TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA

29

T PRESECI
Nosa T preseka ini armiranobetonska greda (rebro) koja je u svom pritisnutom delu MONOLITNO vezana sa plo om. Time se u pritisnutoj zoni preseka koncentrie velika masa betona, to rezultira optimalnim iskori#enjem betona kao materijala. Normalne napone pritiska prihvataju rebro i sadejstvuju#i deo plo e na izvesnoj irini, koja se naziva ra unska aktivna irina plo e B. Monolitnost veze obezbe%uje do izvesnog nivoa naprezanja smicanje na spoju plo e i rebra, a zatim se ova veza odrava potrebnim armiranjem plo e upravno na pravac rebra. Aktivna irina plo e koja se koristi za dimenzionisanje je Pravilnikom BAB 87 odre%ena kao minimalna od slede#ih vrednosti: 0.25 + + l0 b b 1 b + 0.25 l 0 3 B = min . b + 20 d p , odnosno B = min . b1 + b + 8 d p e e/2 za simetri ne, odnosno nesimetri ne (T odnosno b - irina rebra dp - debljina plo e l0 - rastojanje nultih ta aka dijagrama momenata savijanja na delu na kome je plo a pritisnuta e - osovinsko rastojanje rebara, odnosno fizi ki raspoloiva irina plo e koja se moe dodeliti jednom rebru (ronja e, korube, sedita tribina i sli ni nosa i kod kojih je ovaj uslov naj e#e merodavan). Bez obzira na geometrijski oblik, presek se prora unava kao T presek samo ukoliko je plo a pritisnuta, a neutralna linija linija se nalazi u rebru, drugim re ima ukoliko je PRITISNUTA ZONA preseka T oblika. Ukoliko je plo a u zategnutoj zoni preseka, sprovodi se prora un za pravougaoni presek irine b, a ukoliko se je plo a pritisnuta, ali se neutralna linija nalazi u njoj, presek se prora unava kao pravougaoni irine B. Ukoliko presek treba prora unati kao T presek, zavisno od odnosa aktivne irine B i irine rebra b, mogu nastupiti dva slu aja: ukoliko je odnos irina B/b > 5, sprovodi se upro#eni postupak kojim se zanemaruje nosivost rebra. U ovom slu aju, sila pritiska koju prihvata rebro je vrlo mala u odnosu na silu pritiska koju prihvata plo a (daleko manja povrina betona, znatno manji naponi pritiska, manji krak unutranjih sila). Dalje pojednostavljenje prora una se sastoji u uprose avanju napona pritiska - usvaja se da je napon pritiska po itavoj visini plo e konstantan i jednak naponu u njenoj srednjoj ravni; to ujedno zna i da unutranja sila pritiska deluje u srednjoj ravni plo e, odnosno da je krak unutranjih sila zb = h - dp/2. ukoliko je odnos irina B/b 5, mora se sprovesti ta niji prora un, koji obuhvata i nosivost pritisnutog dela rebra. Ovaj slu aj moe nastati kod istovremenog delovanja momenata savijanja i relativno velikih sila pritiska.
PRIMERI ZA VEBE

preseke). Pritom je:

TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA

30

PRORA"UN "T" PRESEKA SA ZANEMARENJEM NOSIVOSTI REBRA

U slu aju da se nosivost rebra moe zanemariti (slu aj B/b > 5), uslov ravnotee momenata savijanja u odnosu na teite zategnute armature moe se napisati u obliku: SMa1 = 0: Dbu zb + Dau (h a2) = Mau = Mu + Nu(yb1 a1)
B>5b

eb
d p/2 x - dp dp

s bp
d p/2 a1 zb=h-d p/2 Zau

ebp
N.L.

yb2

Mu Nu

S.L.

yb1

Aa1 a1 a1 b

h-x

Gb

ea1

Zbog velike povrine (nosivosti) pritisnutog dela betonskog preseka, kod ovakvog oblika popre nog preseka prisustvo armature u pritisnutoj zoni je nepotrebno (barem u ra unskom smislu), pa je stoga Dau 0. S druge strane, zanemarenjem nosivosti rebra i uprose avanjem napona pritiska u plo i, moe se napisati: Dbu = Dbpu = Bdpsbp zb = h - dp/2 gde je sbp napon u srednjoj ravni plo e. Tako se uslov ravnotee momenata savijanja moe napisati u obliku: SMa1 = 0: Bdpsbp (h - dp/2) = Mau = Mu + Nu(yb1-a1) U ovom uslovu ravnotee nepoznate veli ine mogu biti: stati ka visina h (slobodno dimenzionisanje, usvajanje sbp) napon u betonu sbp (vezano dimenzionisanje, pp. a1 h) Ostale veli ine (B , dp , yb1 , Mu , Nu ) su sra unate ili poznate (usvojene).

PRIMERI ZA VEBE

x0

Dbpu

TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA

31

SLOBODNO DIMENZIONISANJE
Bi#e ilustrovano na primeru nosa a napregnutog na isto savijanje. Za slu aj sloenog savijanja postupak je principijelno isti, ali se sprovodi iterativno (nepoznata visina preseka d, a samim tim i Mau) na na in opisan kod dimenzionisanja pravougaonih preseka. Poznato: stati ki uticaji za pojedina optere#enja (Mi) - sra unato kvalitet materijala (fB , sv) - usvojeno irina rebra (b), aktivna irina plo e (B), debljina plo e (dp) Nepoznato: visina popre nog preseka (d) povrina armature (Aa) 1. korak: Sra unavaju se grani ni ra unski stati ki uticaji: M u = g u ,i M i (i=g, p, D)
i

Pri tome se usvajaju MINIMALNE vrednosti koeficijenata sigurnosti, jer presek dostie grani no stanje otkazom armature (ea1 = 10). 2. korak: Usvaja se napon u betonu u nivou srednje ravni plo e sbp. S obzirom na uvedeno upro#enje dijagrama napona u betonu, usvajanje dilatacija eb/ ea ne bi imalo nikakvog prakti nog smisla. Ve#e usvojene vrednosti napona daju preseke manje visine, armirane ve#om koli inom armature. Za usvojenu vrednost sbp iz uslova ravnotee momenata savijanja sra unava se odgovaraju#a stati ka visina: h= dp Mu + B d p s bp 2

3. korak:

Napon sbp se naj e#e usvaja u granicama (0.200.50)fbk , gde je fbk karakteristi na vrednost vrsto#e betona pri jednoaksijalnom pritisku (marka betona). Ove granice treba shvatiti uslovno i po potrebi (preseci izrazito male ili izrazito velike visine) korigovati pretpostavljenu vrednost napona. Tako%e, redovno se usvaja sbp < fB, gde je fB ra unska vrsto#a betona. 4. korak: Iz poznate veze napondilatacija, definisane Pravilnikom (paraboli ni deo dijagrama), sra unava se dilatacija betona u nivou srednje ravni plo e: s bp e bp = 2 1 - 1 fB () ; ea = 10

