin en uygun yerlerdir

( ) 5. Kas ii enjeksiyonda dik tutulan ine bir darbede 45lik ayla hzla sokulur.

( ) 6. Kas ii uygulanacak ila yanllkla damara verilirse apse, nekroz ve derinin
dklmesi, sinir yaralanmalar, uzun sreli ar ve periyostit gibi komplikasyonlar
grlebilir.

( ) 7. Friksiyon ve masaj kas iinden emilimi yavalatr.

( ) 8. A, D, E ve K vitaminleri kas iine verilince burada bir depo olutururlar ve oradan
yava olarak absorbe edilirler. Bylece uzun sreli etki elde edilir ve daha seyrek enjeksiyon
yaplr.

DEERLENDRME

LME VE DEERLENDRME

45
B. UYGULAMALI TEST

Aada verilen malzemeleri kullanarak kas ii enjeksiyon yapnz.

Gerekli malzemeler: Tek kullanmlk enjektr, ine, ila, alkol, pamuk, zabturabt ara
gereleri, eldiven

4 Steril enjektr ap ve inesini taktnz m?
5
mi?

7
Seilen deri blgesini batikonlu pamukla veya alkol ile

8
Bir elin ba ve iaret parmaklarn enjeksiyon yeri etrafna koyup
dokuyu hafife gerdiniz mi?

9 neyi 90 lik bir ayla, tek bir hareketle kas iine soktunuz mu?
10
denetlediniz mi?

11 Enjektr ierisindeki ilac uygun hzda kas iine verdiniz mi?
12

13
kutularna attnz m?


DEERLENDRME

faaliyetine geiniz.

46
RENME FAALYET5

Gerekli ortam ve donanm salandnda, tekniine uygun olarak damar ii enjeksiyon
yapabileceksiniz.

Damar ii yolla enjekte edilen ilalarn neler olduunu aratrnz. Aratrma
sonularn snfta arkadalarnzla paylanz.

5. DAMAR ENJEKSYON

lalarn abuk etki etmesi amacyla ilacn direkt olarak kana verilmesi ilemidir. Bu
yolla ilalarn dnda serumlar, kan ve kan rnleri de verilebilir.

Damar ii uygulama ilacn dorudan kan dolamna verilmesi nedeniyle hijyen
kurallarna uyularak dikkatli bir ekilde yaplmaldr.

5.1. Kullanlan Ara Gere

Damar ii enjeksiyonda kullanlacak aralarn seimini ilacn cinsi, hayvann durumu
etkiler. Kullanlan ineler seilirken inenin kalnl, lmeni gz nne alnmaldr. nk
hayvan trleri ve yalar arasnda damar kalnlklar farkllklar gsterir. Ku ve kedilerde
damar iine girmek sr ve atlara gre olduka gtr. ok ince damarl hayvanlarda inslin
inesi ve bebeklere kullanlan ineler tercih edilebilir.

Resim 5.1: Kedide inslin inesiyle damar ii enjeksiyon

Yedek ine, pamuk tamponlar, turnike, deri antiseptii, % 70 'lik alkol ve eldiven
damar ii enjeksiyon esnasnda olmas gereken temel malzemelerdir.
RENME FAALYET5

AMA
ARATIRMA

47
En ok bavurulan damar iine ila uygulama yntemi toplardamar (vena) iine
(intravenz) enjeksiyondur. ntravenz enjeksiyon iin, genellikle iinden fazla kan geen
byk ve yzeysel toplardamarlar tercih edilir.

ntravenz infzyon yapmak iin damarlarn uygunluuna, verilecek solsyona gre;
ine (anjiokat kelebek ine / yedek ineler), eldiven, pamuk tampon, kullanlacak serum ve
seti, ila kart, deri antiseptii, flaster, makas, turnike bulunmaldr.

5.2. lalarn ntravenz Yolla Verilmesi

En hzl ve etkili ila verili yolu damar yoludur. la dorudan kan dolamna
katlarak, en ksa zamanda hedef organa ulamaktadr. Emilim srasnda grlen ila kayb
bu yntemde sz konusu deildir. Bu yntemle istenilen miktar belirlenen zamanda hastaya
uygulanabilmekte ve ilacn dozu da kontrol altnda tutulabilmektedir. Bu ayn zamanda en
tehlikeli yntemdir. Kalbin bir atmnda tm ila istenilen organa ulamakta bu da toksik
reaksiyona neden olabilmektedir.
Damar ii enjeksiyonda ama:

Hastalarn sv ve elektrolit kaybn yerine koymak,
Kan veya elemanlarn vermek,
Fazla iritan ilalar vermek,
Asit-baz dengesini dzeltmek,
Dorudan dolama vererek baz ilalarn etkisini arttrmaktr.

