Chng I: KHI NIM, PHN LOI, LUYN KIM, T CHC, KHUYT TT

V KIM T!"
#"# KHI NIM
Han kim loi la mt phng phap ni lin cac chi tit li vi nhau thanh mt
khi khng th thao ri oc bng cach:
Nung kim loi vung han n nhit nong chay sau khi ng c ta oc mi
lin kt vung chc goi la han nong chay.
Hoc co th nung chung n nhit cao nho hn nhit nong chay cua kim
loi o (i vi kim loi deo thi co th khng nung) ri dung luc ln ep chung
dinh chc vao nhau goi la han ap luc.
Co th dung kim loi trung gian nong chay ri nh su hoa tan, khuyt tan kim
loi han vao vt han ma to nn mi ghep goi la han vay. Hin nay con co th
dung keo dan cac chi tit li vi nhau to nn cac mi ni ghep.
Ngoai ra ta con co th dung keo kim loi dan chung dinh chc vao nhau goi la
dan kim loi.
#"$ PHN LOI CC PH%&N' PHP HN
Hinh 1.1- S phn loi cac phng phap han
I - Vung han nong chay; II - Vung han ap luc; III- Vung han hn ch
IV- Vung khng th to thanh mi han oc
Hinh 1.2- S phn loi cac phng phap han.
#"( )U T*NH LUYN KIM KHI HN N+N' CH,Y
#"("#" -./ 0123
Qua trinh luyn kim khi han nong chay rt phuc tp, no khac vi qua trinh luyn
kim thng thng o mt s yu t sau:
Nhit cua vung h quang cao hn nhiu so vi nhit cac lo luyn kim thng
thng va phn b o cac vung cua ct h quang khac nhau.
Su tng tac hoa ly xay ra mnh giua kim loi long vi xi, vi khi, vi kim loi c
ban.
Th tich kim loi long rt nho va thi gian kim loi tn ti o trng thai long ngn, do
o cac phan ung hoa hoc xay ra trong vung han khng i n trng thai cn bng.
Nhit vung han cao nn to iu kin cho nhiu phan ung hoa hoc xay ra nh: su
tng tac giua kim loi long vi xi, vi khi; su oxy hoa hay hoan nguyn kim loi , su
phn ly cua cac hop cht (H
2

2H ;CO
2

CO O
2
; ..v..v..)
D nhn oc mi han co cht long theo yu cu cn phai to xung quanh vung
han mi trng bao v bao v kim loi long khoi tac dung xu cua khng khi, bng
cach han bng que thuc boc dy, han trong mi trng khi bao v, han di lp thuc.
v.v..
#"("$" 45 h6n"
Xi han oc to ra tu que han, thuc han nong chay, no mang tinh phi kim . Trong
xi han co chua cac xit axit:SiO
2
,TiO
2
,P
2
O
5
..(xi han axit). Hoc xit baz: CaO, MnO,
BaO..(xi han baz).
Xi han to nn trong qua trinh han khng chi bao v kim loi mi han khoi tac
dung xu cua khng khi ma con tac dung vi cac nguyn t trong vung han to iu kin
iu chinh thanh phn hoa hoc cua mi han. Do vy tinh cht cua xi co anh hong ln n
cht long mi han sau khi han.
Thuc t cho thy ,cht long mi han nhn oc tt nht khi xi co nhit nong
chay trong khoang 1100
0
C-1200
0
C. Xi cang long, nht cang nho thi hot tinh cua no
cang mnh, to iu kin cho cac phan ung hoa hoc va cac qua trinh vt ly xay ra cang
nhanh .Tuy nhin, am bao phu kin va u b mt mi han thi yu cu xi khng co tinh
chay long qua cao, iu nay c bit quan trong khi han o vi tri han ung va han trn.
#"("(" M71 89:ng ;h< =>? @A"
Xung quanh h quang va vung han co nhiu loi khi gy anh hong xu n cht
long mi han nh: O
2
, N
2
,..Vi vy, nhn oc mi han co cht long am bao theo
yu cu cn phai co cac bin phap bao v kim loi long vung han khoi tac dung xu cua
mi trng khng khi bng cach :
Han trong mi trng chn khng
Han bng que thuc boc dy, dy han co li thuc hoc han di lp thuc . Thuc
han va thuc boc que han nong chay s to ra lp xi va khi bao v vung han, ng thi
cung la cht tro dung tt cho qua trinh luyn kim cua mi han.
Han trong mi trng khi bao v : Ar, He ,CO
2
, va hn hop cua chung s y khng
khi ra khoi vung han, ngn chn tac hi cua no .
#"("B" CDE hFG ;13 H?I1 @Jng h6n"
Mc du co nhiu bin phap cng ngh nu trn nhng khng th ngn ngua
trit tac dung cua O
2
ti kim loi vung han, kt qua la xay ra su hoa tan cua oxy vao st
tao ra cac xit st:
2Fe O
2
2FeO Q
4Fe 3O
2
2Fe
2
O
3
Q
3Fe 2O
2
Fe
3
O
4
Q
- Trong o xit st II (FeO) hoa tan vao kim loi long ( con li vao xi ), nng co
th t 0,5, xy hoa tan vao st nng co th t ti 0,22.
- Ngoai st ra, trong vung han con xay ra su xy hoa cua cac nguyn t khac, chu
yu la C, Si, Mn va xay ra trong cac giot kim loi long trn ng ti vung han ; phan
ung xay ra chu yu vi xy nguyn tu:
C O

CO}
Mn O

(MnO)
Si O

(SiO
2
)
Trong vung han, xay ra phan ung vi FeO
C FeO

Fe CO}
Si FeO

Fe (SiO
2
)
Mn FeO

Fe (MnO)
Do co su xy hoa cac nguyn t nn ham long cac nguyn t khac giam: C giam (50 -
60), Mn giam (40 50)
Cac bin phap khu xy:
D khu xy co th thuc hin bng hai cach sau:
- Khu xy bng xi han: khi xi han mang tinh axit, su khu xy s xay ra theo cac phan ung
sau:
FeO SiO
2
FeO.SiO
2
2FeO SiO
2
2FeO.SiO
2
Cac silicat oc to thanh s khng hoa tan vao kim loi long ma i vao xi, do vy ham
long FeO trong kim loi mi han s giam ang k.
- Dung nguyn t co ai luc vi xy mnh hn st hoan nguyn st tu xit hoa tan cua
no. Cac chtt khu oxy thng la cac nguyn t: C, Ci, Mn, Ti,....
Cacbon: cabon i vao vung han tu kim loi c ban, dy han, thuc han va thuc boc
que han. O nhit han, cacbon la cht khu oxy mnh hn silic , mangan.
FeO C Fe (CO)
xit Cacbon (CO) khng hoa tan vao thep nhng nu ham long qua ln thi mt phn
CO s nm trong vung han gy r khi.
Mangan: la cht khu oxy mnh, oc a vao vung han qua thuc boc , thuc han , kim
loi c ban va dy han.
Mn FeO

Fe (MnO)
Mangan xit thuc t khng hoa tan vao kim loi ma lin kt vi cac xit axit to thanh cac
hop cht nhe ni ln thanh xi. Ngoai vic khu oxy, magan con co tac dung khu lu huynh
va lam tng bn mi han khi ham long cua no di 1.
Silic: la cht khu xy mnh , oc a vao vung han tng tu nh mangan:
Si 2FeO 2Fe (SiO
2
)
xit silic khng hoa tan vao kim loi long ma i vao xi ni ln trn b mt vung han .
Ngoai tac dung khu xy, silic con co tac dung lam tng c tinh cua mi han khi ham
long cua no vao khoang (0,2-0,3).
Titan: la cht khu xy rt mnh, oc a vao vung han tu thuc boc, thuc han di
dng Iertitan,
Ti 2FeO TiO
2
2Fe
Thuc t oxit titan khng han tan vao st, khi kt hop vi nit to thanh nirit titan( cung
khng hoa tan vao st ), co tac dung lam nho ht kim loi , do o lam tng c tinh cua kim
loi mi han.
Ngoai cac nguyn t noi trn , nhm cung la cht khu oxy mnh nhng it oc su dung vi
oxit nhm co nhit nong chay khoang 2050
0
c khng tan vao thep ma chuyn vao xi vi
tc rt chm, to iu kin cho su oxy hoa cacbon, d dn n hin tong r khi trong
mi han.
#"("K" HLM ;13 hFG 3N1 h6n"
D t oc bn mi han tng ng kim loi c ban , trong qua trinh han
phai hop kim hoa kim loi mi han nhm bu p cac nguyn t hop kim bi mt do tham
gia cac phan ung hoa hoc hoc a vao kim loi mi han cac nguyn t mi khng co
trong thanh phn kim loi c ban nng cao bn mi han .
Ngi ta thng a cac nguyn t nh Cr, Mo, W, V, Ti,...vao mi han thng qua
dy han , thuc boc que han va thuc han , trong o vic hop kim hoa kim loi mi han
bng dy han la co hiu qua nht.
#"("O" TIM /hP8 D5 89?ng 3N1 h6n"
Thanh phn tp cht xi bao gm cac hop cht hoa hoc cua oxy va nit vi cac
nguyn t kim loi khac nhau, cac Ier hop kim,...co anh hong xu n cht long mi
han , lam cho kim loi mi han khng ng nht. Cac xit : SiO
2
, Al
2
O
3
co trong thuc
boc que han va thuc han bi ket li tac dung vi cac oxit sn co trong mi han (MnO,
FeO,..) to thanh cac tp cht phuc hop d nong chay co kich thc khac nhau . c bit
khi han thep, trong kim loi mi han han chua mt long khng nho lu huynh tu vt liu
han to thanh FeS lam tng kha nng nut nong cua kimloi mi han . Tp cht xi la cac
nitrit( c bit la Fe
2
N) lam tng cung nhng li lam giam mnh tinh deo cua kim loi
mi han. Tp cht xi khng nhung lam giam c tinh cua kim loi mi han ma con co tac
dung thuc y qua trinh n mon. Vi vy, khi han phai ngn ngua su xut hin cac tp cht
xi bng cach :
am sch bn gi, du mo o khu vuc cn han.
Han nhiu lp phai v sinh sch xi han lp trc.
iam tc ngui cua kim loi p ( han di lp thuc, ch han hop ly )
Da vao vo boc que han thanh phn co kha nng giam nhit nong chay cua cac xit
va to ra cac hop cht d bong khoi mi han sau khi ngui.
#"("Q" R ;h< 89?ng 3N1 h6n"
khi la su xut hin trong kimloi mi han va trn b mt mi han cac l trng
va bot khi, o la su thoat khi khng trit khoi kim loi mi han. khi co th tn ti o
dng cu n le hoc dng chui keo dai, do mt s nguyn nhn sau:
Su thoat khi t khi kim loi mi han kt tinh.
Vt liu han ( dy han, que han , thuc han,.) bi m.
B mt chi tit khng oc lam sch trc khi han.
Muc khu oxy cha trit .
Ham long FeO trong kim loi mi han cao.
khi trong mi han gy nn hin tong to trung ung sut va co anh hong ln
n su pha huy lin kt han, lam tng cung, gion va giam tinh deo cua kim loi p.
#"("S" TU ;V8 81nh ;13 H?I1 3N1 h6n:
Su kt tinh cua kimloi mi han rt khac nhau vi su kt tinh cua kim loi vt uc
o cac im sau:
Qua trinh kt tinh xay ra khi co ngun nhit di ng. Tc kt tinh trung binh cua mi
han bng tc dich chuyn vung han.
Th tich vung han nho oc bao boc boi ng ng nhit va kim loi c ban o trng
thai rn xung quanh nn ngui rt nhanh. Vi vt uc, su kt tinh cua kim loi xay ra mt
cach lin tuc cung vi su giam nhit , con vi kim loi vung han xay ra mt cach chu
ky.
T chuc kim loi mi han sau khi kt tinh gn ging t chuc cua kim loi uc ( gm co
3 lp) nhng cht long mi han cao do oc thuc hin bng que han thuc boc dy, di
lp thuc hoc trong mi trng khi bao v .
Khi kt tinh, vung nm sat vi kim loi c ban ( lp ngoai) do ngui nhanh, t chuc kim
loi nho min, lp tip theo vi hng toa nhit thng goc vi b mt ngoai va ngui chm
nn t chuc kim loi co dng hinh tru, con o lp trung tm do hng toa nhit khng r
rang, li ngui chm hn nn t chuc ht th to, ng thi ln mt s tp cht phi kim.

