Razlike izmedju Pravoslavne i Rimokatolike Crkve

Do 1054. godine Crkva je, osim manjih trzavica, ivela u blagodatnom miru. Istona i Zapadna crkva bile su jedno. Zajedno su uestvovale na Vaseljenskim saborima, zajedno donosile svete dogme i kanone i ivele u meusobnoj bratskoj ljubavi. A onda je zbog uvoenja u Zapadnoj crkvi uenja da Sveti Duh ishodi i od Boga Sina, dolo do kobne podele u jednoj, svetoj, sabornoj i apostolskoj Crkvi, koja do danas nije prevaziena. Tokom vremena, Zapadna (rimokatolika) crkva je uvela i druga pogrena uenja koja su u suprotnosti sa odlukama Vaseljenskih sabora i tako se jaz izmeu dve crkve jo vie produbio. U zavisnosti od ugla posmatranja, pojavljuju se drugaiji odgovori na pitanje kakve su to razlike koje su dovele do Raskola, koje se ukratko svode na politiko/istorijske, teoloke i kulturoloke razlike izmeu Zapadnog i Istonog hridanstva (en, hr, sr). Samo oni koji ne poznaju ove razlike, i oni koji ele da ih zametnu, samo oni priaju da ne postoji pravi razlog za zvanino razjedinjenje u poslednjih hiljadu godina. Prvi nesporazumi se javljaju ved nakon Prvog Nikejskog Sabora (en, hr, sr), koji je bio veoma bitan zbog konanog ustolienja hijerarhiskog ustrojsva verovanja (crkveno verovanje), u odnosu na tada takoe postojede gnostiko verovanje. Proizvod ovog Sabora bio je najbitniji dokument tadanje jedinstvene hridanske crkve - Simbol Vjere. Radi najelementarnijeg upoznavanja sa tim pogrenim uenjima uvedenim u Rimokatolikoj crkvi, evo njihovog kratkog pregleda:

FILIOKVE Po drevnom uenju Crkve Hristove, Sveti Duh (trede lice Svete Trojice) ishodi od Boga Oca. To uenje je sankcionisao II vaseljenski sabor u osmom lanu Simbola vjere na kome su bili predstavnici cijele Crkve. Tokom vremena na Zapadu se poelo javljati novo uenje, najprije u paniji, da Sveti Duh ishodi i od Sina (latinski filius = sin, kve = i). Takvo uenje je bilo osueno i na Istoku i na Zapadu. Meutim, to uenje se iz panije irilo po cijeloj Zapadnoj crkvi i poetkom XI veka, oko 1014. godine, u vrijeme pape Benedikta VIII, a po nastojanju njemakog cara Henrika I, to uenje je unijeto u Simbol vere u Rimokatolikoj crkvi. To je izazvalo ogorenje na Istoku i u vrijeme carigradskog patrijarha Mihaila Kerularija 1054. godine, dolo je do raskola (podele), i otcepljenja Rimokatolike crkve od Istone pravoslavne crkve.

O BEZGRENOM ZAEU PRESVETE BOGORODICE Po uenju Crkve, grijeh koji su poinili nai praroditelji Adam i Eva u raju zbog ega su bili od Boga kanjeni, nasljedan je i svi se ljudi raaju sa tim grijehom. Krtenjem se ovek oslobaa tog greha. Samo je Gospod Isus Hristos bezgreigao zaet u utrobi Presvete Bogorodice na natprirodan nain blagodadu Duha Svetoga. Pravoslavna crkva ui da je, shodno tome, i Presveta Bogorodica koja je roena prirodnim putem od Joakima i Ane bila podlona praroditeljskom naslednom grehu. U IX veku, opet u paniji, javlja se novo uenje da je Presveta Bogorodica, iako zaeta prirodnim putem, u utrobi materinoj oidena od praroditeljskog greha. U poetku bilo je protivljenja ovom uenju pa ak i zvanine osude. Meutim, ovo uenje je prihvatio modni jezuitski red u Rimokatolikoj crkvi i Papa Pije IX, svojom papskom bulom od 8. decembra 1854. godine proglasio je ovo uenje za dogmu: Utvrujemo da je uenje koje smatra da je

preblaena Djeva Marija u prvom trenutku svoga zaeda, osobitom blagodadu i povlasticom svemogudeg Boga, s obzirom na zasluge Isusa Hrista, Spasitelja roda ljudskog, bila sauvana od svake mrlje praroditeljskog greha od Boga otkriveno i da zato svi verni moraju vrsto i postojano verovati u to".

