Mat Rice

1
MATRICE (TEORIJA)

Za pravougaonu ( kvadratnu ) emu brojeva
ij
a (i=1,2,,m a j= 1,2,,n ):

11 12 1
21 22 2
1 2
. . .
. . .
.
.
.
. . .
n
n
m m mn
a a a
a a a
a a a
(
(
(
(
(
(
(
(
(

kaemo da je matrica tipa m n . Brojevi
ij
a su elementi matrice.

Tip matrice je vrlo bitna stvar : kad kaemo da je matrica tipa m n , to znai da ona ima m vrsta i n kolona.

Primer:

Matrica
2 3 -5
1 2 3
A
(
=
(

je tipa 2 3 jer ima dve vrste a tri kolone.

Matrica
7 8
1 2
7 6
1 -2
B
(
(
(
=
(
(

je tipa 4 2 jer ima 4 vrste i 2 kolone.

Matrice se najee obeleavaju ovim srednjim zagradama
| |
, ali da vas ne zbuni, neki profesori ih obeleavaju i

malim zagradama ( ) a koriste se jo i . Vi radite onako kako kae va profesor...

Ako matrica ima isti broj vrsta i kolona ( n n ), za nju kaemo da je kvadratna matrica reda n.

Matrica iji su svi elementi jednaki nuli naziva se nula- matrica. | |
0 0
0 , ,
0 0
itd
(
(

Matrica - A definisana sa ( 1)
def
A A = je suprotna matrica za matricu A.

Kvadtarna matrica reda n za koju je 1
ii
a = ( po glavnoj dijagonali su jedinice a sve ostalo nule) naziva se jedinina

matrica reda n i oznaava se sa
n
I

| |
1 2 3
1 0 0
1 0
1 , , 0 1 0 ...
0 1
0 0 1
I I I itd
(
(
(
= = =
(
(

(

Neki profesori jedininu matricu obeleavaju sa E. Vi radite onako kako kae va profesor...

www.matematiranje.com
2

Ako su svi elementi kvadratne matrice reda n ispod glavne dijagonale jednaki nuli, takva se matrica naziva gornja

trougaona matrica.

Na primer :
1 8 -2
0 1 6
0 0 7
(
(
(
(

je gornja trougaona matrica reda 3.

Ako su svi elementi kvadratne matrice reda n iznad glavne dijagonale jednaki nuli, takva se matrica naziva donja

trougaona matrica.

Na primer :
2 0 0
2 3 0
7 3 8
(
(
(
(

je donja trougaona matrica reda 3.

Dve matrice A i B su jednake ako i samo ako su istog tipa i imaju jednake odgovarajue elemente.

Sabiranje i oduzimanje matrica

Vano: Mogu se sabirati ( oduzimati ) samo matrice istog tipa!

Primer

Neka su date matrice
2 7 -5
4 2 3
A
(
=
(

i
3 3 -5
1 4 0
B
(
=
(

. Nadji matricu A+B i A-B.

Najpre primetimo da su matrice A i B istog tipa 2 3 , to jest obe imaju 2 vrste i 3 kolone. To nam govori i da e

matrica koja je njihov zbir takodje biti tipa 2 3 .

Sabiraju se tako to sabiramo mesto s mestomkrenemo od mesta na prvoj vrsti i koloni 2+ 3=5 itd

2 7 -5 3 3 -5 2+3 7+3 -5+(-5) 5 10 -10
4 2 3 1 4 0 4 ( 1) 2+4 3+0 3 6 3
A B
( ( ( (
+ = + = =
( ( ( (
+

Analogno radimo i oduzimanje:

2 7 -5 3 3 -5 2-3 7-3 -5-(-5) 1 4 0
4 2 3 1 4 0 4 ( 1) 2-4 3-0 5 -2 3
A B
( ( ( (
= = =
( ( ( (

3

Mnoenje matrice skalarom (brojem)

Vano: Matrica se mnoi brojem tako to se SVI elementi matrice pomnoe tim brojem!

Pazite, ovde esto doe do greke jer smo, ako se seate ,rekli da se determinanta mnoi brojem tako to se samo

jedna vrsta ili kolona pomnoi tim brojem, a kod matrice svaki element mnoimo tim brojem.

Primer

Neka je data matrica
1 7 -2
2 1 6
1 0 3
A
(
(
=
(
(

. Odrediti matricu 3A.

Naravno, kod mnoenja matrice skalarom tip matrice se ne menja.

1 7 -2
2 1 6
1 0 3
1 7 -2 3 1 3 7 3 (-2) 3 21 -6
3 3 2 1 6 3 2 3 1 3 6 6 3 18
1 0 3 3 1 3 0 3 3 3 0 9
A
A
(
(
=
(
(

( ( (
( ( (
= = =
( ( (
( ( (

Mnoenje matrica

Vano : Proizvod dve matrice je definisan samo ako je broj kolona prve matrice jednak sa brojem vrsta druge

matrice!

Ako recimo uzmemo da je matrica A tipa m n a matrica B tipa n p onda e matrica , recimo C , koja se dobija

njihovim mnoenjem biti tipa m p .

a tip odredjujemo ( A B C m n = ) ( n ) ( kao da se skrate unutranji) p m p =

Primer

Date su matrice :

1 2 -1
0 2 3
A
(
=
(

i
2 0
1 3
1 -1
B
(
(
=
(
(

.Odrediti njihov proizvod AB.

4

Najpre da vidimo koji tip e imati matrica koja se dobija njihovim proizvodom:

A je tipa 2 3 , dok je B tipa 3 2 pa e matrica njihovog proizvoda biti tipa (2 3 ) ( 3 2) 2 2 = .

Dakle imae dve vrste i dve kolone.

2 0
1 2 -1
1 3
0 2 3
1 -1
A B
(
(
(
=
(
(

(

. Kako sada raunati? Imamo dakle 4 mesta.
2 0
1 2 -1 prva vrsta prva kolona prva vrsta druga kolona
1 3
0 2 3 druga vrsta prva kolona druga vrsta druga kolona
1 -1
(
( (
(
=
( (
(

(

prva vrsta prva kolona dobijamo :

2 0
1 2 -1
1 3
0 2 3
1 -1
(
(
(
(
(

(

=1 2+2 1+(-1) 1=
.
. .
2+2-1=3

prva vrsta druga kolona dobijamo:
2 0
1 2 -1
1 3
0 2 3
1 -1
(
(
(
(
(

(

=1 0+2 3+(-1) (-1)=0+6+1=7
. . .

druga vrsta prva kolona :
2 0
1 2 -1
1 3
0 2 3
1 -1
(
(
(
(
(

(

. . .
=0 2+2 1+3 1=0+2+3=5

druga vrsta druga kolona :
2 0
1 2 -1
1 3
0 2 3
1 -1
(
(
(
(
(

(

. . .
=0 0+2 3+3 (-1)=0+6-3=3

5

Sad ovo ubacimo gore:

2 0
1 2 -1 3 7
1 3
0 2 3 5 3
1 -1
(
( (
(
=
( (
(

(

Naravno, vi ne morate da radite ovoliko postupno, kad se izvebate, sve e ii mnogo bre...

Za proizvod matrica vae zakoni:

1) ( ) ( )
2) ( ) i ( )
3) ( ) ( ) ( ) je skalar ( broj)
4) gde je I jedinina matrica
A B C A B C
A B C A B A C B C A B A C A
A B A B A B
I A A I
o o o o
=
+ = + + = +
= =
=

Vano: Za matrice u optem sluaju ne vai komutativnost mnoenja A B B A =

Ako je A matrica tipa m n , onda se njena transponovana matrica
T
A dobija kada u matrici A kolone i vrste

zamene mesta. Tip matrice
T
A je onda naravno n m .

Primer

Ako je recimo
1 4 5
0 0 3
A
(
=
(

, onda je
1 0
4 0
5 3
T
A
(
(
=
(
(

Ako je recimo
1 2 3 1 0 4
0 5 0 2 5 5
4 5 6 3 0 6
T
B B
( (
( (
= =
( (
( (

Matrica A za koju je
T
A A = naziva se simetrina matrica.( naravno, matrica A mora biti kvadratna)

Primer

Ako je
1 2 3
2 0 5
3 5 1
A
(
(
=
(
(

, kad zamenimo mesta kolone u vrste, dobijamo
1 2 3
2 0 5
3 5 1
T
A
(
(
=
(
(

Dakle, ova matrica je simetrina!
6

Za operaciju transponovanja vae sledee osobine:

1) ( )
2) ( ) je skalar
3) ( ) ako su matrice A i B istog tipa
4) ( )
T T
T T
T T T
T T T
A A
A A
A B A B
A B B A
o o o
=
=
+ = +
=

Dalje se moramo upoznati sa determinantama.

Ova tema je obraena u posebnom fajlu determinante, a mi emo vas podsetiti na neke najvanije stvari.

Determinantu kvadratne matrice A =
11 12 1
21 22 2
1 2
. . .
. . .
.
.
.
. . .
n
n
n n nn
a a a
a a a
a a a
(
(
(
(
(
(
(
(
(

obeleavamo sa det (A) ili A a zapisujemo :

11 12 1
21 22 2
1 2
. . .
. . .
.
det
.
.
. . .
n
n
n n nn
a a a
a a a
A
a a a
=

Znai da determinante , za razliku od matrica , piemo u zagradama . Determinanta je broj a matrica je ema!

Neemo vas daviti sa teorijom, ve emo na par primera objasniti kako se raunaju determinante:

DRUGOG REDA

d c
b a
= ad bc Raunaju se tako to pomnoimo elemente na takozvanoj glavnoj

dijagonali, pa od toga oduzmemo pomnoene elemente na sporednoj dijagonali.

Primer:

7 5
4 3
= 3 7 - 4 5 = 21-20 = 1
12 5
3 1
= (-1) 12- (-5) 3=-12+15=3


7

TREEG REDA

Determinante treeg reda moemo razviti po bilo kojoj vrsti ili koloni. Najpre svakom
elementu dodelimo predznak + ili -, i to radimo neizmenino:
+ +
+
+ +
Samo da vas podsetimo: vrste su , a kolone

3 3 3
2 2 2
1 1 1
c b a
c b a
c b a
= Ako recimo hoemo da razvijemo po prvoj vrsti=

=
3 3
2 2
1
c b
c b
a +
3 3
2 2
1
3 3
2 2
1
b a
b a
c
c a
c a
b + , ili ako recimo razvijamo po drugoj koloni:

=
2 2
1 1
3
3 3
1 1
2
3 3
2 2
1
c a
c a
b
c a
c a
b
c a
c a
b +

Najbolje je ,naravno, da razvijamo po onoj koloni ili vrsti gde ima najvie nula !

Primer: Izraunaj vrednost determinante
2 3 2
0 7 1
1 3 5

2 3 2
0 7 1
1 3 5
= Najpre iznad svakog broja napiite predznake:
+ +
+
+ +
, ili ako vam je

lake samo iznad brojeva u vrsti ili koloni po kojoj ste reili da razvijete determinantu. Mi

smo reili po drugoj vrsti jer ima jedna nula (moglo je i po treoj koloni, sve jedno).

Dakle:

2 3 2
0 7 1
1 3 5
=
2 3 2
0 7 1
1 3 5
+
=
3 2
3 5
0
2 2
1 5
7
2 3
1 3
1 + =-1(3 2 - 1 3)+7(5 2-2 1)= -3 +56=53


8

Drugi nain za raunanje determinanti treeg reda, medju uenicima vrlo popularan, je
SARUSOVO pravilo.

Pored date determinante dopiu se prve dve kolone , pa se elementi mnoe dajui im
znake kao na slici:

3 3 3
2 2 2
1 1 1
c b a
c b a
c b a

3
2
1
a
a
a

3
2
1
b
b
b
=
3 2 1 3 2 1 3 2 1 3 2 1 3 2 1 3 2 1
a b c b c a c a b b a c a c b c b a + +
- - -

+ + +

Primer: Izraunaj vrednost determinante

2 3 2
0 7 1
1 3 5

2
1
5

3
7
3
= 5 7 2 + 3 0 2 + 1 1 3 - 3 1 2 - 5 0 3 - 1 7 2 =
= 70 + 0 +3 6 0 14 = 53

Dakle, na oba naina smo dobili isti rezultat,pa vi odaberite sami ta vam je lake.

ETVRTOG REDA

4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
d c b a
d c b a
d c b a
d c b a
= Moemo je razviti po bilo kojoj vrsti ili koloni! I ovde slino kao za

determinante treeg reda prvo napiemo predznake svima ili samo onoj vrsti ili koloni po

kojoj emo da razvijamo determinantu.

+ +
+ +
+ +
+ +
Mi emo , recimo, da razvijemo determinantu po prvoj koloni:


9
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2
2
1 1 1 1
d c b a
d c b a
d c b a
d c b a
+
=

=
1
a +
4 4 4
3 3 3
2 2 2
d c b
d c b
d c b
2
a
4 4 4
3 3 3
1 1 1
d c b
d c b
d c b
3
a +
4 4 4
2 2 2
1 1 1
d c b
d c b
d c b
4
a
3 3 3
2 2 2
1 1 1
d c b
d c b
d c b

Naravno, sad bi trebalo da razvijemo svaku od ove etiri determinante treeg reda....
Sloiete se da ovo nije ba lako.
Nauimo zato osobine determinanata koje e nam pomoi u reavanju zadataka.

