YEN SORULAR

* aretli sorular "Temel niversite Kimyas"nda kk punto ile yaz lan leri Dzeyde bilgi iin dzenlenmitir.

Svlarn buhar basnlar ve buharlama entalpileri 8.1 Karbon dioksidin kritik scakl olan 31,1 C'daki younlu u 0,465 gcm3, skabilme faktr ise z = p kVk/RTk = 0,27 olarak verildiine gre kri tik basncn bulunuz. 8.2 Havas boaltlm bir kapta bulunan 1,731 g metanol, CH 3OH 230 C scakla stldnda birbiriyle dengede olan sv ve buharn hacimleri srasyla 2,38 cm3 ve 5,76 cm3 olarak llmektedir. Bir baka deneyde 2,391 g metanol alndnda ayn hacimler srasyla 4,42 cm 3 ve 3,72 cm3 olarak ll-dne gre sv ve buharn younluklar n hesaplaynz. Bu younluklar hangi scaklkta birbirine eit olur? 8.3 Dietil eter, C2H5)2O'in normal kaynama scakl 34,6 C, scaklktan bamsz varsaylan buharlama entalpisi 360,3 J g 1 olduuna gre 780 mm Hg altndaki kaynama scakln bulunuz. 8.4 Metanol, CH3OH n normal kaynama scakl 64,7 C, scaklktan bamsz varsaylan buharlama entalpisi ise 1099 J g 1 olduuna gre 50 C'deki buhar basncn hesaplaynz. 8.5 Suyun scaklktan bamsz varsaylan buharlama entalpisi 2253 J g 1 olarak verildiine gre 5 atm'deki kaynama scakln hesaplaynz. 76

8.6

Klorun normal kaynama scakl 34,0 C ve scaklktan bams z varsaylan buharlama entalpisi 287,2 J g 1 olduuna gre 0,9 atm'deki younlama scakln hesaplaynz. yotbenzen, C6H5I'in normal kaynama scakl 118,5 C, 480 mm Hg basntaki kaynama scakl da 170 C olduuna gre scaklktan ba ms z olduu varsaylan buharlama entalpisini hesaplaynz.

8.7

8.8

Benzen, C6H6'in scaklkta deimedii varsaylan buharla ma entalpisi 388,7 J g1 ve normal kaynama scakl 80,1 C olduuna gre 40 C scaklktaki buhar basncn hesaplaynz.

8.9

Kkrt dioksidin 50 C ve 40 C scaklklardaki buhar bas nlar srasyla 0,118 atm ve 0,220 atm olduuna gre, bu scakl klar aras nda deimedii varsaylan buharlama entalpisini hesaplay n z. Bir svnn 300 K'deki buhar basnc 2 mm Hg, 400 K'deki ise 100 mmHg olduuna gre 500 K'deki buhar basncn hesaplaynz. Normal kaynama scakl 36 C olan n-propann buharla ma entalpisini Trouton kuralndan hesaplaynz. Sv amonyan buhar basncnn scakla ball log p = 1340/T + 8,47 denklemi ile verildiine gre buharlama entalpisini hesaplay n z. yotbenzen C6H5I'in 70 C, 110 C ve 170 C scaklklardaki buhar basnlar srasyla 13,65 mm Hg; 73,88 mm Hg ve 479,7 mm Hg olarak llmtr. Buharlama entalpisinin scaklkla deimedi i var saylacaktr. (a) Buhar basncn scakla ba layan denklemi bulunuz. (b) yotbenzenin 0 C'daki buhar basncn hesaplaynz. (c) yotbenzenin 100 C'daki buhar basncn hesaplaynz. () yotbenzenin gram ba na bu harlama entalpisini hesaplaynz.

8.10

8.11

8.12 8.13

8.14

Benzen, C6H5'in 50 C, 70 C ve 80 C scaklklardaki buhar basnlar srasyla 271,3 mm Hg; 551,0 mm Hg ve 757,6 mm Hg olarak llm tr. Buharlama entalpisinin scaklkla deimedii varsay lacakt r. (a) Buhar basncn scakla balayan denklemi bulunuz. (b) Benzenin 30 C

77

buhar basncn hesaplaynz. (c) Benzenin gram bana buharla ma entalpisini hesaplaynz. 8.15 Kloroform, CHCl 3'un buhar basncnn scaklkla deiimi aadaki gibi ll-mtr. t/C p/mmHg : : 1,0 50 20,4 150 25,8 200 49,3 500 54,1 600 62,5 800

p-T ve log p 1/T grafiklerini izerek (a) 16 C'daki buhar bas nc n , (b) 350 mm Hg'daki kaynama scakln ve (c) 61 C'daki molar buharla ma entalpisini hesaplaynz. 8.16 Mol ktlesi 100 g mol 1 olan bir sv iinden 20 C ve 1 atm'de 0,5 mol kuru azot gaz geirildiinde svnn ktlesi 1 g azalyor. Azotun buharla doyduunu varsayarak Dalton'un ksmi basnlar yasasndan sv n n 20 C'daki buhar basncn hesaplaynz. Barometrik basncn 740 mm Hg olduu bir yerde etil alkol, C 2H5OH iinden 740 mm Hg basn ve 30 C scaklktaki hacmi 5,6 dm 3 olan kuru azot gaz geirildiinde alkoln ktlesi 1,193 g azal yor. Etil alkoln 30 C'daki buhar basncn hesaplaynz. Scaklk 20 C ve basn 748 mm Hg iken hacmi 5 dm 3 olan bir kuru gaz scakl 25,2 C olan su iinden geiriliyor. Bu scakl kta suyun buhar basnc 24,04 mm Hg olduuna gre gaz doyuran buharn ktlesini hesaplaynz. Kat ve sv arseniin buhar basnlarnn scakla ballklar srayla log (p/mm Hg) = 6979/T + 10,8 ve log (p/mm Hg) = 2460/T + 6,69 olarak verilmitir. (a) l noktadaki scaklk ve basnc hesaplaynz. Ayrca l noktadaki sblimleme, buharlama ve erime entalpilerini ve entropilerini bulunuz. Krmz fosforun buhar basncnn scaklkla de iimi aa daki gibi llmtr. t/C p/atm : : 578 34,35 581 36,49 587,5 41,77 588 42,10 589,5 42,25

