RAZVOJ I DEFINICIJA LOGISTIKE RAZVOJ LOGISTIKE: Prva primjena logistike nastala je vojnim na kama i vojnoj praksi !

kao str "ni na#iv #a $io ratne vje%tine&' Logistika se ra#vijala kro# (istorij ra#li"itim vremenskim epo(ama i na ra#li"itim prostorima je $o)ijala ra#li"ita #na"enja' * na "noj i str "noj literat ri postoje ra#li"ita mi%ljenja o porijekl pojma logistike' +nogi a tori tvr$e $a je pojam logistika nastao o$ ,ran- ske rije"i LOGER koja #na"i .nastaniti/ .stanovati/ .privremeneni smje%taj/ .smjestiti se/ .no"iti po$ ve$rim ne)om/0 a vojnoj terminologiji #na"i .na"in prevo#a/ .sna)$ijevanje i smje%taj vojske/ .skla$i%tenje i " vanje vojni( $o)ara/' 1r gi a tori tvr$e $a pojam logistika poti"e o$ gr"ke rije"i LOGISTIKOS %to #na"i .vje%tin i rje%avanje pro)lema pomo2 slova/ ! mjesto -i,ara&0 a koristili s ga atinski "inovni-i 3 logisti #a vo4enje ,inansija' LOGISTI5S !engleska rije"& 3 na ka o po#a$inskoj sl 6)i !transport i sna)$ijevanje&' Porijeklo na#iva logistika mo6e se $ovesti ve# sa rije"j .LOGIKA/ jer se logistika )avi logi"kom integra-ijom o$re4eni( aktivnosti koje vo$e ka posti#anj je$nog -ilja' * staroj Atini $r6avni "inovni-i logisti"ari )avili s se prora" nom $r6avni( potre)a mir i rat ' Za Vi#antiskog -ara Lava VI + $rog !7789:;<0 perio$ vla$avine& logistika je pore$ strategije i taktike $io ratne vje%tine koja se )rine o re$nom pla2anj vojske0 naor 6anja0 opremi0 sna)$ijevanj i ,ormiranj vojni( ,orma-ija0 koja priprema ratne po(o$e0 prora" nava prostor0 snag neprijatelja i prema tim pro-jenama pokre2e or 6ane snage' Pojam logistike kao #nanost strategiji i takti-i prvi je potre)io %vaj-ara-0 ,ran- ski general =aron Antoine Jomini !Anri >amini ;?::9;78:&0 koji pro%ir je #na"aj logistike na sve general%ta)ne poslove0 a #a +e(ena logistika je vje%tina kretanja i sna)$ijevanja or 6ani( snaga0 a kao o)last ratne vje%tine svrstava je i#me4 strategije i velike taktike' Po"etkom @@ stolje2a po$ logistikom se po$ra# mjevaj sve vojne $jelatnosti koje nis o) (va2ene strategijom i taktikom0 kao i $oprinos -ivilnog sektora or 6anim snagama' * savremenom smisl termin logistika potre)ljava se o$ II svjetskog rata SA10 ali #vani"na vojna pravila la#i tek o$ ;:A:'g' 1anas je #vani"ni termin BATO pakta i postepeno ga svajaj i ostale #emlje koje nis "lani-e BATO pakta0 sa #na"enjem materijalna i a$ministrativna po$r%ka or 6ani( snaga' * svim savremenim or 6anim snagama op2e pri(va2eno s(vatanje je $a strategija0 operatika0 taktika i logistika pre$stavljaj osnove na kojima se temelji i gra$i teorija i praksa ratne vje%tine' * prve tri o)lasti se ra#ra4 j planovi potre)e or 6ani( snaga0 a p tem logistike se vr%i nji(ova materijali#a-ija' Bajinten#ivniji ra#voj logistike $esio se nego je protekli( tristo go$ina' poslje$nji( tri$esetak go$ina0 ka$a se ra#vila i o,ormila vi%e

1anas se vojna logistika postavlja kao $io op2e logistike i pojmovno $e,ini%e kao na ka i vje%tina planiranja i i#vo4enja pokreta i o$r6avanja snaga0 s -iljem osig ranja materijalni( i #$ravstveni( pre$ slova #a 6ivot0 ra$ i $arn mo2 or 6ani( snaga' O)e#)je4enje ovi( pre$ slova je slovljeno njenom tjesnom ve#om sa na-ionalnom ekonomikom i privre$om0 sa realnim na-ionalnim i $r6avnim mog 2nostima0 o$nosno sa ekonomskom mo2i na-ionalne $r6ave'

Po"etkom ;:' stolje2a logistika je imala sna6an pro$or sve privre$ne $jelatnosti ra$i ra-ionali#a-ije proi#vo$nje0 trgovine0 skla$i%tenja0 transporta0 $istri) -ije0 sna)$ijevanja potro%a"a i korisnika ra#li"itim proi#vo$ima' Logistika se o$ ;:?C'g' primjenj je privre$i kao na ka koja se )avi i# "avanjem materijalni( i in,orma-ioni( tokova koji o)e#)je4 j ra-ionaln proi#vo$nj sve ve2oj konk ren-iji na tr6i%t po$ motom promjene smjera o$ potro%a"a koji tra6i ro) smjer ro)e koja se n $i potro%a" #imaj 2i o)#ir njegove stroge #a(tjeve ,ormirane tr6i%nom pon $om proi#vo$a' Sve "e%2e se svako$nevnom ra#govor i sre$stvima javnog in,ormisanja mog "itati i#ra#i kao %to s .logistika'''/0 .pr 6amo logisti"k po$r%k /0 .$a li vam je potre)na logisti"ka po$r%ka D/ i sli"no' * na%im okolnostima termin .logistika/ #v "i novo0 $r ga"ije i re,erentno0 pa nije ni " $o %to ovaj pojam0 iako ne$ovoljno po#nat0 po"inje $a se koristi svr( posti#anja konk rentnosti0 naj"e%2e tren tne0 o$nos na okr 6enje 3 )ilo $a se ,ormira $irek-ija #a logistik 0 ili $a se $aje i#java na kon,eren-iji #a %tamp 0 g$je se pominj termini ve#i sa logistikom' * -ilj ostvarenja %to spje%nijeg poslovanja0 po$avno je o$govoreno na pitanja .Kako proi#vestiD/ i .Kako pro$atiD/' Bakon in$ striskog in6injerstva0 koje je imalo glavn log $a o$ogovori na i#a#ove pro)lema proi#vo$nje 8C9i( go$ina pro%log vijeka0 marketing je pre #eo log pri)li6avanj proi#vo4a"a k p- 0 o$nosno potro%a" 0 kako )i proi#vo4a" )io mog 2nosti $a i$enti,ik je i #a$ovolji 6elje i potre)e k p-a' Savremeno poslovanje je $o%lo $o visokog stepena ra#voja $avanj novi( rje%enja -ilj spje%nijeg poslovanja i $avanj o$govora na novo klj "no pitanje: kako ostvariti ra-ionalno poslovanje ili proi#vo$nj i postati konk rentan na tr6i%t !po -ijeni0 kvalitet 0 asortiman 0 rokovima'''&0 kako se pri)li6iti poten-ijalnom k p- i ostvarivati ve2i pro,it' * )eskompromisnoj )or)i sa 6estokom konk re-ijom0 sprovo4enjem poslovni( aktivnosti nije lako posti2i visok pro,ita)ilnost0 sa je$ne strane0 a #a$ovoljstvo potro%a"a i #aposleni(0 sa $r ge strane' Visoki nivo spje%nosti poslovanja $anas se posti6e ra-ionali#a-ijom poslovnog sistema: nala6enjem i sprovo4enjem naj-jelis(o$niji( kon-epata i meto$a #a po)olj%anje i savr%avanje sve k pnog poslovanja poslovni( sistema' Prist p koji rje%avanj pro)lema ra-ionali#a-ije $ominira ra#vijenom svjet jeste logisti"ki prist p' Klj "ni poslovni pro)lemi

;'kako proi#vesti

<'kako pro$ati

E'kako ra-ionali#ovati

Vremen' perio$

;:CC9 ;:EC

;:EC9 ;:7C

;:7C9 <CCC

Ba "ne meto$e

In$ strijski in6injering

+arketing

Logistika

Promjene trita poslovne problematike tokom XX vijeka 1EFIBI5IJA LOGISTIKE: * literat ri se s sre2 mnoge $e,ini-ije logistike i ako ne postoje neke ra#like nji(ovom $e,inisanj ' * nastavk s nave$ene neke $e,ini-ije' 1e,ini-ija pro,' P,o(l je$an o$ najpo#natiji( teoreti"ara logistike svijet :

/Logistika o) (vata sve $jelatnosti kojim se planira0 pravlja0 ostvar je i kontrolira prostorno9 vremenska trans,orma-ija $o)ara i sve trans,orma-ije ve#i sa koli"inom0 vrstom i svojstvom $o)ara0

<

r kovanje $o)ara0 kao i logisti"kim o$re4ivanjem $o)ara' Zaje$ni"kim $jelovanjem ti( $jelatnosti pokre2 se tokovi $o)ara koji po mog 2nosti "inkovito pove# j ta"k ispor ke i ta"k primitka' *"inkovito pove#ivanje ta"aka ispor ke s ta"kama primitka #na"i $a logistika tre)a osig rati i $a je ta"ka primitka opskr)ljena o$ ta"ke ispor ke pravim proi#vo$ima iG ili sl gama' ! koli"ini0 vrsti0 kvalitet '''&0 ispravnom i primjerenom stanj 0 pravo vrijme na pravom mjest 0 a sve to # minimalne tro%kove'H .Logistika je pro-es planiranja0 ostvarivanja i kontrole "inkoviti( tro%kova e,ektivni( tokova i skla$i%tenja sirovina0 pol proi#vo$a i gotovi( proi#vo$a i time pove#ani( in,orma-ija o$ ta"ke ispor ke $o ta"ke primitka0 primjereno #a(tjevima k p-a/' IAmeriko logistiko druvoJ .Logistika je organi#a-ija0 planiranje prove$)a i kontrola tokova $o)ara o$ ra#vitka i o$ k povine preko proi#vo$nje i $istri) -ije $o krajnjeg k p-a s -iljem $a0 # minimalne tro%kove i # minimalno tro%enje kapitala0 #a$ovolji #a(tjeve tr6i%ta/ I Evropske matine organizacije nacionalnih logistikih drutavaJ +e4 naro$no $r 6enje logisti"ara !SOLE& $e,ini%e logistik ne%to 6em smisl 0 sa stanovi%ta in6enjerske primjene: .Vje%tina i na ka pravljanja0 in6injerske sl ge i te(ni"ke aktivnosti koje se o$nose na te(ni"ke #a(tjeve0 projektovanje i ra#voj0 sna)$ijevanje i o)e#)je4enje res rsa #a o$r6avanje te(ni"ki( materijalni( sre$stava0 sa -iljem sa se pr 6i e,ikasna po$r%ka planovima i opera-ijama/' * smisl %ireg #na"enja ovog pojma0 mog se navesti slje$e2e $e,ini-ije: .Logistika je strategijski pro-es kojim pre$ #e2e organi# je i po$r6ava svoj aktivnost/K .Logistika je pravljanje svim aktivnostima koje $oprinose -irk la-iji proi#vo$a i koor$ina-ij pon $e i potra6nje/K . Logistika o) (vata aktivnosti kojima se pravlja tokovima proi#vo$a i koor$ina-ij res rsa i tr6i%ta0 ostvar j 2i potre)ni nivo sl ga sa najmanjim tro%kovima/' =ritanski logisti"ki instit t $e,ini%e logistik kao .vremensko po#i-ioniranje res rsa sna)$ijevanja/' okvir lan-a

Kao je$na vrsta $e,ini-ije logistike0 mo6e se pomen ti i "esto -itirana i#java visokog , nk-ionera Vla$e SA1 Kolina Pa ela i# <CC;'go$ine:/Amateri govore o strategiji0 pro,esional-i o logisti-i/' Logistika je .pro-es planiranja0 provo4enja0 kontrole e,ikasnijeg i e,ektivnijeg protoka i skla$i%tenja $o)ara i in,orma-ija o$ i#vora $o mjesta potre)e svr( #a$ovoljavanja potro%a2a/' IVjee za logistiko upravljanjeJ Logistika "ini sistem aktivnosti koje omog 2avaj o)likovanje0 projektovanje0 smjeravanje0 vo4enje i reg lisanje protoka ro)e !materijala0 proi#vo$a&0 energije i in,orma-ija n tar i i#me4 sistema' Sa aspekta kretanja ro)e logistika se mo6e $e,inisati kao sk p svi( $jelatnosti kro# koje se o$re4enom sistem vr%i o)likovanje0 projektovanje0 pravljanje i kontrola post paka na po$r "j manip lisanja0 skla$i%tenja i trensporta ro)e' In6injerska logistika pre$stavlja vje%tin i na k pravljanja0 te in6injerske sl ge i te(ni"ke aktivnosti koje se o$nose na te(ni"ke #a(tjeve0 projektovanje0 ra#voj0 sna)$ijevanje i o)e#)je4enje res rsa #a o$r6avanje te(ni"ki( materijalni( sre$stava0 sa -iljem $a se pr 6i e,ikasna po$r%ka planovima i opera-ijama'

Logistika ra#matra pravljanje pro-esima: 9 *pravljanje po$ra# mjeva kontrolisanje logisti"ki( aktivnosti skla$ sa planom ili strategijom' 9 Kretanje o#na"ava tokove la#ni( materijala o$ $o)avlja"a ka pre$ #e2 0 tokove materijala kro# pro-ese ra$a pre$ #e2 0 tokove gotovi( proi#vo$a ka korisnik ' 9 Skla$i%tenje po$ra# mjeva $a se la#ni materijali skal$i%te prije prera$e0 a pro-esni materijali se skla$i%te ,a#ama pro-esa !me4 ,a#ne #ali(e&0 $ok se gotovi proi#vo$i skla$i%te $o otpreme korisnik ' Ba osnov nave$eni( $e,ini-ija moglo )i se re"i $a je OPLA logistika #nanost sk p inter$is-iplinarni( i m lti$is-iplinarni( #nanja koja i# "avaj primjenj j 2i #akonitosti mnogo)rojni( i slo6eni( aktivnosti koje , nk-ionalno i $jelotvorno pove# j sve $jelimi"ne pro-ese' Savla$avanja prostorni( i vremenski( trans,orma-ija materijala0 repromaterijala0 kapitala0 #nanja lj $i i in,orma-ija sig rne0 )r#e i ra-ionalne je$instvene logisti"ke pro-ese0 tokove i protoke materijala0 kapitala #nanja0 in,orma-ija o$ ta"ke ispor ke $o ta"ke primitka0 ali s -iljem $a se # minimalne lo6ene poten-ijale i res rse maksimalno #a$ovolji #a(tjevi tr6i%ta !tj' k p-a ro)e0 korisnika sl ga0 potro%a"a'''&' LOGISTIKA 1ABAS: 1anas se logistika ra#vijenom svijet )avi pro)lemima o)e#)je4enja svi( slova potre)ni( #a spje%no , nk-ionisanje poslovnog0 vojnog ili te(ni"kog sistema0 o$nosno organi#a-ije0 tako $a i# "ava sve elemente integralne logisti"ke po$r%ke n 6ne $a )i sistem i#vr%avao svoj , nk-ij na propisan i 6eljeni na"in' Ovo #na"i $a integralna logisti"ka po$r%ka o) (vata i elemente te(ni"kog karaktera !ra#voj0 proi#vo$nja0 transport0 sna)$ijevanje0 o$r6avanje it$'&0 ali i elemente op%teg ili so-ijalnog !raspolo6ivost lj $stva0 o) ka0 slovi okoline&0 kao i ekonomskog karaktera !tro%kovi0 o)rtna sre$stva0 renta)ilnost0 pro,it&' Za$atak logistike je integra-ija materijalni(0 in,orma-ioni( i energetski( tokova poslovnim0 proi#vo$nim0 sl 6nim i vojnim organi#a-ijama' Ona je savremena poslovna , nk-ija kojom se i$enti,ik j 0 o)e#)je4 j 0 prate i kontroli% neop(o$ni res rsi naj%irem #na"enj te rije"i' Logistika konkretno po$r6ava post pak pravljanja0 tako %to integralnom o)lik o)e#)je4 je kvalitativn !po vrstama&0 kvantitativn !po koli"ini& i terminsk !prema rokovima& raspolo6ivost elemenata sistema kojima se pravlja' Logisti"kom po$r%kom se na#iva sk p elemenata "iji je #aje$ni"ki #a$atak pr 6anje po$r%ke osnovnoj , nk-iji sistema' Ako je $ejstvo ti( elemenata na o$re4eni na"in koor$inirano0 pri "em se posti6e e,ekat sinergije0 on$a se ka6e $a se ra$i o integrisanoj ili integralnoj! logistikoj podrci ' Po$ e,ektom sinergije se po$ra# mjeva ti-aj gr pnog $jelovanja elemenata0 kojima se posti6e "inak ve2i o$ #)ira poje$ina"ni( "inaka isti( elemenata' Bajje$nostavnije re"eno0 #a$atak logistike organi#a-iji jeste $a o)e#)je$i $a .prava stvar ) $e na pravom mjest 0 pravo vrijeme i pravoj koli"ini/0 sa minimalnim tro%kovima0 a na #a$ovoljstvo svi( "esnika' I#a ove .je$nostavne/ $e,ini-ije9slo)o$no se mo6e re2i krije se sva slo6enost logistike !kako #a$ovoljiti s protstavljene #a(tjeve&0 koja se o$ strane +e4 naro$nog $r 6enja logisti"ara $e,ini%e i kao vje%tina i kao na ka' 5ilj svi( logisti"ki( aktivnosti jeste:

9
9 9

#a$ovoljenje potre)a potro%a"a0 s ra#li"itim proi#vo$ima na ra#li"itim mjestima potro%njeK

smanjenje tro%kova logisti"ki( pro-esaK po)olj%anje kvaliteta logisti"ki( pro-esa sl ga !)r#ina0 po #$anost i pon $a servisa korisni-ima sl ga0 o$nosno k p-ima 9 npr' vra2anje am)ala6e0 elektronske in,orma-ije o ro)ama na p t 0 pakovanje ro)e #a slaganje regale0 elektronski prijenos in,orma-ija0 it$&K

#a%tita okoline !#rak0 vo$a0 ( mani#a-ija logisti"ki( opera-ija0 pakovanje materijalom #a re-ikla6 0 it$'&'

NAUNE DISCIPLINE KOJE SE KORISTE U LOGISTICI Zna"aj i mog 2nosti koje pr 6a po#navanje logistike0 prvi s s(vatili poslovni lj $i a $anas je njeno i# "avanje neop(o$no #a $o)re in6injere0 ekonomiste0 politi"are i sve one ka$rove koji se )ave pravljanjem i r kovo4enjem ra#nim sistemima' Logistika je postala sistem vje%tina i na "ni( $is-iplina koje s temeljene , n$ementalnim i primjenjenim na "nim sa#nanjima svakog logisti"kog sistema' Ona je inter$is-iplinarna i m lti$is-iplinarna grana na ke0 ve#ana #a: te(ni"ke0 me$i-inske0 gra4evinske0 ekonomske0 prometne i $r ge na "ne $is-ipline' To je sistem vi%e na "ni( $is-iplina' Zato logistik ne mo6emo je$nostavno $e,inisati i ako se ra#vija sa ten$en-ijom $a postane je$na o$ najva6niji( na "ni( $is-iplina @@I stolje2 ' Kon-ep-ija Logistike je na "no #asnovana0 skla4ena sa privre$nim i -ivilnim sektorom i o)e#)je4 je pove#anost na-ionalne ekonomske )a#e !lj $i0 res rsi i privre$a& respekt j 2i i m ltina-ionaln komponent ' Za reali#a-ij logistike svijet $ominantna je kon-ep-ija logistike #asnovana na na "nim post latima integralnog , nk-ionalnog kon-epta0 va6avaj 2i na "no9te(ni"ka $ostign 2a0 te(ni"ka i $oktrinarana rje%enja sa$a%njosti i ) $ 2nosti' 1a )i se s(vatilo $a je logistika $anas prerasla pose)n na "n $is-iplin tre)a ista2i $a se ona oslanja na ve2 pri#nate na "ne i str "ne $is-ipline kao %to s : 9 po #$anost 9 -ijena e,ektivnosti 9 terote(nologija 9 sistem in6injering 9 e,ektivnost sistema 9 integralna logisti"ka po$r%ka 9 ki)ernetika 9 ra#ne statisti"ke meto$e 9 ra" n vjerovatno2e 9 opera-iona istra6ivanja 9 sistem masovnog opsl 6ivanja Logistika koristi mog 2nosti koje pr 6a savremena ra" narska te(nika i stanj je $a $etaljno anali#ira slo6ene pro-ese ra#nim sistemima0 ona mo6e i $a progno#ira ra#voj ti( pro-esa i sistema0 kao i nji(ov -ijen 0 potre)e i mog 2nosti0 $a vr%i optimi#a-ij ra#ni( pro-esa i sistema sa ,inansijskog i nekog $r gog stanovi%ta' Bave$ene $is-ipline i# ra#li"iti( glova i sa ra#li"iti( aspekata0 )ave se pro)lematikom $e,inisanja0 projektovanja0 i#ra$e0 anali#e ra$a i po$r%kom ra$a te(ni"ki( i $r gi( sistema' Logistika je gra4ena svak o$ ti( na "ni( $is-iplina' Pouzdanost je logisti"ko mjerilo kvaliteta nekog sistema0 to jest karakteristika sistema kojom se i#ra6ava pona%anje komponenata sistema o"ekivanim slovima ra$a' Po$ po #$ano%2 po$ra# mjeva se vjerovatno2a $a 2e neki pre$met svoj namjensk , nk-ij o)avljati $atom interval i po$ $atim slovima' Po #$anost se $e,ini%e kao sposo)nost nekog proi#vo$a ili ro)e $a #a$ovolji tok primjene slovljene #a(tjevima koji se postavljaj na pona%anje ili o$r6avanje nji(ovi( oso)ina #a perio$ $atog vremenskog trajanja'

Cij na ! "ti#nosti kao logisti"ko mjerilo kvaliteta nekog sistema mo6e se i#ra#iti na vi%e na"ina #avisno o$ tipa sistema i njegovog #a$atka0 o$nosno misije koj tre)a $a ostvari0 jer i misija mo6e )iti #a$ana na vi%e na"ina' Ako se kao #a$atak isp njenja misije #me e,ektivnost sistema0 njen o$nos prema -ijeni 6ivotnog -ikl sa sistema pre$stavlja -ijena e,ektivnosti'

E! "ti#nost sist $a je mjerilo logisti"ke osposo)ljenosti nekog sistema' On se $e,ini%e kao vjerovatno2a $a 2e sistem #a$atom vremen i $atim slovima spje%no o)aviti postavljeni #a$atak' %i#otni &i"'us #a sve perio$e 6ivotnog -ikl sa sprovo$e se opera-iona istra6ivanja svim o)lastima logisti"ke po$r%ke' Sagle$avaj se potre)e str "nom ka$r 0 $ok menta-iji0 transport 0 skla$i%nom prostor 0 in,roma-ionom sistem 0 kao i organi#a-ijska pro)lematika sistema' Int ()a'na 'o(isti*"a +od),"a nije nova na "na $is-iplina o$nos na logistik 0 ve2 kao nov pravovremeni na"in prist pa prilikom rje%avanja i sagle$avanja logisti"ke pro)lematike nekog sistema0 javlja se kao pose)no logisti"ko mjerilo #a i#)or nekog projekta o$nos -ijene i $o)iti projekta' Sist $ in- nj )in( je logisti"ki prist p i#nala6enj optimalnog o$nosa i#me4 operativni( #a(tjeva koje postavlja korisnik sistema0 logisti"ke po$r%ke i ekonomski( "inila-a' Ovaj prist p ima vrlo %irok primjen anali#ama i o$ postavljanja #a$ataka0 preko projektovanja0 ra#voja0 i#ra$e0 $istri) -ije i eksploata-ije' On o) (vata sve )itne "inio-e kao %to s po #$anost0 sna)$ijevanje0 lj $ski "inila-0 sig rnost0 mog 2nost proi#vo$nje tj' integraln logisti"k po$r%k i -ijen ' T )ot .no'o(ija pre$stavlja novi m lti$is-iplinarni logisti"ki prist p pronala6enj optimalne -ijene 6ivotnog -ikl sa ra#voj i eksploata-iji opreme' Ona je $e,inisana kao kom)ina-ija mena$6erstva0 ,inansija0 in6enjerstva i $r gi( #animanja primjenjeni( na materijalna $o)ra $a )i se ra$ilo po %to ekonomi"nijoj -ijeni nji(ovog 6ivotnog -ikl sa' Ov$je s pris tni svi logisti"ki elementi kao i sl "aj integralne logisti"ke po$r%ke' O+ )a&iona ist)a-i#anja 9 -ilj opera-ioni( istra6ivanja o)lasti logistike jeste $a se prona4 #akonitosti koje vla$aj ra#nim logisti"kim pro-esima' * tom smisl potre)no je i$enti,ikovati postoje2e sisteme i tvr4ivati kakvi s o$nosi i#me4 ra#ni( o)jekata i parametara tim sistemima' Optimi#a-ija logisti"ki( pro-esa je glavni -ilj opera-ioni( istra6ivanja' Sist $ $aso#no( o+s'u-i#anja )avi se pro)lemom anali#e sveo) (vatni( sistema0 on se ina"e sastoji o$ o$re4enog )roja kanala opsl 6ivanja' To s sre$stva pomo2 koji( se i#vo$i opsl 6ivanje' Ona s ograni"ena pogle$ )roja0 a time i mog 2nosti opsl 6ivanja' Pre$met teorije masovnog opsl 6ivanja je stanovljenje #avisnosti i#me4 karaktera toka tre)ovanja0 )roja kanala0 pro$ ktivnosti kanala pomo2 pravila koja va6e #a sistem masovnog opsl 6ivanja i njegov e,ektivnost' Ki/ )n ti"a je na ka o #akonima pravljanja slo6enim $inami"kim sistemima' Po$ pravljanjem se ki)erneti-i po$ra# mijeva korek-iono $jelovanje na slo6eni $inami"ki sistem0 koje se ostvar je pomo2 signala koji nose in,orma-ij pri %irokom kori%2enj slo6eni( logisti"ki( opera-ija i me(ani#ama povratne ve#e' Za$atak ki)ernetike je $a o)e#)ije$i optimalno pravljanje po$ kojim po$ra# mjevamo mno%tvo pravlja"ki( $ejstava skla$ sa ograni"enjima postavljenim sistemom0 koje o)e#)je4 je najpovoljnij vrije$nost kriterij ma e,ektivnosti'

PODJELA I SADR%AJ LOGISTIKE PRE0A O1LASTI0A U KOJI0A SE KORISTI Logistika kao na ka $anas o) (vata "itav spektar o)lasti kojima se koristi' Prema o)lastima i $jelatnostima na koje se o$nosi logistika se mo6e0 glo)alno0 po$ijeliti na slje$e2e pose)ne logistike: In$ striska logistika Te(ni"ka logistika Ekonomsko9komer-ijalna logistika +e$i-inska logistika So-ijalna logistika Vojna logistika Ostale pose)ne logistike Poslovna logistika 9 Ba -na $is-iplina 9 Poslovna , nk-ija Logistika kao pojam potre)ljava se $va #na"enja: 9 * je$nom #na"enj to je na "na $is-iplina 9 * $r gom #na"enj to je spe-i,i-na , nk-ija okvir te(ni"ki( organi#a-ioni(0 $r %tveni( i $r gi( sistema' 9 1va #na"enja termina NLogistikaO okvir poslovne logistike pris tna s i #a $r ge grane op2e logistike' Svaka grana ima o$govaraj 2i sa$r6aj i sopstvene na "ne $is-ipline0 s je$ne strane0 i $alje ra%"lanjivanje spe-i,i"ne , nk-ije okvir sopstvene organi#a-ione str kt re0 s $r ge strane sa aspekta na "ne $is-ipline i aspekta spe-i,i"ne , nk-ije na primjer poslovne logistike ili logistike po$ #e2a mog se navesti slje$e2e karakteristike: Kao na ka poslovna logistika pre$stavlja ekonomsk $is-iplin koja pro "ava tokove i trans,orma-ije ekonomski( sa$r6aja okvir poslovnog sistema' Ona time stvara na "no op2ena rje%enja !mo$ele0 meto$e i te(nike& #a preva#ila6enje prostorne i vremenske $imen#ije pro-esa repro$ k-ije' Kao poslovna , nk-ija poslovna logistika pre$stavlja sk p aktivnosti organi#a-iji koje po$r6avaj i#vr%avanje njegovog osnovnog #a$atka !proi#vo$nja ili pr 6anje sl ga& i omog 2avaj nesmetano o$vijanje pro-esa repro$ k-ije'

INDUSTRIJSKA LOGISTIKA To je pose)na grana logistike koja se pojavila prije $esetak go$ina kao pose)na $is-iplina' Ovo na"elo o) (vata: St $ij tr6i%taK Kon-ipiranje proi#vo$aK I#)or i kontrol $istri) -ije repromaterijala i proi#vo$aK St $ij -ijene proi#vo$aK Kontrol imp lsa pro$ajeK Opera-ije transportaK Skla$i%tenje it$'

In$ strijska logistika ima #a -ilj $a skla$i ra$ svim nave$enim o)lastima sa osnovnim -iljem $a se osig ra sna)$ijevanje tr6i%ta tra6enim proi#vo$ima0 o$re4eno vrijeme0 potre)nim koli"inama0 # najmanje k pne tro%kove' In$ strijska logistika se )avi anali#om svi( $ijelova logisti"kog pro-esa proi#vo$nom sistem ' Ra$i toga ona $e,inira in$ strijski logisti"ki sistem0 in$ strijsk logisti"k mre6 0 kao i ra#ne n tarnje i spolja%nje ve#e i#me4 o)jekata ti( sistema i mre6a' Kao %to je ve2 nave$eno0 -ilj logistike je $a optimi#ira $ejstvo tog sistema i mre6e' Savremeni pro$or ki)ernetike sve pore $r %tva tje-ao je i na in$ strijsk logistik ' *vo4enje savremeni( in,orma-ioni( sistema # primjen elektronski( ra" nara omog 2ava in$ strijskim logisti"arima $a $onose )r#e i ta"ne anali#e0 kao %to s : a& anali#e tr6i%ta prema koli"inama: - tra6eni proi#vo$i0 - raspore$ k pa-a0 - os-ila-ije prema se#onama )& anali#e transporta: tovar0 - prevo6enje0 - skla$i%tenjeK -& anali#e kvaliteta sl ga: - rokovi ispor ke0 - $ostavljanje0 - am)ala6aK $& anali#a optimalni( serijaK e& anali#a mjesta #astojaK ,& anali#e organi#a-ijske pro)lematike: - s(ema pravljanja po$ #e2em0 - organi#a-ija proi#vo$nog pro-esa0 - interne logisti"ke po$r%ke proi#vo$nje0 - parametara logisti"kom pro-es ' Ba taj na"in omog 2ava se pravovremeno $ono%enje optimalni( o$l ka svim sektorima ra$a in$ strijski( proi#vo$ni( sistema' Po%to in$ strijska logistika veoma mnogo tje"e na ekonomi"nost poslovanja in$ strijski( proi#vo$ni( organi#a-ijski(0 ona ima veliki $r %tveni #na"aj' Z)og toga ova grana logistike kao na ke ima p no oprav$anje pogle$ $alji( opera-ioni( istra6ivanja' Po%to je i ko$ in$ strijske logistike glavna preok pa-ija skla4enje i integra-ija svi( logisti"ki( #avisni( aktivnosti $a )i se postigao glavni -ilj in$ strijskoj proi#vo$nji0 a to je ra-ionalnost i ekonomi"nost proi#vo$nje i poslovanja0 to je ona )itna #a svak proi#vo$n organi#a-ij ' Pre$ in$ strijsk logistik se kao vrlo #na"ajan #a$atak postavlja rje%enje pro)lema stan$ar$i#a-ije i ni,ika-ije proi#vo$a' Organi#iranje i stalno savr%avanje servisne sl 6)e je $anas prioritetan #a$atak logisti"ara koji ra$e in$ striji'

