1

TRNG I HC CN TH KHOA S PHM

Tiu lun: TON HC QUANH TA

GVHD: PGS.TS NGUYN PH LC

Ngi thc hin: BI SANG TH

Cn Th, thng 10 nm 2013

LI NI U
Trong cuc sng ca chng ta u u cng c bng dng ca ton hc. T nhng tnh ton n gin hng ngy nh tnh im trung bnh, tnh tin ch,...cho n nhng vn phc tp hn nh th trng chng khon, thin vn,...Do ton hc v cng quan trng trong cuc sng ca con ngi. V th trn th gii mn Ton lun c u tin hng u trong chng trnh gio dc ca cc quc gia. Tuy nhin, nhiu hc sinh li cm thy rt kh tip cn mn Ton v cho rng n rt kh khan hoc cng c bn cho rng hc ton nhiu cng chng thy c ch li g Mt phn nguyn nhn dn n tnh trng ny cng l v mn ton c ging dy mt cch cng nhc, hn lm thiu tnh thc tin. Nhm gip cc bn hc sinh cm thy thch th hn khi tip cn vi mn Ton, chng ti bin son tiu lun ny cc bn thy rng Ton hc khng kh khan v kh khn nh chng ta tng. Hi vng vi tiu lun nh ny s gip cc bn hc sinh tm thy s hng th trong khi hc ton. Chng ti xin chn thnh cm n PGS.TS Nguyn Ph Lc tn tnh hng dn chng ti thc hin tiu lun ny. Chng ti cng cm n su sc n cc bn hc vin cao hc K20 lp L lun v Phng php dy hc b mn Ton trng i hc Cn Th c bn tho v ng gp nhiu kin qu bu tiu lun. Nc mun sng cng khng ra tai nghe nhng li cao lun!

1. CU CHUYN THOT CHT Chi vi vua ging nh chi vi h iu ny c minh chng nhiu ln trong lch s. Trong cu chuyn di y chng ta s chng kin mt v quan thng minh bit li dng ton hc thot cht thn k v dy cho tn quc vng tn bo mt bi hc. Tng truyn thi c c mt vng quc do tn sng m tn nn t ra mt php quy k l: phm ai l t t, trc khi b hnh hnh u phi rt mt ln thm sng cht, tc l vit ring hai ch sng v cht ln hai t giy, do quan chp php gim st, cho phm nhn rt thm trc m ng. Nu phm nhn rt phi thm cht, lp tc b hnh hnh, cn nu trng thm sng th s coi l tri, cho c min hnh hnh lp tc. Mt ln Quc vng mun x cht vin quan i thn v bt mn vi s thng tr tn bo ca Quc vng nn ni my li bo v s cng bng cho dn chng, do vy lm cho Quc vng tc gin. Quc vng quyt tm khng k h thn dm phm thng c c hi c min hnh pht hnh hnh. Cho nn Quc vng by mu tnh k ngm vi my tn tm phc, cui cng ngh ra mt k sch thm c: ngm dn quan chp php em hai t giy lm thm u vit cng ch cht. Nh vy, cho d phm nhn rt c thm no cng khng thot khi b hnh hnh. Trn i ny khng c bc tng no khng b lt gi, qu k ca Quc vng ri cng s b ngi khc pht hin. Rt nhiu vn v b quan bit ni tnh, tuy rt ng tnh vi ngi ng liu thng ngy chnh trc, nhng s hi s lng quyn ca Quc vng nn ch dm tc gin, khng dm ni. Mt ngy trc khi hnh hnh, mt ngi coi ngc tt bng ni mt cch kn o vi quan i thn rng: ng xem c vic hu s no cn bn giao, ti s rng sc lo cho. V p ng ca ngi coi ngc lm cho quan i thn sinh nghi, hi mi, cui cng mi bit c bn trong bc mn m mu. Ngi coi ngc tng rng quan i thn nh chu s phn, cho nn v mt . No ng quan i thn ang chm m vo suy t, chc lt trn trn ng li ngi ln nh sng ca s hng phn, iu ny lm cho ngi cai ngc kinh ngc v cng. Cn Quc vng th ngh rng ci cht ca k phn nghch l tt nhin, bi v ci iu kin tin l bn h ngh l vic rt thm ch l rt mt trong hai ci cht m thi. Song quan i thn thng minh tm ra cch li dng iu ny m thot cht. Sau khi quan chp php tuyn b cch rt thm, ch thy quan i thn nhanh chng rt mt thm ri nht vi vo ming. i khi quan chp php kp phn ng quay li th mnh giy thm kp nut vo bng. Quan chp php ct vn rng: Ngi rt c thm c ch cht hay thm c ch sng?. Quan i thn c lm ra v th di ni: Ta nghe theo Tri, nu Tri cho rng ta c ti th ci qu ng mnh lm mnh chu ny ta nut ri, ch cn xem thm cn li kia l bit r thi. Lc ny, dn chng c mt nhao nhao tn ng.

