Söðüt’ün Baðrýndaki Diriliþ

Dünya  kuruldu   kurulalý   gündüzler  geceleri,  ýþýk da karanlýðý adým  adým  takip  etmekde

olmalarý   varolmalar,   ölmeleri   de   dirilmeler   kovalayýp   durmaktadýr.   Topraðýn   sinesinde   k
çürümeye salmýþ bir tohum, sümbül hayatýný netice vermekde; kayalarýn baðrýný döl yataðý ed
minik   çam  çekirdeði,   þartlarýn   müsamahasýzlýðýna  raðmen  salkým   salkým   boy  atýp  geliþmek
týpký hasmýný yenmiþ bir gladyatör havasý içinde, dallarýn diliyle gerilip varlýðýný haykýrmak
Nice   dev   çaðlayanlar   vardýr   ki,   menbalarý   küçük   birer   sýzýntý,   nice   bitip   tükenme   bilmeyen
kaynaklarý   vardýr   ki,   esaslarý   birer   zerreden   ibaretdir.   Tomurcuk   dudaklarýný   açýp   varl
haykýracaðý, güller, çiçekler yüzümüze gamze çakacaklarý güne kadar onlarýn varlýklarýndan ha
bile   olamayýz.   Oysaki   onlar,   Ýsrafil’in   Sûr’unu   çoktan   duymuþ   ve   belli   bir   tempo   ile   d
geçmiþlerdir bile...
Cihaný üst üste karanlýklarýn sardýðý bir dönemde, âdetâ kehkeþanlardan yýldýzlar derip, bu
hergün ayrý bir donanma gecesi teþkil ederek kendi ülke ve kendi insanýna hep baþka baþka b
þenlikleri yaþatanlar, üstûreleþen koca bir tarihin ilk rüyalarýný cýlýz bir söðüt aðacýnýn dallarý a
görmüþlerdi.
Mütevazi bir toprak parçasý üzerinde, oldukça basit bir hayat yaþayan bir avuç insanýn, hay
sýðmayan bir müthiþ patlamayla, denizlerin dev dalgalarý gibi birdenbire belirip ortaya çýkmalarý,
sebeblerle izah edilirse edilsin, kat’iyyen inandýrýcý olamayacaktýr.
Acaba, yaðmur yüklü bulutlar gibi ellerinde ýþýktan kamçýlarla, kýyametler kopararak dörtbi
tutan bu heyecanlý sîneler, akýllara durgunluk veren bu hareket ve bu hýzý nereden alýyorlard
saðlam   manevralarla   kitlelere   hükmedip,   onlarý   arkalarýndan   sürükleyerek,   cihan   çapýnda   me
getirmeyi baþardýklarý bir büyük diriliþ ve bir büyük inkýlâpla, hadiselerin akýþýný, tarihin çeh
deðiþtiren onlardaki bu müthiþ güç nereden kaynaklanýyordu? Dostlarýn vefa bilmediði, düþma
cefadan   yýlmadýðý   handikaplarýn   handikaplarý   takip   etdiði   çalkantýlý   bir   devrede,   her
imkânsýzlýðý aþarak kemmiyetin bütün müesseselerine galebe çalmalarý, yâni “bir sineðin bir k
sallayýp yere vurmasý” nasýl mümkün olmuþtu? Rica ederim, olup biten bunca þeye (ganimet) tu
þöhret hissi, kavga hýrsý, cihaný istilâ etme arzusu dememiz mümkün müdür?
Hayýr hayýr! Bu âteþîn ruhlarý harekete geçiren, bu çelik iradeleri dünyanýn hâkimi kýlan s
bunlarda ne de bunlar gibi þeylerde kat’iyyen aranmamalýdýr. Bence bu sýr onlarýn saðlam inançla
tarih þuurlarýnda ve mukaddes ideâllerinde aranmalýdýr.
Uzun yýllar, saðda­solda bitkin, yorgun ve tutarsýz bir hayat yaþadýktan sonra, onu, yepyeni b
taptaze bir kuvvet ve apaydýn bir millet olarak cihanýn karþýsýna çýkaran bu inanç ve bu ideâl, onu
âdetâ ölümsüzlük kevseri olmuþtu.
Baharda,  erimeye baþlayan karýn­buzun zayýf noktalarýný kollayýp da, oralara diriliþ mes
sunan topraðýn, kendini bir mübarek çimlenmeye terk etmesi gibi.. birkaç yüz çadýrdan ibaret bu
aþiret de, ona baþtan baþa baðrýný açan yeryüzü meþcereliðinde týpký kar çiçekleri gibi her yaný
ve dünyanýn üç kýtasýnda cihangirâne bir devlet kurmaya muvaffak oldu.
Artýk söz onun devran onundu; atýný en karanlýk noktalarýna kadar sürecek; her uðradýð
gönlünün ilhamlarýný boþaltacak; mazlum ve maðdurlarýn âhýný dindirerek, sivri süngüsü ve k
kýlýcýyla bütün zalim ve müstebitleri zapt ü rapt altýna alacak ve dünya devletleri seviyesinde ciha
ve   muvâzenesinin   en   gür   sesi   haline   gelecekti..   ve   geldi   de...   Tarihin   tesbit   etdiði   en   utand
zulümlerden   en   iðrenç   tecâvüzlere,   en   kanlý   ihtilâllerden   en   ümit   kýrýcý   çalkantýlara   kadar,  
gâilenin kol gezdiði, hezeyan ve çýlgýnlýklara alkýþ tutulduðu, yangýnlarýn þehrâyin sayýlýp vahþ
yahþî   çekildiði   alabildiðine   karanlýk   bir   çaðý,   ense   kökünden   yakalayýp   derdest   ederek   za­m
baðrýndan söküp attý.
Evet   o,   bütün   bunlarý   yaptý.   Ve,   yüksek   inanç   sistemi,   rûhundaki   fazilet   aþký,   herkesi   h
býrakan güzel seciyye, üstün ahlâk, disiplin rûhu, itaat þuuru ve hayatý hakir görme gibi eþsiz mezi
sayesinde, dünyanýn üç kýtasýnda yaþayan insanlarýn hemen ekserisinin gönüllerini fethederek ark
almasýný   bildi.   Böylece,   bir   kudsinin   uðurlu   elleriyle   temelleri   atýlan   bu   yüksek   mefkûrevî   d
arkadan   gelen   hayýrlý   mîrasçýlarla   da   devam   ettirilince,   bir   cihan   hâdisesi   haline   geldi.   Son
parlaklýk   ve   ihtiþamýndan   hiç   birþey   kaybetmeyerek   bir   ölçüde   bu   günlere   kadar   gelip   ulaþ
Sezar’larýn, Napolyon’larýn saltanatlarýndan daha parlak, daha þa’þaalý ve daha uzun ömürlü olm
olmalýydý da.. zira bir yanda altýn­gümüþ, þan­þeref üzerine kurulmuþ bir saltanat, diðer yanda, 
fazilet, inanç üzerine kurulmuþ ve insanî aðýrlýklý bir hükümrânlýk..! Þöhret ve servet, hiç bir z
inanç   ve   yüksek   ideâllere   baðlýlýk   kadar   insanlýk   üzerinde   tesirli   olamamýþtýr   ve   olamazd
Geçmiþteki Fransa, Ýngiltere Cumhuriyet ve hükümetleri gibi, bugünkü süper güçler de dýþ yüzler
ihtiþâma raðmen, hiçbir zaman gerçek nizam ve âhengi idrâk edememiþ, çürük sistemlere dayalý is
vaadetmeyen kuvvetlerdir. Ýskender ve Napolyon’un kandan seylâplarla kurup çevirdikleri impara
deðirmenleri, arkada bir sürü inilti, bir sürü lânet býrakarak kurucularýyla beraber yýkýlýp gitm
karþýlýk, söðüt çevresindeki saf tohumlar üzerinde kanatlanan papatyalar, hâlâ salýnýp durmaktadý
Bir gökkuþaðý gibi daima onlarýn düþünce ufkunu tutan ve bir bayrak gibi hep baþlarýnýn üz
dalgalanýp  duran bu yüksek  inanç ve “devlet­i ebed müddet” idealinin, onlar üzerinde tesiri o
büyük olmuþtu ki, daha o ilk kýpýrdanýþ dönemlerinde, altý­yedi yüz senelik muhteþem bir m
düþünce hareketinin, teþkilât ve idaresinin plân ve programlarýnýn mevcud olduðu hemen sezilebil
de bu yüksek ideal; saðlam bir dînî duygu, dupduru bir heyecan, her iþte sýký bir disiplin, fevk
yiðitlik ve civanmertlik; herkesi memnun edecek ölçüde bir idare, iyi iþleyen bir adliye, cesaret v
ölçüsüyle gürül gürül bir askeri teþkilâtla da bütünleþince çarçabuk dünyanýn efendisi oluvermiþlerd
Aslýnda bu,  tarih felsefesine göre tabii bir netice idi. Zira, bir tarafta; kin, nefret ve türlü
ihtiraslarla, durmadan bir cadý kazaný gibi kaynayan, çevrede çapulculuk yaparak zayýflarý ezen 
þeklindeki yýðýnlar, beri tarafta, insanlýk ve mürüvvet adýna mazlumlarýn imdâdýna koþan, dü
yeni   baþtan   hak   ölçüsüne   göre   plânlayan,   câmileri,   çeþmeleri,   sebilleri,   hastahaneleri,   vak
imâretleriyle yüzlerce insânî müesseseyi gergef gibi iþleyen incelerden ince ayrý bir dünya... Bu d
insanlýk çapýnda, hayata yeni bir mânâ, yeni bir tefsîr getirme düþüncesiyle ortaya çýktý ve yery
saran bütün  þirretliklere  raðmen,  kendine has bu yüksek hayat felsefesini insanlýða kabul  ettirm
bildi.
Dostlarýn vefasýzlýðýna, düþmanlarýn ardý arkasý kesilmeyen istilâ ve ifsatlarýna uðrama
kimbilir daha neler yapacaktý?!
Keþke, bu mübârek dünya; duygu, düþünce, anlayýþ ve hayat felsefesiyle hiç deðiþmeseydi! K
onun yiðitliði, sâdeliði ve mertliði bugüne kadar dipdiri kalabilseydi! Keþke o, muhteþem saray ve y
kasýrlarýn   altýn   yaldýzlý   kubbeleri   altýnda,   baygýn   ve   mahmûr   dolaþan   hasým   dünyanýn,   ta
insanlarýnýn durumuna düþmeseydi..!
Ah, o zevke dalýp özden uzaklaþmalar, fîruze ve zeberced yaldýzlý tavanlar altýnda çalým sat
zümrüt gibi bað ve bahçelerde, lâle ve zambaklar arasýnda mest ü mahmûr rahata ve rehâvete 
olmalar..!
Eyvah   ki,   bütün   bunlarýn   hepsi   oldu!!!   Ne   çýkar..!   Söðüt’ün   gök   rengi   tomurcukla
dudaklarýnda yeni bir günün muþtusu var..!

   Mukaddes Göç   
Göç, yaratýldýðý günden bu yana hiç durmak bilmeyen in­sanoðlu için umumî mânâda; in
arasýnda   seçkinlerden   seçkin   aydýnlýk   ordusu   kudsîler   için   de   hususî   mânâda   ve   ayný   zam
medeniyet tarihini de yakýndan alâkadar eden önemli bir mefhûmdur.
Evet, bir tarafta anne karnýndan çocukluða, çocukluktan delikanlýlýk ve olgunluða, derken ya
ve  ölüme  uðrayarak   upuzun   bir  sefere  çýkmýþ gariblerden  garip  insan  fertleri;   diðer  yanda, el
meþ’âleyle çaðlara ýþýk saçan, çeþitli devirlere mührünü basan; açtýðý nurlu yolda arkasýna düþ
hep   medeniyetin   þâhikalarýnda   dolaþtýran;   sinesinde   tutuþturduðu   kývýlcýmlarla   kendine  
verenlerin   ruhlarýný   aydýnlatýp   onlarý   iman   ve   ümit   kuþaðýnda   ölümsüzlüðe   hazýrlayan;   ayd
düþünceleriyle, karadeliklerin çehrelerinde, cennetlere ait ýþýk ve renk cümbüþü çýkararak karanlý
ve   karamsarlýðýn   hükmettiði   ayný   noktalarda,   ümit   meþcerelikleri   meydana   getiren   yüce   rehb
yüksek kâmetler, hep birer yolcudurlar ve bütün bir hayat boyu göç edip dururlar. Ýnançlarý, düþün
davalarý uðrunda bitip tükenme bilmeyen bir göç...
Bir   hakikatýn   deðiþik   rükûn   ve   yönlerinden   ibâret   olan;   îman,   göç   ve   cihad   üçlüsünün,  
Beyan’da   ekseriya   peþipeþine   zikredilmesi,   bu   meselenin   ne   denli   ehemmiyet   arzettiðinin   en  
delilidir. Ýnanma, hicret etme ve inancý uðrunda vereceði mücâdeleyi, bu yeni iklimde, yeni muha
yeni þartlara göre durup dinlenmeden devam ettirme.. iþte kudsîlerin sabah­akþam baþvura geldikl
musluklu   hýzýr   çeþmesi!   Bu   çeþmeden   kana   kana   içenler,   inançla   gerilecek   ve   karanlýk   buc
durmadan kývýlcýmlar salacaklardýr; yollar sarpa sarýp çevreyi terslikler, yanlýþlýklar, cahiliye duy
tutkularý  alýnca  da  mal­menâl,  yurt­yuva, evlâd ü iyâle bakmadan “bir  baþka diyâr!” deyip ye
yolculuða çýkacaklardýr.
Dava ne kadar yüksek, düþünce ne kadar yararlý ve orijinal, mesajlar ne kadar parlak da olsa, o
defa duyan ruhlarýn irdemesi, mukâbelede bulunup zorluklar çýkarmasý kaçýnýlmaz ve bir ölçü
tabiîdir. Buna göre, kendi toplumunda yeni bir îman, yeni bir aþk ve heyecan uyarmak isteyen herk
mücâdelesini   orada   açýk­kapalý   devam   ettirecek   veya   hicret   edip   gönlünün   ilhamlarýna,   takd
vazifeli olduðu mesajlarýna baþka talip ve baþka meþcerelikler araþtýracakdýr.
Birinci þýkta, o inanç ve düþünceye gönül veren her ferdin, fevkalâde dikkatli, tedbirli ve yenilm
adýna   ne   varsa   hepsini   daha   baþtan   aþmasý   þarttýr.   Yoksa,   ümid   edildiði   mânâda   aydýn
olamayacaðý bir yana, çok defa küçük bir dikkatsizlik, az bir yanlýþlýk, þartlarýn aðýrlaþtýrýlm
atmosferin de bütün bütün yaþanmaz hâle gelmesine sebebiyet verebilir... Bir heyetin bütün fertlerin
zaman bu denli dikkat ve teyakkuz içinde bulunmalarý çok zor, hatta imkânsýz olduðundan, bu
durumlarda aydýnlatma ve irþâdýn ayrý bir iklimde devam ettirilmesi bir bakýma zarûridir; baþka þ
hareket ve direnmelerin de hiçbir faydasý yoktur.
Öteden   beri   her   yeni   düþünce,   doðduðu   muhitte   hor   karþýlanýp,   aleyhinde   kampa
oluþturulmasýna karþýlýk; o düþünce ve onu temsil eden þahýslarý çocukluk ve gençlikleriyle bilm
bir baþka muhit, çok defa onlara kucak açmýþ ve destek olmuþtur.
Bu itibarla, her kudsînin kaderinde deðiþmez þu çizgiler, âdeta bir fasl­ý müþterektir: Önce îm
aþk,   sonra   yýðýnlarý   saran   yanlýþlýk   ve   inhiraflara   karþý   mücâdele,   sonra   da   gerekirse   insan
mutluluk ve saadeti uðrunda, yurt­yuva herþeyi fedâ ederek, baþka âþinâ gönüller aramak üzere ye
yollara dökülmek...
Hemen her yeni diriliþte bu iki esas ve iki merhâle çok önemlidir. Birinci merhâle, ferdin þa
kazanmasý, inançla þahlanýp aþkla gerilmesi, nefis ve benliðini aþarak Hakk’ýn âzâd kabul etmez 
olma merhâlesidir. Bu merhâledeki cihad, bütün buudlarýyla nefsin dümenlerine karþý, benliði ye
müteveccih ve insanýn kendisini yeniden inþâ etmesiyle alâkalýdýr. Bu itibarla da cihadlarýn en b
“Cihad­ý Ekber”dir. Ýkinci merhâle ise, her gönülde bir kor, bir alev hâline gelen inancýn ayd
tufaný,   artýk   çevreye   çeþitli   dalga   boylarýnda   þualar   neþretmeye   baþlar.   Çok   defa   bu   saf
tahakkukuyla beraber hicret de gelip kapýya dayanýr.
Aslýnda, bu devreye kadar geçirilen safhalarda dahi, ruh plânýnda bir hicretten bahsetmek her z
mümkündür:   Ýnsan,   içinde   bulunduðu   durumdan   olmasý   gerekli   olan   duruma;   hareketsizl
daðýnýklýktan aksiyon ve sisteme; donmuþluk ve bozulmuþluktan kendini yenilemeye, binbir gü
boðucu atmosferinden ruh ve kalbin hayat derecesine yükselme gibi.. hususlarýn hemen hepsin
hicret mânâsý vardýr ve bu mânâlarda o, hep hicret edip durmaktadýr. Kanaatimizce, ikinci hi
fonksiyonunu   tam  edâ  edebilmesi  de, birinci merhâledeki hicretlerin  yapýlýp  yaþanmasýna  bað
Nefsinden kalbine, cisminden ruhuna, dýþ þatafatlardan vicdanýndaki ihtiþâma, özünden özüne h
baþarýlý olanlar, öbür hicret ve ötesinde de baþarýlý olurlar. Bunu tam temsil edemeyenler, çok defa
hicret ve ona baðlý olanlarý da kusursuz temsil edemezler.
Bu mânâda hicret, ilk defa, insanlýk semâsýnýn aylarý, güneþleri sayýlan Hz. Ýbrahim, Hz. Lû
Musâ, Hz. Ýsâ gibi yüce kâmetler tarafýndan baþlatýldý; sonra da bu aydýnlýk yolun eþsiz re
insanlýðýn iftihar tablosu, zaman ve mekânýn Efendisi bu yoldan yürüyüp gitti. Kapýyý da kýy
kadar arkadan gelenlere açýk býraktý...
Hakk   yolunda   ve   Hakk’ýn   hatýrý   için   yapýlan   hicret   o   kadar   kudsîdir   ki,   mal   ve   can
inandýklarý dava ve o davanýn eþsiz temsilcisi uðrunda fedâ eden kutlulardan kutlu bir cemaatin, e
sevilip   takdir   edildiði   noktada,   daha   deðiþik   sýfat   ve   ünvanlarla   deðil   de   “muhacir”   ünvanýyl
edilmesi ne  kadar mânidârdýr! Hatta bu kudsîler dönemine bir tarih baþlangýcý aranýrken; Ne
doðumu, peygamberlikle þereflendirilmesi, Medine halkýnýn bu yüce davaya omuz vermesi, Bedir
Mekke fethi gibi.. herbiri ayrý bir pýrlanta olan bunca hadise içinde, tarih baþlangýcý olarak h
seçilmesi, üzerinde hassasiyetle durulmaya deðer önemli bir mevzuudur.
Bir kere, yüksek bir mefkûre uðrunda göç eden her ferd, hayatýnýn her lahzasýnda, göçe 
teþkil   eden   yüksek   gayenin   baskýsýný   vicdanýnda   hissedecek   ve   hayatýný   bu   yüksek   duyguya
düzenleme   mecburiyetini   duyacaktýr.   Ayrýca   çocukluk   ve   gençlik   dönemleriyle   alâkalý   horl
nazarlardan   kurtulmasý,   rahat   ve   endiþesiz   hareket   etmesi   de   ancak   bu   mukaddes   göçle   tah
edebilecektir. Zirâ, kim olursa olsun, çocukluk ve gençlik dönemini geçirmiþ olduðu çevrede, o d
has, hasýmlarý tarafýndan bazý yanlarýnýn tenkit edilmesi ihtimaline karþýlýk; hicretle gerçekleþ
yeni   muhitte,   pýrýl   pýrýl   hâli,   tertemiz   düþünceleri,   baþdöndürücü   fedâkârlýklarýyla   devamlý  
edilen   biri   olacaktýr.   Ýster   bunlar   isterse   baþka   faktörler   olsun,   öteden   beri   tarihte   devir   açýp
kapayanlar ve büyük bir ölçüde tarihin akýþýný deðiþtirenler hep muhacir kavimler olmuþtur.
Sosyologlarýn tesbitine göre, yeryüzündeki medeniyetlerin hemen hepsi göç eden fert ve cem
tarafýndan  kurulmuþtur.  Toynbee,  göçebelerin kurduðu (27) medeniyetden bahseder  ki; bu da h
hemen çaðlar boyu yeryüzünde, göçebe hakimiyeti demektir. Kendini rahata, rehâvete kaptýrmamý
an   herþeyden   ayrýlmaya   hazýr,   vereceði   mücadelenin   doðuracaðý   sýkýntýlarý,   önceden   yaþ
alýþmýþ ve bir asker gibi her an sefer emrini bekleyen bu dinamik ruhlarla mücadele etmeye ve 
silip geçmeye kimsenin gücü yetmeyecektir.
Ýþte  ilk   kudsîler   ve  ilk   medeniyet muallimleri!  Ve  iþte birkaç  aþîretden  cihan  imparatorl
kuranlar! Yýldýrýmlar gibi karanlýk çaðlarýn baðrýna inen bu insanlar, rahatý zahmetde, diri kal
ölüm ve ötesindeki herþeyi hakîr görmede, ebed­müddet varolmayý þartlara göre kendilerini yenile
gördü ve ters­yüz edilmez birer güç haline geldiler.
Keþke,   günümüzün   nesillerini;   rahattan,   rehavetten,   hazlarýna   düþkünlük   ve   nefsân
kurtararak, ruhlarýný yüce duygularla donatýp daha çok ýzdýrap çeken, daha çok acý ve sýzý duyan
insanlar   haline   getirebilseydik.   Belki   o   zaman,   milletçe,   küçük   hesaplarýn,   hasîs   zevklerin   tes
kalmayacak   ve   bir   kýsým   ehemmiyetsiz   sýkýntýlardan   ötürü   de   hiç   mi   hiç   yer   ve
deðiþtirmeyecektik...

   Zirvedeki Ruhlar   
Düþünceleri   duru,   seciyeleri   temiz,   vücudlarý   dinç,   gözleri   keskin,   bakýþlarý   berrâk;   yür
topyekûn   insanlýða   karþý   insanî   hislerle   dolup   boþalan,   kendi   millet   ve   çevrelerine   karþý   da  
merhamet ve hoþgörüyle çarpan zirvedeki ruhlar, dünden bugüne tarihi hadiselere yön vermiþ, t
yükünü ense kökünde taþýmýþ bir düzine kudsîlerdir ki, zaman, onlar ve onlarýn sunduklarý mes
itibârilikten   çýkarak   deðer   kazanýr,   mekân   ve   mekânýn   baðrýndaki   karadelikler   onlarýn   ayd
düþünceleri sayesinde cennet koridorlarý haline gelir.
Tek   bir   düþünce,   tek   bir   anlayýþ,   tek   bir   ma’bûda   inanç   etrafýnda   kenetlenerek,   varl
birliklerinin þuurunda olmalarý, onlarýn en önde gelen vasýflarýndandýr ve bu vasýfla hep zirv
dolaþýr; þereften þerefe, zaferden zafere koþarlar.
Heyecanlanýp, harekete geçmelerini gerektiren herhangi bir sebeb olmadýðý veya kendi iç dün
ile meþgûl bulunduklarý dakikalarda, yüzleri yerde, fevkalâde sakin, uyumlu ve melek olduklarý h
uyandýracak   kadar   yumaþaktýrlar.   Vazife   baþýnda   ve   düþünceleri   hesabýna   harekete   geç
zamanlarda ise, birdenbire çelikleþir, sertlerden daha sert hale gelirler.
Normal   ve   tabii   halleri   içinde,   ruhlarýndaki   þecaat   ve   yiðitliði   sezmek   oldukça   z
yumuþaklardan daha yumuþak, incelerden daha ince ve nâzik davranýrlar; iþ baþa düþüp de hi
çaðýrýldýklarýnda ise, birdenbire deðiþir bambaþka bir hal alýrlar. Ve hele rehberlerini bulup yolla
da doðruluðuna inanýyorlarsa; iþte o zaman, herbiri birer ateþpâre kesilerek cihanýn dört bir y
velveleye verirler. Rehber “Dur!” diyeceði âna kadar da durup dinlenme bilmez; stepler aþar, k
irinden deryalara dalar ve süvarisini bulmuþ bir küheylan gibi çatlayýncaya kadar koþarlar.
Þefkatli, azimkâr ve onlarla ayný duygularý, ayný düþünceleri paylaþan bir idârecinin elind
bilmez,   kýrýlmaz   birer   polat   gibidirler;   silâhý   kadar   ona   yakýn   ve   son   soluklarýna   kadar   da   o
beraberdirler.   Zimamdarlarýna   böyle  yürekten  baðlý   olan  bu  yiðitler,  ondan   hüsn­ü   niyet   ve  ha
gördükleri sürece de bir lahza vefâ ve fedakârlýktan geri kalmazlar.
Yurt ve milletleri için gündüzleri soluk soluða ve geceleri de uyku ve istirahat nedir bilmezler;
bir hayat boyu çýrpýnýr durur, hem Hakk’ý hem de halký hoþnut etmeye çalýþýrlar.
Herhangi bir sebeple düzenleri bozulup kuvvetleri daðýlsa, þevklerini söndürüp ümitlerini ký
hâdiseler peþi­peþine birbirini tâkib etse, semâlarýndaki bütün yýldýzlar birer birer dökülüp çevrel
karanlýklar   kol   gezse,   zerre   kadar   sarsýlmaz;   derhal   Yaradan’larýna   döner,   inançla   kanatlan
muhteþem geçmiþleriyle bütünleþerek yepyeni bir þevkle, yeniden dirilir ve yeniden yollara koyulur
Ma’budlarýyla baþbaþa kaldýklarýnda herbiri incelerden ince birer kalb ve vicdan insaný ol
yiðitler, er meydanlarýnda tamamen ayrý bir hâl, ayrý bir hüviyet alýrlar; Cahiz’in de ifade ettið
“Onlardan   kaçan   kurtulamaz,   uçan   uçmaya   fýrsat   bulamaz!”   Onlarýn   dolaþtýklarý   yerlerde   t
dümdüz, düzlükler de pürüzsüz olur. Hücuma uðramadýkça kimseye hücum etmeyi düþünmez; h
edince de hasýmlarýna aman vermezler. Arkasýna düþtükleri þeyi elde edinceye kadar durma din
bilmez, uyku ve istirahata iltifat etmezler...
Nefretden nefret eder, kötülükleri iyilikle savmaya çalýþýr; hasýmlarýna karþý dahi âdiliðe ten
etmez, hep mertçe davranýrlar. Maðlup edip dize getirdikleri kimseleri, hiçbir þey olmamýþ gibi ka
ve onlara centilmenlikten zevk duyarlar.
Her iþlerinde akýllý ve basiretlidirler.. zekâ ve ferasetleriyle en halledilmez gibi görünen mes’
dahi halleder, bedbinlik ve karamsarlýk içinde çýrpýnýp duran sîneleri ümit ve azimle þahlandýrýrl
var ki, dehâya denk bu üstün fýtratlar, o muhteþem zekâ ve kâbiliyetlerini hep millet yararýna kullan
kullanýrlar da, baþkalarýna zararlý olmadan fersah fersah uzak bulunurlar.
Ülke ve milletlerini derin bir aþkla sever, bu uðurda maddî mânevî her türlü füyûzât hisler
fedakârlýkta   bulunur   ve   bu   yolda   ölmeyi   hayatlarýnýn   gâyesi   bilirler.   Milletlerinin   baþýna   gel
felâket, onlarý tâ canevinden vurur; vurur da, onlara dünya zevk ve lezzeti adýna herþeyi unuttur
felâketi atlatacaklarý güne kadar da, evlerinde obalarýnda diriliþ ninnileri söyleyerek gelecek nes
mücadele azim ve ruhunu geliþtirip, onlara, esaret altýnda zilletle yaþamaktansa, izzetle ölmeyi öðre
dün ve bugün kaybettikleri þeyleri onlarda kazanmaya çalýþýrlar.
Onlarýn ruhlarýna, inandýklarý düþünce istikâmetinde millete hizmet aþký o kadar hâkim
mektepte,   kýþlada,   tarlada   saban   arkasýnda,   dükkânda   alýþveriþte,   memuriyet   masasý   baþ
namazgâhda,   seccade   üzerinde   mec­liste,   meclis   kürsüsünde   ve   bakanlýk   koltuðunda   hep
mýrýldanýr, onunla oturur, onunla kalkarlar.
Ýçtimâî yanlarý ve ma’þeri irâdeleriyle fevkalâde kuvvetlidirler. Millî her mes’eleyi, þahsî ve
her türlü menfaatin üzerinde tutar ve bu uðurda cansiperâne mücâdele verirler.
Her türlü güç ve kuvvete, her çeþit hýyânet ve ihanete karþý, en metin, en saðlam kaleler
durulardan duru saf inançlarý ve o inançtan kaynaklanan yüksek heyecanlarýdýr. Bu saðlam sýðýn
sâyesinde, en aþýlmaz görünen þahikalarý aþar, en dev engelleri yener, en onulmaz dertlerin üstes
gelebilirler.
Onlarýn meclislerinde gece ve kýþtan söz edilmez; en karanlýk durumlarda dahi, onlarýn dü
dünyalarýnda,   cihanlarý   aydýnlatacak   ýþýk   kaynaklarý,   karý­buzu   yerle   bir   edecek   hararet   ve  
menba’larý   feveran   edip   durmaktadýr.   Onlarýn   bu   cennet   iklimlerinin   dýþýnda,   yýðýnlar,   ümi
içinde   boðulurken,   onlar   inanç   mekiklerini   bir   baþka   ümit   haliçesinde   hareket   ettirerek   gözle
gönüllere ayrý ayrý güzellikler sunar ve ayrý ayrý diriliþ yollarýný gösterirler.
    Millî Ruh Düþüncesi   
Bir   millet,   dünüyle   içli­dýþlý   olduðu,   hassâsiyetle   özünü   koruduðu   sürece,   yarýnlarýný   te
altýna almýþ ve varlýðýný en saðlam temeller üzerine oturtmuþ sayýlýr. Geçmiþini görmemezlikten
dününü   bütün   bütün   unuttuðu,   ruh   kökünden   uzaklaþýp   özüne   yabancýlaþtýðý   sürece   de,   her
rüzgârla yer deðiþtiren çer­çöp gibi savrulup durur ve kat’iyyen istikbâl vâd­edici olamaz.
Evet bir millet, istikbâlinin emânetçileri olan genç kuþaklara, müsbet ilimleri tâlim ediyor gib
ve çýkýþlarý, týrmanýþ ve düþüþleriyle bütün bir geçmiþlerini de öðretebiliyor; zirvelerde dolaþt
devirleri   destanlaþtýrarak   onlarýn   aþk   ve   heyecanlarýný   kamçýlayýp   onlarda   yeni   yeni   kahram
duygu  ve düþüncelerini  geliþtirebiliyor; hasýmlarýndan gördükleri ihânet, gadir ve maddî­mâne
türlü tahrîbatý yine onlarýn metafizik gerilimleri hesabýna kullanabiliyorsa, geleceði adýna müsbet
müsbet   en   mükemmel   iþi   yapmýþ,   en   büyük   hamlede   bulunmuþ   ve   kendi   düþünce   kuþ
yükseltebildiði her millet ferdine de ölümsüzlük iksirini aþýlamýþ olur.
Milletçe,   yepyeni   bir   “Ba’sü   ba’de’l­mevt”   çýrpýnýþý   içinde   bulunduðumuz   þu   günlerde,
nesillere, mefkûrevî geleceðimizin yanýnda þanlý geçmiþimiz; günümüzü idrâk kutbunda inanç, düþ
örf ve âdetlerimiz; modern ilimlerle beraber milli kültürümüz de belletilmelidir ki; o, yaþadýðý g
içinde bulunduðu þartlarýn gereði olarak yapýp ortaya koyma mec­bûriyetini duyduðu her yeni 
yeni   desen   ve   yeni   motifleriyle   özüne   ve   kendi   dünyasýna   karþý   yabancýlaþmasýn,   yapýp  
koyacaðý   her   yeni   eserini   millî   ruh   kaneviçesine   göre   iþleyebilsin   ve   kendi   ruh   dünyas
uzaklaþmasýn...
Bu itibârladýr ki, millet çapýnda meydana getirilmek istenen her hamle ve harekette, “tarih þ
raylarýna   baðlýlýða   fevkalâde   önem   verilmeli   ve   millî   kültür   perspektife   alýnmadan   herhan
deðiþikliðe   gidilmemelidir.   Canlýlar   âleminde,   tür   deðiþtirmeye   ma’tuf   sun’î   mutasyonlar,   pe
itibâriyle ölümle sonuçlandýðý gibi, milletlerin hayatlarýndaki özden uzaklaþtýrýcý deðiþiklikler d
o milletlerin ölümleriyle neticelenmiþtir.
Bunun içindir ki, millet hayatýnda yapmayý plânladýðýmýz inkýlâplar, ne kadar yararlý da ol
uðurda millî ruh kâtiyyen fedâ edilmemeli; aksine, millet modernize edildikçe o daha da hassa
korunmalýdýr.   Bilhassa   binbir   paradoksun   kol   gezdiði   günümüzde,   tâ   beþikten   baþlayarak;   an
yavrularýna, millî rûhu terennüm eden ninniler söylemeli; nineler masallarýný ve masal kahraman
þanlý geçmiþimizin destanlarýnda aramalý ; irfan yuvalarýmýz her vesileyle, þu muhteþem fakat t
þevketli fakat gadre uðramýþ milletimizin alabildiðine parlak ve fevvâreler gibi bulutlar arasýnda ke
yer aradýðý dönemleri en heyecanlandýrýcý üslûplarla dile getirmeli; edebi­yatýmýz millî ruh ve
düþünceyi hayatýn her ünitesinde, o üniteye has renk ve çizgileriyle bir dantela gibi iþlemeli ve bi
meselelerin en küçüðünü dahi irfan semâmýzda bir gökkuþaðý haline getirerek nesillerin nazarý
etmeli; romanlarýmýz, piyeslerimiz bizim hissiyâtýmýza tercüman olmalý, bizim türkülerimizi söyl
yediðimiz gýda, içtiðimiz su, teneffüs etdiðimiz hava, kokladýðýmýz çiçekler bütünüyle bu ülke
olmalý ve ne sûretle olursa olsun, özümüzde deðiþikliðe sebebiyet verecek hiçbir þeyin millî büny
sýzmasýna   fýrsat   verilmemelidir.   Vaizler   kürsülerde,   hatipler   minberlerde,   konferansçýlar   geniþ
kitleleri karþýsýnda bu millet gibi düþünmeli, bu millet gibi heyecanlanmalý, bu millet gibi konuþ
bu millet gibi sevinmeli ve bu millet gibi tasalanmalýdýrlar. Yoksa, bir tarafta hýrsla gerilmiþ 
hasýmlarýmýz, açýktan açýða bize aid her hayrý, her güzel teþebbüsü sinsi sinsi engelleyip, diðer ta
da, yapacaklarý en küçük yardýmlarý dahi, millî ruhu ipotek etmeye baðlarken, milletin geleceði 
bir þey yapmamýz mümkün olmayacaktýr.
Böyle   olunca   da   bize,   ruhumuzla   bütünleþip   kendimiz   olma,   kendimiz   gibi   düþünme,  
ellerimizle iþleyip kendi ayaklarýmýzla yürümeden baþka çare kalmýyor.
Aslýnda,   düne   kadar,   din,   vatan,   millet   ve   namusumuzun   amansýz   düþmaný   olarak   ta
bildiðimiz   þu,   düþüncelerinde   kindâr,   davranýþlarýnda   sahtekâr,   eli   yüzü   kanlý   mürâî   çehr
“ilelebed”   bize   yardým   edeceklerine   ihtimal   vermek   ve   hele   bu  iþi   devam  etdireceklerini   düþü
aldanmýþlýktan baþka bir þey deðildir.
Evet, asýrlardan beri sönme bilmeyen mel’un ihtiraslarýn, ölmeyen kinlerin, bilhassa son gü
yurdumuzun dört bir yanýnda ne hâin emeller peþinde olduklarýný görüp öðrendikten sonra, bize b
baþkasýndan   yarar   gelmeyeceðine   inanarak   millî   ruh   kuþaðýnda   bütünleþmeli   ve   kendi   dirili
kendimiz hazýrlamalýyýz.
Kimbilir belki de, bugüne kadar bin defa, hýrs ve menfaati bayraklaþtýrarak üzerimize at sürm
her türlü insânî duygu ve faziletden mahrum kin ve nefret dünyasý da bunu beklemektedir!?..

