SUMBER DAN BAHAN PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN PENGENALAN Sumber dan bahan pengajaran dan pembelajaran ialah peralatan

atau perkaka an !ang digunakan untuk men!"k"ng pen!ampaian i i pelajaran# Sumber dan bahan !ang digunakan akan membantu guru untuk mema tikan pelajar dapat memper"leh pengetahuan$ kemahiran$ ikap dan nilai berda arkan "bjekti% !ang diran&angkan dalam e ebuah ran&angan pengajaran# Bahan dan umber angat penting dalam pr" e pengajaran dan pembelajaran kerana ia ber%ung i memperjela kan pen!ampaian i i pelajaran# Selain itu$ ia juga berperanan ebagai bahan untuk merang ang deria pelajar agar dapat menarik minat dan eteru n!a %"ku dalam pr" e pembelajaran# Antara tujuan lain penggunaan umber dan bahan pengajaran dan pembelajaran ialah$ untuk ke%ahaman dan interpre ta i maklumat$ meningkatkan kreati'iti$ me(ujudkan ke er"n"kan dalam pembelajaran$ meningkatkan kemahiran interper "nal dan intraper "nal dan akhir ekali kemahiran p ik"m"t"r# Guru perlu bijak dalam pembinaan atau penggunaan e ebuah bahan pengajaran mengikut ke e uaian pelajar dari egi tajuk$ "bjekti%$ i i pelajaran # Selaian itu$ perkembangan k"gniti% mereka juga perlu dititik beratkan eperti aranan Jean Piaget !ang menggari kan pembelajaran kanak)kanak akan lebih berke an ekiran!a mengikut tahap perkembangan k"gniti% pelajar# Pengha ilan bahan dan umber pengajaran dan pembelajaran ini juga perlulah menepati keperluan pelajar eperti dari egi mutun!a tahan la ak$ erta e%ekti%$ menarik minat pelajar# Bahan !ang digunakan akan dapat merang ang dan mem"ti'a ikan pelajar agar lebih memberikan perhatian kepada pr" e pengajaran ter ebut ekaligu menjadi pr" e pembelajaran !ang lebih e%ekti% erta berke an#

JEN*S)JEN*S SUMBER DAN BAHAN PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN Sumber atau bahan pengajaran terbahagi kepada dua iaitu bahan ber&etak dan bahan bukan ber&etak# Semua bahan ini mempun!ai &iri !ang berbe+a tetapi mempun!ai matlamat !ang ama untuk mema tikan pelajar memahami i i pelajaran erta men&apai "bjekti% pelajaran# ,erdapat ban!ak umber !ang bia a digunakan "leh guru ema a pr" e pengajaran# Antara bahan !ang bia a digunakan ialah buku tek $ buku rujukan$ buku latihan dan lampiran n"ta atau latihan# Sumber ter ebut bia a digunakan "leh guru)guru di ek"lah# Untuk memberi kelainan atau penambahan !ang lebih menarik dalam pr" e P - P$ guru b"leh menggunakan bahan bukan be&etak eperti alat audi" 'i ual &"nt"hn!a L.D# Penggunaan bahan !ang

