Marka Hukukunda Tkenme lkesi- Paralel ve Geri thalat Kavramlar

KBRA AHN GZEM DEMRKALKAN

GR

FMH

Fikri Mlkiyet hakkn (FMH) dzenleyen hukuk kurallar hak sahibine, sz konusu hak zerinde hakkn niteliine gre deimek zere belirli bir sre mnhasran tasarrufta bulunma yetkisi tanmaktadr. Sonsuz yada snrsz bir hak deildir.
3

Uyguland lkenin kabul ettii hukuk sistemine bal olarak FMHnn kullanm zerinde eitli snrlamalar getirilebilmektedir. FMHnn kullanmna getirilen snrlandrmalardan birisi de, Tkenme lkesi (principle of exhaustion)dir.
4

Bu ilkeye gre, hak sahibi veya onun yetkilendirdii bir teebbs o hakka dayanarak rettii bir mal pazara sunduktan sonra, o mal zerindeki haklar sona ermi olur ve istisnai koullar sakl kalmak kayd ile o mallarn yeniden ticarete konu olmasna karamazlar.
5

Bu ilke balamnda gndeme gelen ve uluslararas ticaret perspektifini ieren nemli bir konu paralel ithalat (parallel import) sorunudur. Paralel ithalat, bir FMHna konu olan maln bir baka lkede pazara sunulmasndan sonra ithalatn yapld lkeye hak sahibinin rzas veya onay olmadan ithal edilmesidir.
6

Paralel ithalata ilikin olarak bir lkede takip edilecek politikalar o lkede kabul edilen tkenme rejimi ile dorudan ilgilidir!! Tkenme ilkesi ve paralel ithalat sorunu aslnda i ie gemi kavramlardr. Bu balamda birinden bahsedilirken dolayl olarak dieri de ele alnm saylabilir.
7

MARKA

Marka Kavram

Hangi iaretler? Bir teebbsn mal ve hizmetlerini, bir baka teebbsn mal ve hizmetlerinden ayrt etmeyi salamas kouluyla, her trl iaret, markadr. Kanuni tanm, iki unsurdan olumaktadr. Birincisiiarettir. Ikinci unsur ise iaretin ayrt edici nitelik tamasdr.Marka szc ise ortak markalar ve garanti markalar dahil ticaret ve hizmet markalarn ifade eder.
9

Marka Hakknn Tketilmesi

Markann sahibi, markasn tayan mallar, Trkiyede piyasaya sunduu veya onun izni ile Trkiyede piyasaya sunduu veya mallar onun izni ile Trkiyede piyasaya verildii takdirde, markann bu mallarla ilgili olarak kullanlmasn yasaklayamaz.
10

Bu ilkeye gre, marka hakk sahibi, kendi izniyle Trkiyede yaplan ilk sattan sonra, mallarn eitli kademede satna, ihracna ve Trkiyeden ihra edilmi mallarn aynen Trkiyeye ithaline engel olamaz.

11

MARKA HAKKININ TKENMESNDE SSTEMLER

12

I.lkesel Tkenme II. Blgesel Tkenme III.Uluslararas Tkenme

13

I.lkesel Tkenme:

Bir lkede markal ya da patentli bir rnn, hak sahibi veya onun izniyle (lisans sahibi gibi) nc bir kii tarafndan piyasaya srlmesinden sonra, o lke iindeki dolamna hak sahibi engel olamaz.

14

Kanunumuz, lkesel tkenme ilkesini kabul etmitir

Materyalleri satn alan kiilerin daha sonra yapaca sat veya dier ekillerde ticari ilemlere konu yapmak, ithalat, ihracat, bu amalar iin materyali depolamak gibi fiiller, hak sahibinin yetkileri dndadr..
15

Coca Cola marka iecekleri, dileyen kii Trkiye'nin diledii blgesinden satn alarak baka bir blgesinde satabilir.