8.17

8.18

8.19

8.20

78

p-T ve log p1/T grafiklerini iziniz. Buharnn forml P 4 olan fosforun 589,5 C olan l noktasndaki sblimleme entalpisini gram ba na hesaplaynz.

YEN SORULARA YANITLAR

8.1 8.2 73 atm s = 0,442 g cm 3, b = 0,117 g cm 3, younluklar kritik scaklkta e it olur. 35,4 C 0,565 atm 152,3 C 36,4 C 42,13 k J mol1 202 mm Hg 26 869 J mol1 1120 mm Hg 27 170 J mol1 25 791 J mol1 (a) log (p/mm Hg) = 2350/T + 7,98 (b) 0,24 mm Hg, (c) 52,5 mm Hg () 230 J g1 8.14 8.15 8.16 8.17 8.18 8.19 (a) log(p/mm Hg/ = 1680/T + 7,63 (a) 120 mm Hg 3,80 mm Hg 78,38 mmHg 0,122 g (a) t = 818 C, p = 36,0 atm (b) Hs = 133,63 J mol1 , (b) 40,6 C (b) 120 mm Hg (c) 405,46 J g1

8.3 8.4 8.5 8.6 8.7 8.8 8.9 8.10 8.11 8.12 8.13

(c) 405,46 J g1

79

Ss = 122,5 J K 1mol1, Hb = 47 102 J mol 1, Sb = 43,2 J K1 mol1, He = 86 526 J mol1, Se = 79,3 J K1 mol1 8.20 247,8 J g1

YEN SORULAR
* aretli sorular "Temel niversite Kimyas"nda kk punto ile yaz lan leri Dzeyde bilgi iin dzenlenmitir.

Birim hcre ve kristal sistemleri 9.1 Basit, i merkezli ve yzey merkezli kbik sistemlerdeki bo luk oranlar n hesaplaynz. Yzey merkezli rg tipinde kristallenen ve mol ktlesi 40 g mol 1 olan MgO kristalinin birim hcresinin bir kenar 0,420 nm'dir. MgO bile i inin mol hacmini ve younluunu hesaplaynz. Oda scaklnda i merkezli kbik rgde bulunan Na metalinin birim hcresinin bir kenar 0,42906 nm'dir. Sodyumun 195 C'daki yo unlu u % 4 artarken birim hcrenin kenar 0,5350 nm olmutur. Sodyumun 195 C'deki kbik rg tr nedir? Mol ktlesi 69,7 g mol 1 olan Ga metali basit tetragonal yapda kristallenmekte olup birim hcresinin kenar uzunluklar a = b = 0,451 nm ve c = 0,751 nm olduuna gre metalin younluunu hesaplaynz. KCl kristalleri NaCl yapsndadr. Na+ iyonunun yarap, Cl iyonunun yarapnn yars ve K+ iyonunun yarapnn da 0,7'sidir. (a) KCl'n birim 80

9.2

9.3

9.4*

9.5

hcre kenarnn, NaCl'n birim hcre kenarna oran nedir? (b) NaCl'n younluunun KCl'n younluuna oran nedir? 9.6 9.7 Na+ ve Cl iyonlarnn yaraplar srasyla 0,095 nm ve 0,181 nm olduuna gre NaCl'n birim hcresinin bir kenarn hesaplaynz. Yzey merkezli kbik rg trnde kristallenen ve mol ktlesi 119 g mol1 bulunmu olan bir kristalin birim hcresinin bir kenar 0,654 nm olduuna gre younluunu hesaplaynz. Mol ktlesi 58,45 g mol1 olan NaCl kristallerinin younluu 2,165 g cm 3 dir. Na+ ve Cl iyonlar arasndaki en yakn uzaklk 0,2819 nm oldu una gre Avogadro saysn hesaplaynz. Ti en sk hekzagonal yapda olup birim hcrede 2 atom vard r. Dzlemler arasndaki en yakn uzaklk 0,4729 nm ve birim hcre kenarlar a = b = 0,2953 nm olduuna gre metalin younluunu hesaplaynz. Mn, Cu ile ayn kbik rg trnde kristallenir. Mangan n birim hcresinin kenar uzunluu bakrnkinden % 5 daha byktr. Bakrn yo unlu u 8,92 g cm3 olduuna gre mangann younluunu hesaplaynz. Mol ktlesi 56 g mol 1 olan Fe metalinin ekli yzey merkezli kbik rg trnde kristallenir ve birim hcresinin kenar uzunlu u 0,368 nm'dir. Fe metalinin ekli ise i merkezli kbik rg trnde olup birim hcresinin kenar uzunluu 0,290 nm'dir. Kristal ekillerinin youn-luklar n n oran n bulunuz. KCl kristalleri NaCl trnde, CsF kristalleri ise i merkezli kbik rg trndedir. CsF'n mol ktlesi KCl'n mol ktlesinin 2 kat d r. KCl kristalinin birim hcresinin kenar uzunluu, CsF kristalinin birim hcresinin kenar uzunluunun 1,5 kat oldu una gre CsF'n yo unluunun KCl'n younluuna oran nedir? Amonyum klorrn -ekli 184,3 C'a dek kararl olup basit kbik rg trnde kristallenmitir. Birim hcresinin bir kenar 0,387 nm ve younluu 1,53 g cm3 olduuna gre Avogadro saysn hesaplaynz.