9 Politi)a na*a!)# 9 E)ono+i,n# s#rij# -a na*a!)$ 9 Ro)o!i. 9 prij#+

NABAVKA

9 Spoljanji transport 9 Isto!ar"pr#to!ar" $to!ar 9 Prij#+ -a(tj#!a 9 Un$tranji 9 Pripr#+a transport )oli,ina 7 9 Manip$la%ija 9 Kontrola 9 O&r'a!anj# t#(ni)# Ispor$)a i s#r!isn# sl$'*# 9 PRIJEM FIZIKE OPERCIJE NARUBE 9 In!#sti%iono

"hematski prikaz mjesta logistike u industriji

EKONO0SKO 2 KO0ERCIJALNA LOGISTIKA * ov logisti"k gran spa$a logistika korisnika veliki( sistema0 "ija osnovna , nk-ija ima komer-ijalno9ekonomski karakter0 ma$a se o$nosi na ra#ne $jelatnosti ti( sistema' Sa$r6aj ove logisti"ke grane ras"lanjen je prema vrstama njeni( korisnika' Pri tome s o) (va2eni samo najve2i korisni-i veliki( te(ni"ki( i $r gi( prate2i( sistema0 koji #a(tijevaj sna6n logisti"k po$r%k '

#orisnici ekonomsko$komercijalnih sistema 1ANKE I SLINE USTANOVE Osnovna misija )anaka i sli"ni( stanova jeste $a pr 6aj sl ge poje$in-ima0 stanovama i ra$nim organi#a-ijama' Te sl ge s ,inan-ijsko9komer-ijalne priro$e0 a #asnivaj se na komer-ijalnim osnovama' +e4 takve sl ge0 o$nosno osnovne #a$atke )anaka i sl' spa$aj : - i#ra$a i #anavljanje nov"ani-aK - " vanje gotovog nov-aK sl ge %te$i%amaK - kre$itne sl geK - isplate0 plate i $r ge )ankarske transak-ijeK - ,inan-iranje o$re4eni( projekataK - ,inan-ijska kontrola poslovanjaK - ,inan-ijske anali#e i sl' 1a )i i#vr%avale #a$atke svoje osnovne misije0 ove stanove moraj imati po$r%k logisti"ke priro$e koja o) (vata: - sna)$ijevanje kovani-a spe-ijalnim re4ajima i alatomK - sna)$ijevanje potro%nim i repromaterijalomK - postavljanje0 kontrola i te(ni"ko o$r6avanje alarmni( i $r gi( sig rnosni( re4ajaK - organi#iranje0 kori%tenje i te(ni"ko o$r6avanje in,orma-ioni( sistema0 kao i sistema #a a tomatsk o)ra$ po$atakaK - postavljanje i kontrola pose)ni( sistema ve#a i sl'

"hema logistike podrke rada banaka i slinih ustanova Ba sli-i je prika#ana s(ema logisti"ke po$r%ke )anaka' I# nje se vi$i $a okvir svi( pomo2ni( $jelatnosti tre)a o)aviti i neke $jelatnosti logisti"ke priro$e0 koje s na s(emi na#vane logisti"kom po$r%kom' Ov$je je potre)no ista2i $a se toj po$r%-i mog istra6avati po)olj%anja koja $ovo$e $o optimalnog ra$a -jelok pnog sistema' Ba taj na"in savr%avanjem logisti"kog pro-esa omog 2ava se sig rniji0 ra-ionalniji i e,ikasniji ra$ )anaka'

;C

PO3TA Osnovna misija po%te jeste pr 6anj po%tanski( sl ga poje$in-ima0 ra$nim i $r gim organi#a-ijama i a$ministrativnim stanovama svi( nivoa' Sve sl ge koje po%ta o)avlja #asnovane s na komer-ijalnoj osnovi' Kao po%tanske sl ge mo6emo navesti: - prijem i $ostavljanje pismeni( po%iljkiK - prijem i $ostavljanje telegramaK - prijem0 transport i $ostavljanje paketaK - organi#iranje i $avanje tele,onski( sl ga lokalnog0 me4 gra$skog i me4 $r6avnog karakteraK - $ostavljanje nov"ani( po%iljki svi( vrstaK - " vanje nov-a %te$i%a i )ankarske sl ge i sl' 1a )i i#vr%avale nave$ene osnovne #a$atke svoje misije0 po%te s organi#irane na ra#ne na"ine i moraj $a raspola6 velikim )rojem spe-ijalni( o)jekata' Tako raspola6 telekom nika-ijskom te(nikom svrstanom ra#ne sisteme ve#a' Tako4er0 one raspola6 pose)no opremljenim ra$nim organi#a-ijama #a potre)e i#gra$nje o)jekata i nji(ovo te(ni"ko o$r6avanje' Za savr%avanje i ra#voj sistema po%te imaj pose)ne na "ne i ra#vojne instit te' Za $ostav 0 transport i manip la-ij po%iljaka po%te raspola6 pose)nim motomim vo#ilima i $r gim te(ni"kim sre$stvima' Z)og spe-i,i"nosti poslova po%te imaj pose)no %kolovani ka$ar' Za i#vr%enje )ankarski( sl ga imaj ist logisti"k po$r%k kao i )anke' +e4 tim0 #a spje%no i#vr%avanje po%tanski( sl ga po%te moraj $a osig raj slje$e2 logisti"k po$r%k ' - o)ra#ovanje i savr%avanje po%tanski( ka$rovaK - , n$amentalna i primijenjena istra6ivanja svim po$r "jima po%tanske $jelatnostiK - transportn po$r%k K - projektiranje ra#voja sistemaK - investi-ion gra$nj K - integraln logisti"k po$r%k te(ni"ki( sistema i re4aja kojima raspola6 K - sna)$ijevanje investi-ionom opremom0 te(nikom0 potro%nim materijalom i a$ministrativnim potre)amaK - po$r%k a tomati#iranog in,orma-ionog sistemaK - sig rnosno9signalne sisteme i ,i#i"ko osig ranjeK - elektroenergetsko osig ranje i s;'

;;

"hema logistike podrke rada pote NOVINSKE AGENCIJE4 RADIO I TELEVIZIJA * ov gr p organi#a-ija vrstit 2emo #vani"ne in,ormativne agen-ije i ra#ne i#$ava"ke organi#a-ije $nevni( i $r gi( listova0 kao i ra$io i televi#ijske stani-e' Prate2e aktivnosti koje moraj $a o)avljaj ove agen-ije0 a koje #a(tijevaj pose)n logisti"k po$r%k s : - i#gra$nja o)jekata i %tamparski( postrojenjaK - $istri) -ija i transport %tampeK - organi#iranje0 postavljanje i na)avka sre$stava ve#e #)og $aljeni( agen-ijski( i#vje%ta"aK - i#gra$nja -entara ve#e 9 ra$io i ra$io relejni( -entaraK - i#gra$nja televi#ijski( st $ija0 -entara i o)jekataK - integralna logisti"ka po$r%ka svi( te(ni"ki( sistema i re4aja kojima raspola6 K - sna)$ijevanje spe-ijalnim pri)orom i materijalomK - pose)an spe-ijali#irani motori#irani prijevo#ni park i sl'

"hema logistike podrke rada novinskih agencija% radija i televizije

;<

%ELJEZNICA Po#nato je $a je 6elje#ni-a transportno9 sl 6na organi#a-ija #asnovana na komer-ijalnoj osnovi' Bjena osnovna misija jeste transport ro)a i prijevo# lj $i n tra%njem i me4 naro$nom sao)ra2aj ' 1a )i isp nila ov svoj osnovn misij 0 6elje#ni-a mora $a raspola6e: - spe-ijalno o) "enim ka$romK - velikim )rojem spe-ijalni( o)jekataK - mnogim spe-ijalnim postrojenjima #a manip la-ij i transport van pr ga i #a o$r6avanje pr gaK - 6elje#ni"kim pr gamaK - priro$nim res rsima ra#ni( vrsta energijeK - 6elje#ni"kim transportnim re4ajimaK - a tomati#iranim transportnim re4ajimaK re4ajima i instala-ijama ve#eK - a tomati#iranim in,orma-ionim sistemom #a prik pljanje i o)ra$ po$atakaK - signalno9sig rnosnim re4ajima i s;' Za o)avljanje #a$ataka i# svoje osnovne misije 6elje#ni-a mora $a logi"ki skla4 je vi%e $r gi( pomo2ni( aktivnosti: - , n$amentalna i primjenjena istra6ivanja o)lasti 6elje#ni"kog transportaK - o)ra#ovanje i %kolovanje 6elje#ni"kog ka$raK - sna)$ijevanje i#vorima ra#ni( vrsta energijeK - projektiranje i investi-ion gra$nj spe-ijalni( o)jekata i postrojenjaK - investi-iono o$r6avanje 6elje#ni"ki( o)jekataK - integraln logisti"k po$r%k ra$a svi( 6elje#ni"ki( te(ni"ki( sistema i re4ajaK - i#gra$nj i projektiranje pose)nog sistema ve#eK - projektiranje0 ra#voj i i#gra$nj a tomati#iranog signalno slg rnosnog sistema i sistema a tomatskog pravljanja 6elje#ni"kim sao)ra2ajemK - projektiranje0 i#gra$nj savr%avanje a tomati#iranog in,orma-ionog sistema #a prik pljanje i o)ra$ po$ataka potre)ni( #a sistem sao)ra2aja0 sna)$ijevanje0 o$r6avanje i eksploata-ij '

"hema logistike podrke rada eljeznice

;E

AVIO5PRIJEVOZNICI4 AUTO5PRIJEVOZNICI4 1RODSKI PRIJEVOZNICI Bave$eni korisni-i sistema logisti"ke po$r%ke svojom osnovnom misijom pre$o$re4eni s #a pr 6anje transportni( sl ga0 prijevo# lj $stva i ra#ni( ro)a' Svi spomen ti prijevo#ni-i ra$e na komer-ijalno9 ekonomskim prin-ipima0 a kao osnovna sre$stva koriste ra#ne prijevo#ne re4aje ra#li"itim priro$nim sre$inama !#rak0 kopno i more&' +e4 tim0 $a )i spje%no o)avljali svoj osnovn $jelatnost0 ovi i#vr%io-i transportni( sl ga moraj $a o)avljaj i ra#ne logisti"ke #a$atke: - o)e#)je4enje potre)nog str "nog ka$raK - na)avka osnovni( te(ni"ki( sre$stava #a svoj $jelatnost i prate2e opreme i T+SK - o)e#)je4enje pogonskog materijalaK - i#gra$nja #ra"ni(0 l "ki( pristani%ta i potre)ni( skla$i%ta i nji(ovo investi-iono o$r6avanjeK - o)e#)je4enje pose)ni( ve#aK - ko$ #ra"ni( i )ro$ski( prijevo#nika o)e#)je4enje ra$arske i ra$io9naviga-ijske sl 6)eK - o)e#)je4enje in,orma-ionog sistemaK - integralna logisti"ka po$r%ka svi( vrsta te(ni"ki( sistema i T+S0 koji se koriste osnovnoj i pomo2noj $jelatnost'

"hema logistike podrke rada prijevoznika

SOCIJALNA 6UPRAVNA7 LOGISTIKA * ov logisti"k gran spa$a logistika korisnika veliki( sistema0 "ija osnovna misija ima #a so-ijalno9 pravni karakter' Ti korisni-i imaj svoje pose)ne sisteme0 ali o)i"no #a svoj ra$ koriste i velike te(ni"ke sisteme' Z)og toga je ovim korisni-ima potre)na pose)na logisti"ka i integralna logisti"ka po$r%ka ra$a te(ni"ki( sistema' Prema spe-i,i"nostima osnovne misije korisnike so-ijalno9 pravne logistike mo6emo gr pirati kako je to prika#ano na sli-i'

;A

#orisnici socijalne upravne! logistike Prema na#ivima stanova0 koje s o) (va2ene okvir so-ijalne ! pravne& logistike0 vi$i se karakter i osnovna namjena nave$eni( stanova' To s sve stanove koje sa svojom osnovnom misijom rje%avaj #na"ajne $r %tvene pro)leme0 kao %to s #$ravstvo0 na ka0 meteorolo%ka sl 6)a ili pro)lematika organi#iranja i " vanja poretka preko a$ministrativni( organi#a-ija0 sig rnosne sl 6)e i me4 naro$ne s ra$nje' +e4 tim0 $a )i ove stanove i#vr%avale osnovn misij 0 moraj posje$ovati o$re4en logisti"k po$r%k #a svoje prate"e aktivnosti0 kao %to s : - o)e#)je4enje i %kolovanje ka$rovaK - projektiranje i i#gra$nja pose)ni( namjenski( o)jekataK - na)avka0 eksploata-ija i o$r6avanje ra#ni( te(ni"ki( sistema i re4aja #a pose)n namjen K - %tamparske i i#$ava"ke $jelatnostiK - organi#iranje i o$r6avanje pose)ni( sistema ve#aK - organi#iranje ra$arske sl 6)e meteorolo%koj sl 6)i i poli-ijiK - sna)$ijevanje spe-ijalnim materijalom !sanitetski0 potro%ni i s;'&K - organi#iranje inten$antske sl 6)eK - transport sa spe-ijali#iranom namjenom !sanitet0 +*P i s;'&K - in,orma-iona sl 6)a #a prik pljanje0 o)ra$ i anali#e po$ataka'

;M

"hema logistike podrke rada socijalnih upravnih! ustanova OP8A TE9NIKA LOGISTIKA Kao korisni-i ove grane logisti"ke po$r%ke mog se smatrati velike privre$ne organi#a-ije0 koje #a i#vr%avanje svoje osnovne misije0 koja je i sama logisti"ke priro$e0 raspola6 velikim te(ni"kim postrojenjima i instala-ijama0 a ne spa$aj in$ strijska po$ #e2a !na,tovo$i0 plinovo$i0 vo$ovo$i0 elektro$istri) -ija i s;'&' Sva ta po$ #e2a moraj $a se )ave i o$re4enim prate"im aktivnostima kao %to s : - organi#iranje ve#aK - a tomatika i signali#a-ijaK - in,ormatika sa o)ra$om po$atakaK - projektiranje i i#gra$nj o)jekataK - investi-iono i tek 2e o$r6avanje postrojenja i o)jekataK - spe-ijali#a-ija ka$rovaK - o$r6avanje spe-ijalni( te(ni"i( sistema i re4aja i s;' Pregle$ korisnika op2e te(ni"ke logistike $at je na sli-i'

;8

#orisnici ope tehnike logistike 1a )i i#vr%avali svoj osnovn misij i prate2e aktivnosti koje s nave$ene0 korisni-i veliki( te(ni"ki( sistema moraj $a #a svoje potre)e organi#iraj sna6n logisti"k po$r%k '

"hema logistike podrke rada velikih privrednih organizacija

VOJNA LOGISTIKA

;?

