BLM ET 2.

HAFTA DEV
Ad-Soyad: No: GRUBU BLM ET .

NOT: devi tamamladktan sonra renci numaranz _(alt izgi) hafta olarak adn dei!tirerek sisteme "#kle"iniz$ rnek; 12345678_hafta2 Do. Dr. Ali ERSOYun Bilim Etiinin Temelleri isimli seminer videosunu izledikten sonra aadaki sorular eva!la"nz. #. $niversitelerde ne t%r etik i&lalleri '(r%lmektedir) $niversitelerdeki etik i&lallerin nedenleri konusunda '(r%leriniz nelerdir) *nti&allerin sonular neler olmaktadr) niversitelerde baz kiiler bakalarnn eserlerini kendi eseri gibi sunmaktadrlar. Bilimsel alanda alan bir ok insan bakalarnn dncelerini ve aratrmalarn kopyalayarak kendi almalarym gibi gstermektedirler. Etik ihlallerinin nedenleri !lk ve orta e"itim hayatnda "rencilere kendi #ikirlerini beyan etme$ kendi cmleleri ile bir alma kartmalarnn "retilmemesi$ kopyalamaya msaade edilmesi.E"itim sistemindeki balca yanllar % &"retmenin tavsiyesi ile internetten bulup kesip ve yaptrma %'nsiklopedilerden aynen geirilmesi % Bilgisayarda #ormatlama %(azcdan karlp "retmene pro)e olarak sunulmas %*aynaka gstermenin zorunlu olmamas !ntihallerin sonucunda$ yaplan bu ahlakszlk$ sadece kiinin akademik hayatn etkilemesinin yan sra$ bulundu"u toplumun ve o toplumda bulunan drst alan bilim adamlarnn da ima)n zedelemektedir.

+. Bilim etiinin il'ilendii konular srala"arak, &er -ir konuda ola-ile ek i&laller iin siz, kendiniz -irer (rnek veriniz. Aratrma sreci ve Katlmclar: +icelikse veya niteliksel almaya gre kiinin kendi yorumuna ak almalarda ,niteliksel- drst ve tara#sz olmamas$ bulgular drst ekilde aratrmasnda gstermemesi bilim eti"i ihlallerindendir. Aratrmaya balamadan nceki etik konular: 'ratrmaya balamadan nce aratrd" konunun sonularn bir baka kiinin nceden elde etmi olmasna dikkat etmeli$ gerekti"inde di"er bilim adamlarnn almalarna at#ta bulunacak ekilde aratrmaya balamas gerekmektedir. Aratrma srecindeki Etik konular: 'ratrma srecinde allan kurum ve kurulularn gizli bilgilerinin verilmemesine veya boyutsuz olarak verilmesine dikkat edilmelidir. Bunun dnda bir davran etik olmamaktadr.

BLM ET 2. HAFTA DEV

Veriler toplandktan sonraki etik konular: .eriler toplandktan sonra yaynlanacak bilgilerde ad geen kiilerden ve kurumlardan gerekli izinlerin alnmas gerekmektedir. Gizlilik, a!lamsal "arkllklar, #estekler: /estek alnan kii ve kurumalarn ad teekkr ksmnda zellikle yazl olarak gemelidir. $nternet, %aym, Aratrmac &ol: (aplan zgn almann$ alma sresince baka kii ve kurumlarn eline gemesini engellemek iin sanal ortamda gizlili"in korunmasna dikkat edilmesi gerekmektedir.