Thm cn li ng nhin l vit ch cht, c ngha l quan i thn rt c thm sng. Quc vng v quan chp php kh n kh ni, nhng s ng ti s phn n ca dn chng nn nh phi tha ngay cho quan i thn. Phn tch: Vn d quan i thn rt c thm sng hay thm cht l s vic ngu nhin, kh nng rt c mi loi u chim mt na (xc sut 50%). Nhng do Quc vng tnh mu thm k c, mun bin s vic ngu nhin c mt na kh nng cht thnh s vic tt nhin nht nh cht, nn cui cng t nm vo chn mnh. 2. CHIN CNG THN K ch Thanh mt danh tng thi Tng vi nhng chin cng ly lng. Tuy nhin c c iu i hi mt ci u minh mn, lun bit li dng hon cnh chin thng. Cu chuyn di y ta s chng kin ch Thanh lm mt tr bp khoa hc hy lo qun s trc khi ra trn. Thi Bc Tng, th lnh tc Man chu Qung Nguyn l Nng Tr Cao khng ngng m rng th lc, lp chnh quyn Nam Thin quc. Thng 4 1052, Nng Tr Cao dy binh nh Tng. Thng 5 1052, Nng Tr Cao vy hm Ung Chu (Nam Ninh Qung Ty), t xng l Nhn Hu hong v t Ung Chu nh dc theo sng xung pha nam, n u thng , chn ng khp ni. Nm 1053, i tng ch Thanh phng ch chinh phc Nng Tr Cao. Lc min nam c tc sng bi qu thn, nn i qun va n nam Qu Lm, ch Thanh lin cho qun lp n cng t thn. ng ly 100 ng tin bng ng ri khn: Nu ln ra trn ny nh bi c k ch th khi gieo 100 ng tin ny ln mt t, ton b mt ng tin ny nga ln Cc quan t hu hong s, c khuyn ch tng b ngh y i, v khng th c trng hp c 100 ng tin u nga c. Nhng ch Thanh vn mc k, c gi ca mnh. Trc mt mun vn qun lnh, ng t nhin vung tay, gieo tt c 100 ng tin trn mt t. Vy m nh ma xui qu khin, tt c mt tin u nga! Lc ton qun hoan h, ting vang di c t tri.