dipelbagaikan dapat menarik minat pelajar dan e&ara tidak lan ung ia menjadi alat pemudah &ara e ebuah "bjekti% P-P ter&apai# Bahan pengajaran dan pembelajaran memberi man%aat kepada kedua)dua belah pihak iaitu guru dan pelajar# /# BAHAN BER.E,A0 .iri bahan ber&etak eme tin!a diha ilkan melalui &etakan dan bukan ha il tuli an tangan mana)mana indi'idu# Bahan ini (ujud e&ara %i+ikal dan b"leh di entuh$ dilihat dan diba&a e&ara lang ung# Antara bahan ber&etak ialah buku$ majalah$ jurnal$ kamu $ buku tek $ buku rujukan$ en ikl"pedia$ urat khabar$ gambarajah dan ebagain!a#Bahan ber&etak bia an!a ban!ak di impan di pu at umber$ perpu takaan dan arkib# Semuan!a ha il penuli an penuli ) penuli atau ha il karier pereka)pereka !ang mahir# Bahan)bahan ini b"leh dijadikan umber rujukan guru untuk mengajar e ebuah i i pelajaran atau kemahiran# Bagi pelajar pula$ bahan)bahan eperti kamu $ buku tek ataupun gambarajah b"leh digunakan ebagai bahan pemudah&ara untuk mempelajari e uatu kemahiran dan ilmu baru# Selain itu$ bahan ber&etak eperti buku latihan atau lembaran kerja pula berperanan ebagai alat pengukur amada pr" e pengajaran dan pembelajaran itu berke an ataupun tidak# *a juga ebagai alat pentak iran bagi menge an amada "bjekti% !ang di a arkan ter&apai ataupun kurang ter&apai# Bahan ber&etak ini mempun!ai beberapa kelebihan iaitu$ ia mudah alih dan ia mudah diak e "leh guru mahupun pelajar# 1leh !ang demikian$ bahan ini amat in"nim dan terkenal erta ering digunakan dalam pr" e beberapa kelemahan pengajaran dan pembelajaran# Namun begitu$ terdapat !ang ada pada bahan ber&etak# kebia aan!a bahan ber&etak !ang

berbentuk buku ada antaran!a terlalu tebal# ."nt"hn!a buku tek # Sekiran!a etiap hari pelajar perlu menggunkan buku tek bagi emua matapelajaran$ udah tentu ia menjadi beban kepada pelajar kerana terlalu berat# Selain itu bahan ber&etak juga han!a melibatkan k"munika i atu hala$ dan b"leh men!ebabkan e ebuah pr" e pembelajaran menjadi tidak menarik ekiran!a han!a melibatkan bahan ber&etak ahaja pada etiap hari# 1leh itu guru berperanan untuk mempelbagaikan penggunaan bahan pengajaran dalam pr" e pengajaran mereka# Selain itu$ buku tidak b"leh di unting teru dalam temp"h ma a !ang &epat untuk menambah maklumat mengikut peredaran ma a# *ni kerana e ebuah buku perlu menjalani pr" e ema a# untingan$ &etakan dan edaran !ang mengambil temp"h ma a !ang agak lama# Jadi maklumat didalam bahan ber&etak eperti buku kurang dalam a pek mengikut peredaran

2# BAHAN ,*DA0 BER.E,A0 Bahan tidak ber&etak terbahagi kepada dua# Bahan ta!angan dan bahan bukan ta!ang# Bahan ta!angan adalah bahan tekn"l"gi maklumat# *a udah eme tin!a mendapat perhatian daripada pelajar# ,ekn"l"gi maklumat3*n%"rmati"n ,e&hn"l"g!4 memberi ba!ak man%aat jika di elenggarakan dan digunakan dengan &ara !ang tepat# Guru perlu mempun!ai kemahiran dalam pen!elenggaraan bahan ter ebut# 3a4 Bahan ta!angan

Antara bahan ta!angan !ang b"leh digunakan "leh guru ebagai bahan pengajaran dan pembelajaran ialah 3i4 Radi" 3ii4Pr"jekter 3iii4 5ide" 3i'4 .d 3'4 ,ele'i !en 3'i4 0"mputer 3'ii4 P"rtal pendidikan 3'iii4 *nternet Ban!ak lagi bahan ta!angan !ang mengikut peredaran +aman# Pada ma a kini$ guru)guru telah diberikan ban!ak kemudahan daripada kerajaan# 0erajaan telah membekalkan k"mputer$ k"mputer riba$ l&d$ pr"jekter dan pelbagai peri ian dalam bentuk &d bagi melan&arkan pengajaran mengikut peredaran ma a ekarang # Selain itu kerajaan juga membekalkan kemudahan ter ebut untuk mema tikan pelajar ma a kini terdedah dengan perkembangan tekn"l"gi terkini# Bagi mema tikan ha rat ini ter&apai$ kerajaan juga telah men!ediakan kur u )kur u untuk guru)guru meningkatkan kemahiran pen!elenggaraan alat dan penggunaan *.,# Ban!ak kelebihan ekiran!a guru menggunakan bahan ta!angan# ."nt"hn!a peri ian !ang dibekalkan "leh kerajaan$ ia bukan ber i%at k"munika i atu hala$ tetapi ia juga mampu

berk"munika i dua hala# Selain itu$ gra%ik !ang terdapat dalam peri ian itu juga mampu menarik minat pelajar#

