Manolos, Mape, Memoria, Oquendo, Rosales Mabangis na Lungsod By Efren R. Abueg The Cruel City By Efren R.

Abueg Translated by: Chihiro iroshima The night hung o)er the s!ys*rapers, *o)ering e)ery in*h of the streets, *asting shado#s o)er the fa*es of the tired people. But the night #as li!e a thin *loth of dar!ness #ith no e+tent that began from the land until the first of the to#ering buildings. The night from the land merely mirrored the dar!ness in the hea)ens be*ause the night #as illumined by the *ruel light of the street lamps.

Ang gabi ay mabilis na lumatag sa mga gusali, lumagom sa malala!i"t maliliit na lansangan, dumantay sa mu!ha ng mga taong pagal sa paghanap ng lunas sa mga suliranin sa ara#$ara#. %gunit ang gabi ay #aring manipis na sutla lamang ng dilim na #alang la#a! mula sa lupa hanggang sa mga unang palapag ng mga gusali. Ang gabi ay u!ol lamang sa dilim sa !alangitan sapag!at ang gabi sa !alupaan ay hinahambing ng mabangis na li#anag ng mga ila#$dagitab.

Ang gabi ay hindi napapansin ng labindala#ang taong gulang na si Adonng. Ang gabi ay tulad lamang ng pagiging &uiapo ng poo! na iyon. 'ay Adong, ang gabi"y naroroon, hindi dahil sa may layunin, !undi dahil sa naroroon lamang, !atulad ng &uiapo. (a #alang mu#ang na isipan ni Adong, #alang !abuluhan sa !anya !ung naroroon man o #ala ang gabi$ at ang &uiapo. %gunit isang bagay ang may !abuluhan !ay Adong sa &uiapo. Alisin na ang mga nagtatayugang gusali roon, alisin na ang bagong lagusan sa ilalim ng lupa, alisin na ang mga tindahang hanggang sa mga huling oras ng gabi"y maila# at maingay. u#ag lamang matitinag ang simbahan at hu#ag lamang mababa#asan ang mga taong pumapaso! at lumalabas doon dahil sa bagay na hinahanap sa isang mari!it na altar. (apag!a"t ang simbahan ay ang buhay ni Adong.

,-$year$old Adong did not pay attention to the night. The night for him #as li!e &uiapo. The night #as there not be*ause it had an intention to be there, but be*ause it #as .ust there, li!e &uiapo. And in the less than intelligent mind of Adong, it didn/t matter if the night #as there or not$$and if &uiapo #as there or not.

But one thing did ha)e meaning to Adong. Remo)e the tall buildings, remo)e the ne# underground roads, remo)e the mar!ets that until the early morning *ontinue to be bright and noisy. 0ea)e the *hur*h and the people *oming and going from it, be*ause there/s .ust one thing he finds in that beautiful altar. Be*ause the *hur*h #as his

'ung ilang hanay ang mga pulubing naroroon at mga nagtitinda ng ti!et ng s#eepsta!es, ng !andila, ng !ung anu$anong ugat ng punung!ahoy at halaman. At sa mga hanay na iyon ay na!atunghay ang simbahan, naaa#a, nahahabag. At na!atingala naman ang mga nasa hanay na iyon, !abilang si Adong. indi sa simbahan !undi sa mga taong may puso na upang dumu!ot sa bulsa at maglaglag ng sing!o o diyes sa maruruming palad. %apapaiya! na si Adong, 1aling$#aling ang tingin niya sa mga ila# dagitab na parang mga piraso ng apoy na i!inalat sa !ala#a!an. 'anina pa siyang tanghli sa loob ng marusing na ba!uran ng simbahan. %agsa#a na ang ara# sa !anyang li!od na bahagya nang nadaramtan at nanga#it na ang !anyang mga bisig sa !alalahad ng !amay, ngunit ang mga sentimong !uma!alansing sa !anyang bulsa ay #ala pang tunog ng babala. Babalang ipinararamdam ng pangangalam ng !anyang si!mura at sinasapian pa ng ta!ot na #aring hidad na gumagapang sa !anyang !ata#an. 2Mama3 Ale, palimos na po.4 Ang maraming mu!hang nagdaraan ay malamig na parang bato, ang ibang mga !amay ay hi#atig ng pag#a#alang$bahala, ang ha!bang ay nagpapahalata ng pagmamadali$ ng pag$i#as. 2(ing!o po lamang, Ale3 hindi pa po a!o nanananghali54 'ung may pumapansin man sa panana#agan ni Adong, ang na!i!ita naman niya ay irap, pandidiri, pag!asu!lam. 6inanghahanapbuhay 7yan ng mga magulang para may maisugal, madalas marinig ni Adong. %asas!tan siya sapag!at ang bahagi ng pangungusap na iyon ay untag sa !anya ni Aling Ebeng, ang matandang pilay na !anyang !atabi sa da!ong li#asan ng simbahan.

