Professional Documents
Culture Documents
ứng dụng excel trong kinh tế
ứng dụng excel trong kinh tế
MUC LUC
BAI 1. QUI TRNH LAP BAI TOAN TREN BANG TNH ............................................................... 1 1.1. Gii thieu ................................................................................................................... 1 1.2. Qui trnh..................................................................................................................... 2 BAI 2. TO CHC D LIEU TRONG BANG TNH ........................................................................ 6 2.1. Tao danh sach (List) .................................................................................................. 6 2.2. S dung mau nhap lieu (Data Form) ......................................................................... 7 2.3. Sap xep d lieu (Sort).............................................................................................. 10 2.4. Loc d lieu t danh sach bang Auto Filter............................................................... 13 2.5. Loc d lieu nang cao bang Advance Filter .............................................................. 17 2.6. Dung Data Validation e kiem soat nhap lieu......................................................... 20 2.7. Bai tap thc hanh..................................................................................................... 21 BAI 3. TONG HP D LIEU VA PIVOTTABLE ........................................................................ 23 3.1. Tao Pivort Table...................................................................................................... 23 3.2. Hieu chnh PivotTable ............................................................................................. 27 3.3. ieu khien viec hien th thong tin ........................................................................... 28 3.4. Tao PivotChart......................................................................................................... 29 3.5. S dung subtotals ..................................................................................................... 31 3.6. Dung cac ham d lieu .............................................................................................. 32 3.7. Bai tap thc hanh..................................................................................................... 34 BAI 4. BAI TOAN IEM HOA VON ........................................................................................ 36 4.1. Gii thieu ................................................................................................................. 36 4.2. Bai toan minh hoa .................................................................................................... 37 BAI 5. GIAI PHNG TRNH VA HE PHNG TRNH ............................................................. 41 5.1. Giai phng trnh ..................................................................................................... 41 5.2. Giai he phng trnh ................................................................................................ 43 5.3. S dung Solver ........................................................................................................ 47 5.4. Ma tran .................................................................................................................... 49 BAI 6. BAI TOAN TOI U VA QUI HOACH TUYEN TNH ........................................................ 52 6.1. Toi u mot muc tieu (Linear Programming)............................................................ 52 6.2. Bai toan au t (Linear Programming).................................................................... 58 6.3. Qui hoach nguyen (Integer Linear Programming) .................................................. 60 BAI 7. PHAN TCH RUI RO .................................................................................................... 63 7.1. Phan tch o nhay .................................................................................................... 63 Phan tch o nhay mot chieu ................................................................................... 64 Phan tch o nhay hai chieu .................................................................................... 65 7.2. Phan tch tnh huong (Scenarios) ............................................................................. 67 Phan tch tnh huong ............................................................................................... 67 Ham Index ............................................................................................................... 72 7.3. Mo phong bang Crystal Ball.................................................................................... 74 a. Mo hnh gia khong oi khong chac chan ............................................................. 75 b. Mo hnh gia oc lap khong chac chan ................................................................. 79 c. Mo hnh bc ngau nhien .................................................................................... 82
d. Mo hnh t hoi qui bac nhat AR(1) ................................................................... 85 BAI 8. XAC SUAT & THONG KE............................................................................................ 89 Bo sung cong cu phan tch d lieu vao Excel: ......................................................... 89 8.1. Thong ke .................................................................................................................. 89 Cac thong so thong ke mo ta (Descriptive statistics) ............................................... 92 Bang tan suat (Histogram) ...................................................................................... 93 Xep hang va phan tram theo nhom (Rank and Percentile) ....................................... 95 8.2. Bien ngau nhien va Phan phoi xac suat ................................................................... 96 Phat so ngau nhien theo cac phan phoi xac suat ..................................................... 97 Mot so ham ve phan phoi trong Excel...................................................................... 99 8.3. Tng quan va hoi qui tuyen tnh .......................................................................... 105 Phu Luc ............................................................................................................................ 111 at ten vung .................................................................................................................. 111 Danh sach AutoFill t tao ............................................................................................. 112 Phm tat thong dung ...................................................................................................... 113
Li gii thieu
Tai lieu c bien soan di dang hng dan tng bc phan mem Microsoft Excel e giai cac bai toan trong kinh te. Tai lieu khong chu trong vao viec anh gia, giai thch cac y ngha kinh te cua bai toan cung nh cac ly thuyet kinh te co lien quan. Cac ban oc can tham khao them cac tai lieu ve ly thuyet e nam ro hn cach dien giai va phan tch y ngha cac ket qua tm c bang cong cu may tnh. Cac tai lieu can tham khao them: Phng phap nh lng trong quan ly, Cao Hao Thi, Nguyen Thong, Nha xuat ban Thong ke, 1998. Toan ng dung trong kinh doanh, Cao Hao Thi, Chng trnh Giang day Kinh te Fulbright, 1999. Thong ke ng dung trong kinh doanh, Cao Hao Thi, ai Hoc Bach Khoa Tp. HCM, 1998. Ra quyet nh trong quan ly, Cao Hao Thi, ai Hoc Bach Khoa Tp. HCM, 2001.
Tai lieu c kem theo cac tap so lieu cho phan ly thuyet va bai tap. Ngoai ra moi bai con co phan minh hoa sinh ong bang phim hy vong se giup ban oc de tiep can van e hn. Con nhieu van e cha c e cap en trong tai lieu, se dan c bo sung trong thi gian sap ti. Moi gop y xin vui long gi en tac gia theo a ch sau: Tran Thanh Phong Chng trnh Giang day Kinh te Fulbright 232/6 Vo Th Sau, Quan 3, Tp. HCM. ien thoai: 848-9325103 Fax: 848-9325104 E-mail: ttphong@fetp.vnn.vn Website: www.fetp.edu.vn Tai lieu cho phep moi ngi s dung, sao chep theo qui nh cua Chng trnh Giang day Kinh te Fulbright. Tp. HCM, ngay 18 thang 08 nam 2004.