   Lütuflar Ufkunda Ýnsan   
Hayatýn her lahzasý yeni yeni hazineler elde edebilmek için bir kýsým fýrsatlardan ibaretd
fýrsatlarý deðerlendirerek aydýnlýkta yaþamak veya onlarý fevt ederek karanlýkda kalmak ­insano
þereflendirme noktasýnda­ ona býrakýlmýþdýr.
En baþta hayatýn kendisi de, insanoðluna bahþedilen büyük nimetlerden biridir. Hayata gelme
gelmemek, insanî hüviyetde varlýða ermek veya ermemek elimizde deðildir ama; onu deðerlendirm
bu sihirli nimetlerle iki âlemin mutluluðunu elde etmek iradelerimize baðýþlanmýþ ilâhî bir armaða
Hayat ve hayatla alâkalý diðer fakülteleri, Yaratýcý’nýn kanun ve prensipleri çerçevesinde fethe
onlarý tanýmak ve sahip çýkmak, bizler için yüce birer vazifedir. Ýnsan bütün meleke ve istidatl
yontulmamýþ   bir   mermere   benzer.   Heykel­traþ,   hayâlindeki   plâna   göre   mermeri   kesip,
þekillendirdiði gibi, insanoðlu da kendi ruhunun heykeltraþý olarak eline verilen proðrama gör
ikinci   bir   varlýk   kazandýrýp,   vicdanýndaki   sýrrý   onun   simâsýna   nakþedebilir.   Elverir   ki   o,  
kitabýna denk ve yüce hakikatýn þuurlu bir aynasý olan, vicdânýnýn derinliklerindeki sýrlý ya
okuyabilsin ve yüksek bir himmetle, hep, en iyiyi, en güzeli takipten geri kalmasýn: Kýsa ve 
muvaffakiyetler yerine yüksek ideâlleri tahakkuk ettirmeye gayret göstersin; küçük hedefler yerine, 
maksatlar arkasýnda koþsun; basit düþüncelere kapýlacaðýna, þakaklarýný zonklatacak derin fik
meþgul   olsun;   geliþigüzel   þeyleri   mütâlâa   edeceðine,   bu   dünyayý   ve   öteleri   hazýrlayacak,   r
olgunlaþdýracak ciddî eserler okusun...
Yüksek   mefkûrelere   gönül   verememiþ;   kendini   ulvî   gayelere   göre   ayarlayamamýþ;
düþüncelerin karanlýk ve zýdlarla dolu atmosferinden çýkamamýþ; görüp duyduðu, okuyup düþü
þeylerle   yeniliklere   ulaþamamýþ   ve   insanlara   karþý   içindeki   iþtiyak   ve   sevgi   ateþini   körü
coþturamamýþ ham ruhlar, hayatda olsalar dahi yaþamýþ sayýlmazlar.
Ýnsanoðlu,   Yüce   Yaratýcý’nýn   halifesi   olarak   büyük   iþler   baþarmak   ve   deðerli   eserler  
koymak   için   dünyaya   gönderilmiþdir.   O,   bu   mükellefiyetin   þuurunda   ise,   eþya   ve   hâdiselerin
girecek, onlara müdahale edecek, hergün baþka terkip ve baþka tahlillerle, yeni yeni san’at eserleri 
koyacak.. bütün bunlarý yaparken de her lahza, irâdesinin simasýnda Hakk’ýn sonsuz irade ve kuv
sezecek ve þükranla iki büklüm olacakdýr.
Bu yüce vazifeleri görebilmesi için gerekli olan þeyler ise, ona çok önceden verilmiþdir. Ýnsa
yükselmek için irade ve heyecan; kâinat ve içindekileri tanýyýp sevmek için merak ve güzellik
dürüstlük ve adâlet için vicdan; varlýða alâka duymak için kalb; bu lütûflarý yerinde kullanma ve be
ölçüde,   iyiyi   kötüden   ayýrdedebilmek   için   akýl;   nihayet,   bütün   bu   iþleri   yanýlmadan,   arý
görebilmek için de vahyin aydýnlatýcý tayflarýyla pýrýl pýrýl bir atmosfer...
Maddî­mânevî bu kadar lütûflarla þereflendirilerek dünyaya gönderilen insan, mahlûkat için
menendi olmayan bir varlýkdýr. Ne var ki o, Yaratýcý’nýn bu armaðanlarýný deðerlendiremediði z
O’nun   halifesi   olmak   þöyle   dursun,   aþaðýlarýn   aþaðýsýna   yuvarlanýp   sefillerden   bir   sefil  
gelecektir.
Bu zâviyeden, hayatýn birinci faslý bir lütuf ve ihsan, ikinci safhasý ise, irâde, plân ve Ha
emirleri karþýsýnda hassasiyetle üzerinde durulup iþlenecek bir harman mesabesindedir. Evet, ön
bize   verilenleri,   irâde   þuur   ve   mükellefiyetlerimizle   deðerlendirerek,   hayatýmýzý   zenginleþtirm
fazilet ve Hakk’ýn hoþnutluðuyla ona ölümsüzlük kazandýrmamýz, zamanýn bereketli ve canlý 
içinde onu yeni buudlara ulaþtýrmamýz her zaman mümkündür.
Her türlü muvaffakiyet, o yolda gerekli olan prensipleri iyiden iyiye bilip ona göre hareket
devrinin þartlarýný idrâkla hesaplý davranan ve çalýþmalarýný ara vermeden sürdüren talihliler için
mevzûu olsa bile, görgüsüz, bilgisiz, aceleci, hele hele kendi devrini yaþamayan kimselerin onu
etmelerine imkân yokdur.
Hergünü, yeni bir bahar sayarak durmadan çevreye tohum saçanlar, ve her fecri, feyizli, bereke
hazîne kapýsý bilerek Hakk’ýn ilk ihsanlarýný deðerlendirip o kapýyý açmaya çalýþanlar, hayat
yediveren bir baþak haline getirir ve ruhlarýyla ölümsüzlüðe ererler.

  Düþünce Helezonunda Ýnsan 
Ýnsan düþünce dünyasýna göre þekillenen bir varlýktýr. O, nasýl düþünüyorsa, istidâdý ölçü
öyle olmaya namzetdir. Ýnsan, belli bir düþünceye göre, eþya ve hâdiselere bakýþý devam etdiði s
karakter ve ruh yapýsý itibariyle, yavaþ yavaþ giderek o düþünce çizgisinde bir hüviyet kazanýr.
Aslýnda;   düþünce,   niyet   ve   fevkalâde   iþtiyak,   insanýn   özünde,   çekirdekler   halinde   bu
istidatlarýn inkiþâf edip geliþmesinde; toprak, hava, yaðmur ve güneþin yeryüzündeki tesiri gibi bi
icra ederler. Sebebler dairesinde, topraðýn baðrýnda geliþen tohumlar için; toprak, hava, su ve b
meydana   getiren   “elementlerin”   tesiri   neyse,   insanýn   güzel   ahlâk   ve   karakterinin   geliþmesind
düþünce ve niyet ayný þeydir.
Otlar,   aðaçlar   tohumlardan;   kuþlar,   kuþçuklar   da   yumurtalardan   çýktýklarý   gibi,   yüksek   r
kusursuz karakterler de, güzel düþünce ve temiz niyetlerden meydana gelirler.
Düþünce bir tohum, davranýþlarýmýz onun tomurcuklarý, sevinç ve kederlerimiz de meyvel
“Güzel   gören   güzel   düþünür;”   güzel   düþünen,   rûhunda   iyi   þeylerin   tohumlarýný   inkiþaf   etti
sînesinde   kurduðu   cennetlerde   yaþar   gider.   Herkesden   ve   herþeyden   þikayet   eden,   etrafýna,   rû
kurduðu   karanlýk   dünyalarýn,   ziftli   menfezlerinden   bakan   karanlýk   ruhlar   ise,   hiçbir   zaman
göremez, güzel düþünemez ve hayatlarýndan lezzet alamazlar. Cennete girseler bile, orada da cehe
türküleri söyler, zebânilerle dertleþir ve aydýnlýk bilmeyen ruhlarýnda hep, (veyl)1 hayatý yaþarlar.
Oysa   ki,   insan,   yaratýcýnýn   halifesi   olarak   bütün   varlýða   hükmetme   ve   herþeyin   efendisi
mevkiinde   yaratýlmýþdýr.   Böyle   üstün   bir   vazife   ile   dünyaya   gönderilen   insan,   bu   yüksek   pâ
gerektirdiði bütün vasýflarý da, birer nüve hâlinde beraberinde getirmiþdir. Onun, yüksek bir ka
kazanarak ikinci bir varlýða ermesi, sonra da (kendi olarak) kalabilmesi, sistemli düþünmesine, s
çalýþmasýna ve ara vermeden, kalbî ve ruhî hayatýnda derinleþmesine baðlýdýr. Tabii, fenâ ve çirk
karakter kazanmasý da, fenâ ve çirkin düþüncelerine...
Ýnsan kendine verilen irâde gücü, iyi ahlâk ve karakterine vesile olabilecek ilk mevhibele
özünü ele alýp, Yaratan’ýn emirleri istikâmetinde, kendini yeniden kurmazsa, (kendi olarak) kalma
yana, bozulup gitmesi kaçýnýlmaz olacaktýr. O, ya kendi düþünce ve niyet tezgahýnda yapýp 
koyacaðý vasýtalarla, kendine huzur, saadet ve her iki hayat için gerekli olan þeyleri hazýrlar; yahut
düþünce tezgahýnda imâl edeceði silâhlarla, hem kendini hem de içinde yaþadýðý toplumu mahvede
Ýyi düþünce ve iyi niyetlerle insan ruhunda kurulan cennetler, zamanla bütün dünyayý sara
tarafý ve her gönlü irem baðlarýna çevirir. Fenâ düþünce ve fenâ niyetler ise, cennette dahi insa
yudum yudum kan ve irin içirirler.
Evet, canavarlýk da meleklik de, önce insan ruhunda bir nüve olarak belirir; egzersizlerle ku
kanaatler hâline gelir; sonra da, önüne geçilmez bir seylâp gibi karþýsýna çýkan bütün engelleri a
hedefine ulaþýr...
Yükselip semâlar ötesine ulaþmak da, en yukarýlardan yýkýlýp, baþaþaðý bataklýða gömülm
bir   imtihan   gizliliði   içinde   insana   tevdî   edilmiþdir.   Kader­denk   pozisyonunu   deðerlendiren   her
sonsuz irâdeden göreceði destekle, yükselip erilmezlere erebilmesine mukâbil; bu hamle ve bu des
mahrum bahtsýzlar hep dizlerini dövüp acý âkibetlerine aðlayacaklardýr.
Ýnsan   irâdesinin,   sýnýrlarý   itibâriyle   her   zaman   münakaþasý   yapýlsa   bile;   insanýn,
Yaratýcý’ya muhatab olmasý; O’nun tarafýndan bir kýsým mükellefiyet ve mesûliyetlerin yüklen
duygu ve düþüncelerini “zabt­u rabt” altýna alarak, ruhunu kamçýlayýp kalbini coþturmasý ve k
yeniden   þekillendirip   biçime   koymasý,   iradesiyle   irademizi   destekleyen,   kuvvetiyle   aczimize   m
veren, servetiyle bizleri zenginleþdiren Yaratýcý’nýn, bizlere en büyük armaðaný olduðunun kat
münakaþasý yapýlamaz!...
Evet, insan iktidarsýz; ama, Yaratýcý’nýn kuvvetiyle son derece güçlü.. imkânlarý dar; fakat, 
hazineleriyle fevkalâde zengin.. idraký sýnýrlý; O’nun aydýnlatýcý emirleriyle alabildiðine ihatalý..
kýsa; niyet  ve düþüncesindeki sonsuzlukla ebedlere namzet.. her hayrýn anahtarýný ruhunda ta
­tabii her þerrinkini de­ bir hazinedardýr.
Bu itibarladýr ki, o en yalnýz ve zayýf zamanlarýnda dahi, kendini idâre etme ve kendine
çýkma   gücünü   asla   kaybetmez;   içinde   bulunduðu   þartlarý   düþünerek,   varlýðý   ve   bekâsýyla   a
kanunlarý araþtýrarak, iradesini bir anahtar gibi kullanýr. Bu anahtarla açtýðý yollarda, ilerleye il
nefsin girdaplarýný keþfeder ve onlarý aþmaya muvaffak olur. Ruhunu tahlil ede ede, benliðin sýr
kavrar. Ve bu suretle de onda, iyilik, güzellik, fazilet düþüncesi inkiþâf etmeye baþlar. Altýn ve 
belli bir ameliye görmekle taþtan topraktan ayrýldýðý gibi, elmas ve altýn ruhlar da ancak, bu
gayret ve himmetlerle gün yüzüne çýkýp özleriyle zuhur etme imkânýný bulurlar.
Bütün bir hayat boyu, insan olmayý düþünüp plânlayanlar ve her zaman ruh ve özlerini araþtý
birgün, mutlaka insan olacak ve ruhlarýyla bütünleþeceklerdir. “Arayan bulur. Israrla kapý çalana, k
behemehal açýlýr.” Ýlâhî bir kânundur. Bu kânuna göre, insanýn insanlýk semâsýna çýkabilmes
temiz niyet, sistemli düþünce, sarsýlmayan bir azim ve sürekli gayrete ihtiyacý vardýr. Bu husu
insanoðluna ilk yardým, o  daha dünyaya gelmeden önce yapýlmýþ, daha sonraki desteklerin de
verilmiþdir. Artýk ona, hemen her dönemeci itibariyle çeþitli lütûflara mazhar olacaðý bu sýrlý
yolculuðunda, sadece, döne döne yükselmek kalýyor...

1) Veyl: Ýnsanýn mahvolacaðý bir gayya.
2) Mevhibe: Ýhsan, sevgi, hediye.

  Izdýrabla Bütünleþen Ruhlar  

“Parça parça sîne ister dert mûsikîsine,
 Yanýk bir velvele doldursun ten kafesine...”
Gönlünü yüksek ideâllere kaptýrmýþ muzdarip ruhlar, bütün bir hayat boyu buhurdanlýk gib
dururlar. Güneþler doðar­batar, haftalar, aylar birbirini takip eder, mevsimler peþipeþine geçer gid
onlar   idealize   etdikleri   düþünceleri   istikametinde   bir   baþka   bahar   ararlar...   Hep   hazan   görür,  
mevsimi yaþarlar, hazan türküleri dinlerler ama; ne hallerinden þikâyet eder, ne de kimseden dert ya
And içip yoluna koyulduklarý yüce da’vâlarý uðrunda, her cefâya katlanýr, fakat asla usanmazlar.
Ýdeâllerinin   aþkýna   kapýlmýþ   ve   o   yolda   ümit   verici   müjdelerle   coþmuþ   bu   aydýnlýk   r
önlerinde   yýðýn   yýðýn   uçurumlar,   yýðýn   yýðýn   zorluklar   bulunabileceðini   önceden   hesap   e
gerilime geçdiklerinden, ne beklenmedik þeylerle karþýlaþmalarý, ne imkânsýzlýklar, ne de yol
kesen çeþit çeþit tehlikeler kat’iyyen onlarý þaþýrtamaz ve da’vâlarý hakkýnda þübheye düþüreme
tehlikenin bir gün mutlaka ortadan kalkacaðý, yollarýn açýlýp imkânsýzlýklarý imkânlarýn takip ed
inancýyla, hep azimli ve kararlýdýrlar.
Bu   itibarladýr   ki   onlar;   en   ümit   kýrýcý   hâdiseler,   en   karanlýk   þartlar   içinde   dahi,   bedb
karamsarlýða düþmez; geçilmez gibi görünen engelleri þimþek hýzýyla aþar ve soluk soluða hedef
koþarlar.
Çevrelerinde olup biten þeylere karþý daima tetikde ve alabildiðine hassastýrlar. Hele bu þ
onlarýn   düþünce   dünyalarý   ile   alâkalý   ise...   Ýçinde   yaþadýklarý   toplumla   öylesine   kaynaþm
bütünleþmiþlerdir   ki;   yolunu   þaþýran   bir   fert,   istikameti   bozulan   bir   aile,   cemiyeti   ayakta
umdelerden birinin hýrpalanmasý onlarý günlerce inletir ve uykusuz býrakýr...
Umursamazlýk,   onlarýn   en nefret  etdiði  þeydir. Toplumun her  kesimine ait  dert  ve sýkýnt
sinelerine saplanmýþ bir hançer gibi hisseder ve iki büklüm olurlar. Yüreklerinin ýzdýrapla çar
beyin   sancýsýyla   þakaklarýnýn   zonk   zonk   zonkladýðý   nice   geceler   vardýr   ki,   yýðýnlar  
bulunmalarýna raðmen, onlar yine yapayalnýzdýrlar.
Onlarýn dünyasýnda geceler hep hasretle gelir ve bir ömür kadar da uzar gider. Ne var ki, bu
sadece onlar duyar ve onlar yaþarlar.
Þeb­i yeldâyý müneccimle muvakkýt ne bilir,
Mübtelâ­yý gama sor ki geceler kaç saat?”
                                                        (Bâkî)
Ýnsan herhangi bir ideale, inandýðý ölçüde gönül verir ve alâkadar olur. Alâkadarlýðý nisbetin
yer yer sevinç, zaman zaman da ýzdýrap duyar. Bu ölçüye göre, baðlý bulunduðu da’vâ uðrunda büt
gün ve haftasýný, ay ve senesini hatta, senelerini verenler olabileceði gibi, onu varlýðýnýn gayes
dünya ve ukbâsýný fedâ edenler de vardýr. Öyleleri vardýr ki, saçlarý adedince baþlarý bulunsa, d
uðrunda hergün birini isteseler, tereddüt etmeden verir; verir de minnet bile eylemez... Ýnsanlýðýn 
tablosu,   bu   hususta   o   kadar   hýzlý   ve   o   denli   ileri   idi   ki,   Yüce   Yaratýcý,   hem   senâ   hem   de
makamýnda O’na þöyle diyordu “Demek bu söze inanmýyorlar diye onlarýn peþine düþüp kendini
edeceksin!” (kk)
Ve   bu   eþsiz   fýtratýn   arkasýnda,   daha   bir   sürü   baþyüce,   bütün   hayatlarý   boyunca   hep   ýz
düþünmüþ,   ýzdýrap  soluklamýþ,   ýzdýrapla  eðilmiþ,  ýzdýrapla  doðrulmuþlardýr. Bir   bakýma   o
çektikleri, büyüklükleriyle mebsûten mütenâsib (doðru orantýlý) olmuþ; çektikçe yükselmiþ, yükse
çekmiþ   ve   her   türlü   kötülüklerden   arýnarak   birer   semavî   bilinmez   haline   gelmiþlerdir.   Evet,
yolunda, millet yolunda çekilen sýkýntýlar kadar insaný günahlardan arýndýran, ulvîleþtiren ikin
þey daha yok gibidir. “Günahlar içinde öyle günahlar vardýr ki; namaz, oruç gibi ibadetler deðil de, 
yolundaki sýkýntý ve maiþet derdi onlara kefaret olur.”(h.) Ya içinde yaþadýðýmýz toplumu kur
gayreti ve bu uðurda çekilen sýkýntýlar..!
Bugün   bizim,   þuna­buna   deðil;   (Benim   milletimin   maddî­manevî   mutluluðu   için   cehen
alevleri içinde yanmaya râzýyým) diyenlere... Þahsî menfaat ve bencillikleri bir tarafa iterek Ha
millet   yolunda   fani   olanlara...   Toplumun   ýzdýraplarýyla   kývrým   kývrým   kývranýp,   hep
kovalayanlara...   Elinde   ilim   meþ’alesi,   her   yerde   bir   çýrað   tutuþturup   cehalet   ve   görgüsüzlü
mücâdele edenlere.. üstün bir inanç ve azimle, dökülüp yolda kalanlarýn imdadýna koþanlara.. 
kaldýklarý zorluklar karþýsýnda isyan etmeden, ümitsizliðe düþmeden bir küheylan gibi yoluna d
edenlere.. yaþama arzusunu unutarak yaþatma zevkiyle þahlanan babayiðitlere ihtiyacýmýz var..!

  Zirvedeki Iþýðýn Gölgesinde  
Ýpekten kanaviçeleþmiþ satýrlarýyla önümüze serilmiþ ve her sayfasý ayrý bir güzellik m
olan þu tabiat kitabýný, acaba doya doya ve þuurla mütalâa edebiliyor muyuz? Güneþin kollarý ara
her  mevsim  ayrý bir  güzellik  ve görkemle nazarýmýza arzedilen bu pýrýl  pýrýl ve muhteþem 
herzaman baþvurulacak ve dikkatle tetkik edilecek bir huzur ve enerji kaynaðýdýr.
Zirvedeki   ýþýðýn   gölgesinde   ve   sinelerimizde   tutuþturduðumuz   çýraðla,   bu   kitabý   iyi   o
içimizi aydýnlatabiliyor, ruhumuzla varlýða erip, inançla kanatlanabiliyorsak, bedbinlik ve karams
düþmeyecek; kendimizi hiçbir zaman yalnýz hissetmeyecek ve her lahza, duyacaðýmýz ayrý bir zev
bir lezzetle, gönüllerimiz mutluluklarla dolup taþacak ve dudaklarýmýz saadet türküleri mýrýldanac
Durgun   sular   yosun   tutar..   iþlemeyen   uzuvlar   kireç   baðlar..   çaðlayanlar   hep   tertemiz   ve
pýrýldýrlar.   Bütün   bir   hayat   boyu   durup   dinlenmeden   mekiðini,   kalbi   ve   kafasý   arasýnda   h
ettirenler, birgün ruhlarýný çok güzel þeylerle çimlendirdiklerine þâhit olacak ve talihlerine teb
edeceklerdir. Zira, ancak sürülen topraklar tohuma döl yataðý olabilir ve bakýlan bað ve bahçeler 
verir.
Bað   ve   bahçelerimizi   saran   ýsýrganlar,   ihmâllerimizin   ifadesi   olduðu   gibi,   ruhlarýmýzý
þirretlikler de bizim gaflet ve umursamazlýðýmýzýn ürünleridirler. Aktif ve uyanýk ruhlar, güzel 
ve   düþüncelerle,   gönüllerinde   kurduklarý   cennetler   sâyesinde,   eþyâ   ve   hadiselere   bir   baþka  
varlýkla bir baþka türlü kaynaþýr ve bütünleþirler. Her varlýk, Kudret kalemiyle yazýlmýþ bir kelim
cümle olduðuna göre, niye kaynaþýp bütün­leþmeyecekler ki..!
Her   canlýnýn   bir   geliþme   ve   deðiþip   güzelleþme   yeri   olan   bu   dünyada,   eþyaya   ruh   gö
bakýlabilse,   her   tarafta   Kudret   Mucizelerinin   parýldadýðý   görülecektir:   Aðaçlar;   damarlarýnda
suyunun akýp durduðu muhteþem, sevimli birer canlý; dal ve yapraklar, kollarýný açmýþ yalvaran
âbid; toprak her lahza ayrý bir diriliþ heyecanýyla fýkýrdayýp duran harikalar meþheri.. ve her t
hava ile, su ile, güneþ ile bütünleþen yemyeþil yapraklar ve onlardan fýþkýran hayat.. derken, her
renkler, çiçekler ve tatlý meyvelere doðru sel gibi akmasý...
Evet,   insan,   ruhuyla   gözleri   arasýndaki  perdeyi   kaldýrýp idrâkine mâni   týkanýklýklarý  aç
renkler, kokular ve baþ döndürücü desenleriyle her yanýmýzý saran tabiat kitabýnýn güzellikleri,
rûhuna aksedecek ve  onu  nefsânilik zindanlarýndan kurtararak cennet koridorlarýnda dolaþtýrac
Böyleleri, gözlerinin gördüðü, fikirlerinin ulaþabildiði heryeri, en lezzetli meyveler, en çarpýcý m
ve levhalarla donatýlmýþ bulacak; kalb, ruh, göz ve kulaklarýyla da bu manzara ve levhâlardan is
edip kendilerinden geçeceklerdir.
Bizlerde, zevk alma ve istifade etme duygularýný vareden Kudret, çevremizi de cennet bahçe
çevirmiþtir. Bu münâsebeti kavramanýn insan gönlünde meydana getireceði vâridât ne muhteþem 
hâdiseyle gönüllerimizi aydýnlýða boðan Gizli Zât ne mübeccel ve ne lütûfkârdýr..!
Herbiri ayrý bir güzellik kuþaðýnda tecelli eden bunca oluþ, dünden bugüne hep olup durdu am
dün   bugün,   ne  de   bugün   yarýndýr.  Hergün,  ayrý  bir   aydýnlýk  ve  ayrý  nimetlerle   gelmekte;   ge
ýþýktan parmaklarla O’na iþaret edip geçmektedirler. Bütün bu gelip geçmelerde, herþey gibi insa
da deðiþip baþkalaþmakta ve ayrý bir ruh, ayrý bir karakter kazanmaktadýr. Yerinde durup kaldýðý
baþkalaþmadýðýný sananlar ise, içte ve dýþtaki bu kadar deðiþmeleri sezemeyen kör ve saðýr ruh
Duygu ve düþünceleriyle kendilerini tabiatýn güzellikleri içinde hisseden talihliler ise, bu gürül
ýrmaðýn içine dalacak, onunla kaynaþýp bütünleþecek ve soluk soluða varýp ummana ulaþacaklard
Katre iken derya, zerre iken güneþ ve hiçliði içinde herþey olan bu babayiðitler, hiçbir zaman y
kalmayacak,   kendini   garib   hissetmeyecek;   kalbinin   bütün   kapýlarýný   Yaratýcýsýna   açýp   O
münasebete geçecek, O’na dert yanýp O’nunla hasbihâl edecek; en gizli arzularýný, en derin acýl
en içten dileklerini O’na açacak ve O’na sýðýnacak.. dilini kullanmasa bile, duygu ve düþünce
dertlerini O’na fýsýldayacaktýr. Ýçinde O’nunla dertleþdikçe, daha baþka içlere, içler ötesi içlere
çýrpýp yükselecek, nihayet, gözlerin görmediði ve göremeyeceði, kulaklarýn iþitmediði ve iþiteme
ve kalblerin kavrayamadýðý ve kavrayamayacaðý göz kamaþtýrýcý iklimlere ulaþacakdýr.
Kendini keþfedebilmiþ böyle bir Hakk erinin iç dünyasý, yýldýzlarla yaldýzlý, semâ kadar par
derin, mekânlar kadar geniþ, cennetler kadar da iç açýcý ve rengârenktir. Gökyüzündeki kandille
onun   sinesinde   de   meþ’aleler   ýþýldamaktadýr.   Bu   meþ’aleler   sayesinde   o,   bütün   eþyâ   ve   had
aydýnlanmýþ olarak görür ve her türlü týkanýklýklardan kurtulur.
Her hakikat önce, kendine has soyluluk ve yücelikle bir kývýlcým gibi insanýn gönlünde b
sonra da bir aydýnlýk tufaný olarak her yaný sarar. Bu pýrýl pýrýl iklimde kitleler, sonsuza giden y
bulur, mesafelerin sýrrýný kavrar, þaþkýnlýk ve tedirginlikten kurtulurlar.
Ruh dünyalarýnda aydýnlýða ermiþ, varlýkla bütünleþmiþ bahtiyar nesillerin, eþya ve hâdi
yeni bir bakýþ kazandýracak olan bu ilâhî ýþýðý, dünyanýn dörtbir bucaðýna götürmeleri dileðiyle!
 
