ENERJ VERMLL HAFTASI

GNLK YAAMDA ENERJ VERMLL VE TASARRUFU

Prof. Dr. Hsamettin BULUT Harran niversitesi Mhendislik Fakltesi Makina Mhendislii Blm Enerji Anabilim Dal Osmanbey Kamps, anlurfa

KISA ZGEM Prof. Dr. Hsamettin BULUT ETM lk, Orta, Lise : Batman, 1989. Lisans : ukurova niversitesi, Makina Mhendislii Blm, 1993. Yksek Lisans : ukurova niversitesi, Makina Mh. Anabilim Dal, 1996. Doktora : ukurova niversitesi, Makina Mh. Anabilim Dal, 2001. AKADEMK NVAN ve GREVLER Aratrma Grevlisi: Harran niversitesi Makina Mh. Bl. (1993-1998, 2001-2003) ukurova niversitesi Makina Mh. Bl. (1998-2001) Yardmc Doent : Harran niversitesi Makina Mh. Bl. (2003-2005) Doent : Harran niversitesi Makina Mh. Bl. (2005-2010 ) Profesr : Harran niversitesi Makina Mh. Bl. (2011- ) Blm Bakanl : Harran niversitesi Makina Mh. Bl. (2003-2004, 2011- ) Harran niversitesi Endstri Mh. Bl. (2004-2007) Enerji Anabilim Dal Bakanl (2003- )

Gnlk Yaamda Enerji Verimlilii ve Tasarrufu

SUNU ER
Giri Enerji nedir? Enerji kaynaklar nelerdir? Trkiye'deki enerji kaynaklar ve enerjinin genel grnm Niin enerji tasarrufu yapmalyz? Neden enerjinin verimli kullanlmas gerekir? Binalarda Enerji Tasarrufu Istmada Enerji Tasarrufu Soutmada Enerji Tasarrufu Aydnlatmada Enerji Tasarrufu Elektrikli Ev Aletlerinde Enerji Tasarrufu Buzdolab, amar Makinas, Bulak Makinas, Frn, Ocak, t, Sa Kurutma, Elektronik cihazlar Arabalarda Enerji Tasarrufu Sonu

Giri
Enerji, i yapma kapasitesi veya deiiklik meydana getirme kabiliyeti olarak tanmlanmaktadr.
Enerji trleri: Is Mekanik Kimyasal Nkleer Elektrik Magnetik Kinetik Potansiyel

Enerji her eydir!

Enerji her eydir. Enerji maddenin zdr. Modern insan iin enerji, gzel evler ve yaam konforlu hale getiren eyadr. Binlerce kilometre uzaklara gidebilmenin yoludur.

Dnyada olan biteni anlamann, bir bakma var olmann aracdr...

Enerji; insanln temel ihtiyalarnn karlanmasnda, insann ortalama mr sresinin uzatlmas ve hayat standartlarnn ykseltilmesinde birincil derecede bir gereksinim olarak kabul edilmektedir.

Ne yazk ki; enerji kaynaklar sonsuz deildir.

Giri
Enerji Kaynaklar

Birincil enerji kaynaklar 1- Yenilenebilir enerji kaynaklar: Hidrolik, rzgr, biyoktle, jeotermal ve gne enerjisi 2- Yenilenemeyen (tkenebilir, fosil kkenli yaktlar) enerji kaynaklar: Petrol, doal gaz, kmr

kincil enerji kayna:

Elektrik. Yenilenebilir ve tkenebilir kaynaklardan retilir.

Yenilenebilir enerji, pratik olarak snrsz varsaylan, srekli ve tekrar tekrar kullanlabilen enerjidir. Yenilenebilir enerji, ksa srede yerine konulan enerjidir. Tkenebilir enerji (Fosil kaynakl) ise, kullanlan ve fakat ksa zaman aralnda yeniden olumayan enerji olarak tanmlanr.

Petrol iin 40 yl, Doalgaz iin 62 yl, Kmr iin 240 yl mr biilmektedir.

Trkiye Birincil Enerji Kaynaklar Rezerv ve Potansiyelleri

Ta kmr: 71 yl,
Linyit : 187 yl, Asfaltit : 110 yl Petrol :17 ay Doal gaz: 4 ay, mr var.

Toplam enerji tketimimizin %60n oluturan petrol ve doalgazda grnr rezervlerimiz yok denecek dzeydedir.

DKKAT! GELECEK N ENERJ SZSNZ.