.. /%rn-er' 0odlarndan -ir madde"i seiniz. Da&a sonra setiiniz madde"e ilikin -ir (rnek durum %zerinden '(r%%n%z% en az #11 s(z %k ola ak -iimde akla"nz. Katlmclarn aratrmaya 'nll olarak katlmas( 0orumluluklarmzn yan sra kiinin kendine olan sorumlulu"u en bata gelmektedir. 1erhangi bir aratrmaya katlrken aratrmann kapsam$ ieri"i ve kii zerindeki olan uygulamalar de"erlendirmelidir. 2akat bu durum sadece kiiye braklmamaldr. *ii haklarn aratrma yapan kurum ve kurulularn da korumas gerekmektedir. 3p dnyasndan rnek verilecek olursa$ toplumda yaayan ve bir hastalk zerinde hastaneye bavurmu zellikle gelir durumu dk kiiler bu aratrmalarda kullanlmaktadr. Bunun sebebi kiinin tedavi sresince kullanlacak materyalleri kendi imkanlar ile sa"layamayacak olmas zerinde tedaviyi kabul etti"i grlmektedir. Byle bir durumda kiinin mkl durumundan isti#ade etmek etik ihlallerinin banda gelmektedir. 'ratrmaya destek veren kiinin can tad" kesinlikle unutulmamal$ kii zerinde deneme yanlma ekli ile allmamaldr. Bu sebeptendir ki$ aratrmann ciddiyeti$ ve aratrmann bir takm hipotez ve teorilerle kuvvetle destekleniyor olmas gerekmektedir. 'ratrmann kapsam detayl olarak iyi ve kt tara#lar ile denek ile paylalmal$ rzas olmadan aratrmaya dahil edilmemelidir. 4nlllk esas oldu"u zere kii istedi"i an zgce aratrmadan ekilme hakkna sahip olmaldr.

2. 3ideoda "er alan 4Bilim d%n"asnda sa&te makale skandal5 adl &a-erin olduu -alantdan &a-erin tamamn oku"unuz. Da&a sonra &a-eri "azan mu&a-irin sa&te -ir isimle ve olma"an -ir aratrmann makalesini #67 -ilimsel der'ide "a"mlatm olmasn -ilimsel almalarn "a"mlanmas aamasndaki etik sorunlar ve (z%m (nerileri ka!samnda tartnz. (azarn yapt" hareket de etiklik adna tartlabilir #akat$ dergilerin ciddiyetini ve bir makalenin kabul srecinde geti"i aamalar irdelemek adna ok gzel bir ara oldu"unu sylemek isterim. 4erekleen bu olayda kendi payma kartt"m hisse$ kendi aratrmam yaparken saygn makale sitelerini kullanmaya zen gstermek oldu. 'k kaynakl birok dergide hakemler bir makalenin sa"lamas gereken kstaslar yeterince de"erlendirmemektedir. 5zm nerisi olarak ak kaynakl olmamalar gerekmektedir.

BLM ET 2. HAFTA DEV

6. Bilimsel doruluk ilkelerini srala"arak, -ilimsel aratrmalarda -u konularda neler "a!la-ile ei konusunda (rnekler veriniz. #rstlk: Bulunan verilerin sonuca ulalmam olsa da drst bir ekilde paylalmas gerekmektedir. Gvenilirlik: Bilim adam yapt" almada gvenilirlik sa"lanmaldr. 5ok #azla alnt yaplan makalelerin daha gvenilir kaynak olmas gvenilirlik nemli bir rnektir. )esnellik: 6lalan sonularda yoruma ak nokta brakmadan aratrmacya ulamaldr. *ara"szlk: &zellikle makale semelerinde$ seim yaplrken tara#sz bir ekilde de"erlendirmek bir hakemin sahip olmas gereken zelliktir. a!mszlk:/e"erlendirmenin kii ve kurumlardan ba"msz yaplmas gerekmektedir. A+klk: (aplan aratrmalarda allan kii ve kurumlarla almann ieri"inin detayl olarak paylalmas gerekmektedir. ,akkaniyet: 'ratrma yaplan kii ve kurumlarn haklarnn yenmemesi gerekmektedir. -ay' ve -aknma: Bilim adamnn 't# kurallarn bilmesi$ kendisine ve topluma sayg duyarak etik ihlallerinden kanmas gerekmektedir. -orumluluk: 7akale eleme sresince hakem olmann verdi"i sorumluklar yerine getirmek gerekmektedir. /o"ruluk ilkelerini benimsemi olmak lazm gelir.