Genel prensip olarak, ilalar damar iine yava verilmelidir.

ntravenz yolun dier parenteral yollara gre nemli bir avantaj, byk hacimdeki
solsyonlarn bu yolla verilebilmesidir. Ayrca doku iine enjeksiyonu ar yapan veya
nekroza neden olabilen baz irritan ilalar, intravenz olarak ar oluturmakszn vermek
mmkndr (rnein noradrenalin gibi). nk damar eperi arl uyaranlara duyarszdr ve
ayrca ila ine ucundan kar kmaz kan ile seyreltilmi (dile) olur.

Ancak, bu nitelikteki ilalar verirken solsyonun damar dndaki doku iine
karlmamasna dikkat edilmelidir. Ayrca tahri edici veya damar daraltc
(vazokonstriktr) ilalar, ufak venler iine verilirlerse bunlarda kan ak az olduu iin
verilen sv, kanla yeterince dile olamaz. Damar bzlmesinden dolay akn durmas ve
ayrca damar tkankll olumas olasl artar.

ntravenz yoldan uygulanacak ilalar genellikle suda solsyonlar halinde
hazrlanrlar. Su ile karabilir sistemler halinde hazrlanm sudaya tipi besleyici
emlsiyonlar da bu yoldan kullanlabilir.

Baz ilalarn hzl enjeksiyonu, dolam ve solunumu basklayarak tehlikeli
durumlara yol aabilir.

48
5.3. ntravenz Uygulamalarda Kullanlan Venler

At ve srlarda damar ii enjeksiyona en uygun toplardamar Vena jugalaristir.
Srlarda ayrca Vena subcutanea abdoministen de damar ii enjeksiyon yaplabilir.

ekil 5.1: Srda vena jugularis

Kpek ve kedilerde damar ii enjeksiyon iin tercih edilen toplardamarlar n bacakta
Vena cephalica antebrachii ve arka bacakta Vena saphena parvadr. Kpek yavrularnda
Vena jugularisten de damar ii enjeksiyon yapmak mmkndr. Zorunlu durumlarda Vena
sublingualisten ince bir ine ile enjeksiyon yaplabilir.

Koyun ve keilerde Vena jugularisten veya kpeklerde olduu gibi arka bacaklarda
Vena saphena parvann ramus dorsalisinden ya da n bacaklarda Vena cephalica
antebrachiiden damar ii enjeksiyon yaplabilir.

ekil 5.2: Atta vena jugulariste enjeksiyon yeri

49

Resim 5.2: Kpekte n bacakta Vena cephalica antebrachii

5.4. lalarn ntravenz Yolla Verilme Teknii

Vena jugularisten enjeksiyon yaplacaksa en uygun nokta boynun orta te biriyle st
te birinin birletii noktadr. Bu enjeksiyon noktasnn 5-6 parmak altndan turnike
balanabilir. Eer bacaktaki venaya girilicekse enjeksiyon noktasnn 5-6 parmak stnden
turnike uygulanr. Gerekirse nce kllar krplr. Damara giri yerindeki derinin yukardan
aaya doru uygun antiseptikle tek bir hareketle silinmesiyle antisepsisi salanr. Hayvann
ba kaldrlr ve enjeksiyon yaplacak venann ters tarafna doru boyun hafife gerdirilir.