Coca Cola firmasnn, lkeyi blgelere

blerek her bir blgede, bayileri yoluyla sat yapmas, bu durumu deitirmez
16

Samsun'daki bir kii, Ankara'dan daha ucuza satn ald iecekleri Samsun'da satabilir. Coca Cola'nn Samsun bayisi ya da bizzat Coca Cola firmas bunu engelleyemez ..

17

Telif hukukumuzda lkesel tkenme ilkesi, yayma hakk bakmndan ak bir ekilde kabul edilmitir

Eser sahibi, eserinin belirli nshalarnn mlkiyetini devretmesi (sat ve ba gibi) suretiyle yayma hakkn kullanmsa, bu nshalarn Trkiye snrlar dhilinde yeniden sat, eser sahibinin yayma hakkn ihlal etmez.
18

II. Blgesel Tkenme

Bu trde tkenme ilkesi, ilgili blge bir lke gibi kabul edilerek uygulanmaktadr. AB'de blgesel tkenme kabul edilmitir

19

AB nin herhangi bir lkesinde hak sahibinin izniyle rn piyasaya srlnce hak blgenin tamamnda tkenmektedir. AB ile gmrk birlii oluturmamza ramen bu blgeye Trkiye dahil edilmemitir.
20

piyasaya sunmusa, nc bir kii Nike'tan izin almakszn bu ayakkablar Almanya'dan satn alarak talya'da ya da Macaristan'da satn yapabilir.

Nike firmas, ayakkablarn Almanya'da

21

III.Uluslararas Tkenme:

Markal ya da patentli bir rn dnyann herhangi bir yerinde hak sahibinin izniyle piyasaya srlnce hak tkenir ve hak sahibi o rnn baka bir lkede satna engel olamaz

22

Hak sahibi tarafndan Gney Afrika'da sat yaplan bir rn, hak sahibinin izni olmadan bir bakas tarafndan Trkiye'de satlabilir ..

23

Marka Hakknn Tketilmesinin artlar

24

Hak sahibi, zerinde fikri mlkiyet hakk bulunan rnleri bir kez satnca, artk sonraki satlara mdahale edemez lkenin uygulanabilmesi iin iki art birlikte gereklemelidir:

25

Tescil art

Piyasaya Sunulmas

26

a-Tescil art
Marka hakknn tketilmesinden sz edilebilmesi iin tescilli bir markann tescil kapsamndaki mallar zerine konularak Trkiyede piyasaya sunulmu olmas gerekir.

27

b.Piyasaya Sunulmas

Marka hukukuna gre marka hakk ticaret alannda cereyan eden tm ticari ilemler srasnda korunur. Nihai tketiciye vardktan sonra bu koruma olana sona erer.

28

Markay tayan maln Trkiye dnda piyasaya sunulmu olmas,marka hakkn Trkiye bakmndan tketilmesine yol amaz.

29

Markal rn taklit edilerek piyasaya srlmse ya da patentlerde zorunlu lisans verilerek, yani hak sahibinin rzas dnda piyasaya sunulmusa tkenme ilkesi uygulanamaz.

30

PARALEL THALAT

31

Kavram

Paralel ithalat, marka hakk sahibi tarafndan veya onun izniyle bir bakas tarafndan, lke dnda piyasaya sunulan markay tayan zgn mallarn, marka sahibinden izin alnmakszn lkeye ithal edilmesidir. Paralel ithalattan sz edilebilmesi iin, ithalata konu olan maln, sadece yurt dnda piyasaya sunulmu olma art yoktur.
32

Trkiye dnda piyasaya sunulmu olan maln Trkiye ye ithal edilmesi paralel ithalatn varl iin yeterlidir. Trkiye ye ithal edilenlerin dnda, markal mallardan daha nce Trkiye de piyasaya sunulmu olup olmamasnn bir nemi yoktur.
33

Ancak, eer ithalata konu mallarn dnda marka sahibi tarafndan markal mallar ayn zamanda Trkiyede de piyasaya sunulmu ise, paralel ithalattan sz edebilmek iin, yurt iinde piyasaya sunulan mallarla, yurt dnda piyasaya sunulup yurda ithal edilen mallar arasnda ayniyet olmaldr.
34

