DKM HATALARI

Dkm Hatalarnn Genel Olu Nedenleri

Dkm parada istemediimiz l, ekil, doku deiiklii ve dier baz olumsuzluklarn bulunmas halinde bu para, hatal dkm olarak kabul edilir.
Hatann derecesine gre, parann alaca artlar dikkate alnarak ya onarm yaplarak kullanlr veya hurda olarak deerlendirilir. Hatal paralarda bir veya daha fazla hata birarada olabilir. Dkm hatalarnn olu nedenleri doru tespit edilirse, zm kolaylar. Hatalarn nedenleri aada belirtilen konular taranarak bulunabilir.

 Dkm parann tasarlanmas yanl, Model ve maa sandklar hatal, Yolluk sistemi, besleyici, soutucu, kc uygulamas hatal, Kalp ve maa kumu uygun deil, Kalplama ve maa yapm teknii hatal, Sv metalin bileimi uygun deil, Ergitme ve dkm teknii hataldr.

Dkm Kalitesi
Her retimde olduu gibi dkmde de hatal paralarn ortaya kmas kanlmazdr. Hata oran, para boyut ve biimi,malzeme ile dkm uygulamalarna bal olarak % 30'a kadar kabilir. retimin deiik aamalarndan kaynaklanabilen dkm hatalar, deiik nedenlerle ortaya kabilir: Hatal para tasarm Hatal model tasarm ve retimi Hatal kalp tasarm, yanl kalp malzemeleri ve kalplama ilemi Hatal dkm ilemi Yanl malzeme seimi Bitirme ilemleri hatalar

Genel Hatalar: Eksik Dkm

Kalp boluu tamamen dolmadan katlaan bir dkm
Dklen sv metalin kalb tam doldurmamas sonucu oluur. Dkm scaklnn dk olmas, metalin akclnn yetersizlii, kalbn gaz geirgenliinin yetersizlii, kalp doldurma hznn yava olmas, para kesitlerinin kullanlan kalp tr ve malzeme iin ok dar olmas balca nedenlerdir.

Kalp Eksik dkm

Kalp

ekil :Dkmdeki baz yaygn hatalar: (a) eksik dkm

Metalin iki paras birlikte akar ancak erken katlama nedeniyle souk birleme hatas oluur
Kalp iinde nceden katlam blgelerin daha sonra gelen sv metal cephesi ile birletii ve aradaki oksit tabakas nedeniyle kaynamann tam olmad blgelerde grlr. Bu hatann nedenleri arasnda

Genel Hatalar: Souk Birleme

Souk birleme

Souk birleme

metalin dkmndeki kesiklikler, malzeme akclnn dk olmas, yolluk sisteminin yetersizlii nedeniyle
besleme hznn yava olmas, dkm scaklnn dk ve cidar kalnlklarnn ince olmas saylabilir.

Maa Kalp

ekil 11.22 Dkmlerdeki baz yaygn hatalar: (b) souk birleme

Genel Hatalar: Souk Yapma

Dkm srasnda metal zerrecikleri ve kat taneler oluur ve dkm iinde kalrlar
Dkm srasnda srayarak kalp cidarlarnda katlaan ve daha sonra kalba dolan sv metalle souk olarak birleen metal paracklardr. Yolluk sisteminin daha uygun olarak tasarm ve kalbn daha dikkatli doldurulmas ile giderilebilir.

Souk yapmalar

Kalp
ekil 11.22 Dkmlerdeki baz yaygn hatalar: (c) souk yapma

Genel Hatalar: ekme Boluklar

En son katlaan blgesinde bulunabilecek sv metal miktarn azaldndan katlama bzlmesinin neden olduu yzey kmesi veya i boluk
Katlama srasnda, sv metal ile beslenemeyen kaln kesitlerde oluan ve genellikle cidarlar przl olan boluklardr. ve d ekme boluklar genellikle kalp ve para tasarmndaki hatalardan ve yeterli beslemenin yaplamayndan kaynaklanr. Ayrca alamlarn dendritik katlamas srasnda, bu tr ekme boluklar mikro gzeneklie neden olabilir.

ekme boluu

Kalp
ekil Dkmlerdeki baz yaygn hatalar: (d) ekme boluu

Kum Dkm Hatalar: Gaz Boluu

Dkm srasnda dkm gazlarnn knn katlama balamadan tamamlanmamasnn neden olduu balon eklindeki gaz boluklar
Kalp boluunda varolan veya sv metal iinde znm gazlarn metali ve kalb terk edememesi sonucu para iinde veya yzeyinde oluur. Baz durumlarda bu kusur parka yzeyinin hemen altnda gzeneklilik olarak ortaya kar. ekme boluklarndan fark, cidarlarnn dzgn oluudur. Metal iinde znm gaz miktarnn yksek ve kalbn gaz geirgenliinin dk olmas bu hatann balca nedenleridir. Bu kusurun bir baka nedeni de kalp iinde nem bulunmas ve buhar haline geen nemin kalp geirgenlii yeterli olmad iin parada boluklara neden olmasdr. Bu olaya, zellikle geirgenlii dk ya kum kalplarda ska rastlanr.