Bn thn ch Thanh cng vui mng khn xit. ng lnh cho t hu mang n 100 ci inh ng cht cc ng tin xung t, cu khn rng: i khi khi hon tr v nht nh s hu t thn linh, thu hi cc ng tin. Do qun lnh ai cng tin rng thn linh ph h nn trong chin u dng mnh xng ln pha trc, ch Thanh nhanh chng bnh nh c Ung Chu. Khi tr v, theo li ha trc, ch Thanh cho qun thu hi cc ng tin, cc thuc h ca ng nhn xem, th ra cc ng tin y c hai mt u c nga . Phn tch: Bn thn ch Thanh l i tng qun lm sao khng hiu c rng, khi gieo mt ng tin th vic xut hin mt nga hay sp l ty lc (ngu nhin). C th: 1 ng c 2 kh nng sp (S) hoc nga (N) 2 ng c 4 kh nng (SS), (NN), (SN), (NS) 3 ng c 8 kh nng (NNN), (NNS), (NSN), Sau mi ln gieo thm mt ng tin th kh nng phi hp s tng ln mt ln na. V vy hi vng gieo 100 ng tin xut hin mt trng hp c bit ton nga l cc k o tng. Cc thuc h ca ch Thanh cng u hiu iu ny, nn c khuyn nh ch tng khng lm th nghim ny. ch Thanh thng minh, khi thy lnh quan st hin tng theo thi, thng rt tin vo kinh nghim bn thn, m b qua iu kin tin . V th, ng dng bin php thay x i ct, kho lo thay i tin . Tin c hai mt chnh ph nhng li c hai mt ng tin nh nhau. Lc i vi ch Thanh th 100 ng tin u nga, l mt vic tt nhin, nhng vi tng s th khng th c c. Song vic li xy ra nh mt k tch! 3. VN BC THM Ai trong chng ta cng c ln thc mc gia bc thm trc v bc thm sau ci no c li hn? Hm nay chng ta s tr li cu hi . Khi cn gii quyt chn mt phng n trong nhiu phng n a ra, ngi ta hay dng bin php bc thm. Th d trong trn thi u bng bn, ngi ta dng bin php bc thm chn vn ng vin giao bng trc. Trong cuc thi u, ngi ta hay chn cch bc thm xp th t cc trn u.

Th th vic bc thm trc hoc sau liu c th a n cc c hi trng cch nh nhau khng? V d cn chn mt trong ba bn i tham d mt cuc sinh hot ngh thut no , ngi ta dng bin php bc thm xem l cch chn cng bng nht. Trc ht ngi ta chn ba mnh giy nh, nh mt k hiu ring vo mt mnh giy, sau xo trn & mi ngi bc mt mnh giy. C bn nh cho rng bc thm trc c li hn nn tranh quyn bc trc. Phn tch: Chng ta hy xem xc sut mi ngi c th nhn c mnh giy c ghi k hiu. Gi s cho 3 bn nh A, B, C bc thm theo th t: A th nht, B th nh, C th ba. Mt trong ba mnh giy c nh du (*) cn hai mnh kia nh du O1 v O2. Ta s biu din cc tnh hung bc thm trn hnh v trn, v hnh v c dng ging nh mt ci cy cho nn ngi ta gi hnh v ny l cy tnh hung.
Ln th nht
Th t bc thm ca A

Ln th hai
B O1

Ln th ba
C O2 (1)

O2

O1 O2

(2) (3)

*
O1 O2

*
O1

(4) (5)

*
O2 O1

(6)

Theo hnh v A, B, C theo th t bc thm c th c 6 tnh hung, xc sut xut hin cc tnh hung hon ton nh nhau. Trong cc tnh hung (1) v (2), A trng cch vi xc sut
1 . 3

Trong cc tnh hung (3) v (4), B bc c thm

1 . 3

trng cch cng vi xc sut cch cng vi xc sut

1 . 3

Trong cc tnh hung (5) v (6), th C trng

Vy bc thm trc hay sau cng nh nhau!

4. TR NH BC GIEO CON SC SC, NH CI LUN THNG? Mi khi n Tt chng ta thng rt ho hc v nhng ngy ta lun c qun o p, thc n ngon v c chi Bu Cua Tm C (tt nhin ch gii tr thi). Vy lm th no chng ta s l ngi chin thng? Cc bn hy tm hiu tr nh bc tng t di y tm cho mnh cu tr li nh!