Resim 5.3: Kedide arka bacakta Vena saphena parva

ekil 5.3: Vena jugularisin palpasyonu

50

Resim 5.4: Kedi ve kpekte boyunda vena jugularis externa

Kanl takl olarak enjektrle toplardamara girilmesi
Belirginleen vena elle yoklanr ve aadan yukar (kan akmnn tersi) ynde nce
deriye ardndan damara girilir. nenin keskin yz yukar doru tutularak damara girmek
istenilen blgenin yaklak 1-2 cm altndan deriye 30-45 'lik a ile, sonra ineyi yaklak
15 'lik aya getirerek ven iine yavaa sokup ve ilerleterek veya ineyi 90 lik bir ayla,
tek bir hareketle batrarak damara girilir. Enjektr bulunan el oynatlmadan, serbest kalan el
ile piston hafife geri ekilerek kan gelip gelmedii kontrol edilir. Kan grldnde,
serbest olan el ile turnike alr ve yava yava ila verilir. lem sonunda kuru pamuk
tampon fazla bastrlmadan ine yavaa karlr.

ekil 5.4: Vena jugularise damar ii enjeksiyon teknii

Sadece kanlle toplardamara girilmesi
Damarn zerindeki deriyi tra edin ve toplardamar st ksmndan sktrn (turnike
yapn). Damar parmak ularnzla hissedin. Giri yerini antiseptik ile iten da doru
dairesel olarak silin. Temizlediiniz alan kontamine etmeyin.
Damarn hareket etmesini nlemek iin deriyi hafife ekin. neyi 30 ayla, inenin
ucu yukar gelecek ekilde pipo tutar gibi tutun. neyi gireceiniz damara paralel tutmadan
10-15 derecelik ayla deriye giri yapn.

51

ekil 5.5: nenin giri as ve damarda ilerleyii

Damara girdiinizi bir boluk eklinde hissedersiniz ve kanln ucuna kan gelir.
neyi yavaa damara paralel olarak ilerletin.

Eer ineli plastik katater (branl) ile giri yaptysanz, yarsna kadar gelince:
Pplastik ucu damara doru ilerletirken ineyi hafife geri ekin. Plastik u yerleince ineyi
tmden karabilirsiniz. Ancak sv takana kadar kan akmamas iin plastik ucun zerine
gelecek ekilde damara bask yapabilirsiniz.

Resim 5.5: Damar ii kateter uygulamas

Kateter giri yerine tercihen iodine pomat vb. uygulanr ve steril olarak kapatlr.
Kateter giriine yaptrlan bant zerine, kateterin tipi ve takld tarih yazlr. Kateterin
giri yeri bir eklem zerinde ise, blge desteklenir.

Aadaki maddelerden herhangi birinin varlnda o toplardamardan enjeksiyon
yaplmaz.
Ar
dem
Kzarklk
Hassasiyet
Arterio-venz fistl
nfiltrasyon
Aklanamayan ate
Tromboflebit
Pirojenik reaksiyon (me, titreme, ate, kzarklk)
Pulmoner dem (dispne, ksrk, dardan duyulabilen raller, siyanoz,
taikardi)
Emboli

52

UYGULAMA FAALYET

Aadaki ilem basamaklar ve nerileri dikkate alarak, intravenz enjeksiyon
yapnz.

Kiisel hijyen kurallarn uygulaynz. nlk ve eldiveninizi giyiniz.
Kullanlacak malzemeleri bir tepsi
iinde hazrlayarak ileme balamadan
nce kontrol ediniz.
Verilecek ilac kontrol ediniz. (renk,
son kullanma tarihi, uygun s, doru
ila m gibi)
Hayvan trne zg zabturabt ara
gere ve yntemlerini uygulaynz.
Girilmek istenen toplardamarn st
blgesine (kalp tarafna) turnike
uygulaynz.
Girilecek damar palpe ediniz.
Lastik turnikeyi enjeksiyon yerinin 5-
6 parmak st ksmndan, venz
dn engelleyecek fakat arteriyel
kan akmn engellemeyecek sklkta
ve kolay alabilecek ekilde
balaynz.
Enjeksiyon blgesini seerek
antiseptikli solsyonla slatlm
pamukla siliniz
Blgeyi yukardan aaya doru
uygun antiseptikle tek bir hareketle
siliniz.
Enjektr, aktif olarak kullanlan ele
alnz ve ineyi koruyucu blmnden
karnz
Enjektrden kanl karp sadece
kanllede damara girebilirsiniz.
Dier elin ba parma ile deriyi, giri
noktasnn 2-3 cm altndan da ve
aaya doru gerdirerek damara
girilecek blgeyi sabitletiriniz.
Kedi ve kpekte bacak venine girite
blgeyi sabitleyebilirsiniz.
Enjektrn inesinin, kesik gen ucu
ste gelecek ekilde ve deri ile arasnda
15-20 a olacak ekilde itilerek deri
tabakasnn geiniz.
Deri altndan vene paralel olarak 0,5
cm ilerletiniz.
Toplardamar duvarna dayadnz
ineyi, hafif ve ani bir hareketle
toplardamar iine itiniz.
Toplardamara girildii hissedildikten
sonra ineyi 0,5-1 cm ilerletiniz.
Enjektrn pistonunu hafife geri
ekerek kan gelip gelmediini kontrol
ediniz.
Kan grldnde, serbest olan el ile
turnikeyi anz.
Gereken miktarda ilac enjektrden
damara veriniz.
lac uygun bir hzla veriniz.
UYGULAMA FAALYET

