246

SOSYAL MEDYA KULLANIMINDA GNCEL TARTIMALAR:

NVERSTE RENCLER RNENDE
MAHREMYET - KAMUSAL ALAN LKS

Yrd. Do. Dr. Adem YILMAZ
Atatrk niversitesi letiim Fakltesi
Radyo Televizyon ve Sinema Blm
Erzurum


ZET
Sosyal medya kullanmnn bireyler zerindeki olas etkilerinin irdelendii bu almada, Trkiyede
interneti en youn biimde kullanan ve sosyal medya srelerine dahil olan niversite genliinin sosyal
medya ortamlarnda mahremiyet-kamusal alan ilikisini nasl algladklar tanmlanmaya allmtr.
Mahremiyetin kamusal alan kartl zerinden kuruluu, amz kamusal alannn temel aktr
konumundaki sosyal medya ile birey arasndaki ilikileri aa karmay gerektirmektedir. Bu balamda
bir alan aratrmas ile niversite rencilerinin sosyal medyay ve mahremiyet kavramn nasl
algladklar aratrlmtr.

Anahtar Kelimeler: Sosyal Medya, Mahremiyet, Kamusal Alan, nternet

RECENT ARGUMENTS ON USE OF SOCIAL MEDIA:
Relation between "Privacy" and "Public Sphere" - Based on a Modeling with University Students

ABSTRACT
This study investigates the possible impacts of social media on individuals. The study, aims to define the
perception of relations between the privacy and public sphere terms in social media environment by
university students, the most internet users in Turkey. Due to the fact that privacy is based on its
contrariety against public sphere, it is inevitably required to disclose the relation between the individuals
and social media that is the governing factor of our current public sphere. In this respect, perception of the
social media and the term of privacy by the university students are explored through qualitative field
study.

Keywords: Social Media, Privacy, Public Sphere, Internet


Giri
nternet zerine yrtlen yakn dnem tartmalar, modernlemenin
standartlarna ve karakteristik zelliklerine uymayan, sosyal medya esasl yeni bir
kamusal alann ortaya kt ve geribildirim, diyalog, karlkl etkileim temelinde
rgtlenen bu yeni ilikiler dzleminin youn enformasyon aknca desteklendii
iddialarnca ekillenmektedir (Aydoan, 2010). Reklamlarn, politik kampanyalarn ve
247

imaj ynetimi erevesindeki ticari medya ieriklerinin younluuna ramen internetin
zgrletirici ve dntrc doasna byk nem atfeden tartmaclar, kreselleme
deneyimine katlan genlerin aile, cinsellik, kltr, inan ve felsefe olgularn
gncelleyen yeni bir mahremiyet algs oluturduklarn ifade etmektedirler. Bu
balamda, kitle iletiim teknolojileri zellikle de internet zerine yaplan analizler,
toplumun gzlemlenebilir ve kontrol edilebilir hale gelmesinde biliim temelli
altyaplarn nemine dikkat ekmektedirler. rnein Poster (1990), interneti duvarlarn,
pencerelerin, kulelerin, gardiyanlarn olmad bir alan; toplumsal denetimin tahayyl
edilemeyen olanaklarn aa karan bir sper-panoptikon gzetimin arlatrlm,
u ve marjinal ortam- olarak deerlendirilmektedir (s. 398 400). Bunun gemi
panoptikondan fark ise gzetlenen kiilerin yani interneti kullanan bizlerin de bu
gzetlemeye gnll olarak katlmalardr. nternetle birlikte, insanlarn farkl
mekanlarda bulunmasna karn ezamanl olarak eylem ve pratiklere dahil olabilme
imkan aa kmaktadr. Bireylerin a toplumunda elektronik-saysal ebekelere dahil
olmas bir yandan kamusal alan geniletirken dier yandan da kamusal ierii
deersizletirmektedir. nternetin herkese ak olduu iddias olduka anlamszdr;
nk bata sosyal medya olmak zere neredeyse tm ierik, (i) biliim teknolojilerine
sahip olma, (ii) elektrifikasyon altyaps araclyla hizmete eriim alarna dahil olma,
(iii) sunulan enformasyonun iinden seim yapma ve (iv) tecimsel ieriin bedelini
deyebilecek ekonomik gce erimi olma kstllklar altnda ilemektedir.
Sosyal medya, internetteki grsel-iitsel depolamaya dayal web siteleri, bloglar,
pod-castlar, ierik paylam siteleri ve sosyal paylam alar araclyla oluturulan
elektronik-saysal iletiim ortamdr. Sosyal medya ortamlar; bloglar, evrimii video
ortamlar, forumlar, sosyal alar v.b., aslnda milyonlarca insann bir tketici olarak
seslerini birbirlerine duyurmas asndan ok nemli bir ara haline gelmitir (Alikl,
2011, s. 14). Gnmzde erikin internet kullanclarnn % 66s bir ya da daha fazla
sosyal medya ortamna balanmaktadr. Bu almada sosyal medyann mahremiyet-
kamusal alan kartl erevesinde nasl algland ve sosyal medya kullanclarnn
arlkl nvesini oluturan niversite rencilerinin kavraynda ne trden deiimlere
yol atnn ortaya konulmas amalanmtr.
248

Mahremiyet ve Kamusal Alan likisi
Mahremiyet kavram kelime olarak gizli, gizlilik anlamn tamaktadr
(Marshall, 1999, s. 267). Ancak mahremiyet olgusu, bireye zg olmas nedeniyle
bireyin zel yaam alan, kiisel gizlilii olarak da ifade edilmektedir. Yalnz kalma ya
da braklma hakkn ieren ve kiisel yaam ile bilgilere dair ayrntlarn kimlerle
paylaabileceini belirleyen mahremiyet olgusunun insandan insana farkllk arz etmesi,
tanmlanmaya allann snrlarnn belirsiz olmas, kesin bir kavray yklenememesi
ve genel ifadelerle tanmlanamamas nedeniyle mulak bir ierikte olduu
bilinmektedir.
Mahremiyet kavramna getirilen tanmlama, bu almada ele alnan kamusal
alan ile olan ilikinin snrlarn belirlemektedir:
zel yaam ya da mahremiyet, genel olarak, kiilerin yalnz bana
kalabildikleri, istedikleri gibi dnp davranabildikleri, bakalaryla hangi yer,
zaman ve koullarda ne lde iliki ve iletiim kuracaklarna bizzat kendilerinin
karar verebildikleri bir alam ve bu alan zerinde sahip olunan hakk ifade eder.
Bununla birlikte, insann gnlk yaantsnn ok nemli bir parasn oluturan
mahremiyet hakk, bakalarnn tamamen dlamak veya onlarla olan ilikiyi
tmyle kesmek anlamna gelmez. Sadece bir kimsenin, kendi hayatn
bakalaryla ne lde paylaacan belirleme hakkna sahip olduunu ifade
eder. (Yksel, 2003, s. 182)