*potre)a rije"i PPlogistikaQQ $ana%njem #na"enj ve# je se #a vi#antiskog -ara Lava VI + $rog0 koji svom $jel .S marni pregle$ ratne vje%tine/0 vojn vje%tin $jeli na strategij 0 logistik i taktik ' Logistik $e,ini%e kao mjetnost sna)$ijevanja i manevra vojske' 1anas se pojam logistike koristi ve2ini or 6ani( snaga pa je $o)ila stat s me4 naro$ne rije"i' Iako prvo)itno ve#ana #a vojsk 0 naglim ra#vojem na ke i te(nike $r goj polovini ovog stolje2a0 naglo se %iri i la#i potre) i $r gim s,erama lj $ske $jelatnosti0 pa se $anas govori i o me4 naro$noj0 na-ionalnoj i poslovnoj logisti-i0 pa "ak i0 6em smisl 0 o logisti-i o$re4eni( pro-esa privre$nim0 ekonomskim0 so-ijalnim0 sl 6nim i $r gim o)lastima' * ranijem perio$ vojna logistika je pre$stavljala $jelatnost pronala6enj naj)olji( rje%enja i $ono%enj planova #a pokret vojni( je$ini-a0 nji(ovo sna)$ijevanje0 i#)or terena i i#ra$ sistema tvr4ivanja' Vojna logistika je postala pro-es planiranja i o)e#)je4enja $o)ara i sl 6)i ra$i po$r%ke vojni( snaga' Za$atak logistike je o)e#)je4enje materijalni( sre$stava kojima organi#ovane snage sprovo$e sil ' * vojnom smisl to je nepreki$na po$r%ka )or)eni( snaga i or 6ja' Bjen -ilj je o$r6avanje maksimalne )or)ene e,ikasnosti0 ona o) (vata smjeravanje i koor$ina-ij oni( te(ni"ki( i $r gi( logisti"ki( po$sistema i , nk-ija koji0 #eti #aje$no stvaraj ili po$r6avaj or 6ane snage'Vojna logistika je -jelok pan pro-es planiranja i materijalnog o)e#)je4enja or 6ani( snaga mir i rat ' Za$a-i logistike nis samo stvar logisti"ara0 nego -jelok pnog koman$nog sastava na svim nivoima koman$ovanja kao i -ivilni( i vojni( instit -ija' Ameri"ki a$miral Renri Iklins !RenrS E' E--les& isti"e misli 1ankara =alantaja !1an-an S' =allantine&: .Kao ve#a i#me4 ,ronta i po#a$ine0 logistika je istovremeno vojni element na-ionalnoj privre$i i privre$ni element vojnim opera-ijama/' Zna"enje vojne logistike raste #)og pr 6anja vojne pomo2i mir 0 kri#ama0 priro$nim katastro,ama i te(ni"kim ak-i$entima te #a vrijeme vojni( kon,likata' *spje( ni je$ne vojne opera-ije nije mog 2e )e# e,ikasne primjene logistike' Za$a-i vojne Logistike s : 9 anali#a postoje2i( str kt ra0 pro-esa i ve#a s stavima0 9 pre$vi4anje pona%anja s stava $anom okr 6enj 0 9 organi#iranje str kt ra pro-esa i ve#a s stavima sa #a$ani( osnova0 9 stvaranje i o)navljanje #ali(a te sna)$ijevanje je$ini-a potre)nim sre$stvima0 9 o$r6avanje te(ni"ki( materijalni( sre$stava na #a(tjevanom nivo po #$anosti i spremnosti0 9 opremanje or 6ani( snaga potre)nim sre$stvima i opremom0 9 o)ra#ovanje ka$rova po spe-ijalnostima0 9 osig ranje postrojenja i prostora #a ra$ organa logistike0 9 osig ranje in,ormati"ke po$r%ke0 9 i#ra$a $ok menta-ije #a r kovanje i o$r6avanje0 9 i#gra$nja o)jekata0 9 transport lj $stva0 sre$stava i 6ivotinja0 9 #a%tita i lije"enje lj $i i 6ivotinja0 9 protiv po6arna #a%tita' 1anas logistika vojs-i ima isti #na"aj i naj"e%2e se pojmovno $e,ini%e kao na ka i vje%tina planiranja i i#vo4enja pokreta i o$r6avanja snaga' Ona o)je$injava sve aspekte vojni( opera-ija i aktivnosti koje se0 najve2em )roj #emalja0 i#vr%avaj kro# slje$e2e pro-ese: o)likovanje i ra#voj0 na)avk 0 skla$i%tenje0 kretanje0 sna)$ijevanje0 $istri) -ij 0 o$r6avanje0 prora" ne i $opremanje materijala0 evak a-ij , nk-iji sna)$i$)jevanja0 nove na)avke ili i#gra$nj opreme0 re4aja i o)jekata0 na)avke i pr 6anje op2i( sl ga personal' Logistika je $inami"ki ,aktor or 6ani( snaga0 )e# nje je svaka strategija samo papirni plan' Ona naj"e%2e klj " je , nk-ije sna)$ijevanja0 o$r6avanja0 transporta0 op2e sl 6)e0 #)rinjavanja i lije"enja lj $stva' Ove , nk-ije se0 smisl vojne logistike0 mog tretirati i kao logisti"ki pro-esi0 a sistemi preko koji( se ovi pro-esi reali# j kao logisti"ki sistemi' Sve , nk-ije vojni( aktivnosti0 koje o) (vata vojna logistika0 nala#e se okvir logisti"kog pro-esa nekom prostor i vremen ' * tom

;7

pro-es postoje o$re4ene #akonitosti0 koje je mog 2e istra6ivati i optimi#irati' Ba taj na"in mog 2e je pomo2 opera-ioni( istra6ivanja optimi#irati i vojn logistik 0 o$nosno sve njene , nk-ije' Savremena logisti"ka teorija oslon-em na na "n $is-iplin raspola6e meto$ologijom po kojoj se na osnov $e,inisani( -iljeva i ograni"enja0 mo6e $o2i $o njene optimalne organi#a-ije' * svim savremenim armijama pose)no se pa6nja posve2 je i#gra$nji e,ikasne logisti"ke organi#a-ije' *savr%avanje logistike )i2e perspektivi smjerena na: 9 o)je$injavanje kro# $alj -entrali#a-ij sistema koman$ovanja i pravljanja materijalnim re#ervama0 9 teritorijali#a-ija logisti"ke organi#a-ije # $istri) -ij prostor 0 9 e,ikasan logisti"ki koman$no9in,orma-ioni sistem o stanj materijalni( i ka$rovski( res rsa0 9 po)olj%ano pre$vi4anje i logisti"k reali#a-ij 0 9 projektovanje logistike #a o$re4eni #a$atak prema anga6ovanim snagama0 9 e$ ka-ij kvalitetni( i po #$ani( logisti"ki( ka$rova0 visokopro,esionalni( spe-ijalista #a i#a#ov ) $ 2eg vremena' Savremeni s stavi vojne logistike tre)aj )iti $ovoljno ,leksi)ilni kako )i #a$ovoljili potre)e vlastiti( snaga i o$re4ene potre)e save#ni"ki( snaga prilikom mog 2i( aran6mana vlastiti( snaga okvir me4 naro$ni( mirovni( snaga i me4 naro$ni( mirovni( opera-ija' Zavr%etak (la$nog rata o#na"io je re$e,iniranje pojma .na-ionalne sig rnosti/0 a time i vojni( #a$ataka #a ve2in $r6ava svijet ' Tako s ve2 ;::<' go$ine vojni i#$a-i na svjetskoj ra#ini o$nos na ;:7:' go$in smanjeni #a <<T0 o$nosno < ;CA? mil' *S1 na 7;; mil' *S1 ! -ijenama i# ;::M'&' *nato" "injeni-i $a se tri "etvrtine smanjenja vojni( i#$ataka o$nosilo na )iv%i SSSR0 tren$ smanjenja vojni( i#$ataka se nastavio tako $a s oni na svjetskoj ra#ini ;::M' go$ine i#nosili ?<C mil *S10 a ;::7' go$ine 8?? mil' *S1' Tako s se svega $eset go$ina vojni i#$a-i na svjetskoj ra#ini smanjili #a vi%e o$ je$ne tre2ine' Vojni i#$a-i ;:7:' go$ine "inili s ?T svjetskog G1P9a0 a ;::7' go$ine "inili s ET svjetskog G1P9a' Prem$a se vojni i#$a-i sve vi%e smanj j 0 $r6ave ra#voj jo% vijek na svaki potro%eni $olar #a #$ravstvo i o)ra#ovanje tro%e AC -enti #a vojne svr(e' Smanjenj vojni( #a$ataka tim $r6avama mora se prist piti vrlo pa6ljivo kako se ne )i gro#ila na-ionalna sig rnost' Pove#anost in$ strije i rata o "em naj)olje svje$o"e legalna i ilegalna svjetska trgovina or 6jem ili po$atak $a je$an nosa" #rakoplova .Eisen(oUer/ stoji vi%e nego svi vojni prora" ni Iraka0 Irana0 Sirije0 Li)ije0 Sjeverne Koreje i K )e0 te po$atak $a samo kopnene or 6ane snage SA1 tra6e i# prora" nski( sre$stava #a <CC?' go$in ;E7 mlr$ *S1 ili <8 mlr$ *S1 vi%e nego pret(o$noj ,iskalnoj go$ini' Samo #a popravak i #amjen tenkova #a rat Irak i A,ganistan tre)a i#$vojiti i#nos o$ ;?0; mlr$ *S1' Za popravak i #amjen vojne opreme <CC7' go$ini pre$vi4a se i#nos o$ ;E mlr$ *S1' Potre)an i#nos #a #amjen i popravak opreme ne2e se )itno mijenjati ni nare$nom petogo$i%njem ra#$o)lj '

;:

"hematski prikaz &unkcije vojne logistike

O1EZ1JE:ENJE TRANSPORTA I SAO1RA8AJA Ova logisti"ka , nk-ija je nastala prvim #a"e-ima vojne logistike' +e4 tim0 savremenoj vojs-i ona je $o)ila $r ge $imen#ije i #na"aj' Po#nato je $a se pre$ vojsk postavlja #a$atak prevo6enja 6ive sile i materijala na velika rastojanja0 po$ ote6anim slovima slije$ )or)eni( $ejstava neprijatelja' To je velikim vojskama ve2 tok $r gog svjetskog rata $ovelo $o $etaljni( opera-ioni( istra6ivanja svi( slova $a )i se transport o)avio %to sig rnije' Pri ovome se ne ra$i samo o po)olj%anj transportni( sre$stava nego o mno%tv takti"ki( pote#a koji s mogli $a sprije"e $ejstvo neprijatelja'

<C

1ana%nje strategijske #amisli veliki( vojski svijeta s tom pogle$ pre$ logistik postavile ogromne #a$atke0 kao %to s : - , n$amentalna i primijenjena istra6ivanja o)lasti transporta i sao)ra2ajaK - planiranje0 ra#voj i proi#vo$nja transportni( sre$stava veliki( mog 2nostiK - optimi#a-ija transportni( sl ga na rati%t K pravljanje kretanjem transportaK - organi#a-ija #ra"nog i pomorskog transportaK - transport 6elje#ni-om0 -estovnim i vo$enim p temK - organi#a-ija sao)ra2aja i njegovo reg lisanje ratnim slovimaK - pra2enje ro)e tran#it K - organi#a-ija kontejnerskog transporta !integralni transport&K - transport te%ke opremeK - organi#a-ija transporta pose)no osjetljive te(nike kao %to s eksplo#ivna sre$stva0 pre-i#na mjerna oprema0 #apaljiva (emijska sre$stva0 m ni-ija0 rakete i n klearna T+SK - o)e#)je4enje ve#e #a vrijeme transporta' 1a )i se o)avili ovako kompleksni #a$a-i0 velikim vojskama postoje pose)ne vojne organi#a-ione -jeline i koman$e na ra#nim nivoima koman$ovanja koje se )ave ovom pro)lematikom' Transportne je$ini-e postoje #a nivo vojske0 korp sa i $ivi#ija' *pravljanje transportnim kretanjima vrlo "esto #a(tijeva p n -entrali#ovan kontrol na najvi%em nivo ' Ovo name2e potre) #a kori%2enjem sig rnog in,orma-ionog sistema0 kao i postojanje -entara #a kontrol kretanja transporta' Ovi -entri moraj $a prate kretanja po#a$ini i na rati%t ' 1a )i se omog 2ilo pra2enje ro)e tran#it 0 logisti"ari tre)a $a #naj loka-ij svoje ro)e $ 6 kanala $ot ra0 kao i mog 2nosti i potre)e primala-a'

STRATEGIJA RAZVOJA LOGISTIKE I INTER0ODALNOG TRANSPORTA Logistika je je$an o$ klj "ni( ,aktora presti6a 9 konk ren-ije0 na tr6i%tima ra#vijeni( #emalja' Bove strategije i tren$ovi logisti-i s smjerene ka stvaranj optimalnog o$nosa logisti"ki( sl ga i logisti"ki( tro%kova # ostvarenje -iljeva: 9 pove2anje nivoa kvaliteta logisti"ke sl ge 3 kra2i rokovi ispor ke 0 ve2a ,rekventnost0 ve2a po #$anost0 ve2i stepen pri)li6avanja k ppogle$ njegovi( #a(tjevaK 9 smanjenje logisti"ki( tro%kova0 prvenstveno #ali(a logisti"kim lan-imaK 9 kon-entra-ij i konsoli$a-ij lan-a sna)$ijevanjaK 9 optimi#a-ij "e%2a korisnika i $avao-a kreiranj kompletne sl geK 9 elimina-ij $ plirani( i nepro,itni( logisti"ki( sistemaK 9 ra#voj i primjena te(nologija skla$ sa #a(tjevima ekologije i )e#)je$nosti' Poslje$i-a postojanja ovi( -iljeva je stvaranje i ra#voj novi( kon-ep-ija i strategija o)lasti logistike' Bove strategije imaj nekoliko klj "ni( o)ilje6ja i integra-ija0 kon-entra-ija0 koopera-ija0 koor$ina-ija i spe-ijali#a-ija' Strategija ra#voja logistike i intermo$alnog transporta mora )iti #asnovana na svjetskim tren$ovima0 realnim $oma2im poten-ijalima i mog 2nostima0 i tom smisl tre)a te6iti integra-iji i klj "ivanj evropski i svjetski sistem' Svjetski trendovi u oblasti logistike Ra#voj logistike i intermo$alnog transporta svijet karakteri% slje$e2i tren$ovi: vo4enje i primjena novi( logisti"ki( strategija0 ,ormiranje i i#gra$nja logisti"ki( -entara i mre6a0 primjena intermo$alnog transporta0 ra#voj logisti"ki( te(nologija0 e$ ka-ija logisti"ki( str "njaka0 osnivanje logisti"ki( $r %tava i $r 6enja'

<;

Logistike strategije Logisti"ke strategije i novi tren$ovi na tr6i%t privre$no ra#vijeni( #emalja $irektno tje" na o)likovanje0 projektovanje0 $i#ajniranje sistema i te(nologija transporta0 skla$i%tenja0 pretovara0 nar "ivanja0 pakovanja i $r' Privre$ni sistem po$ sve ja"im $ejstvom #a(tjeva tr6i%ta pogle$ kvaliteta logisti"ke sl ge i pogle$ logisti"ki( tro%kova po$lije6e promjenama prav- primjene novi( strategija' Primjena novi( strategija po$ra# mijeva promjene i prilago4avanje logisti"ki( sistema pogle$ str kt re sistema0 pro-e$ ra0 #nanja0 sistema vrije$nosti i stvaranja str "najka koji s sposo)ni $a kreiraj i primjenj j nove logisti"ke te(nologije' Bove strategije savremene logistike i %pe$i-ije javljaj se kao o$govor na nove #a(tjeve tr6i%ta0 koje postaje sve #a(tjevnije pogle$ima kvaliteta sl ga i proi#vo$a0 organi#a-ije pro-esa $istri) -ije0 potom okretanja ,irme ili o$re4ene organi#a-ije prema korisnik 0 %to 2e permanentno ve2ati stepen povjerenja i#me4 korisnika i komitenata' Samim tim i savremena %pe$i-ija je morala i#na2i i o$a)rati na"ine kako )i se $o takvog #a$ovoljenja potre)a naje,ikasnijim prist pom $o%lo' Primjenom logisti"ki( prin-ipa0 mena$6menta kvaliteta0 sistema kvaliteta0 kao i ostali( logisti"ki( alata0 %irenjem logisti"ki( #nanja0 ra#vile s se slje$e2e strategije # potre)e o$re4eni( te(nologija okvir %pe$i-ije kao aktivnosti i #nanosti: Strategija proi#vo$nje po nar 4)ini 9999999 Strategija proi#vo$nje #a #ali(e O tso r-ing strategija 9999999 Inso r-ing strategija +AKE or =*V strategija Strategija -entrali#a-ije 999999 Strategija $e-entrali#a-ije Strategija centralizacije i strategija decentralizacije Ka$a se konkretno govori o strategiji -entrali#a-ije0 ka$a s pitanj velika %pe$iterska pre$ #e2a !me4 naro$ni %pe$iteri&0 misli se na "injeni- $a je nji(ovo r kovo$stvo -entrali#ovano je$noj0 o$re4enoj #oni' Zona mo6e )iti $r6ava i# koje poti"e samo pre$ #e2e0 potom mo6e se ,ormirati tamo g$je s tr6i%ni slovi naja$ekvatniji0 koji je$no pr 6aj $o)re slove #a ra#voj kompanije0 a sa $r ge strane tje" na $ost pnost i )r#in sl ge prema korisni-ima' Zna"i0 sa je$nog p nkta0 in,orma-ije i #a(tjevi se $alje %alj svoje po$r 6ni-e %irom svijeta' 1anas je ovakav tren$ naro"ito pris tan %pe$iterskim $r 6enjima0 jer se prema R' Peri%i2 je$no spje%no %pe$itersko $r 6enje tre)a pro)ijati na nova tra6i%ta i osnivati tamo svoje kompanije' Sa $r ge strane ka$a je pitanj strategija $e-entrali#a-ije0 prin-ip ra$a je #asnovan na osnivanj vi%e -entara0 o$nosno pravlja"ki( sistema0 koji # saglasnost vr(ovnog vo$stva ima mog 2nost $a $onosi i provo$i i vr%i o$re4ene logisti"ke sl ge' Po$ $e-entrali#a-ijom se jo% po$ra# mijeva i parti-ipa-ija gra4ana0 o$nosno nji(ovo ti-anje na i#gle$ i kvalitet poje$ini( sl ga0 to jest mog 2nost $a "estv j pra2enj i vrije$novanj ti( sl ga' Zaklj "ak je $a0 ka$a govorimo o $e-entrali#a-iji0 mislimo istovremeno na vi%e pro-esa0 koji #apravo po$ra# mevaj $a se je$nom -entr ne osmi%ljavaj 0 ne reali# j i ne ,inansiraj sve sl ge'