OSOBINE DETERMINANATA

1. Determinanta menja znak ako dve vrste ili kolone izmenjaju svoja mesta.

2. Vrednost determinante se ne menja ako sve vrste i kolone promene svoje
uloge.

3. Determinanta se mnoi brojem, kad se tim brojem pomnoe svi elementi ma
koje (ali samo jedne) vrste ili kolone.
Obrnuto, zajedniki faktor elemenata jedne vrste ili kolone moe se izvui
ispred determinante

Na primer:
k
3 3 3
2 2 2
1 1 1
c b a
c b a
c b a
=
3 3 3
2 2 2
1 1 1
c b a
c b a
k c k b k a
=
3 3 3
2 2 2
1 1 1
c b k a
c b k a
c b k a
itd. ili

3 3 3
2 2 2
1 1 1
c mb a
c mb a
c mb a
= m
3 3 3
2 2 2
1 1 1
c b a
c b a
c b a

4. Ako je u determinanti svaki element neke k-te vrste (kolone) zbir dva ili vie
sabiraka, onda je ona jednaka zbiru dve ili vie determinanata, koje imaju
iste elemente kao i data determinanta, osim elemenata k-te vrste (kolone).

Na primer:

3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
c m b a
c m b a
c m b a
+
+
+
=
3 3 3
2 2 2
1 1 1
c b a
c b a
c b a
+
3 3 3
2 2 2
1 1 1
c m a
c m a
c m a


10

5. Ako su svi elementi jedne vrste(kolone) jednaki nuli, vrednost determinante
je nula.

Primeri:

0 0 0
4 2 1
55 9 3
= 0 ili 0
8 9 5 4
4 7 5 8
80 34 68 77
0 0 0 0
=

6. Ako elementi u dve vrste ili kolone imaju iste vrednosti, vrednost
determinante je opet nula.

Primer:

3 7 12
6 4 9
3 7 12
= 0 jer su elementi prve i tree vrste jednaki

7. Ako su dve vrste ( kolone ) proporcionalne meu sobom , vrednost
determinante je opet nula.

Primer:

20 15 10
56 5 9
4 3 2
= 0 jer su prva i trea vrsta proporcionalne, tj. prva puta 3 daje treu
vrstu.

8. Vrednost neke determinante ostaje nepromenjena ako se elementima jedne
vrste(kolone) dodaju odgovarajui elementi neke druge vrste(kolone)
pomnoeni istim brojem!

Ova osma osobina e nam pomoi da lake reimo determinante
etvrtog i vieg reda.

9. det det
T
A A =

Ako transponujemo matricu , vrednost njene determinante se ne menja.


11

Minor ( u oznaci
ij
M ) elementa
ij
a determinante reda n jeste determinanta matrice reda n-1 koja se dobija

izostavljanjem i-te vrste i j-te kolone iz date matrice.

Kofaktor ( u oznaci
ij
A ) elementa
ij
a determinante reda n definiemo sa ( 1)
i j
ij ij
A M
+
=

Primer

Ako posmatramo matricu
1 1 1
2 2 2
3 3 3
a b c
a b c
a b c
(
(
(
(

, njeni minori i kofaktori e biti:
Minori:

2 2 2 2 2 2
11 12 13
3 3 3 3 3 3
1 1 1 1 1 1
21 22 23
3 3 3 3 3 3
1 1 1 1 1 1
31 32 33
2 2 2 2 2 2
, ,
, ,
, ,
b c a c a b
M M M
b c a c a b
b c a c a b
M M M
b c a c a b
b c a c a b
M M M
b c a c a b
= = =
= = =
= = =

Kako smo dobili recimo minor
11
M ?
Oznaka 11 nam govori da poklapamo prvu vrstu i prvu kolonu:
1 1 1
2 2 2
3 3 3
a b c
a b c
a b c
(
(
(
(

, ono to ostane stavimo u malu

determinantu.

Minor
12
M dobijamo kad poklopimo prvu vrstu i drugu kolonu (12):
1 1 1
2 2 2
3 3 3
a b c
a b c
a b c
(
(
(
(

, ostaje
2 2
3 3
a c
a c
, itd.
Kofaktori:

2 2 2 2 2 2 1 1 1 2 1 3
11 11 12 12 13 13
3 3 3 3 3 3
1 1 1 1 1 1 2 1 2 2 2 3
21 21 22 22 23 23
3 3 3 3 3 3
1 1 3 1 3 2
31 31 32
2 2
( 1) ; ( 1) ; ( 1)
( 1) ; ( 1) ; ( 1)
( 1) ; ( 1)
b c a c a b
A M A M A M
b c a c a b
b c a c a b
A M A M A M
b c a c a b
b c
A M A M
b c
+ + +
+ + +
+ +
= = + = = = = +
= = = = + = =
= = + =
1 1 1 1 3 3
32 33 33
2 2 2 2
; ( 1)
a c a b
A M
a c a b
+
= = = +

12

ta moemo primetiti kod kofaktora to se tie znakova?

Pa, znaci idu naizmenino, kao kad smo razvijali determinante:
+ + (
(
+
(
( + +

Ako va profesor dozvoljava, moete izbei da piete ono ( 1)
i j +
, ve odma uzmete znakove neizmenino.

Jedan od estih zadataka na fakultetima je traenje inverzne matrice. Ona se upotrebljava za reavanje sistema

jednaina , matrinih jednaina

Najpre emo rei neto o adjungovanoj matrici.

Naka je data matrica A =
11 12 1
21 22 2
1 2
. . .
. . .
.
.
.
. . .
n
n
n n nn
a a a
a a a
a a a
(
(
(
(
(
(
(
(
(

, ili skraeno zapisana
ij
n n
A a
= .

Matricu
T
ij
A , gde su
ij
A kofaktori elemenata
ij
a matrice A, nazivamo adjungovana ( pridruena ) matrica za

matricu A i oznaavamo je sa :

11 21 1
12 22 2
1 2
. . .
. . .
.
.
.
. . .
n
n
T
ij
n n nn
A A A
A A A
adjA A
A A A
(
(
(
(
= =
(
(
(
(
(

Primer:

Data je matrica
1 5 0
0 3 2
1 0 2
A
(
(
=
(
(

. Odrediti njenu adjungovanu matricu adjA.

Najpre traimo kofaktoreOnda njih poredjamo u matricu

13

11
12
13
21
22
1 5 0
3 2
0 3 2 6
0 2
1 0 2
1 5 0
0 2
0 3 2 ( 2) 2
1 2
1 0 2
1 5 0
0 3
0 3 2 3
1 0
1 0 2
1 5 0
5 0
0 3 2 10
0 2
1 0 2
1 5 0
1 0
0 3 2 2
1 2
1 0 2
1 5 0
0 3 2
1 0 2
A A
A A
A A
A A
A A
A
(
(
= = + = (
(
(

(
(
= = = = (
(
(

(
(
= = + = (
(
(

(
(
= = = (
(
(

(
(
= = + = (
(
(

23
31
32
33
1 5
( 5) 5
1 0
1 5 0
5 0
0 3 2 10
3 2
1 0 2
1 5 0
1 0
0 3 2 2
0 2
1 0 2
1 5 0
1 5
0 3 2 3
0 3
1 0 2
A
A A
A A
A A
(
(
= = = (
(
(
(
(
= = + = (
(
(

(
(
= = = (
(
(

(
(
= = + = (
(
(

Sad ove vrednosti menjamo u :
11 21 31
12 22 32
13 23 33
A A A
adjA A A A
A A A
(
(
=
(
(

, pa je
6 10 10
2 2 2
3 5 3
adjA
(
(
=
(
(


14

Sad moemo definisati i inverznu matricu.

Naka je A kvadratna matrica reda n . Ako postoji matrica
1
A
reda n takva da je
1 1
n
A A A A I

= = , gde je

n
I jedinina matrica reda n , tada kaemo da je
1
A
inverzna matrica matrice A.

Formula po kojoj traimo inverznu matricu je :
1
1
det
A adjA
A
=

Naravno , treba rei da inverzna matrica postoji ako i samo ako je det 0 A = .

Inverzna matrica je, ako postoji, jedinstvena!

Primer

Odrediti inverznu matricu matrice
2 3 1
4 5 2
5 7 3
B
(
(
=
(
(

Radimo po formuli:
1
1
det
B adjB
B
=

Najpre traimo det B , jer ta vrednost mora biti razliita od nule da bi postojala inverzna matrica...

2 3 1
det 4 5 2 koristimo Sarusov postupak...
5 7 3
2 3 1 2 3
det 4 5 2 4 5 2 ( 5) 3 ( 3) 2 5 1 4 ( 7) ( 3) 4 3 2 2 ( 7) 1 ( 5) 5
5 7 3 5 7
30 30 28 36 28 25 88 89 1
d
B
B

= = + + =

= + + + = + =
et 1 B =

Dalje traimo adj B.
15

11 21 31
12 22 32
13 23 33
B B B
adjB B B B
B B B
(
(
=
(
(

11
12
13
21
2 3 1
5 2
4 5 2 15 ( 14) 1
7 3
5 7 3
2 3 1
4 2
4 5 2 [12 10] 2
5 3
5 7 3
2 3 1
4 5
4 5 2 28 ( 25) 3
5 7
5 7 3
2 3 1
3 1
4 5 2 [ 9 ( 7)]
7 3
5 7 3
B B
B B
B B
B B
(
(

= = + = = (
(

(
(
= = = = (
(
(

(
(

= = + = = (
(

(
(

= = = = (
(

22
23
31
32
2
2 3 1
2 1
4 5 2 6 5 1
5 3
5 7 3
2 3 1
2 3
4 5 2 [ 14 ( 15)] 1
5 7
5 7 3
2 3 1
3 1
4 5 2 6 ( 5) 1
5 2
5 7 3
2 3 1
2 1
4 5 2 0
4 2
5 7 3
2 3 1
4 5 2
5 7 3
B B
B B
B B
B B
B
(
(
= = + = = (
(
(

(
(

= = = = (
(

(
(

= = + = = (
(

(
(
= = = (
(
33
2 3
10 ( 12) 2
4 5
B
(
(

= + = = (
(
(

Poredjamo kofaktore u matricu adj B.
16

1 2 1
2 1 0
3 1 2
adjB
(
(
=
(
(

, sada se vraamo u formulu
1
1
det
B adjB
B
= , pa je :

1 1
1 2 1 1 2 1
1
2 1 0 2 1 0
1
3 1 2 3 1 2
B B

( (
( (
= =
( (
( (

Ako za matricu A postoji inverzna matrica, kaemo da je matrica A regularna matrica.

U protivnom, za matricu A kaemo da je singularna ( neregularna).

Evo nekoliko pravila koja vae za regularne matrice:

1 1
1 1 1
1 1 1 1
1 2 2 1
1) ( ) ( )
2) ( )
3) ( ... ) ...
T T
n n
A A
A B B A
A A A A A A

=
=
=

Ako za kvadratnu matricu A vai da je
1 T
A A
= , onda nju nazivamo ortogonalna matrica.

Rang matrice

Najpre da kaemo koje su elementarne transformacije matrica:

i) zamena mesta dve vrste ( kolone)

ii) mnoenje elemenata jedne vrste (kolone) nekim brojem koji je razliit od nule

iii) dodavanje elementima jedne vrste (kolone) elemenata(odgovarajuih) neke druge vrste(kolone)
koji su prethodno pomnoeni proizvoljnim brojem.

Matrica A je ekvivalentna sa matricom B ( oznaka A B ) ako se od matrice A moe prei na matricu B primenom

konano mnogo ekvivalentnih transformacija.
17

Posmatrajmo neku matricu
m n
A M

e ( matricu A iz skupa matrica M tipa m n )

Ako u matrici A izostavimo neke vrste ili neke kolone ( a moe istovremeno i vrste i kolone), tako dobijenu

matricu nazivamo PODMATRICA matrice A.

Determinantu kvadratne podmatrice reda k matrice
m n
A M

e nazivamo MINOR reda k matrice A.

Neka je
m n
M

skup svih matrica tipa m n i { }
0
0,1, 2, 3....... N = skup prirodnih brojeva ( sa 0).

Rang matrice u oznaci rang ( ili r) je preslikavanje:

0
:
m n
rang M N

odreeno sa

a) ( ) 0 rang A = ako je A nula matrica

b) ( ) rang A p = , ako postoji minor reda p matrice A koji je razliit od nule , a SVI minori veeg reda od p, ukoliko

oni postoje, su jednaki nuli.

Primer 1.

Odrediti rang matrice
2 4
1 2
3 6
A
(
(
=
(
(

.

Reenje:

Retko kada moemo odmah rei koji je rang date matrice.

Prvi posao nam je da koristei navedene elementarne transformacije matrica napravimo ekvivalentnu matricu koja

e ispod glavne dijagonale imati sve nule! ( takozvana TRAPEZNA matrica)

Kod nas su na glavnoj dijagonali 2 i -2, pa ispod njih pravimo nule.

Za nau matricu nule moraju biti na UOKVIRENIM mestima:
2
4
1 2
3 6
A
(
(
=
(
(

I redosled pravljenja nula je vrlo bitan!