PRIMERI ZA VEBE

TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA

32

5. korak:

Odre%uje se poloaj neutralne linije u odnosu na srednju ravan plo e: x0 = dp h e bp + e a 2 ebp

i upore%uje sa POLOVINOM DEBLJINE plo e. 6a korak: Ukoliko je konstatovano da se neutralna linija nalazi u rebru (x0 > dp/2), odre%uje se povrina armature iz uslova ravnotee normalnih sila: Aa = Mu d h - p sv 2

6b korak: Ukoliko je konstatovano da se neutralna linija nalazi u plo i (x0 dp/2), presek treba dimenzionisati kao pravougaoni irine B. Za sra unatu stati ku visinu odre%uje se bezdimenzioni koeficijent k: k= h Mu B fB

i iz tabela za dimenzionisanje pravougaonih preseka o ita vrednost mehani kog koeficijenta armiranja m . Potrebna povrina armature se sra unava iz izraza: Aa = m 7. korak: B h fB 100 s v

Usvaja se broj i pre nik ipki armature. Usvojena armatura se raspore%uje u popre nom preseku, vode#i ra una o zahtevima propisanih Pravilnikom (debljina zatitnog sloja, isto rastojanje izme%u ipki). Sra unava se poloaj teita a1 usvojene armature u odnosu na zategnutu ivicu preseka i potrebna ukupna visina preseka d: d = h + a1 koja se zaokruuje na prvi ve#i ceo broj (ceo broj deljiv sa pet).

8. korak:

9. korak:

Kona no se konstruie popre ni presek usvojenih dimenzija, armiran usvojenom koli inom armature, i prikazuje u odgovaraju#oj razmeri (1:10) sa svim potrebnim kotama i oznakama.

PRIMERI ZA VEBE

TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA

33

Primer 13. Odrediti visinu i potrebnu povrinu armature za T presek zadatih geometrijskih karakteristika, optere#en momentima savijanja usled stalnog (Mg) i povremenog (Mp) optere#enja. Podaci za prora un: Mg = 200 kNm Mp = 250 kNm B = 180 cm b = 30 cm dp = 10 cm MB 30 RA 400/500

Mu = 1.6 200 + 1.8 250 = 770 kNm MB 30 fB = 2.05 kN/cm2 ; fbk = 3.0 kN/cm2 usvojeno: sbp = 9 MPa = 0.9 kN/cm2 770 10 2 10 h= + = 52.53 cm 180 10 0.9 2 0.9 e bp = 2 1 - 1 - 2.05 = 0.502 ; ea = 10 x0 = 0.502 10 52.53 - = 2.27 cm < dp/2 = 5 cm 0.502 + 10 2

Neutralna linija se nalazi u plo i, pa se presek dimenzionie kao pravougaoni, irine B. k= 52.53 770 10 180 2.05
2

= 3.636

eb/ea = 1.575/10 ; m = 7.903% ; s = 0.1361 A a = 7.903 180 52.53 2.05 = 38.30 cm2 100 40

usvojeno: 8R25 (39.27 cm2) a1 = 4 (4.5 + 10 ) = 7.25 cm 8

d = 52.53 + 7.25 = 59.78 cm usvojeno: d=60 cm

Mada nije neophodno, sprovodi se kontrola poloaja neutralne linije: x = 0.13652.53 = 7.14 cm < dp = 10 cm

Naime, ovo je ta an poloaj neutralne linije, jer je sra unat iz stvarnog radnog dijagrama betona a ne iz osrednjenog. Moe se konstatovati da je neutralna linija blie pritisnutoj ivici preseka nego to daje prora un T preseka (x = x0+dp/2 = 5+2.27 = 7.27 cm > 7.14 cm).
PRIMERI ZA VEBE

TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA

34

VEZANO DIMENZIONISANJE
Bi#e ilustrovano na primeru nosa a napregnutog na sloeno savijanje. Poznato: stati ki uticaji za pojedina optere#enja (Mi) - sra unato kvalitet materijala (fB , sv) - usvojeno irina rebra, aktivna irina plo e, debljina plo e, visina preseka (b,B,dp,d) Nepoznato: povrina armature (Aa) 1. korak: Sra unavaju se grani ni ra unski stati ki uticaji: M u = g u , i M i (i = g, p, D) N u = g u,i N i
i i

Pri tome se usvajaju MINIMALNE vrednosti koeficijenata sigurnosti. 2. korak: Pretpostavlja se poloaj teita zategnute armature u preseku i sra unava stati ka visina h. Iz uslova ravnotee momenata savijanja sra unava se napon u betonu u nivou srednje ravni plo e sbp. d h = d - a1 M au = M u + N u - a1 2 sbp = M au dp B dp h 2

U slu aju da se ra unski dobije sbp > fB, postupak se prekida i sprovodi ta an prora un (u prora un se uvodi i nosivost rebra, npr. ispisivanjem uslova ravnotee odre%ivanje poloaja neutralne linije iz SMa1 = 0). 3. korak: Iz poznate veze napondilatacija, definisane Pravilnikom (paraboli ni deo dijagrama), sra unava se dilatacija betona u nivou srednje ravni plo e: s bp e bp = 2 1 - 1 fB 4. korak: () ; ea = 10

Odre%uje se poloaj neutralne linije u odnosu na srednju ravan plo e: x0 = dp h e bp + e a 2 e bp

i upore%uje sa POLOVINOM DEBLJINE plo e.

PRIMERI ZA VEBE

TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA

35

5a korak: Ukoliko je konstatovano da se neutralna linija nalazi u rebru (x0 > dp/2), odre%uje se povrina armature iz uslova ravnotee normalnih sila: Aa = N M au - u dp sv h s v 2

5b korak: Ukoliko se utvrdi da se neutralna linija nalazi u plo i (x0 dp/2), presek treba dimenzionisati kao pravougaoni irine B. Za sra unatu stati ku visinu odre%uje se bezdimenzioni koeficijent k: k= h M au B fB

i iz tabele za dimenzionisanje pravougaonih preseka o ita vrednost mehani kog koeficijenta armiranja m . Potrebna povrina armature se sra unava iz izraza: Aa = m 6. korak: B h fB Nu 100 s v s v

Usvaja se broj i pre nik ipki armature. Usvojena armatura se raspore%uje u popre nom preseku, vode#i ra una o zahtevima propisanih Pravilnikom (debljina zatitnog sloja, isto rastojanje izme%u ipki). Sra unava se poloaj teita a1 usvojene armature u odnosu na zategnutu ivicu preseka i stvarna stati ka visina h, koja se upore%uje sa ra unskom. Po potrebi se koriguje pretpostavljeno a1 i prora un u potpunosti ponavlja. Kona no se konstruie popre ni presek usvojenih dimenzija, armiran usvojenom koli inom armature, i prikazuje u odgovaraju#oj razmeri (1:10) sa svim potrebnim kotama i oznakama.