Nhiu ngi cho rng tr nh bc theo kiu gieo con sc sc, vic thng bi l do thi vn, iu li cun nhiu bn tr tham gia. Nhn qua trong tr nh bc ny c hi c l nh nhau, thm ch cn c li cho ngi tham gia nh bc (con bc). S thc th trong tr nh bc kiu gieo con sc sc, c hi c bc khng nh nhau, m kt cc l nh ci c li th & bao gi cng thng. Ta th xem xt ti sao vy? Tr nh bc ny da trn quy tc sau: Mi ngi tham gia phi b 1 t cc, sau gieo 3 con sc sc ng thi. Bn c th nhn mt im s no , nu bn chn s nh l 1 im. Nu 3 con sc sc c xut hin mt im 1, nh ci phi tr 1 t cc, ng thi cn tr thm 1 na. Nu xut hin hai im 1, nh ci phi tr 1 t cc, ng thi cn tr thm 2 na; nu c ba con sc sc u xut hin s 1 th ngoi tin t cc, nh ci phi tr thm 3. Mi xem ra th vi im mt con sc sc, s xut hin khi gieo th kh nng xut hin s 1 l 1 l
1 , 3

1 , 6

khi gieo hai con sc sc th kh nng xut hin s

1 , 2

khi gieo ba con sc sc th kh nng xut hin s 1 l

tc kh

nng t cc 1 nhn c thm 1 hoc mt 1 t cc l nh nhau, hung chi li c kh nng gp i, gp ba v vi ngi tham gia chi s l c li. Thc ra ch l nhn b ngoi. Phn tch: Ta th xem xt s xut hin cc tnh hung khi gieo 3 con sc sc mt ln? Khi gieo mt con sc sc ta c th nhn c su kh nng xut hin cc s im, vi con sc sc th hai cng c 6 loi kh nng v vi con sc sc th ba cng vy v vi ba con sc sc th c th c 6.6.6 = 216 loi kt qu. Trong 216 loi kh nng, xc sut ba con sc sc xut hin cc s im khng ging nhau l 6.5.4 = 120, v ba con sc sc xut hin s im han ton ging nhau l 6 loi kt qu, l ng thi xut hin cc s 1, 2,,6. Nh vy cn li 216 120 6 = 90 loi kh nng cho 3 con sc sc xut hin hai im s ging nhau. Gi s ngi chi no th vn may vi con s 1. Nu anh ta nh 216 ln th xem anh ta s c bc bao nhiu ln?

Trc ht ta xt s tnh hung con sc sc xut hin 1 im. Vic xut hin con im 1 c th ch mt con sc sc, 2 con sc sc hoc c ba con sc sc, tc l c 3 loi kh nng; ngoi ra s tnh hung hai con sc sc cn li khng xut hin s 1 l 5.5 = 25 loi, tng cng c 3.25 = 75 loi kh nng. Trong 75 loi kh nng xut hin ny th c kh nng con bc nhn c 2, v tng s tin anh ta nhn c trong trng hp ny l 75.2 = 150. Nh vy kh nng xut hin s 1 c th t s ln nhn c mt con sc sc, tng s ca s ln xut hin mt con v hai con, tng s ln mt con sc sc, hai con sc sc, ba con sc sc cng nh s ln xut hin hai con sc sc cng s ln xut hin c ba con sc sc. ngoi ra vi mi con sc sc c 5 loi kh nng khng xut hin s 1 v c ba con sc sc th tt c c 15 loi kh nng. Nn vi mi ln nhn c ba con sc sc vi ba s 1 th s tin anh ta nhn c l 45. Cui cng s tnh hung ba con sc sc ch ch xut hin mt im 1 ch c 1 loi kh nng, by gi anh ta ch nhn c 4. Nh vy trong 216 ln gieo , con bc ch nhn c 150 + 45 + 4 = 199. Trong khi anh ta phi t cc 216 nn rt cuc con bc b l 216 199 = 17. By gi ta xt cc tnh hung ca nh ci. Gi s c 6 ngi tham gia nh bc, nh cc vi cc s 1, 2,,6, gi s h cng tin hnh 216 ln gieo sc sc. Nh ci mi ln nhn c 6 t cc v s tin t cc cho 216 ln chi s l 6.216 = 1296. Th xem nh ci s thu c bao nhiu? Theo nh phn tch trnh by trn, trong 216 ln gieo, c 120 ln s im ba con xx xc khng ging nhau. V nh cc con sc sc xut hin cc s 1, 2, 3 th cc con bc nh cc cho ba s 4, 5, 6 b thua. Nh ci phi tr cho cc con bc thng l 2.3 = 6, v vi 120 ln nh ci phi tr cho cc con bc tnh hung ny l 6.120 = 720. Ngoi ra cn c 90 ln cc con sc sc xut hin s im ging nhau hai con sc sc v nh xut hin cc im 1, 1, 2 , th th con bc nh cc s 4, 5, 6 b thua cuc, ngi nh cc s 2 c 2, ngi nh cc s 1 c 3 ng , nh ci chung tng cng 5, 90 ln nh ci chi ra 5.90 = 450. Cui cng su ln c ba con sc sc c s im ging nhau v nh u nhn c s 1, by gi ngi nh cc s 1 thng v nhn c 4, 6 ln c 24. Cui cng nh ci phi chi ra 720 + 450 + 24 = 1194. Kt qu l nh ci li c 1296 1194 = 120 (t 7.9%).