18
Nule pravimo najpre na mestu
2 4
1 2
6
3
A
(
(
=
(
(

, zatim na mestu
2
4
1 2
3 6
A
(
(
=
(
(

i na kraju
2 4
1 2
3
6
A
(
(
=
(
(

.

Neki profesori trae da se svaki korak transformacija objanjava, neki dozvoljavaju da se odmah prave nule na svim

mestima u prvoj koloni, pa u drugom koraku na svim mestima u drugoj koloni , itd.

Na savet je kao i uvek da posluate vaeg profesora kako on zahteva a mi emo pokuati da vam objasnimo korak

po korak.

2 4
1 2
3 6
A
(
(
=
(
(

. Najpre emo zameniti mesta prvoj i drugoj vrsti , da nam jedinica bude u prvoj vrsti zbog lakeg
raunanja ( ovo nije neophodno al olakava posao...)

2 4 1 2
1 2 2 4
3 6 3 6
( (
( (

( (
( (

Sad pravimo nulu na mestu gde je 3:
2 4 1 2
1 2 2 4
3 6 6
3
(
(
(
(

(
(
(
(

Prvu vrstu emo pomnoiti sa -3 i sabrati sa treom vrstom i to upisati u treu vrstu.

Na mestu gde je bilo 3 bie: 1 ( 3) 3 0 + =

Na mestu gde je bilo -6 bie 2 ( 3) ( 6) 0 + =

Pa je
2 4 1 2 1 2
1 2 2 4 2 4
3 6 3 6 0 0
( ( (
( ( (

( ( (
( ( (

. Dalje nam treba nula gde je dvojka:
1
2 4 1 2 2
1 2 2 4 2 4
3 6 3 6 0 0
(
( (
(
( (

(
( (
(
( (

Prvu vrstu emo pomnoiti sa -2 , sabrati sa drugom vrstom i upisati umesto druge vrste:

Na mestu gde je bilo 2 na taj nain smo dobili nulu, a na mestu gde je bilo -4 bie: 2 ( 2) ( 4) 0 + =

2 4 1 2 1 2 1 2
1 2 2 4 2 4 0 0
3 6 3 6 0 0 0 0
( ( ( (
( ( ( (

( ( ( (
( ( ( (

19

Sad razmiljamo: Poto je matrica tipa 3 2 , njen maksimalni rang moe biti 2, jer postoje samo determinante

drugog reda. Ali, koju god da uzmemo determinantu drugog reda ona e imati u jednoj vrsti obe nule a znamo da je

vrednost takve determinante nula. Rang ove matrice je znai 1, u oznaci ( ) 1 r A = .

Primer 2.
Odrediti rang matrice
1 1 4
2 1 1
3 0 5
A
(
(
=
(
(

Reenje:

Ova matrica je tipa 3 3 , tako da postoji determinanta reda 3 , a to znai da i maksimalni rang moe biti 3.

Da se ne zaliemo, prvo mi da napravimo nule ispod glavne dijagonale, na uokvirenim mestima:
1 1 4
2 1 1
3 0 5
(
(
(
(

Zameniemo drugu i prvu kolonu, jer ve imamo nulu...

1 1 4
1 1 4
2 1 1 1 2 1
3 0 5 0 3 5
A
(
(
(
(
=
(
(
(
(

sad pravimo nulu na mestu gde je 1 ( uokvireno)

Saberemo prvu i drugu vrstu i to ide u drugu vrstu...

Na mestu gde je 1( uokvireno) bie 0.

Na mestu gde je 2 bie: 2+1=3

Na mestu gde je 1 bie : 4+1 = 5

1 1 4 1 1 4 1 1 4
2 1 1 1 2 1 0 3 5
3 0 5 0 3 5
0 3 5
A
(
( (
(
( (
=
(
( (
(
( (

dalje pravimo nulu na uokvirenom mestu( gde je 3):

Od tree vrste oduzmemo drugu i to ide u treu vrstu.

1 1 4 1 1 4 1 1 4 1 1 4
2 1 1 1 2 1 0 3 5 0 3 5
3 0 5 0 3 5 0 3 5 0 0 0
A
( ( ( (
( ( ( (
=
( ( ( (
( ( ( (


20
Sad je jasno da rang ne moe biti tri jer je vrednost determinante
1 1 4
0 3 5 0
0 0 0
=

Ako recimo uzmemo
1 1
0 3
, njena vrednost je 3 0 = , pa je rang ove matrice 2: ( ) 2 r A =

Evo jo nekoliko stvari koje bi trebalo da znamo o matricama:

1) Ekvivalentne matrice imaju isti rang!

2) Ako posmatramo tri matrice A,B i C iz skupa svih matrica
m n
M

, za njih vai:

A A refleksivnost
A B B A simetricnost
A B B C A C tranzitivnost

Ovo nam govori da je relacija ekvivalencije na skupu svih matrica tipa m n .

3) Neka je A matrica ranga p veeg ili jednakog jedinici 1 p > . Tada postoje p nezavisnih vrsta ( kolona) matrice A

takvih da su ostale vrste (kolone) linearne kombinacije tih p vrsta ( kolona).

4) Rang matrice jednak je maksimalnom broju linearno nezavisnih vrsta ( kolona) te matrice.


1
MATRICE ZADACI ( III DEO)

SOPSTVENE VREDNOSTI I SOPSTVENI VEKTORI MATRICE

Postupak traenja sopstvenih vrednosti je sledei:

i) Za datu kvadratnu matricu ( recimo matricu A) odredimo matricu
n
A I , gde je
n
I jedinina matrica . Znai,
u datoj matrici po glavnoj dijagonali oduzmemo . Ova matrica
n
A I se naziva karakteristina matrica.

ii) Traimo vrednost determinante karakteristine matrice: det( ) A I . Dobiemo polinom po . Taj polinom
se obeleava sa ( )
A
P i naziva se karakteristini polinom matrice A.

iii) Dobijeni polinom izjednaimo sa nulom: ( ) 0
A
P = . Ovo je karakteristina jednaina matrice A. Reenja
ove jednaine su
1 2, 3,.......
, ( zavisno kog je karakteristina jednaina stepena, toliko e imati i reenja...) i
nazivaju se sopstvene (karakteristine) vrednosti matrice A.
Skup svih sopstvenih vrednosti matrice A nazivamo spektar matrice A i obeleavamo ga sa ( )
p
S A .

Primer 1.

Odrediti sopstvene vrednosti za matrice:

a)
4 1
1 2
A
(
=
(

b)
1 3 2
1 2 1
0 3 1
A
(
(
=
(
(

Reenje:

a)
4 1
1 2
A
(
=
(

Najpre formiramo matricu
2
A I , gde je
2
1 0
0 1
I
(
=
(

, jedinina matrica drugog reda.

2
4 1 1 0 4 1 0 4 1
1 2 0 1 1 2 0 1 2
A I

( ( ( ( (
= = =
( ( ( ( (

Dalje traimo determinantu ove matrice:

2
2
4 1
det( ) (4 )(2 ) 1 8 4 2 1
1 2
det( ) 6 9
A I
A I

= = + = + +
= +

2

Dobili smo karakteristini polinom:

2
2
1 2
( ) 6 9
6 9 0 3, 3
A
P

= +
+ = = =

Reavanjem karakteristine jednaine smo dobili sopstvene vrednosti:
1 2
3, 3 = = . Vidimo da je ovde u pitanju

dvostruka vrednost ( nula drugog reda), jer su reenja jednaka.

b)
1 3 2
1 2 1
0 3 1
A
(
(
=
(
(

3
1 3 2 1 0 0 1 3 2 0 0
1 2 1 0 1 0 1 2 1 0 0
0 3 1 0 0 1 0 3 1 0 0
1 3 2
1 2 1
0 3 1
A I
A I
( ( ( (
( ( ( (
= =
( ( ( (
( ( ( (

(
(
=
(
(

2
2
2 3 2
3 2
2
1 3 2
det( ) 1 2 1
0 3 1
1 3 2
2 1 3 2
1 2 1 (1 ) ( 1) 0
3 1 3 1
0 3 1
(1 ) [(2 )( 1 ) 3] 1 [3( 1 ) 6]
(1 ) [ 2 2 3] 3 3 6
(1 ) [ 5] 3 3
5 5 3 3
2 2
(
A I

=

= +

= + +
= + + +
= +
= + + +
= + +
=
2
2) 1( 2)
( 2)(1 ) ( 2)(1 )(1 )

+
= = +

Kad ovo izjednaimo sa nulom dobijamo tri razliite sopstvene vrednosti:
1 2 3
( 2)(1 )(1 ) 0 2 0 1 0 1 0
2, 1, 1

+ = = v = v + =
= = =

Spektar matrice A je dakle: ( ) { 1,1, 2}
p
S A = www.matematiranje.com
3

Postupak traenja sopstvenih vektora je sledei:

i) Pronadjemo sve sopstvene vrednosti, to jest spektar matrice A

ii) Za svaku sopstvenu vrednost posebno radimo sledee:

- zamenimo u karakteristinu matricu
n
A I

- dobijena matrica je ustvari matrica homogenog sistema koji e uvek biti neodreen, odnosno imae

beskonano mnogo reenja.

Naemo ta reenja koja nam ustvari daju taj sopstveni vektor.

Malo je zeznuta situacija kad su nule karakteristinog polinoma dvostruke ili trostruke, pa emo mi na sledeem

primeru pokuati da vam objasnimo sve tri situacije ( naravno ako govorimo o matrici 3 3 ).

Primer 2.

Odrediti sopstvene vektore sledeih matrica:

a)
1 1
1 1
A
(
=
(

b)
1 1 3
1 5 1
3 1 1
A
(
(
=
(
(

v)
1 2 1
2 4 2
1 2 1
A
(
(
=
(
(

g)
5 6 3
1 0 1
1 2 1
A
(
(
=
(
(


4

Reenje:

a)
1 1
1 1
A
(
=
(

Dakle, najpre traimo sopstvene vrednosti:

2 2 2
2
2
1 2
1 1 1 1
1 1 1 1
1 1
det( ) (1 ) 1 1 2 1 2
1 1
( ) 2
2 0 0, 2
A
A A I
A I
P

( (
= =
( (
= = = + =
=
= = =

Dobili smo dve razliite sopstvene vrednosti, sad ih vraamo u karakteristinu matricu:

1
1
0
1 0 1 1 1
1 1 0 1 1
A I
=
( (
= =
( (

Odavde pravimo homogen sistem i reimo ga:

0
0
0 ( , ) ( , )
x y
x y
x y y x x y x x x R
+ =
+ =
+ = = = e

E sad, svaki profesor ima svoja obeleavanja...

Vi naravno radite kako va profesor zahteva, a mi smo nauili da sopstvene vektore izraavamo preko grkog

alfabeta...

1
( , ) (1, 1) x o o o = =
evo prvog sopstvenog vektora.

Vraamo i drugu sopstvenu vrednost u karakteristinu matricu:

2
2
2
1 2 1 1 1
1 1 2 1 1
A I
=
( (
= =
( (

Pravimo homogen sistem:
5

0
0
( , ) ( , )
x y
x y
x y x y x x x R
+ =
=
= = e

Odavde je drugi sopstveni vektor:
2
( , ) (1,1) x | | | = =

b)
1 1 3
1 5 1
3 1 1
A
(
(
=
(
(

3 2
1 1 3
1 5 1
3 1 1
1 1 3
det( ) 1 5 1
3 1 1
1 1 3 1 1
1 5 1 1 5 (1 )(5 )(1 ) 3 3 1(1 ) 1(1 ) 9(5 )
3 1 1 3 1
7 36
A I
A I

(
(
=
(
(

= + + =
= +

Dobili smo karakteristinu jednainu:

3 2
3 2
( ) 7 36
7 36 0
A
P

= +
+ =

Evo malog problema... Karakteristina jednaina je treeg stepena, njene nule emo nai tako to posmatramo slobodan

lan, dakle 36 i brojeve sa kojima on moe da se podeli: 1, 2, 3,...

Redom ih menjamo u karakteristinu jednainu dok ne dobijemo nulu . ( podsetite se Bezuove teoreme).

Kod nas je to :
3 2
( 2) 7( 2) 36 8 28 36 0 2 + = + = =

Sad ceo karakteristini polinom delimo sa ( 2) + . Podsetite se deljenja polinoma. Imate kod nas na sajtu, fajl I godina.

6

3 2 2
3 2
2
2
( 7 36) : ( 2) 9 18
2
9 36
9 18
18 36
18 36

+ + = +

+
+

2
9 18 0 6 , 3
( ) { 2, 3, 6}
p
S A
+ = = =
=

Imamo tri razliite sopstvene vrednosti, pa za svaku posebno:

1
1
2
1 ( 2) 1 3 3 1 3
( 2) 1 5 ( 2) 1 1 7 1
3 1 1 ( 2) 3 1 3
3 3 0
1 7 1 0
3 3 0
3 3 0
1 7 1 0..... / 3
3 3 0
3 21 3 0
0 3 3 0
( , , ) ( , 0, )
( , 0, )
za
A I
x y z
x y z
x y z
x y z
x y z
x y z
x y z
y x z z x
x y z x x x R
x
o o
=
( (
( (
= =
( (
( (

+ + =
+ + =
+ + =
+ + =
+ + =
+ + =
+ + =
= + = =
= e
=
(1, 0, 1) o =

2
3
1 3 1 3 2 1 3 1 2 1
3 1 5 3 1 1 2 1 2 1 3
3 1 1 3 3 1 2 3 1 2
1 2 1
2
0 5 5
( 3)
0 5 5
za
A I Ivrsta i II vrsta zamene mesta
Ivrsta IIvrsta IIvrsta
IIvrsta I
Ivrsta IIIvrsta IIIvrsta
=
( ( (
( ( (
= =
( ( (
( ( (

(
+
(
+
(
+
(

1 2 1
0 5 5
0 0 0
IIvrsta IIIvrsta
(
(
(
(

7

Kao to vidite, moramo da znamo i rad sa matricama da bi lake reili dobijeni homogeni sistem.