TRKYEDE ENERJNN GENEL DURUMU

Trkiye'nin tkettii temel birincil enerji kaynaklar, doalgaz, kmr, petrol ve hidrolik enerjidir. %87si fosil yaktlardan, %13 yenilenebilir kaynaklardan salanmaktadr. Birincil enerji kaynaklarnda talep yllk %5lik art hz gstermektedir. Toplam enerji tketimimizin %60n oluturan petrolde ve doal gazda grnr rezervlerimiz yoktur. Trkiyede yerli kmr kaynaklar yeterli dzeydedir. Ancak Kmr Kalitesi dktr. ounlukla linyit kmr. Halen enerjide da bamllk oranmz %72ler seviyesinde olup, retim planlamasnn gerektirdii yatrmlar iin tedbir alnmaz ise bunun %80lere ykselme eiliminde olduu grlmektedir. Elektrik retiminde, doal gaz (%40-50), hidrolik (%25) ve kmr (%25) temel enerji kaynaklardr. lkemizde, elektrik enerjisine olan talep yllk ortalama %7 art hz gstermektedir. Hidrolik enerji potansiyelin %25-35 kullanlmaktadr. Yani hidrolik enerjimizin en az te ikisi kullanlmamaktadr. Toplam enerji tketiminde, ulam sektr sayesinde petrol %33 dzeyindedir.

Enerji Nerelerde Kullanlmaktadr?

Enerji, genel olarak bina sektrnde, sanayide, ulamda ve g retim sektrnde kullanlmaktadr. Enerji insan yaamnn vazgeilmez bir paras haline gelmitir. Evlerimizde snmak iin odun, kmr, doal gaz, petrol ve elektrikten, Yolculuk yapmak iin kullandmz tatlarda petrolden, Her evde bulunan buzdolab, amar makinesi, bulak makinesi televizyon, bilgisayar vb. cihazlar altrmak iin elektrik enerjisinden faydalanmaktayz.

Enerjiye modern hayatn her aamasnda ihtiya duyulmakta ve kullanlmaktadr.

Enerji Tasarrufu ve Verimlilii Nedir?

Enerji tasarrufu, retimde, konforumuzda ve i gcmzde herhangi bir azalma olmadan enerjiyi verimli kullanmak ve israf etmemektir. Enerji tasarrufu enerji ihtiyacnn azaltlmas eklinde dnlmemelidir. Gereksiz enerji tketimi ve kayplarn azaltlmasdr. Enerjide tasarruf ayn ii daha az enerji ile yapmaktr. Enerjinin gereksiz kullanlmamasdr. Enerji verimlilii; enerji girdisinin retim iindeki paynn azaltlmas, ayn retimin daha az enerji tketerek gerekletirilmesidir. Binalarda yaam standard ve hizmet kalitesinin, endstriyel ilemlerde ise retim kalitesi ve miktarnn dne yol amadan enerji tketiminin azaltlmasdr. Ayn ii daha az enerji kullanarak yapmaktr. Enerji verimliliinde en nemli faktr enerji tasarrufudur.
ENERJMZ BOA HARCAMAYALIM

NN ENERJ TASARRUFU YAPMALIYIZ?

NEDEN ENERJNN VERML KULLANILMASI GEREKR? Yakn zamana kadar lkelerin gelimiliinde en nemli kriterlerden biri de enerji tketimiydi; bir lke ne kadar fazla enerji tketiyorsa o kadar fazla retim yapt ve refah dzeyinin yksek olduu kabul edilirdi. Gnmzde bu deerlendirme geerliini yitirmi durumda; artk gelimilik lkelerin ne kadar ok enerji tkettiiyle deil, ne kadar az enerji harcayarak ne kadar ok rettiiyle llyor. Yani ENERJ YOUNLUU dk olmaldr. Eer enerji younluumuz Japonyann 4 kat ise, Trkiyede Japonyaya gre ok daha pahal yayor, ok daha pahal retiyoruz demektir. Kalknmakta olan ve nfusu artan bir lke olarak Trkiyenin enerji tketimi hzla artmaktadr, artan bu enerji talebini karlamak iin Enerjiye yksek miktarda para deniyor olmas... Enerji olarak DIA BAIMLI BR LKEYZ. Doal kaynaklarn bilinsizce ve byk bir hzla tketilmeye balamas Kresel snmann artk ciddi bir tehdit olarak hayatmz etkilemeye balam olmas Yaplan aratrmalarda bina sektrnde %30, sanayi sektrnde %20 ve ulam sektrnde %15 enerji tasarrufu potansiyelimi mevcuttur.

DEVR TASARRUF DEVR.

Binalarda Enerji Tasarrufu

Trkiyede enerjinin yaklak %33 binalarda kullanlmaktadr. Binalarda tketilen enerjinin byk ksm (%70-90) stma ve soutma amal kullanlmaktadr. Geriye kalan ksm (%20-30) ise aydnlatma ve elektrikli cihazlarda kullanlmaktadr.

Binalarda Enerji Tasarrufu

Binalarda Enerji Tasarrufu Istma ve Soutmada Enerji Tasarrufu Aydnlatmada Enerji Tasarrufu Elektrikli Cihazlarda Enerji Tasarrufu Su Tasarrufu

ISITMA ve SOUTMADA ENERJ TASARRUFU 1. KURAL: ISI YALITIMI Konutlarda enerjinin verimli kullanlabilmesi iin s kayplarnn azaltlmas, yani s yaltmnn yaplmas gerekir. Is yaltm, binay kn scak, yazn souk tutar. Binalarda yaltmla %25 ten %50 ye varan oranlarda yakt tasarrufu salanabilir. at ve duvar yaltmnn (izolasyonun) yaplmas gerekir. ift cam veya scam olan pencerelerde s kayb yar yarya azalmaktadr. Szdrmazl iyi salanm pencereler yaklak % 15-20 orannda bir enerji tasarrufu salayacaktr. Evlerde kap ve pencerelerin hava ve nem szdrmazl yaltm sngeri, plastik bant, pencere contas vb. malzemelerle salanmaldr. Krk pencere camlar deitirilmeli veya szdrmaz ekilde bantlanmaldr. Pencerelerin eskiyen macunlar yenilenmeli, geveyen camlarn szdrmazl macun vb. maddelerle giderilmelidir.