    Mücadele Ruhu   
Her türlü muvaffâkiyetin ilk þartý îman ve mücadele gücüdür. Gönlünü inançla donatýp, dim
yüksek düþüncelerin meþcereliði hâline getiren kimseler, hayatýn her dönemecinde ayrý bir huzur
bir   hazza   ererek   kendilerini   âdeta   cennet   bahçelerinde   hissederler.   Bu   îman   ve   mücâdele   güc
mahrum gönüller ise, en küçük zorluklar karþýsýnda sarsýlýp ümitsizliðe düþmeye, cesaretlerini 
devre dýþý kalmaya mahkûmdurlar.
Hayat bir bakýma, baþtanbaþa çalýþma, gayret ve mücâdele demektir. Çalýþmak için güce, 
için   ümide   ve   kavga   için   de   maddî­manevî   hazýrlýklý   olmaya   ihtiyaç   vardýr.   Bu   ihtiyacý   h
katmadan, hayatýn çok çetin ve zikzaklý labirentlerinden geçmeye kalkanlar, ya dökülür yollarda k
veya bir gölge gibi hep baþkalarýný takip eder dururlar. Her iki halde de zelîl, derbeder ve tutarsýzd
Arasýra yalancý bir saâdet elde edip onunla aydýnlýða ermiþ görünseler bile, hemen her zaman zi
sefâlet içindedirler.
Böyleleri saray ve mâlikânelere, deste deste para ve külçe külçe altýnlara sahip olsalar dah
sefil, yine dilencidirler. Altýn ve gümüþ, özüyle bütünleþmiþ yüksek ruhlar için iyi birer hizmetkâr 
kendini idrak edememiþ talihsizler için çok kötü ve zararlý birer efendi sayýlýrlar.
Ýnsanlar,   ekseriyet   îtibariyle,   kolay   ve   rahatlýkla   elde   edilebilen   zevklerin   kucaðýna   atýlm
gayret ve samîmiyet isteyen, meþakkat ve zorluklarla kazanýlan büyük ve sürekli nimetlerden kend
mahrum  etmektedirler.   Bu   öldürücü düþünce ile, gününü gün etmek isteyen nice kimseler vard
hayatlarýný hep iniþ aþaðý yaþamak ister; bir kerecik olsun herhangi bir zorlukla karþýlaþmayý kat
arzu etmezler. Ýnanç ve idealden mahrum, hasbilik ve diðergamlýk bilmeyen bu karanlýk ve fersiz r
çalýþmayý sevmez, sýkýntýya gelmez, zamaný deðerlendirmesini bilmez “menn­ü selvâ”1 bekle
gözleri   hep   hârikalar   kuþaðýnda..   ümitleri   sýð,   irâdeleri   meflûçdur.   Yüreksiz,   günübirlik
menfaatlerine düþkün olduklarýndan, bütün bir hayat boyu baþkalarýnýn dümen suyuna göre hareke
ve onlarýn dublesi olarak yaþarlar. Bu îtibarla da durmadan yer deðiþtirir, kalýpdan kalýba girerler.
 Ne var ki, bu hercaîlikle öz ve benliklerini koruyup kendileri olarak kalamayacaklarý gibi, m
saâdet ve mutluluklarýný da koruyamayacaklardýr. Kendi içinden beslenemeyen bir göl gibi, yavaþ
çekilecek, kuruyacak ve yok olacaklardýr.
Aslýnda, özü koruma istikâmetinde gösterilen her gayret, hem yüksek bir zevk, hem de g
mutluluðun teminatý olmasý îtibariyle mukaddes bir hamledir. Ancak, bu zevki idrâk edebilmek i
yine, ruh köküne baðlýlýða, mâzî esintili ilhamlara, inanç ve fazilete ihtiyaç vardýr. Düþünce düny
bu esaslar üzerine oturtamamýþ kimselerin, bu yüksek zevki duymalarýna imkân yoktur.
Bizce, günümüzde mühimlerden mühim bir mes’ele varsa o da; her düþünceye yahþi çeken id
nesillere;   inanç,   fazilet,   sabýr,   çalýþma   aþký,   mâzi   hayranlýðý   ve   geleceði   hallac   etme   iþ
aþýlayarak onlarý yeniden inþâ etmektir. Bu düþünce platformunda gösterilen her gayret, hem b
hem de yarýnlarý âbâd edecek ve gelecek nesiller arasýnda bir “yâd­ý cemîl” olarak kalýp gidecekd
Tarlaya tohum saçmadan toprakdan birþeyler beklemek abes olduðu gibi; genç kuþaklarýn insa
yükseltilmesi istikâmetinde, bazý fedâkârlýklara katlanmadan gidip hedefe ulaþmaya da imkân y
Ýnsan, almadan önce vermesini bilmelidir ki, alma mevsiminde de kat kat alabilsin...
Bir bahçývan, þâyet bahçesine deðer veriyorsa, topraðýnýn en küçük parçasýný dahi ihmal etm
onu iþler, hallac eder; meyveli aðaçlardan bitkilere, onlardan da güller, çiçekler ve süs aðaçlarýna
bir sürü þey diker. Sonra da onlarý, su ile, gübre ile besler.. yer yer çapa yapýp yabanî otlarý kopa
topraðýn   hava,   güneþ   ve   deðiþik   boydaki   esintilerle   temasýný   temin   eder   ki;   bütün   bunlar,  
sevgisiyle pratiðin bütünleþmesi mânâsýna gelir.
Þimdi acaba sizler de, bu bahçývan gibi, hayatýnýz ve nesillerin hayatýna müdâhale edip onu 
erozyonlardan koruyabiliyor musunuz? Her tarafdan hücum eden zararlýlara karþý göðsünüzü siper 
onu   müdâfaa   edebiliyor   musunuz?   Ve   bu   uðurdaki   gayretlerinizde   fevkalâde   bir   inanç   ve   a
iradenizin hakkýný verebiliyor musunuz?
Evet,   isteseniz   sizler   de,   hayatýnýzý   yeni   baþtan   inþâ   edip,   ona   deðiþik   buutlar   kazand
baþkalaþabilir; eþya ve hadiselere bir baþka zâviyeden bakýp bir baþka þekilde müdâhale edebilir.
irâdeli, daha derli toplu olabilirsiniz. Olabilirsiniz ama; bütün bu (olma)larýn birtek yolu vardýr,
Hakk’ýn lütuflarýný irâdenizin çehresinde tecellî ettirebilmekdir.
Evet,   içinde   yaþadýðýnýz   dünyayý   kendi   þartlarýyla   idrâk   edebiliyor,   ümit   ve   irâde   bala
Kudret­i Sonsuz’a göre ayarlayýp rûhunuzdaki dinamizmle varolduðunuzu gösterebiliyorsanýz, vý
size   herþey..   seller,   fýrtýnalar,   zelzeleler...   Böyle   bir   durumda   sizi   ne   kýlýçlar   yaralayabilir,   n
gülleleri sarsabilir, ne de ateþler yakabilir... Mevsimler peþipeþine gelir geçer; renkler ve þekiller de
bahar   ve   yazlarý,   sonbaharlar,   kýþlar   tâkip   eder   durur;   sizler,   inanç,   ümit   ve   mücâdele   ru
oluþturduðu zebercetden ikliminizle hep pýrýl pýrýl ve yepyeni kalýrsýnýz.

1)   Menn­ü   Selvâ:   Ýsrailoðullarýna   ikram   edilen   býldýrcýn   ve   kudret   helvasý   gibi   mu

yemekler.

   Gençlik Ruhu   
Toplumlar gençlik ruhuyla canlýlýklarýný korur, onunla geliþir ve onunla ihtiþama ulaþýrl
ruhu kaybedince de, kýlcallarý kesilmiþ çiçekler gibi pörsür, dökülür ve ayaklar altýnda kalýrlar.
Delikanlýlýk çaðýnda ve mektep sýralarýnda iken hemen her genç, millete hizmet aþký ve
sevgisi   gibi  duygularla  sýk  sýk   gerilir,  toplumun yaralarýný  sarmaktan  bu  ülke  ve bu ülke  ins
yükseltmekten dem vurur; hissizliðe ve hareketsizliðe ateþler püskürür durur...
Ne   var   ki,   böyle   yüksek   duygularla   þahlanan   bu   gençlerin   pek   çoðu,   bir   makam   kapý
memuriyete geçdikten sonra, içlerindeki bu kývýlcýmlar yavaþ yavaþ sönmeye yüz tutar, ruhlarýn
külleþme, gönüllerinde de bir çölleþme baþgösterir. Daha sonra ise, tamamen cismanî ve bedenî ha
tesirinde   kalan   böyle   bir   genç,   o   güne   kadar   gönülden   baðlý   bulunup   toz   kondurmadýðý   y
ideâllerinden uzaklaþa uzaklaþa tamamen sefil duygularýn, pes menfaatlerin zebûnu haline gelir. B
de o acayip ve öldürücü turnikeye girdi mi, gayri semâvî bir inâyet olmazsa, geriye dönmesi bütün
imkânsýzlaþýr ve bir zamanlar ateþ püskürüp durduðu þeylerin azâd kabul etmez kölesi olur çýk
kadar esirleþir ki; vazife ve mesûliyetleriyle alâkalý bir kýsým hususlarda, vicdânýnýn ihtarlarýnda
rahatsýz olmaya baþlar.
Bundan   böyle   o,   bütün   düþünce   kâbiliyetlerini   elde   etdiði   mevkii   muhafaza   ve   âmirl
teveccühünü kazanma gibi çok defa insan rûhunu alçaltan pes þeylerde kullanýr ve bütün bütün sef
Bir de elde etdiði makam itibariyle yükselme istidâdý gösteriyorsa, artýk baþka þeyleri görüp göze
imkânsýzlaþýr ve biricik totemi olan makâmýný kaybetmemek için, her türlü zillete katlanýr. Ýcâ
vicdânýna ters, îmânýna muhalif iþlere girer; fayda umduðu herkes karþýsýnda iki büklüm olur; d
dediðine bugün kara demeye baþlar; birgün önce göklere çýkardýðý kimseleri, ertesi gün rahatlýkla
dibine batýrabilir.
Ve hele, onun baþkalarýna, baþkalarýnýn da ona riyâ ve tabasbuslarý, zaten yaralanmýþ rûhu
hýrpalanmýþ irâdesini öylesine sarsar ve darbeler ki; bundan böyle onun hayýr ve fazilet adýna 
yapmasý mümkün deðildir. Ne acýdýr ki o, dumura uðrayan hissiyatý, körelen zekâsý, baðlanan bas
raðmen, hâlâ kendini en iyi düþünen, en isabetli kararlar veren, en faydalý iþler yapan biri gibi g
marazî ruh haleti içindedir!
Bu duruma düþmüþ herhangi bir kimseye hatalarýný hatýrlatmak, ya da ikazda bulunmak ol
zordur. Böyle hodbin ruhlar, hata ve yanlýþlarýný gösteren hemen herkese karþý gizli bir kin ve 
duyduklarýndan ve en büyük yanlýþlarýna   dahi sevap urbalarý giydirerek kendilerini haklý gö
alýþtýklarýndan kimseden nasihat almak istemezler. 
Evet, her insanda bir kýsým zaaflar vardýr ve bu zaaflarýn belli iklim, belli atmosfer, belli þ
altýnda hortlayýp ortaya çýkmasý da bir bakýma tabiidir.
Ancak,   daha   önceden   bazý   þeyler   yapýlarak,   ruhun   bu   zaaflar   girdabýnda   boðulup   gitm
önlemek de her zaman mümkündür.
Öyle   zannediyorum   ki,   her   gençte,   saðlam   bir   inanç   düþüncesi,   yüksek   bir   diðergamlýk
sönmez bir millet ve vatan sevgisi uyarýlabildiði.. sabah­akþam mukaddes mefkûremiz etrafýnda
peymanlarla bir araya gelinebildiði.. serâzât gönüllerin hayattan kâm alma arzularýna karþý tahþ
yapýlýp, izzet ve þeref gibi deðerler üzerinde durulduðu ve mukaddes düþüncelerimiz açýsýndan ü
millete hizmet sayýlmayan her iþ ve meþgalenin bir abes ve bu türlü abeslerle meþgul olmanýn da, z
nimetine   karþý   affedilmez   bir   nankörlük   olduðu   kanaati,   onlarýn   kafa   ve   gönüllerine   yerleþti
ölçüde, kalbî, ruhî daðýnýklýða düþmeyecek ve özlerini koruyacaklardýr.
Aksine, makam sevgisi, þöhret hissi, hayat endiþesi ve tama’ duygusu gibi insanýn iç düny
karartan   hastalýklarla,   her   gün   ümit   semamýzdaki   yýldýzlarýn   kayýp   kayýp   gittiðini   görecek
burkuntularýyla iki büklüm olacaðýz.
    Öze Dönmek   
Öze dönmek, þahsýn kendi karakter, kendi kültür ve kendi ruh köküne dönmesi demektir. 
ancak, fert ve toplumun kendi düþünce ve iradesiyle varolmasý, kendi ayaklarý üzerinde yürümesi,
elleriyle iþlemesi, kendi temel kültür malzemesiyle beslenip geliþmesi, millî þahsiyetini hýrpala
taklitlerden sakýnmasý; örf­âdet ve millî hususiyetler gibi asýrlardan beri kaynaya kaynaya benlið
bütünleþmiþ þeylerin, fevkalâde hassâsiyetle korunup kollanmasýyla mümkün olabilecektir.
Öze   dönme,   ýrkî   bir   tavýr,   kan   baðýyla   hareket   etme,   ya   da   dýþ   dünyaya   karþý   bütün  
fermuarýný   çekip   kendi  modeli  içinde sýkýþýp kalma mânâsýnda anlaþýlmamalýdýr. O ne zam
diþleri arasýnda aþýnýp giden ve maddî­manevî hiç bir deðer ifade etmeyen þeylere gönül kaptýrm
ne de temelde bize ait olmadýðý halde sonradan içimize sokulmuþ yabancý deðerlere, bâtýl inançlar
ve zihnî tekâmülümüzü engelleyen eskimiþ þeylere baðlýlýktýr. Öze dönme, dünü bugünle, bugü
yarýnla bir arada görme ve asýrlarýn birikimi kültür menþuruyla, ayýklanacaklarý çýkarýp atma, 
kalanlara da sýmsýký sahip çýkma demektir.
Bu   mânâda   öze   dönüþ,   milletçe   varlýk   ve   bekâmýzýn   önemli   bir   þartý   olduðu   gibi,   ya
deðerlerin hücumundan kurtulma ve zaman zaman millî ruh þâhikalarýný bir duman gibi saran ya
düþünce ve asimilasyonlardan da zarar görmemenin tek yoludur. Öze dönme hamlesinde muvaffa
toplumlar, ayný zamanda, yitirdikleri tabiatlarýný da kazanmaya, kendileri gibi düþünmeye, kendile
konuþup kendileri gibi soluklamaya muvaffak olurlar.
Ne acýdýr ki, yýllar yýlý bu ülkede, kendinden kaçan bir kýsým müstaðribler, hep baþkala
nefeslerini   solukladý,   hep   sun’î   teneffüsle   yaþadý;   bir   kere   olsun   kendileri   olarak   tabii   tene
bulunamadý  ve tabiilikteki derin zevki duyamadýlar. Dolayýsýyla da, halkla kendileri arasýnda
ideâller köprüsü kurulamadý; bu ideallere varýþ yollarý belirlenemedi; yýðýnlarýn donmuþ, hare
ruhlarýna onlarý canlandýracak îman, þuur ve heyecan aþýlanamadý. Böylece aydýn(!) bir tarafta
yýðýnlarý diðer tarafta, herkes kendi anlayýþ ve düþüncesi veya kendi hezeyan ve isyanlarýyla çü
gitti.   Bunun   neticesi   olarak   da,   kalp,   ruh,   his   ve   düþünce   dünyamýzda   kendimizi   ko
kollayamadýðýmýz   gibi,   kendilerini   taklit   çizgisinde   bulunduðumuz   milletlerden   de   hiç   m
yararlanamadýk.
Evet   belki,   benliðimizin   sýnýrlarýný   belirleyebilmek,   özümüze   ait   hususiyetleri   eksiksiz  
koyabilmek için belli bir ölçüde, baþkalarýný bilmeye de ihtiyaç vardý ama; keþke bunu parado
girmeden ve özümüzü hýrpalatmadan yapabilseydik.
Kaybettiðimiz   din,   dil,   tarih   þuurunun,   bir   ölçüde   hasýmlarýmýzýn   dinî   düþünce,   felse
tarihlerini   bilmekle   alâkalý   olduðunu   kabul   ediyoruz;   ama,   rica   ederim;   bilip   deðerlendirm
þuursuzca taklitlerle ne münâsebeti var..?
Bizde öteden beri alafranga bir zümre, herhangi bir kritiðe tâbi tutmadan herþeyiyle batýyý
ederken, diðer tarafta ayrý bir grup, hep onu suçlamayý deneyip durmuþtur. Aslýnda her iki züm
peþin  hükümlülük  içindeydi  ve  hata ediyordu. Batý, ne öyle taklit edilmeli ne de böyle yerin 
batýrýlmalýydý. O alýnacak yanlarýyla alýnmalý, atýlacak taraflarýyla da atýlmalýydý. Gel gör ki
ne taklit edilebildi, ne de eracifine karþý sýnýrlar çizilip kapýlarýn kapalý tutulmasý gerektiði no
hassasiyet gösterilebildi.
Bugüne   kadar   kayýtsýz   þartsýz   batýya   hayranlýk   duyanlar   olsun,   onu   hakikî   mânâsýyla
edebilselerdi, kimbilir belki de belli bir seviyede batýlý olabilirlerdi..! Ama, ne onlar, ne biz, ne de
bulunduðumuz þu garibler dünyasý basitlerden basit bu mes’eleyi hiçbir zaman kavrayamadýk, b
dolayý da hasýmlarýmýz tarafýndan tekrar tekrar nakavt edildik.
Hiç  olmazsa  þu   anda olsun,   milletin kendine dönmesini  hazýrlama mevkiinde bulunanlar,
havadan,   sudan   daha   çok   ihtiyaç   duyduðu   dinini,   dilini   destekleyip   tarih   þuuruyla   gönlünü
edebilselerdi!
Kendi usûl ve prensiplerine göre öðretilip hayata mal edilmeyen ilim, aydýnlatýcý, yol gö
olamayacaðý   gibi   ayný   tâlihsizliðe   uðramýþ   din   ve   dinî   kültür   de   kendinden   beklenen
veremeyecektir.   Dinin,   fonksiyonunu   tam   edâ   edebilmesi,   düþünce   ile   arasýndaki   mânilerin   o
kaldýrýlmasýna ve pratiðe giden yollardaki týkanýklýklarýn açýlmasýna ihtiyaç vardýr. Bu yapýlm
takdirde, zihin ruhla bütünleþemeyecek, kalp ve kafa arasýnda diyalog kurulamayacak, dolayýsiyle 
fonksiyonunu tam olarak eda edemeyecek, bir kýsým zavallýlar da bunu dinin yetersizliðine verecek
Dil de, târihî tekâmülü içindeki aðýrlýðýyla ele alýnýp güçlendirilmeli ve dünya dilleri ara
iþtiyakla   yazýlýp   okunan   bir   lisan   haline   getirilmelidir.   Dil,   insanýn   þahsiyetini   temsil   eden   ö
unsurlardan biridir. Ondaki kusur ve eksiklik, kültür hayatýný felce uðratýr ve bir ölçüde toplum
bedevîleþtirir.
Bir milletin dili, o milletin kültürüne bekçilik yapacak kadar geliþmiþ ve güçlü deðilse, o m
baþka kültürlerin iþgâline uðramasý ve zamanla da bütün özünü yitirmesi kaçýnýlmaz olur. Diyel
insanýmýza   ilim­irfan   daðýtma   mevkiinde   bulunanlarýn   büyük   bir   kýsmý,   Ýngilizceye  
olduklarýndan   daha   çok   daðarcýklarýnda,   o   dilde   yazýlmýþ   eserlerden   süzülüp   gelen   düþü
bulunacaktýr. Bu da  onlarý, Ýngiliz ve Amerikalýlar gibi duyuþ, düþünüþ ve anlayýþa sevk ed
dolayýsýyla da halkla münevver arasýnda aþýlmasý imkânsýz uçurumlar meydana gelecek ve z
yýðýnlar (eski­yeni) derken þaþýrýp ortada kalacaklardýr.
Tarih þuuru, geçmiþle geleceði baðlayan bir köprü mesâbesindedir. Bu köprüyü kurup koruyam
milletlerin, öbür sahilde gidip nereye aborde olacaklarýný kestirmek oldukça zordur.
Bugüne kadar tarih þuurunu koruyamayan hiçbir milletin pâyidar olduðunu duymadýðýmýz
baþkalarýna ait levsiyyatý tekrar tekrar besteleyip duran müstaðriplerin payidar olacaklarýna da i
veremiyoruz.
Onun içindir ki topyekün millet; bir kýta sahanlýðý prensibiyle millî ruh ve sahillerini; semâ
kimseye ihlal ettirmeme düþüncesiyle millî mefkûre atmosferini içimize sýzma istidâdýnda olan he
yabancý anlayýþa parola sorma idrâk ve basiretiyle de, millî kültür haremini koruyup kollamalý ve þ
ne olursa olsun, göz ve gönüllerimiz mutlaka kendi ülkemiz üzerinde bulunmalý; bütün bunlarla be
bugünün   nesilleri,   hem   “dün”   hem   de   “yarýn”   olmasýný   bilmeli   ve   bu   anlayýþla   geleceði,
kaneviçesine   göre   bir   dantela   zerâfet   ve   inceliði   içinde   iþlemelidir   ki,   bugüne   kadar   milletçe  
kaldýðýmýz   içtimâî   erozyonlara   bir   daha   düþülmesin;   kaybedilen   þeyleri   telâfiye   çalýþýrken
kayýplara sebebiyet verilecek fâsit dairelere girilmesin ve varolma kavgasýnýn verildiði ayný no
çeþitli dejenerasyonlarla ölüme dâvetiye çýkarýlmýþ olmasýn...!

   Fütüvvet Ruhu   
Fütüvvet   derken;   tepeden  týrnaða, alabildiðine  genç, dinç,  gözüpek  ve inançla  gerilmiþ  yi
hatýrlarýz: Aliler, Hamzalar, Alparslanlar, Fatihler ve Ulubatlý Hasanlar gibi yiðitleri... Fütüvvet,
seyri içinde nasýl anlaþýlýrsa anlaþýlsýn, o, has mânâsýyla, Allah’dan baþka ilâh tanýmamanýn
duygu, dînî düþünce ve dînî hayat için her türlü fedakârlýða katlanmanýn; batýl inanç, batýl anlay
batýl davranýþlara karþý baþ kaldýrmanýn; her yerde ve her zaman Hakk’la sýmsýký irtibatda bu
hep O’nu haykýrmanýn ünvaný olagelmiþtir.
Ýradesiyle   þahlanýp   nefsanî   arzularýný   gemleyebilen,   hergün   birkaç   defa   kendi   kendini   h
çekerek   davranýþlarýný   kontrol   altýna   alabilen,   silkinip   gönül   dünyasýnda   dirilerek   gerç
varolduðunu gösterebilen ve ruhunu en ulvî   hislerle coþturup fizik ötesi âlemlerde gezdiren fü
ruhunun temsilcisi bu yüksek ruhlar, içinde yaþadýklarý toplumun kýlcallarýnda cereyan eden en
kan gibidirler. Bu hayat üsaresine sahip toplumlar bahtiyar sayýlýr, bunu kaybedenlerse, damarlarý k
kan kaybeden bir insan gibi yavaþ yavaþ hayatiyetini yitirir ve ölür giderler.
Fütüvvet   ruhu,   bir   toplumun   varlýk  ve  bekasýnýn   en   saðlam   teminatýdýr.   Bu   ruhu   temsil
yiðitlerse, onun yüksek burçlarýnda dalgalanan bayraklar, serhad boylarýnda uyumayan gözler v
türlü düþmanca ses ve soluklara karþý hassas kulaklar gibidirler. Görür, duyar, gerilime geçer ve ger
tereddüt etmeden kendilerini en korkunç ölüm girdablarý içine atabilirler.
Bunlarýn   dimaðlarýnda,   ýzdýrap   dalgalarý   birbirini   kovalamakda,   ruhlarýnda   ümit   ve  
esintileri   arka   arkaya   esip   durmakta,   saatlerin   akrep   ve   yelkovanlarýna   baðlý   olmayan   zama
yaþayýþlarý, bu esintilere göre bölünüp parçalanmakda ve nihayet, gönül mýzrablarýnda duyula
türlü sevinç­keder naðmeleri de yine hep bu esintilerle çevrelerinde yankýlanmaktadýr.
Evet bunlar, ufuklarýnda beliren her þafaðý, temcidler gibi en yüksek yerlerden, en gür sadâlar
eder   ve  etrafý   velveleye  verirler;   cephelerindeki  bir   gedik  ve tâli  bayraklarýnýn hüzünle  dalgal
karþýsýnda ise iki büklüm olur inlerler.
Bunlarý ne süper devletlerin güç ve kuvveti, ne de hasým dünyalarýn teknik üstünlüðü kat
korkutup sindiremez. Onlarý endiþelere sevk edip ýzdýrapla kývrandýran yegâne þey, kendi cephel
sarsýlmasý, kendi tabyelerindeki handikaplar ve kendi mevzilerindeki menfi ve hesapsýz davranýþ
Cephe saðlam, tabye mazbut ve yürekler de toplu çarptýkdan sonra, herþeyin üstesinden gelip her zo
yeneceklerine inanýrlar.
Mukaddes düþünceler uðruna en korkunç ateþler içine atýlmaya, en amansýz belâlarý göðüsle
en ifrit düþmanlarla hesaplaþmaya hazýr bu yiðitler, ne pahasýna olursa olsun baþlattýklarý iþ
erdirme ve milletlerine karþý verdikleri sözü yerine getirme kararýndadýrlar. Bu çetinlerden çetin
yürürken de, ne halkýn alâkasýna aldýrýþ eder, ne de her köþe baþýnda yollarýný kesip onlarý tehdi
tehlikelerden çekinirler. Alkýþlarý duymaz; tenkidlere kulak asmaz ve bir ömür boyu durup din
bilmeden, týpký küheylanlar gibi hep yüksek hedeflerine doðru koþarlar.
Nefislerine   karþý   fevkalâde   disiplinli   ve   sertlerden   sert,   arkadaþlarýnýn   eksik   ve   kus
karþýsýnda   ise   alabildiðine   müsamahakârdýrlar.   Kimseyi   tenkid   etmez..   tenkidleri   umursa
yaptýklarý   þeyleri   sessiz  ve  gösteriþsiz   yapar..   dostu,  düþmaný   tahrik   edip  kýskançlýða   sevket
hususunda alabildiðine titiz davranýrlar.
 Ýçinde bulunduklarý toplumu aydýnlatýp insanlýða yükseltme uðrunda, onlarla bütünleþir, o
içli   dýþlý   olur;   onlarýn   keder   ve   sevinçlerini   paylaþýr   ve   ruhlarýnýn   ilhamlarýný   onlarýn   sine
boþaltmak için durmadan yollar araþtýrýr ve ýzdýraplarla kývranýrlar.
Hâsýlý; dün, bugün ve yarýnki destanlarýmýzýn kahramanlarý bu yiðitler, verdikleri mücâd
þuuru içinde ve fevkalade sabýrlý, Hýzýr’la arkadaþ olup (âb­ý hayat) arama idraki içinde ve alabil
azimli, dünyanýn her türlü zinet ve debdebesi karþýsýnda da yol yön deðiþtirmeyecek kadar inan
iradelidirler.

   Mutlu Yarýnlar   
“Yaþayanlar hep ümitle yaþar
  Me’yus olan ruhunu vicdanýný baðlar.”
                                                     M.A.
Gözlerimi   yummuþ,   ümid   meþcereliðimde   çimlenen   yarýnlarda   geziyorum.   Varlýðýn   d
yanýnda duyulup görülen güzelliklerin, evlerimizden çarþý­pazara, mektep ve ma’bede, kýþla ve m
oradan da yeniden evlerimize, hatta yatak odalarýmýza, salon ve mutfaklarýmýza gelip aktýðýn
buðu, bir ýþýk halinde her yanýmýzý sardýðýný, ýþýðýn renklerle omuz omuza verip, bir gökk
teþkil ettiðini görüyor, bu semâvî tâkýn altýndan geçmek için durmadan koþuyor ve onu bütün bir
boyu gönlümüzde, gözlerimizde yaþatýyoruz.
Ufkumuzda   durup   bize   hep   göz   kýrpan,   bizi   hep   arkasýndan   koþturan   ve  dünya  büyükler
kurulan tâklarýn bir solukta geçilip gidilmesine bedel, kanat gerip hep baþýmýzýn üstünde dur
semâvî gökkuþaðýna doðru koþarken, ömürlerimizin varlýkla kaynaþýp bütünleþdiðini duyuyor,
içinden geçtiðimiz eþyanýn, sað ve solumuzda bize selâm durup, sonra da akýp geriye doðru gittið
onlarýn  yerlerini  yenilerinin  aldýðýný hayret ve hayranlýkla seyrediyor; bütün bir güzergâh boy
temenna,   bu   saygý   ve   bu   el   sallamalar   karþýsýnda   zevke   uyanan   bahtýmýzýn   tebessüm
kendimizden geçiyoruz.
Her   tarafta   öbek   öbek   aðaçlarýn   nazlý   salýnmalarý,   pýrýl   pýrýl   ve   yemyeþil   tepelerin  
duruþlarý, koyun, kuzu, keçi ve sýðýr gibi canlýlarýn masum bakýþ ve meleyiþleri, bir yamaç 
vadideki köy ve köycüklerin gelin endamýyla bizleri karþýlamalarý bu armoniye ayrý bir renk katt
zevkle müþahede ediyor, “bir bu kadar zevke bir ömür kâfi deðil...” diye mýrýldanýyoruz...
Varlýðýn sinesinden kopup gelen bu ses, bu renk, bu ýþýk ve bu canlýlýk his dünyamýzda bi
seda   býrakmasýnýn   yanýnda,   bir   sel,   bir   dalga   gibi   akýp   giden   pek   çok   hülya   ve   hatý
kaneviçesinden   çýkmýþ   bir   þiiri   de   dinler   gibi   oluruz.   Bazan   biraz   sisli­dumanlý,   biraz   rüzgâ
dalgalý olsa bile, ekseriya rûhânî zevkleri coþturan bütün bir tabiat kitabýný.. gökleri; ayý, gün
yýldýzlarýyla, zemini; baðý­bahçesi, ovasý­obasý, ýrmaklarý ve ormanlarýyla yudum yudum haya
içirir ve dörtbir yandan benliðimizi saran tarif edilmez bir haz esintisine kapýlýr gideriz.
Her mevsim, ayrý bir ölüm uykusundan uyanýyor gibi, gözlerimizi açýp, bazan genç tenli, ça
endâmlý, mor, mavi, pembe, yeþil renklerle yüzyüze gelir, bazan da baþak ve meyve rayihalarýyl
tatlý yaz rüzgârlarýyla selâmlaþýr, renk ve kokularýn tepeden týrnaða iliklerimize sindiðini duyarýz
Gönüllere   güzellik   duygusunu   aþýlayýp   geçen   bu   sermedî   manzaralar   sayesinde   ruhla
hazandan   baþka   birþey   esmeyen   ve   hep   iç   dünyalarýnda   kurduklarý   fenanýn,   kötünün   rüyal
kahrolup   giden   bir   kýsým   bedbinlerde   bile,   ebedlere   kadar   devam   edeceklermiþ   gibi   bir   fe
çaðlamaya baþlar.. ya inançlý ruhlarýmýzda..!
Zaman, masmavi dakikalar içinde akýp giderken, ruhlarýmýza hayatýn musikisini duyurma
týpký   mýzrablar   gibi   inip   kalkar;   yaprak   hýþýrtýlarý,   ýrmak   çaðýltýlarý,   kuþ   cývýltýlarý   ve  
çýðlýklarýyle  her   yana  neþe  olup   yaðan renkli  sabahlarýn  ýþýkla açýlýp kapanan  gözler  gibi  
sevgiyle   çarpan   yürekler   gibi   heyecanlý   grublarýn;   insanlarý   sýrlý   ve   sihirli   zaman   tünell
dolaþtýran, tabiatýn en romantik vâdilerinde gezdiren, gecelerin deðiþik perdeden birer naðme olup
týn!” týnladýðýný duyarýz gönül dünyalarýmýzda.
Bu   inanç   ve   ümid   ufkunda   müþahede   etdiðimiz   her   manzara,   duyduðumuz   her   ses,   kara
kapanmýþ ruhlarýmýzda, içiçe girmiþ perdeleri, üstüste asýlmýþ peçeleri kaldýrýr gibi, ötelerin ke
mahsus alabildiðine  aydýnlýk, alabildiðine, yumuþak, vicdanlar kadar duru, rûhî hazlar kadar z
sükûnet tüten aylarý, günleri, saatleri, dakikalarý olmayan vadilerinde gezdirir bizleri...
Gönüllerde esen bu tatlý sessizlik, sanki daha evvel ruhlarýmýzda sezip duyduðumuz ve bir te
arkasýndan hep seyredegeldiðimiz, yarý “gayb” yarý “hâzýr” büyüleyici hülyâ âlemlerinin içine
bütün duygu ve düþüncelerimizi.
Artýk bütünüyle ruhun bir temaþâ zevkine erdiði bu noktada diller susar, gözler kapanýr, ku
duyduklarýný duymaz olur. Ve herþey kalbin diliyle konuþmaya baþlar. Duygular, düþünceler, 
buðularý   halinde   insanýn   her   yanýný   sarar;   inanca,   ümide,   iyilik   ve   güzellikle   uyanan   ruh,   b
döndürücü ve göz kamaþtýrýcý meþherler karþýsýnda kendini cennet bahçelerinde tenezzühe çý
gibi hisseder ve mest olur.
    Mutlu Nesiller   
“Gözlerimi yummuþ
ümit meþcereliðimde çimlenen
yarýnki nesilleri seyrediyorum!”
Yarýnlarýn iyilik ve güzellik dünyasýnda herþeyi cennet ehlinin temiz simalarý gibi imren
onlarýn  derin  bakýþlarý  kadar ifadeli ve tenlerinin kokularý kadar bayýltýcý buluyor, dörtbir y
taþýp gelen bu binbir râyiha ile taþ gibi kalblerin dahi yumuþayýp eridiðini hissediyoruz.
Evet,   geleceðin   zihni   aydýn,   ruhu   aydýn   insanýnýn   elinde   bütün   varlýk   bir   gül   goncasý
açýldýkça   açýlacak   ve   bu   aydýnlýk   iklimin   talihli   insanlarý,   kâinatlarý   keþfetme   yolunda,   y
himmetli fatihler gibi zaferden zafere koþacak, nihayet bütün eþyanýn insana musahhar olduðu sý
kavrayarak,  önünde  sýra   sýra   dizilmiþ  zafer  tâklarýnýn  altýndan geçip  duygu ve düþünce sanc
Hakk’ýn hoþnutluðu burcuna dikerek, kendini idrak içinde iki büklüm olacaktýr. Yani acizliðindeki
fakirliðindeki   servet   ve   zenginliði   görerek   þükür   ve   þevkle   kanatlanýp   fethedilecek   baþka   dü
arayacak ve gözleri öbür âleme uyanacaðý âna kadar da rüyalar gibi tatlý bu þirin dünyasýna yen
buudlar kazandýrmak için çýrpýnýp duracaktýr.
O günlere yetiþebilirsek, bizim gibi dili baðlý, gönlü buruk, hisleri meflûç, çeþitli mahrum
içinde   duygu   ve   düþünce   dünyasýný   geliþtirme   fýrsatýný   bulamamýþ   olanlar   dahi   neþeyle   c
dâhiyane sözler etmeye baþlayacak ve bir zamanlar sinelerinde saklý bulunan emellerin, hasret ve
arasý gelip­giden gizli duygularýn, bahtýna küskün kapalý düþüncelerin ortaya çýktýðýný görerek
ve ümitlerinde yaþattýklarý o sihirli dünyalarý bir kere daha bütün ihtiþamýyla yaþayacaklardýr.
Evet,  iç  âlemlerimizde  uyuklayan hisler  þevkle gerilip þahlandýðý ve ayn­ý lezzet olan ha
sabahleyin uyanan kelebekler gibi çiçekler arasýnda kona­kalka saadetine yeni buudlar aradýðý gi
yanda çeþit çeþit lezzetlerin tütüp durduðu bu kuþakta, kendi his ve þuur dünyalarýna açýlmýþ r
daha ledünnî güzellikleri, hayallere karþý daha göz kamaþtýrýcý ihtiþamlarý arayýþa koyulur; in
ýþýldayan   gönül   düzlüklerinde   küme   küme   yýldýzlarýn   dizildiðini,   öbek   öbek   cennet   tepeler
yamaçlarýn   saða­sola serpildiðini   görür ve peþipeþine gelip  iç âlemlerini  saran bu renkli  düþü
sayesinde zevk dünyalarýný söndürmek isteyen monotonluklarý parçalar ve hep yepyeni iklimlerde 
tarab içinde yaþarlar.
Bu noktaya ulaþmýþ bir ruh, bütün bütün varlýk kadehini taþa çalarak gönlüne açýlan menfez
hakikatýn   çehresini   müþahedeye   dalar   ve   hilkatýn   sýnýrlarýndan   sýyrýlarak   bütün   zaman
mekânlarýn, buudlarýn dýþýna kaymak arzusuyla kendine yeni bir yuva aramaya çalýþýr. Her sýçra
biraz daha ýþýklarla sarýlýr, her aydýnlanýþta varlýðýnýn esas kaynaðýný biraz daha hissetmeye 
ve “ben” dediði þeyi bütün bütün unutur. Artýk kulaklarýna çarpan her sesde gözlerinin içine ak
renkde, ezelden bir tohum halinde ruhuna saçýlan aþkýn, bir humma gibi her yanýný sardýðýný du
önüne  geçilmez  bir  visâl  arzusuyla  yanar­tutuþur. Bundan sonra  onun  için  ne renklerin  aðlayýþ
aydýnlýklarýn kayýþý, ne de somurtkan inkýrazlar asla bahis mevzuu deðildir. Onun kulaklarýnda h
bir ümid naðmesi gibi çýnlar, özündeki her kýpýrdanýþ bir ölümsüzlük ritmiyle atar; lâhûtîlik 
sýrlarýný onun önüne yayar; gayri bundan öte kendisini, kalbinde ve kafasýnda bulunan yabancý h
yakýp kül eden aþkýn kollarý arasýnda bulur ve varlýðýnýn gayesini anlar.
Evet,   öyle   ümid   ediyorum   ki,   yarýnki   nesiller,   hergün,   her   gece,   her   saat,   her   saniye   bu
hayattan böyle binbir zevk alarak, sinelerinde büyük deryalarýn büyük dalgalarý gibi, birbirini takip
vuslat ve aþk dalgalarýna kendilerini salýverip, herbiri küçük birer dalgayken derya olacak ve büt
ömür boyu damla damla aþk ve vuslat yudumlayan bu tâlihliler, birgün en büyük aþkta, en büyük v
ererek, gölgelerin aldatmasýndan ve kesretin daðdaðalarýndan bütün bütün kurtulacaklardýr.