Mahremiyetin kamusal alan ile olan ba, kiilerin yalnz bana kalabildikleri,
diledikleri gibi dnp davranabildikleri, dierleriyle hangi yer zaman ve koullarda ne
lde iliki ve iletiim kuracaklarna kendilerinin karar verebildikleri bir alanda aa
kmaktadr. En genel ifadesi ile mahremiyet, bireyin kamusal alan zerindeki davran,
yap ve ileyi hakkn ifade etmektedir.
Mahremiyet kiiye zg bir kavram olmann dnda, iki veya daha ok kiinin
paylat bir alan olma zelliine de sahiptir. Birey yaamnn varoluuna dek geri
gtrlebilecek olan bu olgu, hayvan ve insan doasnda farknda olsun veya olmasn
kendini aa vurmaktadr. Bu tarz bir davurumun bireyden bireye, gruptan gruba,
toplumdan topluma ve kltrden kltre farkllklar iermesinin tesinde standart bir
deeri de yoktur. Mahremiyet meknsal bir dzeni kapsayabilecei gibi zihinsel
faaliyetler ierisinde de oluabilmektedir. Bireyin toplumsal stats, eitim durumu,
dini, cinsiyeti, ya, kltrel birikimi, yaad toplumun antropolojik yaps,
249

mahremiyet erevesinin nasl ve hangi boyutlarda ekilleneceini ortaya koymaktadr
(Saymer, 2008).
Mahremiyet olgusu, XVI. ve XVII. yzylda Aydnlanma felsefesi ile modern
bilim anlayna kout olarak deiime urayarak, ekonomik, sosyo-kltrel ve siyasal
alandaki gelimeler nda birey gerekliinin n plana kard bir alg olmutur.
Kapitalist ekonomik sistemin geliimi, ulus devletlerin glenmesi, kentleme,
iblm ve uzmanlk alanlarnn eitlenmesi, kitle toplumunun oluumu ve atomize
bir yaam sren birey saysnn artmas kamusal alann biimlenmesini ve mahremiyetin
kamusal alandan uzaklaarak bireyin kendine ait olana dnmesini salamtr.
Mahremiyetin yakn dnem ieriini tartan ngiliz sosyolog Anthony Giddens
(1994)a gre ise, kiisel hayatn mahrem alanlarnda ortaya kan deimeler,
toplumsal alan ile ilikilidir. Toplumsal alanda zaman-mekn ayrmndan ortaya kan
younluk o kadar fazladr ki, birey ve toplum kresel dzlemde ilk kez bu kadar ilikili
hale gelmitir. Modernite srecinde farkl faktrler, modern kurumlar ile kimlik
arasnda ilikileri etkilemektedir. Modernitenin insan ilikilerine getirdii dinamizm,
zellikle gvenlik mekanizmalar ve risk ortamlarndaki deiikliklerle ilgilidir.
Giddens (1994) tedirginliklerin ve gvensizliklerin modern ncesi dnemde de
olduunu belirtmektedir. Ancak modernleme, srecin seeneklerini arttrd gibi risk
koullarn da younlatrmtr. Modernite birey-toplum ilikisinde benin oluum
srecine nfuz etmektedir. Bir dier ifadeyle modernleme dneminde insan benliinin
kendisi yansmal bir proje haline gelmitir. Kiisel yaamn mahrem ynlerindeki
deimeler geni bir dzlemde sosyal ilikilerle balantldr.
Kamusal alan en geni kavrayla birbirinden sorumlu ama birbirine mdahil
olmayan bireylerin karlat ntr bir etkinlik sahas eklinde tarif etmek mmkndr.
Bu anlamda kamusal alan, bir zgrleme alan, kendini ifade etme ve tekini alglama
alan olarak karmza kmaktadr. Yani temsil kabiliyeti olan bireyin kendini ifade
edebildii, toplumun ortak sorunlar zerinde tartlp fikirlerin akland ve bir
konsenssn ortaya kmas iin eylemde bulunduu, zel alan ve ekonomi ile devlet
arasnda konumlanm bir mekan olarak ifade edilmektedir (Habermas, 2002, s. 17-24).
Bat dnyasnda Antik adan beri bilinen kamusal alan kavramnn
gnmzdeki anlamyla ortaya k XVII. yzyl Avrupasndadr. Ticari kapitalizmin
gelimeye balad bu dnem, burjuva kamusall olarak adlandrlan zerk bir
250

kamusal tartma zemini olumutur. zel mlkiyetin geliimi, ekonomik bamszlk,
eletirel dncenin yaylmasna ilgi duyan yeni bir kamu oluturmutur. Burjuva
kamusal alannn evrilii ve alann anmaya balamas ise XIX. yzyln ikinci
yarsnda grnr hale gelmitir. Hkmet eletirileri ile beslenen kamusal alan bu
dnemde yerini devlet ve rgtlenmi ekonomik kar gruplarnn eletirisine brakmaya
balam ve bireyciliin geliimine, ekonomik bamszla, zel mlkiyetin
glenmesine bal olarak genileyen kamusal alann, kendi yaratcs olan kapitalist
retim sreci tarafndan tahakkm altna alnarak daraltlmaya alld
gzlemlenmitir. Bu sre yeni bir iktidar ilikileri dzeninin olgunlamasyla birlikte
aa kmtr. Yeni ilikiler ann biimlendiricisi konumundaki devlet ve sermaye
gruplar birbirleriyle ak ve zmni anlamalar yaparak iktidarlarn glendirirken;
kamuyu giderek dlamaya balam ve ona ikin mikro dzeydeki iktidar ilikilerini de
yine kendi konumlarn salamlatrmak iin kullanmlardr (Habermas, 2002, s. 134).
Kamusal alann zel alan lehine daralmasnn bir dier sonucu ise bireylerin
siyasal zne olmaktan kp ekonomik sistemin iinde dnen tketim birimleri haline
gelmeleridir. Birey fordist sanayileme deneyimiyle birlikte neliini sorgulayan,
konumlandran, farknda olan ve dntrme talebiyle eylemde bulunan toplumsal bir
varlk olmaktan km ve kendi kk dnyas iinde sadece neye, ne kadar sahip
olduuna, ne kadar tkettiine odaklanan tekil bir kimlie dnmtr. Modernlemi
bu birey zne ve tekine yabanclam bir bireydir. Kamusal alanda yabanclamay
balatan bu sre, temelde birbirlerinin farkndal ve sorumluluu zerine kurulu ortak
dnyann kne neden olmutur. Kamusal yabanclama hi kimsenin bir bakasn
grme ve bir bakas tarafndan grlp duyulma imkannn olmad ki bu yoksunluk
fiili deil dnsel, bilisel ve ruhanidir; kiilerin kendi zel alanlarnn konformizmi
iine ekildikleri yeni bir mahremiyet yaps aa karmtr (Habermas, 1979).
Teknolojik altyapnn dnm balamnda toplumsallamann zaman ve
meknla ilikisi dikkate alndnda, kamusalln tanmnn teknolojiyi de iine alacak
biimde geniletilmesinin gerektii aktr. Kamusal alan tanmlamalarnda,
kamusalln ortak bir mekna dayal biraradalk temelinde tartld grlmektedir.
Hannah Arendt'e gre kamu alan grnrlln alandr. Kamu alannda gzken her
ey herkes tarafndan grlebilir ve duyulabilir olandr. Arendt, kamusallk iin, iinde
zel olarak bize ait olandan ayr, hepimiz iin ortak olan bir dnya betimlemesi
251