2
1 2 1
Iz 0 5 5 napravimo sistem:
0 0 0
2 0
5 5 0
2 0 2 0
( , , ) ( , , )
( , , ) (1, 1,1)
x y z
y z y z
x y z x z z x z
x y z z z z z R
x | | | |
(
(
(
(

+ + =
+ = =
+ + = + = =
= e
= =

3
6
1 6 1 3 5 1 3 1 1 1
6 1 5 6 1 1 1 1 5 1 3
3 1 1 6 3 1 5 3 1 5
1 1 1
5
0 4 8
( 3)
0 4 8
za
A I Ivrsta i II vrsta zamene mesta
Ivrsta IIvrsta IIvrsta
IIvrst
Ivrsta IIIvrsta IIIvrsta
=
( ( (
( ( (
= =
( ( (
( ( (

(
+
(
(
+
(

3
1 1 1
0 4 8
0 0 0
0
4 8 0 2
0 2 0
( , , ) ( , 2 , )
( , 2 , ) (1, 2,1)
a IIIvrsta IIIvrsta
x y z
y z y z
x y z x z z x z
x y z z z z
x
+
(
(
(
(

+ =
+ = =
+ = + = =
=
= =

v)
1 2 1
2 4 2
1 2 1
A
(
(
=
(
(

1 2 1 1 2 1
2 4 2 det( ) 2 4 2
1 2 1 1 2 1
A I A I

(
(
= =
(
(

8

2
2
2 2 3
3 2 2
2
1 2 3
1 2 1 1 2
2 4 2 2 4 (1 ) (4 ) 4 4 4(1 ) 4(1 ) (4 )
1 2 1 1 2
(1 2 )(4 ) 8 4 4 4 4 4
4 8 2 4 9 4
6 (6 )
(6 ) 0 0, 6

= + + =
= + + + + +
= + + +
= + =
= = = =

Sad imamo da je nula dvostruka sopstvena vrednost:

0
1 0 2 1 1 2 1
0 2 4 0 2 2 4 2
1 2 1 0 1 2 1
2 0
2 4 2 0
2 0
2 0 2
( , , ) ( 2 , , ) gde je ,
Ako uzmemo da je 0 ( 2 , , ) ( 2 , , 0) ( 2,1, 0)
Ako uzmemo da
za
A I
x y z
x y z
x y z
x y z x y z
x y z R
o | o | o |
| o | o | o o o
=
( (
( (
= =
( (
( (

+ + =
+ + =
+ + =
+ + = =
= e
= = =
1 2
je 0 ( 2 , , ) ( , 0, ) ( 1, 0,1)
( 2 , , ) ( 2,1, 0) ( 1, 0,1)
( 2,1, 0) ( 1, 0,1) x x
o o | o | | | |
o | o | o |
= = =
= +
= . =

6
1 6 2 1 5 2 1 1 2 5
6 2 4 6 2 2 2 2 2 2 2
1 2 1 6 1 2 5 5 2 1
1 2 5
( 2)
0 6 12 2
5
0 12 24
za
A I Ivrsta IIIvrsta
IIvrsta Ivrsta IIvrsta
IIIvrsta IIvrsta I
IIIvrsta Ivrsta IIIvrsta
=
( ( (
( ( (
= =
( ( (
( ( (

(
+
(
+
(
+
(

3
1 2 5
0 6 12
0 0 0
2 5 0
6 12 0 2
2 5 0 2 2 5 0
( , , ) ( , 2 , )
( , 2 , ) (1, 2,1)
IIvrsta
x y z
y z y z
x y z x z z x z
x y z z z z z R
x
(
(
(
(

+ =
+ = =
+ = + = =
= e
= =

9

g)
5 6 3
1 0 1
1 2 1
A
(
(
=
(
(

2
2 3
3
5 6 3 5 6 3
1 0 1 1 1
1 2 1 1 2 1
5 6 3
det( ) 1 1
1 2 1
5 6 3 5 6
1 1 1 (5 )(1 ) 6 6 6(1 ) 2(5 ) 3
1 2 1 1 2
(5 5 ) 12 6 6 10 2 3
5 6 8 7
6
A I
A I

( (
( (
= =
( (
( (

=

= + + +
= + + + +
= + +
= +
2 3
3
5 8 (2 )
(2 ) 0 2

+ =
= =

Evo situacije gde imamo trostruku sopstvenu vrednost:

2
5 2 6 3 3 6 3
2 1 0 2 1 1 2 1
1 2 1 2 1 2 1
3 6 3 0
2 0
2 0
2 0 2 ( , , ) ( , , 2 ); ,
( , , 2 )
0 ( , , 2 ) (0, , 2 ) (0,1, 2)
0 ( , , 2 ) ( , 0, ) (1, 0,
A I
x y z
x y z
x y z
x y z z x y x y z x y x y x y R
o | o |
o o | o | | | |
| o | o | o o o
=
( (
( (
= =
( (
( (

+ =
+ =
+ =
+ = = + = + e
+
= + = =
= + = =
1
2
3
1)
( , , 2 ) (1, 0,1) (0,1, 2)
(1, 0,1)
(0,1, 2)
(1,1, 3) za recimo 1 1
x
x
x
x
o | o | o |
o |
= + = +
=
=
= = . =


10

I jo nam ostaje da pokuamo da vam objasnimo kako se trai matrica
n
A uz pomo sopstvenih vektora.

U fajlu matrice zadaci (I deo) smo traili matricu
n
A na dva naina: logiki i to dokazivali matematikom indukcijom i

preko binomne formule. Videli smo da na ova dva naina radimo kad su u pitanju specifine matrice.

Rad sa sopstvenim vektorima zahteva mnogo posla...

Primer 3.

Data je matrica
1 1 3
1 5 1
3 1 1
A
(
(
=
(
(

. Izraunati
n
A , gde je n N e

Kao to rekosmo, prvo treba nai sopstvene vrednosti i sopstvene vektore.

1 2 3
1 1 3
1 5 1
3 1 1
1 1 3
det( ) 1 5 1
3 1 1
1 1 3
1 5 1 posle sredjivanja ( 2)(3 )( 6)
3 1 1
( 2)(3 )( 6) 0 2, 3, 6
A I
A I

(
(
=
(
(

= = +
+ = = = =

2
1 2 1 3 3 1 3 1 7 1
( 2) 1 5 2 1 1 7 1 3 1 3
3 1 1 2 3 1 3 3 1 3
1 7 1 1 7 1
( 3)
0 20 0 0 20 0
( 3)
0 20 0 0 0 0
za
A I Ivrsta IIvrsta
=
+ ( ( (
( ( (
= + =

( ( (
( ( ( +

(
+
(

(
+
(

1 1
7 0
20 0 0
7 0 0
( , , ) ( , 0, ),
( , 0, ) (1, 0, 1) za =1 je (1, 0, 1)
x y z
y y
x y z x z z x
x y z x x x R
x x o o o o
(
(
(
(
+ + =
= =
+ + = + = =
= e
= = =

11

3
1 3 1 3 2 1 3 1 2 1
3 1 5 3 1 1 2 1 2 1 3
3 1 1 3 3 1 2 3 1 2
1 2 1
2
0 5 5
( 3)
0 5 5
za
A I Ivrsta IIvrsta
IIIvrsta IIvrsta IIIvr
=
( ( (
( ( (
= =
( ( (
( ( (

(
+
(
+
(
+
(

2 2
1 2 1
0 5 5
0 0 0
2 0
5 5 0 0
2 0 2 0
( , , ) ( , , )
( , , ) (1, 1,1) za 1 je (1, 1,1)
sta
x y z
y z y z y z
x y z x z z x z
x y z z z z z R
x x | | | | |
(
(
(
(

+ + =
+ = + = =
+ + = + = =
= e
= = = =

6
1 6 1 3 5 1 3 1 1 1
6 1 5 6 1 1 1 1 5 1 3
3 1 1 6 3 1 5 3 1 5
1 1 1
5
0 4 8
( 3)
0 4 8
za
A I Ivrsta IIvrsta
IIIvrsta IIvrsta II
=
( ( (
( ( (
= =
( ( (
( ( (

(
+
(
+
(
+
(

3 3
1 1 1
0 4 8
0 0 0
0
4 8 0 2
0 2 0
( , , ) ( , 2 , )
( , 2 , ) (1, 2,1) za =1 je (1, 2,1)
Ivrsta
x y z
y z y z
x y z x z z x z
x y z z z z z R
x x
(
(
(
(

+ =
+ = =
+ = + = =
= e
= = =

Nali smo sopstvene vektore, i izabrali proizvoljne vrednosti za , i o | . Najee se uzima jedinica ali moe i neki

drugi broj.

Formiramo matricu S tako to sopstvene vektore naredjamo po kolonama:

1 1 1
0 1 2
1 1 1
S
(
(
=
(
(

12

ta je ovde ideja?

Pravimo dijagonalnu matricu D:

1
D S A S
= , ako je kvadriramo , dobijamo:

1 2 1 2 1 1 1 1
2 1 2
( ) ( )( ) D S A S D S A S S A S S A S S A S S A S
D S A S

= = = =
=

Dalje bi bilo:

3 2 1 2 1 3 1 3
D D D S A S S A S D S A S

= = =

Zakljuujemo da je :
1 n n
D S A S
=

Odavde e biti:

1
1
1
1 1
1
1
mnoimo sa leva sa S
mnoimo sa desna sa
n n
n n
n n
n n
n n
n n
D S A S
S D S S A S
S D A S S
S D S A S S
S D S A
A S D S
=
=
=
=
=
=

Pa da krenemo polako na posao:
1
1
det
S adjS
S
=

1 1 1
0 1 2
1 1 1
1 1 1
1 2 1 1
det 0 1 2 1 1 3 3 6
1 1 1 2
1 1 1
S
S
(
(
=
(
(

= = = =

13

11 21 31
12 22 32
1 1 1 1 1 1 1 1 1
0 1 2 3 0 1 2 0 0 1 2 3
1 1 1 1 1 1 1 1 1
1 1 1 1 1 1 1 1 1
0 1 2 2 0 1 2 2 0 1 2
1 1 1 1 1 1 1 1 1
S S S S S S
S S S S S S
( ( (
( ( (
= = = = = = ( ( (
( ( (

( ( (

( ( (
( ( (
= = = = = = ( ( (
( ( (

( ( (

13 23 33
2
1 1 1 1 1 1 1 1 1
0 1 2 1 0 1 2 2 0 1 2 1
1 1 1 1 1 1 1 1 1
S S S S S S
( ( (
( ( (
= = = = = = ( ( (
( ( (

( ( (

1 1
3 0 3 3 0 3
1 1
2 2 2 2 2 2
6 6
1 2 1 1 2 1
S S

( (
( (
= =
( (
( (

Da nadjemo matricu D:

1
3 0 3 1 1 3 1 1 1
1
2 2 2 1 5 1 0 1 2
6
1 2 1 3 1 1 1 1 1
6 0 6 1 1 1
1
6 6 6 0 1 2
6
6 12 6 1 1 1
1 0 1 1 1 1
1 1 1 0 1 2
1 2 1 1 1 1
2 0 0
0 3 0
0 0 6
D S A S
D
D
D
D
=
( ( (
( ( (
=
( ( (
( ( (

( (
( (
=
( (
( (

( (
( (
=
( (
( (

(
(
=
(
(


14

Jasno je da vai:
2 0 0 ( 2) 0 0
0 3 0 0 3 0
0 0 6 0 0 6
n
n n
n
D D
( (
(
(
= =
(
(
(
(

Rekosmo da je :
1 n n
A S D S
=

1 1 1 ( 2) 0 0 3 0 3
1
0 1 2 0 3 0 2 2 2
6
1 1 1 0 0 6 1 2 1
1 1 1 ( 2) 0 0 3 0 3
1
0 1 2 0 3 0 2 2 2
6
1 1 1 0 0 6 1 2 1
3 ( 2) 2 3 6 2 3 2 6 3 ( 2) 2 3 6
1
2 3 2 6 2
6
n
n n
n
n
n n
n
n n n n n n n n
n n n
A
A
A
( ( (
(
( (
=
(
( (
(
( (

( ( (
(
( (
=
(
( (
(
( (

+ + + + +
= + 3 4 6 2 3 2 6
3 ( 2) 2 3 6 2 3 2 6 3 ( 2) 2 3 6
n n n n
n n n n n n n n
(
(
+ +
(
(
+ + + + +

I evo je traena matrica
n
A .