life. Amongst the many ro#s of beggars and sellers of s#eepsta!e ti*!ets, *andles and roots of trees and plants that line the outside of the *hur*h, Adong #as one of them. They all stared, not at the *hur*h, but at the people #ho had the heart to dip into their po*!ets and pla*e spare *hange into their dirty hands. Adong felt li!e *rying. The streetlights #ere li!e fire that spread out into the dar!ness. e had been begging sin*e noon at the filthy yard of the *hur*h. is arms gre# tired from begging. All the more #as the *ut from the sound of the la#. The la# that reminded him of his si*!ness and added to the fear that squirmed li!e a #orm in his body. 8(ir...ma/am....spare *hange98 The many fa*es that passed by #ere as *old as ro*!s, the shooing of their hands and the feeling of indifferen*e. Their steps hurrying to get a#ay from him. 8(pare *hange please, miss...: ha)en/t eaten58 :f there #as anyone #ho heard him, on their fa*es he sa# disgust and hate. 8 is parents ma!e him #or! so they *ould gamble.8 is #hat Adong heard almost all the time. e #as hurt be*ause the part of that senten*e #as al#ays reminded to him by Aling Ebeng, the old *ripple #ho sat beside him. And e)eryday he felt li!e *rying. e .ust didn/t sho# it to Aling Ebeng or anyone else #ho #as begging. e !ne# that he #ould ne)er

alos ara#$ara#, lagi siyang napapaiya!, hindi lamang niya ipinahahalata !ay Aling Ebeng, ni !aninuman sa naroroong mga pulubi. Alam niyang hindi maii#asan ang pahingi ni Bruno ng piso sa !anya, sa lahat. 2May re!lamo94 %a!a!asinda! ang tinig ni Bruno. Ang mga mata nito"y nanlilinsi! !apag nagpatumpi!$tumpi! siya sa pagbibigay. (a gayong !alagayan, ang mga !amay ni Adong ay nanginginig pa habang inilalagay niyasa masi!im na palad ni Bruno ang salapi, mga sentimong matagal ding !umalansing sa !anyang bulsa, ngunit !alian man ay hindi na!arating sa !anyang bitu!a. 2Maa#a na po !ayo, Mama3 Ale3 gutum na gutom na a!o54 Ang mga daing ay #alang halaga, #aring mga pata! ng ulan sa malala!ing bita! ng lupa, Ang mga tao"y #aring lantad sa paglilimos. Ang mga tao"y naghihi!ahos na rin. Ang panahon ay patuloy na ibinuburol ng !aru!haari. Ang !ampana ay tumugtog at sa loob ng simbahan, pag!araan ng mai!ling sandali, narinig ni Adong ang pag!ilos ng mga tao, papalabas, #aring nagmamadali na tila bas a #ala pang isang oras na pa!a!atigil sa simbahan ay napapaso, na!araramdam ng hapdi, hindi sa !ata#an, !undi sa !alulu#a. %atu#a si Adong. 6inagbuti niya ang paglalahad ng !anyang palad at pagta#ag sa mga taong papalapit sa !anyang !inaroroonan. 2Malapit ng dumating si Bruno3 2 ani Aleng Ebeng na #alang