YA EVN YALIT, YADA CZDANINI VE EVREN UNUT

ISITMADA ENERJ TASARRUFU

-Evlerin da alan kaplar ile stlmayan veya soutulmayan blmlere (banyo, hol, tuvalet vb.) ait kaplar mmkn olduunca ak braklmamaldr. -Apartman kaplar ak braklmamal, ift kap veya otomatik kapatma sistemleri uygulanmaldr. -K aylarnda camlarn daha iyi k alacak ekilde temizlenmesi, geceleri perdelerin kapal tutulmas; gndzleri ise gne n direkt alan; gney, bat, gneydou ve gneybatya bakan perdelerin ak tutulmas, kuzeye bakan perde, panjur veya kepenklerin kapal tutulmas yerinde olacaktr. -K aylarnda i hacimlerdeki havann temizlenmesi amacyla, pencerelerin gnde bir saatten fazla ak kalmamasna zen gsterilmelidir. -Zorunlu haller dnda elektrik ile snma ve/veya scak su temini yaplmamaldr.

ISITMADA ENERJ TASARRUFU

-Nemli hava sy iyi tutar. Kn odalarn scakln ykseltmek ve daha konforlu hale getirmek iin ortam nemlendirilebilir. Bunun iin ufak bir su kab radyatr zerine konulabilir. -Radyatr arkalarna (duvar ile radyatr arasna) bir taraf alminyum folyo ile kapl s yaltm levhalar yerletirilmelidir. -Radyatrlerde oda scaklna gre ayarlanabilinen termostatik vana tercih edilebilir. zellikle Gney ve dou cephelerinde bulunan odalardaki radyatrlerde klasik vanalar yerine kullanlabilir.. -Radyatrlerin stn ve nn kapatmamak veya rtmemek. Perdelerin radyatrleri rtmesini nlemek.

ISITMADA ENERJ TASARRUFU

-Kn ortam scaklnn gereinden fazla olmamasna dikkat edilmesi gerekir. Ortam scakl 20-22 oC yeterlidir. Ortam scaklndaki 1 oClik azalma, yakt tketimini %5-7 arasnda azaltacaktr. -Kullanlmayan odalar dk scaklkta tutulmaldr (16-18 oC aras). Veya vanalar kslmaldr. -Evdeki scakln ok fazla olduu durumlarda pencereleri amak yerine stclarn ayar drlmelidir. -Kyafetlerimize dikkat etmek. Giyinik olmak. (nsan evresine s yayar). Giysilerimiz bu sy nler. Kn daha kaln giyinmemiz yazn daha ince giyinmemiz.

Evinizi hamama evirmeyin

ISITMADA ENERJ TASARRUFU

-Her stma sezonu ncesinde, stma sistemlerinin bakm ve kontrol yaplmal veya yaptrlmaldr.

-Verimli Kazan edilmelidir.

veya

kombiler(rnein

youmal

kombiler)

tercih

-Kazan ve kat kaloriferinin stma ihtiyac olmayan bir yerde bulunmas halinde bu alandaki boru ve tanklara s yaltm yaptrlmaldr. -Binalarda kalorifer kazanlarnda kazan suyu scakln d hava scaklna gre ayarlayan kontrol sistemleri kullanlmaldr.

-Kullanlan stma cihazlarnda mutlaka kontrol sistemleri olmaldr. (rnein d hava scaklna gre alan kombiler enerji tasarrufu salar).
-Kesintili alma, srekli ve ayarl almaya gre daha fazla yakt tketimine neden olur.

-Yazn i ortam scakl ok dk seilmemelidir. (Genel bir yaklam olarak d ortamdan 10-12 oC daha dk seilmelidir. rnein anlurfa iin 24-26 oC aral yazn i ortam scakl iin uygun set deerleridir. - A snf enerji verimlilii yksek olan klimalar tercih edilmelidir. -Klima satn alrken; kapasitesi stlacak/soutulacak yerin ihtiyacna gre seilmelidir. -Soutma kapasitesi kullanlan mekann ihtiyacndan daha kk klima kullanldnda verimli soutma salanamayacandan, kompresrn srekli devrede kalmas enerji sarfiyatn artracaktr. -Klima kullanrken mekann kap ve pencerelerinin mutlaka kapal olmas gerekir. Kaplarn ak olmas zorunluluk ise, hava perdesi gibi dardan scak ve souk hava akmn engelleyici sistemler kullanlmaldr.