Gaz boluu

Kalp

ekil Kum dkmlerdeki yaygn hatalar: (a) gaz boluu

Kum Dkm Hatalar: Gzenekler

Dkm yzeyinde veya yzeyin hemen altnda ok sayda kk gaz boluunun oluumu
Gzenekler

Kalp
ekil 11.23 Kum dkmlerdeki yaygn hatalar: (b) gzenekler

Kum Dkm Hatalar: Penetrasyon

Sv metalin akcl yksek olduunda, dkm yzeyinin kum taneleri ve metal karm iermesine neden olacak ekilde, kum kalp veya maann iine nfuz edebilir
Penetrasyon
Sv metalin kum tanecikleri arasna szmas nedeniyle przl bir yzey ortaya kar. Bunu nlemek iin ince kum kullanmal, kalp daha fazla sktrlmal ve kalp kaplama yaplmaldr. ekil 11.23 Kum dkmlerdeki yaygn hatalar: (e) penetrasyon

Kum Dkm Hatalar: Kalp Kaymas

st ve alt derecelerin birbirine gre yana kaymasnn neden olduu, dkm parann ara yzeyindeki bir kademe
Kalplama srasnda model paralarnn veya kalp kapama srasnda kalp paralarnn konumlarndan kaymas ile ortaya kan biim deiiklikleridir.

st derece, alt dereceye gre kaymtr st derece Alt derece Ayrma yzeyi

ekil :Kum dkmlerdeki yaygn hatalar: (f) kalp kaymas

Kum Dkm Hatalar: kme

Yaygn bzlme boluu

Maa

ekil 11.24 Kum dkmlerdeki kme ve nlenmesi: (a) yaygn grlen bzlme boluu, boluun olmamas halinde yzeydeki kme ve (c) maa kullanmyla kmenin nlenmesi

 Katlamas tamamlanm, ancak hala scak olmas nedeniyle yeterli dayanma sahip olmayan dkm paralar, kalp iinde sourlarken bzlme serbeste gerekleemez, yani i gerilmeler ortaya kar ise, kritik kesitlerde scak yrtlmalar oluur. Yrtlma yzeyi przl ve oksitlenmi bir grnmdedir. Bu i gerilmeler, daha dk scaklklarda souk atlaklara veya arplmalara da neden olabilirler. arplmalarn bir dier nedeni de, deiik kalnlklardaki kesitlerin souma hzlar arasndaki farklardr.

Kalp Yzeyinde Kopmalar: Kalbn doldurulmas srasnda kalp boluu yzeyindeki erozyon sonras ortaya kan kusurlardr ime: Kalp dayanmnn yetersiz olduu blgelerde sv, metalin basncnn etkisiyle kalpta yerel biim deiiklikleri oluur. Kum esasl kalplarda sktrmann yetersiz olduu durumlarda ska grlr. Maa Yzmesi: yi desteklenmemi maalarn, sv metalin kaldrma veya srkleme kuvvetleri ile yerinden oynamas sonucu ortaya kan biim deiiklikleridir. Kalp Genlemesi: Dkm srasnda kalp kumu taneciklerinin genlemesi ve oluan basma gerilmeleri sonucu kalp yzeyinde atlama ve dklmeler ortaya kabilir. Bu kusuru gidermek iin, kum esasl kalp malzemesinin genleme zelliklerinin uygun olmas ok nemlidir. Kum Taneciklerinin Yzeye Kaynamas: Dkm scaklnn ok yksek seilmesi veya kumun refrakterliinin yeterli olmamas durumunda kum tanecikleri parann yzeyine kaynar ve para yzeyi cams bir grnm alr.

apak: Blm yzeyine sv metalin szmas sonucu oluur.

Cruf kalnts
apak

Segregasyon: Para iinde, malzemenin yerel kimyasal bileim farkllklarn olumasdr (mikrosegregasyon, arlk segregasyonu gibi). Buna katlama aralnn geni, dkm scaklnn ar yksek veya souma hznn yava olduu durumlarda rastlanabilir. Hata, homojenletirme tav ile giderilebilir, ancak parann ok yksek scaklklarda uzun sreler tutulduu bu sl ilem, ek harcamalar gerektirir; ayrca tane bymesi ve arplma gibi tehlikeler sz konusudur. Pislikler: Cruf, oksit, kum paracklar gibi yabanc maddelerin sv metale karmasyla, genellikle para yzeyinde gzle grlebilir kusurlar ortaya kar. Genellikle dklen metalden daha dk younluklu olan bu pislikler, sv metal iinde ykselerek, parann st yzeyinde toplanrlar. Potann kirli olmas, dkm srasnda gerekli zenin gsterilmemesi, kalp boluunda balanmam kum bulunmas, yolluk sisteminin yanl tasarm, gevek kalplama gibi ok deiik nedenlerle oluabilir.