3b4

Bahan bukan ta!angan

Bahan bukan ta!ang juga b"leh digunakan dalam pr" e pengajaran dan pembelajaran# *a b"leh digunakan ebagai umber rujukan guru dan bahan pembelajaran bagi pelajar# bahan bukan ta!angan terbahagi kepada 2 iaitu bahan 2 dimen i dan 6 dimen i# i# Bahan 2 dimen i Bahan 2 dimen i ber i%at bahan !ang b"leh dilihat tetapi tidak b"leh di entuh# ."nt"hn!a gambar$ gra%ik$ &arta$ p" ter$ peta dan kad imba an# ii# Bahan 6 dimen i Bahan 6 dimen i juga dikenali ebagai bahan maujud# .iri)&irin!a ialah b"leh dilihat dan di entuh# Antara bahan maujud ialah m"del p"t"ngan$ m"del ber kala$di"drama dan "bjek ebenar# M"del p"t"ngan eperti keratin badan manu ia bia an!a digunakan dalam ubjek Sain # M"del ber kala ada digunakan dalam ban!ak ubjek# ."nt"hn!a M"del bangunan A7am" a !ang b"leh digunakan dalam Subjek 0ajian ,empatan#

,UJUAN PENGGUNAAN SUMBER PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN /# Ran angan# Penggunaan umber dan bahan pengajaran dan pembelajaran didalam kela akan merang ang deria)deria !ang ada pada pelajar# Deria penglihatan$ pendengaran$ entuhan$ bauan dan ra a akan terang ang ekiran!a bahan pengajaran diaplika ikan dengan betul ema a ei pembelajaran# Bahan dan umber pengajaran !ang digunakan dalam pr" e P-P akan melatih pelajar)pelajar upa!a dapat menggunakan kelima)lima deria dengan baik# Pr" e P-P akan lebih berke an dan e%ekti% penglibatan pelajar dengan lebih men!eluruh# ."nt"hn!a penggunaan &d peri ian bekalan 0ementerian Pendidikan akan melibatkan pelajar dengan akti% ha il rang angan dari deria penglihatan$ pendengaran ema a e i peneranagn dan juga deria entuhan ema a menja(ab "alan#

2# 0e%ahaman dan interpre ta i maklumat# ,ujuan kedua penggunaan bahan dan umber pengajaran udah tentu untuk me(ujudkan ke%ahaman pelajar dengan &ara !ang lebih mudah# Menurut Jean Piaget dalam ,e"ri Perkembangan 0"gniti%n!a$ kanak)kanak akan dapat belajar dengan mudah ekiran!a menggunakan bahan k"nkrit# Mereka ma ih lemah dalam keupa!aan ber%ikir e&ara l"gik# Mereka ma ih lemah untuk memba!angkan e uatu perkara# ."nt"hn!a dalam pengajaran Bentuk 6 Maatra$ ke%ahaman akan lebih mudah di&apai ekiran!a pelajar dapat melihat atau men!entuh endiri b"ngkah)b"ngkah !ang mereka pelajari# Selepa ke%ahaman dapat dibina$ pelajar akan berupa!a untuk menginterpre ta ikan

maklumat !ang mereka dapat# ."nt"hn!a$ mereka dapat bertukar)tukar pendapat atau berbin&ang tentang i ipelajaran atau kemahiran !ang mereka telah dipelajari# .ara ini dapat mempertingkatkan dan mengukuhkan ke%ahaman pelajar# Mereka juga akan memper"leh maklumat tambahan ha il dari di ku i e ama mereka#