7. korak:

8. korak:

Primer 14. Odrediti potrebnu povrinu armature za T presek zadatih geometrijskih karakteristika, optere#en uticajima usled stalnog (Mg , Ng) i povremenog (Mp , Np) optere#enja. Podaci za prora un: Mg = 300 kNm Mp = 250 kNm Ng = 500 kN Np = 400 kN B = 180 cm b = 30 cm dp = 10 cm d = 60 cm MB 25 RA 400/500

Mu = 1.6 300 + 1.8 250 = 930 kNm Nu = 1.6 500 + 1.8 400 = 1520 kN MB 25 fB = 1.725 kN/cm2 pretpostavljeno: a1 = 7 cm h = 60 - 7 = 53 cm
PRIMERI ZA VEBE

TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA

36

60 M au = 930 + 1520 - 7 10- 2 = 1279.6 kNm 2 s bp = 1.67 1279.6 10 2 = 1.631 1 1 = 1.67 kN/cm2 e bp = 2 10 1 . 725 180 10 53 - 2 x0 = 1.631 10 53 - = 6.73 cm > dp/2 = 5 cm 1.631 + 10 2

ea = 10

Kako se neutralna linija nalazi u rebru, potrebna povrina armature se odre%uje iz izraza koji odgovaraju "T" preseku. Kako je B/b = 180/30 = 6 > 5, moe se primeniti upro#en postupak (zanemarenje nosivosti rebra), pa se potrebna povrina armature odre%uje iz izraza: Aa = 1279.6 10 2 1520 = 28.65 cm2 10 40 53 - 40 2 usvojeno: 6R25 (29.45 cm2) a1 = 4 4.5 + 2 10 = 6.33 cm 6

hstv.= 60 - 6.33 = 53.67 cm > hra .= 53 cm

PRORA"UN "T" PRESEKA SA UZIMANJEM U OBZIR NOSIVOSTI REBRA

Ukoliko se neutralna linija nalazi u rebru, a pritom nije zadovoljen uslov B/b>5, pristupa se ta nijem prora unu, odnosno nosivost rebra se uzima u obzir. Potreba za ovim se javlja uglavnom kod preseka ograni ene irine B (ronja e i sl.), koja nije znatno ve#a od irine rebra, kao i kod preseka koji su, pored momenata savijanja, napregnuti i znatnim aksijalnim silama pritiska. Dva su mogu#a na ina da se ta niji postupak dimenzionisanja ovakvih preseka sprovede: postupak zasnovan na iznalaenju ekvivalentnog pravougaonog preseka irine bi ; irina bi se odre%uje iz uslova da se pri jednakim poloajima neutralne linije dobiju jednake sile pritiska u ekvivalentnom pravougaonom preseku i u stvarnom T preseku (priblian postupak - krakovi unutranjih sila se razlikuju - postupak je na strani sigurnosti za B>b) poloaj neutralne linije u preseku se odre%uje iz uslova ravnotee momenata savijanja u odnosu na teite zategnute armature, a sila pritiska u betonu se odre%uje dekompozicijom T preseka na dva pravougaona (ta no reenje).
PRIMERI ZA VEBE

TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA

37

PRIBLIAN POSTUPAK - SVO%ENJE NA EKVIVALENTNI PRAVOUGAONI PRESEK

Sila pritiska u betonu se, kori#enjem oznaka sa skice, moe napisati u obliku: Dbu = Dbu1 Dbu2
B bi =kB x - dp dp

eb
dp

sb h1x

yb2

ebd

h2(x-d p)

Mu Nu

Dbu2
zb2

Dbu1
zb1

yb1

Aa1
a1 a1 b

h-x

Gb

Zau
ea1

pri emu su sile Dbu1 i Dbu2 sile koje odgovaraju pravougaonim presecima dimenzija Bx, sa maksimalnom dilatacijom eb (na gornjoj ivici plo e), odnosno dimenzija (B-b)(x-dp), sa dilatacijom ebd (na donjoj ivici plo e). Sile Dbu1 i Dbu2 se mogu sra unati kao: Dbu1 = ab1 B x fB = ab1 s B h fB ; s = x/h Dbu2 = ab2 (B-b) (x-dp) fB = ab2 (B/b-1) (s-d) b h fB ; d = dp/h pri emu koeficijenti puno#e naponskog dijagrama betona ab1 i ab2 odgovaraju dilatacijama eb i ebd respektivno. Postupak se sastoji u odre%ivanju ekvivaletnog pravougaonog preseka, irine bi = kB, kome pri istom poloaju neutralne linije odgovara sila: Dbu,i = ab1 bi x fB = ab1 s k B h fB = Dbu = Dbu1 - Dbu2 Izjedna avanjem ovih izraza, koeficijent k se moe sra unati kao: a b d k = 1 - b 2 1 - 1 - a b1 s B U tabeli u prilogu (PBAB 1, str. 187, tabela 84/1) date su vrednosti bezdimenzionog koeficijenta k za razli ite odnose B/b i d/s, a u zavisnosti od poloaja neutralne linije. Prakti an postupak dimenzionisanja prikazan je u Primeru 15.
Ovaj postupak je ITERATIVAN, pa se postavlja pitanje opravdanosti njegove primene s obzirom na: (a) injenicu da se iz tablica dobija ista vrednost k za npr. d/s=0.05 i s=0.05 kao i za d/s=0.35 i s=0.35 to nikako nije ta no (razli ite vrednosti, a time i odnosi ab1 i ab2); (b) mala ta nost (broj decimala) tabulisanih vrednosti; (c) nemogu#nost primene postupka za slu aj B<b, koji je zapravo najinteresantniji (ne postoje tabulisane vrednosti, a s druge strane za ovaj slu aj postupak NIJE NA STRANI SIGURNOSTI) - predlog je da u ovakvim slu ajevi koristi ta an postupak
PRIMERI ZA VEBE

TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA

38

Primer 15. Odrediti visinu i potrebnu povrinu armature za T presek zadatih geometrijskih karakteristika, optere#en momentima savijanja usled stalnog (Mg) i povremenog (Mp) optere#enja. Podaci za prora un2: Mg = 200 kNm Mp = 250 kNm B = 60 cm b = 30 cm dp = 10 cm MB 30 RA 400/500

Mu = 1.6 200 + 1.8 250 = 770 kNm MB 30 fB = 2.05 kN/cm2 pretpostavljeno: a1 = 9 cm 3 h = 60 9 = 51 cm

U prakti nim prora unima T preseka korisno je pretpostaviti da se neutralna linija nalazi u plo i. U tom slu aju se presek dimenzionie kao pravougaoni, irine B. Nakon sra unavanja bezdimenzionog koeficijenta k, iz tabela za dimenzionisanje pravougaonih preseka se najpre o ita vrednost koeficijenta s i proveri ta nost pretpostavke o poloaju neutralne linije. Ukoliko je pretpostavka zadovoljena, povrina armature se odre#uje iz odgovaraju$ih izraza za pravougaoni popre ni presek, a ukoliko nije, sprovodi se dimenzionisanje T preseka na jedan od izloenih na ina, zavisno od odnosa B/b.