9.8

9.9

9.10

9.11

9.12*

9.13

X-nlar krnm yntemiyle kristal yapsnn aydnlatlmas 9.14 Mol ktlesi 168,3 g mol 1 ve younluu 3,97 cm3 olan CsCl kristali i merkezli kbik rg tipinde kristallenmektedir. Bu kristalin dzlemlerinden 81

7,25 lik a ile ikinci dereceden parldayan X-nlarn n dalga boyunu hesaplaynz. 9.15 Dalga boyu 0,229 nm olan X-nlarnn Ba metali yzeyinden birinci dereceden parldama as 278' olarak lld ne gre kristalde dzlemler arasndaki en yakn uzakl hesaplaynz. Dalga boyu 0,707 nm olan X-nlarnn bir kristalin dzlemlerinden birinci dereceden parldama as 1440' olarak lld ne gre dzlemler arasndaki en yakn uzakl hesaplaynz. Herhangi bir kristalin arasndaki uzaklk 0,308 nm'dir. Bu yzeylerden birinci parldama as 1910' olan X-nlarnn dalga boyunu hesaplaynz. Bir X-nnn bir kristal yzeyinden birinci dereceden par ldama a s 515' ise ayn yzeyden nc dereceden parldama as nedir? Dzlemleri arasndaki en yakn uzaklk 0,282 nm olan NaCl kris talinden 5,9'lik a ile birinci dereceden parldayan X- nlar nn dalga boyunu hesaplaynz. NaF ve KF ayn kbik sistemde kristallenir. Ayn yzeylerden en iddetli parldamann olduu alar srasyla 847' ve 740' olarak llm tr. Kristallerin mol hacimlerinin oran nedir?

9.16

9.17

9.18

9.19

9.20

YEN SORULARA YANITLAR

9.1 9.2 9.3 9.4 9.5 9.6 9.7 0,4763, 0,3198, 0,2396 11,23 cm3mol1 , 3,56 g cm3 m = 4 (yzey merkezli kbik rg) 0,75 g cm3 (a) 1,14 0,552 nm 2,81 g cm3 82 (b) 1,16

9.8 9.9 9.10 9.11 9.12 9.13 9.14 9.15 9.16 9.17 9.18 9.19 9.20

6,02 x 1023 mol1 4,48 g cm3 6,6 g cm3 / = 0,98 CsF/KCl = 1,7 6,03 x 1023 mol1 0,0262 nm 0,251 nm 1,490 nm 0,202 nm 1556' 0,058 nm VNaF/VKF = 1/1,5

83

YEN SORULAR
* aretli sorular "Temel niversite Kimyas"nda kk punto ile yaz lan leri Dzeyde bilgi iin dzenlenmitir.

Mol ktlesi ve edeer ktle 10.1 Kalay oksijenle yapm olduu iki ayr bilei inde srayla % 78,72 ve % 88,12 orannda bulunmaktadr. Okijenin edeer ktlesi 8 g ek 1 olduuna gre malayn herbir bileikteki edeer ktlesini bulunuz. 59,412 g kurun ile 4,588 g oksijenin birle mesinden olu an kur un oksit bileiinde kurunun edeer ktlesini, ykseltgenme basama n ve formln bulunuz. Kurunun mol ktlesi 207,2 g mol 1, oksijenin edeer ktlesi ise 8 g ek1'dir. Bir bakr oksidin 21,47 gram hidrojenle reaksiyona sokuldu unda 19,07 g bakr indirgenmektedir. Bakrn mol ktlesi 63,6 g mol 1 ve oksijenin edeer ktlesi 8 g ek1 olduuna gre elementin edeer ktlesini hesaplaynz. Gm ve klorun mol ktlelerine eit olan e de er ktleleri srayla 107,9 g ek1 ve 35,46 g ek1'dir. Bir elementin klorrnden 0,3501 g ieren bir zelti a r ldeki gm nitrat zeltisi ile kartrlyor. Reaksiyon sonunda 0,8586 g AgCl olutuuna gre elementin edeer ktlesini hesaplaynz. Gm ve klorun mol ktlelerine eit olan edeer ktleleri s rayla 107,9 g ek 1 ve 35,46 g ek1'dir.

10.2

10.3

10.4

84

10.5

Susuz bir metal karbonatndan 0,3806 g alnp a r lde seyreltik slfrik asit zeltisi ile kartrldnda 0,5176 g susuz metal slfat elde ediliyor. CO32 ve SO42 iyonlar ile metalin edeer ktlesini bulunuz. Aadaki asit, baz ve tuzlarn edeer ktlelerini hesaplay n z. (a) H 3PO4 (b) H4P2O7 (c) Ba(OH)2 () Fe(OH)3 (d) Na2CO3 (i) Cr2(SO4)3 Susuz bir metal karbonatnn 0,862 gram ar lde seyreltik hidroklorik asit zeltisi ile kartrldnda normal koullardaki hacmi 193 cm 3 olan karbon dioksit gaz oluuyor. Karbon dioksit gaznn ve metalin e de er ktlelerini hesaplaynz. 49,76 g Zn(OH) 4 ve 712,75 g Al2(SO4)3 iindeki edeer madde miktarlarn (edeer ktle saylarn) bulunuz.