#"B" T CHC KIM LOI MWI HN V VXN' CN MWI HN
T chuc kim loi mi han phu thuc phng phap han, kim loi vt han, va ch
han. T chuc kim loi vung mi han va gn mi han oc chia ra vung khac nhau :
Vung mi han, vung vin chay, vung anh hong nhit gm co cac vung: vung qua nhit,
vung thng hoa, vung kt tinh li khng hoan toan vung kt tinhli, vung don xanh.
1.4.1 VYng 3N1 h6n :
Co thanh phn kim loi hn hop giua vt han, thuc han va que han. T chuc co dng
keo dai v tm mi han (theo hng kt tinh)Vung gn vin chay cot chuc ht nho min
do tc tan nhit nhanh; vung trung tm co ln nhiu tp chtdo kt tinh sau cung.
1.4.2 VYng @1Zn /h>E :
Vung nay kim loi nong chay khng hoan toan. Thanh phn kim loi mi
han co ln cac nguyn t cua que han va thuc han. Do co su tac dung qua li giua pha
long va pha c nn trong mi han co th ln cac tp cht. Ht tinh th vung nay nho, co
c tinh tt. Vung nay tn ti 2 pha long co chhiu rng vung nay nho khoang 0,1- 0,3 mm
rt kho phn bit chung nn goi chung la vung vin chay.
Vung anh hong nhit :a vung co nhit thp hn nhit nong chay nhng co t
chuc va tinh cht thay i di tac dung cua nhit . Chiu rng vung nay phu thuc
chiu day vt han, ngun nhit, ch han, phng phap han,... (xem bang 1.1)
Bng 1 -1
Phng
php hn
Chiu dy
(mm)
Tng chiu
rng !ng
nh h"ng
nhi#$ (%) mm
Tr&ng '(
chiu rng
!ng )u
nhi#$ (mm)
Hn kh 3 12-13 4 - 7
Hn kh 10 25 - 30 10 - 12
Hn in 10 3 - 5,5 1 - 2
1.4.* VYng [\] nh1A8 T ^ ##__ """ #$__
_
C
Co t chuc ht ln, c tinh giam nhiu, don, d nut, ... Dy la vung thng
gy nn cac vt gy nut cua mi han.
1.4.4 VYng 8h:ng h?] : CF T ` !C(
Co nhit khoang aSS_"""##__ ?Cb,co chiu rng khoang +.2 ... , mm co t chuc ht
nho, c tinh tt.
1.4., VYng ;V8 81nh HI1 ;h7ng h?6n 8?6n: /F nh1A8 0c ;h?>ng T - .2+ ... //+
Tu la nm trong khoang AC1 - AC3, nn co th xay ra qua trinh chuyn bin stenit
v t chuc peclit va martenxit cho nn co thanh phn hoa hoc va c tinh khng ng nht,
c tinh bi giam.
1.4.0 VYng ;V8 81nh HI1 : T - ,++ ... .++
+
C
T chuc kim loi ging vt han nhng cung giam, tinh deo tng
1.4.. VYng den DGnh: /f T - 1++ ... ,++
+
C
T chuc kim loi it bi thay i nhng do khng khi xm nhp vao nn c tinh
giam, tn ti ung sut d, kim loi bi hoa gia, khi thu keo mu hay bi ut vung nay.
Muc ich cua phng phap kim tra cht long lin kt han la xac inh kha nng ap ung
cac iu kin lam vic cua lin kt han, cu th xac inh cac tinh cht c hoc, hoa hoc, kim
loi hoc va xac inh cac khuyt tt. Ngoai ra vic kim tra cht long mi han con oc
dung phn loi cac quy trinh han va trinh tay ngh tho han.
Cac phng phap kim tra oc chia thanh hai phng phap chinh :
- Kim tra pha huy
- Kim tra khng pha huy
#"K KIM T! ghN' PH%&N' PHP PH HUi
#"K"# K123 89G / 8<nh /jG 3N1 h6n:
Muc ich cua vic kim tra nay la xac inh c tinh c hoc cua lin kt han so sanh
vi c tinh cua kim loi c ban. Qua o, cung co c so anh gia trinh tay ngh cua
ngi tho han mt cach chinh xac hn. Cn cu vao yu cu k thut, kha nng thit bi
kim tra, quy trinh han oc ap dung, ma tin hanh thu keo, thu un, thu cung va
dai va p cua lin kt di tac dung cua tai trong tnh hoc tai trong ng.
Cac phng phap kim tra:
Kim tra thu keo
Kim tra thu un
Kim tra dai va p
D thu keo, thu un hoc cac phng phap thu dai va p. cac mu oc ct ra tu
phn kim loi p cua lin kt han va oc gia cng c khi t oc hinh dng va kich
thc theo cac tiu chun oc ap dung.
#"K"$ K123 89G /P\ 89k/ /jG H1ln ;V8 h6n:
m co hai dng la: Kim tra th va kim tra t vi
#"K"( K123 89G 8h7: oc tin hanh truc tip vi cac mu thu kim loi hoc cac mt gy
cua chung. Cac mu thu oc ct ra tu lin kt han, mai bong va ty sch bng dung dich
axit nitric 25 ri dung kinh lup hoc mt thng phat hin khuyt tt cua lin kt
han, co th khoan ly mu ngay trn kim loi p nghin cuu.
Thng dung cac mui khoan co ng kinh rng hn chiu rng cua mi han 3mm
ly ca phn kim loi c ban va kim loi mi han.
#"K"B K123 89G /P\ 89k/ 8V @1: oc tin hanh di loi kinh lup co phong i ln
(100-500 ln), nh vy co th xac inh oc d dang va chinh xac cht long kim loi
cua lin kt han.
#"K"K K123 89G =mng Mhng Mh]M ;h7ng Mh] hjE:
Phng phap kim tra nay oc thuc hin truc tip vi lin kt han va trn san phm han
cu th ma khng gy nn bin i c tinh cua san phm.
#"K"O K123 89G =mng 3n8 8h:ng:
Dy la phng phap oc su dung thng dung kim tra toan b qua trinh han, cu th la
kim tra trc khi han, trong khi va sau khi han.
Phng phap nay d thuc hin, co th giup tranh oc cac khuyt tt hoc phat hin sm
cac khuyt tt trong khi han.
Kim tra trc khi han
Kim tra ban v, cac tiu chun t ra cho lin kt han
Kim tra chung chi vt liu oc su dung co u va phu hop vi yu cu khng
Kim tra gia cng ga lp, khe ho va mep vat co ung vi thit k khng
Kim tra sch cua lin kt han
Kim tra trong khi han
Kim tra cac thng s cua quy trinh han.
oi vt liu han tiu hao.
Nhit nung nong trc khi han (nu oc yu cu)
Vi tri han va cht long b mt vt han
Trinh tu han
Xu ly cac mi han inh va v sinh giua cac lp han.
Kich thc lin kt han
Nhit va thi gian su ly nhit sau khi han.
Kim tra sau khi han
am sch b mt lin kt han (b mt mi han va vung kim loi c ban)
Quan sat k bng mt thng hoc bng kinh lup
Kim tra kich thc cua mi han so vi ban v thit k.
#"K"Q K123 89G =mng d\ng do/h /h5 8ho 36\:
Dy la phng phap su dung cac dung dich thm thu vao cac vt nut, r khi nho
cua lin kt han ma khng th quan sat oc bng mt thng, sau o dung cac cht hin
thi mau phat hin ra vi tri ma dungdich thm thu con nm li o cac vt nut cung nh r
khi.
Cn lu y la : Phng phap nay chi phat hin oc cac khuyt tt mo ra trn b mt
vt liu cn kim tra. Thng thng su dung 3 loi dung dich va oc tin hanh theo cac
bc sau:
Dung dung dich lam sch ty sch b mt mi han
Phun dung dich thm thu ln b mt mi han
Sau khi u thi gian dung dich thm thu vao cac vt nut, r khi, thi lau sch
b mt mi han.
Dung dung dich hin thi mau phun ln vung mi han vua thuc hin cac bc trn
phat hin khuyt tt.
Phng phap nay co tinh u vit la n gian, d thuc hin, phat hin oc ca cac khuyt
tt nho khng quan sat oc bng mt thng mt cach nhanh chong, tuy nhin no khng
phat hin oc nhung khuyt tt nm bn trong cua lin kt han va chiu su cua khuyt
tt.
#"K"S K123 89G =mng 8p 8<nh:
Dung bt st tu rc trong trng cua nam chm tu nhin hay in tu thi no s phn b
theo quy lut cua cac ng suc tu. Quy lut nay trc tin phu thuc vao su ng nht
cua cu truc st tu, nu nh trn ng i cac ng suc tu gp phai cac vt nut, khe
ho. thi quy lut phn b cua cac ng suc tu thay i so vi nhung khu vuc khac do co
su khac nhau v thm tu. Khi gp cac khuyt tt cac ng suc tu tan ra bao xung
quanh ly cac khuyt tt o.
Dua vao nguyn ly o ngi ta tin hanh kim tra bng cach rc bt st ln b mt mi
han, sau o t kt cu han vao trong mt tu trng ri nhin vao su phn b cac ng
suc tu co th phat hin va phn bit oc khuyt tt. Phng phap nay chi ap dung i
vi cac vt liu tu tinh, no cho phep phat hin cac khuyt tt nut b mt co kich thc rt
nho, cac khuyt tt o phia di b mt lin kt han nh:
Nut o vung anh hong nhit
Han khng ngu
Nut phia di b mt
khi, ln xi
#"K"q K123 89G =mng 81G MhFng DI aT1G n 'hrn @6 'G33Gb
Tia X va tia amma la song in tu co bc song rt ngn, tn s dao ng va nng
long rt cao co th i xuyn qua khi kim loi day. Mt phn buc x tia X va tia gamma
bi hp thu, mt phn s i qua mu kim tra, long hp thu va long i qua oc xac
inh theo chiu day cua mu. Khi co khuyt tt bn trong, chiu day hp thuc buc x s
giam, iu nay to phn khac bit trong phn hp thu, oc ghi li trn phim o dng hinh
anh bong goi la anh buc x. iai oan phim s cho phep phat hin cac khuyt tt bn
trong vt han mt cach chinh xac.
Phng phap nay cho phep phat hin oc tt ca cac loi khuyt tt tru cac vt nut vi nho.
#"K"#_ K123 89G =mng s1l\ t3:
Song siu m la dng song m thanh dao ng an hi trong mi trng vt cht nht
inh, khi truyn qua bin gii giua cac mi trng vt cht khac nhau song siu m s bi
khuc x hay phan tro li. Dua vao c tinh o, ngi ta ch to oc cac loi may do
siu m phat hin cac khuyt tt nm su trong long kim loi.
Phng phap nay cho phep phat hin cac vt nut, han khng ngu, r khi, ket xi,.va ca
nhung thay i rt nho o vung anh hong nhit cua lin kt han. Quan sat trn man anh
cua may bng nhung xung hin thi, co th cho phep bit oc chinh xac vi tri cua cac
khuyt tt.
#"K"## Phng Mh]M ;123 89G 0c ;<n /jG Mhng Mh]M h6n:
Kim tra kin bng ap luc khi
Trc luc kim tra cn bit kin, sau o bm khi vao (khng khi hoc khi tr) n mt ap
sut nht inh nao o, sau o bi nc xa phong ln mt ngoai mi han va quan sat (100
gam xa phong trn mt lit nc).Nhung ch bi ro ri s oc phat hin theo cac vi tri ma
bong bong xa phong ni ln.
Kim tra bng ap luc nc
D kim tra ngi ta bm nc vao kt cu cn kim tra, to mt ap sut d cao hn ap
sut lam vic 1,5 n 2 ln va giu ap sut o trong vong 5 - 6 phut. iai on tip theo la
h ap xung n ap sut lam vic ri dung bua g nhe vung xung quanh mi han (rng 15
- 20mm)va quan sat xem nc co ro ri ra khng. Di vi nhung kt cu ho nh bn chua,
thung,.chi cn thu bng cach bm nc vao va giu trong vong 2 - 24 gi va quan sat
xem nc co bi ro ri ra khng.
Kim tra bng phng phap to chn khng
Chi ap dung trong iu kin khng tin hanh oc bng cac phng phap thu kin trn (vi
du nh: ay bn, b.)
Trc tin bi nc xa phong ln mi han cn kim tra. Dt bung chn khng truc tip
ln vung mi han cn kim tra, ti cac vin xung quanh bung chn khng co rong cao
su to kin cn thit vi vt liu kim tra, chn khng oc to ra nh co bm
chn khng t o phia ngoai. Do co su chnh lch ln v ap sut, khng khi s chui vao
bung chn khng qua cac khuyt tt, np y oc thit k trong sut qua o ta co th
quan sat vi tri cac khuyt tt theo cac bong bong xa phong.
#"K"#$ C]/ dIng ;h\EV8 8u8 3N1 h6n:
Nhung sai lch v hinh dng, kich thc va t chuc kim loi cua kt cu han so vi tiu
chun thit k va yu cu k thut, lam giam bn va kha nng lam vic cua no, oc
goi la nhung khuyt tt han.
Gb Nv8:
Nut - a mt trong nhung khuyt tt nghim trong nht cua lin kt han, nut co th xut
hin trn b mt mi han, trong mi han va vung anh hong nhit.
Vt nut co th xut hin o cac nhit khac nhau
Nut nong: Xut hin trong qua trinh kt tinh cua lin kt han khi nhit con kha cao,
trn 10000C.
Nut ngui: Xut hin sau khi kt thuc qua trinh han va o nhit di 10000C, nut
ngui co th xut hin sau vai gi hoc sau vai ngay.
Vt nut co cac kich thc khac nhau, co th la nut t vi hay nut th i. Cac vt nut th co
th gy pha hu kt cu ngay khi lam vic. Cac vt nut t vi, trong qua trinh lam vic cua
kt cu s phat trin rng dn ra to thanh ca vt nut th i
Co th phat hin cac vt nut bng mt thng hoc vi kinh lup i vi cac vt nut th
di va nm o b mt cua lin kt han. Di vi cac vt nut t vi va nm bn trong mi han
chi co th phat hin oc khi dung cac phng phap kim tra nh siu m, kim tra tu
tinh, chup Xquang, v.v.

