CH NHIT CA T

Cn bng nhit mt t
Cc c tnh nhit lc ca t
Cc yu t nh hng n nhit t
Bin thin nhit t
Quy lut lan truyn nhit theo su
nh hng ca nhit t ti cy trng
Bin php ci thin nhit t

CN BNG NHIT MT T
nh ngha:
Hiu s gia phn nng lng nhn c v mt i ca
mt t. Phng trnh cn bng nhit mt t:
B = B - LE + V + P
Trong :
B: bc x thun (net radiation)
L: tim nhit bc hi (latent heat)
E: lng nc bc hi (evaporation)
V: lng nhit trao i vi kh quyn (sensible heat)
P: lng nhit trao i vi lp t su
Ban ngy: B>0; LE, V v P<0; B>0 mt t nng ln
Ban m: B<0; LE, V, v P>0; B<0 mt t lnh i

Ban ngy Ban m
Cn bng bc x mt t khi bc x thun m v dng
Physics of Environment and Climate

C TNH NHIT LC CA T

1. Nhit dung:
L i lng dng nh gi kh nng nng ln nhanh hay chm
ca t.

Nhit dung th tch (Cv): l lng nhit cn thit lm cho mt cm
3

t nng ln 1
0
C (cal.cm
-3
.
-1
)

Nhit dung trng lng (Cp): l lng nhit cn thit lm nng cho
1 gam t nng ln 1
o
C (cal.g
-1
.
-1
)

Quan h gia Cv v Cp:


d: t trng (g.cm
-3
)

Cv = d.Cp
Loi t Cp Cv
Ct 0.18 0.49
St 0.23 0.59
Than bn 0.48 0.60
Khng kh trong t 0.24 0.0003
Nc 1.00 1.00
Loi t m t (%)
0 20 50 80 100
t ct 0.35 0.40 0.48 0.58 0.63
t st 0.26 0.36 0.53 0.72 0.90
t mn 0.15 0.30 0.52 0.75 0.90
Th. bn 0.20 0.32 0.56 0.79 0.94
m t (%)
Cv
NHIT DUNG CA MT S LOI T
H S DN NHIT CA T ()
L i lng dng nh gi kh nng truyn nhit ca
cc loi t
nh ngha:
l lng nhit truyn qua mt n v din tch l 1cm
2

trong mt giy ng vi gradient nhit thng ng l
1.cm
-1
. n v cal.cm
-1
.giy
-1
.
-1


H s dn nhit ca cc loi t khc nhau rt khc nhau
ph thuc vo h s dn nhit ca cc cht cu to nn
t, cc loi khong trong t, m v xp ca t.

GRADIENT NHIT T

l i lng dng ch mc chnh lch nhit gia
cc lp t.
a = -dt/dz= -(t
2
-t
1
)/(z
2
-z
1
)

a: gradient nhit t
dt: hiu s nhit gia 2 lp t (
o
C)
dz: khong cch gia hai lp t (cm)
z
1
: su lp t trn (cm); z
2
: su lp t di
t
1
: nhit lp t z
1
(
o
C) t
2
: nhit lp t z
2
(
o
C)

Loi cht
Bt phenspat 0.0058
vi 0.0019
Ct kh 0.00026
Ct m(20%) 0.00252
Ht st 0.0044
Phn vit 0.0022
Nc 0.0013
Khng kh 0.00005
LU LNG NHIT V H S TRUYN NHIT CA T
Lu lng nhit ca t:
l i lng dng ch lng nhit c truyn t lp t ny n lp t khc
trong mt khong thi gian xc nh.
Q = - . a. n
Q: lu lng nhit ca t (cal.cm
-2
)
: h s dn nhit ca t
n: n v thi gian
a: gradient nhit ca t
du (-) ch chiu hng truyn nhit
Ban ngy a<0 nn Q>0, nh vy nhit truyn t lp t mt xung lp t su.
Ban m a>0 nn Q<0, nhit truyn t lp t su ln lp t mt.
H s truyn nhit ca t (k):
l i lng nh gi tc truyn nhit trong cc lp t.
k = /Cv
k: h s truyn nhit (cm
2
/giy)
: h s dn nhit (cal/cm.giy.
0
C
-1
)
Cv: nhit dung ca t (cal.cm
-3.0
C
-1
)
T trng ca t cng tng th k cng ln
K ln nht khi m t vo khong 10-20%