es*ape the demand for ; pesos, nothing less. 8:s there a problem98 #as the terrifying tone of Bruno. is eyes spar!led #ith hate #hene)er Adong didn/t seem #illing to gi)e. And Adong/s hands shoo! as he pla*ed his earnings into Bruno/s greedy hands, earnings that *lin!ed in his po*!et, but ne)er on*e rea*hed his stoma*h. 86lease ha)e mer*y, sir, miss...:/m so hungry58 But the beggars #ere of no importan*e, li!e drops of rain on a *ra*! in the ground. The people #ere tired of gi)ing to the beggars. The people #ere suffering as #ell. The days !ept gro#ing in hardships. The bell sounded loud in the *hur*h. At the passing of a moment, Adong heard the sound of the people hurrying out, li!e a se*ond in the *hur*h burned them, hurting not their bodies, but their souls. Adong felt a flash of delight. e e+pressed #ell his *ondition and *alled out to the people to noti*e him. 8Bruno is *oming...8 muttered Aling Ebeng though no one as!ed her to, preferably for all to hear. The delight suddenly es*aped Adong. unger filled his empty stoma*h. The fear that used to ma!e his insides sha!e and his hair stand on end #as suddenly ta!en from him and thro#n a#ay by some po#erful hand. 1hile the *old$fa*ed people passed before him, mer*iless, indifferent, Adong felt a strange !ind of fire inside him. e didn/t !no# #hy he felt it after the hunger and fear #as gone. e felt this before and until no#,

sino mang pinatutung!ulan. Manapa"y para sa lahat na maaaring ma!arinig Biglang$bigla, napa#i ang !atu#aan ni Adong. %ilagom ang !anyang bitu!a ang nararamdamang gutom. Ang pangangambang sumisigid na !ilabot sa !anyang mga laman at nagpapatindig sa !anyang mga balahibo ay #aring dina!lot at itinapon sa malayo ng isang mahi#agang !amay. abang nagdaraan sa !anyang harap ang tao$ malamg #alang a#a, sa !anyang !alooban. 'ung ilang ara# na niyang nadarama iyon, at hanggang sa ngayon ay naroroon pa"t #aring umuuntag sa !anya na guma#a ng isang marahas na bagay. :lang sing!ong bagol ang nalaglag sa !anyang palad, hindi inilagay !undi inilaglag, sapag!at ang mga palad na nagbigay ay nandidiring mapadi!it sa marurusing na palad na #ari bang mga !amay lamang na maninipis ang malilinis. <ali$daling inilagay ni Adong ang mga bagol sa !anyang bulsa. 0umi!ha iyon ng baha# na tunog nang tumama sa iba pang sentimong nasa !anyang lu!butan. :lan pang bagol ng nalaglag sa !anyang palad at sa !aabalahan niya"y hindi napansing !a!aunti na nag taong lumalabas mula sa simbahan, %a!ita na naman ni Adong ang mga mu!hang malamig, ang imbay ng mga !amay na nagpapahi#atig ng pag#a#alang$ bahala,ang mga ha!bang ng pagmamadaling pag$i#as, 2Adong.. ayun na si Bruno,4 naririnig niyang #i!a ni Aling Ebeng. Tinana# ni Adong ang ininuso sa !anya ni Alling Ebeng. (i Bruno nga. Ang malapad na !ata#an. Ang namumuto! na mga bisig. Ang maliliit na ulong pinapangit ng suot na gora. %apadu!ot si Adong sa !anyang bulsa. <inama niya ang mga bagol. Malamig. At ang lamig

it *ontinued to burn, li!e it #as telling him to do something ris!y. Change fell into his palm$$ not pla*ed, but dangled,$$ be*ause the hands that ga)e didn/t #ant to ma!e *onta*t #ith the dirty palms of the beggars, li!e their hands #ere the only ones meant to be *lean. Adong *arefully pla*ed the *hange in his po*!et. Change *ontinued to fall into his hand. e didn/t noti*e that the people *oming out of the *hur*h #ere lessening. e/d see again the *old fa*es, the shooing of the indifferent hands, the steps that hurried a#ay. /Adong...There/s Bruno,8 he heard Aling Ebeng say. e sa# #hat Aling Ebeng #as pointing to. :t #as Bruno. The broad body, the bursting arms, the small head *o)ered by a #orn beanie. Adong put a hand into his po*!et. e felt the *hange. Cold. And that *oldness felt li!e the blood that suddenly surged in his )eins. But the *oldness #as not enough to !ill the fire burning inside him. e *losed his fist tightly around the *oins. 8(tay there, Aling Ebeng...tell Bruno :/m not here58 he said qui*!ly to the old #oman. 81hat9 Are you *ra=y9 Bruno #ill !ill you5 e already sa# you58 Adong heard her, but he !ept on #al!ing, first slo#ly, but on*e he disappeared behind the ba*! of the *hur*h, he began to run. e slipped bet#een the slo#ly mo)ing .eepneys. e squee=ed in bet#een the people #al!ing. And on*e he es*aped into a small alley, he felt free. e leaned against the street lamp. e felt the *oolness against his ba*!. And in Adong/s mind, he felt a sense of triumph of an inno*ent es*ape