- Yazn soutma iin klima alrken, gnein camlardan direk ieri girdii saatlerde, gne nlarnn dorudan ieri girmesine engel olunmal, gnelik ve perdeler kapal tutulmaldr. Gnelik perdelerin veya panjurlarn kullanlmas enerji tketimini azaltacaktr. -Filtrelerin zaman iinde tkanmas hava akn, soutmay ve nem giderme olayn azaltr, enerji sarfiyatn artrr. Hava filtresinin temizlii dzenli olarak yaplmal ve filtre belli aralklarla deitirilmelidir. -Klimann yaknnda stc cihazlar kullanlmamaldr. -Klimada programlama zellii kullanlarak enerji tketimi drlebilir.

-Mekan uzun sre kullanlmadnda klimann kapanmas enerji tasarrufu salar. Ancak ksa sreli durumlarda klima alr durumda braklabilir.
-Klimann i ve d nitelerinde temizlik ve genel bakm dzenli aralklarla ylda en az bir defa yaptrlmaldr.

Aydnlatma
Trkiyede tketilen toplam elektriin %25i binalarda kullanlmaktadr

Evlerde aylk elektrik faturalarnn yaklak %20si aydnlatma amal kullanma aittir.
Dolaysyla Trkiyede toplam harcanan elektriin %5i evlerde aydnlatma amal kullanlmaktadr.
ODADAN IKINCA LAMBAYI SNDRN

Aydnlatma
Kompakt floresan lambalar normal lambalardan 5 kat daha az enerji tketirler (%75 enerji tasarrufu) ve 10 kat daha uzun mrldrler. Standart lambalarn mr 1000 saat iken, kompakt floresan lambalarn mr 10.000 saattir Lambalarn daha iyi almas iin kuru bezle temizlenmesi gerekir. Kirli ve tozlu lambalar yzde 25 daha fazla enerji tketir Ampullerin zerine az geiren abajurlar kullanlmamaldr. Zorunlu haller dnda avize kullanlmamaldr. Tm lambalar almamaldr.

BR LAMBA YAK, VERML OLSUN

Aydnlatma
Yksek fiyata satn aldnz kompakt floresan lambalar ok ksa zamanda kendilerini amorti ederler.

100 Wlk akkor flamanl lamban sk at, 20 Wlk kompakt floresan tak.
Aydnlanma konforumuz deimez 4 ayda kara geeriz 2 aa dikmi gibi oluruz
Her evde 2 lamba deitirsek, 2 KEBAN byklnde yeni santral ihtiyac ortadan kalkar.

HA K AA DKMSN, HA BR VERML LAMBA TAKMISIN

Aydnlatma
-Kullanlan ampullerin ve armatrlerin bakmlar yaplmal, kir ve tozlar kuru bezle temizlenmelidir. -Aydnlatma; okuma, alma ve gvenlik iin gerekli alanlara younlatrlmal, dier alanlarda aydnlatma azaltlmal, ar aydnlk ve karanlk alanlar oluturulmamaldr. Genel aydnlatma yerine ksmi aydnlatma tercih edilmelidir. -Aydnlatma gereleri ndan en fazla faydalanacak ekilde yerletirilmelidir. alrken masa lambas kullanlmas halinde tm oday aydnlatmaya gerek bulunmamaktadr. -Ik ayarlayclar kullanlarak lambalara giden elektrik kontrol edilebilir. In parlakl televizyon seyrederken azaltlabilir, okurken ise artrlabilir. -Odadan ayrlrken lambalar kapatlmaldr. Lambalarn kapatlmasn hatrlatacak notlar konmas yerinde olacaktr. -Duvar ve tavan ak renkli boyanarak, dekorasyon malzemeleri de mmkn olduunca ak renkli seilmek suretiyle daha ok k yansmas salanarak odann aydnlatma ihtiyac azaltlmaldr.

Aydnlatma
-Merdiven aydnlatlmasnda dk gl lambalarn kullanlmasna zen gsterilmelidir. ok sk kullanlan ve sklkla ak unutulan banyo, tuvalet merdiven boluklar, garaj ve bahe gibi yerlerde, hareket, s veya k duyarl (mevcudiyet sensr) alglayclara sahip fotoselli aydnlatma yaplmal veya zaman ayarlaycl ekipmanl lambalar kullanlmaldr. - aydnlatmada birden fazla armatr bulunan bina blmlerinde, her bir armatr veya pencere n gibi doal ktan daha fazla yararlanan blmler iin uygun ekilde gruplandrma yaplarak sistemin ayr ayr kontrol edilmesi salanmaldr. -zel gnler dnda dekoratif aydnlatma yaplmamaldr. -Gn ndan mmkn olduunca faydalanlmaldr. Gndzleri gerekli k, elektrikle aydnlatma yerine, gn ndan faydalanacak ekilde salanmaldr. alma masas pencere yaknna yerletirilmelidir.

Asansr
Asansr yerine merdiven kullann. Hem salkl olursunuz hem de elektrik tasarrufu salarsnz. Asansr Bakmlarn zamannda yaplmaldr.