1. korak U prvom koraku se pretpostavlja da se neutralna linija nalazi u plo i (bi = B). Sledi: k= 51 770 10 2 60 2.05 = 2.038 eb/ea = 3.5/6.57 ; s = 0.348

x = 0.34851 = 17.7 cm > dp = 10 cm Neutralna linija se nalazi u rebru, pa se presek dimenzionie kao T presek. Kako je B/b = 60/30 = 2<5, potrebno je u prora un uvesti nosivost pritisnutog dela rebra. dp/h = 10/51 = 0.196 0.20 Na levom delu tabele za odre%ivanje bezdimenzione veli ine k potrebno je izabrati kolonu koja odgovara sra unatoj vrednosti dp/h (uokvirena debljom linijom). Ukoliko takva vrednost ne postoji, potrebno je izvriti linearnu interpolaciju (preporuka: odmah interpolirati itavu kolonu, radi jednostavnosti i sagledavanja postupka odre%ivanja k). U toj koloni potrebno je uo iti PRVU VE&U4 vrednost s od sra unate (s=0.348). To je vrednost s=0.40 (svetlo osen en red).

Podaci iz Primera 13, s tim da je B=60 cm umesto B=180 cm S obzirom na manju irinu preseka, dobi#e se ve#a povrina armature nego u Primeru 1, pa se pretpostavlja ve#e a1

Ve#a vrednost se bira jer se kroz iteracije irina preseka smanjuje, a neutralna linija pomera ka zategnutoj ivici preseka (nasuprot tome, da u tabeli postoje vrednosti za B/b<1, uzimala bi se prva manja vrednost, jer bi se irina idealizovanog preseka pove#avala, a neutralna linija pomerala ka pritisnutoj ivici preseka)
PRIMERI ZA VEBE

TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA

39

dp/h
0.5 0.45 0.4 0.35 0.3 0.25 0.2 0.15 0.1 0.05 1.5 2 2.5 3 3.5 4

B/b
5 7.5 10 15 20 25

s = x/h
0.5 0.45 0.4 0.35 0.3 0.25 0.2 0.15 0.1 0.05 1 1 1 1 1

k = bi/B
1 1 1 1 1 1 1

0.5 0.44 0.39 0.33 0.28 0.22 0.17 0.11 0.06 0.99 0.99 0.99 0.99 0.99 0.99 0.98 0.98 0.98 0.98 0.98 0.98 0.5 0.44 0.38 0.31 0.25 0.19 0.13 0.06 0.97 0.96 0.95 0.95 0.95 0.94 0.94 0.93 0.93 0.93 0.93 0.93 0.5 0.43 0.36 0.29 0.21 0.14 0.07 0.95 0.92 0.9 0.89 0.89 0.88 0.87 0.86 0.86 0.85 0.85 0.85 0.5 0.42 0.33 0.25 0.17 0.08 0.91 0.87 0.84 0.82 0.81 0.8 0.79 0.77 0.76 0.75 0.75 0.75 0.5 0.4 0.3 0.2 0.1 0.87 0.81 0.77 0.75 0.73 0.71 0.7 0.67 0.66 0.65 0.64 0.63 0.5 0.38 0.25 0.13 0.83 0.75 0.7 0.66 0.64 0.62 0.6 0.56 0.54 0.53 0.52 0.51 0.5 0.33 0.17 0.79 0.69 0.62 0.58 0.55 0.53 0.5 0.45 0.43 0.41 0.4 0.39 0.5 0.25 0.75 0.62 0.55 0.5 0.46 0.44 0.4 0.35 0.32 0.3 0.29 0.28 0.5 0.71 0.56 0.47 0.42 0.37 0.34 0.3 0.24 0.21 0.18 0.17 0.16

Na desnom delu tabele se bira kolona sa odgovaraju#im odnosom B/b=60/30=2 (uokvirena debljom linijom). Ukoliko kolona sa takvom vredno#u ne postoji, ponovo je potrebno izvriti linearnu interpolaciju vrednosti iz susednih kolona. Iz s=0.40 i B/b = 2 dobija se k = 0.81, pa je: bi = 0.8160 = 48.6 cm vrednost irine sa kojom je potrebno nastaviti prora un. 2. korak k= 51 770 10 2 48.6 2.05 = 1.835

eb/ea = 3.5/4.24 ; s = 0.452>0.40 Za dp/h = 0.20 prvo ve#e s od upravo sra unatog je s = 0.50. Za ovu vrednost i odnos B/b = 2 sledi k = 0.75 (tamno osen en red). Dalje je: bi = 0.7560 = 45.0 cm 3. korak k= 51 770 10 2 45 2.05 = 1.765

eb/ea = 3.5/3.49 ; s = 0.501 0.50 ; m = 40.533%

PRIMERI ZA VEBE

TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA

40

Kako je postignuta potrebna ta nost, sra unava se potrebna povrina armature kao: A a = 40.533 45 51 2.05 = 47.67 cm2 100 40

usvojeno: 10R25 (49.09 cm2) a1 = 4 (4.5 + 10 ) + 2 15.5 = 8.9 cm 10

hstv.= 60 - 8.9 = 51.1 cm > hra .= 51 cm Napomene:

Postupak se na analogan na in sprovodi i za slu aj sloenog savijanja. Za slu aj ea<3.0 potrebno je, kao i u slu aju dimenzionisanja ostalih tipova preseka, pristupiti DVOSTRUKOM ARMIRANJU. Me%utim, treba uo iti da je maksimalna tabulisana vrednost s=0.50 (eb=ea=3.5). To prakti no zna i da pri eventualnom prekora enju ove vrednosti treba zadrati bi iz poslednje iteracije i sra unati Aa2 i DAa1 za odgovaraju#i pravougaoni presek.

TA"AN POSTUPAK DIMENZIONISANJA "T" PRESEKA UZIMAJU&I U OBZIR NOSIVOST PRITUSNUTOG DELA REBRA
Poznato je da se potrebna povrina armature jednostruko armiranog preseka odre%uje iz uslova ravnotee normalnih sila: SN = 0 Dbu Zau = Nu A a1 = D bu - N u sv (1)

Problem je u tome to je nepoznata vrednost sile Dbu i njen ta an poloaj. Veli ina sile Dbu se odre%uje iz uslova ravnotee momenata savijanja u odnosu na teite zategnute armature: SMa1 = 0 Dbu1 zb1 Dbu2 zb2 = Mau = Mu + Nu (yb1 a1) pri emu su sile Dbu1, Dbu2 odre%ene kao: Dbu1 = ab1 B x fB = ab1 s B h fB ( s = x/h ) ( d = dp/h ) (2)

Dbu2 = ab2 (B b) (x dp) fB = ab2 (B b) (s d) h fB

a njihov poloaj u odnosu na krajnju pritisnutu ivicu preseka, prema skici na str. 7, kao: zb1 = h h1 x = h (1 h1 s) zb2 = h dp h2 (x dp) = h [(1 d h2 (s d)]
PRIMERI ZA VEBE

TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA

41

Sve veli ine sa leve strane izraza (2) su funkcija isklju ivo poloaja neutralne linije, pa se problem dimenzionisanja proizvoljnog popre nog preseka zapravo svodi na odre%ivanje njenog poloaja iz uslova ravnotee momenata savijanja. Ako je poznat poloaj neutralne linije u popre nom preseku, tada veli ine koje se pojavljuju u izrazu (2) mogu biti odre%ene iz slede#ih relacija: a. dilatacije betona i zategnute armature (uslov loma): Iz Bernoulli-eve hipoteze ravnih preseka sledi da je dijagram dilatacija po visini preseka pravolinijski, odnosno da se poloaj neutralne linije odre%uje iz relacije: s= eb x = h e b + e a1

Iz uslova da bar jedna dilatacija mora dosti#i grani nu vrednost (eb=3.5, ea=10) sledi: s 0.259 = 7/27 ea1 = 10 ; e b = s 0.259 = 7/27 eb = 3.5 ; e a1 = s e a1 1- s 1- s eb s

Jasno je sa skice u prilogu da se dilatacija na donjoj ivici plo e dobija kao: e bd = x - dp x eb

b. koeficijenti abi , hi (ra unski dijagram betona): Koeficijenti puno#e naponskog dijagrama ab1 i ab2 su funkcije odgovaraju#ih dilatacija betona eb, odnosno ebd i mogu se sra unati iz analiti kih izraza: e a b = b (6 - e b ) za eb 2 ; odnosno 12 ab = 3 eb - 2 za 2 eb 3.5 3 eb

Zavisno od veli ine dilatacija eb, odnosno ebd, iz odgovaraju#eg izraza se sra unava ab1 (eb), odnosno ab2 (ebd). Naravno, ove vrednosti se mogu, za odgovaraju#u (ili najpribliniju) dilataciju, o itati i iz tabela za dimenzionisanje pravougaonih popre nih preseka.

Veli ine zb1, zb2 se, prema skici u prilogu, odre%uju kao: zb1 = h - h1 x = h (1 - h1 s) zb2 = h - dp - h2 (x - dp) = h [(1 - d - h2 (s - d)] pri emu se vrednosti h1 (eb), odnosno h2 (ebd) odre%uju iz tabela za dimenzionisanje ili iz analiti kih izraza za odgovaraju#e dilatacije eb, odnosno ebd: h= 8 - eb za eb 2 ; odnosno 4 (6 - e b ) e (3 e b - 4 ) + 2 h= b za 2 eb 3.5 2 e b (3 e b - 2 )

Uvrtavanjem svih napred navedenih relacija u uslov ravnotee (2), poloaj neutralne linije postaje jednozna no odre%en. Me%utim, s obzirom na oblik izraza za dilatacije eb i ea1 i koeficijente ab i h, racionalnije je s odre%ivati iterativno nego traenjem reenja u zatvorenom obliku.
PRIMERI ZA VEBE

TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA

42

Dakle, postupak dimenzionisanja se sastoji u pretpostavljanju poloaja neutralne linije, nakon ega se odre%uju sve ostale veli ine: dilatacije eb i ea1 i koeficijenti ab i h. Me%utim, kako je poloaj neutralne linije nasumice pretpostavljen, uslov ravnotee momenata savijanja (2) ne mora biti zadovoljen. Mogu nastupiti tri slu aja: a. uslov ravnotee (2) je zadovoljen - potpuno neverovatno u prvom koraku b. u uslovu ravnotee (2) leva strana je ve#a od desne - moment rezultante unutranjih sila je ve#i od spoljanjeg momenta Mau treba pomeriti neutralnu liniju ka pritisnutoj ivici preseka, odnosno smanjiti s c. u uslovu ravnotee (2) leva strana je manja od desne - moment rezultante unutranjih sila je manji od spoljanjeg momenta Mau treba pomeriti neutralnu liniju ka zategnutoj ivici preseka, odnosno pove#ati s Postupak se u potpunosti ponavlja dok se ne zadovolji uslov ravnotee (2), odnosno do postizanja eljene ta nosti, npr. max. 1% od vrednosti Mau.

Primer 16. Dimenzionisati presek iz Primera 15 ta nim postupkom. 1. korak: Racionalno je najpre proveriti da li se neutralna linija nalazi u plo i ili rebru, to u daljem moe pojednostaviti prora un. Stoga se pretpostavlja s = dp/h = 0.196. Sledi: s < 0.259 ea1 = 10 , eb = 0.196/(1-0.196)10 = 2.439 a b1 = 2.439 (3 2.439 - 4 ) + 2 3 2.439 - 2 = 0.389 = 0.727 ; h1 = 2 2.439 (3 2.439 - 2 ) 3 2.439

Dbu1 = 0.727600.196512.05 = 893.8 kN zb1 = 51(1-0.3890.196) = 47.11 cm ebd = 0 Dbu2 0 SMa1 = 893.847.1110-2 = 421.1 kNm < Mu = 770 kNm s>0.196 2. korak: pretpostavljeno s = 0.40

s > 0.259 eb = 3.5 , ea1 = (1-0.40)/0.403.5 = 5.25 a b1 = 3.5 (3 3.5 - 4 ) + 2 3 3.5 - 2 = 0.810 ; h1 = = 0.416 2 3.5 (3 3.5 - 2 ) 3 3.5

Dbu1 = 0.810600.40512.05 = 2031.3 kN zb1 = 51(1-0.4160.4) = 42.51 cm ebd = (0.40-0.196)/ 0.403.5 = 1.784
PRIMERI ZA VEBE

TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA

43

a b2 =

8 - 1.784 1.784 (6 - 1.784) = 0.627 ; h2 = = 0.369 4 (6 - 1.784 ) 12

Dbu2 = 0.627(60-30)(0.40-0.196)512.05 = 400.9 kN zb2 = 51 - 10 - 0.369(0.451 - 10) = 37.17 cm SMa1 = (2031.342.51 - 400.937.17)10-2 = 714.6 kNm < Mu = 770 kNm s > 0.40 3. korak: pretpostavljeno s = 0.50

s > 0.259 eb = 3.5 , ea1 = (1-0.50)/ 0.503.5 = 3.50 a b1 = 3.5 (3 3.5 - 4) + 2 3 3.5 - 2 = 0.810 ; h1 = = 0.416 2 3.5 (3 3.5 - 2 ) 3 3.5

Dbu1 = 0.810600.50512.05 = 2539.1 kN zb1 = 51(1-0.4160.5) = 40.39 cm ebd = (0.50-0.196)/ 0.503.5 = 2.127 a b2 = 2.127 (3 2.127 - 4 ) + 2 3 2.127 - 2 = 0.687 ; h2 = = 0.379 2 2.127 (3 2.127 - 2 ) 3 2.127