6# Pengekalan minat dan tumpuan melalui pelbagai media# Minat dan tumpuan angat penting bagi pelajar ema a pr" e P-P# Sekiran!a guru dapat mempelbagaikan trategi pengajaran menggunakan bahan !ang e uai$ udah tentu ia akan mem"ti'a ikan diri pelajar agar memberi tumpuan epanjang pembelajaran# Minat untuk belajar akan timbul ekiran!a bahan !ang digunakan menarik perhatian pelajar# Sekiran!a minat pelajar tidak dapat ditimbulkan$ mu tahil %"ku pelajar dalam peratu !ang tinggi# Ma alah pembelajaran dan ma alah di iplin akan timbul di dalam kela # 8# Peningkatan da!a ingatan# Apabila guru memba(a bahan dan umber pengajaran dan pembelajaran di dalam kela $ udah tentu pelbagai akti'iti akan diadakan untk menarik minat pelajar erta memudahkan pelajar untuk memahami i i pelajaran !ang di ampaikan# Melalui akti'iti !ang melibatkan pelajar untuk berk"munika i dengan bahan)bahan$ ia e&ara tidak lang ung membuatkan pelajar mengalami atu pengalaman baru# *ngatan pelajar akan lebih kukuh ekiran!a mereka terlibat dengan akti% dalam pr" e pembelajaran berbanding dengan pembelajaran !ang pa i%# *a terbukti melalui te"ri 0"n trukti'i me !ang di "k"ng "leh 5an Gla e%el$ Piaget dana

5!g"t k! dimana mereka men!atakan ilmu pengetahuan terbina ha il penglibatan akti% indi'idu !ang menghubungkait maklumat baru dengan pengalaman edia ada# 9# 0emahiran ber%ikir# 0emahiran ber%ikir perlu diterapkan dan dilatih dalam diri pelajar# kemahiran ber%ikir adalah e uatu !ang amat penting bagi pelajar)pelajar# mereka perlukan kemahiran ini untuk menganali i maklumat$ man&ari maklumat$ mambanding be+a$ pengkela an$ erta membuat ke impulan# Sekiran!a guru menjana maklumat$ membuat in%eren

menggunakan bahan pengajaran e&ara tidak lang ung dapat melatih dan menajamkan kemahiran ber%ikir mereka# *ni kerana$ ada umber !ang digunakan didalam kela memerlukan murid menganali i data dan membuat pengkela an# ."nt"hn!a dalam t"pik Bentuk 6 Matra Pri ma dan bukan Pri ma# Guru b"leh menggunakan paparan p"(er p"int atau bahan maujud untuk menerangkann!a# Penggunaan bahan ini akan dapat memudahkan pelajar membanding be+a e&ara jela #

Teori-teori pembelajaran dengan kepentingan penggunaan sumber dalam proses pengajaran dan pembelajaran.

i# Gagne: Bahan ber&etak dan bahan bahan bukan &etak3bahan bukan ta!angan 2 Dimen i4 R"bert M# Gagne dalam bukun!a E ential "% Learning %"r *n tru&ti"n 3/;<94 memperkenalkan ebuah te"ri mengenai bagaimana manu ia memper"leh maklumat dalam e uatu pr" e pembelajaran# Mengikut te"ri$ emua rang angan dari per ekitaran luar akan diterima "leh i tem ara% melalui deria)deria manu ia# Maklumat ini akan dita% irkan dalam t"r ingatan$ kemudian dihantar kepada t"r ingatan jangka panjang dan akhirn!a kepada penggerak tindak bala melalui i tem ara%# Gagne memilih bahan ber&etak ebagai umber pengajaran dan pembelajaran !ang paling e uai berda arkan kepada te"ri beliau# Bahan ber&etak merupakan umber pelajaran !ang paling mudah didapati dan di ediakan# Penggunaan bahan &etak ebagai bahan pengajaran tidak terhad a alkan ia menepati "bjekti%# ."nt"hn!a urat khabar$ p" ter dan majalah# Bahan)bahan ta!angan 2 dimen i eperti gambar membantu murid melua kan pengetahuan