Latini ue da da je papa Glava Crkve, nasljednik svetog Petra, koji je imenovan na tu poziciju svetog od Samog Gospoda rijeima: "Ti si Petar i na toj stijeni du izgraditi svoju crkvu. .. "(Mt. 16:18).

Papa je, onda, "episkop Katolike crkve", njen uitelj, svetenik (agent, zamjenik) Hrista na zemlji. On je tuma hridanske tradicije. Kada on govori za cijelu Crkvu (ex catedra), Sveti Duh mu ne dozvoljava da grijei. On je, dakle, nepogreivi o pitanjima morala i doktrine. Ostali episkopi su njegovi zamjenici. On je simbol jedinstva episkopata.

Pravoslavna Crkva ui da su svi episkopi jednaki. Postoje razliiti inovi episkopa (patrijarh, arhiepiskop, mitropolit, episkop), ipak,episkop je episkop. Takve razlike se odnose na administraciju crkve ili grupe crkava, a ne na prirodu episkopa. Predsednik Sinoda episkopa zove se arhiepiskop (grki obiaj) ili mitropolit (ruski obiaj). Prema latinskoj eklisiologiji, svaka lokalna parohija je dio Univerzuma ili cijele crkve. Ukupnost katolikih parohija ine Tielo Hristovo na zemlji. Ovo vidljivo telo ima vidljivu glavu, papu. Ova ideja Crkve podrazumeva da lokalna parohija ima dvije glave: Papu i lokalnog biskupa. Ali tijelo sa dvije vidljive glave je udovite. Lokalni biskup ne moe da postane episkop, osim ako papa to dozvoljava. Pravoslavlje ui da je svaki episkop, "iva ikona Hrista," i njegovi pastuvi predstavljaju Crkvu u odreenom mestu, ili, kao to je Sveti Ignjatije-nosilac Boga kae, Crkva Hristova je u episkopu, njegovi svetenici i akoni , sa narodom, obrazuju evharistiju u pravoj veri. Svi episkopi i njihovi pastuvi tako predstavljaju, zajedno sa stavljanjem Jednu, Svetu, Sabornu I Apostolsku Crkvu. Drugim rijeima, ne moe biti Crkve bez episkopa,episkopa bez Evharistije,a episkopa ili evharistije bez istinske vjere, apostolskoj veri ",Vjera jednom predana svetima". (Juda 3) "Crkva je u episkopu i episkopa u Crkvi", napisao je sveti Kiprijan Kartaginski.

O PAPSKOJ NEPOGREIVOSTI Po uenju Pravoslavne crkve Gospod Hristos je glava Crkve a episkopi kao nasljednici svetih apostola upravljaju Crkvom blagodadu Svetoga Duha. Rimokatolika crkva ui da je Hristos nevidljiva glava Crkve na nebu a rimski episkop papa, kao nasljednik na katedri apostola Petra koji je bio prvi apostol Hristov, jeste vidljiva glava Crkve na zemlji. Tako je, po njihovom uenju, papa namjesnik (zamjenik) Boji na zemlji (vikarius Fili Dei = zamenik Sina Bojeg). Kao takav on mora, razume se, biti i nepogreiv (kao Bog). Ovo uenje je na Zapadu dugo trajalo neozvanieno. Papa Pije IX na Vatikanskom saboru 1870. godine, ovom uenju dao je snagu dogmata i sveano ga objavio: Kada rimski papa govori sa svoje katedre (eks katedra tj. kad vri svoju slubu, kao pastir i uitelj svih hridana... kada reava da ovo ili ono uenje odnosno vjere i morala treba da prizna cela Crkva; to on (papa) ima onu nepogreivost kojom je

Spasitelj obdario svoju Crkvu". Ovo uenje ima protivnike i na Zapadu, a posle pomenutog Sabora jedan dio vernika nije prihvatio njegove odluke, nego se izdvojio od Rimokatolike crkve. To su starokatolici.