Dbu2 = 0.687(60-30)(0.50-0.196)512.05 = 654.4 kN zb2 = 51 - 10 - 0.379(0.551 - 10) = 35.12 cm SMa1 = (2539.140.39 - 654.435.12)10-2 = 795.7 kNm > Mu = 770 kNm 0.50 > s > 0.40 4. korak: pretpostavljeno s = 0.467

s > 0.259 eb = 3.5 , ea1 = (1-0.467)/ 0.4673.5 = 3.998 ; ab1 = 0.810 , h1 = 0.416 Dbu1 = 0.810600.467512.05 = 2370.5 kN zb1 = 51(1-0.4160.467) = 41.10 cm ebd = (0.467-0.196)/ 0.4673.5 = 2.030 a b2 = 2.03 (3 2.03 - 4 ) + 2 3 2.03 - 2 = 0.672 ; h2 = = 0.376 2 2.03 (3 2.03 - 2 ) 3 2.03

Dbu2 = 0.672(60-30)(0.467-0.196)512.05 = 570.2 kN

PRIMERI ZA VEBE

TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA

44

zb2 = 51 - 10 - 0.376(0.46751 - 10) = 35.81 cm SMa1 = (2370.541.10 - 570.235.81)10-2 = 770.0 kNm = Mu s = 0.467 Dbu = 2370.5 - 570.2 = 1800.2 kN Zbu = Dbu - Nu = 1800.2 kN Aa1 = 1800.2 / 40.0 = 45.01 cm2 < 47.67 cm2 = Aa1,potr. (priblini postupak - primer 15) usvojeno: 10R25 (49.09 cm2) a1 = 4 (4.5 + 10 ) + 2 15.5 = 8.9 cm hstv.= 60 - 8.9 = 51.1 cm > hra .= 51 cm 10

Usvojeni popre ni presek je istovetan kao u Primeru 15.

PRIMERI ZA VEBE

TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA

45

ODRE%IVANJE MOMENTA LOMA - "T" PRESEK

Na skici dole su prikazane sve potrebne geometrijske veli ine, dijagrami dilatacija i napona, spoljanje i unutranje sile i njihovi poloaji.
B x-a2 a2 x-d p d p

eb 3.5
ea2 ebd

sb f B
zb2 h2(x-d p) h1x zb1

y b2

Mu Nu

Aa2
d h
Gb

Dau
h - a2

Dbu2

Dbu1

y b1

Aa1
a1 a1 b

h-x

ea1 10

Zau

poznato:

geometrija preseka (B , b , d , dp) kvalitet materijala (MB, ( fB, sv) koli ina i poloaj armature u preseku (Aa1 , Aa2 , a1 , a2) normalna sila Nu za koju se sra unava Mu

Na raspolaganju imamo dva uslova ravnotee, iz kojih moemo odrediti dve nepoznate veli ine. To su npr. poloaj neutralne linije s i traeni moment Mu. Postupak #e biti prikazan na preseku oblika T, prora unom #e biti obuhva#ena ukupna armatura u preseku, a moment loma #e biti odre%en za presek napregnut na sloeno savijanje. Iz ovog slu aja se mogu izvesti svi ostali, jednostavniji slu ajevi ( isto savijanje, pravougaoni presek, samo zategnuta armatura u preseku obuhva#ena prora unom i sve kombinacije).

ODRE%IVANJE POLOAJA NEUTRALNE LINIJE

Kori#enjem oznaka sa prethodne skice, uslov ravnotee normalnih sila moe se napisati u obliku:

SN = 0: Dbu1 - Dbu2 + Dau - Zau - Nu = 0

Pritom su unutranje sile pritiska u betonu odre%ene izrazima: Dbu1 = ab1 B x fB = ab1 s B h fB ( s = x/h ) ( d = dp/h )

(1)

Dbu2 = ab2 (B - b) (x-dp) fB = ab2 (B - b) (s - d) h fB

Koeficijenti puno#e naponskog dijagrama ab1 i ab2 su funkcije odgovaraju#ih dilatacija betona eb, odnosno ebd i mogu se sra unati iz analiti kih izraza: e a b = b (6 - e b ) za eb 2 ; odnosno 12
PRIMERI ZA VEBE

ab =

3e b - 2 za 2 eb 3.5 3e b

TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA

46

Jasno je sa skice da se dilatacija u nivou donje ivice plo e sra unava kao: e bd = x - dp x eb

Zavisno od veli ine dilatacija eb, odnosno ebd, uzima se odgovaraju#i izraz i sra unava ab1 (eb), odnosno ab2 (ebd). Naravno, ove vrednosti se mogu, za odgovaraju#u (ili najpribliniju) dilataciju, o itati i iz tabele za dimenzionisanje pravougaonih popre nih preseka. Unutranje sile u armaturi su odre%ene izrazima: Zau = Aa1 sa1 Dau = Aa2 sa2 ; ; pri emu je pri emu je sa1 = Ea ea1 sv sa2 = Ea ea2 sv

Jasno je sa skice da se dilatacija u nivou pritisnute armature sra unava kao: ea 2 = x - a2 eb x

Presek je u grani nom stanju ako je bar jedna od dilatacija eb, odnosno ea1 dostigla grani nu vrednost. Kako su dilatacija betona eb, odnosno dilatacija zategnute armature ea1, jednozna no odre%ene za poznat bezdimenzioni koeficijent poloaja neutralne linije s, izrazima: s 0.259 = 7/27 ea1 = 10 ; e b = s 0.259 = 7/27 eb = 3.5 ; ea1 = s ea1 1- s 1- s eb s

to je izborom veli ine s kao parametra potpuno odre%eno stanje unutranjih sila u preseku. Naravno, za nasumice izabrano s nije zadovoljen uslov ravnotee SN = 0, pa se postupak odre%ivanja poloaja neutralne linije sprovodi iterativno. Za pretpostavljenu vrednost s (ili para dilatacija eb/ea1 , od kojih bar jedna dostie grani nu vrednost) se sra unaju sve unutranje sile i proveri uslov ravnotee SN = 0. Tom prilikom mogu nastupiti tri slu aja: a. uslov ravnotee (1) je zadovoljen - potpuno neverovatno u prvom koraku b. uslov ravnotee (1) umesto nule daje pozitivan rezultat (za oblik u kome je napisan) rezultanta unutranjih sila je ve#a od spoljanje sile pritiska treba pomeriti neutralnu liniju ka pritisnutoj ivici preseka, odnosno smanjiti s c. uslov ravnotee (1) umesto nule daje negativan rezultat (za oblik u kome je napisan) rezultanta unutranjih sila je manja od spoljanje sile pritiska treba pomeriti neutralnu liniju ka zategnutoj ivici preseka, odnosno pove#ati s Postupak se u potpunosti ponavlja dok se ne zadovolji uslov ravnotee (1), odnosno do postizanja eljene ta nosti, npr. max. 1% od ve#e od sila Dbu1, Zau.