HDROKARBON YAKMA, KARBONHDRAT YAK

Elektrikli Cihazlarda Enerji Tasarrufu

Elektrikli ev aletleri (frn, ocak, buz dolab, derin dondurucu, amar ve bulak makinesi ve aydnlatma lambalar) satn alrken sadece ucuz olmasna bakarak karar vermek doru deildir. Ayn zamanda evimizde kullandmz ev aletlerinin iletme maliyetini de (elektrik enerjisi ve su v.b.) dnmemiz gereklidir.
Genel Kural: Enerji snf yksek olan cihazlar alnmaldr. A veya A+ snf gibi.

PAHASINI ALIRKEN DEL, KULLANIRKEN DN

amar ve Bulak Makinesi

Daha az su, enerji ve deterjan harcayan makine satn aln.

Makineyi yar dolu veya ar altrlmamaldr (%30 tasarruf)

dolu

halde

Yaz aylarnda s ve nemi azaltmak iin sabah veya akam saatlerinde ykama yaplmaldr. Elektrik enerjisinin yzde 90' suyu stma esnasnda harcandndan, durulama souk su ile yaplmaldr. Bylece enerji tketimi azaltlr. Bulak veya giysiler ok kirli ise n ykama program seilmelidir. Su scakl ok yksek seilmemelidir.

29

amar Makinesi
Ynller en fazla 30oC , Sentetikler en fazla 40-50oC , Pamuklular en fazla 40-60oC aralnda ykamalsnz. Yksek scaklkta ykamak yerine lk veya souk suyla ykama yaplmaldr.

amarlar iin doru program seiniz

Eer mmknse amarlar darda gne ve rzgardan yararlanarak kurutulmaldr. Zorunlu olmadka kurutma makineleri kullanlmamaldr.

Buzdolab evlerde yln her gn altrlan tek cihazdr.

Buzdolab satn alrken enerji etiketi incelenerek enerji verim snf yksek, enerji tketimi az olan buzdolab tercih edilmelidir.
alma mrnn sonuna gelmi bir buzdolabnn bozulmasn beklemek yerine, deitirmekle birok sknt ve fazla demelerden kurtulmak mmkndr. nk yeni bir buzdolab 8-10 yanda olandan ok daha az enerji tketecektir.
ESK EV ALETLER YENLERNE NAZARAN K KAT DAHA FAZLA ENERJ TKETRLER.

Yeni bir buzdolab alnaca zaman, istenilen zelliklere sahip, ihtiyaca uygun llerde ve mutfaa en iyi uyabilecek ve en az elektrik tketen marka seilmelidir. htiyacmzdan daha byk bir buzdolab alnmamaldr. Kullanma klavuzunda belirtilen scaklk deerlerine uyulmaldr. Buzdolabnda iyi bir s transferi iin arkasndaki duvarla en az 10 cm, yanlarnda ise en az 15 cm boluk braklmaldr. Dzenli olarak belirli kalnla gelmi buzun eritilmesi gerekir, soutma iin ihtiya duyulan enerjinin artmasna neden olur. Buzdolab kap contalarnn szdrmazl kontrol edilmelidir. Bu hem buzlanmay hem de enerji sarfiyatn azaltacaktr. Buzdolabnn kapan mmkn olduu kadar az anz veya uzun sre ak tutmaynz.

 Buzdolab; soba, radyatr, bulak makinesi ve ocak gibi stc kaynaklardan uzak yere yerletirmelidir. Dolab mutfan en souk yerine koyun. Bylece enerji tketimi yzde 10-15 orannda azalr. Buzdolabna scak yemek konulmamal.Yemekler, dolaba konmadan nce oda scaklna kadar soutulmaldr Dolaba konulan yiyecein zeri, katla, alminyumla veya plastikle kapatlmaldr. Donmu gdalar dondurucudan karttktan sonra az kapal bir kap ierisinde buz dolabnda zlmesini salayabilirsiniz.

Dolaba kesinlikle ar yiyecek koymayn.

Evde hafta sonunda olmadnzda elektrik kesintilerinde yiyeceklerin bozulmamas iin bir buz kalbn bir kaba koyarak bir miktar soukluk elde edebilirsiniz.

Frn ve Ocak
Ayn miktar yiyecei piirmek iin mikro dalga frn, klasik frna gre yzde 66 daha az enerji tketir.

Kapaksz kapta yemek piirmek, 3 kat daha fazla enerji tketilmesine sebep olur. Tencere veya tavann kapan skca kapatn. Piirme kab ocaa tam oturmal, etrafa alev tamamasna dikkat edilmelidir. Alev apnn tencere taban apnn yarsn gememesi en verimli piirme eklidir. Yemek pierken frn kapan gerekmedii srece amayn.