Ng\Eln nhtn @6 =1An Mh]M ;hn/ Mhw/:

=b x ;h<
khi - sinh ra do hin tong khi trong kim loi mi han khng kip thoat ra ngoai khi
kim loi mi han ng c.
khi co th sinh ra o bn trong hoc trn b mt mi han, co th tp trung hoc nm ri
rc trong mi han.
Su tn ti cua r khi trong mi han s lam giam tit din lam vic, giam cng chiu
luc va kin cua lin kt han.
Nguyn nhn:
Ham long cac bon trong kim loi c ban hoc trong vt han qua cao.
Vt liu han bi m, b mt chi tit han khi han bi bn, dinh du m, gi, hi nc.
Chiu dai h quang ln, tc han qua cao
Bin phap khc phuc:
Dung vt liu han co ham long cac bon thp
Trc khi han vt liu han phai oc sy kh, b mt phai oc lam sch.
iu chiu dai ct h quang ngn, giam tc han.
Sau khi han khng g xi han ngay, keo dai thi gian giu nhit cho mi han
ing i vi han co khi bao v (MIMA.) Su dung khi bao v phu hop, co
tinh khit cao, lu long khi cp cho mi han khi han phai u.
/b Lyn s5
n xi - la loi khuyt tt rt d xut hin trong mi han, xi han va tp cht phi kim
loi co th tn ti trong mi han, cung co th trn b mt mi han hoc o chn mi han.
Mi han bi ln xi han s co anh hong ln n dai va p va tinh deo cua kim loi mi
han, lam giam kha nng lam vic cua lin kt han di tac dung cua tai trong ng.
Nguyn nhn:
Dong in han qua nho, khng u nhit long cung cp cho kim loi nong chay va
xi kho thoat ra khoi vung han.
Mep han cha oc lam sch hoc khi han inh hay han nhiu lp cha g sch xi.
oc han cha hop ly va tc han qua cao.
Tc lam ngui qua nhanh, xi khng kip thoat ra ngoai.
Bin phap khc phuc:
Tng dong in han cho thich hop, han bng h quang ngn va tng thi gian dung li
cua h quang
am sch vt han trc khi han, g sch xi o mi han inh va cac lp han.
Thay i goc va phng phap di chuyn que han cho hop ly, giam tc han tranh
xi trn ln vao trong vung han hoc chay v phia trc vung han.
db Kh7ng ngP\:
Han khng ngu z la khuyt tt nghim trong trong lin kt han, no co th dn n nut.
Han khng ngu sinh ra o goc mi han, mep han hoc giua cac lp han. Phn ln kt cu
bi pha hu u do han khng ngu.

Nguy
n
nhn:
Mep han chun bi cha hop ly, goc vat qua nho
Dong in han qua nho hoc tc han qua nhanh
oc que han cha hop ly va cach a in cuc khng hop ly.
Chiu dai ct h quang qua ln
Bin phap khc phuc:
am sch lin kt trc khi han, tng goc vat va khe ho han
Tng dong in han va giam tc han.
e) Chay chn
Chay chn - la phn bi lm thanh rnh doc theo ranh gii giua kim loi c ban va kim
loi p. Bao gm ca chn mi han o mt trc va o chn mi han ngu.
Chay chn lam giam tit din cua lin kt han, to su tp chung ung sut cao va dn n
su pha hu cua kt cu trong qua trinh su dung.