yapmaktadr. Habermas ise kamusal alan, kamusal topluluk olarak bir araya toplanm
zel ahslarn tartma forumu olarak anlamlandrmaktadr. Her iki yazarda da n plana
kan kamusal alann ortakl fikri, salt meknla snrl olmamasna balanabilir
(Timisi, 2003, s. 140-143). Kamusal alann toplumsal zemini yalnzca meknla ilikili
deildir. Gnmz toplumlarnda insanlar arasndaki iletiimi salamada arac olan
teknolojik ortamlar da, kamusal alan tartmasnn iine dahil edilmek zorundadr.
Modernleme ile birlikte kendi aklnn sahibi olan birey toplumun siyasallamas
srecinde kendi znesinden koparak bir siyasal zneye dntrlmtr. Kapitalizmin
geliimiyle birlikte birey iktidarn denetimi ve gzetimi altna girerek kendi benliini
bastrmtr. Bu sre, Habermas'n snflandrmasyla sistem dnyasnn yaam
dnyasn tahakkm altna ald bir sre olarak adlandrlmaktadr. Buna gre kltr,
kiilik ve sosyal iletiim alarn kapsayan yaam dnyas, devlete, siyasete ve
ekonomiye hakim olan brokratik aygtlar da kapsayan sistem dnyas tarafndan
kontrol altna alnmaktadr. Kendi zel alanna itilen birey, ayn zamanda yaamnn her
annda sistem dnyasnn dntrc etkisinin de altnda kalmaktadr. Bu kontrol
srecinde medya, sistem dnyasyla yaam dnyasn karlatrarak, zneyi tketiciye
dntrecek yeni bilisel anlam setleri retmektedir. Zihinsel olarak direnme noktalan
zayflatlan bireyler kitle iletiim aralarndan sunulan ieriin maniplasyonuna ak
hale gelmekte ve kendisine dayatlan bilgiyi sorgulama gerei duymadan
iselletirmektedir (Habermas, 2002, s. 213).

nternette Gzetim ve Mahremiyetin Deien Doas
Kitle iletiim aralar ve teknolojiler araclyla toplumlar ynetme ve
ynlendirme olgusunun, zellikle enformasyon ann temelini oluturan biliim
teknolojilerindeki gelimeler gz nne alndnda ihtiyatla karlanmas gereken bir
durum olduu ifade edilebilecektir. Farkl dnrler tarafndan dile getirilen kontrol
politikalar tartmas, edebi eserlerden bilimsel metinlere dein geni bir yelpazede
kendisine yer bulmutur. George Orwell, dnyaca nl 1984 romannda devletin her
eyi denetim altnda tuttuu, en kk bir aykrla ve bireysellie izin vermedii,
resmi ideolojinin btn tarih ve dili kendine gre kurgulad bir toplum anti-
topyasndan bahseder. Romanda, insanlar srekli gzetleyip bask ve denetim altnda
tutan Byk Birader (Big Brother) adnda bir merkezi g bulunmaktadr. Bu
252

romann gnmzdeki yansmas, internet ve bilgisayarlar araclyla toplumu daha
sk bir denetim altna almak isteyenlerin olabilecei endiesindeki arttr. Nitekim
gnmzde, biliim teknolojilerinin ve enformasyonun okuluslu iletme tarzndaki
kurumlarn krlarn arttrmada ve bireyler zerinde daha sk bir kontrol salamada
kullanlaca endiesine sahip olan geni kitleler bulunmaktadr.
Yeni iletiim teknolojilerinin geleneksel iletiim aralarndan farkl bir zgrlk
alan yaratt gr liberal bir yaklam iinden kabul grse de, eletirel yaklam bu
teknolojilerin yeni bir egemenlik, iktidar alan ve ileyi yaratmak iin olanaklarn ve
snrllklarn youn olarak tartmaktadr (Geray, 2002). Teknolojik determinizm
geleneine kar kan ve teknolojinin de sosyal olarak ina edildiini savunan eletirel
bak as, internet gibi enformasyon teknolojilerinin tek bana bir deiim ajan
olamayacan, tam aksine sklkla kurulu dzenleri pekitirici bir etki yapacaklarn
savunmaktadr. Bu kapsamda eletirel yaklam, teknolojik gelimelerin ynetim
iletiimini ortaya kardn ve yeni teknolojik aralarla yaplan bu iletiimde mesajlar
retme, oaltma ve datmada yer ve zaman kstlamalarnn byk lde ortadan
kalktn, kitle iletiim rgtlerinin dnyann her yerindeki olaylar gzden geirme ve
bunlar arasndan seme olaslklarn arttrdn ve en nemlisi de teknolojik ve yapsal
rgtlenmelerdeki gelimeler sonucu kamu ve zel irketlerin bilin ve davran
ynetimini kitle iletiim aralaryla geni kitlelere ulama kolayln elde ettiini
vurgulayarak; ynetenler ile ynetilenler arasndaki g dengesizliinin ok daha
derinletiine dikkat ekmektedir (Erdoan, 2002, s. 319).
nternetin yeni bir denetim ortam oluturduunu syleyenler, Foucault'nun
iktidarn ileyiine ilikin modeline temel ald ve Panoptikon olarak adlandrlan bir
gzetim yaklamndan yararlanmaktadrlar.
1
Foucaulta gre (2000), kamusal alanda
yer alan bireyler ve dnceleri, grnmeyen, ancak her an hissedilen bir gzetim
altndadr. Tarihsel srete devletlerin kriz dnemlerinde disiplini salamak amacyla,