Elektrikli Frnlar
-Frnda, bir yerine birden fazla yemek piirilmeye allmaldr. Dk scaklkta pieni dierlerinden nce karp, frnn scakln deitirmeden daha az enerji harcanmaldr. -Frnda gerekli olmad durumlarda n stma yaplmamaldr. n stma yaplmas gerekiyorsa ksa tutulmal, 10 dakikay gememelidir. -Frnda yemek pierken yiyecein pitii kabn kapa skca kapatlmaldr. -Mikrodalga frnlarda stma ve piirme sreleri (stma 2-3 dakika- piirme 10-15 dakika) ok ksadr. Klasik frna gre daha az enerji tketerek nemli lde enerji tasarrufu salarlar. -Donmu bir yiyecei frnda piirmeden nce zlmesi salanmaldr. -Elektrikli frn ve ocaklarn piirme sresinden birka dakika nce kapatlmas halinde kapa almazsa, mevcut scaklkla piirmeye devam eder, enerji tasarrufu salanr.

tler evlerdeki enerji tketim kapasitesi en yksek cihazlardan birisidir.

-t seerken; elektrik enerjisi kullanmndaki verimlilii yksek olan, kurulu gc dk olan, termostatl ve buharl olan ve buhar kapasitesi yksek olan tler tercih edilmelidir -tleme ii bitmeden birka dakika nce t fii ekerek mevcut sy bir sre daha kullanabilirsiniz. Son para tnn iinde kalan s ile tlenmelidir. -1500 w bir tden 5 dk tasarruf etmek 15 Watt bir ampuln 100 saat bedava altrmak demektir. -t yapmadan nce tlenecek giyecekler dzgn ekilde askya aslmaldr. Bu durum enerji tasarrufu salar. -amarlar nemli olarak tlenmelidir. -tleme ii ty yeniden stma gerekmeyecek ekilde planlanmaldr. -t kullanrken; termostat ayar kuma cinslerine gre en dk dzeyde ayarlanmaldr. Bu durumda su damlacklar halinde kuma zerinde kalyorsa, buhar ayar kslmaldr. -t kullanlmayacaksa fii prizden ekilmelidir.

Elektrikli Sprge
-Elektrikli sprgelerin torbalarnn deitirilmesi ve filtrelerinin temizlenmesi enerji sarfiyatn nlemektedir. -Ylda en az bir kez motor blm alp, buradaki toz ve pamukuklar temizlenmelidir

-Eskimi fralar ve borular emi kaybn nlemek iin yenilenmelidir.

Sa Kurutma Makinesi
-Salar mmkn olduunca havlu ile iyice kurulandktan sonra sa kurutma makinesi kullanlmaldr. -Sa kurutmada, kurutma sresinin ksa tutulmas ile enerji tasarrufu salanr.

Elektronik Aletler
TV, VCD, DVD alar gibi elektronik aletleri sadece uzaktan kumanda ile kapatmayn. TVnin zerindeki dmeden kapatn. TVler bekleme stand-by modunda ak olduklar zamanda da elektrik harcarlar.
TVlerin boyutu bydke harcadklar enerji de artar. Masa st bilgisayarlarn ekranlarn kullanmadnz srece kapal tutun.

Piller dolduktan sonra arj cihazlarnn elektrik fii ekilmelidir.

arjl pil kullanmak daha verimlidir. Klasik pillerin evreye etkisi vardr.

Seyretmiyorsanz TVyi kapatn. Ama ama/kapama dmesinden.

Su Tasarrufu
Evlerde suyun % 35'i banyoda, % 30'u tuvalette, % 20'si amar ve bulak ykamada, % 10'u yemek piirme ve ime suyu olarak, % 5'i ise temizlik maksadyla kullanlmaktadr. Su salktr ve ekonomik bir deerdir.

SU HAYATTIR.

Su Tasarrufu
Saniyede bir damla damlatan musluk, ylda 6 ton su kaybna yol ayor Tra olurken, di fralarken suyu boa aktmayn. Di fralarken, tra olurken veya el yz ykanrken 2 dakika ak braklan musluktan 20 litre su akar ve bu suyun sadece 2 litresini kullanrz ve 18 litre su boa akar. Otomobil ve balkon ykarken kova kullandmzda 20 litre su kullanrz. Ama hortum kullandmzda ise 100-150 litre su harcarz.
me suyu ve atk su artma maliyetinin yksek olduu unutulmamaldr

Su Tasarrufu
Banyo yaparken ayarlanabilir debili du bal kullann. Bu du bal dakikada en fazla 9-12 litre su tketirken, dier balklar 25-30 litre su tketir. Scak su musluu aldnda suyun snmasn beklerken aktlan suyun ziyan olmamas iin kova doldurulup bu su gereken farkl yerlerde kullanlmaldr (rnein, iek sulama, tuvalete dkme, balkon ykama). Bulaklarnz elde deil de makinede ykayarak her ykamada en az 20 litre su tasarrufu yapabilirsiniz.

Bahe sulamak iin sabah veya akam saatlerini tercih edin.

Su kullanmndaki savurganln enerji sarfiyatn da etkilediini unutmayn.