10.6

10.7

10.8

10.9

Bir metal kloratnn 5,601 gram stldnda 3,834 g metal klorr olu maktadr. Klorun edeer ktlesi 354,6 g ek 1 olduuna gre metalin edeer ktlesini bulunuz. Mol ktlesi 28,09 g mol1 olan silisyumun 13,49 gramnda ka mol Si ve ka atom Si vardr?

10.10

Deriim 10.11 Bir zelti 40,1 g NaCl, 20,2 g CH 3OH ve 100,2 g H2O ierdiine gre herbir bileenin ktle yzdesini hesaplaynz. 10.12 10.13 10.14 10.15 10.16 Soru 10.11'deki zeltide herbir bileenin mol kesri nedir? Soru 10.11'deki zeltinin younluu 1,1 g cm 3 olduuna gre NaCl ve CH3OH'n molaritelerini hesaplaynz. Soru 10.11'deki zeltide NaCl ve CH3OH'n molaliteleri nedir? Younluu 1,98 g cm 3 olan % 98'lk slfrik asidin molarite, normalite, molalite ve mol kesrini hesaplaynz. Eer, 25 cm3 0,11 M sakkaroz, C6H12O6 zeltisi ile 10 cm 3 0,52 M sakkaroz zeltisi kartrlrsa son molarite ne olur?

85

10.17

Bir miktar damtk su ile seyreltildikten sonra hacmi 10 dm 3 olan 8M HCl zeltisi hazrlamak iin 5 dm 3 6M HCl zeltisi ka dm 3 12M HCl zeltisi ile kartrlmaldr? Kartrmadan sonra seyreltme iin kullanlan damtk suyun hacmi nedir? Ktlesi 15 kg olan % 65'lik nitrik asitten % 2'lik bir zelti haz rlamak iin ka kg su eklenmelidir? Younluu 1,024 g cm 3 olan % 5 lik 2 dm 3 HCl zeltisi hazrlamak iin, younluu 1,127 g cm3 olan % 25'lik HCl zeltisinden ka cm 3 alnarak damtk su ile seyreltilmelidir? % 25'lik HCl zeltisi elde etmek iin % 36'l k HCl zeltisinin 250 gram % 5,5'lik HCl zeltisinin ka gram ile kar trlmal dr? Ktlesi 7 kg olan % 60'lk H2SO4 zeltisi ile ktlesi 33 kg olan % 10'luk H2SO4 zeltisi kartrlrsa slfrik asidin ktle kesri ne olur? Younluu 1,841 g cm 3 olan 450 cm3 % 69'luk H2SO4, younluu 1,068 g cm3 olan 110 cm3 % 65'lik H 2SO4 ve younluu 1,068 g cm3 olan 2200 cm3 % 10'luk H2SO4 zeltileri kartrlyor. Asit orannn % 15 olmas iin karm eklenmesi gereken suyun ktlesi ne olmal d r? Aadaki zeltilerin normalitelerini hesaplay n z. (a) 500 cm 3 zeltide 3,35 g Ba(OH)2 znm bir zelti (b) 2 dm 3 zeltide 19,62 g H3PO4 znm bir zelti, (c) 200 cm 3 zeltide 5,7 g Al2(SO4)3 znm bir zelti, () 500 cm 3 zeltide 15,75 g (NH4)2Cr2O7 znm bir zelti, (d) 250 cm 3 zeltide 11,3 g SnCl 2. 2H2O znm bir zelti. Deriimi 2,5 M olan 250 cm 3 Cd (NO3)2 zeltisi hazrlamak iin (NO3)2 . 4H2O tuzundan ka gram tartlmaldr? Cd

10.18 10.19

10.20 10.21 10.22

10.23

10.24 10.25

Younluu 1,426 g cm 3 olan % 60'lk H3PO4 ieren 100 cm3 zeltinin molarite ve normalitesini hesaplaynz. Bu zelti 500 cm 3'e seyreltilirse molarite ve normalitesi ne olur? Aadaki zeltileri hazrlarken herbir znenden kaar gram tartlmaldr? (a) 500 cm3 3N H3PO4 zeltisi (b) 200 cm 3 0,25 N Ba(OH)2 zeltisi, (c) 250 cm3 0,5 N KMnO4 zeltisi (asidik ortamda indirgen olarak kullanlmak zere) () 350 cm 3 0,4N FeSO 4 zeltisi (asidik ortamda indirgen olarak kullanlmak zere). 86

