Professional Documents
Culture Documents
कंप्यूटर.pdf, computer in hindi
कंप्यूटर.pdf, computer in hindi
(
)
! "#$ % &
'( ) & *+ ,-& ./ . & 0 1 2 3 45
0 5 67& 48& #
(1) 4: 2; 4$ <8& = > )&,& &
(2) *& 2; 4$ 1'& &
&A 0
B C
( D E & . F
> & A
& 2; 4 BG &
0 H -, ) K3 &/ E -" ", <L ) & M
.&&N
5, -5, H/-& )OP&N (Direct) >W X ,
'(
67& &5 ",$ >WY& & M :
1. H)> (Application)
2. K3 (Purpose)
3. " (Size)
1.
h 0 H H)> M &5 H)>$ ", 0$ &5
) & M :
() B> 0
(7) 0
(>) ij 0
2. !
0 2 K3$ ./& & M - ' C 4k,
)
0 K3 ", 6 2 ) & M :
() '-K45 0
(7) 4k -K45 0
3.
" ", 0$ 6 l# )2 & M 1
1.
1 0
2. A. 4
3. 5 0
4. n 0
5. 0
#$ ( # )
A 0
1 /A 0 )5 48 E
pq>& H/ r s )> & M
0$ t (
1)
D E & A 0 - 48 Pu &/ A ! ( 7
& 2/A- 0 &/ - ( )> 0 t (, r
.& 5 0# H -$ A A 0 )/ & 2 & M
A 0 D w ( > -7,
' )>, 4x2-)1
O2 4 M
A 0 r p A 67& M 1. 0 E 7 &/ -
2.
''5 &/ )
4 '
3. .)45 A
4. Hy'>
5. BG -
6. t
{> &/ -
7. D5 >
#$
'
1) *5 &5 C . . . / &
1) * &/ H'
i ( > & , . & 5,5.
( . , B .15 5 tA C H' "3
,
{), B , .5, ., }B, %~ 0,
* "2 & M
#$
(#)*
5.5 )5 ( C 2; 4$
! .5 &
> 2; 4$ "> . ( #* & , # 2; 4$ H
5. 5. . 1 ){> A & C * " B5
.15 < 2 & ) " & 5. 5 (
2
+
0 <L 55 >WY& > H, H 0 >W 5*
2 >
() )/ 55 0 (1945 1956)
(7) s&5 55 0 (1956 1963)
(>) &Y&5 55 0 (1964 1971)
() *&/A 55 0(1971 &A )
() * 55 0 (&A &A &)
,
+ (1945 # 1956)
1946 ( h 2
5 ).
1A C B / '$
)/ - ( '$
t > / '$
H 7
(ENIAC) 7 /
0 ( ><> 18
t, 70
. C ><> #* / 0 t & <5 45 /
* ><> 160 h& - 5 "3& &5 /5
5
,$ +
1971 t & H, u F * & > LSI (Large Scale
Integrated Circuit) VLSI (Very Large Scale Integratd Circuit) ULSI (Ultra Large Scale
Integrated Circuit) t & H, u ( F * & >
1975 )/
1 0 Altair 8000 ).&& >
1981 IBM A 0 ).&& > , - ( &
*&/A 5=5 0 ( B - > " ( j~ /
Plamtop - > t 7 & /
5
+ (6
$
# 6
$
78)
* 5=5 0 <8& r X >
5=5 0 7 5 A
s 7 ' H . +5 F& HAL 9000 5
~ 0
$> ( "F~4
( > ", BB5 >
- > ( 5. 5. . 5 > '& ){> >5 &/
(
5 B5 > > ( t 5 )&, h& t >
* t 5 >& t= >5
9#
9 ?
1.
, 5-tA , , . "2 s H 2; 4, )% &/
*< (
' A 0 5
" q$ 'u ( 7 '
D A :
() A)/
q$ 5 & */ ' &
(7) ' s */ . Y& ( *& ./ )2
(>) . Y& */ N ' (
'( . .. ( <
() . .. ) $ " q$ < . Y& ( *& ./ )2
P
3(
(Memory)
5 <5 2; 4, * H/ *& 7 5 . Y& & 0
5.5.. ( 5 .& 1( A)/ . Y& ( &5 &55 E ( 5 0
A5 % 5 0 HO, OA <> # , * C )%
)1 2 ./& & M C "3& &O x, & M
S T2
" & 5-tA
q & M
q 5 s
"# 2; 4 0 ( )4 &
T
D E .15 {)
2
H <5 q " t& 5
#(5
T
0 ./5 & t & H, u "# *& 5 H & )2 &
2 .