Jo jednom vam napominjemo da e va profesor verovatno imati druga obeleavanja, pa vi ispotujte njega a mi se

nadamo da smo vam pribliili postupak.


1
MATRICE ZADACI ( II DEO)

REAVANJE SISTEMA LINEARNIH ALGEBARSKIH JEDNAINA

Sistem od m jednaina sa n nepoznatih je najee uopteno dat sa:

11 1 12 2 1 1
21 1 22 2 2 2
1 1 2 2
x + x + . . . +
x + x + . . . +
.
.
.
x + x + . . . +
n n
n n
m m mn n m
a a a x b
a a a x b
a a a x b
=
=
=

Ovde su:
1 2
, ,...
n
x x x nepoznate, brojevi
ij
a su koeficijenti a
1 2
, ,...
m
b b b su slobodni lanovi .

Iz ovog sistema mi izvlaimo tri matrice:

11 12 1
21 22 2
1 2
. . .
. . .
.
.
.
. . .
n
n
m m mn
a a a
a a a
A
a a a
(
(
(
(
=
(
(
(
(
(

je matrica sistema.

11 12 1 1
21 22 2 2
1 2
. .
. .
. . .
. . .
n
n
m m mn m
a a a b
a a a b
A
a a a b
(
(
(
( =
(
(
(

je proirena matrica sistema

1
2
.
.
m
b
b
B
b
(
(
(
( =
(
(
(

je matrica sa slobodnim lanovima.

Kada je A kvadratna matrica, to jest kada je broj jednaina sistema jednak sa brojem nepoznatih , onda takav sistem

nazivamo kvadratnim. Ako je i det 0 A = onda je on Kramerovski.

Ako je B nula matrica, sistem je homogen. (desno su sve nule)

Ako B nije nula matrica, sistem je nehomogen. ( bar jedan slobodan lan nije nula)

2

Koristei ove matrice, jasno je da sistem moemo zapisati kao : A X B = gde je
1
2
.
.
m
x
x
X
x
(
(
(
( =
(
(
(

reenje sistema.

Jo neki izrazi se upotrebljavaju esto , pa i njih da objasnimo:

- jedinstveno reenje je kad sistem ima samo jedno reenje ( odredjen je)

- kada sistem ima vie od jednog reenja kae se da je neodredjen

- kada sistem ima reenja, bez obzira dal je jedno il beskonano mnogo njih, kae se da je reiv ( saglasan,
neprotivrean)

- kada sistem nema reenja kae se da je nereiv ( nesaglasan, protivrean)

Teorema ( Kroneker- Kapeli) kae: ( vai za nehomogen sistem)

Sistem ima reenje ako i samo ako je rang matrice sistema jednak rangu matrice proirenog sistema, tj ( ) ( ) r A r A =

Ako sistem ima maksimalan rang n, vai:

i) reenje je jedinstveno ako je ( ) ( ) r A r A n = =

ii) sistem ima beskonano mnogo reenja ako je ( ) ( ) r A r A n = <

esto se javlja problem kad posmatramo homogen sistem:

11 1 12 2 1
21 1 22 2 2
1 1 2 2
x + x + . . . + 0
x + x + . . . + 0
.
.
.
x + x + . . . + 0
n n
n n
m m mn n
a a a x
a a a x
a a a x
=
=
=

Ovaj sistem uvek ima reenje (0, 0, 0,..., 0) . Ovo se reenje naziva trivijalno reenje.

3

Pitamo se kad sistem ima i netrivijalna reenja?

Homogen sistem ima netrivijalna reenja ako i samo ako je rang matrice sistema manji od broja nepoznatih .

Posledica ove teoreme je :

Ako u homogenom sistemu vai da je broj jednaina manji od broja nepoznatih, onda sistem ima netrivijalna

reenja.

Pre nego li krenemo sa zadacima, savetujemo vam da jo jednom proitate i prouite fajl matrice, a posebno deo vezan

za traenje ranga matrice.

ZADACI

1. Odrediti rang matrice u zavisnosti od parametra a.

2 1
3 5 0
1 4 1
a
A
(
(
=
(
(

Reenje:

Pre nego li krenete da pravite nule ispod glavne dijagonale, nije loe da parametar prebacimo da je u zadnjoj vrsti , na

krajnjoj desnoj poziciji. Zato emo najpre da zamenimo mesta I vrsti i treoj vrsti.

2 1 1 4 1
3 5 0 3 5 0
1 4 1 2 1
a
A
a
( (
( (
=
( (
( (

Sad pravimo nule na naznaenim mestima
1 4 1
3 5 0
2 1 a
(
(
(
(

III vrsta minus I vrsta pomnoena sa 2 ide u III vrstu

II vrsta minus I vrsta pomnoena sa 3 ide u II vrstu

1 4 1 1 4 1
3 5 0 0 7 3
2 1 0 7 3
A
a a
( (
( (
( (
( ( +

Sad pravimo jo jednu nulu na mestu
1 4 1
0 7 3
0 7 3 a
(
(
(
+


4

Od IV vrste oduzmemo III i to upiemo umesto tree vrste.

1 4 1 1 4 1
0 7 3 0 7 3
0 7 3 0 0
A
a a
( (
( (

( (
( ( +

Uoimo poziciju
1 4 1
0 7 3
0 0 a
(
(
(

.

Jasno je da ako je za 0 a = , rang matrice 2, jer imamo matricu
1 4 1
0 7 3
0 0 0
(
(
(
(

A, ako je 0 a = , rang matrice je tri, jer dobijamo matricu
1 4 1
0 7 3
0 0 a
(
(
(
(

, ija determinanta je razliita od nule, jer ako
se seate, vrednost determinante ove matrice je proizvod brojeva po glavnoj dijagonali: det 1 ( 7) A a =

2. Odrediti rang matrice u zavisnosti od parametra a.

1 1 1
1 1 1
1 1 1
1 1 1
a
a
A
a
a
(
(
(
=
(
(

Reenje:

Pravimo nule na mestima
1 1 1
1 1 1
1 1 1
1 1 1
a
a
A
a
a
(
(
(
=
(
(
(

.

II vrsta I vrsta na mesto II vrste

III vrsta I vrsta na mesto III vrste

IV vrsta I vrsta pomnoena sa a na mesto IV vrste

1 1 1 1 1 1
1 1 1 0 0 1 1
1 1 1 0 1 0 1
1 1 1 0 1 0 1
a a
a a a
A
a a a
a a a
( (
( (

( (
=
( (
( (

. Sad pravimo nule na mestima
1 1 1
0 0 1 1
0 1 0 1
0 1 0 1
a
a a
a a
a a
(
(

(
(

(
(


5

Uoimo treu kolonu. U njoj ve ima nule koje nama trebaju. Zato emo zameniti mesta II i III koloni.

1 1 1 1 1 1
0 0 1 1 0 1 0 1
0 1 0 1 0 0 1 1
0 1 0 1 0 0 1 1
1 1 1
0 1 0 1
Dalje moramo napraviti nulu na uokvirenom mestu:
0 0 1 1
0 0 1 1
Saberemo IV i III vrstu i
a a
a a a a
A
a a a a
a a a a
a
a a
a a
a a
( (
( (

( (
( (
( (

(
(

(
(
(
(

to upiemo na mestu IV vrste...
1 1 1 1 1 1
0 1 0 1 0 1 0 1
0 0 1 1 0 0 1 1
0 0 1 1 0 0 0 2(1 )
a a
a a a a
a a a a
a a a
( (
( (

( (
( (
( (

Odavde je ve izvesno:

Ako je 1 0 1 a a = = rang matrice je 4.

Ako je 1 0 1 a a = = matrica postaje
1 1 1 1
0 0 0 0
0 0 0 0
0 0 0 0
(
(
(
(
(

pa je rang matrice 1.

3. Dokazati da sledei sistem ima netrivijalna reenja:

2 3 0
3 4 5 3 0
2 3 3 2 2 0
2 5 2 10 0
x y z t u
x y z t u
x y z t u
x y z t u
+ =
+ =
+ =
+ =

Reenje:


6

Ovde nam je posao da dokaemo da je rang manji od maksimalnog mogueg ranga( to jest od 4) , jer je sistem

homogen i vai: Ako u homogenom sistemu vai da je broj jednaina manji od broja nepoznatih, onda sistem

ima netrivijalna reenja.

Uoimo matricu sistema:
1 2 1 1 3
3 4 5 3 1
2 3 3 2 2
2 5 1 2 10
(
(

(
(
(

Kao i obino, najpre pravimo nule na mestima
1 2 1 1 3
3 4 5 3 1
2 3 3 2 2
2 5 1 2 10
(
(

(
(

(
(

.

II vrsta - I vrsta pomnoena sa 3 ide na mesto II vrste

III vrsta - I vrsta pomnoena sa 2 ide na mesto III vrste

IV vrsta - I vrsta pomnoena sa 2 ide na mesto IV vrste

1 2 1 1 3
1 2 1 1 3
3 4 5 3 1
0 2 2 0 8
0 1 1 0 4
2 3 3 2 2
0 1 1 0 4
2 5 1 2 10
(
(
(
(

(
(
(
(

(
(
(

Sledee nule moraju biti na mestima:
1 2 1 1 3
0 2 2 0 8
0 1 1 0 4
0 1 1 0 4
(
(

(
(

(
(

III vrsta pomnoena sa dva minus II vrsta ide na mesto III vrste

IV vrsta pomnoena sa dva plus II vrsta na mesto IV vrste

Dobijamo matricu:
1 2 1 1 3
0 2 2 0 8
0 0 0 0 0
0 0 0 0 0
(
(

(
(
(


7

Jasno je da je rang ove matrice 2, to je manje od maksimalnog ranga, to jest , dokazali smo da sistem ima netrivijalna

reenja.

U sledeem primeru emo pokazati kako se ona trae...

4. U zavisnosti od parametra m diskutovati reenja sistema:

2 3 0
2 ( 2) 2 0
( 1) 3 2 0
2 3 4 0
x y z mt
x y m z t
x m y z t
mx y z t
+ + + =
+ + + + =
+ + + + =
+ + + =

Reenje:

Opet se radi o homogenom sistemu...

1 2 3
1 2 2 2
1 1 3 2
2 3 4
m
m
A
m
m
(
(
+
(
=
( +
(

Pravimo nule:
1 2 3
1 2 2 2
1 1 3 2
2 3 4
m
m
m
m
(
(
+
(
(
+
(
(

IVvrsta Ivrsta m IVvrsta

2
1 2 3 1 2 3
1 2 2 2 0 0 1 2
1 1 3 2 0 1 0 2
2 3 4 0 2(1 ) 3(1 ) 4
m m
m m m
A
m m m
m m m m
( (
( (
+
( (
=
( ( +
( (

Zamenimo mesta II i III vrsti...

2 2
1 2 3 1 2 3 1 2 3
1 2 2 2 0 0 1 2 0 1 0 2
1 1 3 2 0 1 0 2 0 0 1 2
2 3 4 0 2(1 ) 3(1 ) 4 0 2(1 ) 3(1 ) 4
m m m
m m m m m
A
m m m m m
m m m m m m m
( ( (
( ( (
+
( ( (
=
( ( ( +
( ( (

2 IVvrsta IIvrsta IVvrsta +


8

2 2
1 2 3 1 2 3
0 1 0 2 0 1 0 2
0 0 1 2 0 0 1 2
0 2(1 ) 3(1 ) 4 0 0 3(1 ) 8 2
m m
m m m m
A
m m m m
m m m m m m
( (
( (

( (
( (
( (

I jo da napravimo nulu na uokvirenom mestu:
2
1 2 3
0 1 0 2
0 0 1 2
0 0 3(1 ) 8 2
m
m m
m m
m m m
(
(

(
(
(

(

3 IVvrsta IIIvrsta IVvrsta +

2 2
1 2 3 1 2 3
0 1 0 2 0 1 0 2
0 0 1 2 0 0 1 2
0 0 3(1 ) 8 2 0 0 0 14 5
m m
m m m m
A
m m m m
m m m m m
( (
( (

( (
( (
( (

Kao rang ove matrice mora biti manji od 4, da bi sistem imao netrivijalna reenja, na mestu

2
1 2 3
0 1 0 2
0 0 1 2
0 0 0 14 5
m
m m
m m
m m
(
(

(
(
(
(

mora biti 0.

Dakle:

2
2 2
2
1,2
1
2
14 5 0
5 5 4 1 ( 14) 4
5 14 0
2 2
2
7
m m
b b ac
m m m
a
m
m
=

+ = = =
=
=

Postoje dve vrednosti za parametar m, za koje sistem ima netrivijalna reenja.