Nguyn nhn:
Dong in han qua ln
Chiu dai ct h quang qua ln
oc que han va cach a que han cha hop ly
Su dung cha ung kich thc in cuc han
Bin phap khc phuc:
Khi dao ng mo sang hai bn mi han co thi gian dung cho kim loi phu in y
vao hai bn.
Dam bao ung goc chuyn ng cua que han
Diu chinh li ch dong in, in ap.
Diu chinh li khoang cach ct h quang, tu u mo xung ti vt han la 10 - 15mm.
Diu chinh li vn tc han, va goc mo cho phu hop
Hn ch su thi tt h quang bng cach che chn gio.
Diu chinh li khoang cach ct h quang cho thich hop
{b H1An 8Lng =nn 8Fr:
Khuyt tt nay la hin tong bn toe kim loi ln vt han, do vt han khng am bao cht
long, thiu khi bao v hoc su dung khng ung loi khi, gy mt thm m lin kt han.
Nguyn nhn:
Chiu dai ct h quang qua cao
B mt mi han bi bn hoc du m.
Tc ra dy ln qua chay khng ht
H quang bi thi tt
oc mo han nghing qua.
Bin phap khc phuc:
Diu chinh li khoang cach ct h quang cho thich hop
V sinh b mt mi han cho sch s trc khi han
Diu chinh li ch ra dy phu hop vi in ap h quang
Che chn gio khng co hin tong gio thi lch h quang
Chinh li goc mo han cho phu hop, thng tu 0 - 105 so vi hng han va
vung goc vi hai bn.
gb g1Vn dIng:
Bin dng han la nhung khuyt tt lam sai lch hinh dang mt ngoai cua lin kt han, lam
no khng thoa mn vi cac yu cu k thut va thit k.
Chiu cao phn nh hoc chiu rng cua mi han khng ng u.
Dng han vn veo khng phng
B mt mi han nhp nh
Nguyn nhn:
a lp va chun bi mep han cha hop ly
Trinh tu han khng ung
Vt liu han khng am bao cht long
Tc han va dong in han ln.
Bin phap khc phuc:
p dung quy trinh han thu tu phu hop
Han ga tung phn va vng chng su bin dng
Vat mep han ung goc va ga mu han theo ung yu cu
Diu chinh li ch dong in, in ap.
Chng $: HN N+N' CH,Y
$"#"Kh]1 n1A3
Han nong chay la phng phap han ma kim loi ti mi han s nong chay ra. Phng
phap han nay co th co dung que p hay khng khng dung con tuy thuc vao tung loi.
$"$"Phtn H?I1: co nhiu loi gm cac loi sau:
-Han h quang
-Han in x
-Han plasma
-Han bng cac chum tia
-Han khi
-Han bng tia laser ....
$"("-./ 0123 8png Mhng Mh]M
$"("#" H6n h| [\Gng
$"("#"# H| [\Gng h6n @6 /]/ 0./ 8<nh /jG nF
Hin tong h quang in oc phat minh tu nm 102, nhng mi ti nm
12 mi oc ua vao ung dung nung chay kim loi. Ngun nhit cua h quang in
nay oc ung dung han kim loi va phng phap ni ghep nay oc goi la han h
quang.
H quang la su phong in giua 2 in cuc co in ap o trong mi trng khi
hoc hi. H quang in oc ung dung han goi la h quang han.
$"("#"$ T 0| sU 8I? 8h6nh h| [\Gng h6n:
Hinh 2.1 S su to thanh h quang cua cac loi dong in
a- Ni vi ngun in
b- Ni nghich ( Cuc dng ni vi que han, m ni vi vt han)
c- Ni thun (Cuc m ni vi que han, cuc dng ni vi vt han)
Khoang h quang nm giua 2 in cuc goi la ct h quang va chiu dai cua no
oc goi la chiu dai ct h quang (
hq
). Cu to cua h quang in co dng nh hinh 2
Hinh 2.2 S cu to ct h quang han.
1- Vung cn ant
2- Vung cn ka tt
3- Ct h quang
Din cuc han oc ch to tu cac loi vt liu khac nhau:
oi in cuc khng nong chay : VnIram (W), raIit, than,...
Din cuc nong chay : Ch to tu thep, gang, cac loi kim loi mau,...
Ngun in han : Xoay chiu (tn s cng nghip, tn s cao,... chinh lu, mt
chiu.
$"("#"( -1Z\ ;1An 02 D\P8 h1An h| [\Gng h6n"
Thuc cht cua h quang la dong chuyn ng co hng cua cac phn tu mang
in (ion m, ion dng, in tu) trong mi trng khi; trong do in tu co vai tro rt
quan trong. Trong iu kin binh thng, khng khi giua hai in cuc o trng thai trung
hoa nn khng dn in. Khi giua chung xut hin cac phn tu mang in thi s co dong
in i qua. Vi vy to ra h quang ta cn to ra mi trng co cac phn tu mang in.
Qua trinh o goi la qua trinh ion hoa. Mi trng co chua cac phn tu ion hoa goi la mi
trng ion hoa. Qua trinh cac in tu thoat ra tu b mt in cuc i vao mi trng khi
goi la qua trinh phat x in tu hay phat x electron. Nng long lam thoat in tu ra
khoi b mt cac cht rn goi la cng thoat electron.
Cng thoat electron cua mt s cht oc th hin trong bang 1
C Cng thoat
electron
Nguyn t Cng thoat
electron
K 2.26 eV Mn 3.6 eV
Na 2.33 Ti 3.2
Ba 2.55 Fe 4.1
Ca 2.6 Al 4.25
Khi co in ap, di tac dung cua in trng, cac in tu trong mi trng s
chuyn ng tu ca tt (-) n ant () va phat trin vi vn tc ln. Vi su chuyn ng
o cac in tu se va chm vao cac phn tu, nguyn tu trung hoa truyn nng long cho
chung va kt qua lam tach cac in tu khoi nguyn tu phn tu va to nn cac ion. Nh vy
thuc cht cua qua trinh ion hoa khng khi giua 2 in cuc la do su va chm giua cac in
tu oc tach ra tu in cuc vi cac phn tu trung hoa khng khi. Kt qua qua trinh ion hoa
la su xut hincac phn tu mang in giua 2 in cuc va h quang xut hin (noi cach
khac la co su phong in giua 2 in cuc qua mi trng khng khi). Nh vy mun co
h quang phai to ra mt nng long cn thit lam thoat cac in tu. Ngun nng
long nay co th thuc hin bng cac bin phap :
1. Tng in ap giua 2 in cuc nh b khuych i.
2. Tng cng dong in tng ngun nhit bng cach cho ngn mch.
$"("#"B C]/ Mhng Mh]M gtE h| [\Gng ;h1 h6n"
Tng in ap : Phng phap nay d gy nguy him cho ngi su dung nn
ngi ta phai su dung b khuych i in ap
Phng phap cho ngn mch : Cho que han tip xuc vt han va nhc ln
khoang cach 1-3 mm va giu cho h quang chay n inh (hinh 3).
a. Cho chuyn ng thng ung
Hinh 2.3 S qua trinh gy h quang khi han
b. Dt nghing que han va cho chuyn ng tip xuc vi vt han
Hinh2.4 S qua trinh gy h quang bng cach cho que han tip xuc vt han
$"("#"K" -./ 0123 /jG h| [\Gng h6n :
-H quang cua dong in mt chiu chay n inh .
-H quang cua dong xoay chiu khng n inh nn cht long mi han kem
hn
-Nhit o :catt khoang 2100 oC. Ngun nhit toa ra chim khoang 36.
A nt 2300 oC ---- 43
Ct h quang 5000-000oC ---- 21
-Su chay cua h quang phu thuc: Din ap ngun, Cng dong in; Tn s
I150-450 co h quang chay n inh); Vt liu lam in cuc,...
-D thi biu din su phu thuc giua in th cua h quang va dong in h
quang goi la ng c tinh tnh cua h quang.
- Dng c tnh cua h quang han phu thuc vao :
Dng kinh in cuc
Chiu dai h quang
hq
H quang cua dong in xoay chiu:
-Khi su dung ngun xoay chiu, dong in va hiu in th thay i theo
chu ky. Vi tn s cng nghip I 50 Hz, ta co 100 ln thay i cuc nn co 100 ln h
quang bi tt do I 0. Khi o nhit s giam, muc ion hoa cua ct h quang s giam
lam cho cho h quang chay khng n inh.
-Mun xut hin h quang tip theo thi yu cu in ap ngun phai t va
ln hn gia tri ti thiu goi la in ap mi h quang.
-H quang s chay n inh khi ngun mi h quang
-H quang s tt khi ngun mi h quang
-Khi han h quang tay mi h quang (1, - 2,5) han
- mi h quang (60-0V)
Trong thuc t lam n inh h quang ngun xoay chiu ngi ta mc thm
cun cam lam lch pha giua dong in va in ap. Dong in xut hin trong cun cam
s co tac dung duy tri su chay cua h quang. Ti thi im I 0 in ap ngun t gia tri
mi h quang nn vn co h quang xut hin.
$"("#"O ,nh h}ng /jG 01An 89:ng 8~1 h6n h| [\Gng"
Ct h quang oc coi nh mt dy dn mm nn no s chiu tac dung hong
cua in tu trng.
a. Tu trng cua ct h quang
Trong ct h quang co 2 loi dong chuyn ng cua cac phn tu mang in.
Do la dong chuyn ng cua cac ion m va in tu; dong chuyn ng cua cac ion dng.
Hinh 2.5 S bieu din luc in trng tac dung ln ct h quang han.
uc F cua tt ca cac phn tu mang in u hng vao tm cua ct h quang.
Khi han, luc tac dung ln ct h quang gm co :
uc in trng tnh;
uc in trng sinh ra boi st tu cua vt liu han. uc nay lam cho h
quang bi thi lch anh hong n cht long cua mi han
b. nh hong cua luc in trng
Hinh 2.6 S bieu din h quang han bi thi lch boi luc in trng.
Khi ni dy nh hinh b h quang bi tac dung cua in trng i xung nn
khng bi thi lch; khi ni dy nh hinh a va hinh c in trng tac dung ln ct h
quang khng i xung nn h quang bi thi lch. Tu phia dong in i vao co in trng
mnh, mt ng suc day hi phia i din nn h quang bi thi lch v phia in
trng yu hn.
c. nh hong cua goc nghing que han.
D nghing cua que han cung anh hong n su phn b ng suc xung
quanh quanh h quang, vi th co th thay i hng que han cho phu hop vi phng cua
h quang
Hinh 2. S bieu din anh hong cua goc nghing que han.
d.nh hong cua vt liu st tu.
Vt liu st tu t gn h quang s lam tng tu thm ln hang ngan ln so
vi khng khi xung quanh ( 1000 10.000 ln). Tu thng qua st tu co tro khanh
nho, luc tu trng tu phia st tu giam xung lam cho h quang bi thi lch v phia st tu.
Hinh 2. S biu din anh hong cua st tu i vi h quang han.
1- Que han ; 2 - Vt han
Hin tong lch h quang co th xut hin o cui ng han. Vi luc o co
tu thm phia vt han ln hn nhiu so vi khng khi nn h quang bi thi lch v phia
bn trong mi han.
Khi han giap mi ta phai ni cuc cua ngun in vi 2 vt han v 2 phia
mi han khng bi thi lch h quang.
Hinh 2. Mt s bin phap khc phuc hin tong h quang bi thi lch
1 - Vt han
2 - Que han
$"("$" Phtn H?I1 h6n h| [\Gng 8GE
$"("$"#" Phtn H?I1 8hr? deng 01An h6n
a Han bng dong in xoay chiu
Han bng dong in cho ta mi han co cht long khng cao, kho gy h
quang va kho han song thit bi han dong xoay chiu n gian va re tin nn trn thuc t hin
co khoang 0 la may han xoay chiu.
b Han bng dong in mt chiu
Han bng dong in mt chiu tuy may han t tin nhng d gy h quang, d
han va cht long mi han cao. Han bng dong in mt chiu co 2 cach ni dy:
- Ni thun: la ni que han vi cuc m cua ngun in, con vt han ni
vi cuc dng cua ngun. Do nhit o vt han ln nn dung han thep co chiu day
ln. Khi dung in cuc khng nong chay thi nn dung cach ni nay in cuc bi mon.
- Ni nghich: que han ni vi cuc dng, vt han ni vi cuc m cua
ngun in. Cach nay thng dung khi han vt mong, kim loi mau hoc gang bng que
han thep.
$"("$"$" Phtn H?I1 8hr? 01An /U/
a. Din cuc han khng nong chay
Din cuc han khng nong chay oc ch to tu cac vt liu co kha nng
chiu nhit cao nh graIit, vonIram. Dng kinh que han dq 1-5 mm i vi que han
vonIram va dq 6-12 mm i vi que han graIit, chiu dai que han thng la 250 mm,
u vat cn. Que han khng nong chay cho h quang han n inh, b sung kim loi
cho mi han phai su dung thm que han phu.
b. Din cuc han nong chay
Din cuc han nong chay (que han) oc ch to tu kim loi hoc hop kim
com thanh phn gn vi thanh phn kim loi vt han. i que han co ng kinh theo ly
thuyt dq 6-12 mm. Trong thuc t thng dung dq 1-6 mm. Chiu dai cua que han
250-450 mm; chiu dai phn kep l1 30-5 mm; l2 15mm; l3 1-2 mm.
$"("$"(" Phtn H?I1 8hr? /]/h 0P\ dtE /]/ 01An /U/ ;h1 h6n
Hinh 2.10. Cac cach u dy in cuc han
$"("(" C7ng nghA h6n h| [\Gng 8GE
$"("("#" Vo 89<, Mhtn H?I1 @6 /h\n =o 3M h6n
a Vi tri mi han trong khng gian
Cng ngh han h quang tay phu thuc rt ln vao vi tri mi han trong
khng gian va kt cu mi han. Theo vi tri mi han trong khng gian, ngi ta phn ra
cac dng han sau: Han sp, han ngang, han ung va han ngua.
- Han sp: mt phng han to vi mt phng ngang mt goc tu 0-60
0
.
- Han ngang: phng han song song vi mt phng ngang va nm trong mt
phng han to vi mt phng ngang mt goc tu 60-120
0
.
- Han ung: mt phng han to vi mt phng ngang mt goc tu 60-120
0
tru phng song song vi mt phng ngang.
- Han trn: mt phng han to vi mt phng ngang mt goc tu 120-10
0
.
b Cac loi mi han
- Mi han giap mi (a): co th khng cn vat mep khi s 4 mm va vat mep
khi s 4 mm.
- Mi han gp mep (b): dung khi s 2 mm.
- Mi han chng (c): dung khi sua chua cac kt cu han.
- Mi han co tm m (d): dung khi sua chua cac kt cu han.
- Mi han goc (): co th vat mep hoc khng vat mep.
- Mi han chu T (e): dung trong cac kt cu chiu un.
- Mi han mt u (g): dung khi lp ghep 2 tm co b mt tip xuc nhau.
- Mi han vin mep (h): dung trong trng hop chi tit han khng cho phep tng
kich thc.
- Mi han kiu cht (i): khoan l ln 2 chi tit chng ln nhau, sau o han
theo tung l mt.
Hinh 2.11 .Cac loi mi han
c Chun bi mep han
Cht long mi han phu thuc rt ln vao vic lam sch va chun bi mep
han.
Tuy thuc kiu mi han, chiu day vt han... co th tin hanh chun bi mep
han trn may bao hay bng mo ct khi
$"("("$"ChV 0c h6n h| [\Gng 8GE
a Dng kinh que han
Dng kinh que han phu thuc vao vt liu han, chiu day vt han, vi tri mi
han trong khng gian, kiu mi han... chon co th tra theo s tay cng ngh han hoc xac
inh theo cac cng thuc kinh nghim. Di vi han thep, ng kinh que han oc xac
inh nh sau:
-Han giap mi: d1s2 (mm)
- Han goc, han chu T : dk22 (mm)
Trong o S la chiu day vt han, K la cnh cua mi han
b Cng dong in han (I
h
)
Cng dong in han chon phu thuc vao vt liu han, ng kinh que
han, vi tri mi han trong khng gian, kiu mi han...co th tra theo s tay cng ngh hoc
xac inh theo cac cng thuc kinh nghim sau i vi khi han sp:
Trong o: va la cac h s phu thuc vao vt liu vt han, i vi thep