By gi chc cc bn thy cc con bc khng h thu c li lc g v vy ng c bao gi tham gia nh bc. 5. L THUYT TR CHI V CUC U TAY BA Chng ta u bit v sao nh ton hc ti ba Galois cht khi mi 21 tui v mt cuc u sng tay i. By gi ta tm hiu mt tr chi bo lc tng t nhng m s ngi tham gia li l ba. Mt bui sng , ng Black, ng Grey v ng White quyt nh gii quyt mt mu thun xung t bng mt cuc u sng tay ba cho ti khi ch cn mt ngi sng st. ng Black l ngi bn km nht, trung bnh ch bn trng mc tiu mt trong ba pht bn (3 trng 1). ng Grey bn tt hn, trng hai trong ba pht. ng White bn tt nht, lun lun bn trng. cho cuc u c cng bng hn, ng Black c php bn trc, sau n ng Grey (nu ng ta cn sng), tip theo l ng White (nu ng ny cn sng), v quay vng li n chng no ch cn sng st mt trong ba ngi. Chng ta hy xt nhng kh nng la chn ca ng Black. Trc tin, ng Black c th nhm vo mc tiu l ng Grey. Nu ng ta thnh cng th lt bn tip theo l ca ng White (ng Grey cht). ng White ch cn mt i th l ng Black v v ng White l mt x th trm pht trm trng nn ng Black cht chc. La chn tt hn cho ng Black l nhm thng vo ng White. Nu nh ng thnh cng th lt bn tip theo s thuc v ng Grey. Nhng ng Grey bn ba pht ch trng hai nn ng Black c c hi sng st bn tr li ng Grey v c th l ngi chin thng. Dng nh la chn th hai l chin lc m ng Black nn chn. Tuy nhin, c mt phng n thm ch cn tt hn. ng Black c th bn ch thin. ng Grey bn lt tip theo v ng s nhm vo ng White, bi v l i th nguy him hn. Nu ng White sng st th ng ta s li nhm bn ng Grey v

10

ng Grey cng l i th nguy him hn l ng Black. Nh vy, bng cch bn ch thin, ng Black cho ng Grey tr kh ng White hoc ngc li. Phn tch: l chin lc tt nht ca ng Black. Cui cng th ng Grey hoc ng White s cht v sau th ng Black s nhm bn ngi cn sng st. Nh vy, ng Black xoay chuyn c tnh th, thay v l ngi bn pht u tin trong cuc u tay ba, ng tr thnh ngi bn u tin trong cuc u tay i. 6. NGHCH L MONTY HALL Chng ta u rt thch th khi xem cc gamesshow ca VTV3 nh Hy chn gi ng, Chic nn k diu,Rt nhiu ngi chi ngh rng y vn may ri quyt nh n vic c thng hay khng. Tuy nhin, thc t c nh vy khng? Ti chu u, tng thnh hnh tr chi truyn hnh mang tn Dc sc, trong phn kt thc, ngi chi c ch mt trong ba ca kn m pha sau mt trong ba ca c phn thng chnh. Sau khi ngi chi chn mt trong ba ca, ngi dn chng trnh (MC) m mt trong hai ca cn li m thng thng ca khng c phn thng (iu ny ngi dn chng trnh bit trc). Tip theo, ngi dn MC thng bo chng trnh cho php ngi chi c th thay i vic chn ca. Theo di th thy Phn ln ngi chi khng thay i ca chn lc ban u, bi v h ngh rng xc sut c phn thng sau ca l ng 50% (l do l hai ca vn cha c m). Do vy, vic i ca hay khng i ca l khng c ngha g. Tuy nhin, theo phng php ca ton xc sut th:Vic ngi chi thay i ca li c li hn. Kh nng phn thng chnh nm sau ca chn ln u ch l khong 33,3% (khng phi l 50%). Ngc li xc sut nhn c phn thng sau khi i ca l 66,6%. iu ny c v nh v l nhng tht ra n c c s ton hc. l nghch l ton hc c tn gi l nghch l Monty Hall. Do khng bit v nghch l Monty Hall nn trong nhiu trng hp ngi chi tut mt phn thng ca mnh. V ri cng vui v t an i l mnh cha nhiu may mn Hnh minh ha di y s cho ta hiu hn ti sao ln th hai la chn nu ngi chi i ca th xc sut trng thng tng ln t 1/3 (nu khng i) thnh 2/3 (nu i la chn).