53
Enjektrn ynn deitirmeden
damardan knz.
Damara giri yeri zerine kuru bir
pamuk kapatnz.
Hayvan gzlemleyerek ilemi kayt
ediniz.
Eldivenleri karnz ve kullanlan
malzemeleri korunma ilkelerine gre
uygun p kovalarna atnz.

54

LME VE DEERLENDRME

A. LME SORULARI


1. lalarn abuk etki etmesi istendiinde, ila....yolla verilir.

2. ok ince damarl hayvanlarda damar ii enjeksiyonda . inesi kullanlr.

3. Kedi ve kpeklerde damar ii enjeksiyonda ounlukla tercih edilen damar n bacaklarda
., arka bacaklarda ise ..dr.

4. ntravenz enjeksiyon iin, genellikle iinden fazla kan geen .. ve .
toplardamarlar tercih edilir.

5. Genel olarak, damar iine ilalar ..verilmelidir.

6. Ar, dem, kzarklk, hassasiyet vb. durumlardan herhangi birinin varlnda o
toplardamardan enjeksiyon

7. ntravenz yolun dier parenteral yollara gre nemli bir avantaj, hacimdeki
solsyonlarn bu yolla verilebilmesidir.

8. At ve srlarda damar ii enjeksiyona en uygun toplardamar .tir.

DEERLENDRME

LME VE DEERLENDRME

55
B. UYGULAMALI TEST

Aada verilen malzemeleri kullanarak damar ii enjeksiyon yapnz.

Gerekli malzemeler: Tek kullanmlk enjektr, ila, alkol, pamuk, turnike, tra
makinesi, zabturabt ara gereleri, eldiven

DEERLENDRME KRTERLER Evet Hayr
3
Enjeksiyon yaplacak toplardamarn st blgesine (kalp tarafna)
turnike uyguladnz m?

4 Girilecek damar palpe ettiniz mi?
5
Ampul/flakon iinden ilac enjektre gerekli miktarda ektiniz
mi?

7 Seilen blgeyi antiseptik ile merkezden da doru sildiniz mi?
8
Enjektrn inesinin, kesik gen ucu ste gelecek ekilde ve
deri ile arasnda 15-20 a olacak ekilde iterek deri tabakasn
getiniz mi?

9
Vene girildii hissedildikten sonra ineyi 0,5-1 cm ilerlettiniz
mi?

10
denetlediniz mi?

11 Enjektr ierisindeki ilac uygun hzda damar iine verdiniz mi?
12

13
kutularna attnz m?

14 Hayvan gzlemleyerek yaplan ilemi kaydettiniz mi?

DEERLENDRME
konular tekrar ediniz, eksiklerinizi gideriniz. Tm cevaplarnz evet ise modl
deerlendirmesine geiniz.

56
RENME FAALYET6

Gerekli ortam ve donanm salandnda, tekniine uygun olarak eklem ii enjeksiyon
yapabileceksiniz.

Eklem ii enjeksiyona hangi durumlarda ihtiya duyulduunu ve yar
atlarnda eklem ii enjeksiyonun nemini aratrnz. Aratrma sonularn
snfta arkadalarnzla paylanz.

6. EKEM ENJEKSYON

Hayvanlarda iltihap semptomlar olan ve olmayan eklem yanglarnda, akut veya
kronik sinovitis de, eklem kkrdann zarar grecei srelerde, kuru eklem hastalnda
eklem ii enjeksiyon yntemi ile ila uygulamas yaplmaktadr.