Qui hoach tuyen tnh (Linear programming), mang (networks), CPM, bai toan toi u (Goal programming), EOQ, qui hoach phi tuyen (non-linear programming) Phan tch hoi qui Biet trc hoac (Regression analysis, phan trong s kiem tch chuoi thi gian (Time soat cua nha ra series analysis), phan tch sai quyet nh biet (discriminant analysis) Khong biet trc Mo phong (Simulation), hoac bat nh Dong ch (Queuing), PERT, Bai toan ton kho (Inventory Models)
Mo hnh gii han: giai quyet cac bai toan ma chung ta biet trc cac gia tr cua cac bien oc lap x1, x2, , xn hoac gia tr cua cac bien nay nam trong s kiem soat va biet c moi quan he gia cac bien oc lap va bien phu thuoc vi nhau. Khi o, ket qua cua bien phu thuoc Y xac nh theo ham f(x1, x2, , xn) se thu c mot cach chnh xac. Mo hnh d bao: giai quyet cac bai toan chung ta biet trc cac gia tr cua cac bien oc lap x1, x2, , xn hoac gia tr cua cac bien nay nam trong s kiem soat va ham f(x1, x2, , xn) cha biet trc. Khi o, ta can phai c lng
1 ng dung Microsoft Excel trong kinh te
ham f e t o xac nh gia tr d bao cua bien phu thuoc Y. Mo hnh mo ta: trong bai toan nay ta biet trc moi quan he gia cac bien oc lap x1, x2, , xn va bien phu thuoc Y. Tuy nhien, gia tr cu the cua mot hoac nhieu bien oc lap ta lai khong biet. Do vay e tnh toan ket qua cua bien phu thuoc Y, ta can phai mo phong cac gia tr cua cac bien oc lap.
1.2. Qui trnh Qua trnh giai quyet bai toan thng theo cac bc sau: 1/ Xac nh van e can giai quyet 2/ Lap mo hnh 3/ Thu thap du lieu 4/ Tm l giai 5/ Th nghiem li giai 6/ Phan tch ket qua 7/ Thc hien li giai
Xac nh cac van e can giai quyet Lap mo hnh
Tm li giai
Th nghiem li giai
Bc 1: Xac nh van e can giai quyet Hnh thanh mot cau hay mot menh e ngan gon, ro rang ve cai g can phai giai quyet. Cac kho khan khi at van e : Van e at ra tao ra nhng mau thuan trong noi bo c quan va quyen li cac thanh phan trai ngc nhau. Van e giai quyet ung cham en moi mat cua c quan nen phai chon nhng van e nao can giai quyet u tien e no em lai ket qua tong hp cho c quan. Nhieu khi at van e theo nh hng cua li giai cuc bo Khi at van e va tm ra li giai th li giai a lac hau so vi thc te. Bc 2: Lap mo hnh Mo hnh la mot s n gian hoa thc te, c thiet ke bao gom cac ac iem chu yeu ac trng cho s hoat ong cua he thong thc. Mo hnh can phai dien ta c cac ban chat, cac tnh huong va cac trang thai cua he thong. Co the co 3 loai mo hnh : Mo hnh vat ly : mo hnh thu gon cua mot thc the Mo hnh khai niem (mo hnh s o) : mo hnh dien ta cac moi lien he gia cac bo phan trong he thong. Mo hnh toan hoc : thng la mot tap hop cac bieu thc toan hoc dung e dien ta ban chat cua he thong. Trong phng phap nh lng, ngi ta thng dung cac mo hnh toan hoc. Trong loai mo hnh nay co cha cac bien so va cac tham so. Bien so co the chia lam hai loai gom bien so ieu khien c va nhng bien so khong the ieu khien c. Cac ac iem can co cua mo hnh toan hoc : Mo hnh phai giai c Mo hnh phai phu hp vi thc te Mo hnh phai de hieu oi vi nha quan ly Mo hnh phai de thay oi Mo hnh phai de thu thap d lieu Nhng kho khan khi lap mo hnh : Can phai dung hoa gia mc o phc tap cua mo hnh toan va kha nang s dung mo hnh cua nha quan ly. Lam the nao e mo hnh tng thch vi nhng mo hnh co san trong ly thuyet phan tch nh lng.
Tran Thanh Phong 3 ng dung Microsoft Excel trong kinh te
Bc 3: Thu thap d lieu dung cho mo hnh ac iem cua d lieu : Phai chnh xac Phai ay u Du mo hnh tot nhng d lieu toi cung cho ra ket qua sai (GIGO Garbage In Garbage Out) Nguon d lieu c thu thap t : Cac ban bao cao cua c quan mnh, c quan lien he Cac cuoc phong van trc tiep Cac phieu tham do y kien o ac hay o em e lay mau trc tiep Dung cac phng phap thong ke e suy ra cac thong so can thiet Cac kho khan khi thu thap d lieu Khong biet lay d lieu t au D lieu khong chnh xac khong ay u Bc 4: Tm li giai Tm li giai ngha la van dung mo hnh vi d lieu a thu thap c e tm ra li giai toi u nhat. Tm li giai bang cac phng phap sau : Giai phng trnh, he phng trnh hay bat phng trnh Phng phap th dan hay phng phap do dam (Trial and error method) roi so sanh ket qua Liet ke mot so phng an (hu han) roi so sanh cac phng an e chon ra phng an tot nhat. Dung thuat toan (giai thuat - algorithm) Thuat toan la 1 day theo nhng th t nhat nh cac hanh ong hay cac bc i neu thc hien theo o th se at c ket qua trong mot thi gian hu han. Nhng kho khan ve li giai : Li giai kho hieu oi vi nha quan ly, nhat la nhng li giai ac biet Thng mo hnh toan ch co mot li giai duy nhat trong khi nha quan ly lai thch co nhieu li giai e la chon.