   Genç Adam   
Genç   adam!   Dön   bir   kere   de   kalbinin   ve   ruhunun   soluklarýna   kulak   ver!   Geril   ve   ne
hesaplaþmaya hazýr ol! Ýçinde aðaran inanç þafaðýyla doðrul ve ucu vicdanýnda belirip Hakk’a 
uzanan ýþýktan yollarda yürümeye koyul! Bu altýn yol zaman ve mekânýn hem içinden hem de dýþ
geçer.   Sen,   ruhunu   saran   mânâ   ve   önündeki   kutsî   hedefin   ýþýl   ýþýl   parýldadýðýný   ancak   bu
görecek; görecek sonra da bu sonsuz ve çarpýcý hakikatýn sihirli güzelliðine kapýlýp gideceksin!
Önce, kendini keþfetmekle iþe baþlayacaðýn bu yoldaki her hamlende, sanki unuttuðun bir k
gerçekleri ilk defa hatýrlýyor gibi olacak, iç dünyanda buudlaþdýkça buudlaþacak, baþtan baþa re
ýþýklar içinde derin ve engin bir huzur kuþaðýna ereceksin!
 Ýçinde ýþýldayan inanç meþ’alesinin aydýnlýðýnda, zaman ve mekânýn her köþesine, öte
gelen   nurlarýn   dalga   dalga   yayýldýðýný   görecek;   inancýn   ýþýktan,   güçlü   kollarý   arasýnda   o
yükseleceksin ki; süpernovalarý, pulsarlarý ve karadelikleri mekânýn baðrýnda açýlýp kapanan 
tomurcuklar gibi görecek ve seveceksin...
Zaman zaman ruhunun ölümsüz bir ýþýk gibi maddenin cidarlarýný yýrtarak zaman ve me
dýþýna kaydýðýný vicdanýnda seyredecek ve kâinattaki herþeyin ezelî bir kaynaktan aksedip gel
görerek  coþacaksýn. Nihayet, her parlak þey üzerinde göz kýrpýp geçen bütün þualarýn, Sonsu
gelen þavklar olduðunu sezecek, benliðini saran buðu buðu mânâlarla kendinden geçeceksin..! Ne 
her vâridat bir kýsým zahmetle elde edilmekte, her nimet bir külfet mukabili verilmekte, maddî­m
her muvaffakiyet de bir düzine mahrumiyetlere baðlý bulunmaktadýr. Zahmetsiz vâridat, külfetsiz
olamayacaðý gibi, bir kýsým mahrumiyetlere katlanmadan da hiçbir muvaffakiyet elde edilemeyecek
Böylesine çetin ve ayný zamanda zevkli bir yolda yürümek isteyen herkes, önce varacaðý 
belirleyip yapacaðý þeyleri disiplin altýna almalý; sonra da, bir daha geriye dönmeme niyet, inanç
ve kararlýlýðýyla yola koyulmalýdýr ki, takýlýp yokuþlarda kalmasýn; þaþýrýp yön deðiþtirmesin 
kýsým sýkýntýlar karþýsýnda yýlgýnlýða düþmesin...
Hedefi belirlenmemiþ bir yolda yürümek, hem boþ hem de tehlikelidir. Zirâ, böyle bir yolla
neticeye varýlamayacaðýndan, sonunda ümidin felce uðramasý, inanç ve azmin de bütün bütün yitir
ihtimâli bahis mevzuudur.
Herhangi   bir   eseri   okurken,   önce   rahat   anlayabileceðimiz   kolay   kýsýmlarýndan   baþlayýp 
aheste   ilerlediðimiz   gibi,   aþma   mecburiyetinde   olduðumuz   tepeleri   aþarken   de,   onlarý   parçala
mesafelere   bölerek   geçmeye   çalýþmalýyýz   ki,   aþýlmaz   gibi   görünen   yollarda   ümitsizliðe  
yürümeden vazgeçmeyelim...
Asýrlardan beri her yanýyla  rahnedâr olmuþ ferdî ve içtimâî bünyenin, bir hamlede tamir 
canlandýrýlmasýna, eski dinamizmine kavuþturulup cihanla hesaplaþýr hâle getirilmesine imkân y
Ne var ki, ona ait parçalarý birer birer ihyâ ederek (bütün)e eski fonksiyonunu kazandýrmak da pekâ
zaman mümkün olabilir. Bunun gibi.. yapacaðýmýz herþeyi aheste aheste ve kendi tabii seyri için
alacak   olursak,   bu   bizlerde   birþeyler   yaptýðýmýz   inancýný   uyaracak   ve   azmimizi   kamçýlayac
Derken, bir gün önümüzdeki korkunç mesafeleri aþýp, yolun sonuna vardýðýmýzý hayret ve hayra
müþahade edecek, lütuflarýný üzerimizde hissettiðimiz Zât karþýsýnda þükranla iki büklüm olacaðý
Havâilik ve ankâ­gönüllülük ile hiçbir iþ baþarýlamaz! Çeþitli zorluklarla pençeleþip onlarý
birer yenerek, irâdelerinin çehrelerinde Hakk’ýn inayetini isbat eden talihliler, bir gün kendilerini z
bulacak ve ektikleri tohumlarýn yediveren baþaklar gibi salýndýðýný gördükçe, dönüp dönüp ayd
geleceklerine tebessüm edeceklerdir.
   Paradokslarýn Cenderesinde  
Günümüzün hayat felsefesi, topyekün nesilleri, fýtrat kanunlarýyla karþý karþýya getirdi ve o
çarpýþtýrdý.   Bugünün   insaný,   düþünceden   tasavvura,   tasavvurdan   davranýþlarýna   kadar,   tab
karþýsýnda   ve   yapmacýklarla   iç   içe...   O,   hiç   düþünmeden   hemen   hayatýn   her   kesiminde,   fýtra
fýtrîliði   hoyratça   baltaladý   ve   kendini   sun’ilik   akýmlarýna   kaptýrýp   gitdi.   Düþünüp   plânlama
düþüncelerini   sisteme   koymasýnda;   yiyip   içme   ve   yatýp   kalkmasýnda,   ferdî   ve   içtimâî  
davranýþlarýnda; talim ve terbiye gibi rûhu insanlýða yükseltme hamlelerinde ve bu hususdaki sist
metodunda;   içtimâî   ve   iktisâdî   problemlerini   halletmesinde   ve   dünya   ile   alâkalý   bütün   iç   v
politikasýnda hep kendinden kaçtý ve haricî kriterlerin tesirinde kaldý.
Takdir toplamak için düþündü; alkýþlanmak için iþ yaptý; gösteriþ için evini bürosunu tefriþ
görenek ve tiryakilikler uðrunda boyunu aþkýn masraflara girdi ve imkânlarý elversin, vermesin k
fantazilere kaptýrarak gidip gýrtlaðýna kadar lükse gömüldü. Eldeki imkânlar, sýnýrlýlýðýný kor
ihtiyaçlar, altýndan kalkýlmaz buudlara ulaþdý. Ve tabii bu uðurda haysiyet ve þeref hýrpalandý; iz
onur rencide oldu. Daha sonra ise, meþrû, gayr­i meþrû ayýrdetmeden her yolla kazanç  teminine te
edildi...   Kazanýlan   þeyler   karþýlýðýnda,   herbiri   cihandeðer   ve   daðlar   cesametinde   pek   ço
kaybedilmesine raðmen, çeþitli paradokslarla aþýna aþýna, özünü yitirmiþ günümüzün nesilleri, bu
türlü göremedi veya her nedense, görmek istemedi..!
Fantazi   ve   lüks   hayat   düþüncesi,   insanýn   kendini   beðendirme   arzusu,   bir   kýsým   görenek
aþaðýlýk   duygusundan   kaynaklanmaktadýr.   Oysa   ki;   milletleri   mutluluk   içinde   yaþatan,   lü
fantaziden ziyâde; ruh yüceliði, iyi ahlâk ve faziletdir. Debdebe ve fantazilere kendini kaptýrmýþlý
bütün ahlâk ve fazilete zýddýr. Kabul edelim ki; lüks, zenginliðe alâmet ve bir kesim için de ka
sebeb olmaktadýr. Ama, rica ederim; hiçbir müsbet neticesi olmayan bu iþlerden ne elde edilec
Böyle, her yolla, servet arzusu karþýsýnda insanlýk ve fazilet ne olacakdýr? Ahlâk ve mürüvvetin 
para ile doldurabilecek miyiz? Evet, para ile herþey satýn alýnabilir; ama ahlâk ve fazilet asla..!
Dünyevî   zinet,   lüks   ve   debdebe   gibi   küçük   ve   mânâsýz   arzularla   alçalmýþ   ruhlarýn   büy
mukaddes düþüncelere yükselmeleri, yüce mefkûreler uðrunda kavga vermeye hazýrlanmalarý tam
imkânsýzdýr.   Gayret   etseler   bile,   kýrýlmýþ   cesaretleri   ve   felç   olmuþ   iradeleriyle   kat’iyyen
baþaramayacaklardýr. Böyleleri, hep budalaca pöhpöhlere alýþdýklarýndan, çevrenin mürâice tak
alkýþlarý, onlar için mükâfatýn en deðerlisi olacakdýr.
Böyle bir toplum içinde varlýða erme felâket ve bahtsýzlýðýna uðramýþ bir ferd, içinde ye
topluma uyma ve onun mânâsýz bir kýsým kaide ve prensiplerine riâyet etme yolunda, pek çok 
güzel   þeyleri   feda   edecekdir.   Aman   Allah’ým!   Meðer   insanlar,   ne   budalaca   düþüncelerle,   ne  
þeyleri kaybediyor ve nelere katlanabiliyorlarmýþ..!
Aþýrý lüks ve zinetperestlik, insanlardan fazilet ve güzel ahlâký alýp götürdüðü gibi gerçek 
anlayýþý   ve   zevk­i   selimi   de   bütün   bütün   öldürdü.   Ve   artýk   günümüzde,   güzellik   telâkkisi   öy
bayaðýlaþdý   ki;   bu   anlayýþla,   ne   dâhiyane   düþünceleri   inkiþâf   etdirip   geliþtirme,   ne   de   sanata
buudlar kazandýrma kat’iyyen mümkün olmayacakdýr. Hatta aramýzda bir kýsým fevkalâde ist
bulunsa bile, bunlar, zevk ve san’at anlayýþýndan mahrum muasýrlarý tarafýndan takdir edilmeyec
düþüncesiyle,  çocuksu  eserlerle  kendilerini   küçültecek, müþteri   ve alkýþçýlarýn  seviyesine inec
hiçbir zaman inkiþâf etme fýrsatýný bulamayacaklardýr.
Evet, böyle bir atmosfer içinde, ne güzellik aþký, ne gönülde ilhamlarýn coþmasý, ne de san’at
ruhu kat’iyyen geliþemez. Böyle bir anlayýþ içinde, san’at periþan, san’atkâr bir satýcý, san’atseve
muhtevadan habersiz, dýþ yaldýz ve kabartmalara hayran bir sürü çocuklardýr.
Dýþ tesir ve baskýlarla ruhda köleleþmiþ bugünkü nesiller, dönüp kendi özlerini bulacaklarý,
kanunlarýna dehâlet edecekleri, varlýklarýnýn toprak ve tohumlarýna sahip çýkacaklarý güne kad
bu   eziklik   ve  bu   periþâniyat  devam  edeceðe   benzer.   Günümüzün,   zevksizlik   ve  derbederliðini  
düþündükçe, eski devirleri hasretle yâdetmemek elden gelmiyor. Kudret elinin hazýrladýðý ince
ince programa göre ve kudsîlerin eliyle, tekrar tekrar tabiat kazanýnda karýþtýrýlýp hallaç edilen
pýrýl o fýtrî hayat, rengârenk güzellikleri ve kanaviçe zerafetiyle, uzaklaþdýðýmýz kendi yamaç ve
kýyýlarýmýz gibi artýk çok gerilerde kaldý...

   Piþmanlýklar Kuþaðý   
Arkada býraktýðý günlere bakýp da piþmanlýk duymayacak az insan vardýr. Ýyiler, neden
mükemmel olmadýklarýný düþünerek; kötüler de, iþledikleri fenâlýklarýn yüzkýzartýcý çirkinlik
görerek hasret ve inkisar içinde iki büklüm olup inleyeceklerdir.
Genç   kuþaklarý   ihmâl   edip   nefsâniliðin   karanlýk   lâbirentlerinde   yapayalnýz   býrakanlar,   o
hergün biraz daha azmanlaþmalarýna seyirci kalanlar.. kitleleri millî kültür ve millî düþünceden m
býrakanlar, çekip onlarý þehevânilik bataklýðýnda çürütenler.. fenalara ve fenalýklara yahþî çekip g
gün   etmek   isteyenler,   ülkenin   dörtbir   yanýna   kozmopolitlik   tohumlarýný   saçarak   millî   þuur   ve
mefkûreyi   öldürenler..   özünden   ve   ruh   kökünden   uzaklaþmayý   ma’rifet   ve   medeniyet   sananlar
yuvalarýný bu cehennem zakkumunun meþcereliði1 haline getirenler.. yýllarca can alýcý hasýmlarý
dost bilip onlara dostluk türküleri söyleyenler, göz göre göre bütün deðer hükümlerimizi yerle bi
halihazýrdaki þu hazîn manzarayý hazýrlayanlar.. cismânî ve bedenî hazlarýný, herþeyin önüne g
çýlgýnlýk ve hezeyana girenler, bunlarýn hâline imrenip, kelebeklerin kendilerini ateþlere attýklarý
gidip gidip levsiyyâta gömülenler.. medeniyet deyip, yenilik deyip çeþit çeþit yabancý düþüncey
çekenler, olup biten bunca þey karþýsýnda, bir kerecik olsun, irkilmeyen ve ürpermeyenler.. en alt
onlarýn  da altýndakiler,  en üsttekiler onlarýn da üstündekiler, birgün mutlaka, ettiklerine nâdim
aðlayacaklardýr!.. Ne var ki, o günkü ah u enîn ve çýðlýklar hiçbir iþe yaramayacaktýr.
Çeþit çeþit nedâmet düþüncelerinin bir sis gibi ortalýðý sardýðý o gün; keþke, “düþünce dün
bir   çýðlýk   olup   her   yaný   sarsaydým;   sarsaydým   da   bütün   ölü   gönüllere   rûhumun   ilham
duyurabilseydim” deyip dövünen ve piþmanlýklar içinde kývranan çaplý ve çalýmlý yüksek himm
nedâmetleri duyulacaðý gibi; bütün bir hayat boyu, kayda deðer hiçbir iþ yapamamýþ, hiçbir fedak
katlanamamýþ ve koskoca ömür sermâyesini zâyi etmiþ kimselerin de piþmanlýklarla inleyip þ
þaþkýn saða sola tosladýklarý görülecektir.
Ýhmâllerin   birer   dev   felaket   halinde   çevreyi   sardýðý,   ekilen   cehennem   tohumlarýnýn  
baðladýðý, dörtbir tarafýn kararýp gözlerin döndüðü ve yürekler acýsý bu hazîn manzaranýn h
daðidar edip dize getirdiði o gün, (keþke) diyecekler; keþke, bugünleri dünden görebilsek ve bu felâ
hazýrlayan   karanlýk   ruh   ve   karanlýk   çehreleri   vaktinde   sezebilseydik;   sezebilseydik   de,   bu
çâresizliklere ve bu âh u efgâna düþmeseydik..!
Keþke,   aldatýcý   ruh   ve   mürüvvet   bilmeyen   bir   kýsým   simalarla   aramýzda,   aþýlmaz  
bulunsaydý da hicrâný bir dert, dostluðu bin hasret, vefasýz bir gürûh arkasýna düþüp ömrümüz
etmeseydik..! Keþke, saðduyulu, sað düþünceli aydýnlýk yolun muhasebe insanlarý arasýnda ye
alabilseydik   de   hesapsýzlýðýn   baðrýnda   geliþen   bugünkü   anaforlara   kapýlýp   gitmeseydik..!  
ilimlerle dimaðlarýmýzý, inanç hakikatlarýyla da gönüllerimizi aydýnlatarak Yüce Yaratýcý ve 
þaþmaz þanlý elçisi Ufuk Ýnsan’ýn akyoluna baðlýlýðýmýzý koruyabilseydik de ruhlarýmýzý sar
binbir hezeyân, gönüllerimizi dolduran þu içiçe gurbet ve yalnýzlýklarý görüp hissetmeseydik..!
Keþke, ibret dolu sayfalarýyla maziyi yâda getirip, onun aldatmayan ve aydýnlatýcý dersle
alacaðýmýz feyizlerle, geçmiþimize yaraþýr bir parlak gelecek hazýrlamaya muvaffak olabilseydik..
Evet,   bugünkü   her   piþmanlýk;   dünkü   ihmâl,   dünkü   gaflet   ve   dünkü   umursamazlýðýn   acý
meyvesi olarak karþýmýza çýktý. Yarýnlar da, acý­tatlý her türlü semeresiyle bugünün baðrýnda g
hazýrlanmaktadýr. Bu itibarladýr ki, çok yakýn bir gelecekte, milletçe ya (keþke keþke)lerle kadere
yaðdýrýp geçmiþi hasretle anacaðýz, yahut, onu ve kahramanlarýný hayýrla yâd edip talihimize teb
edeceðiz...
1) Meþcerelik: Aðaçlýk, koruluk.

   Yabancýlaþma   
Ýnsan birþeye  kendini kaptýrdýðý ölçüde, yavaþ yavaþ o þeyin tesirine girer ve onda fân
Asýrlar var ki insanýmýz, kâh makina, kâh teknik ve teknoloji, kâh bütün eþya ve hadiselerin tes
özünden uzaklaþa uzaklaþa kendi dünyasýna karþý bütün bütün yabancýlaþtý. Günümüzde makina,
düþüncesini öylesine baský altýna aldý ki, zavallý insanoðlu, onun çark ve diþlileri arasýnda sý
kalarak; aþk, heyecan, insanî duygu ve düþünce, irâde ve vicdân gibi özüne ait bütün cevherleri bire
yitirdi.
Bugünün modern insaný, duygu ve düþünceleri ile somun ve civata yivleri arasýnda ezilip gitm
Onun   bir   fabrikadaki   vazifesi,   iki   vida   atlayýp   üçüncüsünü   veya   üç   vida   atlayýp   dördünc
sýkýþtýrmaksa o, bu küçük iþle öylesine bütünleþmiþ, makina çarklarýyla o denli içli­dýþlý olmuþ
bu hâliyle dönüp insanca düþünmesi, insanca konuþmasý, insan gibi hissedip insanca davranmasý
imkânsýzlaþmýþtýr.
Düþünmeyi öne alan mantýkçýlar, insana: “Düþünen hayvan”; konuþmayý ehemmiyetli gören
ona: “Konuþan hayvan” demiþlerdi; eðer bugünün insanýna bir ad vermek icab etseydi, zannediyor
uygunu “vida sýkýþtýran hayvan” olacaktý. Bunun mânâsý ise, kâinatlar kadar deðer taþýyan yüce 
insanýn, bir civata ve somun kadar küçülüp ehemmiyetsizleþmesinden baþka bir þey deðildi. Bu i
da ona, tek buudlu insan veya deðeri düþmüþ insan demek daha uygun olacaktýr.
Günümüze kadar gelen bir inanýþa göre; bir kýsým kimseler, kötü ruhlarýn tesirine girerek ö
kaybettikleri, benliklerinden uzaklaþtýklarý ve onlarýn kuklalarý haline geldikleri kabul edilmekte
batýnýn teknik ve teknolojik üstünlüðü karþýsýnda baþý dönen, bakýþý bulanan ve medeniyet 
gidip gýrtlaðýna kadar onun erâcifine gömülen; özünü, þahsiyetini, benliðini yitirmiþ günümüzü
hastasý­müstaðripleri1   için   ayný  þeyleri düþünebiliriz. Böyleleri, kat’iyyen kendileri  olarak duy
kendileri olarak düþünemez ve kendileri olarak zevk alamazlar. Bu itibarla da, bütün bir tarih bo
birikip geliþen örfler, âdetler, dînî duygu ve düþünceler, san’at ve edebiyat gibi hayâtî unsurlar onla
gelmeye baþlar. Oysa ki, bütün zevk ve elemler, keyf ve kederler; hatta hayata ait bütün iniþ ve çý
yukarýda   arz   edilen   hususlarýn   halitasýndan   ibaret   bir   menþurdan2   geçirilip   deðerlendirildiði   ö
duyulur, kavranýr ve yaþanýr. Aksine, bütün bir hayat ve ona ait þe’nler, rol icâbý, onlarý temsil ed
insan üzerinde tesir icra ettiði kadar dahi duyulup hissedilmez.
Seneler var ki batý toplumu; kendi düþünce tarzýný, hayat felsefesini, duyuþ ve zevk alýþ
bizim insanýmýza empoze ede ede, onu öylesine sersemleþtirdi ki; artýk o, kendi gibi düþünemez,
gibi   inanamaz   ve   kendi   gibi   okuyup   yazamaz   oldu.   Yirmi   devletten   derleyip   toparladýðý  
kýrýntýlarýyla, meydana getirmeyi plânladýðý mel’unlardan­mel’un bir anlayýþ içinde, hareketsizl
ýzdýrap, hamle ve aksiyonu ise bin hasret oldu..! O bu hâliyle, batýnýn kültür ve medeniyetine
olduðunu ve olacaðýný hayâl ededursun; karþý dünya, asýrlardan beri kurup durduðu emellerini tah
ettirmeden baþka bir þey düþünmüyordu: O herþeyiyle deðiþmeliydi; inancý, düþüncesi, kültürü,
felsefesi,   istihsâl  ve  istihlâký,   giyim­kuþamý  ve  evinin   döþemesine  kadar  her   þeyiyle..   bir   de 
(toplumu   modernize   etme  ve  medenileþtirme)   gibi   aldatmacalarla  ele  alýnýnca,   özden  uzaklaþ
yabancýlaþma fevkalâde bir hýzla ve çok kýsa zamanda her tarafý sardý.
Ýsterseniz bu durumu, Sartre’ýn “Yeryüzünün Lânetleri” kitabýnýn önsözünde beraberce g
geçirelim: “Amsterdam, Paris, Londra gibi ülkelere, birkaç aylýðýna, býr kýsým Asyalý ve Av
gençleri getirip gezdirecek; giyim­kuþamlarýný deðiþtirecek; biraz lisan biraz da batý kültürü ver
sonra kendi hars ve ma’nevî deðerlerinden uzaklaþdýrarak yeniden ülkelerine göndereceðiz. Artýk
borazanlarýmýz haline gelen  bu gençler, gittikleri ülkelerde bizim  düþündüðümüz gibi düþünec
bizim söylediklerimizi haykýracaklardýr...” Þecaat arzeden kýptînin sirkatini dinlemeye ne hâcet! B
insanýnýn batý taklid ve takipçisi olduðu, üzerinde münâkaþa yapýlmayacak kadar gün gibi meyda
Nesillere dini, kültürü, tarihi unutturularak köksüzlüðe öylesine revaç verildi ki; genç kuþaklar,
kültürünü bilmez, ama; onu aþaðýlamada fevkalâde mahirdir.. dininden bütün bütün habersizdir, am
yerden   yere   vurmada   müsamahasýz   ve   peþin   hükümlüdür..   edebiyattan   anlamaz,   nesir   ve   n
hususiyetlerine aklý  ermez,  ama;  geçmiþi karalamada alabildiðine merhametsiz ve cüretkârdýr..
ederim, böyle tiplerin, toplumun kaderine hakim olduðunu düþündükçe ürpermemek mümkün m
Böylelerinin   el   üstünde   tutulduðu   bir   cemiyette,   gençlerin   serserileþtiðine   ve   anarþinin   boy
geliþtiðine deðil, bütün bunlara raðmen, hâlâ bu vatan ve bu milleti seven bu kadar insanýn bulund
þaþýlmalýdýr..! Kaderin tatlý cilvesine bak ki, milletçe bu kadar erozyonlara uðradýktan sonra, 
hâlâ kuvve­i imbatiyesini korumakta ve millet aðacý yeni sürgünlerle geleceði selâmlamakta..!
Evet,   “herþeyin   yitirildiði”   düþüncesinin   hakim   olduðu   ve   milletçe   tamamen   tarihten  
gitmemizin beklendiði bir dönemde, toparlanýp kendimize gelmemiz ve asýrlardan beri devam ede
kemikleþmiþ yanlýþlýklarý sezmemiz; millî ruhun þahlanýp kendi özüyle bütünleþmeye geçmes
þaþýlacak, hem de takdir ve þükranla yâd edilecek bir keyfiyetdir.
Ne var ki, taklidçilik daha bir süre devam edecek; millî ruh bir müddet daha derbeder olac
millet bir miktar daha acý çekecektir. Ama, bütün bunlar kat’iyyen uzun sürmeyecek; yerlerini m
özlenen þeylere býrakarak silinip gideceklerdir. Elverirki millete bahar ve diriliþ va’dedenler, sözl
dursun; bu çetin yolda ümitsizlik ve yýlgýnlýða düþmesinler..!

1) Müstaðrip: Batý hayraný.
2) Menþûr: Prizma.