Su Tasarrufu
Sifonu gereksiz yere ekmemeliyiz. Kvette ykanma yerine kovadan veya ekonomik bala sahip dula ykanmay tercih etmeliyiz. Kap n, balkon, merdivenler, teras gibi yerlerin temizliinde hortumla su tutmak yerine sprge kullanmal veya kova ve snger kullanarak temizlemeliyiz. . Sebze ve meyveler su dolu bir kapta biraz bekletilip ykanrsa ok daha az su tketilir. Buzluktaki yiyeceklerin ve dier donmu gdalarn buzunu eritmek iin su kullanmaynz. Bu tr gdalarn buzlarn buzdolabnn alt gznde bir gece bekleterek zebilirsiniz.
Kaak Su kullananlara frsat vermemeliyiz.

Su Tasarrufu
nananlar olarak, Yiyin, iin; fakat israf etmeyin! Allah israf edenleri elbette sevmez. (Arf, 31) emrine uymal ve Allahn (cc) bahettii tertemiz suyu, ok dikkatli ve tasarruflu kullanmalyz. Suyu bouna ak tutmak israftr ve dolays ile haramdr. Suyun nemine binaen Hz. Peygamber Efendimiz (sas) de suya ok deer vermi, abdest alrken bile gerekenden fazla su kullanlmasn mekruh sayarak yasaklamtr. Bylece, abdest gibi Allahn huzuruna klacak bir ite dahi, fazla su kullanmaktan insanlar men etmitir. Konuyla ilgili olarak nakledilen bir hads yledir: Bir gn Peygamberimiz, sahablerden birinin abdest alrken suyu israf ettiini grr. Bu israf nedir? diye sorar. Bunun zerine sahab, Abdestte israf olur mu? diye karlk verir. Peygamberimiz: Evet, akan bir nehrin kenarnda bile olsan, normal bir miktarn zerinde su kullanman israf olur. buyurur. Unutmayn. Dnya hepimizin. Onu korumak da hepimizin vazifesidir.

ARABALARDA ENERJ TASARUFU

1- Hz limitlerine uyun. Kurallar hem gvenliiniz asndan hem de aracnzn az yakmasna olanak salar.

2- Kalk yaparken gaza ok fazla yklenmeyin. Otomobillerinizde debriyajn kavrama noktasna gelindii anda hafif gaza basarak kalk yapn.Bu size yzde 20 orannda tasarruf getirecektir. 3- Yolda direksiyonu dz bir biimde tutun. Zigzaglar izerek ilerlerseniz yapacanz kilometre uzuyaca iin yakt tketimi artacaktr.

4- Aracnz yksek devirlerde kullanmayn. Devir ne kadar ykselirse yaktta o orantda artar. Yksek devirli otomobil kullanmak motor aksamna byk zararlar verebilir. Motor devrinizi 2000-3000 aras olacak ekilde ayarlayn. Vites deiim aralnz 2000-2500 devir olmal.
Devire gre yakt tketiminin deiimi

ARABALARDA ENERJ TASARUFU 5- Hzlanacanz zaman gaza birden yklenmeyin. Birden yklendiiniz zaman motor boulup baylacaktr. Gaz pedalna yava yava basarak hzlanmanz salayn. 6- Sert fren ve gaz kullanmndan kann. 7- Sr esnasnda camlarn kapal olmasna zen gsterin. Ak camlar parat etkisi yapar. Camlar minimum dzeyde ak tutun. Bu sayede rzgara kar olan direncin azalaca iin yakt tketimi de decektir. 8- Lastik kullanmnza dikkat edin. Lastik havalarn fabrikann verdii oranlarda tutun. Akaryakt istasyonlarna gittiinizde mutlaka lastik basnlarn kontrol edin. Lastiklerin hava basnlarnn az olmas durumunda yakt tketimi artar.

ARABALARDA ENERJ TASARUFU

9- Fabrika knda ara naslsa o ekilde kullanmaya zen gsterin. Araca taklacak olan aksesuarlar rzgara kar mukavemet gstereceinden yakt tketiminiz artacaktr.

10- Yeni nesil aralarda cut-off (yakt kesme) sistemi mevcut bulunmaktadr. Cut-off, aralar viteste yoku aa inerken yakt tketimini sfra eker. Bunun iin yokua geldiinizde kesinlikle vitesi boa atmayn. Vitesi boa atmak hem frenleme mesafenizi uzatacaktr hem de yakt sarfiyatnz arttracaktr. 11- Otomobilinizin debriyajnn kavrama noktasna dikkat edin. Aracn debriyaj ok yukarda kavryorsa debriyajnzn mr tamamlanm demektir. mr tamamlanan debriyaj yakt arttrr. Arata istenmeyen performans kayplarna yol aar. Aracn gazna yklenince istediiniz gc alamyorsanz ve debriyajnz yukarda kavryorsa yetkili servise bavurarak debriyajnz kontrol ettiriniz.
12- Aracnzda gerekmedike aydnlatma ekipmanlarn kullanmayn. nk arj dinamosu gcn motordan alyor. Motor arj dinamosunu dndrmek iin ek g ihtiyac duyuyor.

13- Gerekmedike klimay amayn. Klima yzde 30-40 orannda fazla yakt harcamanza neden olur. Eer klima kullanacaksanz ilk nce aracn iini havalandrn. Ardndan klimay an. Araba devrini almadan klimay amayn.