Bc 5: Th nghiem li giai Li giai co c la do ap dung mo hnh vi cac d lieu a thu thap c. Th nghiem li giai la xem xet mc o on nh cua li giai oi vi d lieu va mo hnh. oi vi d lieu : thu thap t nguon khac roi a va li giai e th oi vi mo hnh : phan tch o nhay cua mo hnh toan bang cach thay oi mot t ve so lieu roi a vao mo hnh, phan tch s thay oi cua ket qua. Neu ket qua qua nhay oi vi s thay oi cua so lieu th phai ieu chnh mo hnh. Cac kho khan khi th li giai : Thng li giai la cac d kien xay ra trong tng lai cha biet tot xau mc o nao, thng phai hoi y kien anh gia cua cac nha quan ly. Bc 6: Phan tch ket qua Phai can nhac, xem xet nhng anh hng, nhng hau qua gay nen cho c quan hay cho he thong khi thc hien li giai Cac kho khan thng gap : Ket qua gay tac ong anh hng en toan the c quan Khi thay oi ne nep hoat ong sinh hoat cua c quan la mot ieu kho Phai biet ro khi ap dung li giai th ai b anh hng, anh hng nh the nao, nhng ngi b anh hng se sa sut hay thnh vng hn. Bc 7: Thc hien ket qua Thc hien ket qua ngha la a giai phap mi vao hoat ong cua c quan Kho khan Thieu s ung ho cua cac nha quan ly (do lam mat quyen li cua ho) Thieu s cam ket ieu chnh cua nhom nghien cu.
Hnh 2.1. Ten cac trng (field) c nhap vao dong au tien cua danh sach
Hnh 2.3. Thanh nh dang Cac bc tao danh sach nh hnh 2.2: B1. Khi ong Excel B2. Nhap Ten ch tieu vao o co a ch A1, nhap phm <Tab> e di chuyen qua o ke tiep B3. Nhap ten cac trng con lai nh: Ten nc, 1990, 1991, B4. Nhap vao thong tin cho cac dong B5. Chon vung A1:J1 chon nen xanh va ch am t thanh nh dang. B6. e thuan tien cho viec nhap lieu ta chia man hnh lam hai phan. Di chuyen
Tran Thanh Phong 6 ng dung Microsoft Excel trong kinh te
chuot vao hop chia man hnh theo chieu doc va hnh chuot bien thanh mui ten 2 chieu, gi chuot va keo xuong di dong 1 va tha chuot. Man hnh Excel a c chia lam hai phan theo chieu doc. B7. Vao thc n Window Freeze e lam cho dong tieu e luon luon hien th tren man hnh. Cac iem lu y khi tao danh sach: Lu y Ch tao mot danh sach tren mot bang tnh (worksheet) Giai thch Chc nang quan ly d lieu nh: loc d lieu (filter) ch co the ap dung moi lan cho mot danh sach. Nen cha ra t nhat 1 cot hoac dong ieu nay giup Excel de dang xac nh trong gia danh sach va cac d lieu khac danh sach khi ap dung cac chc nang tren worksheet sap xep (sort), loc d lieu (filter) hoac chen (insert) mot bieu thc tnh toan dang tong. Tranh e cac dong hoac cot trong trong e giup Excel de dang chon ung danh danh sach sach. Tao nhan cac trng (field) dong au Excel dung nhan e a vao cac bao cao tien cua danh sach. va dung e tm kiem/ to chc d lieu. Co gang chia nho cac thong tin ieu nay giup de dang sap xep, loc va tao bao cao tong hp theo yeu cau. Moi cot nen cha cung loai thong tin Giup danh sach de theo doi va de hieu Khong dung trung ten trng Ten trng b trung se gay sai sot trong nhap lieu va sap xep. 2.2. S dung mau nhap lieu (Data Form) Co hai cach e nhap d lieu (ban ghi) vao danh sach: nhap trc tiep vao cac dong ben di tieu e va nhap thong qua mau nhap lieu. Tao mau nhap lieu (s dung worksheet ASEAN trong tap tin bai2-1.xls)
Hnh 2.4. Hop thoai Data Form B1. at o hien hanh vao ni nao o trong danh sach. B2. Chon Data Form (xem hnh 2.4). B3. Nhap nut Find Next e di chuyen en ban ghi tiep theo. B4. Nhap nut Find Prev e lui ve ban ghi pha trc. B5. Nhap nut New e them ban ghi mi va nhap thong tin. B6. Dung phm <Tab> hay <Shift+Tab> e di chuyen ti/ lui trong ban ghi va nhap cac thong tin vao cac trng tng ng. B7. Nhap nut Close khi hoan thanh viec nhap lieu. Tm d lieu
B1. at o hien hanh vao ni nao o trong danh sach. B2. Chon Data Form t thanh thc n. B3. Nhap nut Criteria va mot mau trong se xuat hien. Nhap vao ieu kien tm cac trng can tm va nhap nut Find Next e hien th ket qua tm. V du: hay nhat vao trng Ten nc la Vietnam va nhap nut Find Next e xem ket qua (xem hnh 2.5). B4. Nhap nut Find Next hay Find Prev e di chuyen ti/ lui trong cac ban ghi thoa ieu kien tm. B5. Nhap nut Close khi hoan tat cong viec. Tm va thay the (s dung worksheet ASEAN trong bai2-1.xls)