<<

Just in time Strategija Nta"no vrijemeO po$ra# mjeva integrisan prist p proi#vo$nim i logisti"kim pro-esima sa osnovnim prin-ipom -jelok pnog posmatranja toka repro$ k-ionog pro-esa i -iljem $a se prava ro)a pravoj koli"ini i pravom kvalitet na4 na prvom mjest pravo vrijeme' JIT te6i elimina-iji svi( nepotre)ni( pro-esa i sistema0 o$nosno #ali(a sirovina0 pol proi#vo$a i gotovi( proi#vo$a nepotre)nog #a$r6avanja materijala tokovima na)avke0 proi#vo$nje i $istri) -ije0 nepotre)nog $ pliranja i op%te postojanja poje$ini( skla$i%ni( i transportni( sistema it$' JIT strategija je svoj primjen na%la svim in$ strijskim granama0 o$ poljoprivre$e $o ma%inske in$ strije0 a pose)no a tomo)ilskoj in$ striji' Spe-i,i"nost pre(ram)ene in$ strije Fran- ske je takva $a <GE pre$ #e2a ima poten-ijal i potre) #a primjenom JIT' Optimi#a-ijom i elimina-ijom logisti"ki( lana-a po strategiji JIT ostvar je vi%estr ki e,ekt i poten-ijal konk rentnosti: smanjenje #ali(a !EM T 3 ?M T&K skra2enje proi#vo$nog pro-esa ! 7C T 3 :C T&K in$irektno pove2anje pro$ ktivnosti !<C T 3 8C T&K pove2anje kvaliteta proi#vo$a !MC T 9 MM T&K it$' J st in time !JIT 3 ta"no na vrijeme& je ekonomski pojam koji pre$stavlja strategij smanjenja tro%kova proi#vo$nji0 g$je se prora" nom posti6e kra2e vrijeme skla$i%tenja $ijelova0 repromaterijala o$nosno sirovina ili samo i#)jegavanje skla$i%tenja0 te stavljanje isti( najkra2em rok proi#vo$ni pro-es' Tom prilikom $o)ija se na skra2enj vremena i#ra$e poje$ini( $ijelova proi#vo$nje0 sinkroni#iranj pro-esa ra$a0 ,a#a proi#vo$nog pro-esa0 )alansiranj kapa-iteta' Taj pro-es se vo$i pomo2 sistema signala Kan)an pomo2 koji( se proi#vo$nom sistem o$re4 je slje$e2i korak' Kan)an s je$nostavni vi# elni signali kao %to s 0 pris tnost ili o$s tnost nekog $ijela na poli-i' Ako se ispravno primjeni JIT kon-ept $ovo$i $o #na"ajni( po)olj%anja proi#vo$noj organi#a-iji kro# povrat investi-ija0 kvalitet i e,ikasnost' Ov te(nik je prvo koristio For$ +otor 5ompanS' Oni s koristili kon-ept /o$ l ke $o proi#vo$ne (aleH0 pri "em la#ni materijali nis )ili vijek skla$i%teni prije nego se na4 proi#vo$nji !For$ je koristio JIT ka$a je r $a $ola#ila pravo na vrijeme $a se pretvori 6elje#o #a karoserije&' Ovaj kon-ept #a(tjeva e,ikasno i ta"no vo4enje transportnog pro-esa !Freig(t +anagment SSstem&' J st In Time kon-ept je pri(vatila i naprije$ila ToSota +otor 5ompanS0 kao $io ToSota proi#vo$nog sistema' Japanska kompanija nije mogla $a istrpi velike tro%kove #a skla$i%ta gotovi( proi#vo$a i $jelova' Prije ;:MC9i( go$ina to je )io ne$ostatak koji je smanjivao ekonomi"nost -ijelog lota !ekonomski lot 3 )roj je$naki( proi#vo$a koji )i se mogao proi#vesti0 o$ tro%kova lo6eni( neki $r gi proi#vo$ ili sl g &' Be6eljeni re# ltat je )io sla) povrat investi-ija ,a)rik ' ToSotin mena$6ment je $o%ao $o #aklj "ka $a kompanija mo6e )iti ,leksi)ilnija0 sni6avanjem k pni( tro%kova alata i $ 6ine lota #a o$govaraj 2i skla$i%ni prostor' J st in time !JIT& sistem je$an je o$ sistema #a po)olj%anje kvaliteta koji $aje i#vrsne re# ltate pravljanj #ali(ama' Kompanije )i tre)ale te6iti njegovoj primjeni #)og mog 2nosti po)olj%anja poslovanja i #)og op%teg rasta svjesnosti lj $i o ra#ini kvaliteta proi#vo$nje kompaniji te novi( isk stava koja s se stekla primjenom JIT sistema' Krajnji -ilj JIT sistema je klanjanje #ali(a i# skla$i%ta te me4 skla$i%tenje sirovina i pol proi#vo$a proi#vo$nji' To je sistem pravljanja kvalitetom koji #a(tijeva visok kvalitet proi#vo$nog sistema0 re$a nekoliko neispravni( proi#vo$a po seriji i potp n kontrol kvalitete s otkrivanjem svi( neispravni( proi#vo$a' Takav proi#vo$ni sistem omog 2ava i#ra$ $etaljni( planova proi#vo$nje koji ki$aj sva nepotre)na "ekanja i me4 skla$i%tenja0 jer se te opera-ije o)avljaj pravo na vrijeme0 o$ "ega i $ola#i na#iv ovog sistema' J st in time proi#vo$nja je proi#vo$na ,ilo#o,ija koja elimini%e g )itke ve#ane #a vrijeme poslova i skla$i%ne prostore' Osnova ove proi#vo$nje je $a kompanija proi#vo$i samo ono %to je potre)no0 ka$a je potre)no i koli"inama koje s potre)ne' Kompanija proi#vo$i samo ono %to potro%a" tra6i prema pravovremenom nalog 0 a ne prema pre$vi4anjima ' JIT )i se mogao $e,inisati i kao proi#vo$nja potre)ni( je$ini-a tra6enog kvaliteta tra6enim koli"inama #a nji( povoljnom moment ' To #na"i $a kompanija pravlja svojim vlastitim i#vorima i ra#mje%ta i( prema potre)ama o$re4enom perio$ ' Ba"elo JIT 9a pre$stavlja je$an o$ temelja po#natoga ToSota sistema' Prema S(igeo S(ingo 0 to je s stav "iji je glavni #a$atak eliminiranje svega nepotre)nog' 1a )i JIT meto$a )ila spije%na moraj )iti isp njeni mnogo)rojni #a(tjevi:

<E

;' <' E' A'

kvaliteta $ijelova mora )iti visokaK )e# ili sa minimalnim #ali(amaK mora postojati po #$ana pove#anost i "vrsta koopera-ija s $o)avlja"imaK i$ealno )i )ilo ka$ )i $o)avlja"i )ili lo-irani )li#ini kompanije0 # $ost pan po #$an transportK M' veli"ina proi#vo$nje ovisi o potra6njiK 8' tra6i se timski ra$0 a #aposleni-i s o$govorni #a o$r6avanje svoje opreme0 %e,ovi !manageri& s treneri i mentori koji po%t j svoje #aposlenike i aktivno s $jel j pro-es proi#vo$njeK ?' #a$ovoljstvo k pa-a' Pomo2 JIT s stava koriste se materijali0 $ijelovi i sklopovi samo potre)noj koli"ini s najmanjim mog 2im vremenom protoka' Tako4er se nastoji eliminirati potre)a $vostr ke kontrole kvalitete i to ko$ proi#vo4a"a i prilikom eliminiranja po%iljki ko$ k p-a' Takav proi#vo$ni pro-es po$ra# mjeva $a svaki #aposlenik mora provjeriti posao koji je o)avljen korak ispre$0 jer to je je$no pre$ vjet $a svoj posao o)avi $o)ro' P) dnosti i +)o/' $i u i$+' $ nta&iji JIT5a Pre$nosti koje JIT kon-ept o)e#)je4 je kompanijama s mnogostr ke i ra#li"ite' Beke o$ nji( s : skara2 je vrijeme skla$i%tenja ro)e 9 kompanije se ovom sl "aj mog ,ok sirati na $r ge pro-ese koji mog proiste2iK po)olj%ava protok ro)e Gkro#Gi# skla$i%ta 9 posleni-i 2e mo2i )r6e $a pro-esiraj ro) K vi%e$is-iplinarni posleni-i 2e )iti e,ikasniji 9 kompanija 2e mo2i $a koristi ra$nike sit a-iji ka$ s potre)ni0 ka$a se javlja ne$ostatak ra$nika0 a pove2ava se potra6nja #a poje$inim proi#vo$imaK kon#istentan raspore$ ra$a i ra$ni( sati 9 ako ne postoji potre)a #a proi#vo$om o$re4enom perio$ 0 ra$ni-i se ,ok siraj na $r ge poslove0 to " va kompaniji nova-0 jer ne mora $a pla2a ra$nike #a nei#vr%eni ra$K skla4enost o$nosa sa $o)avlja"ima 9 imati provjerene o$nose sa $o)avlja"ima je veoma va6no #a kompanij 0 jer je potre)no $a .ro)a ) $e t ka$ je neop(o$noWK ispor ke koje se vr%e ta"no na vrijeme $r6e visok pro$ ktivnost ko$ ra$nika 9 ra$ni-i 2e se anga6ovati $a ostvare -iljeve kompanijeK ve2i kvalitet proi#vo$a i manji proi#vo$ni tro%koviK planiranje i projektovanje prema nar $6)iK e,ikasna proi#vo$nja malim serijamaK elimina-ija svi( o)lika g )itakaK nepreki$na proi#vo$nja !vrijeme proi#vo$nje X vrijeme "ekanja Y vrijeme i#ra$e Y vrijeme transporta&K elimina-ija sl "ajni( momenata !velike #ali(e0 g )it-i ve#ani #a nji(ovo o$r6avanje0 neiskori%tena ra$na snaga0 g )it-i neiskori%teni( kapa-iteta&K o$r6avanje $ goro"ne i jasne strate%ke politikeK smanjenje pripreme #a po"etak proi#vo$nje $o MCTK smanjenje proi#vo$nog prostora $o 8CTK smanjenje svi( vrsta #ali(a $o 7CT' Sig rno je $a JIT kon-ept po)olj%ava poslovne per,ormanse i e,ikasnost' Ovakvi #aklj "-i ne #na"e $a svaka ,irma koja implementira JITostvar je po)olj%anja svim o)lastima' 1a )i se )olje ra# mjele pre$nosti JIT9a slje$e2oj ta)eli $ato je pore4enje i#me4 tra$i-ionalnog sistema i sistema #asnovanog na JIT9 ' O)last ;' 1 6ina proi#vo$nog lota JIT Tra$i-ionalni mo$el Ra$e se male je$ini-e0 %to Ra$e se velike je$ini-e sa velikim skra2 je pripremno vrijeme pripremnim vremenom

<A

<' Pro-esni $i#ajn E' Ro)ne liste A' 1o)avljan"i M' *posleni-i 8' O$l "ivanje ?' Kvalitet

Koristi se konkretan in6enjering

Pro-es je $i#ajniran0 po%to je $i#ajniran proi#vo$ Veliki o)rt sa minimalnom +ali o)rt sa velikom ro)nom ro)nom listom listom O$re4en )roj0 ali s pomagani0 1o)avlja"i se $r6e na $istan-i in,ormisani i #atvoreni kr g + lti$is-iplinarni0 ,leksi)ilni i Spe-ijalisti #a o$re4ene $is-ipline spremni #a timski ra$ O$ svi( ra$nika se tra6i )r# 5entrali#ovano na pravlja"kom o$govor nivo O$govornost svij O$govornost kontrolora kvaliteta

Pore'enje izme'u tradicionalnog sistema i sistema zasnovanog na ()*$u Pore$ nave$eni( pre$nosti postoje i pro)lemi koji se javljaj implementa-iji JIT9a0 je$an o$ va6niji( pro)lema ve#ani( #a JIT je to %to se ispor "io- i me4 potro%a" ostavljaj otvorenom $ar 0 tj' ako ispor ke $ola#e o$re4enim perio$ima0 kompanije s po$lo6ne preki$ takvog protoka' I# tog ra#loga neke kompanije koriste i vi%e $o)avlja"a #a isti proi#vo$' T postoje skriveni tro%kovi koji klj " j sin$ikalne ak-ije0 pro)leme sa ,leksi)ilnim sistemom proi#vo$nje0 pote%ko2e sa ispor kom ro)e po sistem JIT9a0 kao i pove2ani tro%kovi $o)ave' Ako kompanije 6eli $a primijeni JIT kon-ept to ne #na"i $a sve mora )iti "injeno )r#o' Za kompanij je najva6nije $a ima $o)ro organi#ovan ra#mje%taj proi#vo$nje' Tako4e0 mena$6ment i posleni-i moraj imati na m $a ovaj kon-ept poma6e kompaniji $a rije%i mnoge pro)leme logisti-i' Implementa-ija i ra#voj JIT kon-epta $ gotrajan i sk p pro-es0 ali ako se kompanija mo6e nositi sa tim te%ko2ama0 $osti2i 2e visok nivo ra$ni( tokova' JIT kon-ept je samo je$an $io lan-a vrije$nosti koji $oprinosi #a$ovoljstv potro%a"a' To #na"i $a JIT ne mo6e rije%iti postoje2e pro)leme $r gim pro-esima' Sve pre$ #e2 tre)a )iti #$ravo0 o$ (ijerar(ije poslenika $o pro-esa tok ra$a' *skla4enost je je$na o$ stvari koja mo6e po)olj%ati re# ltate poslovanja' Prema tome0 JIT kon-ept je samo je$na0 ali veoma va6na karika -ijelog lan-a' Promjen ka )oljem ko$ ,irmi tre)a $a osig raj #aposleni-i i mena$6ment' Zato je osnovna -rta JIT9a motiva-ija i klj "ivanje svi( #aposleni( ostvarivanj -iljeva kompanije' JIT #a(tijeva timski ra$ klj " j 2i i najni6e nivoe' *spje%na implementa-ija ovog kon-epta0 vo$e2i ra" na o svim potre)nim aktivnostima $ovo$i $o pove2anja pro$ ktivnosti0 pove2anja kvaliteta proi#vo$a0 )olje poslovne per,ormanse0 #a$ovoljstvo k pa-a # #na"ajno smanjenje tro%kova' Outsourcing i Insourcing Kon-ept po$ra# mjeva ra%"lanjivanje pro,itni( i nepro,itni( sistema i pro-esa sa -iljem $a se i#mjeste nepro,itni sistemi !"est sl "aj #a logisti"ke sisteme 3 transport0 skla$i%tenje it$'& o$ pro,itni( sistema !in$ strijske proi#vo$nje 3 osnovni( $jelatnosti&' O tso r-ing $aje prioritet strate%kom ra#voj i ,inansiranj po$sistema osnovne $jelatnosti pre$ #e2 ' I#mje%tanjem nepro,itni( sistema ekonomskom0 ,inansijskom i prostornom smisl $ola#i $o nji(ovog klj "ivanja i trans,orma-ije pro,itni logisti"ki sistem' Bosio-i logisti"ki( sl ga i$ prav- ,ormiranja kompletne logisti"ke sl ge i spe-ijali#a-ije #a o$re4ene klase logisti"ki( #a(tjeva' Kao osnovne aktivnosti vo4ene ovim strategijama mog se i#$vojiti: Kompanije se ,ok siraj na osnovn $ijelatnost Logisti"ke #a$atke prep %taj pro,esionalnim provaj$erima Korisni-i #a(tijevaj kompletn logisti"k sl g !sve na je$nom mijest 0 o$nosno ko$ je$nog provaj$era&