1
Foucault bu yeni tr egemenlik grnrllk ilikisini niteleyen panoptikon kavramn, Bentham'n
mimari benzetmesinden dn alarak kullanr. 1791'de Jeremy Bentham ideal hapishanenin tanmm
yaparken, panoptikon kavramn kullanmtr. Foucalt panoptikon'u mkemmel mimari tarz olarak deil,
modern toplumlarda egemenliin rgtlenmesi iin genel bir model olarak ele alr. Panoptikism olarak
adlandrlan model, erken dnem egemenliin ileyiine ynelik modernizmin bir alternatifi olarak
sunulmaktadr. Toplumsal yaamn pek ok alannda birey, aynen hapishane hcresinde olduu gibi srekli
ve gizli bir gzetim altnda olduunu hisseder. Bireyler grnrln bir kontrol arac olarak iledii yeni
bir egemenlik sistemine yakalanmtr. Bireyler artk onlarn gz nnde olan bir byk grnene tank
olmaktan ziyade, gndelik yaamn her alanna szm oklu, birbiriyle kesien ve egemenliin ihtiyac olan
bir gzetlemenin konusu haline gelmilerdir.
253

bireyleri karantina altna alarak, youn bir sayma ve kaydetme eylemine yneldikleri
bilinmektedir (s. 78). Bu kontrol pratikleri sayesinde kriz dnemlerinde toplumlar
hakknda pek ok bilgi elde edilmitir. Bireyler merkezlerde toplanarak gzetim
salanmtr. amz toplumlarnda Jeremy Benthamn panoptikonu tm topluma
yaylmtr. Okul, hapishane, hastane, alveri merkezleri, otoyollar, oteller, internet,
vb... gibi hemen her yer ve zamanda devletin ve sermaye gruplarnn denetleme ve
disipline etme aygtlar bulunmaktadr. Bu gzetim hissi, kamusal alann ideolojik
yann oluturmaktadr. Foucaulta (2003) gre grnrlk bir tuzaktr. Panoptikonda
mahkum grlmekte, ama grememektedir. Panopticonun byk etkisi de buradan
kaynaklanmaktadr; tutuklu biliinde ve psikolojisinde iktidarn otomatik ileyiini
salayan bilinli ve srekli bir grnebilirlik hali yaratmaktadr.
Panoptikon, ok farkl arzulardan hareketle, trde iktidar etkileri imal eden,
olaand bir mekanizmadr. Gerek bir tbi olma durumu, hayali ilikilerden mekanik
olarak domaktadr. ylesine ki, mahkmu iyi davranmaya, deliyi sakin olmaya, iiyi
almaya, okul ocuunu zenli olmaya, hastay tedaviye uymaya zorlamak iin g
kullanmaya gerek kalmamaktadr. Denetimin salanabilmesi iin zora dayal iddet ve
demir parmaklklara gerek kalmamtr (Foucault, 2000, s. 21).
Gzetim ve denetim olgusunu ele alan dnrler konuya farkl alardan
bakabilmektedirler. Marx, gzetimi, snf ilikileri temelinde ele alarak, konuyu
fabrikada alan iilerin bir araya toplanmas ve bireysel emein art deere
dntrlerek sermaye gruplarnca buna el konulmas eklinde deerlendirmitir. Marx
kontroln iktidar ya da mlkiyet sahiplerinin elinde olmasna tarihsel lekte dikkat
ekip, gzetim olgusunu emek ile sermaye arasndaki mcadele esi olarak grmtr.
Antony Giddens (1994) ise gzetimi kendi bana bir iktidar kayna olarak
ifade etmektedir. nsanlar hakknda veri toplayan gzetim ile insanlar denetleyen
gzetimi birbirinden ayrmaktadr. Weberci gr perspektifinde gzetim brokratik
alanda ve modern rgtlerde gerekli ve yaygn bir haldedir. Foucault bu noktada
gzetimi Weberin bahsettii brokrasinin de tesine gtrerek modern toplumun
oluum srecinde gzetimin ve denetimin artan rolne vurgu yapmtr. David Lyon ise
gzetimin toplumun her noktasna daldn kabul etmekle birlikte, gzetimin iyi
huylu olabileceine inanmaktadr. nk gzetim ayn zamanda bireylerin modern
topluma katlmasn ve sosyal haklar elde etmesini de salamaktadr. (Timisi, 2003, s.
254

195-204). amzn brokratik aygtlar, farkl topluluk ve gruplarn izini srerken
gzetimin ne olduunu ortaya karmaktadr; ancak gzetim sadece brokrasi demek
deildir, ondan da te bir eydir. Gzetim var olan sosyal dzene uygunluumuzla ilikilidir
ve sosyal denetim ile kontroln bir aracdr.
letiim teknolojilerinin kitlesel mesaj sunumu kadar nemli dier ilevini
bireysel kontrol olarak tanmladmzda, biliim hizmetlerinin gzetimdeki nemi
aa kmaktadr. Saysal (dijital) olarak kodlanm, snflandrlm ve
ayrntlandrlm bireyleri denetleyen gzetim sistemleri doru (?!) ilemi yapp
yapmadmz, etkili sosyal eylemleri gerekletirip gerekletirmediimizi, toplum
gvenliini tehdit edici hareketlerde bulunup bulunmadmz, su, iddet ve terrizme
hangi koullarda ynelip hangi koullarda uzak durduumuzu analiz etmektedirler.
Gzetimin ticari boyutu ise tketim pratikleri ile satn alma eyleminin nasl
ynlendirileceine ilikindir. Gzetimin denetime kyasla yneltime ilikin bu boyutu,
ipli plastik kartlarla ya da elektronik tabanl web sitelerinde neredeyse tm bireylerce
deneyimlenmektedir. Gzetimin tketimle olan ilikisi rtk yollardan yaylmakta,
verimlilik ve karllk gibi hedeflere ynelmektedir.
Gelitirilen teknolojik aralar, bireylerin tutumlar zerinde gemie kyasla
daha etkin ve daha baskn bir durum aa karmaktadr. ktidarlarn tm ilerlemelerin
zerinde bir enformasyon art ile karlamas, ynetsel bakmdan belirsizlik
yaamalarna ve iktidarlarn g politikalarn icra ettikleri btn yzeylerin zerindeki
nesneleri kefetme abalarna neden olmaktadr. Ayrca gzetim srekli bir kayt
sisteminden de destek almakta ve buna ihtiya duymaktadr. Foucaulta (2003) gre,
zgrl kefeden Aydnlanma a, disiplinleri de kefetmi ve modern toplum
gzetim ile disiplinin egemen olduu bir toplum haline gelmitir.
Foucaultun son derce arpc bir biimde ortaya koyduu, bir veya daha ok
kiinin iletiim ya da eylemin sistematik olarak aratrlmas ya da izlenmesi olan
gzetim kavram son dnemde, internet gibi yeni enformasyon teknolojilerinin
geliimine paralel olarak zel bir nem kazanmtr. nternet sayesinde toplanan kiisel
enformasyonun miktar srekli artmtr. Enformasyon teknolojileri, potansiyel olarak
olaanst kalabalk bir kitleyi, gzlemciler iin grnmeksizin ya da bilinmeksizin
izlenebilir hale getirmitir. nternetin yaps gerei sradan bireyden devlet kurumlarna
255