Moramo prouiti obe mogunosti.
9

2
2
1 2 3 1 2 3 2
0 1 0 2 0 1 0 0
0 0 1 2 0 0 1 0
0 0 0 14 5 0 0 0 0
Iz tree vrste imamo 1 0 0
Iz druge vrste imamo 1 0 0
Iz prve vrste imamo 1 2 3 2 0 2 0 2
Ree
za m
m
m m
m m
m m
z z
y y
x y z t x t x t
=
( (
( (

( (
( (
( (

= =
= =
+ + + = + = =
nje je dakle ( , , , ) ( 2 , 0, 0, ) gde je x y z t t t t R = e

2
7
1 2 3 1 2 3 7
0 1 0 2 0 8 0 9
0 0 1 2 0 0 8 9
0 0 0 14 5 0 0 0 0
9
Iz tree vrste imamo -8 9 0 8 9
8
9
Iz druge vrste imamo -8 9 0 8 9
8
Iz prve vrste imamo
za m
m
m m
m m
m m
t
z t z t z
t
y t y t y
=
( (
( (

( (
( (
( (

+ = = =
+ = = =
18 27
1 2 3 7 0 7 0
8 8
11
8 18 27 56 0 8 11
8
11 9 9
Reenje je dakle ( , , , ) ( , , , ) gde je
8 8 8
t t
x y z t x t
t
x t t t x t x
t t t
x y z t t t R
+ + = + + =
+ + = = =
= e

Zakljuak bi bio:

Za
1 2
2, 7 m m = = sistem ima samo trivijalna reenja (0,0,0,0)

Za m=2 sistem ima reenja ( , , , ) ( 2 , 0, 0, ) gde je x y z t t t t R = e

Za m= -7 sistem ima reenja
11 9 9
( , , , ) ( , , , ) gde je
8 8 8
t t t
x y z t t t R = e
10

5. U zavisnosti od parametra a diskutovati reenja sistema:

0
2
ax y z
x ay z
x y az a
+ + =
+ + =
+ + =

Reenje:

Ovde se radi o nehomogenom sistemu.

Matrica sistema je
1 1
1
1 1
a
A a a
a
(
(
=
(
(

, a matrica proirenog sistema je
1 1 0
1 2
1 1
a
A a a
a a
(
(
=
(
(

.

U matrici proirenog sistema pravimo nule na ve opisani nain...

1 1 0
1 2
1 1
a
A a a
a a
(
(
=
(
(

najpre nule na ova dva mesta

2
2 2
1 1 0 1 1 0
1 2 0 1 1 2
1 1 0 1 1
a a
A a a a a a
a a a a a
( (
( (
=
( (
( (

2
2 2
1 1 0
0 1 1 2
0 1 1
a
a a a
a a a
(
(

(
(

jo ovde da napravimo nulu

2
2 2
1 1 0 1 1 0 1 1 0
1 2 0 1 1 2 0 ( 1)( 1) 1 2
1 1 0 1 1 0 0 ( 1)( 2) ( 1)( 2)
a a a
A a a a a a a a a a
a a a a a a a a a a a
( ( (
( ( (
= +
( ( (
( ( ( + +

Sad koristimo Kroneker Kapelijevu teoremu:

Sistem ima reenje ako i samo ako je rang matrice sistema jednak rangu matrice proirenog sistema, tj ( ) ( ) r A r A =

Ako sistem ima maksimalan rang n, vai:

i) reenje je jedinstveno ako je ( ) ( ) r A r A n = =

ii) sistem ima beskonano mnogo reenja ako je ( ) ( ) r A r A n = <


11

Posmatrajmo
1 1 0
0 ( 1)( 1) 1 2
0 0 ( 1)( 2) ( 1)( 2)
a
a a a a
a a a a a a
(
(
+
(
(
+ +
(

.

Da bi sistem imao jedinstveno reenje, rang sistema mora biti jednak rangu proirenog sistema.

Onda je jasno da na uokvirenim pozicijama NE SMEJU biti nule.

To je znai uslov da sistem ima jedinstveno reenje. ( 1)( 2) 0 a a a + =

Kako je svaka kolona vezana za po jednu nepoznatu, krenuemo od tree vrste, nai nepoznatu z, pa iz druge vrste nai

nepoznatu y i na kraju iz prve vrste nai nepoznatu x.

1 1 0
0 ( 1)( 1) 1 2
0 0 ( 1)( 2) ( 1)( 2)

x y z

trea jednaina:
( 1)( 2) ( 1)( 2
a
a a a a
a a a a a a
a a a z a a a
(
(
+
(
( + +

| | |
+ = +
) 1, naravno za 0, 1, 2
druga jednaina:
( 1)( 1) ( 1) 2
( 1)( 1) ( 1) 1 2
( 1)( 1) 2 1
( 1)( 1) 1
1
z a a a
a a y a z a
a a y a a
a a y a a
a a y a
a
y
= = = =
+ + =
+ + =
+ = +
+ = +
+
=
( 1) ( 1) a a +
1
1
prva jednaina:
0
1 1
1 0
1 1
y
a
ax y z
ax x
a a
=
+ + =
+ + = =

Dobili smo jedinstveno reenje:
1 1
( , , ) (1, , )
1 1
x y z
a a
=

Ali tu nije kraj zadatka...

Moramo ispitati i situacije kad je 2 0 2 1 0 1 a a i a a + = = = =
12

1
1 1 0 1 1 0
0 ( 1)( 1) 1 2 0 0 0 2
0 0 ( 1)( 2) ( 1)( 2) 0 0 0 0
Za a
a a
a a a a
a a a a a a
=
( (
( (
+
( (
( ( + +

Vrednost 1 a = smo zamenili u dobijenoj matrici. Novonastala matrica nam govori sledee:

Rang sistema je 1, jer posmatramo samo
1 1
0 0 0
0 0 0
a (
(
(
(

a rang proirenog sistema je 2. Znai da ovde sistem nema

reenja.

2 Za a =

1 1 0 2 1 1 0
0 ( 1)( 1) 1 2 0 3 3 4
0 0 ( 1)( 2) ( 1)( 2) 0 0 0 0
Ovde je rang sistema jednak rangu proirenog sistema, tj ( ) ( ) 2 4, ali kako je rang manji od
maksimalnog ra
a
a a a a
a a a a a a
r A r A
( (
( (
+
( (
( ( + +

= = <

nga, sistem e imati beskonano mnogo reenja, odnosno : neodredjen je.
druga jednaina:
3 3 4
3 3 4
3 4
3
prva jednaina:
2 0
3 4
2 0
3
3 2
3
y z
y z
z
y
x y z
z
x z
z
x
=
=
=
+ + =
+ + =
=

Dve nepoznate, x i y, smo izrazili preko tree, preko z. Reenja su :

3 2 3 4
( , , ) ( , , )
3 3
z z
x y z z z R

= e

13

6. U zavisnosti od parametra p, diskutovati i reiti sistem:

2 3 5 13 x y z u + + + =
2 2 3 11 x y z u + + + =
3 x y z u + + + =
2 2 2 3 x y z pu + + + =

Reenje:

Oformimo matricu proirenog sistema i radimo opisani postupak...

1 2 3 5 13
2
2 2 1 3 11

1 1 1 1 3
2 2 2 p 3
IIIvrsta
(

(
(

(
(

2
1 2 3 5 13
0 -2 -5 -7 -15
0 -1 -2 -4 -10
0 -2 -4 p-10 -23
Ivrsta IIIvrsta
IVvrsta Ivrsta IVvrsta

(
(
(

1 2 3 5 13
0 -1 -2 -4 -10

0 -2 -5 -7 -15
0 -2 -4 p-10 -23
II i III vrsta zamene mesta
II
(
(
(
(
(
(
(

2
2
1 2 3 5 13
0 -1 -2 -4 -10
0 0 -1 1 5
0 0 0 p-2 -3
Ivrsta IIvrsta IIIvrsta
IVvrsta IIvrsta IVvrsta

(
(
(
(
(

Ispod glavne dijagonale smo napravili nule. Sad diskutujemo. Uoimo poziciju sa parametrom od koje nam zavisi rang

sistema:
1 2 3 5 13
0 -1 -2 -4 -10
0 0 -1 1 5
0 0 0 p-2 -3
(
(
(
(
(
(

. Ako je ovde nula, to jest, ako je p=2,

1 2 3 5 13
0 -1 -2 -4 -10
0 0 -1 1 5
0 0 0 0 -3
(
(
(
(
(

vidimo da je rang matrice sistema 3 a da je rang matrice proirenog sistema 4, a po teoremi Kroneker Kapelija tada

sistem nema reenja.

Dakle, da bi sistem imao reenja, mora da je p-2 0 p 2 = =
14

Sad krenemo od etvrte vrste i traimo vrednosti nepoznatih...Evo da napiemo sve etiri jednaine:

2 3 5 13 x y z u + + + = iz prve vrste
2 4 10 y z u = iz druge vrste
5 z u + = iz tree vrste
( 2) 3 p u = iz etvrte vrste

3
( 2) 3
2
p u u
p
= =

5
5
3 3 5 10 7 5
5
2 2 2
z u
z u
p p
z z z
p p p
+ =
=
+
= = =

itd

Dobijamo reenje:
3 7 5 20 22 12(1 )
, , ,
2 2 2 2
p p p
u z y x
p p p p

= = = =

Evo jednog primera kako reiti sistem jednaina pomou inverzne matrice.

7. Reiti sistem:

9
2 3 16
3 4 21
x y z
x y z
x y z
+ + =
+ + =
+ + =

Reenje:

Iz zadatog sistema najpre izdvojimo matrice:

1 1 1
1 2 3
1 3 4
A
(
(
=
(
(

x
X y
z
(
(
=
(
(

9
16
21
B
(
(
=
(
(

Oformimo matrinu jednainu:

1
AX B
X A B
=
=

1
1
det
A adjA
A
=


15

Sad radimo ceo postupak...

1 1 1 1 1 1 1 1
det 1 2 3 1 2 3 1 2 8 3 3 4 9 2 1
1 3 4 1 3 4 1 3
A = = = + + = , znai da postoji inverzna matrica

11 21 31
12 22 32
13 23 33
1 1 1
1 2 3
1 3 4
2 3 1 1 1 1
1; 1; 1;
3 4 3 4 2 3
1 3 1 1 1 1
1; 3; 2;
1 4 1 4 1 3
1 2 1 1 1 1
1; 2; 1
1 3 1 3 1 2
1 1 1
1 3 2
1 2 1
A
A A A
A A A
A A A
adjA
(
(
=
(
(

= + = = = = + =
= = = + = = =
= + = = = = + =
(
(
=
(
(

1
1
1
det
1 1 1 1 1 1
1
1 3 2 1 3 2
1
1 2 1 1 2 1
A adjA
A
A
=
( (
( (
= =
( (
( (

1
1 1 1 9 9 16 21 4
1 3 2 16 9 48 42 3
1 2 1 21 9 32 21 2
4
3
2
X A B
X
X
=
+ ( ( ( (
( ( ( (
= = + =
( ( ( (
( ( ( ( +

(
(
=
(
(

Reenje je dakle: ( , , ) (4, 3, 2) x y z =

Vidite i sami da je ovaj postupak teak, pa ga primenjujte samo kad to od vas izriito trae


1
MATRICE ZADACI ( ) I DEO

1. Date su matrice
2 3 1
2 16 0
A
(
=
(

i
1 0 -3
2 6 -8
B
(
=
(

. Izraunati:

a) ? A B + =
b) ? A B =
v) 2 3 ? A B =

g) ?
T T
A B + =

Reenje:

a)

2 3 1 1 0 -3 2 1 3+0 1 ( 3) 3 3 -2
2 16 0 2 6 -8 2 2 16+6 0+( 8) 0 22 -8
A B
+ + ( ( ( (
+ = + = =
( ( ( (
+

b)

2 3 1 1 0 -3 2 1 3-0 1 ( 3) 1 3 4
2 16 0 2 6 -8 2 2 16-6 0 ( 8) -4 10 8
A B
( ( ( (
= = =
( ( ( (

v)

2 3 1 1 0 -3 4 6 2 3 0 -9
2 3 2 3
2 16 0 2 6 -8 -4 32 0 6 18 -24
A B
( ( ( (
= = =
( ( ( (

4-3 6-0 2-(-9) 1 6 11
-4-6 32-18 0-(-24) -10 14 24
( (
= =
( (

g)

2 -2 1 2 2 1 -2+2 3 0
3 16 0 6 3+0 16+6 3 22
1 0 -3 -8 1+(-3) 0+(-8) -2 -8
T T
A B
+ ( ( ( (
( ( ( (
+ = + = =
( ( ( (
( ( ( (

2. Date su matrice
1 0 3
-2 -4 1
3 2 5
A
(
(
=
(
(

i
2 1 0
-3 4 1
0 0 3
B
(
(
=
(
(

. Izraunati:
a) 2 ? A B =
b) ( ) ?
T T
A B + =


2

Reenje:

a)

1 0 3 2 1 0 2 0 6 2 1 0
2 2 -2 -4 1 -3 4 1 -4 -8 2 -3
3 2 5 0 0 3 6 4 10
A B
( ( (
( ( (
= =
( ( (
( ( (

0 -1 -6
4 1 -1 -12 1
0 0 3 6 4 7
( (
( (
=
( (
( (

b)

1 -2 3
0 -4 2
-3 1 5
T
A
(
(
=
(
(

1 -2 3 2 1 0 3 -1 3
0 -4 2 -3 4 1 -3 0 3
-3 1 5 0 0 3 -3 1 8
T
A B
( ( (
( ( (
+ = + =
( ( (
( ( (

3 -3 -3
( ) -1 0 1
3 3 8
T T
A B
(
(
+ =
(
(

3. Ako su nam date matrice
3 0
-1 2
A
(
=
(

i
2 1
8 0
B
(
=
(

, izraunati:

a) ? A B =

b) ? B A =

Reenje:

3 0 2 1 3 2+0 8 3 1+0 0 6 3
-1 2 8 0 -1 2 2 8 -1 1 2 0 14 -1
A B
( ( ( (
= = =
( ( ( (
+ +

2 1 3 0 2 3+1 ( 1) 2 0+1 2 5 2
8 0 -1 2 8 3 0 ( 1) 8 0 0 2 10 0
B A
( ( ( (
= = =
( ( ( (
+ +

I na ovom primeru uoavamo jednu bitnu injenicu koju smo napomenuli u teoretskom delu MATRICE:

a to je da komutativni zakon za mnoenje matrica NE VAI.