Hnh 2.6. Hop thoai tm va thay the B1. Chon Edit Replace t thanh thc n B2. Nhap Lao PDR vao hop Find what va hhap Lao vao hop Replace with e tm va thay the Lao PDR bang Lao (xem hnh 2.6). B3. Nhap nut Replace All e thay the tat ca khong can kiem tra hoac nhap nut Find Next e en ban ghi thoa ieu kien tm va neu muon thay the th nhap tiep nut Replace. Ban lam tng t nh vay cho en het danh sach. B4. Nhap nut Close e ong hop thoai. Xoa ban ghi (s dung worksheet ASEAN trong tap tin bai2-1.xls)
Hnh 2.8. Xac nhan xoa ban ghi B1. at o hien hanh vao ni nao o trong danh sach va chon Data Form. B2. Dung Find Next hoac Find Prev hoac at ieu kien tm bang Criteria e tm en ban ghi can xoa (xem hnh 2.7). B3. Nhap nut Delete, hop thoai xuat hien yeu cau ban xac nhan lenh xoa bang cach nhap nut OK, nhap nut Cancel e huy lenh xoa (Xem hnh 2.8). B4. Nhap nut Close e ong hop thoai va tr ve worksheet. 2.3. Sap xep d lieu (Sort) Chung ta thng nhap lieu vao cuoi danh sach, do vay d lieu thng khong theo mot trnh t nao. Chung ta can sap xep lai d lieu nham thuan li trong viec quan ly d lieu. Excel ho tr sap xep d lieu theo th t tang dan (A Z) hoac theo th t giam dan (Z A) theo mot hoac nhieu trng can sap xep. (s dung
worksheet ASEAN trong tap tin bai2-1.xls)
10
Hnh 2.9. Bang d lieu can sap xep theo Ten nc va Ten ch tieu theo th t tang dan.
Hnh 2.10. Bang d lieu a c sap xep theo Ten nc va Ten ch tieu theo th t tang dan.
11
Hnh 2.11. Hop thoai Sort, sap xep u tien 1 la Ten nc sau o mi sap xep Ten ch tieu Cac bc sap xep B1. at o hien hanh vao ni nao o trong danh sach va chon thc n Data Sort B2. Chon Ten nc tai Sort by va chon Ascending e sap xep tang dan. B3. Chon Ten ch tieu tai Then by va chon Ascending e sap xep tang dan. B4. Chon Header row do danh sach co dong tieu e. B5. Nhap nut OK e sap xep. Sap xep theo dong (s dung worksheet Row_sort trong tap tin bai2-1.xls)
Hnh 2.12. Toc o tang trng GDP hang nam cua Viet Nam
Hnh 2.13. Toc o tang trng GDP hang nam cua Viet Nam sau khi a sap xep theo th t giam dan
12
Hnh 2.14. Hop thoai chon la che o sap xep theo cot hoac dong
Hnh 2.15. Hop thoai Sort, chon sap xep dong th 3 theo th t giam dan B1. at o hien hanh vao ni nao o trong danh sach va chon thc n Data Sort B2. Nhap nut Option va chon Sort left to right t hop hoi thoai mi xuat hien. Nhap nut OK e tr ve hop thoai Sort. B3. Chon Row 3 tai Sort by va chon Descending e sap xep giam dan. B4. Nhap nut OK e hoan tat viec sap xep. 2.4. Loc d lieu t danh sach bang Auto Filter oi khi chung ta ch can lay ra mot so ban ghi trong mot danh sach, Excel ho tr chc nang loc d lieu t danh sach theo mot hoac nhieu ieu kien loc va ch cac ban ghi thoa cac ieu kien th mi c hien th. (s dung worksheet ASEAN trong tap tin bai2-1.xls)
13
Hnh 2.16. Danh sach trc khi loc d lieu ve nc Viet Nam
Hnh 2.17. Danh sach sau khi loc d lieu ve nc Viet Nam B1. at o hien hanh vao ni nao o trong danh sach va chon Data Filter AutoFilter t thc n B2. Tai cot ten nc, chon Vietnam t mui ten hng xuong tai . Danh sach luc nay se ch hien th cac thong tin ve nc Viet Nam. B3. e hien th lai tat ca d lieu th chon Data Filter Show All hoac chon . (All) t B4. Thoat khoi chc nang AutoFilter vao chon Data Filter AutoFilter t thc n. Cac la chon cua AutoFilter La chon (All) (Top 10) Giai thch Hien th tat ca ban ghi (dong) cua danh sach Ap dung cho cac trng khac kieu Text. Hien th cac ban ghi can tren hay can di theo la chon di hai hnh thc ban ghi hay phan
14 ng dung Microsoft Excel trong kinh te
tram. V du: hien th 10 dong co gia tr ln nhat trong danh sach hoac hien th 10% so dong co gia tr ln nhat. Ap dung trong trng hp can hai ieu kien trong mot cot hoac dung cac phep toan so sanh. Hien th cac dong ma o tai cot ra ieu kien loc la rong Hien th cac dong ma o tai cot ra ieu kien loc khac rong
Hnh 2.18. Chon 10 dong tai cot 1990 co gia tr ln nhat bang (Top 10)
Hnh 2.19. Ket qua loc dung (Top 10) dang Items tra ve 10 dong co gia tr ln nhat tai cot nam 1990.