10.26

10.27

Hacmi 1 dm3 olan ve aada verilen miktarda madde ieren zeltilerin molaritelerini hesaplaynz. (a) 20 g NaCl, (b) 5 g CaCl 2, (c) 7,5 g BaCl2.2 H2O, () 71,2 g CuSO4.5 H2O, (d) 116,5 g KMnO 4, (e) 0,398 g AgNO3. Hacmi 1 dm3 olan ve aada verilen miktarda madde ieren zeltilerin normalitelerini hesaplaynz. (a) 12,7 g HCl, (b) 4,927 g HNO 3, (c) 135,6 g NaOH, () 25,6 g H 2SO4, (d) 14 g Ba(OH) 2, (e) 0,3 g Na2CO3. Aadaki zeltilerin dm3'nde znen madde miktarlarn hesaplaynz. (a) 2,5M Na2SO4, (b) 0,12M CuCl2, (c) 1,1M (NH4)2CO3, () 0,75M ZnSO4, (d) 0,5M Na 3PO4, (e) 1,3M Na2SO4, (f) 0,04M ZnCl2, (g) 5,3M MgSO4. Aadaki seyreltmeler sonucu yeni ktle yzdeleri ne olur? (a) 20'lik 12 g zelti 25 g su ile seyreltiliyor. (b) % 7'lik 230 g zelti 500 g su ile seyreltiliyor. (c) % 2,5'luk 775 g zelti 380 g su ile seyreltiliyor. () % 30'luk 0,5 g zelti 75 g su ile seyreltiliyor. (d) % 96'l k 30 kg zelti 500 kg su ile seyreltiliyor. (e) % 65'luk 125 kg zelti 500 kg su ile seyreltiliyor. 50 kg % 37'lik HCl zeltisi ile 65 kg % 5'lik HCl zeltisi kar t r ldnda ele geen zeltinin yzdesi ne olur? 250 g % 65'lik HNO3 zeltisi ile 90 g % 5'lik HNO 3 zeltisi kartrldnda zeltinin % 25'lik olabilmesi iin kar ma ne kadar su eklenmelidir?

10.28

10.29

10.30

10.31 10.32

10.33

% 80'lik 1,5 kg, % 5 lik 5 kg ve % 33 lk 2,7 kg zeltileri kar t r larak elde edilen yeni zeltinin yzdesi nedir? Hacmi 5 dm3 olan 1,95 N H2SO4 zeltisinden 2 N H2SO4 zeltisi hazrlamak iin younluu 1,144 g cm 3 olan % 20'lik H2SO4 zeltisinden ka cm3 alnmaldr? Deriimi 0,12 N olan AgNO 3 zeltisinden 2 dm 3 0,10 N AgNO 3 zeltisi hazrlamak iin ka cm3 damtk su ile seyreltme yap l r?

10.34

10.35

87

10.36

Younluu 0,91 g cm 3 olan % 25'lik 10 dm 3 NH3 zeltisinden % 15'lik NH3 zeltisi hazrlamak iin ka kg su ile seyreltmek gerekir? Younluu 1,288 g cm 1 olan 750 cm3 % 30'luk KOH zeltisi seyreltilerek hazrlanan younluu 1,012 g cm 3 olan % 15'lik KOH zeltisinin hacmini hesaplaynz. Ktlesi 1 kg olan % 3,5'luk Na 2CO3 zeltisinden % 5 lik zelti elde etmek iin eklenecek Na2CO3 ktlesini bulunuz? Younluu 1,02 g cm3 olan 165 cm3 0,5 M NaCl zeltisinden % 5'lik zelti elde etmek iin buharlatrlmas gereken suyun ktlesini he saplaynz. Younluu 1,03 cm 3 olan 250 cm3 1 N H2SO4 zeltisi hazrlamak iin kullanlacak olan % 98'lik slfrik asit ve su miktar n bulunuz.

10.37

10.38

10.39

10.40

Edeerlik kural. Hacimsel nicel analiz 10.41 3,6 N NaOH zeltisinden alnan 20 cm 3'lk bir rnei ntralletirmek iin 9 N H2SO4 zeltisinden ka cm 3 kullanlmaldr? 1,55 N KOH zeltisinin 30 cm3'n ntralletirmek iin harcanan 18,6 cm3 H2SO4 zeltisinin normalitesini ve molaritesini bulunuz. 0,125 g saf Na2CO3' tam olarak ntralletirmek iin 0,1N H 2SO4 zeltisinden ka cm3 harcanr? 1,96 g saf Na2CO3 ile ntralletirilen 25,5 cm3'lk H2SO4 zeltisinin molaritesini ve normalitesini hesaplay nz? 10.45 10.46 20,5 cm3 0,5 N NaOH zeltisini ntralletirmek iin yo unlu u 1,10 g cm3 olan % 20,2'lik HCl zeltisinden ka cm 3 harcanr? 20 cm3 0,45 N NaOH zeltisi ile cm 3 0,32 N HCl zeltisi karm asidik mi yoksa bazik midir? (a) Eer karm asidik ise asidin, bazik ise bazn normalitesini hesaplaynz. (b) Oluan tuzun normalitesini hesap laynz. Susuz Na2CO3 ile susuz NaHCO 3 karmndan alnan 8 gramlk bir rnek bir miktar suda zldkten sonra yine su ile 1000 cm3'e 88