6; 20; dq - ng kinh que han ly theo mm.
Chu y: - Khi chiu day chi tit S 3d
q
thi nn tng cng dong in
khoang 15 con S 1,5dq thi nn giam 15 so vi tri s tinh toan.
- Cng dong in han khi han ung nn giam 10-15 va khi han trn
nn giam 15-20 so vi han sp.
c Din ap han: in ap han thng it thay i khi han h quang tay.
d Tc han (Vh): Tc han oc xac inh boi chiu dai mi han trong mt
n vi thi gian.
V
h
t (cms)
- Chiu dai mi han (cm).
t - thi gian han (giy).
Tc han phu thuc vao cng dong in han va tit din mi han, co th
tinh theo cng thuc kinh nghim sau:
- khi long ring kim loi que han gcm3
I
h
- cng dong in han A
F
d
- tit din p cua mi han cm
2

e Thi gian han

Thi gian han bao gm thi gian may (thi gian h quang chay) va thi gian
phu
Thi gian phu tinh toan rt kho khn vi vy khi tinh toan dua vao h s iu
chinh K nh sau:
- Nu t chuc san xut kha thi ly K 0,5-0,6.
- Nu t chuc san xut trung binh thi ly K 0,3-0,4.
- Nu t chuc san xut kem thi ly K 0,3.
$"("("B" H6n /]/ @o 89< ;h]/ h6n sPM
a Han ung
Han ung rt phuc tp va kho khn vi kim loi long d chay ra khoi vung
han, co th han tu trn xung hoc di ln. Khi han phai nghing que han mt goc: 10-
150, chiu dai h quang phai ngn, I
h
phai giam i so vi han sp 15-20; B (1,5-2)d
q
;
d
q
5 mm.
Hinh 2.12. K thut han ung va han ngang
b Han ngang (hinh 11a)
Khi han ngang kim loi long thng bi chay nhiu xung mep di. u
cu trinh tho han phai cao, khi han nn vat mep trn que han d chuyn ng. Cac
thng s k thut ly ging han ung, khi gy h quang nn tu mep di chuyn ln.
c Han trn (Hinh 12d)
Kim loi long oc chuyn tu que han vao vung han la nh suc cng b
mt, cng in trng va ap luc khi.
Khi han trn nn chon: d
q
4 mm; I
h
giam tu 15-20; chiu dai h quang
ngn. Dung que han co thuc boc day va co nhit nong chay cao hn li que han to
ra hinh phu ly kim loi long o vung han.
d Han goc
Khi han goc, kim loi bao gi cung co khuynh hng chay xung mep di,
nn, nu vt han nhe thi nghing i 450 thuc hin mi han sp. Nu vt nng thi khi han que han
nn nm trong mt phng phn giac cua kt cu han.
Hinh 2.13 K thut han trn(c) va han goc(d)
$"("B"H6n h| [\Gng 8U 0cng @6 =]n 8U 0cng
$"("B"#" ThU/ /hP8 @6 0./ 0123
a. Thuc cht
Han h quang tu ng la qua trinh han trong o cac khu cua qua trinh oc
tin hanh tu ng boi may han, bao gm: y h quang, chuyn dich in cuc han xung
vung han duy tri h quang chay n inh, dich chuyn im han doc mi han, cp thuc
han hoc khi bao v.
Khi chi mt s khu trong qua trinh han oc tu ng hoa ngi ta goi la
han ban tu ng. Thng khi han ban tu ng ngi ta chi tu ng hoa khu cp in cuc han
vao vung han con di chuyn in cuc thuc hin bng tay.
b. Dc im
Nng sut han cao (thng gp 5 - 10 so vi han h quang tay) nh su dung
dong in han cao.
- Cht long mi han tt va n inh.
- Tit kim kim loi nh h s p cao.
- Tit kim nng long vi su dung trit ngun nhit.
- Cai thin iu kin lao ng.
- Thit bi han tu ng va ban tu ng t, khng han oc cac kt cu han
va vi tri han phuc tp.
$"("B"$ H6n h| [\Gng d~1 H~M 8h\N/ =>? @A
$"("B"$"#" ThU/ /hP8, 0./ 0123 @6 MhI3 @1 vng dwng
a. Thuc cht
Han h quang di lp thuc bao v con goi la han h quang chim, ting
Anh vit tt la SAW (Submerged Arc Welding), la qua trinh han nong chay ma h quang
chay giua dy han (in cuc han) va vt han di mt lp thuc bao v.
Di tac dung nhit cua h quang, mep han, dy han va mt phn thuc
han sat h quang bi nong chay to thanh vung han. Dy han oc y vao vung han bng
mt c cu c bit vi tc phu hop vi tc chay cua no
Theo chuyn dich cua ngun nhit (h quang) ma kim loi vung han s ngui va kt
tinh to thanh mi han. Trn mt vung han va phn mi han ng c hinh thanh mt
lp xi co tac dung tham gia vao cac qua trinh luyn kim khi han, bao v va giu nhit cho
mi han, va s tach khoi mi han sau khi han. Phn thuc han cha bi nong chay co th su
dung li.
Han h quang di lp thuc bao v co th oc tu ng ca hai khu
cp dy vao vung h quang va chuyn ng h quang theo truc mi han. Trng hop nay
oc goi la han h quang tu ng di lp thuc bao v.
Nu chi tu ng hoa khu cp dy han vao vung h quang con khu chuyn ng h
quang doc theo truc mi han oc thao tac bng tay thi goi la han h quang ban tu ng
di lp thuc bao v.
Han h quang di lp thuc bao v co cac c im sau:
- Nhit long h quang rt tp trung va nhit rt cao, cho phep han tc
ln. Vi vy phng phap han nay co th han nhung chi tit co chiu day ln ma khng
cn phai vat mep.
- Cht long lin kt han cao do bao v tt kim loi mi han khoi tac dung
cua xy va nit trong khng khi xung quanh. Kim loi mi han ng nht v hanh phn
hoa hoc. p thuc va xi han lam lin kt ngui chm nn it bi thin tich. Mi han co
hinh dng tt, u n, it bi khuyt tt nh khng ngu, r khi, nut va bn toe.
- iam tiu hao vt liu han (dy han).
- H quang oc bao boc kin boi thuc han nn khng lam hi mt va da
cuam, tho han. ong khoi (khi c) sinh ra trong qua trinh han rt it so vi han h quang
tay.
- D c khi hoa va tu ng hoa qua trinh han.
b. Phm vi ung dung
Han h quang di lp thuc bao v co ung dung rng ri trong nhiu lnh
vuc c khi ch to, nh trong san xut: cac kt cu thep dng tm vo kich thc ln, cac
dm thep co khu va chiu cao, cac ng thep co ng kinh ln, cac bn, b chua, binh
chiu ap luc va trong cng nghip ong tau...
Tuy nhin, phng phap nay chu yu oc ung dung han cac mi han o
vi tri han bng, cac mi han co chiu dai ln va co qu o khng phuc tp. Phng phap
han h quang di lp thuc bao v co th han oc cac chi tit co chiu day tu vai mm
cho n hang trm mm.
$"("B"$"$" Vu8 H1A\, 8h1V8 =o h6n h| [\Gng 8U 0cng @6 =]n 8U 0cng d~1 H~M
8h\N/ =>? @A
a. Vt liu han
Cht long cua lin kt han di lp thuc bao v oc xac inh bng tac
ng tng hop cua dy han (in cuc han) va thuc han. Dy han va thuc han oc lua
chon theo loi vt liu c ban, cac yu cu v c ly tinh i vi lin kt han, cung nh
iu kin lam vic cua no.
- Dy han: Trong han h quang tu ng va ban tu ng di lp thuc bao
v, dy han la phn kim loi b sung vao mi han, ng thi ong vai tro in cuc dn
in, gy h quang va duy tri su chay h quang. Dy han thng co ham long C khng
qua 0,12. Nu ham long C cao d lam giam tinh deo va tng kha nng xut hin nut
trong mi han. Dng kinh dy han h quang tu ng di lp thuc tu 1,6- 6 mm, con
i vi han h quang ban tu ng la tu 0,- 2 mm.
- Thuc han: co tac dung bao v vung han, n inh h quang, khu xy, hop
kim hoa kim loi mi han va am bao lin kt han co hinh dng tt, xi d bong.
b. Thit bi han h quang di lp thuc bao v
Thit bi han h quang di lp thuc bao v rt a dng, song hu ht
chung li rt ging nhau v nguyn ly va cu to mt s b phn chinh.
- C cu cp dy han va b iu khin gy h quang va n inh h quang (u
han).
- C cu dich chuyn u han doc theo truc mi han hay to ra cac chuyn
ng tng i cua chi tit han so vi u han.
- B phn cp va thu thuc han.
- Ngun in han va cac thit bi iu khin qua trinh han.
Tuy theo tung loi thit bi cu th, cac c cu nay co th b tri thanh mt
khi hoc thanh cac khi c lp.
Di vi may han ban tu ng di lp thuc bao v thi u han oc thay
bng mo han hay sung han nho gon, d iu khin bng tay. C cu cp dy han co th b
tri ri hoc cung khi trong ngun han vi cac c cu khac. Ngun in han h quang
di lp thuc bao v phai co h s lam vic lin tuc 100 va co phm vi iu khin
dong in rng tu vai trm n vai ngan ampe.
Hinh 2.14. S thit bi han ban tu ng di lp thuc han
1 May phat dong in han, 2 Tu iu khin in, 3 Thit bi cp dy han
4 ng dn dy han, 5 Tay cm, 6 Phu chua thuc han, Cng tc, Vt han
$"("B"$"(" C7ng nghA h6n h| [\Gng d~1 H~M 8h\N/ =>? @A
a. Chun bi lin kt trc khi han
Chun bi vat mep va ga lp vt han cho han h quang di lp thuc bao v
yu cu cn thn hn nhiu so vi han h quang bng tay. Mep han phai bng phng, khe
ho han u cho mi han u n, khng bi cong vnh, r...
Vi han h quang di lp thuc bao v, nhung lin kt han co chiu day nho hn 20 mm
khng phai vat mep khi han hai phia. Nhung lin kt han co chiu day ln co th vat mep
bng mo ct khi, may ct plasma hoc gia cng trn may ct kim loi. Trc khi han phai
lam sch mep trn mt chiu rng 50- 60 mm v ca hai phia cua mi han, sau o han inh
bng que han cht long cao.
b. Ch han
-Dong in han: Chiu su ngu cua lin kt han t l thun vi dong in
han. Tuy nhin khi tng dong in, long dy han nong chay tng theo, h quang chim
su vao kim loi c ban nn chiu rng cua mi han khng tng r rt ma chi tng chiu
cao phn nh cua mi han, to ra su tp trung ung sut, giam cht long b mt mi han,
xi kho tach. Nu dong in qua nho thi chiu su ngu s giam, khng, ap ung yu cu
Thng chon 100 Amm.
Dong in qua nho Dong in hop ly Dong in qua ln khng u
ngu chiu caomi han tng
Hinh 2.15. nh hong cua dong in han ti hinh dang mi han
-Din th h quang: H quang dai thi in th h quang cao, ap luc cua no
ln kim loi long giam, do o chiu su ngu giam va tng chiu rng mi han. Diu
chinh tc cp dy thi in th ct h quang s thp va ngoc li.
-Tc han: Tc han tng, nhit long h quang trn n vi chiu dai
cua mi han s giam, do o su ngu giam, ng thi chiu rng mi han giam.
-Dng kinh dy han: Khi ng kinh dy han tng ma dong in khng i
thi chiu su ngu giam tng ung. Dng kinh dy han giam thi h quang n su hn vao kim
loi c ban, do o mi han s hep va chiu su ngu ln.
-Cac yu t cng ngh khac ( dai phn nh cua dy han, loi va cuc tinh
dong in han...): D dai phn nh cua dy han tng ln thi tac dung nung nong cua kim