Tran Thanh Phong 15 ng dung Microsoft Excel trong kinh te
Hnh 2.19. oi Items sang Percent th ket qua ch con 4 dong (v tong so dong trong danh sach la 47 dong) B1. at o hien hanh vao ni nao o trong danh sach va chon Data Filter AutoFilter t thc n (neu cha chon). B2. Chon (Top 10) t mui ten hng xuong tai . B3. Chon Top (can tren), chon 10, va chon Items (dong, neu chon Percent th hien th 10% so dong trong danh sach) nh hnh tren. B4. Nhap OK e hien th ket qua (xem cac hnh 2.17, 2.18 va 2.19) S dung (Custom)
Hnh 2.20. Dung (Custom) e loc thong tin ve hai nc Vietnam va Singapore B1. at o hien hanh vao ni nao o trong danh sach va chon Data Filter AutoFilter t thc n (neu cha chon). B2. Chon (Custom) t cot . B3. Khai bao cac thong tin nh hnh 2.20 B4. Nhap OK e hien th ket qua.
16
2.5. Loc d lieu nang cao bang Advance Filter Advanced Filter la chc nang manh me va linh hoat trong viec loc d lieu t danh sach trong bang tnh. Advanced Filter giup tao cac ieu kien loc phc tap va xuat ket qua loc en mot ni ch nh trong bang tnh. e s dung Advanced Filter trc tien ta phai tao vung ieu kien tai mot vung trong nao o trong bang tnh. Ta sao chep dong tieu e cua danh sach va dan vao ni lam vung ieu kien, sau o at cac ieu kien ben di cac tieu e nay (Xem hnh 2.21).
Hnh 2.21. Lap vung ieu kien va at cac ieu kien loc cho danh sach
17
Hnh 2.23. Ket qua loc d lieu cho hien th ngay trong danh sach B1. Chen danh sach xuong di vai dong, sau o sao chep dong tieu e cua danh sach len tren va at cac ieu kien nh hnh 2.21. B2. at o hien hanh vao ni nao o trong danh sach va chon Data Filter Advanced Filter t thc n. B3. Khai bao danh sach, vung ieu kien va cac tuy chon nh hnh 2.22. B4. Nhap OK e hien th ket qua loc. Dung ket qua cua mot cong thc vao lam ieu kien loc
Hnh 2.24. Advanced Filter co dung cong thc trong ieu kien.
Tran Thanh Phong 18 ng dung Microsoft Excel trong kinh te
Hnh 2.26. Ket qua loc B1. at ieu kien loc tai C2 la =C8>Average($C$8:$C$54) e loc cac dong ma cac o tai cot nam 1990 co gia tr ln hn gia tr trung bnh cua tat ca cac gia tr cua cot.
Tran Thanh Phong 19 ng dung Microsoft Excel trong kinh te
B2. at o hien hanh vao ni nao o trong danh sach va chon Data Filter Advanced Filter t thc n. B3. Khai bao danh sach, vung ieu kien va cac tuy chon nh hnh 2.25. B4. Nhap OK e hien th ket qua loc. Cac toan t so sanh va ky t thay the Ky hieu = <> > < >= <= * ? ~ Giai thch va v du Bang Khac hay khong bang Ln hn Nho hn Ln hn hoac bang Nho hn hoac bang ai dien cho nhieu ky t trc va sau ky t kem theo V du: *east th cac t Northeast, Southeast, thoa ieu kien ai dien cho ky t tai v tr at no V du: sm?th th cac t smith, smyth, thoa ieu kien Neu sau no la cac ky t ? * hoac ~ ma ta can loc. V du: Fulbright~? th t Fulbright? thoa ieu kien
2.6. Dung Data Validation e kiem soat nhap lieu Chc nang Data Validation giup ngi s dung nhap chnh xac d lieu vao bang tnh. Chc nang nay se kiem tra kieu d lieu, gia tr nhap vao mot o nao o trong bang tnh va canh bao ngi dung khi nhap sai. Tao danh sach xo xuong (drop-down list) e ch cho phep ngi dung chon t danh sach nay. Trong phan nay hng dan tao drop-down list cho cot Ten nc.