10.42 10.43

10.44

10.47*

tamamlanyor. Bu zeltiden alnan 25 cm 3'lk rnekler aadaki ekilde titre ediliyor. ndikatr olarak pH aral 3,14,4 olan metiloranj kullanldnda 0,1N HCl zeltisinden 32,51 cm 3 harcanyor. ndikatr olarak pH aral 8,310,0 olan fenol ftalein kullanldnda 0,1N HCl zeltisinden 11,80 cm3 harcanyor. Karmn bileimini ktle yzdesi olarak hesaplaynz. 10.48* Bir NaOH ve NaCO3 karm ile hazrlanan zeltiden alnan 25 cm3'lk rnekleri ntralletirmek iin indikatr olarak fenolftalein kul lanldnda 0,0972 N HCl zeltisinden 25,13 cm 3, indikatr olarak metiloranj kullanldnda ise ayn HCl zeltisinden 35,10 cm 3 harcanmaktar. Hazrlanan zeltinin 1 dm 3'nde bulunan NaOH ve Na 2CO3'n ktlelerini hesaplaynz. 10.49* Asidik sodyum okzalat, NaHC2O4 ve sodyum okzalat Na2C2O4 karmnn 10 gram sabit tartma dek stldnda 6,120 g Na 2CO3 elde ediliyor. Ayn karmdan alnan bir baka 10 graml k rnek suda zlerek 1000 cm3'e tamamlanyor. Bu zeltiden alnan 25 cm3'lk bir rnei fenolftalein indikatrlnde titre etmek iin gerekli 0,1N NaOH zeltisinin hacmini hesaplaynz. 10.50 Younluu 1,36 cm 3 olan sodyum bislfit, NaHSO 3 zeltisinden 25 cm3 alnp su ile 1 dm 3'e seyreltilmitir. Bu seyreltik zeltiden al nan 10 cm3'lk bir rnek 0,1016 N I2 zeltisinin 17,1 cm3' ile titre edilmitir. Reaksiyon denklemi NaHSO 3 + I2 + H2O NaHSO4 + HI eklinde olduuna gre ilk zeltide sodyum bislfitin ktle kesrini he saplaynz. 10.51 Bir mineralin 10 gramnda bulunan As, sodyum arsenit, Na 3AsO3'e dntrldkten sonra 21,7 cm 3 0,1 N KBrO3 zeltisi ile titre ediliyor. Titrasyondaki reaksiyon 3 Na3AsO3 + KBrO3 3 Na3AsO4 + KBr denklemine gre yrdne gre mineraldeki As yzdesini hesap laynz. 10.52 Asidik bir ortamda permanganat MnO 4 ve okzalat, C2O42 iyonlar arasndaki reaksiyon denklemini yazp katsaylarn denkle tiriniz. 89

Okzalat iyonlarnn 0,01 moln tmyle ykseltgemek iin gerekli 0,10 M KMnO4 zeltisinin hacmini hesaplaynz? 10.53* KCl ve KI karmndan alnan 7,36 gramlk bir rnek suda zldkten sonra hacmi yine su ile 1000 cm 3'e tamamlanyor. Bu zeltiden alnan 25 cm3'lk bir rnek 16,91 cm3 0,1 N AgNO3 zeltisi ile titre edildiine gre kat karmn bileimini ktle kesri olarak hesaplay n z. 10.54 Mol ktlesi 51 g mol1 olan ve birden fazla ykseltgenme basama na sahip bir metalin 0,1 gram H 2SO4'de zld zaman aa kan hidrojenin normal koullardaki hacmi 43,9 cm 3'dr. Ele geen zeltide en dk ykseltgenme basamanda bulunan metal 58,5 cm 3 0,1 N KMnO4 zeltisi ile titre edildiine gre metalin titrasyondan nce ve sonraki ykseltgenme basamaklarn bulunuz? 10.55* Aada verilen titrasyon sonularna gre KCl, (NH 4)2SO4 ve NH4Cl karmnn 5 gramnda herbir maddeden ka gram bulundu unu hesap laynz. Karmn 5 gram sabit tartma dek stldktan sonra hazrlanan 1000 cm3 zeltisinin 25 cm3' 10,75 cm3 0,1 N AgNO3 zeltisi ile titre ediliyor. Ayn zeltiden alnan bir dier 25 cm 3'lk rnek ar NaOH ile stldnda aa kan NH3, 50 cm3 N HCl zeltisinde tutuluyor ve geriye kalan asit 36,3 cm3 0,1 N NaOH ile titre ediliyor. 10.56 Toz halindeki Cu'dan 0,108 g alnp ar ldeki Fe 2(SO4)3 zeltisi ile tamamen znene dek stlyor. Ele geen zelti zerine a r lde seyreltik H2SO4 eklendikten sonra 33,7 cm3 0,1 N KMnO4 zeltisi ile titre ediliyor. Metalik bakr ile demir(III) slfat zeltisi arasndaki reaksiyonu bulunuz? Gazlern svlarda znrl (Henry yasas) 10.57 Saf oksijenin 20 C ve 1 atm'de sudaki znrl 1,38 x 10 3 mol dm3 dr. Ksmi basnc 0,21 atm olan oksijenin 20 C'de sudaki znrln molarite olarak hesaplaynz. Sudaki znrl iin 20C'de Henry sabiti 6,38 x 10 4 atm olan hidrojenin bir gaz karm iindeki ksmi basnc 200 mm Hg oldu una gre 100 g suda znen hidrojen gaznn ktlesini hesaplaynz.

10.58

90

10.59

Sudaki znrl iin 20 C'de Henry sabiti 6,49 x 10 4 atm olan azot gaznn 1 atm ksmi basn altnda 100 g sudaki znen miktar n hesaplaynz. Azotun zeltideki ktle kesri nedir? Helyumun sudaki znrl iin 20 C'da Henry sabiti 1,40 x 10 5 atm dir. (a) Buna gre 1 atm basnta 100 g suda znen helyumun ktlesini hesaplaynz. (b) Helyumun zeltideki ktle kesri nedir? (c) Soru 10.59 sonucundan yararlanarak azot ve helyumun sudaki znrlk-lerini kyaslaynz. Toplam basn olan 740 mm Hg altnda vinil asetat n 30,1 C ve 90,2 C scaklklarda toluendeki znrlkleri, 100 cm 3 toliende znen madde miktar (mol says) olarak srayla 0,557 ve 0,044 olarak verilmitir. znme entalpisini hesaplaynz.