   Medeniyet    
   veya Mefhum Kargaþasý   
Eskilerce medeniyet; köy, kasaba, þehir nerede olursa olsun, insanî duygu ve düþünce etra
toplanmýþ   ruhlarýn,   insan   olmalarýný   idrâk   þuuruyla   bir   arada   yaþamalarý   þeklinde   tarif   ed
Mâhiyet itibariyle medenileþmeye müsaid olarak yaratýlan insanoðlu, varlýða erdiði günden bu yan
ölçüde hep medenî olabilmiþ ise de, onun gerçek mânâda medenileþmesi, duygu, düþünce, his ve
gücüyle kendini gösterdiði anlara rastlar. Vâkýa onu, sanayideki baþ döndürücü muvaffakiyetleri, 
ve  teknolojik   sahalardaki   yenilikleri;   trenleri,   transatlantikleri,   tayyâre  ve  feza  gemileri;  büyük  
geniþ cadde ve yüksek binalarý; barajlarý, dev platformlarý, rafinerileri ve nükleer santralleriyle m
görmek isteyenler  de olacaktýr,  ama; bu hususlar, insanýn insânî duygu ve düþüncesiyle bütün
ölçüde, onun müreffeh yaþamasýna birer vâsýta olsalar bile kat’iyyen medeniyet esaslarý sayýlamaz
Evet, geniþ imkân ve modern vâsýtalarla hayatýn çehresi deðiþebilir, yaþama modernize ed
sayýlabilir;   ancak,   bütün   bunlarla   insanýn   medenîleþtiði   söylenemez.   Medeniyet,   insan   istid
kabiliyetlerinin geliþmesine müsâid bir iklim ve atmosfer; medenî insan da, o vasatta, duygu ve düþ
itibâriyle inkiþâf edip geliþen ve geliþtirdiði yüksek duygularýyla toplumun emrine giren insandýr.
Bu itibarladýr ki, o ruhî ve zihnî bir vak’a olarak; zenginlik, lüks, saray ve apartman gibi ci
refah unsurlarýnda; istihsâl ve istihlak gibi bedenî duygu gayyâlarýnda aranmamalý, belki, görüþ
düþünce sistemi gibi zihnî vak’alarda aranmalýdýr.
Dünden   bugüne   bir   kýsým   kimseler,   medeniyeti,   refaha   hizmet   eden   vasýtalarýn   boll
modernleþtirilmesinde   aramýþ   ve  medenileþme  adýna kitlelere   hep bu noktayý  göstermiþlerdir
edilen  bunca zaman ve  arkada býrakýlan koskoca bir  “ömr­ü heder”den sonra olsun o, ruhda, 
tekâmülünde ve insanýn kendini yenilemesinde aranmalý deðil miydi? Sözün özü, medeniyet alýnýp
geçirilecek   bir   urba   olmadýðýný   idrâkla   zaman­þartlar­insan   üçlüsü   içinde   ele   alýnýp   aheste   a
þartlar kollanarak ve insanýn geliþmesi için gerekli olan zaman hesaba katýlarak, aklî ve mantý
çizgide ideâlize edilmeli ve yýðýnlar aldatýlmamalýydý..!
Medeniyet   baþka,   modernleþme   baþkadýr.   Birincisinde   insan;   görüþleri,   düþünce   tarzý,  
yanlarýyla; ikincisinde ise, bedenî hazlarý, yaþama vâsýta ve imkânlarýyla deðiþip yenilenmektedir.
Ne var ki, mefhum kargaþasýyla yanýltýlmýþ nesiller; isim ve mefhumlarý yanlýþ kullana ku
önce   ifâde   ve   düþünce   tarzýnda   yanýltýlmýþ,   sonra   da   çarpýk   ve   bozuk   düþüncelerin   zih
yerleþmesiyle   din,   dil,   millî   felsefe,  ahlâk  ve  kültürde  saptýrýlmýþ  ve  dejenere   edilmiþlerdir.  T
imkân ve modern vâsýtalara sahip olan bir kýsým milletler, daha doðrusu her millet içinde yarý “ay
çevreler,   kendilerini   medenî   ve   karþý   tarafý   da   bedevî   görerek   medeniyet   ve   kültür   adýna   t
affedemeyeceði en büyük günahý iþlemiþlerdir...
Aslýnda medeniyet ayrý, hayat standartlarýnýn yükseltilmesi veya modernize edilmesi ayrý 
olduðu gibi, tahsilli olmakla “aydýn” olmak da birbirinden tamamen farklý þeylerdir. Ciddî bir
görmediði   halde   aydýnlýkta   yaþayan   çok   münevverler   bulunabileceði   gibi,   bedeviyeti   sýrt
atamamýþ dar görüþlü, dar düþünceli okumuþlarýn sayýsý da az deðildir.
Mefhum kargaþasý, bazen çok uzun süre nesilleri aldatabilir. Yýllarca aklarýn kara, karalar
kabul   edildiði;   zulmün,   baþýna   adalet   tacýný   giydiði,   adaletin   zulme   ünvan   olduðu;   zift   ru
aydýnlýk havarisi kesildiði, gerçek münevverin kapý kapý kovulduðu; ve bu yengeççe yürümenin fa
varýlamadýðý ülke sayýsý oldukça çoktur.
Bir toplumun aydýnlýða kavuþup; düþünce, tasavvur, kanaat ve ifadede kargaþadan kurtulabi
hakiki   mânâsýyla   münevver   bir   kadroya   sahip   olmasýna   baðlýdýr.   Münevverlik,   tahsilli   ol
karýþtýrýlmamalýdýr. Bir cemiyette, çeþitli ilim dallarýnda ihtisas yapmýþ insanlar, sa’nat ve m
erbabý bulunabilir; ne var ki, o cemiyetin aydýnlýða çýkmasý; fizik, kimya, matematik, hendese 
görmüþ insanlardan daha çok, yaþadýðý devri idrak içinde, kalp ve ruhun hayat ufkuna ulaþmýþ, ir
zihniyle varlýða ermiþ gerçek münevver ve güçlü irâdelerle kâbildir. Ötelerden gelen esintilerle, ruh
mayaladýklarý   hakikatleri   hallaç  edip  gönüllerinde  hiç  sönmez  birer  ýþýk  kaynaðý  meydana g
sonra da durmadan çevrelerine mesajlar göndererek yepyeni bir topluma giden yollarý açan ve aydýn
millî kültüre yeni buudlar kazandýran gerçek münevver ve güçlü irâdelerle...
Medeniyet   ve   toplum   bunlarýn   eseri;   bunlar   da   doðru   düþünce,   doðru   inanç   ve   millî   kü
eseridirler.
Her yeni medeniyet, yepyeni bir aþk, yepyeni bir îman hamlesiyle ortaya çýkar. Bu aþk ve îm
olmadýðý yerde medeniyetten de eser yoktur. Bir de bu îman ve heyecanýn bulunmadýðý bir topl
istidâtlarýn   geliþmesine   engel   despotça   müdâhaleler   varsa,   böyle   bir   iklimde,   çeþitli   ilim   d
sâyesinde   semâlar   aþýlsa   bile,   medeniyetin   varolduðu   ufka   ulaþýlamaz   ve   orada   medeniyetde
edilemez. Hatta böyle bir vasatta, her nasýlsa ortaya konmuþ bir kýsým medeniyet ürünleri dahi 
bozulup gitmeye ve çürüyüp yok olmaya mahkumdurlar.
Evet,   bir   cemiyette   yýðýnlar   inançsýz,   aþksýz,   mesuliyetsiz;   kim   olduklarýný,   nerede   ve
yaþadýklarýný   bilmiyorlar   ise;   o   cemiyet,   bir   baþtan   bir   baþa   bütün   müesseseleriyle   deðiþse,
standartlarý fevkalâde yükseltilse, herkes giyiminde kuþamýnda deðiþip modernleþse de, medeni
söylenemez. Zirâ, defaatla ifâde edildiði gibi, medeniyet, zihnî ve ruhî bir vak’adýr; ilim­teknik, g
kuþam, mobilya­lüks eþya, araba ve villâlar ile kat’iyyen alâkasý yoktur.
Eðer medeniyetin bunlarla alâkasý olsaydý; o zaman bir insaný birkaç ayda, bir toplumu da 
senede   medenileþtirmemiz   kâbil   olacaktý.   Heyhat!..   Bunca   modernizasyondan   sonra   irfan   haya
adýna bir adým ilerleyemeyiþimiz, taklitle medeniyet olamayacaðýnýn en açýk ve en acý delîli olmu
Ne garibtir ki, bir kýsým “geri kalmýþ ülkeler” entelijansýyasý, bütün bu (olmazlarý) (olur
göstererek geniþ halk kitlelerini aldatmýþ ve bir kýsým modernizasyon hareketlerini medeniyet ha
gibi göstermeye çalýþmýþlardýr. Aslýnda, günümüzde müstemlekeci düþünce artýklarýnca medeni
hamlesi olarak gösterilen bütün bu oldu bittiler, çok önceleri batýlý dostlarýmýz (!) tarafýndan, bizi
medeniyete giden yollarý týkamak ve gerçek medeniyet esaslarýný, iþlemez hâle getirmek maksa
ortaya atýlmýþ; din, dil, düþünce tarzý darbelenerek, bunlarýn yerine nesebsiz bir zihniyet ve an
ikâme edilmek istenmiþti. Onlarýn bu mevzuda, bizzat muvaffak olup olmadýklarýnýn münakaþa
yana,   dýþlaþan   içtekiler,   onlarýn   arzu   edip   de   yapamadýklarý   herþeyi   ­hem   de   millî   reaksiy
sebebiyet vermeyecek þekilde­ o kadar mükemmel yaptýlar ki, yüz haçlý ordusuyla bu mükemme
yapýlamazdý!..
Ne var ki, son birkaç sene içinde, milletin millî ruh etrafýnda kümelenmesi ve kendi meden
tesis  istikâmetinde  son bir­iki asrýn en çaplý ve çalýmlý hareketini ortaya koymasý, batý ile b
bizdeki   müstaðriblerin   de   plân   ve   düþüncelerini   alt­üst   etmiþdir.   Bundan   öte,   omuzunda   ge
bayraklaþtýracak  nesillere,   güçlü   bir   inanç,  bitmeyen bir  azim,  tersyüz  edilmeyen  bir  irâdeyle 
devam ettirip kendi medeniyetlerini korumak kalýyor.

  Izdýraplý Nesiller ve Ufuktaki    Iþýk  
Yýllardýr   buhurdanlýk   gibi   tütüp   duran   sînelerimizde   birer   inilti,   dudaklarýmýzda   birer   ç
hâline gelen senin ýzdýrap ve acýlarýnla, yine senin imdâdýna koþmak istedik. Çevremizde sis ve d
önümüzde   ardarda   mânialar;   hissiyatýmýz   sarsýk,   ruhlarýmýz   yaralý;   yer   yer   aksak   karýncala
sekerek, zaman zaman yanýp kül oluncaya kadar ateþin etrâfýnda pervaz eden kelebekler gibi u
senin gurbet ve senin yalnýzlýðýn için çýrpýnýp durduk.
Ne   kadar   kalbinin   feryatlarýna   kulak   verebildik,   ne   kadar   sinelerimizdeki   çýðlýklarý   r
duyurabildik bilemeyiz, ama; hakîkat olan birþey varsa o da, seni tam anlayamamanýn ýzdýrâbý,
hazlarýmýzý unutup sana yâr­ý vefâdar olamamanýn hüzün ve azâbý gündüzlerimizi gece, gecele
de karanlýk karanlýk üstüne kabir hayatýna çevirdi.
Etrafýmýzý görüp sezdiðimizden bu yana gözlerimizde Mecnun’un hicran ve hasreti, gönülleri
Yakub’un hüzün ve derdi, dillerimizde Kerbelâ türküleri kendimizi bu dertliler yolunda bulduk ve o
bu gün ýzdýrap içinde kaynaya kaynaya bir hâl olduk. Senin ýzdýrâbýn, benim ýzdýrâbým, insaným
ýzdýrâbý ve topyekün bizim dünyâ, bizim âlemimizin ýzdýrâbý... Doðrusu bu hâle getirilmiþ bir dü
sana ve bana baþkasý da yaraþmazdý ya!
Sen   ve   ben,   mâzisi   kartallar   gibi   hep   zirvelerde   geçmiþ   þanlý   bir   milletin,   cihâna   med
muallimliði yapmýþ muhteþem bir devletin, hasým ve hâin bir dünyanýn hiç dinme bilmeyen k
nefretleriyle,   tarihten   silinip   gideceði   korku   ve   endiþesini   vicdanlarýmýzda   duyup   kaç   defa  
burkuldu,   kaç   defa   bu   muhteþem   millet   gemisi,   asýrlardan   beri   yolunu   kesen   ölüm   girdaplar
herhangi birine takýlýp gideceði telâþýyla iki büklüm olduk...
Dünyanýn dört bir yanýna ýþýkla beraber ürpertiler de salan ve koca yeryüzünü hükümranl
kâfi bulmayan dev bir milletin, birdenbire sarsýlýp altüst olacak hâle gelmesi; bir zamanlar kend
korkup   tir   tir   titreyen   devletler   karþýsýnda   ayný   zilletle   boyun   büküp   temennâ   durmasý   ve   y
kalelerin yüksek burçlarýnda bayraklaþan, çelik yürek ve çelik irâdelerin, eski kapýkullarý önünde
ric’at üstüne geriye çekilip durmasý karþýsýnda, yapacak baþka bir þey de olamazdý sanýrým.
Ah, nerede o zafer sancaklarýný yüksek burçlara dikip göklere selâm duran polat ruhlar! Ne
eþya ve hâdiselere sözlerini dinletip engin zevk ve zekâlarýyla çevrelerini cennetlere çevirenler! N
yeryüzünün   vârisleri   olma   þuuruyla,   dünyalarýna   kazandýrdýklarý   bambaþka   renk   ve   ýþýk   ta
arasýnda ötelerle içli­dýþlý olup binbir râyiha içinde yaþama zevkini idrâk edenler! Nerede o çalýþ
mutluluk, mücâdeleyle haz arasýnda kurduklarý köprülerle milletlerini rüyalarda gezdirenler!?
Ýnançsýzlýðýn,   ahlâksýzlýðýn,   vatansýzlýðýn   ve   milliyetsizliðin   birer   sârî   illet   gibi   dü
sardýðý,   iftirâk,   baðnazlýk   ve   Hakka   hürmetsizliðin   ruhlarý   esir   ettiði   bir   dönemde,   sizin   ayd
dünyalarýnýzý   hatýrlamamak   mümkün   mü?   Hele   bir   zamanlar,   ayný   hastalýklarla   yurtlarý
yuvalarýndan   edilen   ve   bugün   boyunlarýnda   tasmalar,   ayaklarýnda   zincirler,   kulaklarýnda   zâlim
hayhuyu   ve   tepelerinde   müstebidlerin   yumruklarý   saða­sola   itilip   kakýlan   vatansýz   ve   bayr
yýðýnlarý düþündükçe hasretle yanmamak, ürpermemek kâbil mi?
Evet, bir baþtan bir baþa dünyamýzýn dörtbir yanýnda harap iller, yýkýlmýþ hânumanlar, 
taþlarýna   rahmet   okutturan   cansýz   cesetler,   hasýmlarýnýn   akla   hayale   gelmedik   hokkaba
karþýsýnda apýþýp kalmýþ irfansýz ruhlar, simsiyah bir atmosfer içerisinde yaþayan derbeder, periþ
câhil   kitleler,   o   tertemiz   ikliminizden   gelecek   ýþýk   ve   diriltici   soluklara   su   kadar,   hava  
muhtaçtýrlar.   Ve   ancak   bu   sayede   dirilip   kendilerini   bulacaklardýr.  Evet,   bu  sâyede   mutlaka  b
uyanýp kendilerine geleceklerine, silkinip ufuklarýný saran kanlý kâbuslardan sýyrýlacaklarýna ina
ümidimiz tamdýr. Ve hele, þafaklarýn þafaklarý kovaladýðý, millet içinde millete hizmet düþünc
yeniden canlandýðý, menfaat düþüncesi, makam sevgisi ve þöhret hissi gibi insaný alçaltan kötü duy
tutkularýn yerlerini, hasbîlik ve diðergâmlýk gibi yüksek hislerin almaya baþladýðý, zevk düþkünlü
istikbal endiþesiyle sarsýk ruhlara bedel, hemen her yerde yiðitlik ve civanmertlik soluklayan kims
hissedildiði þu günlerde, daha da inançlý ve ümitliyiz. Hatta bu çaplý ve çalýmlý hamlelerin, gele
içtimâî coðrafyasýnda meydana getireceði silinmez izleri bugünden seziyor ve görüyor gibiyiz.
Ne var ki, o mutlu yarýnlarýn gelmesi için yine de, maddî­mânevî hiçbir þey beklemeden, dü
uhrevî hiç bir sevdâya kapýlmadan (Yol bu, devran bu!) deyip sarsýlmadan hak bildikleri yolda yü
kara sevdâlýlara ihtiyaç olacaðý da hatýrdan bir lahza çýkarýlmamalýdýr.

  Gel­1  
Gel   ey   millet   ruhu   ve   fatihlik   düþüncesi!   Yýllar   geçiyor   ki   bizler,   baþý   açýk   ve   yalý
hayallerimizle hep yollardayýz ve seni bekliyoruz..! Bir upuzun aydýnlýðýn öncüleri sayacaðýmýz
emarelerinin, peþi peþine tüllendiði þu günlerde, rüyalarýmýzda aðardýðýn ayný noktadan çýkýv
ýþýða muhtaç dünyalarýmýza nurlar saç!
Hazanýnýn   þiddetli   ve  amansýzca   estiði   yörelerde   sabrýn   soluklarý   kesilmiþ   olabilir;   ne  
bizler,   her   gün   biraz   daha   ümitli,   biraz   daha   canlý   “emarelerin   þafaðýnda”   ve   þafaklarý   zo
sebeplerin baðrýnda bir ulu diriliþin gerçekleþtiðini görüyor gibi oluyor ve kendimizden geçiyoruz
bu umûmî “ba’s­ü ba’de­l mevt”in son türküsünü sen söyle ve bu uzun ýzdýrap bezmini de sen kapa!
Fazilete arka çevrilip rezaletin peylendiði, sevaba hacir konup günah toptancýlýðýnýn yapý
iffete kezzap dökülüp haysiyetin daða kaldýrýldýðý, tarihin mýncýklanýp geçmiþe salyalar atýld
uðursuz dönemler artýk çok gerilerde kaldý. Hergün güneþ doðarken, bir yeni þevkle þahlanýp ist
koþanlarý daha fazla bekletme! Atýný ýþýk arayanlarýn dünyasýna doðru mahmuzla ve gel artýk!
Eþyanýn çehresine ziya çalýp gözlerimizden perdeyi kaldýran, kâinatlarýn özü o saflardan s
aþkýna   gel!   Hakk   katýnýn   makbul   erleri   Enbiyâ,   Evliyâ   aþkýna   gel!   Göklerde   ve   yerde   k
soluklayan ruhlar aþkýna gel! Âl­i Âbâ aþkýna, Þâh­ý merdân aþkýna gel! Þehitler aþkýna ve d
yanda ta’zim gören þehitler efendisi Hamza aþkýna gel!
Yýllardýr   yollara  dökülmüþ   seni gözleyen  yaþlý  gözler  ve  sabahlara kadar  uyku  nedir  bil
kývranan dertli sineler aþkýna ne olur gel! Analarýn ýzdýrapla çarpan yüreklerine, periþan ve de
nesillerin ayyûka çýkan feryatlarýna, çýðlýk atýp inleyen çocuklarýn heyecan ve hafakanlarýna mer
et de gel..!
Akýn   karadan   ayrýldýðý,   ýþýðýn   karanlýk   ordusunu   târ   u   mâr   ettiði,   cehaletin   ilmin   ö
bozguna uðradýðý ve sabânýn güzel kokular sürünüp herkese ve herþeye bahar muþtularý fýsýl
dolaþtýðý þu mübarek günlerde ger dizginini gel gayri!
Karlar   eriyip   buzlar   çoktan   çözülmeye   durdu;   goncalar   kemer   kuþanýp   senin   uðrunda   y
döküldü ve çiçekler sana ait türkülerle semâa kalkýp bir yüce bayram adýna çevrelerine davet gam
çakmaya   baþladýlar.   Yapraklarýn   hýþýrtýsýndan,   ýrmaklarýn   çaðýltýlarýna,   göklerin   ýþýkla   s
dolaþ gürültüsünden, ormanlarýn heybetli uðultularýna kadar hemen herþeyde bu yeni diriliþin nað
duyulup seziliyor. Bak! Bayýrlar, rengârenk güzellikleriyle milletimin tâliine tebessüm ediyor, b
bahçeler etrafa saldýklarý diriltici râyihâlarla gönülleri coþturuyor ve ruhlara bahar muþtularý su
Ve artýk, aylar güneþler bir baþka türlü doðuyor, bir baþka türlü batýyor.
Ey asýrlardan beri hasretle yolunu gözlediðimiz ruh! Eðer sen bir þafaksan gel gayrý bunca 
yeter! Eðer kýyametsen, bilmem ki baþka hangi alâmeti beklersin?!
Gül açýp bülbül öteli hayli zaman oldu;
Her yanda aðaran hayâlin ruhuma doldu;
Bekletme! Bu mevsim artýk mevsim­i bahar.. Gel!
Gel þeytanýn kâsesini kýr; iblisler dünyasýna bir velvele sal! Nemrûd’a rahatý haram edip F
hân u mânýný harâb eyle! Iþýktan kaçanlarý nûrunla boð; yarasalara aydýnlýkta yaþama âdâbýný 
Gel,   bize   sonsuzluk   þarâbýný   sun   ve   derbeder   gönüllerimizi   ölümsüzlük   aþkýyla   coþtur!   Coþ
asýrlardan beri hicranla yanan sinelerimize “âb­ý hayat” ulaþtýr!

   Gel­2   
Bir   yeni   varoluþun   tan   yeri   aðarýrken,   temcid   verir   gibi   hep   haykýrýp   inliyoruz:   G
varoluþumuzun   mâyesi,   ümitlerimizin   rûhu!   Gel   ey   birkaç   asýrdan   beri   nesillerin   beklediði   f
karnýndaki mübarek yolcu! Gel ey millet ve tarih þuuru! Gölgen baþýmýza düþtüðü günden bu ya
dünyada, hem þevkle gerilip coþanlar hem de salacaðýn tufandan uykusu kaçanlar var. Henüz ýþý
tam zuhur etmediði þu günlerde, gölgenle yanýp kül olanlarý gördükçe, yolunu gözleyen gariplerin
olan iþtiyaklarý daha da artmakta ve buðu buðu gönül gözlerini saran visâl arzusuyla yürekleri bir 
atmaktadýr. Gel, visâle koþan gönüllerimizi þâd eyle! Gel, arslanlarýn yüreklerine korku salan o m
nâralarýnla haykýr! Haykýr ki, vatansýz ve mazisiz ruhlar kahrolup gitsin; her tarafa zehir çalýp 
yýlanlar,   akrepler   deliklerine   girip   saklansýn   ve   asýrlardan   beri   kötü   duygu   ve   kötü   tutk
meþcereliði haline getirilmek istenen þu mübarek topraklar, sadece, ilmin, inancýn, ahlâk ve fa
fideliði olsun!
Bu ülkede huzur ve nizam yeryüzünde adalet ve emniyet, gölgen gibi seni heryerde takip ed
kývrýlýp   açýlmalarýyla   sana   selâm   duran   þerefimizin   remzi   forsunun   dalgalanmalarýnda,   (o
dalgalandýran var olsun!) cihan sulhu ve devletler muvâzenesi senin o sultanlara taç giydiren kutlu
kutlu silâhýnýn namlusundadýr.
Senin re’yine müracaat edilmeden devletler plânýndaki her karar bir aktörlük ve bu kararýn ve
yerlerin  de tiyatrodan   farký  yoktur. Senden âdâp ve erkân öðrenmeden milletlerine baþ olmuþ 
baþlar, o toplumlar için bir talihsizlik eseri, bu talihsizliðe uðramýþ olan yýðýnlar da gaflet ve da
esîridirler.
Gel, Süleyman Nebi (as) gibi, rüzgarlarla kanatlanan tahtýna bin; ilhadla çehresi kararmýþ dü
üzerine þimþekten kamçýlarýný sal; inkârla gözü baðlanýp diline kilit vurulan ilmin dilindeki k
çöz; dünden bugüne hep karanlýk þeyler fýsýldayýp duranlara aydýnlýk bestelerinden bir þeyler fý
akrebin kuyruðunu kýrýp yýlanlarýn aðzýna panzehir akýt ve çirkef olan topraklarý ruhunda taþý
ýtýrlarla yýka, cennet yamaçlarýna çevir.
Gel, öyle sihirli oyunlar oyna, öyle sanatlar yap ki, bütün sihirbazlarýn kollarý kanatlarý kýrýls
senin hârikalarýn karþýsýnda bütün hüner sahipleri apýþýp kalsýn! Gel, çöllere düþmüþ “âb­ý 
arayanlara öyle bir þerbet içir ki, suyu hýzýr çeþmesinden, þekeri de gökler ötesinden getirilmiþ olsu
Dörtbir yandan sofrana koþanlara semâdan sofralar indir ve her yanda karanlýkta kalmýþ r
aydýnlatacak meþ’aleler yak! Baþka çeraðlara ihtiyaç býrakmayacak kadar parlak meþ’aleler.
Gel, hep ýþýnlarýyla baþýmýzý okþayan güneþ gibi üstümüzde dolaþ ve ruhlarýmýzý ayd
Yaðmur yüklü bulutlar gibi hep bizi kolla, hasretle yanan sînelerimize sular serp! Senin kehkeþ
denk ruh ikliminde kol gezen güneþler dünyayý da aydýnlatmaya yeter ukbâyý da.
Sýyrýl   kabuðundan   ve   ýþýklandýr   karanlýða   boðulmuþ   dünyalarý!   Baðrýndaki   bütü
menba’larýný sal bað ve bahçelerimize; her tarafta kevserden çeþmeler akýt! Kendin de, bu çeþ
pýnarlara hazinedarlýk yapan yüce daðlar gibi mehâbetle yerinde kal! Okyanuslar gibi medlerle ka
ve   öyle   köpür   öyle   dalgalan   ki;   karþý   durulmaz   o   dalgalarýn   her   yeri   alsýn,   o   güçlü   koll
sarmadýðýn bir kara parçasý kalmasýn!
Evet,   dünyalar   yaþadýkça,   geceler   gündüzleri   kovalayýp   duracak,   ölümler   de   diriliþleri
edecektir.   Gel,   eþya   ve   hadiseler   üstü   ayrý   bir   buudda   öyle   bir   dünya   kur   ki,   zamanýn   diþler
aþýndýrmasýn ve onun temelini öyle saðlam esaslara baðla ki, hiçbir hâdise ile sarsýlmasýn ve 
uðursuz el onunla oynayamasýn!
Gel,   gönüllerimizde  hazýrladýðýmýz tahtýna otur! Duygu ve düþünce dünyalarýmýza durm
emirler yaðdýr! Bizleri kapý­ kulu olmaya kabul et ve cesetlerimizde can olduðunu göster!
    Yararlý Ruhlar   
   veya Vicdan Topluluðu    
Ýnsanoðlu varedilip bu âleme gönderilirken, iyi­kötü, güzel­çirkin, yararlý ve zararlýnýn nüv
de beraberinde getirmiþ ve bunlardan bir bölümüne mâhiyetinde çimlenip geliþme hakkýný vermiþ
günden  bu  güne de insan mahiyetinde, geceler gündüzlerle içiçe; kömür, elmasla yanyana;  ayd
karanlýðýn   arkasýnda;   kin   ve   nefret,   sevgiyle   yaka   paça;   hürriyet,   esarete   karþý   bitmeyen   bir  
içinde;   þekilcilik,   ihlas   ve   aþka   pusular   kurmakda;   hakikat,   bâtýlla   hesaplaþýp   durmaktadýr.  
durduðu sürece de hem bu zýdlýklarýn çarpýþmasý, hem de onlarý temsil edenlerin hesaplaþmasý d
edip gideceðe benzer.
Evet bir tarafta, egonun karanlýk labirentlerinde yol bilmez, iz bilmez þaþkýn ruhlar; diðer y
her an sonsuzla yüzyüze ve bitmeyen bir yolculuða karar vermiþ, daha doðrusu iç dünyasýnda m
azmetmiþ aydýnlýk gönüller.
Birincilerin kaosla baþlayýp kaosla biten kâbuslu dünyalarýna karþýlýk, ikincilerin her daki
ötelere inancýn aydýnlýk ikliminde ve ucu gelip sinelerine dayanan cennetlerin yalýlarýnda geçmek
Birinciler kötü görme, kötü düþünme ve hayattan zevk alamama ýzdýrabýyla kolu kanadý 
esirler halinde kývrým kývrým kývranmalarýna mukâbil, ikinciler güzel görüp güzel düþünmenin
pýrýl   ikliminde,   her   an   bir   baþka   dünyaya   doðru   seyahat   etmekte   ve   bir   baþka   mut
paylaþmaktadýrlar.
Öncekiler,   kendi   iç   dünyalarýnda   karanlýk   ve  karamsar  olduklarý   gibi,   cem’iyyete   yararlý
liyâkatýný da kaybetmiþlerdir. Ýçinde yaþadýklarý millet ne onlardan, ne de onlarýn kabiliyetle
asla   istifâde   edemez.   Hatta   böyleleri,   cem’iyyete   yararlý   olmaya   zorlansalar   bile,   ihtimal   k
benlikleriyle engellenecek, hep ihtiraslara takýlýp kalacak, asla kendilerini aþamayacak ve kendiler
bekleneni yerine getiremeyeceklerdir.
Böyle muhteris gönüllerde mürüvvet ve insanlýk arama beyhûde, sevgi ve anlayýþa rastlam
tamamen   imkânsýzdýr.   Bunlar   zâhiren   baþkalarýný   seviyor   görünseler   de,   az   bir   dikkatle   s
olmadýklarý hemen anlaþýlacaktýr.
 Her türlü açýklýk ve açýk yüreklilikten mahrum bu karanlýk ruhlarý, anlayýp öðrenmek de bi
zor, hatta bir bakýma imkânsýz gibidir. Ýnsanca davrandýklarý ayný anda zâlim ve mütecâviz, zul
saldýrganlýklarý içinde de fevkalâde yumuþakdýrlar. Güçlü ve kuvvetli olduklarýnda alabildiðine g
korktuklarý veya desteksiz kaldýklarý zamanlarda ise þahýslarýn ayaklarýný öpecek kadar aþaðý
miskindirler.   En   küçük   bir   çýkar   uðruna   dünyalarý   ateþe   vermekten   çekinmez,   en   hasis  bir   m
karþýsýnda binler ve yüzbinlerin hukukunu çiðner geçerler.
Varlýklarýný dünyanýn direk ve kaidesi sayan bu bencil ruhlar, bütün bir hayat boyu hep ihtira
mahbesinde   yaþar,   bir   kerecik   olsun   eþya   ve   hadiseleri   olduðu   gibi   görmeye   muvaffak   olamaz
görmek istemezler. Kör, saðýr ve kalpsizdirler; duyup iþittikleri bir aldanmýþlýk, görüp sezdikleri
ve rüya, deðer hükümleri de sarhoþça hezeyanlardan ibaretdir...
Doðrusu bunlar, özleri itibariyle fevkalade kâbiliyetsiz ve liyâkatsiz, içinde yaþadýklarý cem
itibariyle de son derece yararsýz kimselerdir. Þahsi haz ve zevkleri açýsýndan dünyanýn tam göbe
ve   hayatla   içiçedirler   ama,   baþkalarýna   faydalý   olma,   cem’iyyetin   çýkarlarýný   kollama,   ona   g
zararlarý göðüsleme ve çevrelerine yararlý olma noktasýnda onlarý arasanýz dahi bulamazsýnýz...
Ýkincilere gelince; bunlar, varlýða ermenin sýrrýný kavramýþ, kendi iç dünyalarýnda fütuhat f
üstüne derinleþmeye azmetmiþ, herkesle ve herþeyle bir çeþit sevgi ve duygu birliði kurmaya yön
özünde istidat ve liyâkatlý, baþkalarý için de hem lüzumlu hem de çok yararlý kimselerdir. Yü
benliklerinin zirvesine diktikleri irade sancaðýnýn gölgesinde, hep fazilet kavgasý verir, hep hasbi
diðergâmlýk takip ederler. Düþünce ateþiyle kavrulan ruhlarý, saflaþan dimaðlarý, nebiler ýþýðýnýn
gölgesi gibi, daha önce onlarýn uðradýklarý her yerde meleklerle akrabalýða ulaþýr, onlarla bütünle
onlarýn arasýnda gezerler.
Hakk   katýnda   sâf   sâf  dizilmiþ   bahtiyar   topluluklarýn  merkez   noktasýnýn,   hem  ilerisini   he
gerisini peygamberler tutar. Onlarýn arkasýnda da bu kudsilerin bayraðý dalgalanýr.
O bayraðý dalgalandýrana ruhlar fedâ olsun! Nebilerin emir ve direktiflerini bunlar temsil e
Böylece merkezi tutanlar hayat þiirini besteler; arkadakiler de onu en tatlý melodilerle seslendi
çalýþýrlar.   Merkezdekiler,   çevrelerine   iyinin,   güzelin,   ma’kulün   mesajlarýný   sunar   ve   her  
hakikatýn   meþ’alesini   yakarlar;   arkadakiler   de   sonsuza   kadar   hep   onun   etrafýnda   döner   du
Merkezdekiler,   “sûr”u   dudaðýnda   þâha   kalkmýþ   Ýsrafil   gibi   çevrelerine   ruh   ve   diriliþ   üf
arkadakiler de bu ruha ceset giydirerek onu hayatýn her ünitesinde en canlý heykeller halinde 
etmeye çalýþýrlar.
Bu   kutlularýn   seslerinin   ulaþmadýðý   yerlerde   ses   adýna   duyulan   þeyler   birer   hýrýltý,   söy
sözler de delilerin hezeyânýndan farksýzdýr. Bu yüksek kâmetleri görme bahtiyarlýðýna erememiþ 
ve   onlarýn   gönüllere   huzur   veren   soluklarýný   duymamýþ   saðýrlar,   bütün   bir   hayat   boyu   bü
naðmelerini saksaðan sesine karýþtýrýr dururlar da bunun farkýna bile vara­mazlar.
Bu kutlular, tâ baþtan en yüksek hakikat karþýsýnda iki büklüm olup yere yüz sürdüklerinde
O’nu bildi ve O’nun eþiðine baþ koydular. O’nun kapýsýnda eðilenlerin baþlarý ayaklarýna selâm
ve onlarýn ayaklarý hep baþlarýnýn ulaþtýðý noktalarda dolaþýr; dolaþýr da secdede bir araya gelen
baþ halkasý, onlarý miraçla noktalanan arþiye ve ferþiye1’lerde gezdirir. Hele bir de ilham küheyl
þahlanýrsa, bir solukta gökler ötesine ulaþýr, cennetlere uðrar, meleklerle atbaþý hâle gelir ve O
edilmez etrafýnda hayret ve hayranlýkla uçuþup durmaya baþlarlar.
Kimbilir günde kaç defa, güneþi top, bir baþka yýldýzý da çevkân yaparak gök ehline sihirli o
gösterirler! Kaç defa, niyazla vuslata erer, yâr ile hemdem olur, nazla geriye dönerler. Kaç defa, 
“hayhû”   perdeleriyle   þahlanýr,   ruhlarýnda   hakiki   varlýða   ermenin   zevkini   duyar   ve   kendile
geçerler..!
Soluklarýnda   “Hakk”,   düþünceleri   hakikat,   dillerinde   ölümsüzlük   muþtusu,   önlerinde   s
saadet... Dünyayý ma’mur etmeyi azmetmiþlerdir ama, hayattan kâm almayý akýllarýnýn köþesinde
geçirmezler.  Alabildiðine  hasbi  ve yürekdendirler; yapýp çattýklarý þeyler karþýlýðýnda herhan
mükâfât istemedikleri gibi kahramanlýklarýnýn destanlaþtýrýlmasýný da arzu etmezler.
Ne acýdýr ki, bütün bir ömür boyu hayýr ve fazilet adýna kadehler gibi dolup boþalan bu y
ruhlar, dünden bugüne bir kýsým aldanmýþ kiþiler tarafýndan hep horlanýp hakir görülmüþ, hep ya
hak ve hürriyetinden mahrûm edilerek cem’iyyet dýþý býrakýlmaya çalýþýlmýþlardýr.
Yar yüreðim yâr
Gör ki neler vâr
Bu halk içinde
Bize güler vâr
....
Bu yol uzakdýr
Menzili çokdur
Geçidi yokdur
Derin sular vâr.
            (Yunus)
Ruhlar aydýn, vicdanlar hür, sineler de imanlý olduktan sonra varsýn olsun ne çýkar!
1) Halktan Hakk’a yükseliþ ve seyrini tamamlayarak dönüp halka geliþ.
    Millî Düþüncenin Gurbet   
   Yýllarý   
Bugüne gelinceye kadar millî mefkûre ve târihî deðerlerin bu kadar garib kaldýðýný hatýr
mümkün   deðildir.   Müntesiblerinin   cehalet   ve   iradesizliði,   hasýmlarýnýn   azim   ve   cür’eti   karþý
gurbetlerin   en   acýsýna   marûz   býrakýlan   koskoca   bir   târihî   da’va,   kimbilir   daha   ne   kadar   zam
yalnýzlýðýný yaþayacak..?
Yýllar yýlý cehalet ve aczini aþamayan bu dünya ve onun uyur­gezer insanlarý, fevkalâde a
fevkalâde mütecaviz ve alabildiðine þer bir dünya karþýsýnda, defaatla nakavt edilmiþ olmasýna ra
büyük   bir   kýsmý   itibariyle,   bir   kerecik   olsun   gerilime   geçemedi,   kendini   yenileyip   kendi   as
hesaplaþamadý   ve   çaðýný   hep   gerilerden   takip   edip   durdu.   Arasýra   toparlanýp   kendine   ge
çalýþtýðý  görüldü  ise de,  bir  düzine karanlýk ruh, karanlýk düþünce ve karanlýk beyanlarýn “
çaðdýþý” yaygaralarý karþýsýnda sindi ve fermuarýný baþýna çekerek yeniden derin uykulara daldý
Evet, iþte bir tarafta, örfüne, an’anesine, mukaddes deðerlerine baðlý, fakat büyük ölçüde okum
düþünmeyen,   þayet   bir   problemi   olursa   ona   harikalar   kuþaðýnda   çözüm   bekleyen   ve   sürekli  
hasýmlarýnýn   oyun   ve   gözbaðcýlýðýna   gelen   saflardan   saf   bu   sadedil   insanlar,   diðer  
yabancýlaþmayý “çaðdaþlýk” ve “medeniyet” sayan mukaddes deðerlerini tezyiften geri kalmaya
çýrpýda bütün geçmiþini inkâr edebilen ve kendi dünyasýna aid hiçbir þeyi bilmeyen, hatta bilmedið
bilmeyen.. dînî duygu ve dînî düþünceye karþý fevkalâde mütecaviz; garpçýlýðý sýrf bir taklîd,
dünyasýndan nefreti bir aþaðýlýk duygusu.. hâsýlý;
“Þark’a bakmaz, garbý bilmez görgüden yok vâyesi, (1)
  Bir kýzarmaz yüz, yaþarmaz göz bütün sermayesi”
kimliksiz bir yýðýn...
Birincilerin, arzu edildiði ölçüde faydalý olduklarý iddia edilmese bile, hüsn­ü niyetli ve za
olduklarýnda þüphe yoktur. Ya ikinciler öyle mi? Bunlar tamamen, hasým dünyanýn söz ve fikir
oturur   kalkar,   onlarýn   kin   ve   nefretlerine   tercüman   olur,   onlarýn   düþüncelerine   þerhler,   hâþ
yapmaya çalýþýr ve eski þerhçileri, haþiyecileri tenkid etdikleri ayný noktada, batýl hezeyanlarýn 
ve izahlarýyla çürüyüp giderler.
Bunlardýr ki kitap, gazete, mecmua, panel ve açýk oturum gibi þeylerle efkâr­ý âmme yapm
meþrularý gayr­ý meþrû, gayr­ý meþrûlarý da meþrû göstermesini çok iyi bilirler. Ýsterlerse, hiç y
sun’i kýyametler kopararak cem’iyyeti tedirgin ve yýðýnlarý da birbirine düþürebilirler. Ve yine b
din ve dince mukaddes sayýlan þeyleri tahribden bir lahza geri kalmaz; yerinde mâzi ve tarihi karala
nesilleri özlerinden uzaklaþtýrýr, yerinde ilericilik adýna ülke ve insanýmýza bütün bütün zararlý he
vize vererek, yýðýnlarý yabancý düþüncelerle þaþkýna çevirir, yerinde de bütün ahlâkî prensipler
sayýp kitleleri zabt u rabt altýna alan tarih kadar eski bütün beþerî disiplinleri yerle bir eder ve an
davetiyeler çýkarýrlar. Bunlar ve bunlarýn elinde kimliksizleþen bilgisiz nesiller, zamanla birbirinin 
hâline gelir ve ülke bir baþtan bir baþa kanlý bir arenaya döner.
Tabii bu arada, geçmiþine saygýlý, yarýnýný kavrama peþinde ve çaðýyla hesaplaþmaya hazý
aydýnlýk   ruhlarý   beþinci   kol,   “mürteci”   gibi   yaftalarla   karalayýp   toplum   dýþý   býrakmayý,   ür
kaçýrmayý   ve   onlarda,   sahip   çýktýklarý   cihan   paha   deðerlere   taraftar   olmanýn   ayýp   olduðu   h
uyararak, koskoca bir târihi mirasý hâmîsiz, müdâfisiz býrakmayý da ihmâl etmezler.
Her gün, her hafta, dünyanýn kaç yerinde ve bilmem hangi mel’anet yuvalarýnda üretilen 
yalan, tezvir, iftira ve isnadlarla vatan evladýnýn, birbirine karþý kin ve nefretlerini bileyerek, onla
hýnçlý ve gerilim içinde tutmaya çalýþýrlar.
Bütün bunlarý, ilhâd cephesinin tahripçi olmasýnda, onun profesyonel þirretliklerinde, oyun
hasým dünyanýn plân, düþünce ve imkânlarýndan istifâde ederek çok iyi oynamasýnda aramak 
görülse bile, yýllar yýlý bilgisiz ve görgüsüz kalmaya mahkûm edilmiþ, her fýrsatta sindirilmiþ, d
oyunlara getirilerek hep safdýþý býrakýlmýþ ve bir türlü kalp­kafa bütünlüðüne erme imkânýný
edememiþ   vatanperver   kesimin,   gerekdiði   kadar   tarih   þuuruna   ve   mes’ûliyet   duygusuna  
bulunamamasýnda aramak daha muvafýk olacakdýr.
Ah þanlý talihsiz, muhteþem bahtsýz ülkem! Bir zamanlar “Hürriyet, müsâvaat, adâlet” tera
dilinden düþürmeyenlerin elinde hýrpalanýp durdun. Bir baþka zaman yabancýlarla elele, omuz o
milleti bölüp ülkeyi saða sola peþkeþ çeken karbonarilerin maceralarýyla.. bir diðer zaman da h
dünyanýn bütün nefret ve tiksintilerine raðmen, ille de onunla zifafa koþan kimliksiz bir gürûhun h
hevesleriyle..!
Sen ne zaman duygu ve düþüncede dirilerek dostlarýný sevinç ve gýptaya, düþmanlarýný da in
öfkeye   sevk   edeceksin?   Ne  zaman   o   muhteþem   yerini   alarak   târihî   fonksiyonlarýný   kusursuz  
getireceksin..?
1) Vâye: Nasip, kýsmet.
    Hayret Kuþaðý   
Gözlerimde   buðu   buðu   hayret,   gönlümde   ümit   ve   burkuntu   dörtbir   yanda   olup   bi
seyrediyorum. Fýrtýnalarla sarsýlan çamý­çýnarý, devrilip kendi enkâzý altýnda kalaný, herþeye ra
baþaklar   gibi   salýnýþlarýyla   etrafa   tohumlar   saçaný   ve   darbelene   darbelene   ruhuyla   bütü
ölümsüzlük kuþaðýna ulaþaný...
Tufanlarý   tufanlarýn   kovaladýðýný,   dalgalarý   ifritden   dalgalarýn   takip   etdiðini   ve   a
sarsýntýlarýn arkasýnda bir yeni vâroluþa doðru yol alýndýðýný... Elmasýn kömürden, altýnýn t
topraktan ve saðlamýn çürükten ayrýlmaya baþladýðýný hayret ve hayranlýkla seyrediyorum.
Bir   yanda,   millî   mefkûrenin   baðrýna   damla   damla   kan   damladýðýný   tarih   þuurunun   ho
geçmiþe   lânet  yaðdýrýldýðýný;   bir  uðursuz düþüncenin   her  köþebaþýný tutup  ruhu ve ruh ins
hýrpaladýðýný,   yarasalara   þehrayinler   tertib   edip   baykuþlarý   harâbelerle   sevindirdiðini,   akla­
gelmedik   yalan,   tezvir   ve   tertiplerle   toplum   içinde   sun’î   sýkýntýlar   meydana   getirip,   onun   dü
istikâmetini   ve   çalýþma   gücünü   felce   uðrattýðýný,   dünyanýn   dörtbir   yanýnda   Neron’lara   r
okutturan, tiranlarýn zulüm ve istibdatlarýný unutturan bunca fâcia varken, milletin özüyle bütün
gayretlerinin   “Ýrticâ”   yaygaralarýyla   engellenmeye   çalýþýldýðýný..   diðer   yanda   bu   kýzýl   ký
karþýsýnda olsun, bir türlü ayýlýp kendine gelmeyenleri, sefahet ve eðlencelerde ömür tüketenleri, 
güçleriyle   hayattan   kâm   alma   peþinde   koþanlarý,   baþýný   derde   sokmamak   için   bukalemun
yaþayanlarý, bir kýsým hasis menfaatler uðruna birbiriyle didiþip duranlarý, vatan ve milletin yara
sarma mevkiinde bulunduklarý zaman bile, emmek için onun kurumuþ damarlarýnda kan arayanlarý
biten   bu   kadar   þey   karþýsýnda   iradelerine   kement   ve   aðýzlarýna   kilit   vurulanlarý   sînemde
gözlerimde kan seyrediyorum.
Özü ihlâs, samimiyet ve ciddiyet olan dînî hayatýn, bir kýsým soðuk merasimlerle folklor 
getiriliþini   ve   bu   iþin   figürleri   sayýlan   gýrtlak   aðalarýný,   cenaze   ilâhîcilerini,   çeþit   çeþ
sanatkârlarýný, Rabbime karþý utanç içinde ve iki büklüm seyrediyorum.
Neron’larýn gayz ve tuðyânýný, rûhânilerin sessiz infiâlini,1 ezenlerin hay huyunu, ezilenlerin
efgân”ýný mutlak bir kýsým sýrlara gebe, kaderî bir cilve deyip hayret ve teslimiyetle seyrediyorum
Düþlere sýðmayan bir yüce da’vayý, o uðurda herþeyini fedâya azmetmiþ tâlihlileri, geleceðin
rüyalarýyla   gerilip   gerilip   kendinden   geçenleri;   sonra   da   “Uhud”a   varmadan   ters­yüz   olup  
dönenleri,  daha  deneme imtihanýnda elenip gidenleri ve yýldýz avlamak için yelken açtýðý gö
derinliklerinden   zýpkýnýn   ucunda   bir   ateþ   böceði   ile   geriye   dönenleri   üzüntü   ve   þaþký
seyrediyorum.
Ýnsan ruhunun yüceliðini ondaki “ebediyet” fikri ve ebedî güzellikler arzusunu, sonra da bu
ruhun   bir   kýsým   bedenî   istekler   karþýsýnda   “pes”   ediþini,   üç   adým   ötede   kendine   tebessüm
sonsuzun güzelliklerini göremeyerek cismaniyetin altýnda kalýp eziliþini ýzdýrabla seyrediyorum.
Rahmet­i   Sonsuz’un,   câhile­görgüsüze,   zâlime­gaddara,   mülhide­mütecâvize   mehil   üstüne  
veriþindeki sabýr ve hilmini hadiselerin çehresinde; zulüm ve tecavüzleriyle “gayretullah” sýnýr
zorlayanlarýn derdest edilip aman verilmeyeceðini de, O’nun deðiþmeyen âdetinin simasýnda “Ýna
ürpertilerle seyrediyorum.”
Gözlerimde buðu buðu hayret, gönlümde ümit ve burkuntu, olup bitenleri tablo tablo seyrediyo
1) Ýnfiâl: Hareketsiz iç reaksiyon.