<M

Strategija proizvodnje po narudbini i strategija proizvodnje za zalihe Osnovne aktivnosti s ,ok sirane na: V "eni tokovi mijesto g rani( tokova ro)e Ba)avka proi#vo$a prema #a(tjevima tr6i%ta Finali#a-ija proi#vo$a seli se i# klasi"ni( ,a)rika

logisti"ke sisteme !logisti"ke -entre&

Ove strategije se o$re4enom kontekst oslanjaj na strate%ki nivo partnerstva i#me4 pr 6ao-a i korisnika %pe$itersko9logisti"ki( sl ga' Sami logisti"ki -entri s tako kon-ipirani $a se)i integriraj ro)ne0 transportne i in,orma-ione tokove0 o)e#)je4eni p nom te(ni"ko9te(nolo%kom po$r%kom0 pretovarnom me(ani#a-ijom kao i po$sistemima #a $ora$ i ,inali#a-ij proi#vo$a i pol proi#vo$a koji se kon-entri% o$re4enim -entrima' Logisti"ki -entar !Logisti"ko9$istri) tivni -entar& prin-ip pre$stavlja -entralni element i#gra$nji i ra#voj ko(erentne transportne logisti"ke in,rastr kt re' Oni s pove#ani osnovnim transportnim kori$orima i prav-ima' Je$an logisti"ki -entar po$ra# mijeva je$instven te(nolo%k 0 prostorn 0 ekonomsk 0 organi#a-ion -jelin koja o)e#)je4 je ra#li"ite nosio-e i korisnike logisti"ki( sl ga' Sa $r ge strane0 gle$av%i0 postoje i $ijelom integrisani elementi JIT kon-epta0 koji omog 2 je $a se prava ro)a0 pravog kvaliteta0 pravo vrijeme na4e na pravom mjest ' Ro)a se ne2e trajno kon-entrisati o$re4enim skla$i%nim maga-inima0 g$je joj vremenom mo6e $o2i $o opa$anja tr6i%ne vrije$nosti0 g$je s pris tni tro%kovi skla$i%tenja i o$r6avanja0 a sa $r ge strane pris tna je pojava nepotre)ne kon-entra-ije0 o$nosno gomilanja ro)e !proi#vo$a&' Logistiki provajderi Kao spe-ijali#ovani nosio-i logisti"ki( sl ga #a #imaj sve ve2e "e%2e na logisti"kom tr6i%t ' Tako na primjer0 Sjevernoj Ameri-i !SA10 Kana$a& ?7 T kompanija koristi sl ge logisti"ki( provaj$era0 Zapa$noj Evropi !Evropskoj *niji& ?: T0 a A#ijsko Pa-i,i"koj #oni oko M7 T kompanija' * Evropskoj *niji <CCE' go$ini 8M T logisti"ki( pro-esa preneseno je na provaj$ere logisti"ki( sl ga0 $ok je taj pro-enat Ameri-i i A#iji #na"ajno manji i i#nosi oko MC T' * nare$ni( pet go$ina o"ek je se #na"ajan porast' Istra6ivanja s poka#ala $a s korisni-i glavnom #a$ovoljni sl gama logisti"ki( provaj$era0 :CT korisnika se i#jasnilo kao Nveoma #a$ovoljanO ili N#a$ovoljanO' +e4 tim0 korisni-i o"ek j $a se pon $a logisti"ki( sl ga0 po)olj%a kro# integrisanje ra#li"iti( "esnika sistem pr 6anja kompletne logisti"ke sl ge' Tako se0 navo$i pet o)lasti na koje provaj$eri pose)no tre)aj ,ok sirati pa6nj : moraj imati pon $ osnovni( sl ga !transport0 skla$i%tenje0 pakovanje0 it$'& potre)no je $a te6e kompletnoj logisti"koj sl #i0 $a ) $ orjentisani na o$re4ene privre$ne grane i o)lasti0 $a imaj geogra,sk pokrivenost i spostavljanje poslovne in,rastr kt re' Isto tako0 potre)no je $a raspola6 savremenim logisti"kim te(nologijama0 koje se vrlo lako mog integrisati korisnikov privre$ni i poslovni sistem' Korisni-i o"ek j stalno napre4enje logisti"ki( sl ga0 te se mijenja o$nos prema logisti"kim provaj$erima koji s po"etk posmatrani kao Nprovaj$eri res rsaO i Nmena$6eri res rsaO0 $a )i $anas vi%e o$ polovine korisnika provaj$ere posmatralo kao Nlogisti"ke strategijeO !N$istri) tivne strategijeO0 Ntransportne strategijeO&' Ovakva orijenta-ija na korisnike i na poten-ijalno #a$ovoljenje nji(ovi( 6elja0 #a(tjeva i potre)a pre$stavlja primjene novog kon-epta logisti"kog poslovanja' !#oje su to karakteristike pediterskih kompanija u ovom prijelazu+& 1anas %pe$i-ije pre$stavalj savremene logisti"ke provaj$ere !EPL0 APL provaj$eri& koji s sposo)ni $a pon $e i pr 6e kompletn logisti"k sl g ' Ra#vija se sve "vr%2e logisti"ko partnerstvo i#me4 %pe$i-ije i korisnika logisti"ki( sl ga' Tren$ je $a %pe$iterske kompanije kao spe-ijali#ovani nosio-i logisti"ki( sl ga0 pre #imaj sve vi%e logisti"ki( aktivnosti o$ korisika !o tso r-ing partnerstvo&'

<8

Ba koji je na"in tekao ra#voj samog logisti"kog provaje$era0 mo6e se konstatovati $a je on trajao kro# nekoliko ,a#a' Sam ra#voj je se)i prepo#nao vi%e tipova kon-epta logisti"kog provaj$era g$je mo6emo ra#likovati: ;PL0 <PL0 EPL0 APL' ;PL 9 WLogistika k 2iW korisnika0 sistem #a sopstvene potre)e # minimalno anga6ovanje $r gi(' <PL 9 O$re4ene logisti"ke sl ge transporta0 otpreme0 skla$i%tenja0 povjerene spe-ijali#ovanim nosio-ima' =PL 9 EPL provaj$er kao O tso r-ing partner pre #ima najve2i $io logisti"ki( #a$ataka korisnika' >PL 9 APL provaj$eri po$ra# mijevaj integrisano pravljanje i reali#a-ij kompletne logisti"e sl ge'

Rijerar(ijski ra#voj !Top91oUn& je mog 2e vi$jeti na slje$e2em gra,ik :

,azvoj savremenih logisikih provajdera Logistiko partnerstvo Po$ra# mijeva poslovn sara$nj logisti"ki( sistema i korisnika' *mjesto starog prist pa g$je s korisnik i nosila- prin-ip imali s protstavljene -iljeve !N$vije strane s ko) O&0 sve vi%e se koriste nove ,orme sara$nje i partnerstva' Prvo s to )ili ni6i o)li-i partnerstva koji po$ra# mijevaj poslovne o$nose #asnovane na govorima o poslovnoj sara$nji !#a i#vr%enje o$re4eni( logisti"ki( #a$ataka i aktivnosti&0 g$je s partneri prvenstveno sre$sre4eni na posti#anj sopstveni( -iljeva' Vi%i stepen partnerstva po$ra# mijeva poslovn sara$nj koj karakteri% #aje$ni"ki interesi partnera i ostvarenje #aje$ni"ki( -iljeva poslovanja' Istra6ivanja logisti"kog partnerstva ;77 organi#a-ija i# ra#li"iti( in$ strijski( sektora0 sa ra#li"itim go$i%njim o)rtom kapitala i# mnogi( evropski( #emalja0 poka#ala s $a je glavni -ilj proi#vo$ni( organi#a-ija0 pri sklapanj logisti"kog partnerstva0 $a se o)e#)ije$i: ispor ka prave ro)e0 o$govaraj 2em stanj 0 pravo vrijeme i na pravom mjest K smanjenje vremena i#vr%enja logisti"ki( opera-ijaK pove2anje ,leksi)ilnosti logisti"kog sistemaK it$' Logisti"ko partnerstvo se o$vija na tri nivoa: operativnom0 takti"kom i strate%kom' Ba operativnom nivo partnerstvo o)i"no o) (vata transport0 $istri) -ij i skla$i%tenje' Bave$ena istra6ivanja poka# j $a je 7MT korisnika st pilo reali#a-ij me4 naro$nog transporta logisti"kim kompanijama0 a vi%e o$ MCT je st pilo i#vr%enje skla$i%tenja i $istri) -ije' Zatim slije$e pro-esi pakovanja0 nar "ivanja0 logistike povratni( materijala i sl' Ba takti"kom nivo <CT 9 <MT korisnika je st pilo

<?

i#vr%enje logisti"ki( poslova !npr' i#)or vi$a transporta0 pravljanje #ali(ama0 i#)or loka-ije skla$i%ta0 ,inansijske transak-ije ve#i sa ro)om i $r'&' * ) $ 2nosti )ilo je pre$vi4eno $a ovaj pro-enat i#nosi ACT $o MCT' Ba strate%kom nivo je pris tan #natno manji o)im logisti"kog partnerstva0 koje se glavnom o$nose na No$lo6en ,inali#a-ij proi#vo$njeO0 kro# o$laganje vremena i mjesta proi#vo$nje0 o$nosno pakovanja proi#vo$a %to )li6e vremen k povine i potro%nje proi#vo$a' * <CCC' go$ini ve2ina korisnika Evropi imala je partnerstvo organi#ovano na nivo svoje #emlje i na nivo regiona' Velike promjene se $e%avaj na polj pokrivenosti tr6i%ta partnerstvom0 s ten$en-ijom $a se $r6avna i regionalna pokrivenost #amijeni Pan9evropskim i glo)alnim pokrivanjem' Bajva6niji ,aktori spje(a logisti"kog partnerstva s : pove2anje kvaliteta sl ga i pro$ ktivnosti0 po$r%ka i posve2enost vr(ovnog mena$6menta novoj poslovnoj strategiji0 tro%kovi poslovanja i o$govornosti #a i#vr%enje poje$ini( aktivnosti0 kao i smjerni-e #a i#vr%enje govoreni( o)ave#a0 #aje$ni"ki tvr4ene per,ormanse poslovanja0 o$nosno ra$nog "inka'

Make or bu Strategija o$l "ivanja Npraviti ili k pitiO #asniva se na sa)iranj $inami"ki( i "esto sto(asti"ki( #a(tjeva !pakovanja0 kr pnjavanja0 transporta& vremen i prostor logisti"kim lan-ima sa -iljem $a se pove2a kvalitet logisti"ke sl ge i minimi#iraj tro%kovi i nepro,itna laganja kapitala' * se)i jasno $e,inira $va pojma ka$a je pitanj vr%enje o$re4eni( logisti"ki( aktivnosti0 o$nosno pr 6anje sl ga vo4eni( na )a#i logisti"ki( prin-ipa' -apraviti engl. /ake!0 po$ra# mijeva se)i ni# jasno o$re4eni( aktivnosti kao %to s :

Raz#oj i iz()adnja so+st# ni. 'o(isti*"i. +odsist $a? vo#ni parkovi0 skla$i%ni kapa-itet pretovara me(ani#a-ija P)oiz#odnja 'o(isti*"i. us'u(a za so+st# n +ot) / Ra#voj sopstveni( logisti"ki( sistema0 integrira n tar se)e sv on in,rastr kt ra kao i transportna sre$stva0 o$re4ene skla$i%ne kapa-itete koji 2e se $irektno koristiti #a potre)e o$re4ene kompanije' +e4 tim0 ovakvi po$ (vati s "esto ri#i"ni0 koliko se na primjer ra$i o pre$ #e2 koje nema jasn i sta)iln st $ij tr6i%ta0 $e,inisan potra6nj #a nji(ovim sl gama0 $o)re o$nose i "vrsta partnerstva sa komitentima0 i# ra#loga %to se ovim sl "ajevima i#gra$nje javljaj veliki ,iksni tro%kovi0 koji 2e eg#istirati )e# o)#ira na nji(ov potre) 0 ma$a se ra-ionalno mog kompen#ovati sa pri(o$ima spje%nim poslovanjem' Ka$a je pitanj kupovina% posudba engl. 0u1!0 ,irma je glavnom vo4ena slje$e2im kon-eptima: 5 Kori%2enje Wt 4i(W logisti"ki( res rsa 9 K povina logisti"ki( sl ga o$ pro,esionalni( nosio-a !logisti"ki( provaj$era&

Logistiki kontroling Pre$stavlja integrisan po$r%k sistem in,ormisanja0 planiranja0 pravljanja i kontrole logisti"ki( pro-esa in$ striji0 trgovini0 logisti"kim pre$ #e2ima0 -itS logisti-i0 lan-ima sna)$ijevanja0 logisti"kim -entrima0 m ltimo$alnom transport i $r' Klj "ni elementi ovog kon-epta s mo$eli #a tvr4ivanje i pra2enje kvaliteta logisti"ke sl ge0 logisti"ki( tro%kova i $r gi( per,ormansi po svim pro-esima0 aktivnostima nosio-ima0 mjestima i #ro-ima nastanka logisti"kom lan- ' *vo4enjem kon-epta logisti"kog kontrolinga privre$ ra#vijeni( #emalja Evrope0 SA19a i Japana0 ostvareni s #na"ajni e,ekti' Pre$ #e2a koja s sistemski vela kontroling ostvarila s prosje"ne %te$e o$ ;MT $o ECT logisti"kim tro%kovima i iskori%tenj logisti"ki( res rsa'

<7

!it logistika Begativne poslje$i-e sao)ra2aja gra$ovima sve "e%2e $ovo$e $o sit a-ija $a se svjetske metropole poje$inim $anima progla%avaj NZa)ranjenim gra$ovimaO #a sao)ra2aj i transport' Poten-ijal ra-ionali#a-ije ro)nog $r mskog teretnog transporta gra$ovima je i# #etno veliki na %ta ka# je nekoliko slije$e2i( po$ataka: ako se #a AT smanji $r mski teretni transport gra$ 0 poslje$i-e na stvaranje ) ke s iste kao $a se prevo# p tni"kim a tomo)ilima smanjio #a MCT0 "e%2e $ rmskog transporta na reali#a-iji prevo#a ro)e $o MC km je 7ET o$ k pnog $r mskog transporta0 o$ toga se gra$ovima sa MT )roja pokretanja prevo#i 7MT k pne koli"ine ro)e0 a ostali( :MT pokretanja prevo#i samo ;MT k pne koli"ine ro)e' Ova $ispropor-ija je poslje$i-a nea$ekvatnog prist pa optimi#a-iji logisti"ki( #a(tjeva gra$ovima' Strategije0 kon-ep-ije i rje%enja -itS logistike Evropi i svijet postaj toliko #na"ajne i akt elne0 $a s stotine pilot projekata reali#a-iji0 a ,inansirani s o$ na$le6ni( ministarstava i privre$ni( komora' Kon-ep-ija i rje%enja -itS logistike s ra#li"ita i kre2 se prav- kon-entra-ije ro)ni( i in,orma-ioni( tokova0 i#gra$nje -itS logisti"ki( -entara0 primjene te(nologija inteligentni( transportni( sistema0 stvaranja spe-ijali#ovani( organi#a-ija koja se )ave -itS vo#ila na elektro pogon i sve to , nk-iji kvalitetne ispor ke0 ekonomije0 )e#)je$nosti i %to je najva6nije , nk-iji o" vanja 6ivotne sre$ine' Suppl chain menagement " upravljanje *pravljanje lan-ima sna)$ijevanja se mo6e $e,inisati kao sin(roni#a-ija toka materijala i in,orma-ija lan- sna)$ijevanja sa #a(tjevima k p-a0 # o)e#)je4enje povoljnog o$nosa i#me4 tro%kova i nivoa opsl ge korisnika' Pre$stavlja na$gra$nj klasi"nim logisti"kim strategijama motivisan pove2anim #na"enjem k pa-a0 glo)ali#a-ijom $emogra,ski(0 ekonomski( i $r gi( karakteristika0 o%trijom konk ren-ijom0 pro-vatom in,ormati"ki( te(nologija i $r' E,ekti ovog o)lika pravljanja ogle$aj se smanjenj tro%kova i e,ikasnijem pravljanj kapitalom0 e,ikasnijem pravljanj ro)nim tokovima0 pove2anj e,ikasnosti o$nosima i#me4 "esnika lan- sna)$ijevanja i pove2anj potre)ne vrije$nosti proi#vo$a #a krajnjeg k p-a' *pravljanje lan-ima sna)$ijevanja #a in$r stijske i trgova"ke organi#a-ije #na"i raspolaganje ve2im stepenom konk rentnosti na tr6i%t ' LOGISTIKI CENTRI I 0RE%E Za spje%n reali#a-ij kompleksni( logisti"ki( pro-esa transporta0 skla$i%tenja0 pretovara0 pakovanja i $istri) -ije proi#vo$a neop(o$no je mnogo vi%e o$ o)i"ajenog posmatranja transportne mre6e' 1eve$esete go$ine karakteri%e ,ormiranje integrisani( logisti"ki( mre6a okvir koji( se istovremeno mog na2i ra#li"ita proi#vo$na0 trgova"ka0 sl 6na0 transportna i %pe$iterska pre$ #e2a0 ro)ni terminali0 ro)no transportni -entri0 )er#e transporta 0$istri) tivni sitemi it$' Bave$eni logisti"ki i privre$ni entiteti imaj svoje #a(tjeve0 interese0 -iljeve i strategije i istovremeno se pojavlj j vi%e ra#li"iti( mre6a' Po pravil s prostorno $islo-irani ra#li"itim regionima0 $r6avama i kontinentima i imaj sopstven te(nologij 0 te(nik 0 in,ormatik 0 organi#a-ij 0 sistem planiranja i pravljanja' Beop(o$no je0 kro# ra#li"ite ,orme logisti"ki( i $istri) tivni( mre6a e,ikasno pove#ati sve "esnike logisti"kom lan- ' 5entalni element i#gra$nji i ra#voj ko(erentne transportne i logisti"ke in,rastr kt re je kon-ept mre6e logisti"ki( 3 transportni( -entara0 pove#ani( sa osnovnim transportnim kori$orima i prav-ima' Logisti"ki -entar po$ra# mijeva je$instven te(nolo%k 0 prostorn 0 organi#a-ion i ekonomsk -jelin koja o)je$inj je ra#li"ite nosio-e i korisnike logisti"ki( sl ga' To s mjesta kon-entra-ije ro)ni(0 transportni( i in,orma-ioni( tokova0 koja o)e#)je4 j ra-ionaln po$jel ra$a0 prostorn i vremensk ispomo20 visok nivo te(nologije' Postoji "itav ni# ra#li"iti( mo$ela logisti"ki( -entara0 ali svi oni imaj #aje$ni"ke karakteristike0 kao %to s : m ltimo$alnost0 otvorenost0 m lti, nk-ionalnost0 kompletna logisti"ka sl ga0 kompleksna str kt ra0 ra$ mre6i0 kopera-ija0 in,ormisanost0 visok nivo te(nologije'