10.60

10.61

Karmlarda sv-buhar dengesi (Raoult ve Dalton yasalar ) 10.62 Saf haldeki benzen ve toluenin 30 C'daki buhar basnlar s rayla 119,6 mm Hg ve 36,7 mm Hg'dir. Her iki svdan eit ktlelerde al narak hazrlanan karmda (a) mol kesri olarak sv faz n bile imini (b) benzen ve toluenin ksmi basnlarn (c) toplam basnc ve () buhar fazn n bileimini mol kesri olarak hesaplaynz. Belli bir scaklkta (1) ve (2) svlarnn saf haldeki buhar bas nlar srayla 200 mm Hg ve 400 mm Hg olarak verilmektedir. kinci bile enin buhar fazndaki mol kesrinin 0,8 olduu bir karmda s v faz n bileimini hesaplaynz. Saf haldeki eter ve asetonun 30 C'daki buhar basnlar, s ras yla 646 mm Hg ve 283 mm Hg'dr. Her iki svdan da 5 mol alnarak hazrlanan karmn buhar faznn bileimini mol kesri olarak hesaplaynz? Saf haldeki toluen ve benzenin 80 C'daki buhar basnlar s rasyla 290 mm Hg ve 753 mm Hg olarak llmtr. Herbir bileenden 100 gram alnp hazrlanan karmda (a) bileenlerin ksmi buhar bas nlar n (b) karmn toplam buhar basncn ve (c) buhar faznn bile imini hesaplaynz?

10.63

10.64

10.65

91

10.66

A ve B svlarnn bir karmnda molar olarak % 30 A, buhar faz nda ise molar olarak % 60 A bulunduuna ve kar mn bulundu u s cakl kta saf haldeki A'nn buhar basnc 100 mm Hg olduuna gre ayn scaklkta saf haldeki B'nin buhar basncn hesaplaynz. Saf haldeki metanol, CH3OH ve etanol C2H5OH'n 20 C'daki buhar basnlar srasyla 88,7 mm Hg ve 44,5 mm Hg olarak llm tr. Her iki svdan eit ktlede alnarak hazrlanan karmda buhar faz n n bileimini ktle yzdesi olarak hesaplaynz. Hacmi 50 dm3 olan bir tp iinde 50 C'da 5 g CO 2 ve 3,42 N2 bulunduuna gre toplam basnc hesaplaynz? Saf suyun 20 C'daki buhar basnc 17,4 mm Hg'dir. 1000 g suda uucu olmayan bir maddenin 2 mol zlerek hazrlanan bir kar m n buhar basncn hesaplaynz? Asetonun 20 C'daki buhar basnc 184,8 mm Hg'dir. zeltinin buhar basncnn 184,2 mm Hg olmas iin 1200 g asetona eklenmesi gereken benzoik asit, C6H5CO2H ktlesini hesaplaynz? Benzoik asit uucu deildir? Uucu olmayan bir maddenin 2 gram 90 g suda zlerek haz rlanan zeltinin 60 C'daki buhar basnc 0,194 atm'dir. Saf suyun bu scaklktaki buhar basnc 0,196 atm olduuna gre znenin yakla k mol ktlesini hesaplaynz.

10.67

10.68 10.69

10.70

10.71

Koligatif zellikler 10.72 Kafurun 0,550 gramnda bir organik maddeden 0,045 g zlerek hazrlanan zelti 157,0 C'da donmaktadr. znen % 93,46 C ve % 6,54 H ierdiine gre izelge 10.10.1'den yararlanarak molekl formln bulunuz? Mol ktlesi 342 g mol 1 olan 58,4 g eker C 12H12O11 1 kg suda zlerek hazrlanan zeltinin 20 C scaklktaki ozmotik bas ncn hesaplaynz? 10.74 Saf benzenin 20 C'daki buhar basnc 74,7 mm Hg'dir. Bu scakl kta benzenin 500 gramnda 12,8 gram naftalin zlerek hazrlanan karmn buhar basnc dmesini ve izelge 10.10.1'den yararlanarak donma scakl ile kaynama scakln hesaplaynz. 92

10.73

10.75

izelge 10.10.1'den yararlanarak aadaki zeltilerin donma ve kaynama scaklklarn hesaplaynz. (a) 9 kg glikoz, C 6H10O5 220 g suda zlyor. (b) 3,5 g benzoik asit, C 6H5CO2H 120 g benzende zlyor. 200 g benzene bir maddeden 3 g eklenerek hazrlanan zelti 4,98 C'da donduuna gre izelge 10.10.1'den yararlanarak znenin mol ktlesini hesaplaynz? 800 g su iinde 5 g glikoz, C 6H10O5 ve 5 g re, (NH 2)2CO zlerek bir zelti hazrlanyor. izelge 10.10.1'den yararlanarak (a) zeltinin donma scakln bulunuz. (b) donma scaklnn 0,82 C olabilmesi iin zeltiden ka gram su buharlatrlmaldr? Normal kaynama scaklnn 100,32 C olmas iin 4000 g suya ka gram re, (NH2)2CO eklenmesi gerektiini izelge 10.10.1'den yararla narak bulunuz? Uucu olmayan bir znen ile hazrlanan sulu zeltinin normal kay nama scakl 100,16 C olduuna gre izelge 10.10.1'den yararlanarak zeltinin molaritesini, donma noktas n ve 100 C'daki buhar basncn hesaplaynz? Kloroformun 26,6 gramnda 0,402 g naftalin, C10H8 zlerek zlerek hazrlanan zeltinin kaynama noktas ykselmesi 0,455 C olarak llmtr. Kloroformun molal kaynama noktas ykselmesi sabitini hesaplaynz? Donma noktas dmesinin 10 C olabilmesi iin 1000 g suya eklenmesi gereken gliserin, CH2(OH)CH(OH)CH2OH'in ktlesini izelge 10.10.1'den yararlanarak bulunuz? Scaklk 0 C iken 1 dm3 suda bir maddeden 100,5 g zlerek hazrlanan zeltinin ozmotik basnc 13,21 olarak lld ne gre znenin mol ktlesini hesaplaynz?