Paralel ithalattan sz edebilmek iin, daha nce piyasasnda ayn maln bulunduu lkeye ithalat yaplmal ve ayn mallar arasnda bir malii (intrabrand) rekabet domaldr. Bu kavram dilimizde marka-ii rekabet eklinde ifade edilmektedir.
35

36

37

Paralel ithalatn en nemli nedeni, A ve B lkelerinde, ayn maln fiyatnn (f) farkl dzeylerde olmasndan kaynaklanmaktadr. Bu fiyat farkll, x malnn; A ve B lke piyasalarna srldkten sonra, fiyatn daha yksek olduu lkeye ithalatna yol amaktadr.
38

Sakncalar

Paralel ithalat, yetkilendirilmi retici veya datcnn, rn tantmak iin yapt reklm ve tantm harcamalarndan, hibir katk salamadan yararlanan ve ayn zamanda onunla rekabet eden kii konumundadr.
39

Farkllnn tm yararnn tketiciye aktarlmayabileceini, yani; ithalatnn krn byk ksmn kendisi alarak, sadece ucuz dedirtecek kadar az bir ksmn tketiciye brakmas

40

Ayn markal mallarn bazen farkl lkelerde, o lke tketicisinin tercihleri dorultusunda imal edildii hallerde ortaya kmas

41

Paralel thalat nleyici Tedbirler

Lisans szlemelerinde kar kide ynelik olarak getirilen snrlandrmalar ile (fikr sna hak konusu maln ihra edilmemesi kaytlar, sat yeri ile ilgili blgesel snrlandrmalar ve bunlar ihlal halinde szlemenin ihlal edilmi saylaca kaytlar gibi) Borlar Hukukunun akde aykrlk imknlarndan yararlanlmaya allabilir.
42

Fikr-sna hak sahibi, rn tantmak iin yapm olduu tantm harcamalar ve servis a harcamalarndan yola karak Ticaret Hukukunun Haksz Rekabet ile ilgili hkmlerinden yararlanmak isteyebilir.

43

Fikr ve Sna Hak disiplininin, bu hak

sahiplerine tand ve herkese kar kullanabilen inhisar yetkiler

44

TR-AB LKLER

45

Trkiye-AB ticaretinde , Topluluk ii ticaretin aksine hakkn tketilmesi ilkesi geerli deildir.

46

Gmrk Birlii Kararnn 8 sayl Ekinin 10/2. maddesinde, Bu Karar, erevesinde taraflarn ticaret ilikilerinde uygulanan fikri, snai ve ticari mlkiyet haklarnn tketilmesi sonucunu dourmaz denilmektedir.
47

AB genelinde;
Avrupa Tketiciler Dernei (The European Consumers Organisation) bata olmak zere tketici dernekleri uluslararas tkenme uygulamasnn blgesel tkenme uygulamasnn yerini almas gerektiini savunmaktadr .

48

AB Topluluk snrlar ierisinde blgesel tkenme ilkesini kabul etmekte ve Topluluk dndan kaynaklanan paralel ithalatn yasaklanmasna izin vermektedir ..

49

ABD

Markalar alannda paralel ithalata izin verilmekte ve uluslararas tkenme ilkesi izlenmektedir. Ancak patent ve telif haklar bakmndan ulusal bir koruma sistemi uygulanmaktadr.
50

JAPONYA

Uluslararas tkenme ilkesini kabul ederek parallel ithalata tamamen izin vermektedir

51

GER THALAT (Reimport)

52

Geri ithalat, marka hakk sahibi tarafndan veya onun izniyle lke iinde piyasaya sunulmu olan markal mallarn marka sahibi veya onun izniyle baka bir lkeye ihra edilmesinden sonra ayn mallarn nc kiiler tarafndan tekrar lkeye ithal edilmesidir

53

Mal nce ulusal pazarda ( rnein Trkiye de) piyasaya srlmekte, sonra baka bir lkeye ( rnein Almanya ya) ihra edilmekte ve daha sonra ilk piyasaya srld lkeye (Trkiye te) ithal edilmektedir.