loi in cuc trc khi vao vung h quang tng ln.
-Vn tc cp dy han (V
d
):
Trong o F la tit din ngang mi han, d la ng kinh dy han. Vi cac loi han ang
dung hin nay, khi i tu ni thun sang ni nghich, chiu su ngu s tng ln. Han bng
dong xoay chiu co chiu su ngu o muc trung binh so vi khi han bng dong mt chiu
ni thun va ni nghich.
C cua ht thuc han co anh hong nht inh n ngu cua mi han.
Thuc han co c ht nho s lam giam bt tinh hot ng cua h quang va lam tng chiu
su ngu.
c. K thut han
Khi han giap mi mt lp, tranh chay thung, co ngu hoan toan va
co su to hinh tt o mt trai cua mi han ta co th ap dung cac bin phap nh: han lot
phia di, dung m thep, m thuc, dung khoa chn hoc tm m.
Nu chiu day vt han tng i ln, co th han lot bng phng phap thu,
cng, ri sau o mi han chinh thuc .Trong trng hop khng th han lp lot oc, co th
dung m thep c inh co th han ngu hoan toan. Khoa chn tng tu nh han vi m
thep. Khoa chn hay ding cho mi han cua cac vt hinh tru nh ng, bn chua, ni hi...
Co th dung tm m ri bng ng hoc m ng kt hop vi thuc . Khi
han h quang tu ng hoc ban tu ng di lp thuc bao v, tt nht nn dung m
thuc ngn kim loi long chay khoi khe ho han.
$"("B"(" H6n h| [\Gng nFng /h>E 89?ng 371 89:ng ;h< =>? @A
$"("B"("#" ThU/ /hP8, 0./ 0123 @6 MhI3 @1 vng dwng
a. Thuc cht va c im
Han h quang nong chay trong mi trng khi bao v la qua trinh han nong
chay trong o ngun nhit han oc cung cp boi h quang to ra giua in cuc nong chay
(dy han) va vt han; h quang va kim loi nong chay oc bao v khoi tac dung cua xy
va nit trong mi trng xung quanh boi mt loi khi hoc mt hn hop khi. Ting Anh
phng phap nay goi la MAW Khi bao v co th la khi tr (Ar; He hoc hn hop
ArHe) khng tac dung vi kim loi long trong khi han hoc la cac loi khi hot tinh
(CO2; CO2O2; CO2Ar...) co tac dung y khng khi ra khoi vung han va hn ch tac
dung xu cua no.
Khi in cuc han hay dy han oc cp tu ng vao vung h quang thng
qua c cu cp dy, con su dich chuyn h quang doc theo mi han oc thao tac bng tay
thi goi la han h quang ban tu ng trong mi trng khi bao v. Nu tt ca chuyn ng
c ban oc c khi hoa thi oc goi la han h quang tu ng trong mi trng khi bao v.
Han h quang bng in cuc nong chay trong mi trng khi tr (Ar; He)
ting Anh goi la phng phap han MI (Metal Inert as). Vi cac loi khi tr co gia thanh
cao nn khng oc ung dung rng ri, chi dung han kim loi mau va thep hop kim.
Han h quang bng in cuc nong chay trong mi trng khi hot tinh
(CO2; CO2O2...) ting Anh goi la phng phap han MA (Metal Active as).
Phng phap han MA su dung khi bao v CO2 oc phat trin rng ri do
co rt nhiu u im:
- CO2 la loi khi d kim, d san xut va gia thanh thp.
- Nng sut han trong CO2 cao, gp hn 2,5 ln so vi han h quang tay.
- Tinh cng ngh cua han CO2 cao hn so vi han h quang di lp thuc
vi co th tin hanh o moi vi tri khng gian khac nhau.
- Cht long han cao, san phm han it bi cong vnh do tc han cao,
ngun nhit tp trung, hiu sut su dung nhit ln, vung anh hong nhit hep.
- Diu kin lao ng tt hn so vi vi han h quang tay va trong qua trinh
han khng phat sinh khi c.
b. Phm vi ung dung
Trong nn cng nghip hin i, han h quang nong chay trong mi trng
khi bao v chim mt vi tri rt quan trong. No khng nhung co th han cac loi thep kt
cu thng thng ma con co th han cac loi thep khng gi, thep chiu nhit, thep bn nong,
cac hop kim c bit, cac hop kim nhm, magi, niken, ng, cac hop kim co aI luc hoa
hoc mnh vi xy.
$"("B"("$" C7ng nghA h6n h| [\Gng nFng /h>E 89?ng 371 89:ng ;h< =>? @A
a. Chun bi lin kt trc khi han
Cac yu cu v hinh dang, kich thc, b mt lin kt trong phng phap
han h quang nong chay trong mi trng khi bao v tng tu nh o cac phng phap han
khac. Tuy nhin, do ng kinh cua dy han nho hn so vi han di lp thuc bao v
nn goc vat mep s nho hn (thng khoang 450- 600) do dy han co kha nng n su vao
trong rnh han.
b. Cac dng truyn kim loi long vao vung han
Truyn kim loi dng cu
iot kim loi hinh thanh chm trn in cuc va lu li o y lu. Nu kich
thc giot kim loi long u ln, giot kim loi long s chuyn vao vung han theo cac
hng khac nhau (ng truc hoc lch truc dy han) do trong luc hoc do su oanmch.
Kich thc giot kim loi long dng cu phu thuc vao loi khi su dung, vao
vt liu va kich thc in cuc, in ap h quang, cng dong in va cuc tinh. Khi
in ap h quang va kich thc in cuc tng thi ng kinh giot tng. Cng dong
in tng s lam giam ng kinh giot.
Qua trinh han vi su truyn kim loi dng cu oc ung dung chu yu cho cac lin kt
han bng.
Truyn kim loi dng phun o dng nay, kim loi i qua h quang o dng giot
rt nho oc inh hng ng truc. Dng kinh giot kim loi bng hoc nho hn ng
kin in cuc.
Han h quang kiu phun rt thich hop han cac chi tit tng i day vi
dong in cao va han o vi tri han ung tu trn xung.
Truyn kim loi dng ngn mch hoc nho giot K thut han h quang ngn
mch hoc nho giot thich hop khi han cac tm mong o cac vi tri han khac nhau.
K thut han truyn kim loi dng nho giot su dung dy han ng kinh nho
(0,- 1,6mm), in ap h quang thp (16- 22V), dong in thp (60- 10A). K thut han
nay it gy ra bn toe giot kim loi long.
c. Ch han
Dong in han
Dong in han oc chon phu thuc vao kich thc in cuc (dy han),
dng truyn kim loi va chiu day cua lin kt han. Khi dong in qua thp s khng am
bao ngu ht chiu day lin kt, giam bn cua mi han. Khi dong in qua cao s lam
tng su bn toe kim loi, gy ra r xp, bin dng, mi han khng n inh.
Din ap hanDy la thng s rt quan trong trong han MAW, quyt inh dng
truyn kim loi long. Din ap han su dung phu thuc vao chiu day chi tit han, kiu lin
kt, kich c va thanh phn in cuc, thanh phn khi bao v, vi tri han... D co oc gia tri
in ap han hop ly, co th phai han thu vai ln, bt u bng gia tri in ap h quang theo
tinh toan hay tra bang, sau o tng hoc giam theo quan sat ng han chon gia tri in
ap thich hop.
Tc han
Tc han phu thuc rt nhiu vao trinh tay ngh cua tho han. Tc han
quyt inh chiu su ngu cua mi han. Nu tc han thp, kich thc vung han s ln va
ngu su. Khi tng tc an, tc cp nhit cua h quang s giam, lam giam ngu va
thu hep ng han.
d. K thut han
Khi han mt phia, cn phai co m lot thich hop o di ng han. Di khi
co th thuc hin ng han chn (han lot) bng k thut ngn mch co ngu ng u, sau o
cac lp tip theo oc thuc hin bng k thut truyn kiu phun vi dong in cao. Cung
nh vi moi phng phap han h quang khac, goc va vi tri mo han va in cuc vi
ng han co anh hong r rt ti ngu va hinh dng mi han. oc mo han thng
nghing khoang 10- 200 so vi chiu thng ung.
$"("B"( H6n h| [\Gng 01An /U/ ;h7ng nFng /h>E 89?ng 37I 89:ng ;h< 89
$"("B"("#ThU/ /hP8, 0./ 0123 @6 MhI3 @1 vng dwng
Han h quang in cuc khng nong chay trong mi trng khi tr (TAW) la
qua trinh han nong chay, trong o ngun nhit cung cp boi h quang oc to thanh giua
in cuc khng nong chay va vung han (hinh 3.13). Vung h quang oc bao v bng mi
trng khi tr (Ar, He hoc ArHe) ngn can nhung tac ng co hi cua xy va nit
trong khng khi. Din cuc khng nong chay thng dung la VolIram nn phng phap
han nay ting Anh goi la TI (Tungsten Inert as).
H quang trong an TI co nhit rt cao, co th t ti hn 61000C. Kim loi
mi han co th to thanh chi tu kim loi c ban khi han nhung chi tit mong vi lin kt
gp mep, hoc oc b sung tu que han phu. Toan b vung han oc bao boc boi khi tr
thi ra tu chup khi.
Phng phap nay co mt s u im ang chu y:
- To mi han co cht long cao i vi hu ht kim loi va hop kim.
- Mi han khng phai lam sch sau khi han.
- H quang va vung han co th quan sat oc trong khi han.
- Khng co kim loi bn toe.
- Co th han o moi vi tri trong khng gian.
- Nhit tp trung cho phep tng tc han, giam bin dng lin kt han.
thich hop trong han thep hop kim cao, kim loi mau va hop kim cua chung...
Phng phap han nay thng thng oc thao tac bng tay va co th tu ng hoa hai
khu di chuyn h quang cung nh cp dy han phu.
$"("B"("$ Vu8 H1A\ @6 8h1V8 =o h6n TI'
a. Vt liu
Vt liu su dung trong phng phap han TI bao gm: khi bao v, in cuc
WolIram va que han phu.
b.Khi bao v (khi tr)
Ar la khi oc iu ch tu khi quyn bng phng phap hoa long khng khi
va tinh ch n tinh khit ,. Khi nay oc cung cp trong cac binh di ap sut
cao hoc o dng long vi nhit di -140C trong cac thung chua ln.
He co trong long ring bng hoang 110 so vi Ar oc ly tu khi tu
nhin, thng oc chua trong cac binh di ap sut cao.
Sau khi ra khoi chup khi o mo han, Ar to thanh lp bao v phia trn vung
han.
Do nhe hn, He co xu hng dng ln to thanh cun xoay xung quanh h
quang. D bao v hiu qua, lu long He phai gp 2- 3 ln so vi Ar.
Dc tinh quan trong khac cua He la oi hoi in ap h quang cao hn vi
cung chiu dai h quang va dong in so vi Ar. H quang He nong hn so vi Ar; He
thng dung han cac vt liu co chiu day ln, co dn nhit cao (nh Cu) hoc nhit
nong chay cao. Dim khac bit nua la Ar cho tinh n inh h quang nh nhau i vi
dong in xoay chiu (AC) va mt chiu (DC) va co tac dung lam sch tt vi dong AC.
Trong luc o, He to h quang n inh vi dong in DC nhng tinh n
inh h quang va tac dung lam sch vi dong AC tng i thp. Do o khi cn han Al,
Mg bng dong AC thi nn dung Ar.
Cac hn hop Ar va He vi ham long He n 5 oc su dung khi cn su
cn bng giua cac c tinh cua hai loi khi nay. Co th b sung H2 vao Ar khi han cachk
Ni, Ni-Cu, thep khng gi.
c.Din cuc WolIram
WolIram oc dung lam in cuc do co tinh chiu nhit cao (nhit nong