   Aldatan Dünya   
Millet   eðer   varolmak   istiyorsa,   kendi   azmine,   kendi   iradesine,   kendi   samimiyetine   ve  
fedakârlýðýna güvenmelidir. Baþkalarýna güvenip dayanarak baþkalarýndan merhamet dilenerek, h
bir dünyaya itimât ederek bir yere varýlamayacaðý artýk ortadadýr. Hatta, bu vaziyette bir yere v
þöyle   dursun,   bulunduðumuz   durumu   muhafaza   etmemiz   bile   oldukça   zordur.   Ve   hele   karþým
muvaffakiyetlerimizden rahatsýz ve felâketlerimizi arzulayan düþman bir dünya bulunuyorsa...
Evet,   karþýmýzda  böyle  bir  dünya vardýr  ve  bu dünya,  asýrlardan beri   medeniyet dersi v
iddiasýyla bizleri hep cehâlet ve barbarlýkla karalamýþ ve bir lahza olsun özündeki haçlý düþünces
kurtulamamýþ, kurtulma cehdini gösterememiþ ve kurtulmak istememiþtir.
Bugün   dünyanýn   dörtbir   yanýnda,   firavunlarýn   zulüm   ve   istibdâdýný,   neronlarýn   hunharl
þekâvetini unutturacak bunca iþgaller, katliamlar, yaðmalar ve çeþit çeþit haksýzlýklarýn sürüp gitm
karþýlýk, Ýslâm düþmanlýðýnda birleþen bu dünya insanlarý, olup biten þeyleri bir ölüm sessizliði 
seyretmekde ve ihtimâl ki bir tiyatro sahnesinde görülüp duyulan þeylerden müteessir olduklarý
müteessir olmamaktadýrlar.
Hindu­kuþ   daðlarýndan   Filipinler’e,   oradan   da   Balkanlara   kadar   koskoca   bir   dünyada,   ta
masumlarýn gözlaþlarý, ümitsizlik içinde çýrpýnan yüreklerin iniltisi, binler yüzbinler zavallý ç
genç   ve   beli   bükülmüþ   mecâlsiz   ihtiyarlarýn,   insan   bozmasý   bir   kýsým   cellâtlarýn   elinde   k
biçilmesi, her biri birer sanat hârikasý olan medrese ve ma’bedlerin acýmasýzca yerle bir edilmes
birbirinden   büyük   bu   kadar   dev   hâdise   karþýsýnda,   medeniyetin   beþiði   ve   kürsüsü   olma   iddia
bulunan   bu   zalim   dünyada,   “artýk   yeter..!”   diye   haykýran   kaç   insan   gösterebilirsiniz?   Kaç
gösterebilirsiniz   ki,   zulme,   haksýzlýða   isyan   ederek,   riyâkârca   dahi   olsa,   eski   efendilerine  
centilmence davranmýþdýr? Ýsyan etmek bir yana, yýllar var ki bu insafsýz dünya, gazete, me
televizyon   ve   radyosuyla   sürekli   olarak   mazlumlarý   tahkîr   ve   zâlimleri   alkýþlayan   nâralarla   i
durmuþdur.
Bizler, kendi inanç, kanaat ve anlayýþýmýza göre, insanoðlunun bu kadar levsiyâta gömülec
bu denli bayaðýlaþacaðýna ihtimâl vermesek bile, cihanýn dörtbir yanýnda temsil edilen haince p
seylaplar halinde akýtýlan kanlar ve herbiri birer mezar haline getirilen þehirler, kasabalar tablo tab
ve benzeri görülmedik bir vahþeti sergilemektedir.
Ah benim zavallý ve talihsiz insaným! Sen hep hüsn­ü kuruntularýnýn, dost ve düþmanýný
edememenin   kurbaný   oldun!   Her   fýrsatta   merhametine   sýðýndýðýn   þu   dünya,   ne   senin   ini
ýzdýraplarýn, ne de imansýz ve amansýz zulümlerle ölüp ölüp dirilmelerin karþýsýnda, kat’iyyen ü
ve teessür duymamýþtýr. Aksine, seylaplar halinde akýtýlan kanlarý, yýkýlan han u manlarý, bir
düþürülen insanlarý ve sefalet içinde kývranan yýðýnlarý kendi çýkarlarý istikametinde istismar etm
hiçbir zaman samimi olmamýþtýr. Olmamýþtýr, çünkü ölen de öldüren de, çocuklarý yetim, kad
dul kalan da hep müslümanlardý. Ve bunlarýn müslümanlýðý, her türlü medenice muameleden m
býrakýlmalarý   için   kâfi   bir   sebebti.   Evet   onun   nazarýnda,   bu   mazlumlar   dünyasý   sadece   bir   k
muvâzaalarda   kullanýlmalý   ve   baþkaca   bir   deðer   de   atfedilmemeliydi.   Ne   onun   varlýk   ve
mücadelesi, ne de hak ve hürriyet kavgasý kat’iyyen nazar­ý itibara alýnmamalý ve desteklenmem
O,   umumi   hayat   mücadelesinde   ayýklanýp   gidecekse   gitmeli,   þayet   kalacaksa   cânkeþ   olup   iþ
yaramalý, canlý olup bütün bütün iþlerini zorlaþtýrmamalýydý...
Ah  uðursuz   dünya;  ah   zâlim   düþünce,  ah   aldatan  þeytan!   Bilmem   ki   etdiklerine  hiç  piþm
duyduðun oldu mu?..
Ne   var   ki;   sen   piþmanlýk   duysan   da   duymasan   da,   bunlarýn   hiçbirinin   cezasýz   kalmay
Allah’ýn deðiþmeyen âdetine göre, mutlaka iðneden ipliðe herþeyin hesabýnýn verileceði bir gün g
ve sen ma’þeri vicdan karþýsýnda hacaletden iki büklüm olup inleyeceksin!
Keþke   sen,   henüz   o   gün   gelmeden   insanlýðýný   idrak   ederek   yaptýklarýndan   vazgeçebils
Keþke bizler de, hasýmlarýmýzýn bu kadar kin ve nefretleri karþýsýnda uyanýp kendimize gelebils
kusurlarýmýzý   görüp   bizi   periþan   eden   faktörleri   en   derin,   en   gizli   noktalarýna   kadar   tah
deðerlendirmeye   tâbi   tutabilseydik!   Acý   dahi   olsa,   hakikatlarý   haykýrýp   yanlýþ   ve   küflü   kan
esastan   düzeltebilseydik!   Garaz   ve   inadý   bir   tarafa   býrakarak,   bu   millet   ve   onun   duygu   ve   dü
dünyasýna hizmet etme etrafýnda birleþebilseydik..!

Sevgi
Sevgi, dünyaya gelen her varlýkta en esaslý bir unsur, en parlak bir nur, en büyük bir kuvvettir
kuvvetin yeryüzünde yenemeyeceði hiçbir hasým yoktur. Sevgi evvelâ bütünleþebildiði her rûhu yü
ve ötelere hazýrlar. Sonra da bu ruhlar sonsuzluk adýna doyup duyduklarý þeyleri bütün gönüllere 
kýlmanýn kavgasýný vermeye baþlarlar. Bu yolda ölür ölür dirilir; ölürken “sevgi” der ölür, dirilirk
sevgi soluklarýyla dirilirler.
Sevmeyen ruhlarýn olgunlaþýp insanî semâlara yükselmelerine imkân yoktur. Evet onlar yü
sene yaþasalar dahi olgunluk adýna bir çuvaldýz boyu yol alamazlar. Sevgiden mahrum bu sînel
türlü   egonun   karanlýk   labirentlerinden   kurtulamadýklarý   için,   kimseyi   sevemez,   sevgiyi   sezem
varlýðýn sînesindeki muhabbetden habersiz olarak kahrolur giderler.
Çocuk, ilk defa dünyaya gözlerini açtýðý zaman sevgi ile karþýlaþýr, þefkatle gerilmiþ ruhlarý
ve muhabbetle atan kalblere sýrtýný vererek büyür. Daha sonralarý ise, bu sevgiyi bazen bulur baz
bulamaz; ama bütün bir hayat boyu hep o sevgiyi arar ve onun arkasýndan koþar.
Güneþin çehresinde sevginin izleri vardýr. Sular buhar buhar o sevgiye doðru yükselir; yukar
damlalaþan   su   habbecikleri,   o   sevginin   kanatlarýyla   kanatlanýr   ve   nâralar   atarak   baþaþaðý   top
baðrýna inerler. Güller, çiçekler sevgiyle gerilir ve gelip geçenlere tebessümler yaðdýrýrlar. Yapra
baðrýna   taht   kuran   jaleler,   durmadan   çevrelerine   sevgi   dolu   gamzeler   çakar   ve   sevgiyle   rakse
Koyun, kuzu sevgiyle meleþir ve birleþir; kuþlar ve kuþcuklar sevgiyle cývýldaþýrlar ve sevgi ko
teþkil ederler.
Her   varlýk,   kâinatdaki   yeri   itibarýyla   bu   geniþ   sevginin   bir   yanýný,   parlak   bir   senfonizm
seslendirmekde,   irâdî   ve   gayr­i   irâdî,   varlýðýn   sînesindeki   derin   aþk   ve   muhabbeti   göste
çalýþmaktadýr.
Sevgi, insan ruhunda öyle derin izler býrakýr ki, o uðurda yurt­yuva terkedilir, icabýnda o
söner ve her vâdide ayrý bir mecnun “Leylâ!” der inler. Ruhundaki sevgiyi kavrayamamýþ sýð gö
ise bu iþe delilik derler..!
Diðergamlýk   ve   baþkalarý   için   yaþamak,   insanoðluna   âid   yüksek   bir   duygudur   ve   kayna
sevgidir. Ýnsanlar arasýnda bu sevgiden en çok hisse alanlar en büyük kahramanlardýr. Ýçindeki k
nefretleri söküp atmaya muvaffak olmuþ en büyük kahramanlar... Ölüm bu kahramanlarýn soluk
kesemez. Hazân onlarýn çiçeklerini solduramaz. Aslýnda hergün iç dünyalarýnda ayrý bir sevgi meþ
tutuþturup, kalplerini sevginin, mürüvvetin meþcereliði hâline getiren ve duygu dünyalarýnda açt
yollar ve tünellerle bütün gönüllere girmesini bilen bu çalýmlý ruhlar, öyle yüksek bir divandan “
müddet” yaþama hakkýný almýþlardýr ki, deðil ölüm ve   fânilik, kýyametler dahi onlarýn çiçek
solduramaz ve kadehlerini deviremez.
Çocuðu için ölmesini bilen anne büyük bir þefkat kahramaný, ülkesi ve insaný için hayatýný
gören fert bir millet fedâisi, insanlýk için yaþayýp onun için ölen kahraman ise, sînelerde taht ku
hak kazanmýþ bir ölümsüzlük âbidesidir. Böylelerinin elinde sevgi, her düþmaný yenebilecek bir
her kapýyý açabilecek sihirli bir anahtardýr. Bu silah ve bu anahtara sahib olanlar, bugün olmasa da
mutlaka bütün cihanýn kapýlarýný açacak ve ellerinde muhabbet buhurdanlýklarý dörtbir yana 
kokularý saçýp dolaþacaklardýr.
Ýnsanlarýn gönüllerini fethetmek için en kestirme yol sevgi yoludur. Ve sevgi yolu peygam
yoludur. Bu yolda yürüyenlerin yüzlerine kapýlar kapanmaz! Ezkazârâ, birisi kapansa bile onun 
yüzlercesi, binlercesi açýlýr. Bir kere de sevgi yoluyla gönüllere girildi mi, artýk halledilmedik 
mes’ele kalmaz.
Ne mutlu sevgiyi kendine rehber yapýp yürüyenlere! Yazýklar olsun, ruhundaki sevgiyi seze
bütün bir hayat boyu kör ve saðýr yaþayan talihsizlere!
Ey yüceler yücesi Rabbim, kinlerin nefretlerin, gecenin koyu karanlýklarý gibi dört bir yaný sa
günümüzde,   Sen’in   sevgine   sýðýnýyor,   þu   fevkalâde   haþerî   ve   alabildiðine   azgýnlaþmýþ   ya
kullarýnýn gönüllerini, muhabbet ve insanî duygularla doldurman için son bir kere daha kapýnda i
ve iki büklüm oluyoruz.
 Kaos ve Ýnanç
Bugüne kadar yeryüzünde, hemen her devirde, deðiþik çap ve buudlarda kargaþalar meydana g
kargaþalarý  kargaþalar  tâkib   etmiþ, daðlar  cesâmetinde çalkantýlar  olmuþ;  insanlýk  defaatle sa
defaatle ümitsizlik ve hayal kýrýklýðýna uðramýþ.. bu vahþetzâra geldiðine elli defa piþmanlýk du
ve inlemiþtir. ­Bilmem ki gelmemesi elinde miydi..!­ Sonra da çalkantýlar dinmiþ, her yanda peþip
baharlar sökün etmeye baþlamýþ ve acý günler bütünüyle unutulup onlarýn yerlerini sevinç ve
günleri almýþtýr.
Çaðýmýzýn  insaný  bu  kargaþa ve çalkantýlarýn en amansýzlarýna, en vahþî olanlarýna, e
yayýlanlarýna  þâhid   oldu.   Zannederim,   yeryüzü   bugüne   kadar   hiçbir   devirde  bu  kadar   cinnete
olmamýþtýr.   Bernard   Shaw’un   da   dediði   gibi,   “eðer   diðer   gezegenlerde   bizim   gibi   canlýlar  
dünyamýzý mutlaka bir týmarhâne þeklinde görüyorlardýr.” Evet, günümüzün insaný, emsâli görül
bunalýmlar içindedir ve bu hâliyle de o, daha çok delilere benzemektedir. Tabii dünyamýz da 
diyarýna...
Bu yüzyýla kadar insanlýk, yeryüzündeki hâdiseleri hep mevzii olarak tanýdý. Bu îtibarla da, s
solda cereyan eden harpler­darpler onu ne fazla ilgilendirdi ne de endiþelendirdi. Oysa ki bugün, m
ve sýnýrlar o kadar daralmýþtýr ki, dünyanýn en ücra köþesinde cereyan eden herhangi bir hâdise, h
her yerde derinden derine kendisini hissettirmekde, dolayýsýyla da ruhlarda ya huzursuzluk ve e
veya emniyet ve sevinç meydana getirmektedir.
Ne var ki bizler, bütün iyilikseverlerin samimi gayretlerine raðmen, hep huzursuzluk ve endiþe
hâdiselere þâhid olduk. Kalb ve kafa bütünlüðünü temsil edecek olan yeryüzünün gerçek sahipleri
insanlýðýn kaderine hükmedecekleri güne kadar da, bütün bu huzursuzluk ve endiþeler devam ed
benzer. Bundan dolayý da, dünya üzerinde olup biten herþeyin insanlýk yararýna ve onun maddî­m
saadeti adýna deðerlendirilip, þekillendirilebilmesi için, bundan sonraki nesillerin de bir hayli uðra
icab edecektir.
Bütün bunlara bakarak, insanlýðýn yeniden kendini idrak edip özüyle bütünleþmesini ütopik
bütün   bütün   imkânsýz   görenler   çýkabilir.   Ne   var   ki,   bizler   bunu,   en   ümitsiz   dönemlerde   dah
mümkün   görmüþ   ve   beklemiþizdir.   Ve   hele,   kargaþa   ve   huzursuzluðun   ma’þerî   vicdanda   me
getirdiði araþtýrma hissi, duyarlýlýk ve þuurlanma sayesinde, daha da inancýmýz kuvvetlendi ve p
Öyle inanýyoruz ki, çok yakýn bir gelecekte bütün insanlýk, tarihî yanýlmalarýn kurbaný olan bir k
yüksek   deðerleri   mutlaka   arayýp   bulacak   ve   onlara   sahip   çýkacaktýr.   Kaldý   ki   o,   kendini   böy
araþtýrmaya sevk edecek, özündeki aslî cevheri hiçbir zaman unutmadý ve unutma niyetinde de
Tarihin   çeþitli   devirlerinde   ve   bugün,   her   çeþit   altüst   olmalara,   en   köklü   deðiþmelere   ra
deðiþmeyen; deðiþmek þöyle dursun her yeni hâdiseyle aðýrlýðýný daha da hissettiren Allah in
daima insanlýðýn en birinci mes’elesi ve solmayan, eskimeyen en diri düþüncesi olmuþtur. Ýnsano
baþka yanlara çekmek isteyen akýmlar, onu inanç cevherinden uzaklaþtýrmak isteyen faktörler ne
güçlü olursa olsun, onun nazarýnda inanç vak’asý her zaman ruznâmenin birinci maddesini teþkil e
ve bu husus zamanla daha da ehemmiyet kazanacaktýr.
Hýristiyanlýk dünyasýnda her geçen gün kiliselere raðbetin biraz daha artmasý, belli bir ara
sonra Ýslâm dünyasýnda câmilerin yeniden dolup taþmasý, üzerinde durup düþünülmesi icab ede
önemli hususlardandýr. Bugüne kadar, yüzlerce imparatorlukla beraber yüzlerce tâcdâr yýkýlýp g
Sezar’lar, Ýskender’ler, Napolyon’lar unutulup hâfýzalardan silinmiþlerdir; ama insanlarýn sîneler
iman cevheri, tâzeliðinden hiçbirþey kaybetmeden çaðlarý aþarak, günümüze kadar sürüp gelmiþtir.
Bugün bir kýsým kimselerce, inanç gücünün zayýf ve inanan insanlarýn da sýð olduðu iddia 
bile, az bir araþtýrma ve küçük bir gayretle, bunun bir aldanma ve aldatma olduðu hemen anlaþýlac
Bir   kere,   bütün   resmî   istatistikler,   her   geçen   gün,   inanan   insanlarýn   sayýsýnýn   daha   da   artt
göstermektedir. Bilhassa müslümanlar arasýndaki kemmî ve keyfî derinleþme ve çoðalma, daha þim
bir kýsým inançsýz kimseleri telaþlandýrmaya baþlamýþtýr. Pekin’den Moskova’ya, oradan da bir k
Balkan   ülkelerine   kadar,   inanan   kimselere   yapýlan   baskýlarýn   altýnda   bu   endiþenin   tohu
yatmaktadýr. Ne var ki, yapýlan þeyler boþ ve gösterilen gayretler de beyhûdedir. Zira; 
“Hakk tecelli eyleyince her iþi âsân eder;
 Halkeder esbâbýný bir lahzada ihsân eder.”
Ýnanç, beþer fýtratýnýn gereði ve onun tabiatýnýn en önemli bir parçasý ise ­ki; öyledir­ b
mutlaka ilhad ve inkârýn gayrý tabii bütün kuvvetlerini bozguna uðratacaktýr. Nasýl olmasýn ki,
sinelerde Hakk’ýn yaktýðý bir meþ’aledir ve onu teyid eden de yine Hakk’dýr.
Takdîr­i Hudâ kuvve­i bâzû ile dönmez
Bir þem’a ki Mevlâ yaka üflemekle sönmez..!
Bundan milyonlarca yýl önce de, herþey kudret ve irâde meþcereliðinde1 âdeta bir kaostu: Bir 
dev kaynamalar, hiddetle etrafa lav yaðdýran yanardaðlar; diðer yanda da nârinlerden nârin min
protoplazma, küçücük bir sürüngen ve cýlýz bir bitki.. hiç beklenmedik bir anda birdenbire mar
kimsenin deðer vermediði bu zayýflardan zayýf varlýklar kazanmýþ ve “Natürel seleksiyona” ra
bunlar, yeryüzünün kaderine hâkim olmuþlardý.
Bu  ilk  ürpertici   fizîkî   hâdiseler  karþýsýnda,  her  þey insanýn  eþyâ  ve hâdiselere  hükmetm
noktalandýðý gibi, tarihin çeþitli devirlerinde, binbir kargaþa ve anarþinin alýp yürümesine karþý
yine her kavganýn insânî ruhun zaferiyle sonuçlandýðýný görmekteyiz.
Evet, yýllarca Avrupa’nýn altýný üstüne getiren çeþitli kaynaþmalar, bilhassa Fransa ve Am
ihtilâlleri gibi nice insanýn canýna kýymakla neticelenen en hunharca hareketlerle dahi bir kýsým
neticeler  elde edilmiþtir.  Ýnsanlýðýn mutluluðu adýna meydana gelen bu sürpriz neticeleri, o 
insanlarý göremezdi. Göremediklerinden dolayý da yaþadýklarý çaða “tefessüh etmiþ yýllar”2 naz
bakmýþlardý. Ama bizler bugün, o fýrtýnalý çaðlarýn arkasýndaki güzel neticeleri görüyor ve o
yanýldýklarýna hükmediyoruz.
Günümüzün insanlarýnýn da, inanç ve cesaretlerini yitirmedikleri takdirde, bir baþtan bir baþa
dünyayý saran kargaþa ve huzursuzluðu yenecekleri ümidini beslemekteyiz. Aslýnda dünden bugün
en bunalýmlý dönemleri, en huzurlu dönemler tâkib etmiþ, kaoslar nizamlarý doðurmuþ ve aydýn
zulmet   zulmet   üstüne   karanlýklarý   kovalamýþtýr.   Toplumlar,   tam   kimliksiz   ve   kaba   bir   kitle   h
verdiði ayný anda, üstün vasýflý, çelik irâdeli, düþüncesi aydýn birisi çýkmýþ ve onlara insanlýða
yollarý   göstermiþtir.   Ýlk   plânda   belki   onunla   alay   edilmiþ,   düþüncelerine   karþý   çýkýlmýþtýr
neticede koca kitleler onun mayasýyla mayalanmýþ, onunla bütünleþmiþ ve onun sayesinde apay
varlýða ulaþmýþlardýr...
Ýþte bu kuþaðýn en kudsîleri nebîler ve onlarýn takipçileri..! Ýþte Copernic ve Galile, iþte E
ve Einsteinler..! Hemen hepsi de “redd ü inkârýn” en akýl almazýna mâruz kalmýþlardýr, ama, zam
tefsiriyle, bütün hasýmlarýna raðmen bir hamlede sýçrayýp zirveleri tutmuþlardýr.
Dünya kuruldu kurulalý bu, hiç deðiþmeden hep böyle cereyan etmiþtir ve bugün için de ayný 
bahis mevzuudur. Elverir ki, günümüzün insaný da inanç ve düþüncede kendini yenilemesini bilsin
geçen hadiseler karþýsýnda ümidini yitirmesin, maddî­manevî, içtimâî­iktisâdî krizlere gereðinden
ehemmiyet vermesin ve önünü kesen dev vak’alardan ürküp paniðe kapýlmasýn..!