Hnh 2.28. Chon cac ieu kien trong hop thoai Data Validation B1. Lap danh sach ten cac nc tai mot vung trong nao o trong bang tnh. B2. Chon ca cot B, chon Data Validation t thc n. B3. Tai Allow chon List, tai Source chon vung a ch cha danh sach Ten nc B4. Nhap OK e hoan tat qua trnh tao kiem tra ieu kien cho cot Ten nc Tng t nh tren, ta co the tao kiem soat nhap lieu cac tat ca cac o trong bang tnh. Moi cot trong danh sach co the cha cac gia tr khac nhau: dang so, ngay thang, do vay can la chon tai Allow trong hop thoai Data Validation cho phu hp vi kieu gia tr can nhap. 2.7. Bai tap thc hanh Cac bai tap s dung tap tin bai2-2.xls Cau 1. Sap xep (Sort) 1. Sap xep cot Ten nc theo th t tang dan (A Z) 2. Sap xep nhieu cot u tien 1: Ten ch tieu theo th t tang dan (A Z) u tien 2: 2000 theo th t tang dan (Z A) 3. Sap xep nhieu cot u tien 1: Ten nc theo th t tang dan (A Z) u tien 2: 1995 theo th t tang dan (Z A)
Tran Thanh Phong 21 ng dung Microsoft Excel trong kinh te
Cau 2. Loc d lieu bang AutoFilter 1. Loc tat ca d lieu ve nc Viet nam 2. Loc tat ca d lieu cua 2 nc Viet Nam va Lao 3. Loc tat ca cac dong trong danh sach co gia tr cot 1990 nam trong khoang t 20 trieu en 120 trieu va gia tr cot 2000 nam trong khoang t 50 trieu en 150 trieu. 4. Loc tat ca cac dong trong danh sach vi cac ieu kien sau: Cot Ten nc lay cac dong co ky t bat au la v hoac ky t sau cung la a Cot 1995 lay cac dong co gia tr ln hn hoac bang 1 trieu Cot 2000 lay cac dong co gia tr ln hn 10 trieu va nho hn 100 trieu Cau 3. Loc d lieu bang AdvancedFilter 1. Loc tat ca d lieu ve nc Malaysia, Indonesia va Brunei 2. Loc tat ca cac dong trong danh sach cha d lieu ve nc Thailand va co gia tr cot 1990 nam trong khoang t 10 trieu en 50 trieu. 3. Loc tat ca cac dong ma ten cot Ten ch tieu co oan van ban la female va gia tr tai cot 2000 tr cho gia tr cot 1990 la ln hn 500.000.
22
Hnh 3.2. PivotTable tong hp so lieu lay Tong gia tr xuat khau theo qu va nam
Tran Thanh Phong 23 ng dung Microsoft Excel trong kinh te
Cac bc tao PivotTable B1. Chon t thc n Data PivotTable and PivotChart Wizard e m trnh hng dan tng bc tao bang tong hp. B2. Chon nguon d lieu: co 4 loai (xem hnh 3.3)
Hnh 3.3. Chon nguon d lieu cho PivotTable va chon loai bao cao Microsoft Excel list or database: Nguon d lieu la mot danh sach trong Excel External data source: Nguon d lieu ben ngoai Excel, thong thng la cac c s d lieu cha trong ODBC cua may cuc bo. Multiple consolidation ranges: Nguon d lieu la nhieu danh sach tai mot hoac nhieu worksheet trong Excel. Chon nguon d lieu t mot PivotTable hay mot PivotChart khac B3. Trong bai nay minh hoa chon nguon d lieu la Microsoft Excel list or database. Nhap nut Next B4. Chon vung a ch cha danh sach can tong hp va nhap nut Next
B5. Chon ni cha PivotTable la New worksheet (tao worksheet mi cha ket qua), sau o nhap nut Finish.
Hnh 3.5. Ni lu tr PivotTable B6. Keo tha cac trng t danh sach PivotTable Field List vao v tr phu hp Keo tha Thang vao vung Row Fields Keo tha United States, Canada, Australia, Japan va New Zealand vao vung Data Items.
Hnh 3.6. Giao dien cua mot PivotTable cha co thong tin B7. Nhom Month thanh cac qu va nam: chon o Month (A3), vao thc n Data Group and Outline Group Chon ca ba loai la Months, Quarters va Years. Nhap OK e chap nhan. (xem hnh 3.7)
25
Hnh 3.7. Nhom cac thang thanh qu va nam B8. Chon nh dang cho PivotTable: chon PivotTable va chon Format AutoFormat t thanh thc n. Chon kieu Reprot 4 va nhap nut OK. (Goi nh dang t thanh cong cu PivotTable: View Toolbars PivotTable Format Report)
26
3.2. Hieu chnh PivotTable Phan trc a minh hoa cac bc tao mot PivotTable. Phan nay se trnh bay cach hieu chnh bang d lieu tong hp e co c cac thong tin theo yeu cau.
Hnh 3.9. PivotTable: Trung bnh Tong gia tr xuat khau theo qu va nam B1. Nhap phai chuot len trng United States va chon Field Setting
Hnh 3.10. Hieu chnh cach tnh cho cac trng d lieu
Tran Thanh Phong 27 ng dung Microsoft Excel trong kinh te
B2. Chon Average t danh sach Summarize by. Nhap OK e chap nhan
Hnh 3.11. Chon cach tnh toan cho mot trng B3. Thc hien lai hai bc tren cho cac trng can thay oi cach tnh. Thanh cong cu PivotTable
Hnh 3.12. Thanh cong cu PivotTable 3.3. ieu khien viec hien th thong tin oi khi chung ta khong can hien th tat ca thong tin trong bang bao cao. PivotTable cung co ho tr chc nang che giau cac thong tin khong can hien th. B1. Chon mui ten hng xuong tai trng Years B2. Bo chon cac nam khong can hien th (V du: bo chon nam 2003). Nhap nut OK e chap nhan. (xem hnh 3.13). B3. Lam tng t cho cac trng khac trong PivotTable
28
Hnh 3.13. An thong tin cua nam 2003 3.4. Tao PivotChart Cac bc tao PivotChart t mot PivotTable B1. Chon mot o trong PivotTable, sau o chon Chart Wizard t thanh cong cu PivotTable (xem hnh 3.14).
Hnh 3.14. Chon Chart Wizard t thanh cong cu B2. Chon Chart Chart Type. Chon kieu o th nh hnh 3.15 ben di. Sau o nhap nut OK e chap nhan.
Tran Thanh Phong 29 ng dung Microsoft Excel trong kinh te
Hnh 3.15. Chon kieu o th B3. nh dang o th theo yeu cau nh hnh 3.16.