ve byk rgtlere dein herkesin denetlenebilecei ve mahremiyetlerinin de ihlal
edilebilecei bir sistem aa kmaktadr.
Yaplan bu ihlalleri kurumsal adan 3e ayrabiliriz:
Kamu kurumlarna ynelik tehditler: Kilit enformasyon ve devlet srlar,
askeri bilgiler, tele-bankaclk, vergi kaytlar, kritik altyap sistemlerinin
iletilmesinde kullanlan veriler, elektronik mail ile alnan kamu szlemeleri vd.
letmelere ynelik tehditler: Szlemeler, fatura ve dier dzenlemeler, zel
ilemlerde kullanlan lisans ve uluslararas haklar, kredi kart ile verilen
sipariler, online alnan kabul ve demeler vd.
Tketicilere ve bireylerle ynelik tehditler: Kredi kartyla yaplan demeler,
online bankaclk ilemleri, kiisel szleme ve anlamalar, tele-bankaclk gibi
elektronik ilemler, chat ve blog mesajlar, kiisel bilgisayar ortamnda
depolanan fikri mlkiyet hakk kiiye ait bilgiler vd.
Bunun yan sra gizli olmas gereken salk kaytlarnn farkl kurulular tarafndan
bilinmesi, kullanclarn bilgisayarlarnda bulunan gizli ve kiisel bilgilerinin (fotoraf,
video kayd, belge vb.) internet ortamnda serbeste dolamas, sohbet odalarndan
yaplan tm iletiim faaliyetlerinin izlenmesi ya da e-posta bildirimlerinin farkl
kiilerce ele geirilmesi gibi bireylerin haklarna ynelik tehdit ve mdahaleler temel
sorunlar olarak sralanabilecektir.

Alan Aratrmas: Bulgular ve Deerlendirme
Sosyal medya kullanmnn bireyler zerindeki olas etkilerinin irdelendii bu
almada, farkl aratrmalarda (Alikl, 2011; Atikkan ve Tun, 2011; Erkul, 2007)
Trkiyede interneti en youn biimde kullanan ve sosyal medya srelerine dahil olan
niversite genliinin sosyal medya ortamlarnda mahremiyet-kamusal alan ilikisini
nasl algladklar tanmlanmaya allmtr. Mahremiyetin kamusal alan kartl
zerinden kuruluu, amz kamusal alannn temel aktr konumundaki sosyal medya
ile birey arasndaki ilikileri aa karmay gerektirmektedir. Bu balamda alan
aratrmas ile niversite rencisi konumundaki genlerin sosyal medyay nasl
algladklarnn anlalmasna ilikin literatre katk salanmas amalanm ve ilerleyen
dnemdeki almalara hedef gsterecek bulgularn sunumuyla da alan aratrmasnn
nemi vurgulanmtr.
256

Alan aratrmasnn hipotezi Sosyal medya niversite genliinin mahremiyet
algsnn dnmnde rol oynamaktadr eklindedir. Bu kapsamda hazrlanan anket
sorularna verilen yantlara istatistik testler uygulanm ve hipotezin hangi gven
aralnda kabul edilebilecei aratrlmtr. Aratrma grubuna ilikin ifadeler,
demografik verilerin ve 5 kademeli lee bal yarglarn non-parametrik istatistik
testlerle analiz edilmesine dayandrlm; aratrma yntemiyle genel geer yarglara
varlmasndan ok belirli kstllklar altnda kabullere ulalmas amalanmtr.
Aratrmann kapsam, gnmzde nternet ve sosyal medya ortamnn kamusal alan
ierisinde arlkl ve belirleyici bir konuma sahip olduu, nternet ve sosyal medya
ortamlarnn kullanm ve gelitirilmesine niversite rencisi genlerin talep ve
isteklerinin yn verdii varsaymlarna dayandrlmaktadr. Aratrma srecinin zaman,
mekan ve finansal kstllklar ise alan aratrmasnn Erzurum ili genelinde Atatrk
niversitesinin farkl fakltelerindeki lisans programlarnda renim gren niversite
rencilerinin almaya dahil edilmesine neden olmutur.
Alan aratrmas kapsamnda hazrlanan anket sorularna 181 niversite
rencisi yant vermitir. Aratrma grubunun demografik verilerine bakldnda
99unun (% 54.7) Erkek, 82sinin (% 45.3) Kadn olduu; deneklerin 18-34 ya aral
ierisinde dalm gsterdikleri ve ya ortalamalarnn 21.46 olduu; 1 denein evli
olmasna karn 180 denein medeni halinin bekr olduu ve tamamnn (% 100) lisans
rencisi olduklar bulgulanmtr.
Alan aratrmas kapsamnda aratrma grubuna yneltilen Dzenli olarak
internet kullanyor musunuz? sorusuna 179 katlmc yant vermi; 136s (% 76) Evet,
dzenli olarak internet kullanyorum, 43 (% 24) ise Hayr, dzenli olarak internet
kullanmyorum eklinde soruyu yantlamtr. ayet dzenli olarak kullanyorsanz
gnde ortalama ka saat internette vakit geiriyorsunuz? sorusuna yant veren 136
katlmcdan 45i (% 33.1) gnde ortalama 2 saat, 31i (% 22.8) ortalama 3 saat, 25i (%
18.3) ortalama 1 saat, 14 (% 10.3) ortalama 4 saat, 11i (% 8.1) ortalama 5 saat, 8i
(% 5.9) ortalama 6 saat ve 2si (% 1.5) de ortalama 8 saat internette vakit geirdiklerini
ifade etmilerdir. Aratrma grubundaki 45 katlmc ise dzenli olarak internet
kullanmadklarn ifade ettikleri iin bu soruya yant vermemitir. Aratrma grubundaki
katlmclarn internette gnlk olarak vakit geirdikleri ortalama sre 2 saat 49
dakikadr.
257

Alan aratrmasnda aratrma grubuna yneltilen ak ulu nternete ne amala
balanyorsunuz? sorusuna 153 katlmc yant vermi; katlmclarn 56s (% 36.6)
yalnzca bir sebep ifade ederken, 57si (% 37.2) iki sebep ve 40 (% 26.2) da ve
ten fazla sebep belirtmitir. Soruya yant veren katlmclardan 65i (% 42.4) sosyal
paylam sitesi facebooka girmek iin internete balandklarn belirtmilerdir.
Aratrma grubunun internete balanma amac olarak belirttii sebepler Tablo 1de
grlmektedir.