na iyon ay #aring dugong biglang umagos sa !anyang mga ugat. %gunit and lamig na iyon ay hindi na!asapat upang ang apoy na nararamdaman niya !angina pa ay mamatay. Mahigpit niyang !inulong sa !anyang palad ang mga bagol. 2<iyan na !ayo, Aling Ebang3 sabihin ninyo !ay Bruno na #ala a!o54 mabilis niyang sinabi sa matanda. 2Ano9 %alolo!o !a na ba, Adong9 (asa!tan !a ni Bruno. %a!ita !a na ni Bruno54 %arinig naman ni Adong ang sinabi ng matanda, nagpatuloy pa rin sa pagla!ad, sa simula"y marahan, ngunit nang ma!ubli siya sa !abila ng ba!od ng simbahan ay pumulas siya ng ta!bo. 0umusot siya sa pagitan ng mga dyipni na mabagal sa pagta!bo. (umi!si! sa !a!apalan ng mga taong salu$salubong sa paglala!ad. At a!ala niya"y na#ala na siya sa loob ng sinuot niyang munting is!inita. (umandal siya sa isang post eng !uryente. <inama niya ang tigas niyon sa pamamagitan ng !anyang li!od. At sa murang isipan ni Adong ay tumindig ang tagumpay ng isang musmos na paghihimagsi!, ang paglayo !ay Bruno, ang paglayo sa &uiapo, ang paglayo sa gutom, sa malalamig na mu!ha, sa na!atunghay sa simbahan, sa !abangisang sa mula"t$mula pa"y na!ilala niya at !inasu!laman. Muling dinama niya ang mga bagol sa !anyang bulsa. At iyon ay matagal din niyang pina!alansing. 2Adong54 sinundan iyon ng papalapit na mga yabag.

from Bruno, from &uiapo, from hunger, from *old fa*es, from the tall *hur*h, from the *ruelty and hate he has al#ays !no#n. e felt the *oins in his po*!et again. :t #as a long time before he *ould e)er feel them again. 8Adong58 The sound of footsteps *ame after.

%apahindi! si Adong. Ang basag na tinig ay naghatid sa !anya ng lagim. :big niyang tuma!bo. :big niyang ipagpatuloy ang !anyang paglayo. %gunit ang mga !amay ni Bruno ay parang ba!al na na!aha#a! na sa !anyang bisig, niluluray na ang munting la!as na nag!aroon ng !apangyarihang maghimagsi! laban sa gutom, sa pangamba at sa !abangisan. 2Biti#an mo a!o Bruno5 Biti#an mo a!o54 nasiga# na lamang si Adong, %gunit hindi na niya narinig ang basag na tinig. %aramdaman na lamang niya sa !anyang mu!ha ang malulupit na palad ni Bruno. %atulig siya, %ahilo. At pag!araan ng ilang saglit, hindi na niya naramdaman ang !abangisan sa !apayapaang biglang !umandong sa !anya.

Adong gasped sharply. The bro!en tone of Bruno/s )oi*e made dread fill his body. e #anted to run. e #anted to *ontinue es*aping. But Bruno/s hands #ere li!e steel, gripping his arms, !illing the strength he had to fight hunger, fear and *ruelty 80et me go5 0et me go58 s*reamed Adong. But he ne)er again heard that bro!en tone of Bruno/s )oi*e. e only felt the *ruel hands of Bruno. e be*ame deaf. e be*ame di==y. And at that moment, he *ould no longer feel the *ruelty from the pea*e that suddenly *onsumed him.