6.1. Eklemin Anatomik Yaps

Eklemler en az iki kemiin aralarnda belirli bir a oluturarak az ya da ok hareketli
biimde u uca gelmesiyle ekillenen anatomik oluumlardr.

Btn eklemlerde kemiklerin karlaan yzleri bir eklem kkrda ile rtlmtr.
Ayrca her eklem badokudan yaplm bir eklem kapslasyla dtan epeevre sarlmtr.
Yine kemikler arasndaki balanty kuvvetlendiren eklem balarna sahiptir. Bunlara
ilaveten hareketli eklemlerde karlalan eklem yzleri arasnda, hareketin serbeste
yaplmas iin eklem aral denilen bir aralk bulunmaktadr.

Resim 6.1: Eklemin anatomik yaps
RENME FAALYET6

AMA
ARATIRMA

57
Bu eklem aralnda basit badokusu yapsnda synovia ieren sinoviyal keseler yer
alr. Synovia salglayan keseler basn ve d etkileri bulunduklar yerin yan ksmna iletirler.
Bylece kaslara yardmc olduklar gibi dokulardaki zedelenmeyi de nlemi olurlar.

Eklem yzlerinin (facies articularis) ekilleri ok nemlidir. nk bir eklemde oluan
hareketin eidi, genilii hatta yn eklem yzlerinin ekline baldr. Genel olarak eklemi
oluturan kemiklerden birinin ucu d bkeydir ki buna eklem knts denir. Dierinin ucu
ise eklem kntsna uygun ekilde i bkey olup buna eklem ukurluu denir. Bu tr
eklemlerde hareket ok geni olmaktadr.

Baz eklemlerde eklem knts ile eklem ukurluu ekil ynnden uygunluk
gstermezler. Eklem ukurunun bulunmas gereken uta, eklem yzlerinin birbirine
uyumunu salayan ayn zamanda eklem yzn bylten yarm ay eklinde fibrz
kkrdaktan yaplm menisksler bulunur.

6.2. Eklem ine Enjeksiyon Uygulama Teknii

Uygulama ncesi hayvann zabturabt yaplarak gerekli gvenlik nlemleri
alnmaldr. Eklem ii enjeksiyonun, asepsi kurallarna uygun ekilde yaplmas ok
nemlidir. Enjeksiyon yaplacak alan tra edilmeli, alkolle silinmeli ve gazl bezle
kurulanmaldr. Enjeksiyondan nce ve sonra blgeye antiseptik uygulanmaldr. Her ekleme
yalnz 1 enjeksiyon yaplmaldr.

Resim 6.2: Eklem iine enjeksiyon uygulanmas

Eklem hareket ettirilerek eklemi oluturan kemikler arasndaki aralk palpe edilir.
Blge antiseptik solsyonla silinir. Enjeksiyon yaplacak kesenin biraz yukarsndan ine
deriye batrlr. Daha sonra ine ucu sinovial kese hizasna gelinceye kadar deri altnda
ilerletilir. Sonrasnda ine ucu keseye doru ynlendirilerek tek darbede batrlr. ne
konusundan sinovia svs gelmeye balar. Tan amacyla sinovia svs incelemeye alnr.
Tedavi veya anestezi amacyla ila uygulanacaksa enjektr ineye taklarak enjeksiyon
ilemi gerekletirilir. ne batrlmasnda izlenen ilem basamaklar ters ynde tekrarlanarak
uygulama sonlandrlr. Enjeksiyon sonras blgenin antisepsisi salanr.

58

UYGULAMA FAALYET

Aadaki ilem basamaklar ve nerileri dikkate alarak, eklem ii enjeksiyon yapnz.