O SVETIM TAJNAMA Rimokatolika crkva ima i priznaje sedam Svetih tajni kao i Pravoslavna crkva. Razlika u uenju o svetim tajnama je u tome to Rimokatolika crkva ui o mehanikom dejstvu blagodati na onoga nad kim se Sveta tajna vri. Po ovom uenju Sveta tajna je propovjednik ili kanal kroz koji blagodat dolazi na primaoca bez obzira na njegova osedanja, vjerovanje i moral. Da bi objasnili ovo svoje uenje, oni blagodat uporeuju sa lekom privijenim na ranu. Kao to dejstvo lijeka ne zavisi od volje ili vjere bolesnika, tako i dejstvo blagodati ne zavisi od ovekovog unutranjeg raspoloenja. Za razliku od ovog uenja, Pravoslavna crkva trai puno uede primaoca Svetih tajni i trai od njega da bude saradnik Duha Svetoga u primanju blagodati.

PAPSKE IND ULGENCIJE Po uenju Pravoslavne crkve, svaki ovek ima zadatak da svojim ivotom, vjerom i dobrim djelima uzrasta duhovno do mjere i visine svoga Tvorca. Gospod Hristos je postavio vrhovni ideal: "Budite savreni kao to je savren Otac va nebeski ". Odlaskom sa ovoga svijeta ovkek nosi , samo svoja pravedna djela koja su njegov jedini kapital i sa kojima de pred Bogom dati odgovor za prroivljeni ivot u ovome svijetu. Istina, Crkva se moli za svoje upokojene lanove da Bog bude prema njima milostiv i da im oprosti grijehe,ali glavni kriterijum Boijeg suda je ovjekov lini ivot. Nasuprot ovom uenju, Rimokatolika crkva ui da su pojedini ljudi, kao to su svetitelji, pa ak i sam Hristos, svojim ivotom i radom stekli vede zasluge nego to su njima lino potrebne. Te zasluge se uvaju u riznici Crkve. Tom riznicom rukuje i rukovodi papa kao poglavar Rimske crkve. Ona moe iz te riznice, onima kojim nedostaje dobrih djela, dodati potrebnu ko liinu i taj de biti spasen i opravdan pred Bogom. Taj viak dobrih djela je prodavan za novac i nastala je u Rimskoj crkvi prava trgovina. Od toga novca, papa Lav X je podigao veliku crkvu Svetog Petra u Rimu. Ovoj trgovini i svetogru u Crkvi, prvi se usprotivio Martin Luter i napravio raskol u Rimokatolikoj crkvi odvojivi od nje veliki dio svojih pristalica (protestanti). Indulgencijom (latinski indulgencnja = snishoenje, pratanje, olakanje) oprataju se i potiru ne samo uinjeni grijesi ved i oni koji de biti uinjeni. Indulgencija vai i za mrtve i za ive lanove Crkve, tj. kupovinom indulgencija, ivi srodnici mogu da otkupe grijehe svojih umrlih srodnika, koji u ovom ivotu to nisu uinili. Kada bi ovako uenje bilo ispravno, vrlo malo ljudi bi se trudilo da u ovozemaljskom ivotu dostigne duhovno savrenstvo i zaslui vjeni ivot. Ovakvo uenje je u potpunoj suprotnosti sa drevnim uenjem hridanske crkve, koje se zadralo u Pravoslavnoj crkvi.

O ISTILITU Po pravoslavnom uenju dua posle smrti izlazi pred Boji sud, gdje po svojim zaslugama dobija mesto svoga boravka raj ili pakao. Poslije smrti, ovek nema mogudnosti da se pokaje ili da se popravi. Rimokatolika crkva, meutim, ui da osim raja i pakla, postoji istilite (latinski purgatorijum). To je srednje stanje za one due koje nisu dovoljno pravedne da idu u raj nnti smrtno zgreile za odlazak u pakao. One odlaze u istilite da se iste od svojih grijehova i da tu provedu onoliko vremena koliko je

potrebno za njihovo oidenje. Zbog toga su vane indulgencije. Ukoliko ivi srodnici otkupe iz riznice Rimokatolike crkve potrebnu mjeru dobrih djela za umrlog, on de prije biti osloboen muka u istilitu.

Opti i kratak komentar svih ovih uenja i novotarija Rimokatolike crkve bio bi, da su sva ona posledica sklonosti zapadnog oveka da sve reava razumom uzdajudi se u njegovu svemod, pa ak i u najsuptilnijim pitanjima teologije koja se mogu pojmiti samo dubokom vjerom. Debele zastore tajii, Bog razotkriva ispred oiju onih, koji su cio svoj ivot posvetili Njemu, kod koga su kljuevi i odgonetke svih zagonetki, koje golicaju obinu ljudsku radoznalost.