Tablo 1. Aratrma Grubunun nternete Balama Amac Olarak Belirttikleri Sebepler
(N= 153)
nternete Balanma Amac Olarak Tek Sebep
Belirtenler
nternete Balanma Amac Olarak ki Sebep
Belirtenler
Aklama Frekans Yzde (%) Aklama Frekans Yzde (%)
Gndemi takip etmek iin 20 13.1
Facebooka balanmak-
Gndemi takip etmek iin
16 10.5
Facebooka balanmak iin 12 7.8
Facebooka balanmak-
Aratrma ve dev yapmak iin
12 7.8
Aratrma ve dev yapmak iin 9 5.9
Gndemi takip etmek-
elenmek iin
8 5.2
Elenmek iin 8 5.2
Gndemi takip etmek-
Aratrma ve dev yapmak iin
5 3.3
Resmi ileri yrtmek iin 2 1.4
Gndemi takip etmek-
Dizi ve film izlemek iin
5 3.3
Dier 5 3.3 Dier 11 7.7
nternete Balanma Amac Olarak ve Daha Fazla Sebep Belirtenler
Aklama Frekans Yzde (%) Aklama Frekans Yzde (%)
Facebooka balanmak-
Aratrma ve dev yapmak-
Gndemi takip etmek iin
11 7.7
Gndemi takip etmek-
Oyun oynamak-
Elenmek
2 1.4
Aratrma ve dev yapmak-
Gndemi takip etmek-
Elenmek iin
2 1.4
Gndemi takip etmek-
Elenmek-Alveri yapmak
iin
2 1.4
Aratrma ve dev yapmak-
Gndemi takip etmek-
Dizi ve Film zlemek
2 1.4 Dier 21 12.2

Aratrma kapsamnda sorulan Sosyal medya ortamlarndan hangisini dzenli
olarak takip ediyorsunuz? sorusuna 170 katlmc yant vermi; katlmclardan 43 (%
25.3) yalnzca bir sosyal medyay dzenli olarak takip ettiini, 61i (% 35.9) iki sosyal
medyay dzenli olarak takip ettiini, 66s (% 38.8) da ve daha fazla sosyal medyay
258

dzenli olarak takip ettiini ifade etmitir. Aratrmaya katlan deneklerden 151i
Facebooku 48i de Twitter dzenli olarak takip ettiklerini belirtmilerdir.
Katlmclarn dzenli olarak takip ettikleri sosyal medya ortamlar Tablo 2den takip
edilebilecektir.

Tablo 2. Katlmclarn Dzenli Olarak Takip Ettikleri Sosyal Medya Ortam (N= 170)
Katlmclarn Dzenli Olarak Takip Ettikleri Sosyal
Medya (Yalnzca 1 Tercih)
Katlmclarn Dzenli Olarak Takip Ettikleri
Sosyal Medya (2 Tercih)
Sosyal Medya Frekans Yzde (%) Sosyal Medya Frekans Yzde (%)
Facebook 32 18.8 Facebook-Youtube 42 24.7
Google Plus 5 2.9 Facebook-Googleplus 8 4.7
Youtube 4 2.4 Youtube-Google Plus 6 3.5
Twitter 1 0.6 Facebook-Twitter 4 2.4
MySpace 1 0.6 Youtube-Twitter 1 0.6
Katlmclarn Dzenli Olarak Takip Ettikleri Sosyal Medya (3 ve Daha Fazla Tercih)
Aklama Frekans Yzde (%) Aklama Frekans Yzde (%)
Facebook-Youtube-Google Plus 23 13.5 Facebook-Twitter-Google Plus 3 1.8
Facebook-Youtube-Twitter-
Google Plus
20 11.8
Facebook-Youtube-Twitter-
Google Plus-Linkedin
2 1.2
Facebook-Youtube-Twitter 13 7.6 Dier 5 2,9

Alan aratrmas kapsamnda katlmclara yneltilen ilk yarg sorusu Sosyal
medya, gnlk yaammda vazgeilmez bir yere sahiptir eklinde ifade edilmitir.
Soruya yant veren 181 katlmcnn 31i (% 17.2) Tamamen katldn, 63 (% 34.8)
Katldn, 33 (% 18.2) Kararsz olduunu, 40 (% 22.1) Katlmadn ve 14 (%
7.7) de Hi katlmadn belirtmitir.
Alan aratrmas kapsamndaki ikinci soru Sosyal medya kullanm katlmc ve
etkileimci bir yap aa karmaktadr yargsna katlp katlmadklarna ilikindir.
Soruya yant veren 181 katlmcnn 26s (% 14.4) Tamamen katldn, 106s (%
58.6) Katldn, 26s (% 14.4) Kararsz olduunu, 20si (% 11) Katlmadn ve 3
(% 1.6) de Hi katlmadn belirtmitir.
Alan aratrmas kapsamndaki nc soru Sosyal medya kullanclarna
gvenilir bir ortam salamaktadr yargsna katlp katlmadklarna ilikindir. Soruya
yant veren 179 katlmcnn 1i (% 0.6) Tamamen katldn, 17si (% 9.5) Katldn,
62si (% 34.6) Kararsz olduunu, 71i (% 39.7) Katlmadn ve 28i (% 15.6) de Hi
katlmadn belirtmitir.
259

Alan aratrmas kapsamndaki drdnc soru Sosyal medya, ahlaki deer
yarglar ile etik ilkelerin zayflad bir iletiim ortamdr yargsna katlp
katlmadklarna ilikindir. Soruya yant veren 180 katlmcnn 36s (% 20) Tamamen
katldn, 86s (% 47.7) Katldn, 32si (% 17.8) Kararsz olduunu, 25i (% 13.9)
Katlmadn ve 1i (% 0.6) de Hi katlmadn belirtmitir.
Alan aratrmasnn beinci sorusu Sosyal medya bireysel kimliimi ifade
etmede yardmc olmaktadr yargsna katlp katlmadklarna ilikindir. Soruya yant
veren 180 katlmcnn 9u (% 5) Tamamen katldn, 56s (% 31.1) Katldn, 36s
(% 20) Kararsz olduunu, 58i (% 32.2) Katlmadn ve 21i (% 11.7) de Hi
katlmadn belirtmitir.
Alan aratrmasnn altnc sorusu Sosyal medya ortamlar merak duygumun
kkrtlmasnda rol oynamaktadr yargsna katlp katlmadklarna ilikindir. Soruya
yant veren 181 katlmcnn 39u (% 21.6) Tamamen katldn, 99u (% 54.7)
Katldn, 18i (% 9.9) Kararsz olduunu, 23 (% 12.7) Katlmadn ve 2si (%
1.1) de Hi katlmadn belirtmitir.
Alan aratrmasnn yedinci sorusu Sosyal medya ortamlar gzetleme ve
kontrol amacyla kullanlmaktadr yargsna katlp katlmadklarna ilikindir. Soruya
yant veren 181 katlmcnn 27si (% 15) Tamamen katldn, 77si (% 42.5)
Katldn, 39u (% 21.5) Kararsz olduunu, 34 (% 18.8) Katlmadn ve 4 (%
2.2) de Hi katlmadn belirtmitir.
Alan aratrmasnn sekizinci sorusu Sosyal medya ierii gereklere
yabanclamama neden olmaktadr yargsna katlp katlmadklarna ilikindir. Soruya
yant veren 181 katlmcnn 15i (% 8.3) Tamamen katldn, 63 (% 34.7)
Katldn, 32si (% 17.7) Kararsz olduunu, 62si (% 34.3) Katlmadn ve 9u (%
5) da Hi katlmadn belirtmitir.
Alan aratrmasnn dokuzuncu sorusu ise deneklerin Sosyal medyann
oluturduu topluluk hissi, zel/kiisel alanm yok etmektedir yargsna katlp
katlmadklarna ilikindir. Soruya yant veren 181 katlmcnn 28i (% 15.5) Tamamen
katldn, 69u (% 38.1) Katldn, 22si (% 12.2) Kararsz olduunu, 56s (% 30.9)
Katlmadn ve 6s (%3.3) da Hi katlmadn belirtmitir.
Aratrma grubuna ilikin istatistik testlere yakndan bakldnda ise anket
almasna verilen yantlara bal olarak aratrma hipotezinin snanmas yoluna
260