Kiisel hijyen kurallarn uygulaynz. nlk ve eldiveninizi giyiniz.
Kullanlacak malzemelerin bir tepsi iinde
hazrlayarak ve ileme balamadan nce
kontrol ediniz.
Verilecek ilac kontrol ediniz.
Gerekirse operasyona hazrlanr
gibi nlemlerinizi aln
Enjeksiyon yaplacak eklem blgesini seip
tra ederek antiseptik solsyonla slatlm
pamukla merkezden evreye doru 5-8 cm
apnda siliniz.
Asepsi ve antisepsi kurallarn
uygulaynz.
Eklemi hareket ettirerek eklemi oluturan
kemikler arasndaki aral parmak ucunuzla
tespit ediniz.
Eklemin anatomik yapsn
hatrlaynz.
Enjeksiyon yaplacak kesenin biraz
yukarsndan ineyi deriye batrarak ine
ucunu sinovial kese hizasna kadar deri
altnda ilerletiniz.
Sinovial kesede alan delikle
deride alan delii kar karya
getirmemeye dikkat ediniz.
ne ucunu keseye doru ynlendirerek tek
darbede batrnz.
Sinovia svsnn varln
kontrol ediniz.
Sinovia svs kontrol edilecekse
steril bir ekilde steril kaba
yeterli miktarda alnz.
la uygulanacaksa ineye enjektr takarak
enjeksiyon ilemini yapnz.
Enjeksiyonu yava ve dikkatli
bir ekilde yapnz.
neyi batrrken izlediiniz ilem
basamaklarn ters ynde tekrarlayarak
ineyi karnz.
Enfeksiyon olumamas iin
gerekli hassasiyeti gsteriniz.
Enjeksiyondan sonra blgeye antiseptik
madde uygulaynz.
Hayvan gzlemleyerek ilemi kayt ediniz.
Eldivenleri karnz ve
kullanlan malzemeleri korunma
ilkelerine gre uygun p
kovalarna atnz.

UYGULAMA FAALYET

59

LME VE DEERLENDRME

LME SORULARI


( ) 1. Eklem: En az iki kemiin aralarnda belirli bir a oluturarak az ya da ok hareketli
biimde u uca gelmesiyle ekillenen anatomik oluumdur.

( ) 2. Eklem ii enjeksiyonda ila, eklem blgesindeki derinin altna verilir.

( ) 3. Synovia basn ve d etkileri bulunduklar yerin yan ksmna iletir. Bylece kaslara
yardmc olduklar gibi dokulardaki zedelenmeyi de nlemi olurlar.

( ) 4. Eklem ii enjeksiyonun asepsi kurallarna uygun ekilde yaplmas ok nemli
deildir.

( ) 5. Eklem ii enjeksiyonla ila uygulamas hayvanlarda iltihap semptomlar olan ve
olmayan osteoartritte, akut veya kronik sinoviyotis de, eklem kkrdann zarar grecei
srelerde, kuru eklem hastalnda tedavi amal kullanlmaktadr.

( ) 6. Enjeksiyon olarak serum fizyolojik, lokal anestezikler, kortizon, genel enjektabl
ilalar, kkrdak besleyiciler, eitli radyoaktif maddeler uygulanr.

DEERLENDRME

LME VE DEERLENDRME

60
B.UYGULAMALI TEST

Aada verilen malzemeleri kullanarak kas ii enjeksiyon yapnz.

Gerekli malzemeler: Tek kullanmlk enjektr, ila, alkol, pamuk, muet, eldiven

DEERLENDRME KRTERLER Evet Hayr
4 Steril enjektr ap inesini taktnz m?
5
mi?

7
Seilen enjeksiyon blgesini batikonlu pamukla veya alkol ile

8
Enjeksiyon yaplacak kesenin biraz yukarsndan ineyi deriye
batrdnz m?

9
ne ucunu synoviyal kese hizasna gelinceye kadar deri altnda
ilerletiniz mi?

10 ne ucunu keseye doru ynlendirerek bir darbede batrdnz m?
11 Enjektr ierisindeki ilac synovial kese iine verdiniz mi?
12
la bitince tampon pamuu uygulama noktasna hafife bastrarak
giriin tersi ynde enjektr geri ektiniz mi?

13
kutularna attnz m?


DEERLENDRME

faaliyetine geiniz.

61
MODL DEERLENDRME
LME SORULARI

Bu modl kapsamnda hangi bilgileri kazandnz aadaki sorular cevaplayarak
belirleyiniz.

oktan semeli sorular

Aadaki sorularda doru olan seenei iaretleyiniz.