ARABALARDA ENERJ TASARUFU

14- Sakin, yol ve trafik koullarna uyumlu kullann.

15- Arabada fazla yk bulundurmayn. 16- Yolculuunuzu planlayn. 17- Aracnzn periyodik bakm ve ayarlarn zamannda yaptrnz. 18- Otomobili rlantide stmayn. Alacanz yolda motor snsn. 19- Ara gerekmedii zaman kullanlmamal, ksa mesafelerde araca binme yerine yrnmeli ya da toplu tama aralar tercih edilmelidir. 20- Alternatif yaktlar kullann. rnein LPG.

ARABALARDA ENERJ TASARUFU

21- Yakt deposunun kapan daima kapal bulundurun, kontrol edin. Yakt depo kapa mutlaka szdrmaz olmaldr. Depo kapandan benzin buharlamamaldr. 22- Uzun beklemelerde motorunuzu durdurun. Trafik hari bir yerde 30 saniyeden fazla kalyorsanz aracnz durdurunuz. 23- Aracnzda retici firmann nerdii yakt kullann. Yakt deponuzu ar doldurmayn. Bu durum yakt szntlarna ve buharlama kayplarna neden olacaktr. 24- Aracnzda mevsimine uygun motor ya kullann ve motor ya deiimi srasnda ya filtresinin de deimesi gerektiini unutmayn. Bu hem yakt tasarrufu hem de motorun mr asndan nemlidir. 25- Aracnzn egzoz gaz lmlerini periyodik olarak yaptrn. 26- Motor hava filtresini belirli periyotlarda temizleyin ya da deitirin.

27- Ksa mesafe iin kullanmayn. Otomobili ok ksa mesafelerde kullanmak, fazla yakt tketimi demektir. Nitekim henz snmayan motor, fazla yakt harcar.

ARABALARDA ENERJ TASARUFU

28- Yaz aylarnda gnete kalan arac altrmadan nce camlar aarak ierdeki ar snm havann dar atlmas gerekir. 29- Trafiin youn olduu yerlerde klimann devir daim (i havalandrma) sistemi altrlmaldr. 30- Yaz aylarnda zellikle akam, gece, sabah saatlerinde benzin satn alnmaldr. Souk saatlerde benzin satn alarak, hem benzin buharlarnn atmosfere kamasn nlersiniz hem de daha youn benzin satn alrsnz. Yakt pompas yakt hacmini ler, yakt younluunu lmez. Yakt younluu arttka daha ar benzin satn alm olursunuz.

ARABALARDA ENERJ TASARUFU

31- Yavalayn. Evet, muhtemelen bir yere yetimeye alyor olabilirsiniz. Ancak oraya vaktinde yetiebilmek iin gaza daha fazla bastnzda ve hz yaptnzda, daha fazla yakt harcayacaksnz. Ska gaz-fren ikilisini kullanmak, klardan kalkta abuk hzlanmaya almak da ayn sonucu getirir. Mmkn olduunca istikrarl bir hzda kalmak, daha fazla ie yarar.
32- Otomobili rlantide stmayn. Motoru rlantide stmak motora verdii zarar yannda yakt tketimini de artran nemli noktalardan biri. Motoru altrp yola ktnzda yaptnz birinci kilometre sonunda otomobilin yakt benzin dakika rlantide alm kadardr. Yani otomobili dakika stmak iin harcanan benzinle 1 km yol yapabilirsiniz. Bu nedenle uzun sreli durmalarda motoru durdurmakta fayda var.

SONU
Enerjiyi verimli olarak kullanmak iin ncelikle alkanlklarmz deitirmemiz gerekmektedir. Enerji tasarrufu, evre dostu yeni bir enerji kaynadr. En ucuz, en temiz ve bar enerji, tasarruf edilen enerjidir.

Enerji tasarrufu, iki ampulden birini sndrerek yaplan ksnt deil, ihtiyalar ve konfor artlar iinde, fazladan tketilen enerjinin tasarruf edilmesi anlamn tamaktadr.

SONU
Basit enerji tasarrufu nlemleri ile; Btenize lke ekonomisine lkenin enerji bamllnn azaltlmasna evre ve hava kirliliinin nlenmesine Dnya fosil yaktlarnn korunmasna Kresel snmann olmamasna katkda bulunabilirsiniz.

Teekkrler.
Sorularnz
Prof. Dr. Hsamettin BULUT Harran niversitesi Mhendislik Fakltesi Makina Mhendislii Blm Osmanbey Kamps, anlurfa hbulut@harran.edu.tr http://eng.harran.edu.tr/~hbulut/

R
Enerjide Tasarruf
Boa yanan kmrn, Ocak ile frnn, Dumann yel alr, Parasn el alr. Benzin,mazot,gaz ya, imdi tasarruf zaman. Savurganca harcama, Ellere muhta olma.

ok retip az harca. Rastgele lamba ama, Suyu boa aktma, Geleceini unutma.
Buse Mercan