dan pemahaman# Hal ini e uai dengan te"ri beliau di mana rang angan luaran eperti gambar mampu membina et) et di dalam t"r ingatan e e"rang indi'idu ama ada berbentuk ingatan jangka ma a panjang mahupun ingatan jangka ma a pendek# ."nt"h bahan tidak bergambar ialah eperti gra%$ peta dan tanda i !arat jalan ra!a# ,e"ri Gagne juga dikenali ebagai te"ri pempr" e an maklumat# Berda arkan kepada penggunaan bahan)bahan tidak bergambar$ murid)murid akan didedahkan dengan &abaran kerana mereka dikehendaki menta% ir maklumat !ang diterima eperti membuat gra% atau meluki dan member peluang kepada murid untuk melua kan penggunaan baha a eperti membuat ramalan dan membuat huraian lanjut tentang e uatu lap"ran# ii# Bruner: Penggunaan Peta Minda dan Bahan Ek perimen 3 Bahan Maujud4 Bruner lebih menega kan pembelajaran e&ara penemuan iaitu meng"lah apa !ang diketahui murid itu kepada atu &"rak dalam keadaan baru 3lebih kepada prin ip k"n trukti'i me4# Dalam mempelajari manu ia$ Bruner menganggap manu ia ebagai pempr" e $ pemikir dan pen&ipta in%"rma i# Beliau juga men!atakan baha(a pembelajaran itu meliputi tiga pr" e k"gniti%$ iaitu memper"leh in%"rma i baru$ tran %"rma i pengetahuan$ dan menguji rele'an i dan ketepatan pengetahuan# Penggunaan peta minda dan bahan ek perimen dikenalpa ti ebagai umber utama pengajaran dan pembelajaran berda arkan kepada te"ri beliau# Melalui umber) umber ter ebut$ murid akan memper"leh keberke anan dalam pr" e pembelajaran kerana akt'iti eperti ek perimen melibatkan penglibatan lang ung murid)murid dan akan mendedahkan mereka kepada pengalaman)pengalaman !ang baru# Murid)murid belajar melalui pengalaman# Dengan itu guru perlu men!ediakan peluang untuk murid)murid mener"ka$ memegang$ men&ium dan mera a# Pengalaman eperti ini me(ujudkan pr" e pembelajaran !ang bermakna# Bruner amat menekankan pembelajaran k"n ep atau kateg"ri# 1leh !ang demikian$ penggunaan peta minda diterapkan di dalam te"ri beliau# Pengetahuan perlu di u un dan diperingkatkan agar pembentukan k"n ep bermula daripada peringkat !ang mudah kepada peringkat !ang rumit# iii# Bandura: Relia dan M"del

Mengikut te"ri peniruan dan perm"delan !ang diperkenalkan "leh Bandura$ pembelajaran melalui pemerhatian merupakan pembentukan a a tidak lang ung$ mempelajari pula perubahan tingkah laku manu ia#Melalui tingkah laku ter ebut# pemerhatian terhadap pr" e dan ha il perubahan tingkah laku "rang lain$ indi'idu e&ara

Penggunaan relia dan m"del ebagai umber pengajaran dan pembelajaran menepati te"ri !ang dikemukakan "leh Bandura# Hal ini kerana$ Bandura men!atakan baha(a pr" e pembelajaran meliputi pemerhatian$ pemikiran$ peringatan$ peniruan dengan tingkah laku atau gerak bala !ang e uai dan diakhiri dengan peneguhan p" iti%# M"del)m"del 3 Bahan Maujud4 eperti bahan tiga dimen i !ang baik eperti kra%tangan$ replika bangunan b"leh ditunjukkan kepada murid)murid ebagai &"nt"h dalam pr" e pengajaran dan pembelajaran bagi meningkatkan pengetahuan murid)murid melalui pemerhatian dan pemikiran# Guru dan murid juga merupakan m"del emulajadi di dalam e ebuah kela # *mplika in!a$ pen!ampaian guru hendaklah &ekap dan menarik upa!a menjadi r"le m"del !ang b"leh di&"nt"hi "elh murid# Guru juga b"leh menjadikan rakan eba!a !ang &emerlang menjadi r"le m"del untuk membuat dem"n tra i di dalam bilik darjah#

http://www.scribd.com/doc/21171336/PSK-TUJUAN-PENGGUNAAN-SU !E"PENGAJA"AN-#AN-PE !E$AJA"AN-sid

http:==ge2/26#trip"d#&"m=N"ra+ura=n"ta/#html