<:

Tren$ ra#voja ro)no transportni( -entara i$e prav- nji(ovog str kt iranja 9 Ro)no transportni -entri me4 naro$nog karaktera 9 Ro)no transportni -entri regionalnog i na-ionalnog karaktera i 9 Ro)no transportni -entri lokalnog karaktera'

tri gr pe i to:

* tom smisl postoji evropska mre6a ro)no transportni( -entara0 na-ionalne mre6e ro)no transportni( -entara i -entri , n-kiji opsl 6ivanja veliki( gra$ova' =e# o)#ira na poje$ina"ni #na"aj i str kt r , nk-ija o$nos na ro)ne tokove svi ovi -entri $io s glo)alne mre6e logisti"ki( -entara' Ra#voj intermo$alnog transporta Evropi0 o$vija se okvir intermo$alni( logisti"ki( mre6a0 koje pokrivaj sve "lani-e Evropske *nije' +re6 tren tno "ine :A intermo$alna kori$ora i E:7 terminala !<E; kopneni0 E; kopneno9rije"ni i ;E8 pomorski( intermo$alni( terminala&' O)im i kvalitet sl ga Intermo$alnog transporta varira o$ regiona $o regiona0 o$ #emlje $o #emlje0 o$ kori$ora $o kori$ora0 i o$ terminala $o terminala' Logistike tehnologije Ra#voj te(nologija o)lasti logistike o$nosi se na: logisti"ke je$ini-e0 transportna sre$stva0 pretovarno skla$i%ne sisteme i terminale' * $omen logisti"ki( je$ini-a pris tna je ten$en-ija ka potp noj te(ni"koj kompati)ilnosti kojom se olak%ava samo ,ormiranje #)irne je$ini-e i otpornosti na njeno rast ranje )e# primjene konven-ionalni( meto$a !ve#ivanja0 ,olije i $r'&' * Evropi s #a$nje $e-enije i# #etno ra#vijeni sistemi #asnovani na primjeni mali( plasti"ni( kontejnera i#ve$eni( na )a#i mo$ la ACC Z 8CC mm' Poje$ine ,irme !pose)no i# a toin$ strije& koriste i po vi%e miliona ovi( je$ini-a ralai#a-iji aktivnosti okvir logisti"ki( mre6a' Ko$ nas ovi sistemi ne $a nis ve$eni0 ve2 nis $ovoljno po#nati ni 6e str "nim kr govima koji se )ave ovom pro)lematikom' Ra#voj transportni( sre$stava je po$ i# #etnim tj-ajem me4 naro$ni( normi koje poo%travaj #a(tjeve i# o)lasti po #$anosti elemenata sistema0 )e#)je$nosti0 ekolo%ke #a%tite0 ekonomi"nosti i $r' Pore$ toga0 savremena vo#ila se sve vi%e prilago4avaj promjenama karakteristika tereta0 prije svega pove2anjem vol mena tovarnog prostora' *gra$njom savremeni( elektronski( elemenata !)or$ kompj tera0 pro-esora0 sen#ora i $r'& omog 2ava se On9line reg la-ija reali#a-ije logisti"ki( #a$ataka' Ko$ pretovarno9skla$i%ni( sistema stalno je pris tan tren$ ra#voja te(nologija koje o)e#)je4 j ,ormiranja logisti"ki( po$sistema veliki( g stina ! # maksimalno kori%tenje prostora0 prije svega visine&0 sa )r#om reali#a-ijom #a$ataka # malo anga6ovanje sao)ra2ajni-a i elimina-ij "e%2a man elnog ra$a' * savremenim rje%enjima i# ove o)lasti se $anas sre2 npr' skla$i%ni sistemi sa velikim visinama slaganja kontejnera ! t#v' silosima& sa potp no a tomati#ovanim skla$i%no pretovarnim pro-esima' Ra#voj ovim o)lastima0 $anas je nera#$vojiv o$ a$ekvatnog ra#voja in,orma-ioni( te(nologija' Rje%enja i# o)lasti in,orma-ioni( te(nologija s $anas sve vi%e inkorporirana logisti"kim aktivnostima i to o$ prenosa i o)ra$e in,orma-ija pa sve $o primjene inteligentni( sistema pri reali#a-iji poje$ini( pro-esa'

Intermodalni transport Ra#voj intermo$alnog transporta Evropi0 o$vija se okvir intermo$alni( logisti"ki( mre6a0 koje pokrivaj sve "lani-e Evropske *nije' +re6 tren tno "ine :A intermo$alna kori$ora i E:7 terminala !<E; kopneni0 E; kopneno9rije"ni i ;E8 pomorski( intermo$alni( terminala&' O)im i kvalitet sl ga intermo$alnog transporta varira o$ regiona $o regiona0 o$ #emlje $o #emlje0 o$ korio$ara $o kori$ora i o$ terminala $o terminala' Tren tno se ne$jeljno ostvari ;7<; kontejnerska ve#a mre6i0 pri "em samo AC terminala "ini preko 7CT k pnog o)ima intermo$ainog transporta' Isto tako0 postoji vrlo velika kon-etra-ija tokova na manjem )roj kori$ora' Bajva6niji kori$ori o)a sjmera s : Bjema"ka9 A strija !oko ACC vo#ova ne$jeljno&0 Bjema"ka9Italija !ECC vo#ova ne$jeljno& i [panija9Fran- ska !;AC vo#ova ne$jeljno&' Ba $eset najve2i( kori$ora o$vijaj se tri "etvrtine k pnog o)ima intermo$alnog transporta' Smatra se MCC km minimalno rastojanje na kom je oprav$ano vo$iti linije intermo$alnog transporta' Baravno0 i# #etak "ine transalpske ve#e koje s #natno kra2e i #na"ajno

EC

"estv j intermo$alnim ro)nim tokovima0 kao i kontejnerski tokov gravita-ionim #onama terminala' Po pitanj intermo$alne ko(e#ije i prist pnosti evropsko tr6i%te intermo$alnog transporta "ine tri karakteristi"na segmenta' Prvi0 pre$stavlja W-entralno je#groW koje "ine veliki privre$ni -entri i regioni -entralni( evropski( #emalja #aje$no sa regionima na kori$or =enel ksGBjema"kaGSjeverna Italija' Ovi tr6i%ni segmenti se opsl 6 j intermo$alnim s( ttle i )lok vo#ovima0 rje"nim i prio)alnim transportom' 1r gi segment o) (vata s sje$ne regione0 koji okr 6 j je#gro0 kao %to s Fran- skaG1anskaG[ve$ska0 koji imaj mre6e sa manjim )rojem terminala0 ali raspola6 sa $o)rim sistemo GateUaS i R*= -entara0 koji s lako $ost pni korisni-ima' Tre2i segmet0 "ine peri,erni regioni pop t Gr"ke0 Italije0 [panije0 Port gala koji s pove#ani preko nisko,rekventni( ve#a i GateUaS sistema' S-enariji ) $ 2eg ra#voja intermo$alnog transporta0 #asnovani s na ra#li"itim prostornim0 organi#a-ionim0 te(nolo%kim re%enjima0 ra#li"itim politikama i -iljnim tr6i%nim segmentima' * Evropi s pris tna tri ra#vojna s-enarija0 koji se ra#lik j po o) (vatnosti i inte#itet ra#voja intermo$alnog transporta' S-enario Wkori$oraW0 kao najni6i nivo ra#voja ve# je sl ge intermo$alnog transporta #a Wi#olovaneW kori$ore0 tamo g$je s ve2 primijenjene o$re4ene te(nologije' S-enario Wje#gro mre6eW pre$vi4a sl ge intermo$alnog transporta -entralnoj logisti"koj mre6i koja o) (vata EC strate%ki( evropski( terminala' S-enario Wevropske mre6eW pre$vi4a visok nivo rasprostranjenosti sl ga intermo$alnog transporta "itavoj evropskoj m ltimo$alnoj mre6i tj' svim $ijelovima mre6e i svim regionima' #dukacija u logistici E$ ka-ija str "njaka #a logistik svijet se o$vija kro# kompleksne programe $o$iplomski( i poslije$iplomski( st $ija na niver#itetima i na "nim instit tima' Preko <CC programa ra#li"itog A karaktera i nivoa pris tno je o)ra#ovnim instit -ijama' 5ilj je stvaranje vr( nski( str "njaka #a logisti"ke sisteme koji 2e )iti sposo)ni $a istra6 j pro)leme0 $a teorijski i prakti"no rje%avaj kompleksne logisti"ke #a$atke i primjenj j meto$ologije0 alate i te(nike #a optimi#a-ij logisti"ki( pro-esa i aktivnosti' 1anas nema kompanije ra#vijenom svijet sa preko ;CC #aposleni( $a nema logisti"kog in6enjera ili logisti"k organi#a-ion je$ini- ' Str "nja-i logistike $anas rje%avaj pro)leme privre$nim i vanprivre$nim $jelatnostima0 in$ strijskim kompleksima0 trgova"kim i transportnim pre$ #e2ima0 me$i-ini0 vojnim sistemima'

Logistika dru$tva * o)lasti logistike i intermo$alnog transporta $ola#i $o integra-ije i $o stvaranja na-ionalni( i me4 naro$ni( $r 6enja' Ta $r 6enja imaj #a$atak $a pripremaj i sprovo$e sve mjere i# o)lasti stan$ar$i#a-ije0 koor$ina-ije0 e$ ka-ije0 mjera #a pospje%ivanje ra#voja0 promo-ij novi( te(nologija i $r' Str kt ra ovi( $r 6enja se po pravil ,ormira na na-ionalnom nivo # o)ave#no pove#ivanje na me4 naro$nom plan !neka s ,ormirana i na nivo *B&0 a %to proi#ila#i i# me4 naro$nog karaktera logisti"ki( pro-esa' S )jekti koji "ine ova $r 6enja mog $a ) $ logisti"ki operateri0 pre$ #e2a0 RT59i0 terminali0 na "no9istra6iva"ke instit -ije0 a pose)no je akt elno ,ormiranje logisti"ki( $r %tava (eterogenog sastava koji o)je$inj j $avao-e i korisnike sl ga i na "no9istra6iva"ke instit -ije koje se )ave projektovanjem0 ra#vojem novi( te(nologija i o)ra#ovanjem' Tako se na nivo Evrope na-ionalna $r %tva i instit -ije #a logistik $r 6 j ELA !E ropean Logisti-s Asso-iation&0 o$nosno +e4 naro$no $r 6enje #a logistik SOLE !International So-ietS o, Logisti-s& i sl' * o)lasti intermo$alnog transporta tako4e $ola#i $o $r 6ivanja na-ionalni( $r %tava 9 operatora *IRR9 Interna-ionaln nij #a kom)inovani $r msko96elje#ni"ki transport' *$r 6enje i# o)lasti ro)no transportni( -entara je Evropsko $r 6enje transportni( i logisti"ki( -entara E*ROPLATFOR+S EEIG0 koje je $e,inisalo kriterij me i prin-ipe0 kao %to s : otvorenost0 #aje$ni"ka sre$stva i oprema0 organi#a-ioni sastav0 na-ionalnost0 kon-ept kom)inovanog transporta0 lojalnost' Samo na-ionalna $r 6enja transportni( -entara mog postati "lanovi E*ROPLATFOR+S9a'

E;