gidildii grlmektedir. Aratrma hipotezi merkezi ynelimlerin karlatrlmasna
dayal bamsz t testi ile varyans analizine bal olarak snamtr. Dzenli olarak
internet kullandn ve sosyal medya ortamlarna dahil olduunu belirten katlmclar
ile dzenli olarak internet kullanmayan ve sosyal medya ortamlarn aktif olarak yer
almadklarn ifade eden katlmclarn mahremiyet algsna ilikin sorulara verdikleri
yantlarn p 0.5 kabul dzeyinde analizi Tablo 3de grlmektedir.

Tablo 3. nternet Kullanm-Mahremiyet Algs Varyans Analizi (N=179)

nternet
Kullancs
N Ortalama T F df
Anlamllk
(Sig. 2
Tailed)
Mean
Dif.
Soru 1
Dzenli Kullanc 136 2.41
-6.005 10.380 177 0.002 -1.17
Dzensiz Kullanc 43 3.58
Soru 2
Dzenli Kullanc 136 2.26
-0.430 0.607 177 0.437 -0.07
Dzensiz Kullanc 43 2.33
Soru 3
Dzenli Kullanc 136 3.57
-0.617 0.090 175 0.765 -0.10
Dzensiz Kullanc 43 3.67
Soru 4
Dzenli Kullanc 136 2.33
1.393 1.354 176 0.246 0.24
Dzensiz Kullanc 43 2.10
Soru 5
Dzenli Kullanc 136 3.04
-2.137 0.490 176 0.485 -0.42
Dzensiz Kullanc 43 3.47
Soru 6
Dzenli Kullanc 136 2.14
-0.835 0.828 177 0.364 -0.14
Dzensiz Kullanc 43 2.28
Soru 7
Dzenli Kullanc 136 2.46
-1.167 0.539 177 0.464 -0.24
Dzensiz Kullanc 43 2.67
Soru 8
Dzenli Kullanc 136 2.93
0.101 2.402 177 0.123 0.02
Dzensiz Kullanc 43 2.91
Soru 9
Dzenli Kullanc 136 2.64
-0.856 1.066 177 0.303 -0.17
Dzensiz Kullanc 43 2.81
p 0.5

Aratrma grubunun sorulara verdii yantlara ilikin varyans analizlerine yakndan
bakldnda ise katlmclarn cinsiyetlerine bal olarak farkllamann sosyal
medyann katlmc-etkileimci bir yap aa kardna (Soru 2 - 0.133 anlamllk
dzeyinde F 2.275), sosyal medyann merak duygusunu kkrttna (Soru 6 - 0.031
anlamllk dzeyinde F 4.732), sosyal medyann gzetleme ve kontrol amacyla
kullandna (Soru 7 - 0.048 anlamllk dzeyinde F 3.956) ilikin yarglarda ortaya
kt tespit edilmitir. rnek olarak erkek katlmclarn % 20.1i sosyal medya
261

ortamlarnn gzetleme ve kontrol amacyla kullanlmakta olduu yargsna tamamen
katlrken, kadn katlmclarn ise % 8i tamamen katlmaktadr.
Katlmclarn yalarna bal olarak farkllamann sosyal medyann gnlk
yaamda vazgeilmez bir yere sahip olduuna (Soru 1 - 0.065 anlamllk dzeyinde
F 1.728), sosyal medyann kullanclara gvenilir bir ortam saladna (Soru 3 - 0.064
anlamllk dzeyinde F 1.731), sosyal medyann ahlaki deer yarglar ile etik ilkeleri
zayflattna (Soru 4 - 0.045 anlamllk dzeyinde F 1.842), sosyal medyann merak
duygusunu kkrttna (Soru 6 - 0.020 anlamllk dzeyinde F 2.085) ilikin yarglarda
ortaya kt tespit edilmitir. rnek olarak 18-20 ya grubundaki katlmclarn %
13.1i sosyal medyann kullanclarna gvenilir bir ortam salad yargsna hi
katlmazken 30 ya ve zerindeki katlmclarn tamam (% 100) bu yargya hi
katlmadn ifade etmektedir.
Aratrma grubunun gnlk ortalama internet kullanm sresi, internete
balanma amac balamnda mahremiyete ilikin sorulara verdii yantlar farkllarken;
takip ettikleri sosyal medya ortamlarna gre mahremiyet algsnda farkllk
gstermedii tespit edilmitir. Bu durum sosyal medya sistemlerinin hedef kitlesi
nezdinde anlaml bir farkllk algs oluturmamasn ve niversite genliinin %
74.7sinin birden fazla sosyal medyay dzenli takip etmesini aklamaktadr.

Sonu
Bilgi ve iletiim teknolojilerinde meydana gelen hzl ve kapsaml gelimeler
sayesinde, mahremiyet hakk da dahil olmak zere, kiisel haklara ynelik tehditlerin ve
mdahalelerin giderek kolaylat ve artt gzlenmektedir (Yksel, 2009). nternetin
eitimden sala, alveriten elenceye kadar hemen her alanda ve gn getike artan
bir hzda kullanlan iletiim mecras olmas, enformasyona eriimin kolaylna karn
kt amal eriime de ak kap brakmaktadr. Kullanclarn verdikleri bilgilerin
yetkisiz ellere geip, uygunsuz ekilde kullanlmas iletiim mecras olarak internetin ve
bu mecrann kilit paras haline gelen sosyal medya ortamlarnn karsndaki en nemli
sorundur.
Sosyal medya ortamlarnn demografik ieriklerine yakndan bakldnda 2011
itibariyle dnya genelinde Facebookun 845 milyon (kaytl yelerinin % 57si Kadn,
% 18i 25-34 ya aralnda, % 81i yksekokul mezunu) Twittern 127 milyon (kaytl
262