54

Geriye ithalat halinde hak sahibinin, hakkn konusunu oluturan mallarn geriye ithalatn nlemesi mmkn deildir.

55

Patates eidinin hasat edilmi materyalleri yurt iinde piyasaya srldkten sonra ihra edilir ve yurt dnda bunlardan patates cipsi yaplrsa, bunlar ithal edilebilir.

56

GNCEL SORUNLAR

57

Southstar

-Southstar markas, bir ABD firmas olan Southstar Co. Adna, televizyonlar iin Trkiyede ve gene ayn firma adna Italyada tescil edilmitir. Southstar Co. Firmas, bu marka altnda retim yapmak hakkn mnhasran Artemis D Ticaret A..ye tanmtr. Artemis D Ticaret A.. sz konusu televizyonlar retimin yapld Italyadan ithal etmesi YASAKLANMITIR.
58

Colgate-Palmolive v. Markwell

Uluslar aras bir grup iinde di macunu iin kullanlmak zere, Ingilterede bir Ingiliz tabi irketi Colgate markasna sahip bulunmaktayd. Ayn grubun Brezilya tabi irketi (subsidiary) de Brezilyada Colgate di macununu pazarlamakta idi. Ancak irket bu rnleri sadece Nijeryaya ihra edebilecekti ama Avrupa lkelerine ihra etmesi yasaklanm bulunmaktayd.
59

Brezilya rnnn kalitesi Ingilterede retilene gre daha dk olduu gibi, ayrca daha fazla oranda tebeir maddesi de iermekteydi. Brezilya rnnn paketlenmesinde, rn hakknda bilgiler, Portekizce olarak yazl bulunduundan Ingiliz tketicisinin anlamn alglamas olanakszdr. Kolilerden ounluu, paralel ithalat tarafndan Brezilyada, Nijeryaya ihra edilecek rnler arasndan seilmi bulunmaktayd. Ama bu rnler de Nijerya yerine Ingiltereye getirilmiti

60

Temyiz Mahkemesi olayda, Brezilyada retilen di macunu ile Ingilterede retilen arasnda nemli kalite fark bulunduunu tespit ederek, olayda haksz rekabetin mevcudiyetine karar vermi ve ayrca markaya tecavzn bulunduunu da, Ingiliz tabi irketinin markann (Brezilya tabi irketine) Brezilya rnne uygulanmasna zmnen de olsa muvafakat etmi olmadn da belirlemitir. Bu gibi olaylarda, irketler grubunun paralel ithalat engellemekte aktif tutum iinde olmas durumunda, zmni muvafakatin varl ileri srlemez.
61

SONU

62

Gelimekte olan lkeler bakmndan ulusal tkenme rejimini kabul ederek paralel ithalata snrlandrma getirmenin bir yarar olmayacaktr. Paralel ithalata getirilen genel bir yasaklama zellikle younlam sektrler bakmndan olumsuz sonular douracaktr .
63

Genel anlamda bir liberal politika benimsemek ve sektrlerin niteliine gre istisna uygulamalarna gitmek yerinde olacaktr.

64

Hakkn tketilmesi ilkesinin kabul edilmemesi, lkemizin bu frsattan yararlanmasn engellemektedir. Tkenme ilkesi ve buna bal olarak paralel ithalatn yasaklanmas veya yasaklanmamas aslnda bir rekabet sorunudur.
65

Paralel ithalat sorununun aslnda bir FMH sorunu olmaktan ziyade bir rekabet hukuku ve politikas sorunudur. Olay baznda karar verilmesini mmkn klan dinamik bir bak asna sahip olmak daha yerinde bir yaklamdr
66

DNNLEDNZ N TEEKKRLER

67