OSNOVE PLANIRANJA LOGISTIKO5DISTRI1UTIVNI9 PROCESA Planiranje logisti"ko9$istri) -ijski( pro-esa tre)a s(vatiti o#)iljno koliko se 6eli o$r6ati konk rentnost na tr6i%t ' 1a )i se to omog 2ilo neop(o$no je s stavno planiranje logisti"ko9 $istri) -ijski( pro-esa0 %to po$ra# mjeva kreiranje mo$ela i $e,iniranje meto$a planiranja' Planiranje pre$stavlja po$r%k $ono%enja o$l ka i$enti,i-iraj 2i alternative ) $ 2i( aktivnosti i o$a)ir 2i $o)re i optimalne' Logisti"ko9$istri) -ijski pro-esi s vrlo kompleksni0 sastoje se o$ mno%tva $etalja koji se stvarnosti pojavlj j 0 ali ne mog tje-ati na $ono%enje plana' *pravo #)og toga je neop(o$no realne pro)leme rje%avati poje$nostavljenim kopijama ti( pro)lema0 t#v' mo$elima0 kao )a#om #a $ono%enje plana' Pre$stavljanje realnog pro)lema najje$nostavnije mog 2e0 ali sa svim potre)nim $etaljima i )e# ignoriranja neki( o#)iljni( stvarni( "im)enika0 na#ivamo mo$eliranje ! mjetnost stvaranja mo$ela&' Sim la-ijski mo$eli i mo$eli pre$vi4anja pok %avaj pre$vi$jeti ) $ 2e stanje i o)jasniti ve#e i#me4 la#a i i#la#a s stava' Pa ipak' oni ne po$r6avaj o$a)ir je$nog ili vi%e rje%enja koja s $o)ra vjetima o$re4eni( kriterija i mog 2i( aktivnosti' To je svr(a optimi#a-ijski( mo$ela koji se ra#lik j o$ nave$eni( po $o$atnoj W, nk-iji -iljaW koja mora )iti minimi#irana ili maksimi#irana' Je$nostavan na"in planiranja logisti"ko9$istri) -ijski( pro-esa mo6e se $e,inirati kao pronala6enje alternativni( rje%enja0 spore4ivanje s $anim kriterijima te o$a)ir naj)oljeg0 na6alost0 ve2ini sl "ajeva ovaj na"in naila#i na mno%tvo pote%ko2a' %ote$ko&e u planiranju logistiko"distribucijskih procesa Postoji nekoliko kriterija koji impli-iraj prot rje"nost -iljeva i $vosmislenost o$re$ni-a i#me4 alternativni( rje%enja' Ba primjer0 ako 6elimo postaviti sl g na %to ve2 ra#in isto vrijeme minimi#iramo #ali(e' * ovom sl "aj nema optimalnog rje%enja nego se posti6e to $a o)a -ilja $osegn najvi% mog 2 ra#in ' *o)i"ajen na"in post panja s ovakvim vi%ekriterijskim pro)lemima jest postavljanje minim ma i maksim ma #a sve -iljeve osim onog kojeg 6elimo optimi#irati' * nave$enom primjer mo6e se te6iti minimi#a-iji #ali(a garantiraj 2i minimaln ra#in sl ge' 1r gi koristan na"in rje%avanja vi%ekriterijski( pro)lema sastoji se o$ ,ormiranja -ijena svi( -iljeva0 pri(o$a ili tro%kova i maksimi#iraj 2i $o)it' Ipak0 nije mog 2e svaki -ilj i#ra#iti nov"anoj vrije$nosti !ra#ina sl ge&' Op2enitiji na"in je $e,inirati mjerilo vrije$nosti #a sve -iljeve i sk piti i( !pon$eriran & mjerljiv s m ' 1r ga pote%ko2a je #rokovana velikim )rojem alternativni( rje%enja koja s na$mo2na planiranj logisti"ko9$istri) -ijski( pro-esa' * sl "aj nepreki$ni( o$l ka !veli"ine nar $6)i0 vrijeme ra$a& )roj alternativni( rje%enja je )iti )eskona"an' Ali #a $iskretne o$l ke !slije$ poslova na poje$inom stroj &0 )roj alternativni( rje%enja nije )eskona"an0 ve2 ovisno o pro-es mo6e )iti manji ili ve2i' * ovakvim sl "ajevima nemog 2e je prona2i optimalno rje%enje spe-i,i-iranjem svi( rje%enja0 tako $a je i i#ve$ivo rje%enje te%ko prona2i' T nam mog pomo2i matemati"ke meto$e opera-ijski( istra6ivanja' Beke o$ ti( meto$a mog to"no $e,inirati optimalno rje%enje0 npr' linearno programiranje ili algoritmi mre6a' Za ve2in ovakvi( pro)lema naj)olja rje%enja $o)ivaj se (e risti"kim meto$ama' *spje( ovi( meto$a velike ovisi o na"in na koji je pro)lem mo$eliran' Tre2a i najvjerojatnije najve2a pote%ko2a je vo4enje !)avljenje& promjenjivosti' Planiranje logisti"ko9 $istri) -ijski( pro-esa pre$vi4a ) $ 2e aktivnosti0 te se temelji na po$a-ima o ) $ 2im $oga4ajima' Ti po$a-i mog )iti pro-ijenjeni meto$ama pre$vi4anja0 ali 2e ne$voj)eno $o2i $o ve2e ili manje pogre%ke pro-jeni' *pravo ove pogre%ke smanj j $ost pnost proi#vo$a i stoga smanj j ra#in sl ge koje po$ #e2e n $i' *pravo se i# ovi( ra#loga planiranje logisti"ko9$istri) -ijski( pro-esa tre)a s(vatiti o#)iljno koliko se 6eli o$r6ati konk rentnost na tr6i%t ' 1a )i se to omog 2ilo

E<

neop(o$no je s stavno planiranje logisti"ko9$istri) -jjski( pro-esa0 %to po$ra# mijeva kreiranje mo$ela i $e,iniranje meto$a planiranja' %laniranje logisti&ko"distribucijskih procesa u 'unkciji vremena \itava se mre6a logisti"ko9$istri) -ijski( pro-esa mo6e po$ijeliti na interne opskr)ne lan-e #a svakog partnera mre6i0 o$ koji( se svaki sastoji o$ tri glavna post pka opskr)nog lan-a sa #natno ra#li"itim #a$a-ima planiranja' Ograni"en kapa-itet res rsa je la# !inp t& proi#vo$ni pro-es koji se mo6e sastojati o$ ra#li"iti( po$pro-esa' 1istri) -ija premo%2 je ra#$aljin i#me4 loka-ije proi#vo$nje i k pa-a0 )ilo pro$ava"a na malo ili $r gi( tvrtki koje $alje o)ra4 j proi#vo$' Svi se gore nave$eni logisti"ki post p-i ravnaj prema pre$vi4anj potra6nje iGili )rojkama nar $6)e koje s o$re4ene pro-esom pro$aje' ZADACI DUGORONOG PLANIRANJA %rogram proizvoda i strate$ko planiranje prodaje O$l ka o program proi#vo$a koji 6eli pon $iti tvrtka mora se temeljiti na $ goro"noj progno#i koja poka# je mog 2 pro$aj "itavog asortimana proi#vo$a' Takva progno#a o) (va2a ovisnosti i#me4 postoje2i( proi#vo$ni( linija i ) $ 2eg ra#voja proi#vo$a0 a tako4er i poten-ijal novi( pro$ajni( po$r "ja' 1 goro"ne progno#e ra#matraj in,orma-ije o 6ivotnom vijek proi#vo$a i ekonomskim0 politi"kim i konk rentnim "im)eni-ima' = $ 2i $a nije mog 2e pro-ijeniti )rojke !statistik & $ goro"ne pro$aje #a svaki proi#vo$0 proi#vo$e valja spojiti gr pe proi#vo$a koji imaj #aje$ni"ke karakteristike pro$aje i proi#vo$nje' +arginalni pro,iti poten-ijalne pro$aje i ,iksni tro%kovi #a imovin moraj se #eti o)#ir , nk-iji -ilja pro)lem optimi#a-ije programa proi#vo$a' Struktura 'izike distribucije Kako sve vi%e pre$ #e2a kon-entrira svoje proi#vo$ne kapa-itete #)og veliki( laganja ma%ine0 pove2ava se $aljenost i#me4 postrojenja i k pa-a kao i o$govaraj 2i( poslova $istri) -ije' PROIZVO1BJA $ goro"no planiranje sre$njero"no planiranje loka-ija tvorni-e proi#vo$ni s stav planiranje proi#vo$nje planiranje kapa-iteta planiranje ra$a strojeva 1ISTRI=*5IJA str kt ra ,i#i"ke $istri) -ije PRO1AJA proi#vo$ni program strate%ko planiranje pro$aje

planiranje $istri) -ije

sre$njero"no planiranje pro$aje

kratkoro"no planiranje

planiranje transporta o)nova #ali(a

kratkoro"no planiranje pro$aje

%laniranje logistiko"distribuciskih procesa u 'unkciji vremena Takvi tren$ovi i promjenljiva okolina #a(tijevaj reorgani#a-ij $istri) -ijskog s stava' Fi#i"ka str kt ra o) (va2a )roj i veli"ine skla$i%ta0 te -ross9$o-king ta"ke klj " j 2i potre)ne transportne

EE

ve#e' Tipi"ni la#ni po$a-i !inp t& #a o$l k jes program proi#vo$a i progno#a pro$aje0 plan proi#vo$nog kapa-iteta svakom postrojenj i o$govaraj 2a str kt ra tro%kova' 5ilj je smanjiti $ goro"ne tro%kove prijevo#a0 #ali(a0 r kovanja i laganja imovin !npr' skla$i%ta0 oprema #a manip la-ij i sl'&' Pitanje0 (o2e li se prijevo# o)avljati vo#ilima vlastitog vo#nog parka ili prijevo#nika tre2e strane vrlo je sko pove#ano s o$l kom o ,i#i"kom $istri) -ijskom s stav ' Z)og toga se ova $va tipa o$l ke moraj integrirati je$an mo$el' Lokacija postrojenja i proizvodni sustav 1 goro"ne promjene programima proi#vo$a ili )rojkama !statistikama& pro$aje #a(tijevaj revi#ij postoje2i( proi#vo$ni( kapa-iteta i loka-ija' Ba$alje0 stalno po)olj%anje proi#vo$ni( te(nologija stvara nove pre$ vjete' Stoga se moraj provjeriti s stavi proi#vo$nje i o$l ka' O)i"no se o$l ke o loka-ijama postrojenja i $istri) -ijske str kt re $onose #aje$no' One se temelje na $ goro"nim progno#ama i raspolo6ivim proi#vo$nim kapa-itetima !ne #imaj 2i o)#ir poje$ine strojeve&' Planiranje proi#vo$nog s stava #na"i organi#iranje je$nog proi#vo$nog postrojenja0 tj' projektiranje tlo-rta postrojenja i re# ltiraj 2i( tokova materijala i#me4 strojeva' Program materijala je "esto i#ravno pove#an s programom proi#vo$a jer se kona"ni proi#vo$i sastoje o$ neki( naprije$ $e,inirani( komponenti i sirovina' Poneka$ se alternativno mog koristiti ra#li"iti materijali #a ist svr( ' 1a )i se o$a)rao je$an #a program materijala0 valja #eti o)#ir -ijen ! klj " j 2i mog 2e pop ste na koli"in &0 kvalitet i raspolo6ivost' ZADACI SREDNJORONOG PLANIRANJA %laniranje srednjorone prodaje Osnovni #a$atak sre$njoro"nom planiranj pro$aje je progno#iranje poten-ijalne pro$aje #a gr pe proi#vo$a spe-i,i"nim po$r "jima' = $ 2i $a s progno#e la#ni po$a-i planiranja glavne proi#vo$nje !master pro$ -tion s-(e$ ling&0 proi#vo$i se gr piraj prema svojim proi#vo$nim karakteristikama !npr' pre,erirani res rsi0 vrijeme promjene0 it$'&' Progno#a se o)i"no i#ra" nava na tje$noj ili mjese"noj )a#i #a je$n go$in ili manje' Ona o) (vata "inke sre$njoro"ni( marketin%ki( $oga4aja i promi$6)i pro$aje' Potre)ne sig rnosne #ali(e #a gotove proi#vo$e glavnom se o$re4 j kvalitetom progno#e' Stoga je $o)ro o$re$iti i( na temelj pogre%ke progno#e koj valja i#ra" nati post pk progno#iranja' %laniranje distribucije Sre$njoro"no planiranje $istri) -ije o) (vata planiranje transporta i#me4 skla$i%ta i o$re4ivanje potre)ni( ra#ina #ali(a' I#ve$ljiv plan isp njava pro-jenjen potra6nj !progno#e& i ra#matra raspolo6ive kapa-itete prijevo#a i skla$i%tenja istovremeno smanj j 2i relevantne tro%kove' 1r6anje #ali(a i tro%kovi prijevo#a elementi s , nk-ije -ilja' Plansko se ra#$o)lje sastoji o$ tje$ni( i mjese"ni( perio$a' Stoga temeljni mo$el samo ra#matra spojene kapa-itete !npr' raspolo6ivi kapa-itet kamiona0 a ne poje$ina"ne kamione&' Plan $istri) -ije tako4er mo6e na#na"iti kori%tenje vlastitog vo#nog parka i potre)nog kapa-iteta koji se mora k piti o$ prijevo#nika tre2e strane' Master production scheduling Re# ltat ovog #a$atka planiranja poka# je na koji na"in koristiti raspolo6ivi proi#vo$ni kapa-itet je$nog ili vi%e postrojenja na renta)ilan na"in' +aster pro$ -tion s-(e$ ling !+PS& mora #eti o)#ir se#onske varija-ije potra6nje i i#ra" nati okvir potre)ni( koli"ina prekovremenog ra$a' = $ 2i $a se plan temelji na gr pama !o)iteljima& proi#vo$a i tje$ni( ili mjese"ni( vremenski( perio$a0 ne #ima o)#ir poje$ina"ne proi#vo$ne pro-ese' 5ilj je ravnote6iti tro%ak kapa-iteta s tro%kom !se#onski(& inventara' Ako se ra#matra vi%e o$ je$nog proi#vo$nog postrojenja , nk-ij -ilja se moraj klj "iti tro%kovi transporta i#me4 loka-ija'

EA

%laniranje osoblja Planiranje kapa-iteta $aje gr )i pregle$ potre)nog ra$nog vremena #a gotove proi#vo$e' Planiranje oso)lja mora i#ra" nati kapa-itet oso)lja #a komponente i ostale ,a#e proi#vo$nje koje valja pro2i prije kona"nog sklapanja proi#vo$a' Ovaj korak planiranja #ima o)#ir spe-i,i"ni knoU9(oU gr pe oso)lja i nji(ove raspolo6ivosti s o)#irom na govore o ra$ ' Ako nema $ovoljno raspolo6ivi( $jelatnika koji )i i#vr%ili ra$no optere2enje0 planiranje oso)lja poka# je potre)ni )roj $o$atni( (onorarni( $jelatnika'

ZADACI KRATKORONOG PLANIRANJA (ratkorono planiranje prodaje * make9to9sto-k okolini kratkoro"no planiranje proi#vo$nje o) (vata isp njavanje k p"eve nar $6)e i# #ali(a' Stoga se #ali(a pri r -i mo6e ra#$vojiti anga6irane #ali(e availa)le9to9promise !ATP9a raspolo6iva po o)e2anj & koli"in ' Ako k pa- #a(tijeva proi#vo$0 pro$avatelj provjerava online mo6e li se koli"ina isp niti i# ATP9a i pretvara #atra6en koli"in anga6iran #ali( ' Ba k p"eve pite o raspolo6ivosti proi#vo$a ) $ 2nosti koli"ina ATP9a se i#ra" nava tako $a se $o$a #ali(a na raspolaganj i planirane proi#vo$ne koli"ine' F nk-ionalnost -apa)le9to9pomise !5TP9 sposo)na po o)e2anj & pro$ 6etak je tra$i-ionalnog #a$atka ATP9a koji ima $o$atn mog 2nost stvaranja novi( proi#vo$ni( nar $6)i' )adopunjavanje skladi$ta* planiranje prijevoza 1ok sre$njoro"no planiranje $istri) -ije pre$la6e tje$ne ili mjese"ne transportne koli"ine #a o)itelji proi#vo$a0 kratkoro"no na$op njavanje skla$i%ta spe-i,i-ira ovaj plan $nevnim koli"inama #a poje$ine proi#vo$e' Takav plan ,a#ne prove$)e ra#matra $etaljne transportne kapa-itete !npr' raspolo6ive kamione& i stvarne nar $6)e k pa-a ili kratkoro"ne progno#e' Planirane ili stvarne proi#vo$ne koli"ine postavljaj okvir #a transportni plan i tako4er ograni"avaj mog 2i st panj sl ge k p- ' Svaki se $an planirani kamionski tereti provo$e $o k p"evi( loka-ija r tama #a smanjenje tro%kova' Transport se ne javlja samo pro-es $istri) -ije0 nego tako4er kao $io na)ave i mo6e se kontrolirati )ilo o$ strane $o)avlja"a ili primatelja' * sl "aj primatelja0 potre)no je planiranje prijevo#a i na strani na)ave0 a transportni se post p-i moraj ra#matrati i na sre$njoro"nim i $ goro"nim ra#inama planiranja na)ave' %laniranje rada strojeva* kontrola pogonskog dijela +radionice, Kratkoro"no planiranje proi#vo$nje o) (vata o$re4ivanje veli"ine partije !partija X koli"ina ro)e& i slije$ partija na strojevima' O$re4ivanje veli"ine partije mora ravnote6iti tro%kove promjene i o$r6avanja #ali(a s o)#irom na #avisnosti i#me4 ra#li"iti( proi#vo$a' Ove se partije planiraj prema nji(ovim $at mima $ospije2a i raspolo6ivim kapa-itetima s pre-i#nom to"no%2 ' O)a se #a$atka mog i#vr%iti ne#avisno ako promjene ne #avise o slije$ proi#vo$a' = $ 2i $a s preki$i ili #aka%njenja "esti kompleksnim proi#vo$nim okolinama0 ra$ioni-a se mora aktivno kontrolirati i nar $6)e se moraj a$ekvatno reprogramirati' (ratkorono planiranje osoblja* naruivanje materijala Kratkoro"nim se planom proi#vo$nje o$re4 je pogo$no oso)lje ra$ioni-e s o)#irom na #nanje i sposo)nosti' Kratkoro"no planiranje oso)lja o$re4 je $etaljni plan oso)lja s o)#irom na govore o ra$ i tro%kove ra$ne snage' = $ 2i $a je o$re4ena koli"ina materijala ve2 mo6$a anga6irana

EM

sre$njoro"nim govaranjem0 jo% vijek ostaje kratkoro"ni #a$atak isp njavanja o)ve#a na renta)ilan !e,ikasan& na"in'

E8