3

4. Ako su date matrice
1 2 2
2 1 2
1 2 3
A
(
(
=
(
(

i
4 1 1
-4 2 0
1 2 1
B
(
(
=
(
(

, izraunati:

a) ? A B =

b) ? B A =

Reenje:

a)

1 2 2 4 1 1
2 1 2 -4 2 0
1 2 3 1 2 1
A B
( (
( (
= =
( (
( (

1 4 2 ( 4) 2 1 1 1 2 2 2 2 1 1 2 0 2 1
2 4 1 ( 4) 2 1 2 1 1 2 2 2 2 1 1 0 2 1
1 4 2 ( 4) 3 1 1 1 2 2 3 2 1 1 2 0 3 1
+ + + + + + (
(
+ + + + + +
(
( + + + + + +

=

4-8+2 1+4+4 1+0+2 -2 9 3
8-4+2 2+2+4 2+0+2 6 8 4
4-8+3 1+4+6 1+0+3 -1 11 4
( (
( (
= =
( (
( (

b)

4 1 1 1 2 2
-4 2 0 2 1 2
1 2 1 1 2 3
B A
( (
( (
= =
( (
( (

4 1 1 2 1 1 4 2 1 1 1 2 4 2 1 2 1 3
4 1 2 2 0 1 -4 2 2 1 0 2 -4 2 2 2 0 3
1 1 2 2 1 1 1 2 2 1 1 2 1 2 2 2 1 3
+ + + + + + (
(
+ + + + + +
(
( + + + + + +

=

4+2+1 8+1+2 8+2+3 7 11 13
-4+4+0 -8+2+0 -8+4+0 0 -6 -4
1+4+1 2+2+2 2+4+3 6 6 9
( (
( (
= =
( (
( (

Jo jednom vidimo da je A B B A =

5. Ako su date matrice
2 1 11
2 3 0
A
(
=
(

,
1 1
1 1
B
(
=
(

,
2 1
5 1
6 1
C
(
(
=
(
(

izraunati:

a) ? A C B + =

b) ?
T
B C =

Reenje:

4

a)

2 1
2 1 11 1 1
5 1
2 3 0 1 1
6 1
A C B
(
( (
(
+ = +
( (
(

(

2 2 1 5 11 6 2 1+1 1 11 1 1 1
2 2 3 5 0 6 2 1 3 1 0 1 1 1
+ + + ( (
= +
( (
+ + + +

4 5 66 2+1 11 1 1
4 15 0 2 3 0 1 1
+ + + ( (
= +
( (
+ + + +

75 14 1 1 76 15
19 5 1 1 20 6
( ( (
= + =
( ( (

b)

2 5 6
1 1 1
T
C
(
=
(

1 1 2 5 6 1 2+1 1 1 5+1 1 1 6+1 1
1 1 1 1 1 1 2 1 1 1 5 1 1 1 6 1 1
T
B C
( ( (
= =
( ( (
+ + +

2+1 5+1 6+1 3 6 7
2+1 5+1 6+1 3 6 7
( (
= =
( (

6. Za dati polinom
2
( ) 2 P x x = + i matricu
3 0 2
2 1 4
1 -1 0
A
(
(
=
(
(

izraunati ( ) P A .

Reenje:

Kako je
2
( ) 2 P A A = + , nadjimo najpre matricu
2
A :

2
3 0 2 3 0 2
2 1 4 2 1 4
1 -1 0 1 -1 0
A A A
( (
( (
= =
( (
( (

3 3 0 2 2 1 3 0 +0 1 2 ( 1) 3 2+0 4 2 0
2 3 1 2 4 1 2 0 1 1 4 ( 1) 2 2 1 4 4 0
1 3 ( 1) 2 0 1 1 0 ( 1) 1 0 ( 1) 1 2 ( 1) 4 0 0
+ + + + (
(
= + + + + + +
(
( + + + + + +

9+0+2 0+0-2 6+0+0 11 -2 6
6+2+4 0+1-4 4+4+0 12 -3 8
3-2+0 0-1+0 2-4+0 1 -1 -2
( (
( (
= =
( (
( (


5

Sad ovo menjamo u
2
( ) 2 P A A = + , ali pazimo da uz 2 obavezno dodamo jedininu matricu I, naravno treeg reda.

Dakle
2
( ) 2 P A A I = +

2
11 -2 6 1 0 0
( ) 2 12 -3 8 2 0 1 0
1 -1 -2 0 0 1
P A A I
( (
( (
= + = +
( (
( (

11 -2 6 2 0 0 13 -2 6
12 -3 8 0 2 0 12 -1 8
1 -1 -2 0 0 2 1 -1 0
( ( (
( ( (
= + =
( ( (
( ( (

7. Za dati polinom
2
( ) 5 3 P x x x = + i matricu
2 1 1
3 1 2
0 0 2
A
(
(
=
(
(

odredi ( ) P A .

Reenje:

2
( ) 5 3 P A A A I = +

Nai emo na stranu svaki od sabiraka pa to ubaciti u
2
( ) 5 3 P A A A I = + . Moemo i direktno sve da radimo ali se

ukomplikuje

2
2 1 1 2 1 1
3 1 2 3 1 2
0 0 2 0 0 2
A A A
( (
( (
= =
( (
( (

2 2 1 3 1 0 2 1 +1 1 1 0 2 1+1 2 1 2
3 2 1 3 2 0 3 1 1 1 2 0 3 1 1 2 2 2
0 2 0 3 2 0 0 1 0 1 2 0 0 1 0 2 2 2
+ + + + (
(
= + + + + + +
(
( + + + + + +

2
7 3 6
9 4 9
0 0 4
A
(
(
=
(
(

2 1 1 10 5 5
5 5 3 1 2 15 5 10
0 0 2 0 0 10
A
( (
( (
= =
( (
( (

1 0 0 3 0 0
3 3 0 1 0 0 3 0
0 0 1 0 0 3
I
( (
( (
= =
( (
( (

7 3 6 10 5 5 3 0 0
( ) 9 4 9 15 5 10 0 3 0
0 0 4 0 0 10 0 0 3
P A
( ( (
( ( (
= +
( ( (
( ( (

0 -2 1
( ) -6 2 -1
0 0 -3
P A
(
(
=
(
(


6

Dalje emo pokuati da vam objasnimo kako se trai matrica
n
A ako je data matrica A.

Ovakav tip zadatka moemo reavati na vie naina:

i Traimo matrice
2
A ,
3
A ,
4
A i ako treba jo par njih dok ne zakljuimo po kojoj se zakonitosti pojavljuju elementi

matrice Zatim zapiemo kako bi trebalo da izgleda
n
A i izvrimo dokaz matematikom indukcijom.

ii Drugi nain je da koristimo binomnu formulu
0 1 1 2 2 0
( ) .......
0 1 2
n n n n n
n n n n
a b a b a b a b a b
n

| | | | | | | |
+ = + + + +
| | | |
\ . \ . \ . \ .
.
Datu matricu napiemo kao zbir dve matrice,od kojih je jedna jedinina matrica a druga kada se trai njen stepen,

postaje nula matrica ve kod treeg ili etvrtog stepena.

iii Trei nain je da upotrebljavamo sopstvene vrednosti i vektore a to je objanjeno u fajlu matrice zadaci 2. deo.

8. Ako je data matrica
1 1 1
0 1 1
0 0 1
A
(
(
=
(
(

, nadji
n
A .

Reenje:

I nain

2
1 1 1 1 1 1 1 2 3 1 2 1 2
0 1 1 0 1 1 0 1 2 0 1 2
0 0 1 0 0 1 0 0 1 0 0 1
A A A
+ ( ( ( (
( ( ( (
= = = =
( ( ( (
( ( ( (

3 2
1 2 3 1 1 1 1 3 6 1 3 1 2 3
0 1 2 0 1 1 0 1 3 0 1 3
0 0 1 0 0 1 0 0 1 0 0 1
A A A
+ + ( ( ( (
( ( ( (
= = = =
( ( ( (
( ( ( (

4 3
1 3 6 1 1 1 1 4 10 1 4 1 2 3 4
0 1 3 0 1 1 0 1 4 0 1 4
0 0 1 0 0 1 0 0 1 0 0 1
A A A
+ + + ( ( ( (
( ( ( (
= = = =
( ( ( (
( ( ( (

Na osnovu ovoga moemo predpostaviti da je
1 1 2 ...
0 1
0 0 1
n
n n
A n
+ + + (
(
=
(
(

, odnosno, poto je
( 1)
1 2 3 ...
2
n n
n
+
+ + + + =

7

to je onda
( 1)
1
1 1 2 ...
2
0 1 0 1
0 0 1 0 0 1
n n
n n
n
n n
A n A n
+ (
(
+ + + (
(
(
= =
(
(
(
(

(

Sada ovo moramo dokazati primenom matematike indukcije . Da bi se podsetili kako ide indukcija, pogledajte

istoimeni fajl iz tree godine.

1
1 1 1
za n=1 je 0 1 1
0 0 1
A
(
(
=
(
(

tano.

2
2 3
1 2
1 2 3
2
za n=2 je 0 1 2 0 1 2
0 0 1 0 0 1
A
(
(
(
(
(
= =
(
(
(
(

(

takodje tano

postavljamo indukcijsku hipotezu, da je formula tana za n k =

( 1)
1
2
za n=k je 0 1
0 0 1
k
k k
k
A k
+ (
(
(
=
(
(
(

da dokaemo da je formula tana za 1 n k = +

1
( 1) ( 1)
1 1
1 1 1
2 2
0 1 0 1 0 1 1
0 0 1 0 0 1 0 0 1
( 1)( 2)
1 1
2
0 1 1
0 0 1
k k
k
k k k k
k k
A k A A k
k k
k
A k
+
+ + ( (
( (
(
( (
(
= =
( (
(
( (
(

( (

+ + (
+
(
(
= +
(
(
(

Dakle, naa formula je dobra.

8

II nain

Datu matricu rastavimo na jedininu i jo jednu matricu:

1 1 1 1 0 0 0 1 1 0 1 1
0 1 1 0 1 0 0 0 1 0 0 1
0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0
0 1 1
Obeleimo matricu 0 0 1 sa slovom M.
0 0 0
Tada je
( )
n n
A I
A I M
A I M
( ( ( (
( ( ( (
= = + = +
( ( ( (
( ( ( (

(
(
(
(

= +
= +

Koristimo
0 1 1 2 2 0
( ) .......
0 1 2
n n n n n
n n n n
a b a b a b a b a b
n

| | | | | | | |
+ = + + + +
| | | |
\ . \ . \ . \ .
, ali najpre da vidimo kako se ponaaju stepeni
matrice M.

2
3 2
4 5
0 1 1
0 0 1
0 0 0
0 1 1 0 1 1 0 0 1
0 0 1 0 0 1 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 1 0 1 1 0 0 0
0 0 0 0 0 1 0 0 0 odavde zakljuujemo da je:
0 0 0 0 0 0 0 0 0
... 0
n
M
M M M
M M M
M M M
(
(
=
(
(

( ( (
( ( (
= = =
( ( (
( ( (

( ( (
( ( (
= = =
( ( (
( ( (

= = = =

Sad koristimo binomnu formulu:

0 1 1 2 2
( )
0 1 2
n n n n
n n n
I M I M I M I M

| | | | | |
+ = + +
| | |
\ . \ . \ .
, svi ostali lanovi su jednaki nuli.

9

2
2
( 1)
( ) 1 1
2
( 1)
( )
2
1 0 0 0 1 1 0 0 1
( 1)
( ) 0 1 0 0 0 1 0 0 0
2
0 0 1 0 0 0 0 0 0
( 1)
0 0
1 0 0 0
2
( ) 0 1 0 0 0 0 0 0
0 0 1 0 0 0 0 0 0
n
n
n
n
n n
I M I n I M I M
n n
I M I n M M
n n
I M n
n n
n n
I M n
+ = + +
+ = + +
( ( (
( ( (
+ = + +
( ( (
( ( (

(
(
( (
( (
+ = + +

( (
( (

2
2
( 1) 2 ( 1) 2
1 1 1
2 2 2
( ) 0 1 0 1 0 1
0 0 1 0 0 1 0 0 1
( 1)
1 1
2 2
0 1 ( ) 0 1
0 0 1 0 0 1
n
n
n n n n n n n n
n n n n
I M n n n
n n n n
n n
n I M n
(
(
(
(
( + + ( (
+
(
( (
(
( (
+ = = = =
(
( (
(
( (
(
( (
(

( + + (
(
(
(
(
= + =
(
(
(
(
(
(
(

9. Ako je data matrica
1 1

1 1
A
(
=
(

, nadji
n
A .