1. Aadaki uygulamalarn hangisinde aseptik teknik gerekli deildir?
A) SC enjeksiyon B) V enjeksiyon
C) M enjeksiyon D) Oral ilalarn verilmesi

2. Kas ii enjeksiyonda inenin a derecesi aadakilerden hangisidir?
A) 90 B) 30-45 C) 60 D) 70

3. Parenteral yolla yaplan tedavinin en nemli riski aadakilerden hangisidir?
A) Enfeksiyon B) Ar
C) abuk etki gstermesi D) Yabanc ve toksik olmas

4. Kas ii enjeksiyonda deri temizlii iin hangi antiseptik ajan kullanlr?
A) yot + Alkol % 50'lik B) %70'lik Alkol
C) yot + Alkol % 96'lk D) Eter

5. Deri alt enjeksiyonda ila nereye verilir?
A) Sinirlerden zengin olan blgeye
B) Gevek ba dokusuna
C) Kas iine
D) Kan damarlarndan zengin olan blgeye

6. Kas ii enjeksiyonda tercih edilen aadaki kaslardan hangisi arka bacaklarda
bulunur?
A) Musculus trapezius cervicalis B) Musculus triceps brachii
C) Musculus semitendinosus D) Musculus serratus cervicis

7. ntra venz tedavide bykba hayvanlarda en ok tercih edilen ven aadakilerden
hangisidir?
A) Jugular ven B) Basilik ven
C) Dorsalis pedis ven D) Popliteal ven

8. lalarn dorudan kan dolamna verildii parenteral uygulama yntemi
aadakilerden hangisidir?
A) Kas ii enjeksiyon B) Deri alt enjeksiyon
C) Damar ii enjeksiyon D) Deri ii enjeksiyon
MODL DEERLENDRME

62
9. Aadakilerden hangisi ilacn dokular tarafndan olduka yava ekilde emildii
enjeksiyon eklidir?
A) Damar ii B) Eklem ii
C) Deri ii D) Kas ii


10. Bir svy ine ve rnga yardmyla deriyi delerek insan vcuduna zerk etme ilemine
. denir.

11. lalarn bedende ters etki oluturmasna .etki denir.

12. . tedavinin hangi yoldan yaplmas gerektiini; istenen etkinin lokal ve
sistemik olmas, verilecek svnn miktar ve yaps, beklenen etkinin hz, uygulama
yolunun uygunluu ve hekimin tercihi belirler.

13. Enjektrde hi hava kabarc kalmamasna dikkat edilmelidir. Bu .
enjeksiyonda daha nemlidir.

Aadaki sorulardan doru olanlar D, yanl olanlar ise Y ile belirtiniz.

14. ( ) Ruam ve tberklozun tehisinde kullanlan test svs deri altna enjekte
edilmelidir.

15. ( ) Byk damarlarn, sinir gvdelerinin olduu, derinin sert ve kaln bulunduu
blgelere deri alt enjeksiyon yaplmamaldr.

16. ( ) Kateter uygulamada, cerrahi aseptik teknikler dikkatle uygulanmal ve kateter
deiimi prospekts dorultusunda yaplmaldr.

17. ( ) Eklem iine yaplan enjeksiyonlarn genelde temel hedefi kkrdak anmasn
artrmaktr.

DEERLENDRME

karlatrnz. Yaplan deerlendirme sonunda yanl cevaplarnz bir daha gzden
geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz modl tekrar ediniz. Btn cevaplarnz doru
ise modl tamamladnz, tebrik ederiz. retmeniniz size eitli lme aralar
uygulayacaktr. retmeninizle iletiime geiniz.

63
CEVAP ANAHTARLARI
KAYNAKA

DURSUN Necdet, Veteriner Anatomi Hareket Sistemi, Seluk niversitesi
Veteriner Fakltesi Anatomi Ana Bilim Dal, Medisan Yaynevi, Konya, 1992
ASLANBEY Doan, Veteriner Operasyon Bilgisi, Ankara niversitesi
Veteriner Fakltesi Yaynlar, Ankara niversitesi Basmevi, Ankara, 1986
GRGN Aydn, Veteriner Anatomi, Frat niversitesi Veteriner Fakltesi,
Elaz, 1998.
TEMZER Mustafa, Evcil Hayvanlarda Operasyon Bilgisi, Frat niversitesi
Veteriner Fakltesi, Cerrahi Ana Bilim Dal, Elaz
www.inonu.edu.tr
www.firat.edu.tr
www.aof.anadolu.edu.tr
www.veterinerhekimiz.com
www.acilveilkyardim.com

KAYNAKA

Enjeksiyon PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Enjeksiyon PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

MLL ETM BAKANLII

You might also like