,
SUV
(7
0 5 . Y& 5 t r5
i . Y& ( t5 H 0 H/ 1 *&
)2F4& & t
5 r E
7S
0 5 . Y& 5
i 0 5 . Y& ( 5-tA 2t > )O HP,
H H/ 483 * ASCII Code ( *& & M )O ASCII Code 8 &
)
5 <5 HP . Y& ( *& 8 t 1 t
t&5
9 W
D H & <8 C H/A t& "& 2
abcdefghijklmnopqrstuvwxyzABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVW
XYZ0123456789!@#$%^&*()_-=+|\`,./;'[]{}:"<>?
0 . '&N
*& ASCII > & M )O
8 t > *& &
)5 H'&>A& "#$ D E 2 H$ s 24- & 2
H q 0 &/ 1 & M '&
)5 s-H5 s-",5 &
)5
)5
&
)5 ( > <L
H$ ", 8 & 2 4x2$ (
)5 ( 8 *' H 5 > & M
0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 (
( 24 )5 5 <& 8 9 H$ )> &)
# t t H 7 & ( ", )
D ( )O ./& 8
", & )2F4& &5 M &
D 5 ./& H &5
*#
)5 ( 0 7 & 5 D+ H/-& 8 H$ )2F4& &
0 )8& &
)5 4x2$ t
5 & &$ (
F&& & 0 > & s-H5 " & M
E
)5 ( & 1 r5
&5
, E 0 <5 )<> '( 2 7 &/ r " & , 0 A
& M
( DE 0 u, h& &/
)<> "&
0 H'2 &/ t <5 )<>, 0 5
&/ " q# "2 <5
0 A 5 M 0 5 q, 0 * "3
&5 M , . A q# &5 M , - 5-tA , B5
, A . "2
q$
H&q q#, 0 & , 5~ q# &5 . A &/
5~ q$ 5 0 A
& &
Z S^#
0 (A & ) 0A
~ & *&
A
C .} BG x, &, .}
0A ( H A
)<45 E & A
~ 0 B5 C
/ > &
E ( )N 5 tA )> &
M t <5 5 tA 5 HP
5 5 2ti &5 &
.} .15
A 5 ./& ( 27i 2 & A .15 & *' & t&&
s
# 27i 2 > .15 ./& A B
,, A &
1. 5-tA
2. tB
3.
4. .
5. - F
6. t- B>4
7. OMR, OCR MICR
8. .
9.
( 5,
)2 & M .
(
& & M C ~
( "3& H > > & 2 -
~ F , . "2
() -7]$
5- tA D C >
5- tA
{$
& ,
( $ 5 D
H, &5 1 C 0 t (
t2 5 tA 2 ) 5.5. (CPU) (
& - l5 1
( '& 1
(g)
#
H / (
(
( 5* >5 tB &5 ( > r -r $ 2&
&5 >& ( t2 pq &5 24 ( >& M
( 2 2 H, t & 2t .15 B
5 & .15
H * & M t H>5 2t 5 1 &5
() Zh
$ ]
5
5 > ' *' 5 ./& C H./&
#*&5
( *'& > )4 & C F&& )4 #* *'
./& >, > <> F&& )4 5 &5& >5 &5 r
A ~ A & ./$ t tB
$ C ' < tB
$ #*&5 OMR 5
.& 5 .& #* HO, >5
(k)
9j( S 9 W (V \
t{> Pu ( H, > 5 5 &55 , # H, D ( * #* & M MICR
&5 ( * 48 *0t5 .5 s
r & M MICR 5 *
10
r
*0t5
2
&
( )45 , i )4
&
(5) P9
.
0 ( 5 Y: t5 "Y& 7& * (5,
&
D < *
5 &5
(l) VP
7 7
"Y&
M * &
() S
0 .15 i <5 "Y& t 7* )> &
( ~ &
5 t 0 .15 .15 F&&
) H'2 )4 &5
(m) 5 Pn
* F '5 .15 7& ( 5 tA & &/
!