10.76

10.77

10.78

10.79

10.80

10.81

10.82

YEN SORULARA YANITLAR

10.1 29,68 g ek1 , 59,34 g ek1

93

10.2 10.3 10.4 10.5 10.6

103,6 g ek1 , 2 ek mol1 ; PbO 63,6 g ek1 23,01 g ek1 ECO32 = 30 g ek1, ESO42 = 48,03 g ek1 , E = 20,04 g ek1 (a) 32,7 g ek1 (d) 53,0 g ek1 (b) 44,5 g ek1 (e) 65,4 g ek1 (c) 85,7 g ek1 () 35,6 g ek1 , Cu2O

10.7 10.8 10.9 10.10 10.11 10.12 10.13 10.14 10.15 10.16 10.17 10.18 10.19 10.20 10.21 10.22 10.23 10.24 10.25 10.26 10.27

22 g ek1 , 20 g ek1 1,25 , 12,5 68,7 g ek1 0,48 mol , 2,89 x 1023 % 25 NaCl , % 12,5 CH3OH , 62,5 H2O xNaCl = 0,100, xCH3OH = 0,092 , xH2O = 0,808 MNaCl = 4,70 mol dm3 , MCH3OH = 10,13 mol dm3 MNaCl = 6,86 mol kg1 , MCH3OH = 6,33 mol dm3 19,8 mol dm3 , 39,6 ek dm3 , 500 mol kg1 , 0,91 0,23 mol dm3 4,2 dm3 12 M HCl ; 0,8 dm3H2O 472,5 kg 0,3635 dm3 141 g 0,1888 4,265 kg (a) 0,125 ek om3 (b) 0,3 ek dm3 (c) 0,5 ek dm3 () 0,75 ek dm3 193 g 8,71 mol dm3 , 26,13 ek dm3 , 1,76 mol dm3 () 0,52 ek dm3 (a) 49 g (b) 4,28 g (c) 3,95 g () 21,27 g

(a) 0,3422 M (b) 0,0671 M (c) 0,030 M () 0,2852 M (d) 0,7372 M 94

(e) 2,53 x 103M 10.28 (a) 0,3483 N (d) 0,1635 N 10.29 (a) 355,15 g (e) 205,56 g 10.30 (b) 7,82 x 103 N (e) 5,66 x 103 N (b) 16,134 g (f) 7,5843 g (c) 105,7 g (g) 638,06 g () 121,08 g (d) 81,984 g (c) 3,3896 N () 0,522 N

(a) % 6,486 (b) % 2,2055 (c) % 1,6775 () % 0,1987 (d) % 26,18 (e) % 13

10.31 10.32 10.33 10.34 10.35 10.36 10.37 10.38 10.39 10.40 10.41 10.42 10.43 10.44 10.45 10.46 10.47 10.48 10.49 10.50 10.51 10.52

% 18,91 364 g % 25,46 53,58 cm3 400 cm3 6,07 kg 1,91 dm3 17,34 g 71,85 g 12,26 g % 98'lik H2SO4 , 263,24 g H2O 8 cm3 2,5 N , 1,25 M 23,6 cm3 1,45 N , 0,725 M 3,5 cm3 asidik, (a) 0,012 N (b) 0,18 N % 62,5 Na2CO3, % 37,5 NaHCO3 2,34 g NaOH , 4,10 g NaCO3 12,57 cm3 0,2659 % 0,81 40 cm3 95

10.53 10.54 10.55 10.56 10.57 10.58 10.59 10.60

% 42,8 KCl ve % 57,2 KI 2 ve 5 1,632 g KCl , 2,22 g (NH4)2SO4 , 1,148 g NH4Cl Cu + 2 Fe3+ Cu + 2 Fe2+ 2,9 x 104 mol dm3 4,31 x 105 g 2.43 x 103 g , % 2,43 x 104 (a) 1,61 x 104 g , (b) % 61 x 10 3 (c) N2 gaz He gazndan yaklak 15 kez daha fazla suda znr. 38,69 k J mol1 (a) Xbenzen = 0,541, xtoluen = 0,459 (b) P benzen = 64,8 mm Hg, Ptoluen = 16,9 mm Hg (c) p = 81,6 mm Hg () y benzen = 0,793, ytoluen = 0,207 x1 = 0,33 , x2 = 0,67 yeter = 0,70 , yaseton = 0,30 (a) pbenzen = 406 mm Hg , ptoluen = 133 mm Hg (b) p = 539 mm Hg (c) ybenzen = 0,76 , ytoluen = 0,24 pB = 33,3 mm Hg % 66,7 CH3OH p = 316 mm Hg 16,8 mm Hg 8,22 g 39,6 g mol1 C12H10 5,82 atm 1,15 mm Hg, 4,48 C , 80,71 C (a) 0,422 C , 100,116 C 147,7 g mol1 96 (b) 4,28C , 80,81 C

10.61 10.62

10.63 10.64 10.65 10.66 10.67 10.68 10.69 10.70 10.71 10.72 10.73 10.74 10.75 10.76

10.77 10.78 10.79 10.80 10.81 10.82

0,258 C , 549 g 150,5 g 0,3125 mol kg , 0,58 C , 0,95 atm 3,85 kg K mol1 459 g 170,6 g mol1

97