chay la 34100C), phat x in tu tng i tt, lam in hoa h quang va duy tri tinh n inh
h quang. WolIram co tinh chng xy hoa rt cao.
Cac in cuc WolIram co ng kinh 0,25- 6,4 mm vi chiu dai 6- 610
mm. Cac in cuc WolIram co thm Thori (Th) co tinh phat x in tu, dn in vachng
nhim bn tt, mi h quang tt hn va h quang n inh hn.
Cac in cuc WolIram co thm ircon (r) co cac tinh cht trung gian giua in cuc W va
in cuc W-Th.
Mt s yu cu khi su dung in cuc WolIram:
- Cn chon dong in thich hop vi kich c in cuc oc su dung. Dong
in qua cao s lam hong u in cuc, dong in qua thp s gy ra su n mon, nhit
thp va h quang khng n inh.
- Du in cuc phai oc mai hop ly theo hng dn km theo in cuc.
- Din cuc phai oc su dung va bao quan cn thn, tranh nhim bn.
- Dong khi bao v phai oc duy tri khng chi trc va trong khi han ma ca
sau khi ngt h quang cho n khi in cuc ngui.
- Phn nh in cuc o phia ngoai mo han (chup khi) phai oc giu o muc
ngn nht, tuy theo ung dung va thit bi dam bao oc bao v tt bng dong khi tr.
- Cn tranh su nhim bn in cuc, su tip xuc giua in cuc nong vi kim
loi mi han.
- Thi bi, c bit la chup khi phai oc bao v va lam sch. Du chup khi bi
bn s anh hong ti khi bao v, anh hong ti h quang han; do o lam giam cht long
mi han.
d.Que han phu
Que han phu co cac kich thc tiu chun theo ISO564 nh sau: chiu dai
tu 500- 1000 mm vi ng kinh 1,2; 1,6; 2; 2,4; 3,2 mm. Cac loi que han phu gm co:
ng va hop kim ng, thep khng gi Cr cao va Cr-Ni, nhm va hop kim nhm, thep C
thp, thep hop kim thp...
e. Thit bi dung cho han TI
Thit bi dung cho han TI co cac b phn chinh sau:
- Ngun in han, bao gm ca h thng iu khin khi bao v, nc lam mat,
dong in va in ap han.
- Mo han; - Chai chua khi tr va van iu khin lu long khi.
$" ("$"H6n 01An D5
$"("$"#" Kh]1 n1A3
Han in xi la phng han su dung nhit sinh ra khi cho dong in co cng ln i
qua mt lp xi co in tro ln nung kim loi mep han va lam nong chay in cuc han
$"("$"$"Ng\Eln H h?I8 0cng
S nguyn ly cua phng phap han xi in oc trinh bay trn (H.6.2): Hai
tm han oc t theo phng thng ung cach nhau mt khoang bng khe ho han. Mt
di cua khe han oc chn boi tm m (), hai bn oc bao kin boi hai hp lam ngui
(). Khi han, cp thuc han vao khe , a in cuc han (2) i xung va gy ra h quang.
Nhit cua ngon h quang lam nong chay kim loi va thuc han to thanh vung han va xi long Khi
xi long dng ln tip xuc vi in cuc han lam tt h quang, dong in tip tuc chy qua lp
xi long. Do in tro cua lp xi cao, nhit toa ra ln, lam cho kim loi in cuc va kim loi
mep han tip tuc nong chay.
Hinh 2.16. S han in xi
1 Vt han 2 Din cuc 3 Thuc han 4 Xi long
5 Kim loi long 6 Mi han Tm m
Nh su lam ngui nhanh cua cac hp lam ngui, kim loi long o phn di
vung han lin tuc ng c, ng thi h thng hp lam ngui dich chuyn ln phia trn theo tc
hinh thanh mi han.
Han in xi oc ung dung han cac tm day, kich thc ln theo cac ng
han thng ung trong ch to vo tau thu, thn may c ln
$"("$"("C7ng nghA h6n 01An D5
Han in xi la quy trinh han mt lp nng sut cao ung dung han vt liu
dy (ln hn 25 mm) o vi tri thng ung hoc gn vi vi tri thng ung. H quang in
oc mi ban u boi dy han oc a vao vi tri han, sau o thuc han oc cp vao.
Thuc han oc thm vao cho n khi xi nong chay, chm ti u dy han, dp tt h
quang. Xi nong chay t ti nhit 3500F (130C). Nhit nay u lam nong chay
dy han va cnh cua vt han. Dy han oc cp lin tuc qua mt ng dn dy i vao b
mt vt han va sau o kim loi dy han va kim loi vt han nong chay do in tro cua xi
nong chay sau o ng kt to thanh mi han. Dy han va ng dn dy di chuyn ln
doc vt han. Mt tm chn bng ng oc t vao vi tri trc khi bt u oc dung
to mi han giua cac tm oc han. Han in xi oc dung chu yu han thep carbon
vahoc cac tit din rt day. Cung co th ung dung cho thep kt cu. Quy trinh nay su
dung ngun in mt chiu vi dong han 600A va in ap han 40-50V. Vi vt han day
hn co th su dung dong han ln hn. O quy trinh nay, h quang bi dp tt nn han in
xi khng phai la quy trinh han h quang.
$"("$"B"%\ 0123 /jG Mhng Mh]M h6n 01An D5:
-T l p cao- ti 20 kgh
-Xi tiu hao thp (khoang 5 khi long kim loi p);
-t bin dng
-Chiu dy han khng hn ch
$"("$"K"NhL/ 0123 :
-Mi han co cu truc ht ln
-D bn mi han thp
-Chi ap dung oc cho vi tri han ung (han leo)
$"("$"K"ng d\ng /7ng nghl hGn 01ln D1 GM H/ 0l hGn n71 071 0t\ /78 8hrM
B tng ct thep la vt liu c s dung rng rai trong linh vc xy dng.
Cung vi s trin khai rng khp cu a cac d an xy dng ln, nhu cu s dung ct thep
cho ca c cng trinh trn ca nc ln n hang chu c triu tn, trong o khi lng thep tron
cn c ni chim t 55 n 0 cua tng s ct thep trong b tng.
Trong thc t san xut Vit nam hin nay, ca c phng phap ni ct thep ph
bin nht chu yu vn la ni bu c chng, ni c khi: Ni ct thep bng ng ni dp ep
hoc ni bng ng ren va ni han: han chng h quang tay ,han tip xu c. Tuy nhin ca c
phng phap nay vn con nhiu nhc im nh tiu tn ct thep, cht lng cha cao,
nng sut thp,gia thanh cao, do vy cha ap ng c ht cac yu cu ngay cang cao v
ky thut, cht lng, nng sut, gia thanh cua ca c cng trinh ln,quan trong.
Hin nay, mt phng phap han ni ct thep mi: Han in xi ap lc a c
Vin Nghin cu c khi nghin cu thanh cng va ang tng bc a p dung vao qua trinh
san xut ct thep b tng cu a cac cng trinh xy dng.
M hinh chinh han i u ct thep bng cng ngh han in xi a p lc c xy dng
nh sau: Hai oan ct thep cn ni c inh vi thng tm va i u nhau thng qua ma
kep trn va di cua mt b ga han. D ga han c thit k c bit co th iu
chinh c khoang cach gia 2 cy thep ng thi tao ra lc ep khi kt thuc qua trinh han.
Cy thep phia di c ni vi cc (-) cua may han thng qua 01 kim han, cy thep phia
trn cung c ni vi cc () cua may han thng qua 01 kim han kha c. Xung quanh mi
ni c bao boc bng thuc han nh mt phu thuc.
Vi m hinh nh vy, cy thep phia di se la vt han, cy thep phia trn la
in cc han in xi . Thuc han luc nay co hai vai tro chinh, di ta c dung cua h quang
thuc han se bi nong chay va tao thanh xi long, ng thi lng thuc han xung quanh
khng bi nong chay se ong vai tro nh cac ma trt bao bo c xung quanh tao b xi.
vi tri ban u, hai u cy thep tip xuc vi nhau, sau o nh tay quay iu
chinh vi tri cu a ga han, hai u cy thep ta ch nhau ra. uc nay di tac dung cu a in
a p han (40-42V), gia hai u cy thep xy ra hin tng phong h quang nhit rt
cao se lam nong chay toan b b mt tit din ngang cu a hai u cy thep ng thi cung
lam nong chay thuc han xung quanh. Khi lng thuc han nong chay u ln tao thanh
b xi, ga han se y cy thep phia trn v phia b xi. uc nay h quang se tt, in a p
may han giam xung 22 - 25V, dong in se truyn t cy thep phi a trn xung cy thep
phia di thng qua b xi , dong in nay se t nong b xi , duy tri no nhit cao va
co tinh dn in cao. Nhit b xi cao hn nhit nong chay cu a cy thep. Do vy, ca c
cy thep se tip tuc bi nung chay nhit cao cu a b xi.
Khi lng kim loai nong chay u lin kt tao thanh mi han, ngay lp tc,
ga han se thc hin chu trinh e p hai u cy thep a nong chay vi nhau tao thanh
mi han co tit din ngang ln hn tit din cu a cy thep.
Tuy nhin mi han luc nay c bao boc bi b xi co nhit cao, lai khng co qua trinh
lam mat xung quanh, do vy sau khi han cn gi mi han nguyn trang trong mt thi
gian nht inh lam ngui va ong cng b xi nhm lam ng c va bao v kim loai
han.
D bao am n inh cht lng mi han, vi c t ch han phu hp vi cac
loai ng kinh thep la rt quan trong. Qua qua trinh tinh toan va thc nghim, ch
han in xi a p lc c th hin Bang 1.
Bang 2. Ch han in xi ap lc theo ng kinh cac loai ct thep han
TT
Dng kinh
thp han (mm)
Dong in
han
Din ap han (V)
Thi gian
han (s)
Max Min
1 14 10-200 40-45 22-2 16
2 16 200-250 40-45 22-2 1
3 1 250-300 40-45 22-2 20
4 20 300-350 40-45 22-2 22
5 22 350-400 40-45 22-2 24
6 25 400-450 40-45 22-2 2
2 500-550 40-45 22-2 30
32 600-650 40-45 22-2 34
So vi cac phng phap ni ct thep truyn thng ang thc hin, cng ngh
han ni i u bng phng phap Han in xi ap lc co ca c u im ni bt sau:
- Trang thit bi han gon nhe , d s dung, thun li cho vi c thao tac tai nhiu vi
tri: thng ng, nm xin, trong khng gian cht hep, rt thun li khi han nhng dm
hoc tru thep co nhiu cy ct thep.
- Co th han ni cac loai ct thep co tit din ngang khac nhau: Tron, van,
vung, ch nht. hoc ni ca c ct thep co kich thc kha c nhau.
- Thi gian chun bi va thao ta c trong qua trinh han ngn nn nng sut lao
ng tng
- c e p hai u ct thep khng cn qua ln so vi han i u tip xuc, do vy
ga han gon nhe , re tin.
- Dong in han thp nn bin th han nho , d ch tao va re hn nhiu so vi
han in tip xu c.
- Cht lng mi han cao (do c bao v trong lp thuc han nong chay va
c tao lc ep trong qua trinh hinh thanh mi han), khng r, khng ngm xi , kim loai
mi han ng u vi kim loai c ban do khng cn kim loai bu . Mi han c u bi lp
thuc nn khng bi hin tng nt ho c giam c tinh vung anh hng nhit. Mi han
bong, tao dang ep.
- Vi ct thep c han ng tm nn kha nng chiu lc keo, chiu nen, chiu un
cua cy thep tng. Tit din mi han tai mi ni ln hn tit din ngang cua cy thep nn
c tinh tai mi han cung tng, kha nng lin kt vi b tng tt hn.
- Khng nhim mi trng: Khng khoi, khng h quang, khng ting n.
- Tit kim c ct thep so vi han chng hoc buc chng.
Nu so sanh vi gia thanh vi ca c phng phap ni khac nh Ni buc chng