CC YU T NH HNG TI NHIT T
a hnh v a th ca t
BBC, t dc hng nam lun c nhit cao hn hng Bc
v ngc li NBC.
t dc hng Nam c nhit cao hn so vi t bng phng
Bin php lm t: t trng trt c bin nhit lp t
mt cao hn so vi t khng trng trt.
Thnh phn c gii ca t
Lng mn trong t
Mn lm gim nhit dung v h s dn nhit ca t, tng kh
nng gi nc v hp th bc x mt tri (mu m).
vng nhit i m, ch nhit ca t mn tng i n ha
do c m cao, tuy nhin, nu l t mn thiu m s c bin
nhit cao.
Nc v khng kh trong t
Lp ph thc vt
Gim kh nng hp th bc x mt tri ca mt t nhng li tng
kh nng gi li bc x sng di mt t
Do vy c ch nhit n ha hn so vi t trng
S BIN THIN NHIT T
Bin thin hng ngy
Thi gian xut hin cc cc tr ca nhit
t
- Tmax: 13 14h
- Tmin: 4 5h
Bin dao ng ca nhit t:
At = Tmax - Tmin
Cc yu t nh hng ti At: ma kh
hu, v a l, a hnh, lp ph thc
vt, tnh cht t, hm lng nc v
khng kh trong t, mu sc t, v
trng thi thi tit.
Bin thin hng nm
Thi gian xut hin cc tr: T7 T8;
T1 T2
Bin dao ng nhit t:
At = Tmax - Tmin
Cc yu t nh hng ti At: v a
l, lp ph thc vt v tnh cht t

QUY LUT BIN I NHIT THEO SU
Chu k dao ng ca nhit t khng i tt c cc su.
Bin dao ng ca nhit t gim dn theo cp s nhn khi
su tng theo cp s cng



At
z
: bin nhit su z (
0
C)
At
o
: bin nhit mt t (
0
C)
u: chu k dao ng ca nhit t (ngy hoc nm)
k: h s truyn nhit ca t (0,003 - 0,008 cm
2
/giy tu theo m t)
Thi gian xut hin cc cc tr mun dn theo su
t = z.2
-1
.u/tk

t l mun (ngy hoc gi); z l su; u l chu k dao ng ca
nhit ; k l h s truyn nhit ca t (0,003 - 0,008 cm
2
/giy tu
theo m t)

Nhng su c gim bin nhit nh nhau t l vi nhau
theo cn s bc hai ca chu k dao ng.
z
1
/z
2
= 1/365 = 1/19

Trong : z
1;
z
2
l su ca tng t m bin nhit ngy bng
bin nhit nm.


u t k z
o z
e t t
/
A = A
Quy lut lan truyn nhit t theo chiu su
a. Quy lut hng ngy; b. Quy lut hng nm
su
cm
Nhit

o
C
a
b
c
20
15
25
30
10
13h30 4h30 6h00
d
e
Quy lut lan truyn nhit t theo chiu su
a. Quy lut hng ngy; b. Quy lut hng nm
VAI TR CA NHIT T I VI CY TRNG
Qu trnh ny mm ca ht ging
S ny mm ch xy ra trong khong nhit thch hp, nhit cng
cao cng thun li cho qu trnh ny mm
VD: la ch ny mm khi nhit t cao hn 11
o
C; T
optimum
ca sn
MAus10 l 14.8
o
C 36.6
o
C v MAus7 l 12.5
o
C 39.8
o
C; Ht hng
dng, ng, u tng ny mm rt km khi nhit ngy/m l
21/12
o
C tun u sau khi gieo.
Hot ng ca b r
Nhit qu cao hoc qu thp u c hi cho b r
R cy nhy cm vi nhit hn so vi b phn thn l.
Nhit thp lm ngng tr qu trnh ht nc v dinh dng ca cy
( t
bio-min
)
Nhit cao hn 35
o
C lm gim s pht trin ca r cc.
Hot ng ca vi sinh vt t
Phong ho t
Su bnh sng trong t


Nhit t v t l pht trin ca hai ging sn
Thay i nhit dung v h s dn nhit ca t:
Lm t k, bn phn hu c v xi xo thng xuyn lm
gim nhit dung gip t hp thu tt bc x mt tri.
Ti nc m, lm tng hm lng st (cy su dn, ti
ph sa, bn Kaolinit lm tng nhit dung ca t, gim kh
nng hp thu nhit vo ma h.
Che ph t chng bc x trc tip, lm gim kh
nng bc x sng di t mt t
Ma ng
Che ph mt t bng cc vt c mu sm, kt hp ti nc m
Trng cy theo hng, lung bc x mt tri d dng chiu xung
mt t
Ma h
Che ph mt t bng rm r, lm gin che nng cho cy con,
hoc trng cy che ph (keo du, mung, ct kh)
Xc nh thi v cy trng thch hp
BIN PHP IU TIT CH NHIT CUA T