Hnh 3.16. PivotChart B4. An cac nut lenh cua PivotChart: nhap phai chuot len bat ky nut lenh nao (V du: Years) va chon Hide PivotChart Field Button.
30
3.5. S dung subtotals Chung ta a hoc cach tong hp d lieu e rut ra cac thong tin hu ch bang PivotTable, trong phan nay trnh bay mot cach nhanh hn va de hn trong viec tong hp va tom tat d lieu o la chc nang subtotals cua Excel.
Hnh 3.17. Danh sach can tong hp thanh tien theo ngi mua B1. Sap xep danh sach trc khi dung Subtotals. Sap xep cot Ngi mua B2. Chon danh sach, sau o chon Data SubTotals
B3. Chon Ngi mua tai At each change in, chon Sum tai Use function va chon Thanh tien tai Add subtotal to (xem hnh 3.18). B4. Nhap nut OK e chap nhan.
Hnh 3.19. Ket qua sau khi dung Subtotals e bo Subtotals: Data Subtotals Remove All OK 3.6. Dung cac ham d lieu Cac ham d lieu thc hien viec tnh toan cho cac dong thoa ieu kien. Tat ca ham d lieu s dung cung cu phap: = Function(database, field, criteria) Trong o: Database: la vung a ch cua danh sach hoac c s d lieu Field: Xac nh cot dung trong ham. Ta tham chiem cac cot bang nhan va at trong dau ngoac kep . Cung co the tham chieu en cot thong qua so th t cot cua no trong danh sach. Criteria: Tham khao en a ch cac o xac nh ieu kien cua ham. Cac ham d lieu: Ham DAVERAGE DCOUNT
Giai thch Tra ve trung bnh cua cac gia tr trong cot cua danh sach thoa ieu kien. Tra ve so o trong cot cua danh sach cha gia tr thoa ieu kien. Neu bo trong tham so tai field th em tat ca o cua
32 ng dung Microsoft Excel trong kinh te
DCOUNTA
DGET DMAX DMIN DPRODUCT DSTDEV DSTDEVP DSUM DVAR DVARP GETPIVOTDATA
danh sach. Tra ve so o khac rong trong cot cua danh sach cha gia tr thoa ieu kien. Neu bo trong tham so tai field th em tat ca o cua danh sach. Tra ve gia tr cua o trong cot thuot danh sach thoa ieu kien. Tra ve gia tr ln nhat trong cot cua danh sach thoa ieu kien Tra ve gia tr nho nhat trong cot cua danh sach thoa ieu kien Nhan cac gia tr trong cot cua danh sach thoa ieu kien c lng o lech chuan tong the da vao mau cac gia tr trong cot cua danh sach thoa ieu kien. c lng o lech chuan tong the da vao tap hp chnh cac gia tr trong cot cua danh sach thoa ieu kien. Tong cac gia tr trong cot cua danh sach thoa ieu kien c lng phng sai tong the da vao mau cac gia tr trong cot cua danh sach thoa ieu kien. c lng phng sai tong the da vao tap hp chnh cac gia tr trong cot cua danh sach thoa ieu kien. Tra ve d lieu cha trong PivotTable
Cac bai tap s dung tap tin bai3-2.xls kem theo. Trong tap tin co s dung
Cau 3. Dung cac ham d lieu: a. Tnh tong so gi lam viec cua cong nhan A t ngay 16/05/1996 en 20/05/1996. b. em cac o cua cot Gi thoa cac ieu kien: gi lam viec cua cong nhan B, trong tuan th 20, ke ca cac o trong. c. Tm so gi lam viec cao nhat cua cong nhan C t ngay 17/05/1996 en ngay 21/05/1996 thuoc tuan th 21.
Tran Thanh Phong 34 ng dung Microsoft Excel trong kinh te
35
e giai bai toan iem hoa von ta can: xac nh cac d lieu, cac bien, ham muc tieu va cac moi quan he gia cac bien.
36
4.2. Bai toan minh hoa Bai toan co cac so lieu tom tat nh sau: nh ph la 5trieu ong, gia ban san pham la 14.000 ong va chi ph e san xuat mot n v san pham la 6.000 ong. Xac nh iem hoa von va ve o th. Bai nay se gii thieu hai cach giai (dung tap tin bai4-1.xls). Tnh iem hoa von Cach 1. Dung cong thc tnh iem hoa von Cong thc tnh iem hoa von la QBE = Ta co: F = 5.000.000 VND r = 14.000 VND v = 6.000 VND
F r v
B1. Lap bai toan tren Excel: nhap cac bien, thiet lap ham muc tieu va cac quan he nh hnh 4.1.
Hnh 4.1. Lap bai toan tren bang tnh B2. Chon o co a ch B12, sau o chon Tools Goal Seek Khai bao cac thong so nh hnh 4.2 ben di.
37
Hnh 4.2. Khai bao cac thong so cho Goal Seek B3. Nhap nut OK e chay Goal Seek. Ket qua can tm se hien th tai o B7 (san lng) va gia tr cua ham muc tieu li nhuan tai B12 luc nay bang 0. Ve o th iem hoa von B1. Lap bang so lieu can thiet cho ve o th. T nhap vao cac gia tr trong vung B15:H15 Lap cong thc cho cac o B16:H20 theo cac quan he trnh bay phan tom tat ly thuyet va xem phan ghi chu trong hnh 4.3.
Hnh 4.3. Lap bang so lieu cho o th B2. Chon vung a ch A15:H20, sau o chon Insert Chart . Chon kieu o th Scatter nh hnh 4.4. Nhap nut Next qua bc tiep theo.