.15 Yk
($
Y (Output Devices)
>A &OA $ & 5 > $ >A &
*& M 3 )24A
i s 27 & M , )' s &
& M , *0t5 ! $ %& & M H/ H' 5 , s >A )
& M
0 )5 <L H$ ( i *0t5 '&$ A & M
0 ( "#$ "> >A 2$ 5 >$ & )> & M >A q# 2
) 5 &5 M :
11
(1)
(2)
pY *q
'u$ &OA 5 )5 & ( 0 s ) $ >
r ./5 E >&- ).&& &
& s )
> & ./5 E ) & M s X5 &
M 'u 0 $ h& &>$ E ( ) & '( &
H HP$ ( F&& > r 2 & M r 5 )1 'u )
( > 5 5 &5 H 0L &5
() #
pY *q
'u ( HP & & 5 5 &5 )> &
( HP > r HP > ! .5 q ~5&
.& & > HP 5 "Y& < & 5 , HP
5r 5 + ) & , & 'u& M
2. #
pY *q
r^ sV
%~ }B 0 >A 5 5
i &5 s %~$ &/
$
12
5 ./5 )& ) & M 0 >A & H' )q 5 5 ,#
( >A ./5 )& E ( ) & %~,
$ H' "Y&$
2 5 &5 r &5 H/-& 2 ( >A E ( .k *& "Y&$
5 "3& &
'u > &
~5 5 4&
) 5 &5
'* ( <> tt t'2 <5 r &
" q B <5 & 2 7 ( 5 5 <& & '&
55 5 t 5 &5
( 40 HP H, HP H.k >&
M 0$ B5 48 ) t & M (
( 80 HP <5 .k )2F4&
& M
B <5 * , '& > ' > & M )24A 5 = > u&
& 0 B5 ( * . "2-)2 B5 (
i &$ t > & , 2 > }> 0 5 .
5r 5 + > B ( > 2 &
(t] (nP (]P
.} q$ i &5 & 5 >i ,
( "4& $ &/ >
* 5 } ! & & .} q 5 &/ h& 5 7&
5 &5 M
.} q$ )> B 0A ( & &/
- .} q &
13
TV (Memory Devices)
,(
#rY
q# &5 M ( )%0 &O ) % & M
(1) ]-S
, 9
(RAM)
] (
9
(DRAM)
H/A >&45
RAM 2 10 "# *& 2 C ~ (
t5* 2 " 2 , & t2 t* <5 "# t5* q ./ (
.&N * & M C t5* q ./ > &
P9 ( 9
(SRAM)
.
&
75 ./ "> "# 7 " > ~.E ./ &t &
)> & t & 5 5 4 4E
(2) ] w
(Read Only Memory)
ROM & M , ( 7 )% " & , '& (
H )% *& & ROM ( H
0 -&+ s )% *&
0 ( ./i 2 & M , A & & M C "3&
2; 4 2 & & M t
" . (BIOS) )% ROM
2 , 0 5 <5
" q$ 5 #*
u& &
r
(7 V
(PROM)
. Y& ( 5 )% t *& & , & &
& C 5 4,& &
14
S (7 V
(EPROM)
I.C. ( *& > )% tM>5 $ ! 5 &
~. I.C. 2t )> 5 &5
SW< -S-V
(EEPROM)
5
t )B . > )% H/ 4,& 5
H' 5 "3& &5 2 0 ( x,
> 5
)% 4,& 2 & M
2
#rY
./i % q
%& &/ )%0 0 ~ t2 <5
(
./& &
9 (
./i & %& $ ( > ) 7& "&
(
'* *i 5 }. 5 t 5 0t5 5 &5 ~
2/A 5 &A *i &5
5 5 & M <L 0t
$ ( x, &
)N 400, 800, 1200 2400 ~5 0ti > x, & M
>
B >i t'2 + E ( 7 & HP 7 t 9 t
)> ( & >
B >
t'2 + 5 &( 5 0ti
'& t &5
'(
(Tracks) & M
{V (]P
r5 *55 . &5 5 % 5 P & t & H, &5 5 &
5 t & .&5 &5 *55 }. 45 >
{>
& &
5/
& B5 5 & .4A
7& &
#V|6
BG 2 ) & M
() (#P
#V|6
. BG )% $ & , . H/-& 0 *
&/ t 7 . BG 5 A
( &
{> . , 0
"2 . BG D <> M
S
0
)% , 5 .&5 <8 ( 7 > )% H2 5 0
5 455 <8 ( 2 & 6 *u (
A 27 >
.&5 <8 )% --> 0
--> 455 <8 )%
0
5 0 . BG <> & 0 / 5 752 &
)%{ > <8 H>-H> 0
& )% /
"2 4 5 * & )%{ > <8 p H 5 2 )%
( p 5 i >&5 &5, & 0
2 <> 4E & 2 i
>&5 i &5 , & t& 2 & / (
>&5 2 )%
S*
16
S } S*
~ *
=# }
{> {> .
{> .
#=# }
P
#=#
( H, A 1' . H, 5.5. & M
&5 5 ){> & 5 ){> . - 5 ) . !