1) Meþcerelik: Aðaçlýk, koru.
2) J.J. Rousseau.

   Ýlmin Putlaþtýrýlmasý     
Günümüzde modern ilim ve teknolojik geliþmeler, insanoðlunun gözlerini öylesine kamaþtýr
artýk o, iki adým ötesini görememekte, ilim ve teknolojinin dýþýnda hiçbir þeye tam güvenemem
güvenmek   bir   yana;   mevcut   teknik   imkânlarla   her   müþkülünü   yenip,   her   problemini   çözebilec
inanacak kadar çarpýk kanâatler taþýmaktadýr. Böyle bir aþýrýlýðýn, insan­oðluna neye mâlolac
kestirmek zor olmasa bile, bu mevzuda verilecek herhangi bir hüküm için zamanýn tefsirini bekl
daha faydalý bulmaktayýz. Yalnýz þu kadarýný söyleyelim ki; herþeyde ifrat ve aþýrýlýk zararlý o
gibi, ilmin bir “put” haline getirilerek bütün deðerlerin ona götürülüp baðlanmasý da, hem insanlýk 
hem de ilimler adýna fevkalâde tehlikeli ve zararlýdýr.
Evet   ilmin,   sâlim   düþünce­tecrübe­vicdan   üçlüsüyle   ele   alýndýðý   zaman   yararlý   olduð
cemiyetin   hayat   seviyesini   yükselterek ona, bugünü ve yarýný itibariyle huzur, mutluluk vadett
þüphe yoktur. Ne var ki o, tek baþýna kaldýðýnda, sapma ve saptýrmalara vesile olacaðý da kat
gözardý edilmemelidir.
Evet,   zihinler   sonsuzluk   düþüncesinden   mahrum   býrakýldýðý,   ruh   teknolojinin   esiri  
getirildiði, kalbî hayat bütün bütün ihmale uðradýðý bir yerde ilimden de ilmin yararlý olacaðýnd
bahsedilemez.   Aksine,   böyle   bir   iklimde   ilim,   vahþetlerin   buutlaþýp   devam   etmesine,   boðuþm
kýran kýrana sürüp gitmesine, aldatma ve istismarlarýn “dev” birer afet halini almasýna yardýmcý o
ve “hak” karþýsýnda “kuvvet”e omuz verip yan çýkacakdýr.
Doðrusu þu ki; ilim, insanýn maddî­manevî mutluluðunu hedef alýp, onun bedenî­ruhî problem
çözmeye   çalýþtýðý   ve   insaný   gönül­zihin   birliðine   ulaþtýrabildiði   ölçüde   faydalý   ise   de,   b
yapmadýðý   veya   yapamadýðý   zamanlarda   faydasýz,   hatta   bir   ölçüde   zararlýdýr   ve   ondan   ins
yararýna birþeyler beklemek de abesdir.
Bugünün   bütün   bütün   maddîleþen insaný, ilim  ve tekniðe sadece þahsî hazlarý, maddî  ref
rahatý itibariyle alâka duymaktadýr. Böyle bir anlayýþ ise onu, hergün biraz daha ahlâkî çöküntü
bunalým ve düþüncede sýðlaþmaya götürmektedir. Ýþte bu insan tipidir ki, büyük bir kýsmý itib
gerçeði araþtýrmaya ve o yolda tefekküre yanaþmamakta, hatta bunlarý sevmemektedir. Þüphesiz b
topluma avam kültürünün hakim olmasýnýn, ilim adamlarýndaki beleþçilik düþüncesinin ve has
kýtlýðýnýn   tesiri   çok   büyük   olmuþtur.   Ne   var   ki,   ruh   insaný,   ilhâm   insaný,   gönül   i
yetiþtirememenin tesiri  bundan daha büyüktür. Ortalýðý, herþeyi maddede arayan aklý gözüne 
karakuralarýn   sardýðý   bir   dönemde,   gerçeðin   ilminden,   ilimde   derinleþip   buutlaþmaktan   bahs
mümkün deðildir. Aksine, böyle bir atmosferde muhakeme ve tefekkür hergün biraz daha kýsýrlaþ
insanlar biraz daha aptallaþacak ve dünyanýn her yaný makinalarýn komutlarýyla iþ yapan insa
dolup taþacaktýr.
Onun içindir ki, yarýnlarý yeniden inþa etmeyi plânlayanlar, öncelikle ilmin ne olup ne olmadý
ondan neler beklenebileceðini, onun hedef ve gayelerini çok iyi belirleme mecburiyetindedirler. 
aksaklýklar sürüp gidecek ve ilim de kendinden beklenenleri kat’iyyen veremeyecektir.
Öyle zannediyorum ki, bugün talim ve terbiye müesseselerimizden en yüksek devlet kademe
kadar görüp müþahede ettiðimiz kusurlarýn büyük bir bölümü de, iþte bu kimliði tesbit edilememi
anlayýþýndan kaynaklanmaktadýr. Kanâatim o ki, herþeyi vak’alarýn dýþ yüzünde araþtýran tal
terbiye müesseseleri, hikmet ruhundan uzak kaldýklarý ve bu müesseselere ilim taassubu, dar kaf
hükmettiði sürece, nesiller sathileþmeye devam edecek, tefekkür hayatýmýz daha da sýðlaþacak
buluþ   ve   tesbitler   insanlýðýn   kurtuluþu   adýna   bir   kýsým   sihirli   reçeteler   takdim   etseler   bile,  
çapýndaki bu umumî yozlaþmanýn önü alýnamayacaktýr.
Bir yerde, eðer ilmî keþif ve tesbitler, insanoðlunun maddî­manevî mutluluðunu hedef almý
insanlýk ruhunun emrinde þekillenmiyorlarsa, ilim gayesinden saptýrýlmýþ, teknoloji insanlýk aley
iþlemeye baþlamýþ ve insanoðlu raðmýna herþey altüst olmuþ demekdir.
Ýnsanoðlu, kulakardý edilebilecek kadar ehemmiyetsiz bir varlýk deðildir. O, varlýk adýna
edilen herþeyin merkez noktasýný tutmakta, önünde ve üstünde baþkalarýna yer vermeyen, Yaratýc
gözdesi müstesna bir yaratýkdýr. Kâinatlarý vareden Zât, onu, varlýðýn özü, hülasasý ve gayesi 
yaratmýþtýr. Böyle bir mevkide yaratýlan insanýn gayesi de, Yaratýcýsýný arayýp bulmak, varl
gaybî ve uhrevî derinlikler kazandýrmaktýr.
Bu noktada ilme düþen vazife ise, insanýn gözünden perdeyi kaldýrýp ona gerçeði göstermek v
yeni tefekkür ufuklarýna doðru seyahata hazýrlamak olacakdýr.
Bu sayede, ilmin bütün buluþ ve tesbitleri, insanoðlunun ruhunda, ötelere doðru uzayýp giden
merdiven haline gelecek ve hergün ayrý bir iman þuuru, ayrý bir ibadet aþkýyla þahlanan talihli ruh
merdivenle,   cismaniyetin   dehlizlerinden   kurtulacak,   zamanüstü   hüviyetlere   ulaþarak   bütün   zam
mekânlarýn üstünde Sonsuz’la hemdem olacaklardýr.
Artýk bundan böyle, bunlar için, ne kendilerini aþaðýya çekmek isteyen tabiatýn zararlý y
karþýsýnda yenilmek, ne de bedene ait sis ve dumanlar içinde þaþýrýp kalmak bahis mevzuu de
Çevrelerini saran bütün is ve pasdan arýnmýþ bu üstün kametler, kimbilir günde kaç defa gökler
varlýklarla tanýþýklýða giriyor, kaç defa meleklerle atbaþý sonsuzluk istikametinde yarýþlara kat
ve kaç defa, hakikatýn hararetiyle bir mum gibi eriyip o bilinmez okyanuslarla bütünleþiyorlardýr..?
    Yokluklar Arenasý   
Mazhar olduðumuz nimetlerin kadrini bilmek, yeni mazhariyetler için en saðlam bir esas, en
bir   vesîledir.   Sýkýntý   ve   mahrumiyetler,   izâfî   deðerler   ifade   ettikleri   için,   en   müreffeh   bir
seviyesinde bile, her zaman bir kýsým mahrumiyetlerden bahsetmek mümkündür. Tabii bunlarýn y
bir   düþünce   ile   ele   alýnmasýnda   da   mahzur   yoktur.   Ancak,   bütün   bütün   Hakk’ýn   lütuf
görmemezlikden gelerek hep mahrumiyetler üzerinde durmanýn, hep olup­biten þeylerin fena yön
araþtýrmanýn hiçbir yararý olmadýðý da muhakkaktýr.
Sýra   sýra   yokluklar   arasýndan   geçerek,   yýðýn   yýðýn   mahrumiyet   ve   sýkýntýlarýn   ekþi,
çehrelerini görerek; bilmem  kaç ölüm koridorundan sýyrýlýp “tenezzüh ve seyir” diyebileceðim
rahat ve huzur dolu günlere gelip ulaþtýk.
Daha   “dün”   denecek   kadar   çok   yakýn   bir   geçmiþte,   hayrýn,   hayýr   düþüncesinin   sustur
istendiðini, þerrin ve çeþit çeþit þirretliklerin çýðlýk çýðlýk etrafý velveleye verdiðini görüyor; 
baðlý, kolumuz baðlý, dilimiz baðlý ve düþüncelerimiz esir sadece seyrediyorduk. Bir evde, bir ba
dost   ve   sevdiklerimizle   bir   araya   gelerek   düþünce   alýþ­veriþinde   bulunamýyor,   duyu
hissediþlerimizle  yapayalnýz   býrakýlýyorduk.  Zira,  en nezih  düþüncelerden kaynaklanan ve  en
hislerle ifade edilen þeylerden bile kuþku duyup korkanlar vardý ve bunlar milletin kaderine hâkimd
Rica ederim; o zamanlar bin seneyi aþkýn bir zamandan beri milletin sinesinde kök salmýþ
kültür   ve   tarih   þuurundan,   o   göz   kamaþtýrýcý   muhteþem   geçmiþ   ve   onun   getirdiklerinden;   ga
cihaddan; gâzilik ve þehidlikten söz etme imkâný var mýydý? Herbiri baþlýbaþýna bir destana m
olacak, güneþi batmayan o þanlý günlerden, onun birer rüya, birer hülya deðerindeki hâtýralarý
varlýk ve dirliðinizin bereketli kaynaklarýndan; ýrmaklarýndan, çeþmelerinden, çaðlayanlarýndan
açmaya imkân var mýydý? Þanlý tarihimizin füsunkâr güzelliklerini, onun ayrý ayrý yanlarýndan
gelen musiki gibi tatlý sesleri; zaferleri, zafer duygularýný, hezimetleri, nefis muhasebelerini de
toparlayýp   bir   aynaya   aksettirir   gibi,   millî­ruh   menþûrundan   geçirerek   ma’þerî   vicdana   aks
gazeteleriniz,   mecmualarýnýz,   kitaplarýnýz,   broþürleriniz,   seminerleriniz,   konferanslarýnýz   v
mânâda televizyonlarýnýz, radyolarýnýz var mýydý?
Duyguda,   düþüncede   birbirinden   koparýlmýþ   ülke   insanýnýn   birbirine   hasret   giden   fert
yanyana   ve   birarada   fakat   “daüs­sýla”   ile   kývranan   ailelerini;   yokun,   yokluðun,   hatta   gölg
kavgalarýnýn verildiði arenalarý gördükçe lime­lime olup inleyen, yüreklerinizi duyup dinleyen ve 
sada” nev’inden olsun cevap veren var mýydý?
Bütün   bu   kýtlýklar   döneminde   yitirilen   deðerlerimiz,   tezyif   edilen   tarihimiz,   yýkýlan   yuv
periþan olan insanýmýz karþýsýnda ýzdýrap çekip sýzlayan, ona masmavi günler hazýrlama yo
düþünce çilesiyle kývranan ve onun sýkýntýlarýný paylaþan kaç insan gösterilebilirdi?
O günlerde tarih ve din düþmanlarýnýn, gökleri keþf ve arzýn tabakalarýný hallaç etme plân
teleskoplarla semayý arayýp taramalarý ve bu yolla ortaya koyduklarý yeni tesbitleri, tahminlere d
iddialarý,   ­eðer   o   günlerde   bulunsaydý­   feza   gemileri,   ýþýkla   yarýþan   mekikleri   ve   ancak   rüy
görülebilen   ileri   feza   teknolojileriyle,   geçmiþe   aid   herþeyin   hakkýndan   geleceklerini,   bütün  
abidelerini yerle bir edeceklerini; insanlarýn bakýþ ve düþünce tarzlarýný temelinden deðiþtirip v
yok,   yoklarý   da   varedeceklerini;   varlýk,   hayat   ve   ölüm   gibi   öteden   beri   insanoðlunun   en   m
mes’eleleri sayýlan mefhumlara anlaþýlýr ve yararlý izahlar getireceklerini; hatta en onulmaz d
derman  bulacaklarýný, ölümü öldürüp kabir kapýsýný kapayacaklarýný; bütün metafizik oyunla
bozup varlýðý, onun tek ve gerçek esasý olan (!) maddeye ve maddeci düþünceye teslim edecek
avâz­avâz baðýrýp herkesi susturmalarýna ve insaný insanlýðýndan utandýran þarlatanlýklarýna 
kim bir söz söyleyebilmiþ ve kim “Yeter bu yalanlar artýk!” diyebilmiþdi?
Tertemiz îmanî düþüncelerimiz, ondan kaynaklanan cesaret ve fedâkarlýklarýmýz, millet v
yararýna durulardan duru niyetlerimiz, aksiyon ve kabiliyetlerimizle kendi kendimizi ifade etmeye 
veriliyor muydu? Ve yine o günlerde ayný duygu ve ayný düþünceyi paylaþan insanlar olarak bi
gelip   uhrevî   hislerle   derinleþmenin,   yenilenmenin   ve   dünyamýzýn   kaderi   hakkýnda   müzaker
bulunmanýn, fikir beyan etmenin imkâný var mýydý?
Zaten   o   günlerde   bizler,   sadece   hülyalarýmýzda   yaþadýðýmýz   o   týlsýmlý   dünyalara,   ada
hakkaniyetin atlas iklimine, eksiksiz, kusursuz inancýn ak yoluna girmeye karar verseydik de girem
Zirâ, bütün köprüler yýkýlmýþ, yollar da periþandý... Ne bir ses, ne bir soluk, ne bir rehber ne de bir
yoktu. Tûr daðýnýn saðýnda solunda sâmirilerin pusularý, Hira’ya giden yollarda da Ebu Cehil’lerin
u tuðyâný vardý. Henüz görünürlerde ne duyan, ne anlayan, ne de bu yanlýþlýklarý göðüsleyec
kahraman yoktu. Hamza’lar, neyin avcýlýðýný yapmalarý gerektiðini henüz bilemedikleri, Ömer’ler
mahmurluklarýný henüz üzerlerinden atamadýklarý o günlerde, ne anlayýþsýzlýðýn tepesine inec
yumruk, ne de mantýksýzlýða baþkaldýracak bir dimað yoktu.
Bütün bu dizi dizi yokluklarýn en ýzdýraplýsý, en acýsý ise, saðda­solda tantana ile ilân 
“insan   haklarý”,   “demokrasi”,   “vatandaþlýk”   gibi   hemen   herkese   serbest   teneffüs   hakkýný  
mefhumlardan istifade etme imkâný da yoktu. Nihayet, bütün bu yokluklardan kýsa zamanda sýy
çýkmanýn, hatta bu uðurda bir kýsým civanmertlik ve fedâkarlýklarda bulunmanýn yolu da yoktu.
Bu arada ihtiraslarýmýz, zaaflarýmýz, kaderimizdeki bu yokluklarla birleþince, ümidlerimiz
deþik oluyor ve kendimizi bir kördüðüm tâlihin pençesinde hissediyor, hissettikçe de gevþiyor, çökü
daðýlýyorduk.   Heyhât!   O   günlerde   bizi   derleyip   toparlayýp,   imanýn,   aþkýn,   heyecânýn   pota
birleþtirecek bir el de yoktu.
Ya þimdi, bu türlü yokluklardan, mutlak mânâda, bahsedebilir miyiz? Vâkýa elde edilmesi g
olan daha bir sürü þey var, ama, bunlar destan seviyesindeki o eski yokluklarýn yanýnda deryada
kalýr.
Bence, bugün üzerinde durulmasý gerekli olan en önemli yokluk, Hakk’ýn nimetlerine karþý 
ve   þuur   yokluðu,   o   nimetleri   deðerlendirip   daha   büyük   lütuflara   sýçrama   yokluðu,   bütün   güçl
kuvvetleri Hakk’la münasebette görüp, herþeyi O’ndan bilme yokluðu.. evet, yok olan bunlardýr ve
erlerinin omuz omuza verip takviye etmeleri gerekli olan esaslar, kaideler de bunlardýr.
Keþke,   herþeyi   tenkid   yerine,   her   nimete   kendi   cinsinden   þükürle   mukabele   ederek,   o  
arttýrma   yollarýný   araþtýrabilseydik!   Ve   keþke,   þahýslarýn,   hiziplerin   himmet   ve   kuvvetleri   y
Hakk’ýn kesilmez ve aldatmaz inayetlerine itimad edebilseydik..!

  Bekledikleri ve Bulduklarýyla    Millet  
Yýllar var ki bu millet, baþka þey deðil, kaybettiði aþkýný, imânýný yeniden kendisine iade e
düþüncesini sistemleþtirip iradesini yönlendirecek ve millî düþüncenin yaðmalandýðý günden be
tarafta   unutulmaya   terk   edilmiþ   koskoca   târihî   mirasý   ve   kültür   hazinelerini   deðerlendirecek  
zekâlar bekliyor. Bizlerse ona, sadece, cismânî zevkler, maddî refah ve rahata giden yollarý gösteriyo
Millet,   dünden   bugüne   hep   ümit   ve   inkisarlarýn   “gel­git”leri   arasýnda   yaþadý,   yer   yer  
neþelenip coþtu ve zaman zaman yeisle burkuntulara düþüp iki büklüm oldu. Kimbilir bugüne kad
defa ufkunda parlayan yalancý herhangi bir ýþýðý þafak zannederek þahlanýp heyecanla yollara dök
kaç   defa   yanýldýðýný   görerek   sarsýldý  ve kaç  defa  yeni  arayýþ ve bekleyiþlere  dalarak daha  
kapýlarý zorlamaya baþladý..!
Bunca arayýþ ve bunca bekleyiþle bâri bir yere varabilseydi. Ne gezer.. o durmadan arýyor ve
aradýðýný   bir   türlü   bulamýyor..   hatta   yer   yer   aradýðýyla   bulduðu   þeyler   arasýndaki   zýtlýk
hezeyanlara giriyor; netice itibariyle de kendine raðmen, yaþama þartlarýnýn aðýrlaþmasýna, top
bir kýsým zararlý kabuk deðiþikliklerine sebebiyet veriyor ve herþeyi bütün bütün içinden çýkýlma
getiriyordu. 
Aslýnda o yýllarca evvel ruhunu yitirmiþti ve aradýðý da oydu. Aradýðýný bulup yeni bir 
ba’del­mevt”e   ulaþacaðý   güne   kadar   da,   bu   ümit,   bu   inkisar,   bu   hezeyan   ve   bu   melankoli  
gidecekti...
Tabii bu arada, inanç ve ümit kadrosunun kendinden beklenenleri yerine getirmediði ve getirem
de üzerinde durulmaya deðer ayrý bir husustu. Ne acýdýr ki, handikaplarý handikaplarýn takib ett
dönemde,   o   da,   mükellefiyetleriyle   yaptýklarýnýn   farklýlýðý   arasýnda   eriyip   gitmiþ,   cazi
güvenilirliðini bütün bütün yitirmiþ durumdaydý.
Mükellefiyetleri   ona,   asýrlardan   beri   rahne   rahne   üstüne   saðlam  yaný   kalmamýþ   millet   ka
yeniden ihya edip eski ihtiþamýna ulaþtýrma yollarýný gösteriyor, hergün birkaç defa sinesini Ha
nefesleriyle  doldurup   Ýsrâfil   gibi   gerilerek  bütün  kurak  ve çorak  çöllere  diriltici  soluklar   salm
emrediyordu... O ise, yaptýðý ve yapacaðý hizmetlerden ya Hakk­ý temettü arýyor veya bir pes­h
olarak, mescid tamiri için saðda solda mendil açýp inâyet dilenenlerin durumuna düþüyordu. Hizm
himmetin   en   küçüðü   dahi   mübecceldir   ama,   büyük   himmetlere   ihtiyaç   hissedildiði   bir   yerde
gayretler gerçek hizmete ihânetdir.
Bu itibarladýr ki, onun da, bekledikleriyle, beklediklerini elde etme uðrunda ortaya koyduðu ce
gayretler arasýnda ciddî münasebetsizlikler ve tutarsýzlýklar vardý.
Evet, acaba bu inanç kadrosu, milletin kendi özünü idrak edip ruhunda dirilmesini, gözünü aç
cedleri gibi, eþya ve hadiseleri yepyeni bir anlayýþla ele alýp deðerlendirmesini ve birkaç asýrlýk
týkanýklýða   bir   kýsým   mecrâlar   bularak   akýcýlýk   kazandýrýlmasýný   beklerken,   bu   uðurda  
mükellefiyetlerini yerine getirebilmiþ miydi? Çözüm bekleyen bunca problem karþýsýnda muvak
olsun þahsi haz ve zevklerini unutabilmiþ miydi? Milletin asýrlýk dertlerini temsil makamýnda bu
iddialarýna karþýlýk, haftada birkaç defa, bu dertleri vicdanýnda duyup inleyebilmiþ miydi? Mi
karþý aþk derecesine varan derin bir alâka ve baðlýlýktan dem vururken, senede bir iki defa olsun 
yolunu unutabilmiþ miydi? Her fýrsatta iddialý avukatlara has bir eda ile maznun ve dinleyicilere k
anlatmaða çalýþtýðý kadar, evet bu kadar olsun, peygamberlerle temsil edilen bir yüksek da’vada, b
ve gönül insaný olarak týpký rabbaniler gibi “girdim reh­i sevdâya, mecnûnum! Bana ar­namus 
deðil” diyebilmiþ miydi..?
Ne acýdýr ki millet, rehberlerinden beklediði bu þeylerin çok azýný ya bulmuþ ya bulamam
buna karþýlýk, onlara olan güven ve itimat duygusunu yitirmiþ ve yýllardan beri deðerli bir hazin
ruhunda muhafaza ettiði safvet ve samimiyetini de büyük ölçüde kaybetmiþti.
Vazife ve sorumluluklarýný gerektiði gibi hissedemeyen rehberler, çok defa þahsiyetlerini ön
alarak, verdikleri hizmetde heves hendesesinin dýþýna çýkamadýlar ve keyfî, indî ve hissî davranýþ
bir türlü kurtulamadýlar. Arzularýný fikir sanarak kitleleri, heveslerinin baðrýnda geliþen çoðu y
þeylere davet edip onlarý þaþkýnlýktan þaþkýnlýða sürüklediler. Hak ve hakikatýn münhasýran
ellerinde olduðu zehabýna kapýlarak, baþkalarýný ve baþka yollarý batýl görüp ilhâd ehlinin ötede
bizlere  isnad  ettiði   baðnazlýðý   en  utandýrýcý  þekliyle  kendi  aralarýnda  yaþadý,  yaþattý  ve Ha
hatýrýný görmemezlikden geldiler.
Böyle bir durum ise, hayatý, rehberlerini taklitten ibaret sayan halk kitlelerini bütün bütün þa
ve onlarý bir hezeyan topluluðu haline getirdi.
Zaten, yýllardan beri, frenk fantaziyelerine aldanarak kendini batý yamaçlarýnda yabancýlaþ
salmýþ;   baþka   dünyalarda   kendine   ruh   ve   kimlik   arayan;   tarih   ve   kültürüne   yabancý   düþünc
gölgesinde yaklaþan; kendi deðerlerini yabancý kriterlerle deðerlendirmeye alýþmýþ bulunan; söz
þeytanýn   uzattýðý   merdivenle   cennetlere   ulaþmayý   “düþleyen”   ve   bu   uðurda   koskoca   bir  
mücadelenin   paha   biçilmez   kültür   deðerlerini,   hem   de   mâzi   ve   millete   raðmen,   kumara   ver
dimaðlarý maðlata kazaný, davranýþlarý yapmacýk, bütün iþleri lafazanlýk nifâk þebekesi; þimdiye
yüz defa bu masum yýðýnlarý sarsmýþ ve zihinlerini allak bullak etmiþti. Arkadan, izâhý imkâns
dost cefâsý ise, onlara hem en sindirici ve söndürücü, hem de en utandýrýcý bir darbe oluyordu.
Dost vefasýz olunca fenâdýr; cefâ eden dostun ise hiç bir kitabta yeri yoktur.

   Hazanla Gidip Baharla   
   Gelenler      
Son asýrlarda, içeride ve dýþarýda, millet ve ülkemiz hakkýnda, ne düþünülen ne de söyl
þeyler   hiç   de   içaçýcý   olmamýþtýr.   Bu   düþünce   ve   söylentilere   göre   devlet   eski   güç   ve   aktiv
kaybetmiþ, toplum bütün bütün fonksiyonunu yitirmiþ; kitlelerin çehrelerinde fevkalâde bir durg
dalgýnlýk ve bitkinlik.. en canlý dakikalarý sadece geçmiþi sayýklama zamanlarýnda, en çalýmlý 
ona   destanlar   dizdikleri   anlarda..   yaþadýklarý   asýrla  hesaplaþýrken  mâzîyi   imdâda  çaðýrmakla
etmekte ve tahkir edildiklerinde eski devirlerin ihtiþâmýna sýðýnmakta.. alabildiðine güçsüz, alabil
iktidarsýz ve ayakta durabilmek için sarmaþýklar gibi hep dýþtan destek arama peþinde.. hâsýlý,
taraftan bakýlýrsa bakýlsýn; eskilerde, gücün, kuvvetin, canlýlýðýn, nizam ve ahengin yurdu ol
ülke,   harâb   elleri,   kimsesiz   hânumanlarý,   yýkýlmýþ   yollarý,   çökmüþ   köprüleri   ve   dize   g
insanlarýyla yürekler acýsýydý...
Bir ölçüde düþünüp söylenenlerin hepsi doðruydu. O kýskývrak bir cendere içine alýnmýþtý 
taraftan,   týpký   topraðýn   baðrýnda çürüyen kökler  gibi  zeminin tâ derinliklerine kadar  inen öld
sýzýntýlar   onu   çürütürken,   diðer   yandan   esip   savuran   hazân   rüzgarlarý   onda   ne   dal   ne   de   y
býrakmamýþlardý.   Sonra   da   dört   bir   yandan   ona   hücum   eden   çeþit   çeþit   hastalýklar,   alttan  
sarsýlmýþ bu enkaz üzerine gelip taht kurmuþlardý. Bu durum bir taraftan bir bitiþ, bir tüken
inkirâz görünürken, diðer yandan binbir gürültü, tarraka ve etrâfý velveleye vermesiyle de âdeta bir
ba’del­mevt’in baþlangýcýydý.
Evet,   milletçe,   bu   yorgunluk   ve   durgunluðu,   bu   çürüme   ve   kokuþmalarý   hemen   her   yer
hissedilir þekilde, tatlý bir canlýlýk, yeni bir yeþerip çimlenme ve gönüllerimize ümit kývýlcýmlarý
bir baþka bahar takip ediyordu. Her yerde gülün, çiçeðin tomurcuklaþtýðý; kuþlarýn, böceklerin
hatip   gibi   minberleri   tutup   hutbe   ve   münâcaatlarýný   îrâda   baþladýklarý;   selvilerin   “hû   hû!”
salýnmaya durduklarý; zeminin bir baþtan bir baþa rengârenk ve pýrýl pýrýl bir haliçeye bürün
pembe,   beyaz,   erguvan   ve   kýrmýzýdan   fistanlar   giyip   yeni   bir   bayrama,   yeni   bir   þeh
hazýrlandýðý... Hâsýlý herþeyin kendi çevresine diriliþ soluklarý salýp bir taze bahar müjdelediði
taze   baharýn   geçmiþ   hazan   mevsimiyle   ayný   noktada   buluþtuðu,   birinin   alýp   götürdüklerini  
aynýyla getirip yerlerine koyduðu yumuþak, tatlý, canlý fideleriyle, öteki âlemin bað ve bahçel
hazýrlanmýþ gibi taptaze bir bahar...
Bunun   böyle   olduðuna   inanan   günümüzün   nesilleri,   mâzi   kadar   derin,   inançlar   kadar   güç
muhteþem   tarihî   mirasýn   böyle   birkaç   sadme   ile   yýkýlýp   yok   olmayacaðýný;   dallarý   kesilse
kökünün bütün bütün kurutulamayacaðýný, bugün darbelense dahi yarýn toparlanýp kendine gele
zaten biliyor ve yürekten inanýyorlardý.
Aslýnda, insanýmýzýn tabiatýnýn bir parçasý haline gelen ve týpký su sesi, bülbül sesi, m
görüntüsü   kadar   onun   ruhuyla,   gönlüyle   bütünleþmiþ   bulunan,   bunca   örfü,   âdeti,   târihî   varidâ
yüzlerce senelik kültür birikimi böyle rahatlýkla bir tarafa itilemez ve ona karþý lâkayd kalýnamazd
Bir   zamanlar,   Hakk   düþüncesi   ve   Yüce   Yaratýcý’yý   herþeye   tercih   etme   felsefesiyle,   me
imrendiren muhteþem medeniyetleri kurmuþ; en tatlý mûsikilerden daha tatlý ve cennet esintiler
ruhlarý sarýp sevindiren bu medeniyetler sayesinde, sabah­akþam hep tâlihine tebessüm etmiþ; ebe
meftun   ruhuyla   uhrevîliklere   yönelmiþ,   onlarý   sevmiþ   ve   arzulamýþ;   saraylarýný,   köþklerini   c
kasýrlarýnýn minyatürleri mahiyetinde düzenlemiþ ve âdeta öteleri çekip burada yaþamýþ.. düþü
dürüstlerden dürüst, inancýnda melekler kadar sâfi, yaþayýþýnda saadet asrýnýn þivesini kullan
millet, bir daha dirilmemek üzere nasýl ölebilirdi ki..?
 Bugün artýk bu duygu ve bu düþüncelerle kaynayýp bütünleþen, manevî hazlarýyla, sevgiyle
yumuþaklardan   yumuþak   kalbleriyle,   kendilerini   eriþilmez   bir   güzellikler   armonisi   içinde   bul
nazarlarý emniyet telkin edici bir tatlýlýða ulaþmýþ bulunan.. binbir sýkýntý ve zahmetlerden geç
piþip olgunlaþan; yýllarca zamanýn ters akýþýný imanla, ümitle, sabýrla göðüsleyerek zamana 
mücadele etmesini öðrenen; defalarca rüyalardan aldýklarý ürpertilerle tir tir titreyerek teyakkuza 
ve   yine   defalarca   rüya   ve   hülyalardan   aldýklarý   sevindirici   mesajlarla   ufuklarýnda   þafak   ar
koyulan...  Kimbilir,  ne kadar emek deyip, terbiye deyip terleyen, ne kadar dikkat deyip, tedbir
kývranan.. bilmem kaç defa dökülüp yolda kalmýþlarda, yeniden doðrulup yürüme arzusu uyand
için   yüzsuyu   ve   gözyaþý   döküp   aðlayan;   kaç   defa   hazýrlamaya   çalýþtýðý,   hazýrladýðý
hazýrladýðýný   sandýðý   ham   ruhlarýn,   henüz   da’va   düþüncesinin   koridorunda   dolaþýp   durduk
görerek burkuntuyla iki büklüm olan yýðýn yýðýn muzdaripler vardýr ve bunlar ters yüz edileme
kadar Hakk’la irtibat içindedirler. Onlar bulunduklarý hemen her yerde, donanma gecelerinde gözle
kamaþtýran havâî fiþekler gibi çevrelerine ýþýklar yaðdýrýr ve binbir sihirli oyunlarla bizleri ayd
iklimlerine çekmeye çalýþýrlar. Hülyâlarýmýz ve rüyâlarýmýz gibi þefkatli, yumuþak, huzur ver
pýrýl pýrýl iklimlerine...
   Bir Devre Daha Kapanýrken  
Upuzun bir kuraklaþma ve çölleþmeden sonra tatlý tatlý bahar rüzgarlarýnýn esip yamaçlarým
yeþermeye baþladýðý, yýllardan beri kanlý bir kâbus gibi üstümüze çöken zulmetlerin bir bir da
gitmeye yüz tuttuðu ve artýk peþipeþine þafak emarelerinin göz kýrpýp geçtiði þu günlerde, þimdiy
ehemmiyet verip yaptýklarýmýzla, önemsemeyip kulakardý etdiðimiz þeyler açýsýndan durumum
tetkikinde yarar olacaðý kanaatindeyiz.
Evet, bugüne kadar aþýlan engebelerle, aþýlmasý gerekli olan mânialarý; halledilmiþ problem
çözüm   bekleyen   müþkilleri;   tedavi   ve   mualeceye   cevap   veren   hastalýklarla   çaresiz   görünen   de
bütün gayretleri ve bütün himmetleri; bilumum sebepleri ve topyekûn neticeleri inceden inceye g
geçirerek   ruh   ve   irade   gücümüzün,   inanç   ve   azmimizin,   iç   derinliði   ve   Kudret­i   Son
münasebetimizin   derecesini   anlamaya  çalýþmalýyýz;   çalýþmalýyýz   ki,   böyle   bir   iç   dinamizmle
neler yapýlabileceðini açýk seçik müþahede ederek ileriye dönük kararlarýmýzda daha isabetli olabi
Yoksa, sahip olduðumuz inanç gücü, bilgi­düþünce derinliði, azim ve irade kuvvetiyle, sorum
ve   mükellefiyetlerimiz   arasýnda   gerekli   dengenin   mevcut   olup   olmadýðý,   yani   “tenâsüb­ü   i
prensibine göre, yapýlacak iþlerle, o iþlere yetecek enerjiye sahip bulunup bulunmadýðýmýz bilinm
muvaffakiyet beklediðimiz noktalarda çok defa hezimete uðrar ve beklenmedik inkisarlardan be
doðrultamayýz.   Böyle   bir   duruma   düþünce   de   ekseriyet   itibariyle,   kaderin   tenkid   edilmesi,  
cürm”lerle þahýslarýn karalanmasý, hizmet elemanlarýnýn birbirini yýpratmasý gibi musibeti ikile
hususlar eksik olmaz.
Yapýlacak   iþlerle,   ona   yetecek   enerjide   denge   prensibi,   deðiþmeyen   ilâhi   bir   kanundur  
kanunun istisnasý yoktur. Arasýra fevkalâdeden zuhur eden inayetler, Hakk’ýn fevkalâdeden lüt
cümlesindendir   ve  kat’iyyen   mükelleflerin  davranýþlarýna esas deðillerdir. Sebebler  dairesi için
irademizin   “söz   konusu”   olduðu   yerde,   iradeye   sýrt   çevirip   sebebleri   kulak   ardý   etmek   apaçý
cebrilik; varlýðý ve bekâsý çok ince hesaplara baðlý bir kýsým önemli iþleri avâmî projelerle ele 
ise düpedüz bir divaneliktir.
Bilhassa günümüzde çok önemsiz mes’elelerde dahi, çok dakik fizibilite hesaplarýna duyulan i
ve   gösterilen   ihtimam   düþünülünce,   dünyanýn   en   önemli   mes’elelerinden   daha   önemli   olan   ve
boyunca   peygamberlerle   temsil   edilen   âlemþümûl   bir   da’vanýn   rastlantýlarla,   amatörce   gayr
yürütülemeyeceði hemen anlaþýlacaktýr.
Böyle bir da’va, bilgili, kültürlü, yaþadýðý devri idrâk etmiþ, ruh dünyasý sonsuzdan gelen ýþý
pýrýl   pýrýl,   güç   ve  kuvvetini   Yaratýcý’nýn  iradesiyle  bütünleþmede arayan,  kafa  ve kalb  izdiv
muvaffak olmuþ nesillerle temsil edildiði ölçüde ümit verici ve istikbâl va’dedici olacaktýr. Aksine, 
zahmetle ve birer birer elde edilen þeyler, toptan yýkýlýp gidecek; yýkýlýp giderken de arkadak
inanç ve ümitlerini de beraber götürecektir.
Bugün   dünyamýzda,   oldukça   çaplý   sayýlabilecek   bir   varoluþ   kavgasýnýn   verildiði;   bir   ö
cehaletin   kýsmen   yenildiði;   yararlý   bir   kýsým   düþünce   sistemlerinin   geliþtirildiði   ve   bu   sistem
azimli, kararlý takipçilerinin bulunduðu, eðer bizim dünyamýz için de geçerliyse, bir rönesansa
teþkîl edebilecek ilmî materyal, düþünce birikimi, kültür ve san’at faaliyetlerinin ümit verici ve sevin
bir noktaya ulaþmýþ olduðu; bugüne kadar durmadan alternatifsizliðiyle övünen küfür ve ilhadýn
plânýnda bütün bütün iflas ettiði; mukallid ve gezginci ruhlarýn, düþünce dilenciliðinden vazgeçip
dünyalarýna   seyahata   karar   verdikleri   birer   gerçektir   ve   bu   millete   hizmeti   vazife   bilenlerin   b
hanelerine kaydedilmesi gerekli olan önemli hadiselerdendir.
Ne var ki bütün bunlar, dünyalardan daha aðýr bir ulu düþünceyi tahakkuk ettirmede, yapý
gerekli   olan   þeylerin   sadece   bir   kýsmýný   teþkil   etmektedir.   Gerçek   güç   ve   tersyüz   edilmez   ku
gelince   o,   fikir   urbasýna   bürünmüþ   her   türlü   heva   ve   hevesten   sýyrýlarak   hak   düþünc
bütünleþmekte; her yeni teþebbüste þahsî arzu ve isteklerimizi bir tarafa iterek Hakk’ýn hoþnutl
esas   almakda;   bilumum   yetersiz   ve   tutarsýz   davranýþlarýmýzýn   çehresinde   Kudret­i   Sons
baþdöndürücü   irade   ve  iktidârýný   müþahede   edip,   nefsânîlik,   kendi   kendimizi   putlaþtýrma,   Ha
icraatýnda kendimize bir   pay  ayýrma gibi  þirklerden uzaklaþarak “mülk  senin, sikkeyi  basan s
hüküm de sana aiddir!” gibi yüksek idrâk ve nezîh bir anlayýþta aranmalýdýr.