PRIMERI ZA VEBE

TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA

47

ODRE%IVANJE TRAENOG MOMENTA LOMA

Tek kada se odredi poloaj neutralne linije (stanje dilatacija u preseku) iz uslova ravnotee (1), odre%uje se poloaj unutranjih sila Dbu1, Dbu2 u odnosu na teite zategnute armature. Veli ine zb1, zb2 se, prema skici, odre%uju kao: zb1 = h - h1 x = h (1 - h1 s) zb2 = h - dp - h2 (x - dp) = h [(1 - d - h2 (s - d)] pri emu se vrednosti h1 (eb), odnosno h2 (ebd) odre%uju iz tabela za dimenzionisanje ili iz analiti kih izraza za odgovaraju#e dilatacije eb, odnosno ebd iz poslednje iteracije: h= 8 - eb za eb 2 ; odnosno 4 (6 - e b ) e (3e b - 4) + 2 h= b za 2 eb 3.5 2e b (3e b - 2 )

Moment loma preseka Mu se odre%uje iz uslova ravnotee momenata u odnosu na teite zategnute armature u preseku:

SMa1 = 0: Dbu1 zb1 - Dbu2 zb2 + Dau (h - a2) = Mau= Mu + Nu ya1

u kome su sve veli ine poznate. Napominje se da je traeni rezultat veli ina Mu, a ne Mau. Tako%e se skre#e panja da navedeni izrazi vae i za preseke kod kojih je B<b, pri emu je B uvek irina na krajnjoj pritisnutoj ivici preseka. Za slu aj ekscentri nog zatezanja, normalna sila Nu se unosi sa negativnim znakom. Za slu aj da se prora unom obuhvata samo zategnuta armatura u preseku, potrebno je u izraze uvrstiti Aa2 = 0. Iz prezentiranih izraza se moe sra unati i moment loma za pravougaoni popre ni presek, za B=b.

Primer 17. Odrediti moment loma za presek prikazan na skici, optere#en na isto savijanje. Podaci za prora un: MB 40 RA 400/500 fB = 2.55 kN/cm2 sv = 40 kN/cm2

Aa1 = 39.27 cm2 (8R25) a1 = 5 4.5 + 3 10 = 6.56 cm 8

h = 80 - 6.56 = 73.44 cm Aa2 = 9.82 cm2 (2R25) a2 = 4.5 cm

PRIMERI ZA VEBE

TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA

48

a2 = d=

a2 4.5 = = 0.061 h 73.44

dp 12 = = 0.163 h 73.44

U prvom koraku najracionalnije je pretpostaviti da se neutralna linija nalazi na donjoj ivici plo e, kada je pritisnuta zona betona pravougaonog oblika. Sledi: s = 0.163 < 0.259 = 7/27 ea1 = 10 ; e b = ea 2 = 0.163 10 = 1.953 1 - 0.163

0.163 - 0.061 400 1.953 = 1.221 < ev = = 1.905 0.163 210 103

sa2 = 1.22110-3210103 = 256.4 MPa = 25.64 kN/cm2 ea1 = 10 > ev sa1 = sv = 400 MPa = 40 kN/cm2 Vrednost koeficijenta puno#e naponskog dijagrama betona ab1 o itava se iz tabela za dimenzionisanje pravougaonih preseka ili sra unava iz analiti kog izraza: ab1 = 1.953 (6 - 1.953) = 0.659 ; ab2 = 0 12

Uvrtavanjem sra unatih vrednosti u izraze za unutranje sile sledi: Dbu1 = 0.6590.1632473.442.55 Dbu2 = Dau = 9.8225.64 Zau = 39.2740 = 483.7 kN = 0.0 kN

= 251.7 kN = 1570.8 kN

Kona no, proverava se uslov ravnotee normalnih sila: SN = 0: SN = 0: Dbu1 Dbu2 + Dau Zau Nu = 0 483.7 0 + 251.7 1570.8 0 = -835.4 < 0 s > 0.163 S obzirom da uslov ravnotee nije zadovoljen, potrebno je korigovati prora un. Kako ukupna unutranja sila zatezanja premauje silu pritiska, potrebno je neutralnu liniju pomeriti ka zategnutoj ivici preseka, tako da #e pritisnuta povrina betona postati oblika "T". S obzirom da je u prvom koraku dolo do relativno velikog odstupanja u uslovu ravnotee normalnih sila, u drugom koraku se pretpostavlja znatno ve#a vrednost bezdimenzionog koeficijenta poloaja neutralne linije s i itav napred izloeni postupak u potpunosti ponavlja.

PRIMERI ZA VEBE

TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA

49

2. korak:

s = 0.4 > 0.259 = 7/27 eb = 3.5 ; ea1 = 3 3.5 - 2 = 0.810 3 3.5

1 - 0.4 3.5 = 5.25 0.4

eb = 3.5 ab1 =

ea1 = 5.25 > ev sa1 = sv = 400 MPa = 40 kN/cm2 ea 2 = e bd = 0.4 - 0.061 3.5 = 2.964 > ev sa2 = sv = 400 MPa = 40 kN/cm2 0.4 0.4 - 0.163 3 2.07 - 2 3.5 = 2.070 ab 2 = = 0.678 0.4 3 2.07 = 1455.3 kN = 480.6 kN = 392.7 kN = 1570.8 kN

Dbu1 = 0.8100.42473.442.55 Dbu2 = 0.678(24 40)(0.4 0.163)73.442.55 Dau = 9.8240 Zau = 39.2740 SN = 0:

1455.3 (480.6) + 392.7 1570.8 0 = 757.8 > 0 s < 0.40

S obzirom da uslov ravnotee nije zadovoljen, potrebno je izvriti novu korekciju. Kako ukupna unutranja sila pritiska sada premauje silu zatezanja, sledi: 0.4 > s > 0.163 3. korak: s = 0.27 > 0.259 = 7/27 eb = 3.5 ; ea1 = 3 3.5 - 2 = 0.810 3 3.5 1 - 0.27 3.5 = 9.46 0.27

eb = 3.5 ab1 =

ea1 = 9.46 > ev sa1 = sv = 400 MPa = 40 kN/cm2 ea 2 = e bd = 0.27 - 0.061 3.5 = 2.706 > ev sa2 = sv = 400 MPa = 40 kN/cm2 0.27 0.27 - 0.163 1.382 3.5 = 1.382 ab 2 = (6 - 1.382 ) = 0.532 0.27 12 = 982.3 kN

Dbu1 = 0.8100.272473.442.55 Dbu2 = 0.532(24 40)(0.27 0.163)73.442.55 Dau = 9.8240 Zau = 39.2740

= 169.8 kN = 392.7 kN = 1570.8 kN

PRIMERI ZA VEBE

TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA

50

SN = 0:

982.3 (169.8) + 392.7 1570.8 0 = -25.9 < 0 s > 0.27 0.4 > s > 0.27

4. korak:

s = 0.274 > 0.259 = 7/27 eb = 3.5 ; ea1 = 3 3.5 - 2 = 0.810 3 3.5

1 - 0.274 3.5 = 9.256 0.274

eb = 3.5 ab1 =

ea1 = 9.256 > ev sa1 = sv = 400 MPa = 40 kN/cm2 ea 2 = e bd = 0.274 - 0.061 3.5 = 2.718 > ev sa2 = sv = 400 MPa = 40 kN/cm2 0.274 0.274 - 0.163 1.416 3.5 = 1.416 ab 2 = (6 - 1.416) = 0.541 0.274 12 = 998.3 kN

Dbu1 = 0.8100.2742473.442.55 Dbu2 = 0.541(24 40)(0.274 0.163)73.442.55 Dau = 9.8240 Zau = 39.2740 SN = 0:

= 179.8 kN = 392.7 kN = 1570.8 kN

998.3 (179.8) + 392.7 1570.8 0 = 0 s = 0.274

Zadovoljenjem uslova ravnotee normalnih sila odre%en je poloaj neutralne linije u preseku i veli ina unutranjih sila. Da bi se mogao ispisati uslov ravnotee momenata savijanja, potrebno je iz izraza odrediti i poloaj sila Dbu1, Dbu2, odnosno veli inu kraka unutranjih sila zb1, zb2: eb = 3.5 h1 = 3.5 (3 3.5 - 4 ) + 2 = 0.416 2 3.5 (3 3.5 - 2 )

zb1 = h h1 x = 73.44 (1 0.4160.274) = 65.06 cm ebd = 1.416 h2 = 8 - 1.416 = 0.359 4 (6 - 1.416 )

zb2 = 73.44 [(1 0.163 0.359 (0.274 0.163)] = 58.51 cm Traena vrednost momenta loma dobija se iz sume momenata oko teita zategnute armature: Mau = 998.365.06 (179.8) 58.51 + 392.7(73.44 4.5) = 102540 kNcm
M u = 1025 .4 kNm
5

Uporediti sa nosivo#u preseka iz Primera 10 (pravougani presek armiran istom armaturom, isto savijanje)

PRIMERI ZA VEBE

TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA

51

Primer 18. Odrediti moment loma za presek prikazan na skici, ukoliko je, pored momenta savijanja, optere#en i grani nom ra unskom silom pritiska Nu = 800 kN. Podaci za prora un: MB 40 RA 400/500 fB = 2.55 kN/cm2 sv = 40 kN/cm2

Aa1 = 39.27 cm2 (8R25) a1 = 5 4.5 + 3 10 = 6.56 cm 8

h = 80 - 6.56 = 73.44 cm Aa2 = 9.82 cm2 (2R25) a2 = 4.5 cm U prvom koraku se pretpostavlja da se neutralna linija nalazi na donjoj ivici plo e. Sledi: s = 0.163 < 0.259 = 7/27 ea1 = 10 ; e b = ea 2 = 0.163 10 = 1.953 1 - 0.163

0.163 - 0.061 400 1.953 = 1.221 < ev = = 1.905 0.163 210 103

sa2 = 1.22110-3210103 = 256.4 MPa = 25.64 kN/cm2 ea1 = 10 > ev sa1 = sv = 400 MPa = 40 kN/cm2 ab1 = 1.953 (6 - 1.953) = 0.659 ; ab2 = 0 12

Uvrtavanjem sra unatih vrednosti u izraze za unutranje sile sledi: Dbu1 = 0.6590.1638073.442.55 Dbu2 = Dau = 9.8225.64 Zau = 39.2740 = 1612.5 kN = 0.0 kN

= 251.7 kN = 1570.8 kN

Kona no, proverava se uslov ravnotee normalnih sila: SN = 0: 1612.5 0 + 251.7 1570.8 800 = 506.7 < 0 s > 0.163
PRIMERI ZA VEBE

TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA

52

Postupak se ponavlja variranjem s do zadovoljenja uslova ravnotee normalnih sila. Rezultati prora una prikazani su tabelarno.
s
(-)

eb1
()

ea1
()

ea2
()

sa2
(MPa)

Dau
(kN)

ab1
(-)

Dbu1
(kN)

ebd
()

ab2
(-)

Dbu2
(kN)

sa1
(MPa)

Zau
(kN)

SNu
(kN)

0.200 2.500 0.190 2.346 0.195 2.422 0.192 2.379

10 10 10 10

1.734 364.1 357.5 0.733 2197.3 0.457 0.211 57.9 1.589 333.7 327.6 0.716 2037.5 0.328 0.155 30.9 1.661 348.8 342.5 0.725 2117.4 0.392 0.183 43.4 1.621 340.4 334.2 0.720 2072.8 0.357 0.168 36.2

400 400 400 400

1570.8 1570.8 1570.8

126 45.6 0.0

1570.8 -36.6

Zadovoljenjem uslova ravnotee normalnih sila odre%en je poloaj neutralne linije u preseku i veli ina unutranjih sila. Da bi se mogao ispisati uslov ravnotee momenata savijanja, potrebno je iz izraza odrediti i poloaj sila Dbu1, Dbu2, odnosno veli inu kraka unutranjih sila zb1, zb2: eb = 2.379 h1 = 2.379 (3 2.379 - 4 ) + 2 = 0.387 2 2.379 (3 2.379 - 2 )

zb1 = h h1 x = 73.44 (1 0.3870.192) = 67.97 cm ebd = 0.357 h2 = 8 - 0.357 = 0.339 4 (6 - 0.357 )

zb2 = 73.44 [(1 0.163 0.339 (0.192 0.163)] = 60.72 cm Traena vrednost momenta loma dobija se iz sume momenata oko teita zategnute armature: Mau = 2072.867.97 36.260.72 + 334.2(73.44 4.5) = 161733 kNcm d 80 M u = M au - N u - a 1 = 161733 - 800 - 6.07 = 134980 kNcm 2 2
M u = 1349.8 kNm pri N u = 800 kN
6

Zanemarenjem nosivosti pritisnute armature u preseku, dobija se:

s
(-)

eb1
()

ea1
()

ab1
(-)

Dbu1
(kN)

ebd
()

ab2
(-)

Dbu2
(kN)

sa1
(MPa)

Zau
(kN)

SNu
(kN)

0.219

2.805

10

0.762

2501.7

0.713

0.314

130.9

400

1570.8

0.00

h1 = 0.400 zb1 = 67.01 cm

h1 = 0.345 zb1 = 60.03 cm

7

M u = 1330.3 kNm pri N u = 800 kN

Uporediti sa nosivo#u preseka iz Primera 11b (pravougaoni presek armiran istom armaturom, Nu = 800 kN)

Uporediti sa nosivo#u preseka iz Primera 11a (pravougaoni presek armiran istom armaturom, Nu = 800 kN). Potpuno o ekivano, doprinos pritisnute armature kod T preseka je manji nego kod odgovaraju#eg pravougaonog, i iznosi 1.47% umesto 5.72% (Primer 11).

PRIMERI ZA VEBE