38
Hnh 4.4. Chon kieu o th B3. Chon vung d lieu cho cac o th, sau o nhap nut Next.
Hnh 4.5. Chon vung d lieu cho cac o th B4. Thiet lap cac tuy chon cho o th: ten o th, ten cac truc, ng ke ngang/ doc, chu thch, Nhap nut Next qua bc tiep theo.
39
Hnh 4.6. Thiet lap cac tuy chon cho o th B5. Chon ni at o th.
Hnh 4.7. Chon ni at o th B6. Nhap nut Finish e hoan tat. Sau o hieu chnh o th theo yeu cau.
Hnh 5.1. Lap mo hnh tren bang tnh B2. Chon o B6, sau o chon Tools Goal Seek va khai bao nh hnh 5.2. Nhap nut OK e chay Goal Seek.
Hnh 5.2. Khai bao cho Goal Seek tm nghiem th nhat x1 B3. Sau qua trnh chay Goal Seek th hop thoai thong bao xuat hien. Nhap OK e chap nhan ket qua hoac nhap Cancel e huy ket qua chay Goal Seek.
41
Hnh 5.3. Ket qua chay Goal Seek lan th nhat va tm c nghiem x1=1 B4. Phng trnh bac hai co toi a hai nghiem, do vay ta can chay Goal Seek lan na e tm nghiem th hai x2. Ghi chu: e tranh lan chay Goal Seek th hai tra ve cung ket qua vi lan chay th nhat, ta hay cho gia tr khi ong x2 mot con so am rat nho (V du: -10000) roi chay Goal Seek. Neu ket qua trung vi lan chay au tien th hay cho lai gia tr khi ong x2 mot con so dng ln (V du: 10000) roi chay lai Goal Seek. B5. Cho lai gia tr khi ong tai o A7 la -10000, chon o B7 va chon Tools Goal Seek. Khai bao nh hnh 5.4.
Hnh 5.4. Khai bao cho Goal Seek tm nghiem th nhat x2 B6. Sau qua trnh chay Goal Seek th hop thoai thong bao xuat hien. Nhap OK e chap nhan ket qua hoac nhap Cancel e huy ket qua chay Goal Seek.
5.2. Giai he phng trnh Giai he phng trnh sau: x + 2y + 3z = 25 (1) 2x + y + z = 14 (2) x + 4y + 2z = 10 (3) Cach 1. Giai he phng trnh dung Solver B1. Xac nh cac bien, cac ham muc tieu va lap mo hnh tren bang tnh Cac o trong mang A26:C28 nhap cac he so cua cac phng trnh (moi phng trnh nhap mot dong). Cac o D26, D27, D28 lan lt cha gia tr khi ong cua cac bien x, y, z Cac o F26, F27, F28 lan lt cha cac gia tr ve phai cua cac phng trnh (1), (2) va (3). Cac o E26, E27, E28 c tnh bang cach nhan cac he so cua phng trnh vi cac gia tr khi ong cua x, y, z (xem cong thc minh hoa trong hnh 5.6).
Hnh 5.6. Lap mo hnh bai toan tren bang tnh Ghi chu: Cach khac e tnh nhanh Ve trai cua cac phng trnh la dung ket hp ham Sumproduct (array1, array2) va ham Transpose (array). Cach lam nh sau: 1. Chon 3 o E26 va nhap vao cong thc sau: =SUMPRODUCT(A26:C26,TRANSPOSE($D$26:$D$28)) 2. Sao chep cong thc cho 2 o con lai E27 va E28. B2. Vao thc n Tools Solver. Neu cha thay chc nang Solver tren thc n Tools th ta can bosung chc nang nay vao Excel. Cac bc e bo sung chc nang Solver cho Excel: 1. Vao thc n Tools Add-Ins
Tran Thanh Phong 43 ng dung Microsoft Excel trong kinh te
Hnh 5.7. Hop thoai Add-Ins cha cac chc nang m rong cua Excel 2. Chon Solver Add-in va chon OK e chap nhan. Sau khi thc hien lenh Tools Solver, hop thoai Solver xuat hien. Ta can khai bao cac thong so cho Solver nh sau: a a ch D26:D28 vao By Changing Cells a cac rang buoc vao Subject to the Constraints: 1. Nhap nut Add va khai bao nh hnh sau
Hnh 5.9. Them rang buoc 2. Nhap nut OK e hoan tat. Neu bai toan can nhieu rang buoc hn th thc hien lai hai bc tren e nhap them cac rang buoc khac.
44
Hnh 5.10. Khai bao thong so cho Solver B3. Nhap nut Solve chay tm li giai. Hop thong bao sau se xuat hien:
Hnh 5.11. Chon kieu bao cao B4. Chon Keep Solver Solution e lu ket qua tren bang tnh. Chon Restore Original Values e huy ket qua Solver va tm c va tra cac bien ve tnh trang ban au. Chon Save Scenario e lu ket qua va tm c thanh mot tnh huong e co xem lai sau nay. Ngoai ra con co 3 loai bao cao la Answer, Sensitivity va Limits. B5. Chon OK e hoan tat qua trnh chay Solver.
Hnh 5.12. Cac nghiem he phng trnh Cach 2. Giai he phng trnh bang phng phap ma tran He phng trnh tren la tng ng vi phng trnh ma tran sau:
Tran Thanh Phong 45 ng dung Microsoft Excel trong kinh te
* *
X = B x 25 y = 14 z 10
1 2 3 2 1 1 1 4 2