11

7. LIU ACSIMET C TH NHC BNG TRI T? Hy cho ti mt im ta, ti s nhc bng tri t ln! -tc truyn l li ca Acsimet, mt nh c hc thin ti thi c, ngi khm ph ra cc nh lut v n by. Nhng bn c bit mun nng mt vt nng bng tri t ln cao d ch 1 cm thi, Acsimet s mt bao nhiu thi gian khng? Khng di ba mi nghn t nm! C ln Acsimet vit th cho vua Hieron thnh ph Xiracudo, l ngi ng hng v cng l bn thn ca ng rng, nu dng n by, th vi mt lc d nh b i na, cng c th nng c mt vt nng bt k no: ch cn t vo lc mt cnh tay n rt di ca n by, cn vt nng th cho tc dng vo tay n ngn. V nhn mnh thm iu , ng vit thm rng nu c mt tri t th hai, th bc sang y ng s c th nhc bng tri t ca chng ta ln. Nhng, gi nh nh c hc thin ti thi c bit c khi lng ca tri t ln nh th no th hn ng khng hin ngang tht ln nh th na. Ta hy th tng tng trong mt lt rng Acsimet c mt tri t th hai, v c mt im ta nh ng mun; ri li tng tng thm rng ng lm c mt n by di n mc cn thit. Nhng k c khi c mi th, mun nng tri t ln cao d ch 1 cm thi, Acsimet s phi b ra khng di ba vn t nm! S tht l nh th y. Khi lng ca tri t, cc nh thin vn bit, tnh trn l: 60 000 000 000 000 000 000 000 000 N Nu mt ngi ch c th trc tip nng bng c mt vt 600 N, th mun nng tri t ln, anh ta cn t tay ca mnh ln tay n di ca n by, m tay n ny phi di hn tay n ngn gp:

12

100 000 000 000 000 000 000 000 ln! Lm mt php tnh n gin bn s thy rng khi u mt ca cnh tay n ngn c nng ln 1cm th u mt kia s vch trong khng gian mt cung v i, di: 1 000 000 000 000 000 000 km. Cnh tay Acsimet t ln n by phi i qua mt on ng di v tn nh th ch nng tri t ln 1 cm ! Th th ng s cn bao nhiu thi gian lm cng vic ny? Cho rng Acsimet c sc nng mt vt nng 600 N ln cao mt mt trong mt giy (kh nng thc hin cng gn bng 1 m lc!) th mun a tri t ln 1 cm, ng ta phi mt mt thi gian l: 1 000 000 000 000 000 000 000 giy, hoc ba vn t nm! Acsimet dnh sut c cuc i di ng ng ca mnh cng cha nng c tri t ln mt khong bng b dy ca mt si tc mnh. Khng c mt th mu mo no ca nh pht minh thin ti li c th ngh ra cch rt ngn khong thi gian y c. Lut vng ca c hc" ni rng bt k mt ci my no, h lm li v lc th tt phi thit v ng i. V th, ngay nh Acsimet c cch lm cho cnh tay mnh c c vn tc ln nht c th trong t nhin l 300.000 km/s (vn tc nh sng) th vi cch gi s qung ng ny, ng cng phi mt 10 vn nm mi nng c tri t ln cao 1 cm! 8. NEWTON CNG THUA CHNG KHON Cc bn nghe cu ni l lm ny ca Newton cha? "Ti c th tnh ton c s chuyn ng ca cc v sao, nhng chng th no o c s in r ca con ngi". Ta cng tm hiu xem Newton tht ln cu ni y tht vng ny khi no nh. Sir Issac Newton l nh ton hc, vt l hc li lc, ngi t nn mng cho vt l c in, l mt trong nhng tng i v i ca khoa hc th gii. Sau khi gt hi nhng thnh cng khoa hc rc r, Issac Newton u t ti sn ca mnh vo South Sea (Anh), mt cng ty c phn c c quyn hot ng giao thng vi khu vc Nam M (v vy c t tn l South Sea) c thnh lp nm 1711. Thi im u nm 1720, South Sea l c phiu nng hng u Anh v c gi 128 bng. C phiu South Sea lin tc c mua vo do hot ng u c trc trin vng giao thng vi Th gii mi (New World), v gi c y

13

ln 175 bng vo thng 2, sau l 330 bng vo thng 3 v ln n 550 vo cui thng 5. Lc ny, mi ngi u x i sn lng c phiu ny. Gi c phiu South Sea t mc khong 1.000 bng vo thng 8, nhng sau t nh v bong bng bt u v. n thng 12/1720, gi c phiu ny trt di v mc 128 bng. Isaac Newton khn ngoan bn c phiu South Sea vo thng 4, li gn nh gp i v kim c 7.000 bng. Nhng sau vi thng, ng khng th cng li khi nhn thy bn b v m ng giu ln mt cch khng khip. Newton dn tt c vn ling k c tin li, tin vay mn thm mua li c phiu South Sea ti mc gi nh. Khi bong bng c phiu South Sea tan v, Isaac Newton thua l tng cng khong 20.000 bng (tng ng vi khong 3 triu USD gi tr ngy nay). Sau khi mt gn ht gia sn, Isaac Newton cm tt c mi ngi khng c nhc ti t South Sea trc mt ng. Ngi ta cn ghi li cu ni ni ting ca Isaac Newton v s vic ny: "Ti c th tnh ton c s chuyn ng ca cc v sao, nhng chng th no o c s in r ca con ngi". (I can calculate the movement of stars, but not the madness of men). Trong bo co GMO Quarterly Letter thng 01/2011, Jeremy Grantham, Ch tch ca cng ty qun l ti sn Grantham Mayo Van Otterloo (GMO), trch dn li hnh v minh ha ca Marc Faber v thng v u t vo c phiu South Sea ca Isaac Newton.

14

Ti liu tham kho 1. Lch s Ton hc (2008) Nguyn Ph Lc NXB GD. 2. Mi vn cu hi v sao (2010) L Gia Thch (ch bin) NXB GD. 3. nh l cui cng ca Fermat (2004) Simon Singh NXB Tr. 4. K chuyn v nhng nh ton hc NXB Khoa hc v k thut 1974. 5. Cc pht minh ton hc (2008) DENISE MEUNIER NXB GD. 6. Truyn k v cc nh thin vn hc (2009) Nguyn Th Vng - NXB GD. 7. Cc trang web: + http://diendantoanhoc.net (24/09/2013) + http://vi.wikipedia.org (25.09.2013)

MC LC
LI NI U.2 1. CU CHUYN THOT CHT.3 2. CHIN CNG THN K..4 3. VN BC THM..5 4. TR NH BC GIEO CON SC SC,.6 5. L THUYT TR CHI V CUC U TAY BA...9 6. NGHCH L MONTY HALL...10 7. LIU ACSIMET C TH NHC BNG TRI T?.11 8. NEWTON CNG THUA CHNG KHON...................................................................12 TI LIU THAM KHO..14 MC LC14