( 7& > H&N H, ) x,
- "
){> &5 w ! ' & 5 & H, 5.5. >
. 5 ) . &
P
5 7 H, )1+ . u 5 y.> & 5 )%
u 5 A 24 P& 5 &5 t u
)% "&
)% H5 A H./ ( & 5 y.> ( )&5& & <5 A
/ * M
6#
0
? )% $ ) 7 K3 0 5 ( u& "$
A ( " <5 )% $ H 1 )<& .& ( 0 r
2; 4$ 0 )%
H &5 2; 4& & )% 5 <5 ' 0 )% /
17
& M C ! 0$ ( )4 H K3 H/-& C )% k
22 3 & M H 1 5 )< 0A ( " <5 )% $
)<& k H/ P&-P& 2 & M )<& i <5 0 )% H5
' A 45 ( H5 &/ H*5 E ( , >& &/ i H' . # 2
2 & )O )% r 0 2; 4$ & ( H.&O
t # 7 &5, 1 ~ &5 &/ ) F2k & <5 0
)%
M
6#
() t
(7) ~
(>) H'
6# 5:
) P )% H )< r& X5 5 & i
)% t > M
$ .&t2 2 & M ,
'( 5 5 &
5 <L $ *u C )< A H! t > M C ~5 )<5
(
~
N 2 ,
5 5 8 *5 t2,
5 t2 "2 A {>
. s &
H'&>A& 6 A "& :
(g) (n
)% "#$ 5 t# ) )< ' )>&- !./
~
5 )&, 2; 4
O2 2; 4, 7*u, . B "2
() S/
B {) . "2 !./
(g)
r=
5 2 H, )1+ 2 )* 5 )%{ > &
48 &5 ", 5.5.. s A &
)%
( )%
()
#=#
( H, A 1' . H, 5.5. & M
&5 5 ){> & M H, ) x,
"
)> &5$ w ! ' &
()
P
5 ( 7 H, )1+ ( . u 5 y.> & 5 )%
u 5 A 24 P& 5 &5 t u
)% "& &
)% H5 A H./ ( & 5 y.> )&5& & <5 A
/ * M
19
(k)
=]
5 y.> .&& E )% H, 5 ( *&
2 .)4 0t5 > & "# &
(5) S
5
{> . 5 )1 t & 5 &5 >& &5 5
{> .
> &t & t 0 s 5 A 48 u &
) )> && ) & C
H5 > && )> (
& "3& uu 5 5 )1 t2 &
&5 s 0 A >& "# % 5 > 5 '(
p./& &/ > ", 2; 4 2
(2) 7
{> . ( H, >&- 5 & M
", <5
2 <> <& >
() 9 W S^#
t >&- . /
s * 2 & &
{> .
~ & 2 - B,
(g) r(^ S^#
t > &- 0 *u$ s * "2 )2 & &
%~
~ & 2 '
6$
" > >&- . * "2-)2
B * &5 5
"3& Hr5 * * & )O ./$ "3 ./ * 5
)1 . 0 <A &5
B5 5 & ./
2 ./ * )8& 5 1 2 * & H, 0 C
, ) F $ t5* " < ) * &
20
6$ g
'&/ * A ( 5 * ! )8 H 24 )&- <&
5 <5 A #* H> :
(1)
F D E 5 F A. 4$ 4 &
"
A < ) A & M 2 -
10,
5~ ~
45 "2
! )8& ) & 2 * * & 2 *
A <L H> ! > &
(4)
A <5 ) 0 " & 5 * )1
0 .A t2 Pu " "& .B & 6 *u
HE 27&
21
0 .15 5 t( r 5* & r ~ 27& "
B
& ( )O 0 r > ( &
r ) 7 ) "
B :
My Computer > 0 ( x, %5 + H'
& A ( &
2 " 5 A . M & A t (Network Neighborhood)
)> H' )q A ./& & M
~ > 5 2& > A *& ./ ,-&
&
#5$ S
h
*+ < x, & * # 4 4 E (
x, & *& M t "
j & M & & *
22
: www.google.com
: www.yahoo.com
: www.msn.com
: www.alexa.com
.
: www.search.netscape.com
.
: www.altavista.com
*A
: www.search.com
> 5
: www.guruji.com
23
]
(#P
]
,$
com
: p >X
edu
: 4P ./
24
gov
: 5 ./
mil
: '
net
org
int
: H&5 >X
8 ]
t
H& 2 HP & 2 4 *& &
2 uk
:
{>
in
:
(<&)
fr
: n
ca
:
67#S/67
t Pu & # "
)> t2 " P & * /
r "8A 5 5
27& t
, t &
<> (- pq, 5, . 5 (5 "2) &
67 $ :
t A ./ <L ) 5 * # D + )> 5 , )2 &
H, )q48 # x, & 5* 27 > www.indg.in t A 2
25