yelerinin % 59u Kadn, % 23 25-34 ya aralnda, % 83 yksekokul mezunu),
Linkedinin 150 milyon (kaytl yelerinin % 50si Kadn, % 15i 25-34 ya aralnda,
% 87si yksekokul mezunu), Google Plusn 90 milyon (kaytl yelerinin % 29u
Kadn, % 28i 25-34 ya aralnda), Pinterestin 21 milyon (kaytl yelerinin % 82si
Kadn, % 26s 25-34 ya aralnda, % 86s yksekokul mezunu), Redditin 5.5
milyon (kaytl yelerinin % 34 Kadn, % 23 25-34 ya aralnda, % 84
yksekokul mezunu), Diggin 4.6 milyon (kaytl yelerinin % 45i Kadn, % 21i 25-34
ya aralnda, % 87si yksekokul mezunu) aktif kullancya sahip olduklar
grlmektedir (Website-Monitoring, 2011). Bu kapsamda sosyal medyann atomize
edilmi bir toplumda bireylerin yalnzlklarn giderme, farkllklarn belirginletirme,
varln duyurma platformu olarak algland iddia edilebilecektir. almada sosyal
medya kullanmnn dnen kamusal alan-mahremiyet ilikisindeki rol tartmaya
almakta ve lkemizde sosyal medyay en youn biimde kullanan niversite
genliinin mahremiyeti nasl alglad analiz edilmektedir. Sosyal medyann, gn
getike birbirine benzeerek kresel kye dnen platformlarda, bireylerin tasar ve
eylemlerini paylatklar zerk alanlar oluturmaya ve dnya leindeki kamusal
alannn merkezine kiinin belli bir zaman kesitindeki mahremiyet algsn yerletirmeye
alt gzlemlenmektedir.
Sanal ortamlarda kullanc hakknda en mahrem olan enformasyon
pazarlanmakta, elde edilen bilgiler sayesinde irketler iin yeni mteri profilleri
oluturulmaktadr. Bu durumun en ak gstergesi internetteki e-posta adreslerine
gnderilen bir yn gereksiz mesajdr (spam). Elektronik iletiim ve ticaret alannda
yaanan kresel patlama ticari iletmeler ile ekonomik yatrmc konumundaki bireyleri,
sektrdeki rekabetten, dier lke hkmetlerinden ve okuluslu iletmelerin snai-
hizmetler sektr casusluklarndan korumak iin kodlama, ifreleme ve gvenlik
duvarlar oluturmaya zorlamaktadr. Bylelikle mahremiyet algs reel olandan
saysal (dijital) olana doru evrilmitir. Gelien biliim teknolojileri kodlama ve
ifreleme asndan ok geni ve byk bir pazar aa karmakla birlikte; gemiin
mahrem olarak alglanan deer, kimlik ve grsellikleri sosyal medya araclyla
kamusal alann paylamna sunulmaktadr. En yaln ifadesiyle internet mecras,
yaamn bu mecra araclyla anlamlandrmaya alanlara, mahremiyeti tersyz edici
bir yap sunmaktadr. Bireysel haklar ve mahremiyet alannn karsnda artk kamu
263

dzeni ve kamu yarar nemini yitirmi ve ticari karllk kayglar ile yaam
anlamlandrmada tketim pratikleri aray n plana kmtr. Srecin nemi, bireyin
kendini nasl ifade edecei sorusuna verilecek yant dorultusunda belirginlemektedir.
Sosyal medyay youn olarak kullanan genlerin yaam alglar ile birlikte mahremiyet
alglar da dnmekte ve gerek kendileri gerekse birbirleri hakkndaki enformasyonu
kullanm srecinde, benliklerine ve kimliklerine byk zarar verme olaslklar
artmaktadr. nternet mecrasn btnyle olumlu ve yansz bir retim sahas olarak
gren niversite genliinin gzden kard ideolojik, politik ve ekonomik sorunlarn,
takip eden dnemde birey mahremiyetine daha byk zararlar verebilecei iddia
edilebilir. Modernleme sreciyle bireysellemenin anlamn arayan toplum, kendi
mahremiyet duvarlarn rm; ancak toplumu denetleyen tm gzetim organlar da
gelien teknolojilerle birlikte bireyleri o duvarlarn arasna hapsetmitir. Sosyal medya
ortamlarnn bu duvarlarn arkasna doru bir k kaps ap aamayacan zaman
gsterecektir.

Kaynaka

Alikl, ., A. (2011). Halkla ilikiler 2.0. Ankara: Efil Yaynevi.

Atikkan, Z. ve Tun, A. (2011). Blogdan al haberi. stanbul: YKY.

Aydoan, F. (2010). kinci medya anda gzetim ile kamusal alan paradoksunda
nternet. F. Aydoan ve A. Akyz (Der.), kinci medya anda nternet iinde
(s. 3- 17). stanbul: Alfa.

Erdoan, . (2002). letiimi anlamak. Ankara: Erk Yaynevi.

Erkul, E. (2007, Kasm 8 - 10). Biliim teknolojisinin ail topuu: Gvenlik ve
mahremiyet; E-devletin grnmeyen yz. XII. Trkiyede nternet Konferans
Bildiri zetleri Kitab (s. 194 195). Ankara: n.p..

Foucault, M. (2000). Hapishanenin douu (M. A. Klbay, ev.). Ankara: mge.

Foucault, M. (2001). Ders zetleri. (S. Hilav, ev.). stanbul: YKY.

Foucault, M. (2003). ktidarn gz (I. Ergden, ev.). stanbul: Ayrnt Yaynlar.

Geray, H. (2002). letiim ve teknoloji. Ankara: topya Yaynevi.

264

Giddens, A. (1994). Mahremiyetin dnm (. ahin, ev.). stanbul: Ayrnt
Yaynlar.

Habermas, J. (2002). Kamusalln yapsal snm (T. Bora ve M. Sancar, ev.).
stanbul: letiim Yaynevi.
Habermas, J. (2002). Communication and the evolution of society. Boston: Beacon
Press.

Poster, M. (1990). The mode of information. Chicago: The University of Chicago Press.

Saymer, . (2008). Sanal ortamda halkla ilikiler. stanbul: Beta.

Timisi, N. (2003). Yeni iletiim teknolojileri ve demokrasi. Ankara: Dost Yaynevi.

Website-Monitoring. (2011). A case study in social media demographics. 1 Mart 2012
tarihinde http://www.website-monitoring.com/blog adresinden alnmtr.

Yksel, M. (2003). Mahremiyet hakk ve sosyo-tarihsel geliimi. A.. Siyasal Bilgiler
Fakltesi Dergisi, 58(1), 181-213.

Yksel, M. (2009). Mahremiyet hakkna ve bireysel zgrlklere felsefi yaklamlar.
A.. Siyasal Bilgiler Fakltesi Dergisi, 64(1), 275-298.