Hesablaþma
Hesablaþma, saðlam seyredebilmenin, saðlam iþ yapabilmenin en metin te’minatý ve en gü
mesnedidir. Hesablaþma bir iç­kontrol ve insanýn kendi kendini gözden geçirmesidir. Her hamle 
irtifa bir hesablaþmaya dayanýyorsa ümit vericidir. Geçmiþin muhasebesi yapýlmadan gösterilen h
ü gayret ise, bir hüsrân ve inkisârýn baþlangýcýdýr.
Ferdin   kendi   kâmetine,   cemiyetin   de   kendi   buudlarýna   göre   alabildiðine   girift   ve   kom
mes’eleleri vardýr ve bunlar derin ve ciddi hesablarý gerektirmektedir.
Hesablaþma çizgisinde bulunan bir ferdin fazla inhiraflarý olmayacaðý gibi, hesab üzerine kur
ve yine hesab üzerinde iþleyen bir toplumun da rahatsýz edici yaný ve yönü bulunmayacakdýr.
Geçmiþ, hâle nisbeten, hâl de, geleceðe nisbeten bir hesab kitabýdýr. Hatta bu nokta­i naz
gündüz geceye; yaz kýþa, dünya öbür âleme nisbeten birer kitabdýrlar. Ýnsan bu kitablarýn yüz
nikabý kaldýrýp, neþredecekleri aydýnlýktan istifade ettiði nisbetde, doðru görür, doðru düþünür ve
yüceliklere erer. Bu kitablar ve bunlarýn ihtivâ ettikleri hesablardan habersiz yaþayanlar ise; hüsrân 
hüsrân düþünür ve hüsrânla boðulurlar.
Ne var ki bazan da, kararýn verileceði güne býrakýlmýþ bir hesab, sahibi için sadece hiz
haybet olur. “Keþke kitabým verilmeseydi ve hesab nedir, onu bilmeseydim” inkisarý içindeki bir t
ve nedametin, mücrime kazandýracaðý hiçbir þey yoktur.
Hususi mânâda muhasebe, geçmiþteki eksikliklerin ve noksanlýklarýn üzerine týrmanarak, ge
seyre   koyulma   ve   arkada   býraktýðý   her   yanlýþlýðý   bir   trafik   iþareti   kabul   ederek   yolun   doðr
görmeye   çalýþmadýr.   Yoksa   kaderi   tenkid   ve   Rahmet­i   Sonsuz’un   rahmetini   ittiham   mânâ
hâdiselerden þikayet ve dert yanma, faidesiz bir ýzdýrâb ve elemdir.
Milletçe, bu anlayýþda bir muhasebeye ne kadar muhtaç olduðumuz, her türlü ta’rifden vare
Ne var ki, biz, yakýn tarihimiz itibariyle muhasebe adýna bir kýsým sevimsiz polemik ve düel
baþka bir þey görmedik.
Keþke   insanýmýza,   aydýnlatýcý   ve  yol   gösterici   tenkidde   bulunmayý  öðretebilseydik.   Ve  
geçmiþten ve tarihi tekerrürlerden ders alabilseydik...
Mevsiminde,   mektebin,   kitabýn   ve   muallimin   hesabýný,   kendi   bakýþ   açýmýzdan   ve  
menþûrumuzun   altýnda   halkýmýza   arzetmiþtik:   Muallim,   öðretici   olmazsa;   mekteb,   hayatî
vermezse; kitab, kâinatýn sinesindeki esrârý billurlaþtýrýp aksettirmezse, o muallim talihsiz, o m
karanlýk ve o mektebde okuyanlar da bedbahtdýr. Ve eðer muallim, elindeki irfan adesesiyle eþ
hâdiseleri tanýma yolunda ise; kitab, neþrettiði nurlarla (Elektron­mikroskop) ve (x) ýþýnlarý vaz
görüyorsa;   mekteb   bu   esrarlý   cümbüþe   laboratuarlýk  yapýyorsa,   muallim   mutlu,   mektep   aydýn
mektebin talebeleri de bir kýsým talihlilerdir.
Þimdi,   acaba,   arkada   býraktýðýmýz   koskoca   bir   devre   içinde,   muallim,   öðreticilik   vaz
yapabildi  mi?  Talebenin   ruhunu   aydýnlatýp, kâinatla bütünleþmesini  te’min edebildi  mi? Kalbi
verip   onu   yüce   ideallerle   donatabildi   mi?   Yýllar   yýlý   hayatý,   mektebden   ve   muallimden   öðren
alýþmýþ halkýmýzýn, aç ve bîtab bakýþlarý karþýsýnda, ona her yönüyle hayatý ta’lim edip, r
sefâletden kurtarabildi mi?. Ona kitabý ve mektebi sevdirip, ilmin yüce gayesine âþina kýlabildi mi?
Hâsýlý; milletin, ümit­ocaðý deyip bel baðladýðý ve bütün inkisarlarýnda gözünü ona dikip, 
bir þeyler beklediði mekteb, fonksiyonunu eda edebildi mi..? Elde ettiði imkânlarý deðerlendirip, 
ve düþüncelerimizi rahatlýkla soluyabildiðimiz irfan yuvalarýmýzda, herþey olmaya müheyyâ bir
karþýsýnda, vazifesini idrak edebildi mi?
Bu sorularýn hepsine bir çýrpýda “Evet” diyebilecek kaç babayiðit gösterebilirsiniz! Kaç hakik
gösterebilirsiniz ki,  oturup kalktýðý her yerde, kendi kokusunu neþretmiþ, girip çýktýðý her m
kendi dünyasýndan bir demet gül býrakmýþdýr.
Ve,   kaç   hakikat­âþýðý   gösterebilirsiniz   ki;   mektebe,   kitaba   susamýþ   neslin   açlýðýný   gide
onlarýn, soysuzlaþan ruhlarýna yücelik ve fazilet dersi vermiþdir.
Bizler, kendi hesabýmýza, elde edilen fýrsatlarla, gösterilen cehd arasýnda bir tenasüb olm
kanaatindeyiz. Kanaatimiz o ki; ne ele geçen tarlanýn bütününe tohum atýldý; ne de eldeki toh
bütünü   tarlaya   saçýldý.   Ýmkânlar   kendi   buudlarýyla   deðerlendirilemedi   ve   neslimiz   bek
kadirþinaslarý bulamadý.
Yeni bir imkân doðar veya doðmaz orasýný bilemem. Bildiðim birþey varsa o da þudur ki; s
kere daha insanýmýza hizmet etme fýrsatýný kaçýrdýk ve onu bir kere daha terkedilmiþlikle ba
býrakýldýk.
O, ruhunda taþýdýðý mânâ cevherlerini iþittirecek sarrafý bulacaðý âna kadar iki büklüm b
dursun. Bizler terennüm edemediðimiz naðmeden müteheyyic, gözü ve gönlü bu iþe bend olmuþ be
süre daha âh u vâh etmeye devâm edelim.

Saðlam Geçmiþ Güçlü Yarýn  
Þanlý   geçmiþimizi   kendine   has   zevkleriyle   her   duyuþ   ve   her   yudumlayýþýmýzda,   peþi   p
ihtiþamlarla baþýmýzýn döndüðünü hisseder, bu hisle gerilir, onunla bir baþka hazlara uyanýr ve o 
namlý devirleri bütün tazeliðiyle yeni baþtan yaþýyor gibi oluruz.
Maziye dair her söz, her düþünce, her hâtýra öyle sýrlý bir menþûrdur ki, geçmiþten esip 
ruhlarýmýzý okþayýp geçen her ses ve her izle gözlerimizin önünde bambaþka dünyalarýn tüllen
duyar   gibi   olur   ve   kendimizi   cedlerin   o  velveleli   hayat   armonileri   içinde   buluruz.   Buluruz   da,
bugünle,   bugünü   de   yarýnla   içiçe   tahayyül   eder   ve   bu   uçsuz­bucaksýz   hazlarla   sonsuzluk  
derinleþiriz.
Vâkýa,   yer   yer   geçmiþten   hazan   rüzgârlarýnýn   esip   geldiði,   hayallerimizi   bir   kýsým   hüzü
sardýðý da olur; ama sürekli olmayan bu sis ve duman, týpký bahar bulutlarý gibi çarçabuk silinip
yerlerini  göklerin  ve  zeminin  çehrelerinde dalgalanýp duran daha çarpýcý güzelliklere ve daha
zevklere  býrakýrlar.  Aslýnda,  gerçek zevk de, bu iniþ  ve çýkýþlarýn, bu med ve cezirlerin bir
noktada çaðlayýp duran zevktir.
Bu  itibarla  geçmiþin   hülyâ  ve  hâtýralarýyla  gelen  hüzün   ve  kederler,   hayatýn   bütün  buud
duyup hissetmek, her lahza varolmanýn ayrý bir derinliðine ermek yolunda çok zevkli bir “dâus­sý
ve bizler için yaþanmýþ ve yaþanacak olan binbir hazzýn belið bir lisaný olduðunda da þüphe yokt
lisan,   herþeyi   cismaniyetin   karanlýk   labirentlerinde   ele   alan   bahtsýzlar   için,   matemle   d
aðlayanlarýn   dili   olarak   kabul   edilse   bile,   hakikata   uyanmýþ   gönüller   nazarýnda   o,   geç
baþdöndürücü zenginliklerine, hülyalarla bezenmiþ en tatlý, en imrendirici güzelliklerine menfezler
hasret ve hicranla yanan sinelerimize, olmuþun çehresinde olacaðýn mesajlarýný fýsýldayan talâka
beyandýr.
Evet, geçmiþten kopup gelen levent nâralarý, nal sesleri ve at kiþnemeleri, bizlere ayrý bir inþi
teselli   esintileriyle   gelir   ve   hayat   yolunda   karþýmýza   çýkan   engelleri   aþabilmemiz   için   kollar
kanatlarýmýz   olurlar.   Bu   sayede   en   acý   anlarýn   yanýnda   en   tatlý   saatlarla,   en   karanlýk   dakik
ardýndan   en   aydýnlýk   günlerle   yeni   yeni   ümitlere,   sevinçlere   erer;   ýþýktan   ýþýða   koþar,   ileris
beslediðimiz hülyalarý, emelleri, rüyalarý yakalamaða çalýþýrýz.
Kendini, geçmiþin bu tatlý, bu zevkli hayal akýntýlarýna salýverenler için hayat, içimine d
olmayan kevserler gibi gönülleri yararak hislerin en derin noktalarýna ulaþýr ve girdiði sinelerd
günleri yeþerten birer tohum haline gelir. Sonra da, bunlarýn iç dünyalarýnda en büyüleyici renkle
bayýltýcý kokularý ve en imrendirici desen ve nakýþlarýyla yepyeni baharlar belirir. Yarýnki mutlul
uyanmýþ kalplere aþkýn, ümidin bilmem kaç zevkini birden tatdýran baharlar...
Evet,   insan,   hayatýn   binbir   tecellisi   içinde,   geçmiþ,   gelecek   ve   ikisinin   birden   onun   r
boþalttýklarý duygu ve þuurla, varlýða daha bir baþka bakabilir, vak’alarý daha deðiþik tahlil edeb
her an ayrý bir zaman parçasýný tartan hassas bir terazi gibi, bütün zamanlarý birden tartarcasýna
isabetli hüküm ve neticeler elde edebilir.
Bu   kuþakta   o,   dünden   bugüne   ortaya   konan   en   parlak   tablolarýn   bir   takým   uhrevî   kýym
ulaþtýklarýný   görür,   fiziðin   dudaðýnda   metafiziðe   ait   naðmeleri   dinler,   sonra   da   iç   içe   bu   sez
anlayýþlarla   her   türlü   takdirin   üstünde   ledünnî   bir   hayatýn   zevkleriyle   beslenerek,   kendini   s
denizlere salýp, onlarýn maviliklerinde yüzer gibi; semalarýn derinliklerine dalýp yeni bir yurt 
yolunda uçar gibi; aya, güneþe, yýldýzlara bakarak sonsuzluða yelken açar gibi olur.
Eski­yeni, dün ve yarýn arasýndaki bu râbýtalarý bulamamýþ, þuraya buraya konup kalkan, k
ve geçmiþten nasipsizlere gelince, bu dalgýn bakýþlarla ne bir terkip ve tahlil yapabilir, ne de bi
varabilirler.

   Erozyonlar ve Millet Ruhu   
 Yýllar   yýlý   ihmale   uðramýþ   bu   ülke,   en   büyük   þehirlerden   en   küçük   kasabalara,   en  
kasabalardan da en ücra köylere kadar mutlaka imar edilmeli; asýrlarýn birikimi ictimâî dertlerim
daha,   bugüne   kadar   bir   türlü   kurtulmayý   baþaramadýðýmýz   ayný   fasid   daireler   içine   girilme
þekilde, günümüzün inanmýþ, tecrübeli, mahir dimaðlarýnca dikkatle gözden geçirilmeli; geliþen 
þartlarý   da   nazar­ý   itibara   alýnarak,   þimdilerde   küçük   olsa   bile,   büyümeðe   namzet,   zayýf   ols
güçlenme yolunda ve çaðýyla hesaplaþmaya hazýr; soylu, istikrarlý bir dünya kurma yollarý behe
araþtýrýlmalýdýr.
Yakýn tarihe kadar, mevcudiyetimizi kemiren, varlýðýmýzý temelinden sarsan, sýk sýk bize ko
günler, korkulu anlar yaþatan, milletçe periþaniyetimizin gerçek sebepleri, içtimâî rahatsýzlýklarým
arkasýndaki ana mes’eleler, kat’iyyen bilinememiþ, üzerine gidilememiþ ve halledilememiþti...
Ýçinde   yaþadýðýmýz   dünyayý   idrak   edememenin,   hatta   onu   çok   gerilerden   takib   etm
bilgisizliðin, görgüsüzlüðün ve zaman zaman hasýmlarýmýzýn oyununa gelmenin ve bu mevzuda ö
birer   sebep   ve  saik   olduðu   söylense bile, bizce,  dert   ve sýkýntýlarýmýzýn gerçek  kaynaðý, dü
hayatýmýzda fikir dilenciliðinden kurtulamamada; bize ve tarihimize raðmen, plân ve projelerimi
âlemden mîmar aramada; varlýk ve bekamýzýn esasýný teþkil eden cevherlerin, en amansýz erozyo
akýp gitmesine seyirci kalmada ve her türlü yabancýlaþmaya karþý açýk olmada aranmalýdýr.
Fevkalâdeden bir inayet olmazsa, son, þu bir iki asýrdan beri milletimizi kývrandýran bu 
dertler, kitleler aydýnlatýlacaðý, tarih þuurundan hareketle, çaðýn þartlarýna göre düþünce hayatý
yeni buudlar kazandýrýlacaðý, içtimâî bünyemizde durmadan mecra deðiþtirip akan ve uðradýðý he
tahrip edip geçen bunca yabancý ve yanlýþ cereyanlar bertaraf edileceði âna kadar da onulmayacaða
yara kanayýp gideceðe benzer. Þayet sýkýntý, gereken hassasiyetle ele alýnmazsa ­ maâzallah ­ ya
bunca   þey,   gösterilen   bunca   gayret,   bir   gece,   üç­beþ   sergerdanýn   çýkaracaðý   yangýnla   kül
savrulacaktýr.
Evet,   bütün   rûh   u   canýmýzla,   ülkenin,   en   münbit   ovalarý,   en   bereketli   yaylalarý   ve   en  
ýrmaklarýyla   cennetlere   çevrilmesini   istiyor   ve   diliyoruz.   Modern   teknikle   ziraata,   yeni   b
kazandýrýlmalý;   yýllardan   beri   emekleyip   duran   sanayii   inkiþaf   ettirilip,   geliþmiþ   ülkelerle   re
edecek   seviyeye   ulaþtýrýlmalý;   el   deðmemiþ   yeraltý,   yerüstü   zenginliklerimiz   deðerlendir
insanýmýzýn istifadesine sunulmalý; hudut kapýlarýndan dünyanýn dörtbir yanýna ihracat konv
akýp   gitmeli;   ne  pahasýna  olursa olsun,  Türk  parasý  dünya borsalarýnda, bu þanlý   milletin  þe
uygun, o mûtena yerini almalý ve yýllardan beri sözü edilegelen “milletin güçlendirilmesi” ve “h
refah seviyesinin yükseltilmesi”   gibi vaadler bir an evvel mutlaka gerçekleþtirilmelidir. Ancak, 
bunlar   yapýlýrken   de,   millet   ruhu   kulakardý   edilmemeli;   nesillerin   kalb   ve   kafalarýný   hede
bilumum talim ve terbiye müesseselerinin yabancýlýk hýrýldamalarýna meydan verilmemelidir. Ba
ilim ve irfaný, san’at ve tekniði alýnýp deðerlendirilmeli; ama, millî ruh ve millî düþünce çiðnenm
târihî   seciyemiz   yýpratýlmamalý   ve   bunca   yýllýk   ahlâk   ve   fazilet   anlayýþýmýz   bin  
düþmanlarýmýzýn levsiyyatýyla becayiþ edilmemelidir.
Zaten, yýllardan beri, kitlelerin cismânî zevklerini okþayan, onlarý hisleriyle vurup yaralayan v
bir hastalýk halinde her þehire, her köye, her eve girip yerleþen batý hummasý, þimdiye kadar e
edilenlerin çok üstünde ahlâk ve fazilet anlayýþýmýzý delik deþik etti, toplumu âdeta kurt sürüleri 
getirdi.
Þimdi,   bu   eski   mikrop   yuvalarýnýn   dezenfekte   edilip   temizlenmeye   çalýþýldýðý,   fik
vicdanlarýn millî ruh iksiriyle yýkanýp, arýndýrýlýp özüne ulaþtýrýlmasý düþünüldüðü ve yýlla
kemikleþmiþ bir kýsým dertlerimizin sezilip tedavi yollarýnýn araþtýrýldýðý þu günlerde olsun
mes’elelerimize dýþta çözüm arayacak, ýsmarlama plân ve projelerle kendi dünyamýzý inþa edec
ülke   ve   onun   gerçeklerini   görmemezlikten   gelerek,   yakýn   geçmiþteki   küflü   zihniyet   ve   es
düþünceleri hamlelerimizde esas kabul edeceksek, yeni yeni yol­iz bulup çýkmaða çalýþtýðýmýz 
târihî çukurlara, bir kere daha yuvarlanýp gitmemiz mukadder demektir.
Bile bile böyle bir felâket uçurumuna yuvarlanýp gitmeye, ister körlük densin, ister cinnet, 
karþý en büyük bir hýyanet ve millete karþý da affedilmeyen bir ihanet olduðunda da þüphe yoktur.
Onun içindir ki, millete bir kýsým yüksek hedefler gösterilirken, evvela târihî hatalar düzelti
yanlýþ kanaatler milletin sinesinden sökülüp atýlmalý; her türlü sahteler, sahtelikler, sahte dost ve
dünyalar kitlelere anlatýlmalý.. sonra da onlara kendi düþünce ve inanç dünyalarýna seyahat imk
hazýrlanmalýdýr ki; bir çukurdan çýkarken diðerine düþmesinler. Zira, nesepsiz düþünce, gayri mil
ve projelerle, artýk hiç bir yere varýlamayacaðý herkesin malumudur.

   Ne Dendi ve Neredeyiz?   
Bir bahar gibi baþlar herþey; güzel tasavvurlar, tatlý düþünceler ve zümrütten hayâllerle... Her
baþlangýç, neticeye ermenin ilk þartý ve ilk sebebi olmasý itibariyle de zevkli ve ümit vericidir. 
nice güzel baþlangýçlar vardýr ki “Baharý görmeden hazâna” erer ve geride kýraðý vurmuþ bi
yýkýk rüya býrakýr.
Baþlatýlan her hayýrlý iþ, her hayýrlý teþebbüs, kadirþinâs mirasçýlar ve birleri binlere ulaþ
sevdâlýsý   nesiller   sayesinde,   varlýða   erer   ve   süreklilik   kazanýr.   Ve   þâyet   o   iþ   ve   teþebbüs,   se
baðrýnda geliþebileceði bu ideâl kadroyu ve bu kara sevdâlýlarý bulamazsa sam yeli vurmuþ gibi
ve yerle bir olur...
Ümit herþeyden önce bir inanç iþidir. Ýnanan insan ümitlidir ve ümidi de inancý nisbetinded
itibarladýr ki, saðlam inanç mahsulü çok þeyler, bazýlarýnca hârika zannedilmektedir. Aslýnda,
azim   ve  kararlýlýk,   iman   dolu   bir  kalbe  girince,   beþerî   normlar   aþýlýr.  Ve  o inançlý   kalp   har
kuþaðýna ulaþmýþ olur. Bu seviyede gönül hayatýna sahip olamayanlar ise bunu fevkalâdeden sa
Hele insan, inanacaðý þeyi iyi seçebilmiþ ve ona gönül vermiþse, artýk onun ruh dünyasýnda ümit
karamsarlýk ve bedbinlikten asla sözedilemez.
Fert, ümitle varlýða erer; toplum onunla dirilir ve geliþme seyrine girer. Bu itibarla da, üm
yitirmiþ bir fert var sayýlamayacaðý gibi ümitten mahrum bir toplum da felç olmuþ demektir.
Ümit, insanýn kendi ruhunu keþfetmesi ve ondaki iktidarý sezmesinden ibarettir. Bu seziþle 
kâinatlar ötesi Kudret­i Sonsuz’la münasebete geçer ve onunla herþeye yetebilecek bir güç ve kuvve
eder. Bu sayede, zerre güneþ, damla derya, parça bütün ve ruh kâinatýn bir soluðu haline gelir. Ü
uzun yollar aþýlýr, ümitle kandan irinden deryalar geçilir ve ancak ümitle dirliðe ve düzene erilir.
dünyasýnda maðlup olanlar, pratikte de yenilmiþ sayýlýrlar. Ne yiðitçe ve çalýmla yola çýkanlar 
ki, iman ve ümit zaafýndan ötürü, yarý yolda kalmýþlardýr. Küçük bir zelzele, gelip geçici bir fý
akýp giden bir sel, onlarýn azim ve iradelerini de beraber alýp götürmüþtür. Hele kendilerine 
baðlanýp   sonra   da   onlarla   beraber   yeis   bataklýðýna   düþüp   boðulanlarýn   hâli   bütün   bütün   yü
acýsýdýr. 
ÇÝLE, yüce hedeflere varmanýn ve yüksek neticeler elde etmenin tek yoludur. Hakikat yolcus
ile günahlardan arýnýr; onunla saflaþýr ve onunla özüne erer. Çilenin olmadýðý yerde ne olgunlaþm
ne de ruhla bütünleþmeden bahsedilemez. Ruh, çile ile kemâle erer. Gönül, çile ile inkiþaf eder
görmemiþ ruhlar ham, gönüller de kolu kanadý kýrýk ve ölgündür.
ÇÝLE, çalýþmaya ve o yolla elde edilen þeylere kat kat deðer kazandýrýr. Çilesiz elde edilen þ
mirasdan   gelen   mal   gibidir;   geliþi   emeksiz,   gidiþi   de   üzüntüsüz   olur.   Evet,   ancak   binbir   ýzd
kazanýlan   þeylerdir   ki,   muhafazasý   uðrunda   canlar   feda   edilir.   Bir   millet   ve   bir   medeniyet,  
muzdarip ve çilekeþlerin öncülüðünde kurulmuþ ise, sýhhatli, istikrarlý ve gelecek adýna ümit ver
Aksine, hayatýnda bir kere olsun aðlamamýþ, inlememiþ ve sancý çekmemiþlerin elinin altýnda do
ve geliþmiþse, zâyi olmaya namzet ve talihsizdir.
SABIR, yücelme ve fazilete ermenin mühim bir esasý ve iradenin zaferidir. O olmadan, ne
inkiþaf ettirmeden, ne de yücelip benliðin sýrlarýna ermeden bahsedilemez. Sabýrla insan, toprað
kemiðe baðlýlýktan kurtulur ve onunla yüce âlemlere ermeðe namzet bir kutlu olur. Sabýr, ötele
saltanatlara ulaþmak için dar bir geçit, aþýlmaz bir zirve ise, gönlünü o âlemlere kaptýrmýþ hakik
de, geçilmez ve aþýlmaz gibi görünen geçitlere ve þahikalara meydan okuyan bir Heraklit’dir. E
yokuþlarý dümdüz ve ovalarý da pürüzsüz gören bir Heraklit...
Bütün   yükseltici   þeyleri,   ara   vermeden   sürekli   olarak   yaþama,   alçaltýcý   þeylere   karþý   de
teyakkuz ve direnme, nihayet, beklenmedik anda ve beklenmedik þekilde, insaný ýrgalayan ve örs
umum belâlara karþý yýlgýnlýk göstermeden dayanma; evet iþte acýlardan acý ve neticesi itibari
zülâllerden zülâl sabýr budur!
VEFA,   dost   ikliminde   yetiþen   güllerdendir.   Onu   düþmanlýk   atmosferinde   görmek   nâdiratt
hatta, imkânsýzdýr. Vefa, duyguda, düþüncede, tasavvurda, ayný þeyleri paylaþanlarýn etrafýnda üfü
eser   durur.   Kinler,   nefretler,   kýskançlýklar   ise,   onu   bir   lahza   iflâh   etmez   öldürür.   Evet   o,   sev
mürüvvetin baðlarýnda boy atar geliþir, düþmanlýk ikliminde ise, bir anda söner gider.
VEFA, fertlerin birbirleriyle kaynaþýp, bütünleþmesini temin eder. Vefa sayesinde cüzler kül
ayrý ayrý parçalar bir araya gelerek vahdete ulaþýr. Vefa duygusu varýp sonsuzluða erince, öte
gelen tayflar, kitlelerin yolunu aydýnlatýr ve toplumun önünü kesen bütün týkanýklýklarý açar. Elve
o toplum, vefa duygusuyla olgunlaþmýþ ve onun kenetleyici kollarýna kendini teslim etmiþ olsun. 
Rica ederim; söyleyin! Emin misiniz size düþen herþeyi yaptýðýnýzdan; hareket ve faâliyetle
hep doðru yolda sürdürdüðünüzden; irade gücü ve iç mukavemetinizden; bayraklaþtýrdýðýnýz da
düþünceyi tam temsil ettiðinizden?.. Yaptýðýnýz her iþin yerinde olduðunu; düþüncelerinizin, kin, 
garaz   gibi   kötü   huylarla   zedelenmediðini;   plân   ve   projenizin   hata   kabul   etmez   bir   buudda   t
edildiðini iddia edebilir misiniz..? Aman Allahým! Bu ne büyük bir çýlgýnlýk, ne affedilmez bir ka
olur..!
Aslýnda   hep   baþkalarýnýn   eksik   ve   gedikleriyle   meþgul   olanlar,   kendi   hata   ve   kusur
görmeyecek kadar kör, gönüllerini coþturup ruhlarýna istikamet veremeyecek kadar da iradesiz ve m
kimselerdir.   Böyleleri   her   söz   ve   davranýþlarýyla,   durmadan   baþkalarýný   gayyalara   yuvarl
firavunlaþmýþ egolarýna göklerde bile taht bulamazlar. Nefsâniliðine (pes) demiþ ve kendi içinde m
bu derbeder ruhlar, düþünce ve iradelerini delik­deþik eden bu türlü zaaflardan kurtulacaklarý âna
da, doðruyu göremeyecek, doðru karar veremeyecek ve hele kat’iyyen bellerini doðrultamayacaklard