Reenje:

2
2 2
3 2
2 2
4 3
1 1 1 1 1 1 ( 1) ( 1) 1 ( 1) ( 1) 1 2 2

1 1 1 1 1 1 1 ( 1) ( 1) ( 1) 1 1 2 2
2 2 1 1 4 4 2 2

2 2 1 1 4 4 2 2
A A A
A A A
A A
+ + ( ( ( (
= = = =
( ( ( (
+ +

( ( ( (
= = = =
( ( ( (

=
3 3
3 3
4 4
5 4
4 4
1
4 4 1 1 8 8 2 2

4 4 1 1 8 8 2 2
8 8 1 1 16 16 2 2

8 8 1 1 16 16 2 2
Na osnovu ovoga moemo predpostaviti da je :
2 2
n
n
A
A A A
A
( ( ( (
= = =
( ( ( (

( ( ( (
= = = =
( ( ( (

=
1
1 1

2 2
n
n n

(
(

10

Moramo ovo dokazati matematikom indukcijom:

1 1 1 1 0 0
1
1 1 1 1 0 0
1 1 2 2 2 2
za n = 1 je
1 1 2 2 2 2
A A

( ( (
= = = =
( ( (

1 1
1 1
2 2
Pretpostavimo da je formula tana za n=k
2 2
k k
k
k k
A

(
=
(

Da dokaemo da formula vai i za 1 n k = +

1 1 1 1 1 1
1
1 1 1 1 1 1
1 1 1 1
1 1 1 1
1 1 2 2 2 1 ( 2 )( 1) 2 ( 1) ( 2 ) 1

1 1 2 2 2 1 2 ( 1) 2 ( 1) 2 1
2 2 2 2

2 2 2 + 2
k k k k k k
k k
k k k k k k
k k k k
k k k k
A A A

+

( ( + + (
= = = =
( ( (
+ +

( +
=
(

1 1
1 1
2 2 2 2 2 2

2 2 2 2 2 2
k k k k
k k k k

( (
=
( (

U sledeim primerima emo pokuati da vam pribliimo reavanje matrinih jednaina. Takav zadatak se najee

sastoji iz dva dela. U prvom delu trebate reiti matrinu jednainu, odnosno da izrazite X, a u drugom delu se koriste

operacije sa matricama...

10. Reiti sledee matrine jednaine:

( )
1 1 1
1
1 1
1
1)
2)
3)
4) (3 ) ( )
5) ( )
6) ( )
7) ( )
T T
AX B
XA B
AX I X B
X B AX
AX A BA
AX B XB
AX X B A B

=
=
= +
+ =
+ =
=
=

Reenja:

Bilo bi dobro da se podsetite pravila koja vae za matrice a koja su date u prethodnom fajlu.

1)
1
1 1
1 1
1
1
sa leve strane mnoimo celu jednainu sa AX B A
A AX A B
A A X A B
I X A B
X A B
=
=
=
=
=

11

2)

1
1 1
1
1
sa desne strane mnoimo celu jednainu sa XA B A
XAA BA
X I BA
X BA
=
=
=
=

3)

1
nepoznate na levu a poznate na desnu stranu...
izvlaimo X kao zajedniki ispred zagrade , ali sa desne strane!
( ) celu jednainu mnoimo sa ( ) , ali
AX I X B
AX X B I
A I X B I A I

= +
= +
= +
1 1
1
1
sa leve strane!
( ) ( ) ( ) ( )
( ) ( )
( ) ( )
A I A I X A I B I
I X A I B I
X A I B I

= +
= +
= +

4)

1 1 1
1 1 1 1 1
1 1 1 1 1 1
(3 ) ( )
3 Nepoznate na jednu, poznate na drugu stranu...
3 Izvlaimo kao zajedniki ispred zagrade ali sa leve strane...

X B AX
X B X A
B X A X X

+ =
+ =
=
1
1 1 1
1 1 1
1 1
1 1
1
Pazi , moramo dodati kod 3
3
1
( ) Celu jednainu mnoimo sa sa leve strane
3
1
( )
3
1
( )
3
1
( ) Celu jednai
3
I
B X A I X
X B X X A I
X B I A I
X B A I

=
=
=
=
=
1 1
1
1
nu mnoimo sa sa desne strane
1
( )
3
1
( )
3
1
( )
3
B
X B B A I B
X I A I B
X A I B

=
=
=

12

5)
1
1 1
1 1 1
1 1 1
1
( ) unutar zagrade izvuemo A sa leve strane
[ ( )] celu jednainu stepenujemo na ()
[ ( ) ] ( )
( ) mnoimo celu jednainu sa sa leve strane
(
AX A BA
A X I BA
A X I BA
A X I A B A
A A X
+ =
+ =
+ =
+ =
+
1 1 1
2 1
2 1
2 1
)
( )
I A A B
I X I A B
X I A B
X A B I

=
+ =
+ =
=

6)

1 1 1
1 1 1 1
1 1 1
1 1 1
1 1
( ) celu jednainu stepenujemo na ()
(( ) ) ( )
sad nepoznate na levu a poznate na desnu stranu...
( ) pomnoimo celu jednainu s
AX B XB
AX B XB
AX B B X
AX B X B
A B X B

=
=
=
=
=
1 1
1
1 1
1 1 1
1 1
1 1
1 1
a X ali sa desne strane...
( )
( )
pomnoimo celu jednainu sa ali sa leve strane...
( )
( )
( )
( )
A B X X BX
A B I BX
A B BX B
B A B B BX
B A B I X
B A B X
X B A B

=
=
=
=
=
=
=

7)
( )
( )
( )
1
1
1
1 1
1 1 1
( )
unutar zagrade izvuemo ...
( ) celu jednainu na -1...
( ) ( ) sa desne strane mnoimo sa ( )
( )( ) ( ) ( )
T T
T T T T
T T
T T T
T T T T
T
AX X B A B
X A X B A B X
X A B A B
X A B A B A B
X A B A B A B A B
X

=
=
=
=
=
=
( )
( )
1 1
1
1
1
( ) ( ) spakujemo malo desnu stranu
[( )( )] celu jednainu transponujemo...
( ) [( )( )]
[( )( )]
T
T T
T
T T T
T
T
A B A B
X A B A B
X A B A B
X A B A B

=
=
=

13

11. Reiti matrinu jednainu AX X A = + ako je data matrica
2 1 0
0 2 1
1 1 2
A
(
(
=
(
(

Reenje:

Najpre reavamo zadatu matrinu jednainu:

1 1
1
1
( )
( ) ( ) ( )
( )
( )
AX X A
AX X A
A I X A
A I A I X A I A
I X A I A
X A I A

= +
=
=
=
=
=

Dalje traimo matricu A I , pa njenu inverznu. Ako va profesor dozvoljava , radi lakeg rada, matricu A I moemo

obeleiti nekim slovom, recimo sa M. Ako se profesor ljuti, vi nastavite da radite sa A I .

2 1 0 1 0 0 1 1 0
0 2 1 0 1 0 0 1 1
1 1 2 0 0 1 1 1 1
A I M
( ( (
( ( (
= = =
( ( (
( ( (

sada je
1
X M A
=

traimo
1
1
det
M adjM
M
=

1 1 0 1 1 0 1 1
det 0 1 1 0 1 1 0 1 1 1 0 0 1 0 1 det 1
1 1 1 1 1 1 1 1
M M = = = + + = = , matrica je regularna

Ako vam se u radu dogodi da je det 0 M = , onda takva matrica nema inverznu matricu i tu prekidate sa radom.

Traimo kofaktore i adjungovanu matricu:


14

11 21 31
12 22
1 1 0 1 1 0 1 1 0
1 1 1 0 1 0
0 1 1 0 0 1 1 1 0 1 1 1
1 1 1 1 1 1
1 1 1 1 1 1 1 1 1
1 1 0 1 1 0
0 1 1 0
0 1 1 1 0 1 1
1 1 1 1
1 1 1 1 1 1
M M M M M M
M M M M
( ( (
( ( (
= = + = = = = = = + = ( ( (
( ( (
( ( (

( (
( (
= = = = = + = ( (
( (
( (

32
13 23 33
1 1 0
1 0
1 0 1 1 1
0 1
1 1 1
1 1 0 1 1 0 1 1 0
0 1 1 1 1 1
0 1 1 1 0 1 1 0 0 1 1 1
1 1 1 1 0 1
1 1 1 1 1 1 1 1 1
M M
M M M M M M
(
(
= = = (
(
(

( ( (
( ( (
= = + = = = = = = + = ( ( (
( ( (
( ( (

0 1 1
1 1 1
1 0 1
adjM
(
(
=
(
(

, odavde smo dobili da je inverzna matrica:

1 1
0 1 1 0 1 1
1
1 1 1 1 1 1
1
1 0 1 1 0 1
M M

( (
( (
= =
( (
( (

Sad moemo da se vratimo u reenje i da zamenimo:

1
0 1 1 2 1 0
1 1 1 0 2 1
1 0 1 1 1 2
0 2 ( 1) 0 1 1 0 1 ( 1) 2 1 1 0 0 ( 1) 1 1 2
1 2 1 0 ( 1) 1 1 1 1 2 ( 1) 1 1 0 1 1 ( 1) 2
( 1) 2 0 0 1 1 ( 1) 1 0 2 1 1 ( 1) 0 0 1 1 2
1 1 1
1 2 1
X M A
X
X
X
=
( (
( (
=
( (
( (

+ + + + + + (
(
= + + + + + +
(
( + + + + + +

=
1 0 2
(
(
(
(

12. Reiti matrinu jednainu AX B BX I = + ako su date matrice:

1 2 1
0 1 1
0 2 2
A
(
(
=
(
(

i
1 2 2
1 1 2
2 1 1
B
(
(
=
(
(

.

Reenje:
15

( )
( ) ( ) ( ) ( )
( ) ( )
1 1
1
AX B BX I
AX BX B I
A B X B I
A B A B X A B B I
X A B B I

= +
= +
= +
= +
= +

Izrazili smo X, sada traimo inverznu matricu

1 2 1 1 2 2 0 0 1
0 1 1 1 1 2 1 0 1
0 2 2 2 1 1 2 1 3
A B
( ( (
( ( (
= =
( ( (
( ( (

Kao i malopre, radi lakeg rada, ovu matricu emo obeleiti sa M.

0 0 1
1 0 1
2 1 3
M
(
(
=
(
(

, onda je
1
1
det
M adjM
M
=

0 0 1 0 0
det 1 0 1 1 0 0 0 1 0 0 0 1
2 1 3 2 1
M
= = + + =

11 21 31
12
0 0 1 0 0 1 0 0 1
0 1 0 1 0 1
1 0 1 1 1 0 1 1 1 0 1 0
1 3 1 3 0 1
2 1 3 2 1 3 2 1 3
0 0 1
1 1
1 0 1 1
2 3
2 1 3
M M M M M M
M M
( ( (

( ( (

= = + = = = = = = + = ( ( (

( ( (

( ( (

(
(

= = = (

(

(

22 32
13 23
0 0 1 0 0 1
0 1 0 1
1 0 1 2 1 0 1 1
2 3 1 1
2 1 3 2 1 3
0 0 1 0 0 1
1 0 0 0
1 0 1 1 1 0 1 0
2 1 2 1
2 1 3 2 1 3
M M M M
M M M M
( (

( (

= = + = = = = ( (

( (

( (

( (

( (
= = + = = = = ( (

( (

( (

33
0 0 1
0 0
1 0 1 0
1 0
2 1 3
M M
(
(
= = + = (
(

(

1 1
1 1 0 1 1 0 1 1 0
1
1 2 1 1 2 1 1 2 1
1
1 0 0 1 0 0 1 0 0
adjM M M

( ( (
( ( (
= = =
( ( (
( ( (

1 2 2 1 0 0 2 2 2
1 1 2 0 1 0 1 2 2
2 1 1 0 0 1 2 1 2
B I
( ( (
( ( (
+ = + =
( ( (
( ( (

16

I konano je :

( ) ( )
( ) ( ) ( )
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
( ) ( ) ( )
1
1 1 0 2 2 2
1 2 1 1 2 2
1 0 0 2 1 2
1 2 1 1 0 2 1 2 1 2 0 1 1 2 1 2 0 2
1 2 2 1 1 2 1 2 2 2 1 1 1 2 2 2 1 2
1 2 0 1 0 2 1 2 0 2 0 1 1 2 0 2 0 2
1 0 0
2 5 4
2 2 2
X A B B I
X
( (
( (
= + = =
( (
( (

+ + + + + + (
(
= + + + + + +
(
(
+ + + + + +

(
(
(
(


Mat Rice

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Mat Rice

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

= (-1) 12- (-5) 3=-12+15=3

inverzna matrica matrice A.

= , onda nju nazivamo ortogonalna matrica.

, njena vrednost je 3 0 = , pa je rang ove matrice 2: ( ) 2 r A =

evo prvog sopstvenog vektora.

= , ako je kvadriramo , dobijamo:

je proirena matrica sistema

najpre nule na ova dva mesta

jo ovde da napravimo nulu

a rang proirenog sistema je 2. Znai da ovde sistem nema

. Ako je ovde nula, to jest, ako je p=2,

You might also like