hoc ni ren, han ni bng phng phap han in xi a p lc se tit kim c t 11-6
tuy thuc vao ng kinh cu a cac loai ct thep.
Bang 3: Dn gia mi han in xi
Dong
kinh
mm
Cac chi phi (VND) ia mi
han
(VND)
Tiu hao
thep
Thuc
han
Din Khu hao
thit bi
Nhn
cng
Chi phi
khac
D14 3 31 62 2.23 4.235 1 .01
D16 521 1.30 2.3 4.615 01 .12
D1 65 1. 11 2.51 4.00 1.00 11.0
D20 14 2.14 150 2.643 4.32 1.125 12.3
D22 5 3.613 1 2.5 5.143 1.20 13.2
D25 1.22 3.33 236 2.14 5.53 1.335 14.6
D2 1.55 5.12 321 3.060 6.000 1.615 1.63
D32 2.03 .23 3 3.213 6.545 1.4 21.424
Bang 4: So sa nh n gia mi han in xi vi buc chng va ni ren
Dng
kinh
(mm)
Dn gia Han in
xi ap lc (VND)
Dn gia
buc chng
30D (VND)
Chnh lch
gia ()
Dn gia mi
ni ren
(VND)
Chnh lch
gia ()
D14 .01 .12 11 12.62 31
D16 .12 12.16 23 14.0 33
D1 11.0 16.64 34 16.42 34
D20 12.3 21.445 42 1.563 3
D22 13.2 2.543 51 23.30 40
D25 14.6 41.4 65 31.25 54
D2 1.63 5.45 0 43.530 5
D32 21.424 .3 6 53.0 60
Qua bang so sa nh v n gia ni ct thep chung ta nhn thy rng:
- Cng ngh han in xi co rt nhiu u th ni tri v mt ky thut so vi cac
phng phap ni ct thep thng thng.
- Dn gia mi han in xi thp hn nhiu so vi mi ni buc chng (11-6)
va mi ni bng ren (31-60)
- Dng kinh ct thep cang ln thi chnh lch gia cang cao, hiu qua cua
phng phap han in xi a p lc cang cao.
- Dn gia mi han in xi rt thp, hoan toan co th canh tranh vi cac phng
phap kha c co th ng dung vao trong thc t san xut.
Cng ngh han in xi ap lc la mt cng ngh han ni ct thep tin tin, co rt
nhiu u th ni tri so vi cac phng phap ni ct thep truyn thng ang thc hin.
Cng ngh nay co nhiu u im ni bt giai quyt c cac nhc im v ky thut va
hiu qua kinh t ma ca c phng phap ni ct thep hin tai cn giai quyt. Khi kt hp han
in xi vi vi c tao ap lc ln mi han nong chay luc kt thuc qua trinh han cang gop
phn nng cao cht lng va tin c y cua mi han. Ung dung cng ngh han in xi a p
lc han ni i u ct thep la vic lam hoan toan kha thi, ap ng c cac nhu cu
cua thc t sa n xut va se em lai hiu qua cao v khoa ho c va kinh t . Cng ngh nay
cung se rt phu hp vi iu kin thi cng va ap ng c ca c yu c u ky thut cua cac
cng trinh xy dng trong nc va qu c t .
$"("("H6n =mng /]/ /hY3 81G
$"("("#"Kh]1 n1A3
Han bng cac chum tia (EBW) la qua trinh nhit hch trong o cac chum in
tu tc cao tham gia vao qua trinh lam nong chay vt liu.
$"("("$"Ng\Eln H h?I8 0cng
Hinh 2.1. Nguyn ly hot ng
Mt h thng in tu phat ra tia cuc m khi tich i m nong n mt nhit
nao o. Cac electron oc gia tc giua mt in cuc thin v tich in m va cuc dng.
No i qua cac l o cuc dng va oc tp trung boi mt cun dy in tu mt im trn
b mt phi. Cac dong chum tia va in ap tng tc oc su dung EBW trong phm vi
50-1000mA va 30-15kV tng ung. Mt chum tia in tu cng rt cao co th lam
bay hi kim loi va hinh thanh mt l hi trong qua trinh han
Cac h thng chum tia in tu ph bin nht oc su dung trong san xut la:
-Thit bi chn khng cao
- Thit bi mt phn chn khng
-Thit bi khng chn khng
oi ich cua mi trng chn khng:
-Cung cp su bao v cho dy toc nong sang chng oxy hoa.
-oi bo cac phn tu khi s long ln
$"("("("%\ 0123 @6 nhL/ 0123
a.Uu im
-Su hn va hep hn
-Nhit u vao, co rut va bin dng thp
-Tinh linh hot cao
-D tinh khit cao, Mi trng chn khng giup loi bo cac tp cht o la oxit
va nitrides
-Qua trinh han cao. cho phep han kim loi chiu lua va kt hop cua nhiu kim
loi khac nhau khng d dang han vi cac qua trinh han thng thng
b.Hn ch
-Chi phi thit bi cao
-am vic hn ch kich thc bung
-Thi gian chm tr khi han trong chn khng
-Chi phi chun bi mi han
-T l kin c hoa nhanh co th gy ra rn nut trong mt s vt liu
c.Khuyt tt.
-D xp
-Thiu cua phan ung tng hop
-Co ngot khoang trng
$"("B"H6n MHGs3G
("B"#Kh]1 n1A3
Plasma la mt hn hop khi cua cac ion dng, electron va cac phn tu khi trung
lp
Plasma han la qua trinh han nhit nhit su dung oc to ra boi mt vong cung
hep xay ra giua mt in cuc khng tiu hao vonIram va mt trong hai manh lam vic
(qua trinh chuyn giao h quang) hoc lam mat bng nc voi phun tht (qua trinh khng
chuyn giao h quang).
$"("B"$"%\ @6 nhL/ 0123
a.Uu im cua han Plasma Arc (Paw) :
-Tc han cao;
-Kha nng thm nhp cao(l khoa co hiu luc);
b.Nhoc im cua han Plasma Arc (Paw) :
-Thit bi t;
-Bin dng cao va cac mi han la kt qua cua u vao nhit cao
$"("B"("Th1V8 =o, /7ng nghA h6n MHGs3G dYng n~/ @6 /|n
Cng ngh han - ct plasma la cng ngh hin i, mang nhiu u im cho ra
nhung san phm cht long cao. Han h quang plasma co th dung cho moi kim loi va
hop kim thng oc han bng cng ngh han TI va cac loi may han h quang thng
thng, cng ngh han plasma linh hot hn, hiu sut cao hn, giam oc chi phi va cho
ra san phm t cht long cao. Vi nhung u im ni tri so vi cng ngh han ct h
quang thng thng, cng ngh nay co th to ra nhung ng han, ct rt su va hep vi
tc rt cao, vi vy trong mt s ung dung quan trong nh thuc hin han ct kim loi co
chiu dy trn 10mm va kim loi mau thi cng ngh nay co th sanh ngang tm vi cng
ngh azer.
Cng ngh han - ct plasma dung nc va cn la mt ung dung c bit cua
cng ngh han ct plasma, vi su gon nhe, tin dung, co th xach tay va lam vic lu
ng trn nhiu ia hinh phuc tp chu khng bi hn ch phm vi su dung nh cac cng
ngh h quang plasma khac. Cng ngh nay tn dung mt c tinh rt quan trong cua cht
long la kha nng hoa hi th tich khi thu oc ln hn nhiu ln so vi th tich cht long
ban u, vi th cng ngh plasma dung nc va cn bo hn oc nhung chai khi va
may nen khi cung vi nhung h thng ng dn khi cng knh phuc tp va chi phi t tin.
Nh co u im c bit la khng cn dung n cac chai khi nn cng ngh plasma dung
nc va cn cho ra i loi thit bi nho gon hn ca cng ngh han TI va han h quang
thng thng.
Cng ngh han - ct plasma dung nc va cn oc ap dung rng ri o nhiu nc tin
tin trn th gii. O nc ta cng ngh h quang plasma oc ung dung nhiu vi cac
phng phap su dung ngun to plasma tu khng khi va cac loi khi bao v. Cng ngh
to plasma tu nc va cn con kha mi me i vi chung ta, cha oc ph bin boi chi
phi u t cho thit bi cng ngh kha cao. Nhm chu ng san xut trong nc vi gia
thanh san phm thp hn nhiu so vi gia thanh thit bi nhp ngoi, Vin Cng ngh
tin hanh nghin cuu cng ngh va thit k, ch to thit bi han - ct plasma dung nc va
cn. Trong thi gian ti Vin s hoan thin cng ngh ch to thit bi nay, ch to thu
nghim va tin ti san xut phuc vu nhu cu sua chua ti ch nhung chi tit ln, tranh
oc chi phi vn chuyn tn kem.
$"("K H6n ;13 H?I1 =mng ;h<
$"("K"#" ThU/ /hP8 @6 0./ 0123
a Thuc cht
Han va ct bng khi la phng phap han hoc ct, su dung nhit cua ngon lua sinh ra
khi t chay cac cht khi chay (C2H2, CH4, C6H6 v.v...) hoc H2 vi xy nung chay
kim loi.
Thng dung nht la han va ct bng khi xy - Axtylen vi nhit sinh ra do
phan ung chay cua 2 khi nay ln va tp trung, to thanh ngon lua co nhit cao (vung cao
nht t ti 3200oC); con ngon lua giua O2 va cac cht khi chay khac chi cho nhit tu
2000-22000C. Tuy nhin khi han di nc thng dung ngon lua giua O2 va H2 vi
C2H2 rt d n o ap sut cao va nhit ln.
b Dc im
-Co th han oc nhiu loi kim loi va hop kim (gang, ng, nhm, thep ...
)
-Han oc cac chi tit mong va cac loi vt liu co nhit nong chay thp.
-Han khi oc su dung rng ri vi thit bi n gian va re tin.
-Nng sut thp, vt han bi nung nong nhiu nn d cong vnh.
-Han khi dung nhiu khi han cac vt han co chiu day be, ch to va sua
chua cac chi tit mong, sua chua cac chi tit uc bng gang, ng thanh, nhm, magi, han
ni cac ng co ng kinh nho va trung binh. Han cac chi tit bng kim loi mau, han vay
kim loi, han p hop kim cung v.v...
-Ngon lua khi han cung co th dung ct cac loi thep mong, cac loi kim
loi mau va nhiu vt liu khac.
$"("K"$" Kh< h6n
-Khi han thng dung gm xy k thut va cac loi khi chay (C2H2, CH4,
C3H, C6H6v.v...) hoc H2.
-Trong han khi thng dung la C2H2 vi nhit ngon lua cao (3200oC) va co
vung hoan nguyn tt.
-Khi han thep co chiu day di 3-4 mm, han gang, ng thau, hop kim nhe,
han vay ta co th dung khi khac co nhit chay thp hn (2000-2200oC) nh H2, khi
than mtan, prpan, butan, xng, du hoa....
$"("K"(" Th1V8 =o h6n ;h<
$"("K"("#" T 0| /h\ng /jG 3c8 89I3 h6n ;h<
Cac thit bi chinh cua mt trm han hoc ct bng khi gm co cac b phn
chinh sau: Binh chua xy, binh chua hoc thung iu ch axtylen, khoa bao him, van giam
ap, dy dn khi, mo han.
Hinh 2.1. S mt trm han va ct bng khi
1. Binh chua xy; 2. Binh chua axtylen; 3. Van gam ap; 4. Dng h o ap
5. Khoa bao him; 6. Dy dn khi; . Mo han hoc mo ct; . Ngon lua han
$"("K"("$" gnh /hvG ;h<
Binh chua khi dung chua khi xy va khi axtylen, oc ch to tu thep
tm day 4- mm bng phng phap dp hoc han. Binh co ng kinh ngoai 21 mm, cao
1.30 mm, dung tich 40 lit, trong long 6 kg. Binh chua xy chua oc mt long khi
co ap sut khoang 150 at tng ung vi 6 m3 khi (o 200C va 1 at) bn ngoai oc sn mau
xanh hoc xanh da tri.
Binh chua axtylen chua oc ap sut khi np ti di 1 at, oc sn mau
vang. Trong binh chua bot xp (thng la than hot tinh) va tm axtn (khoang 20-320
gram than hot tinh tm 225-230 gram axtn mt lit th tich binh chua).
$"("K"("B" Kh?] =>? h123
D tranh hin tong ngon lua chay ngoc theo ng dn khi tro v binh iu
ch khi gy n binh ngi ta dung khoa bao him. Trong qua trinh han, do mt nguyn nhn
nao o, lu long khi phun ra o mo han hoc mo ct giam mnh hoc tc chay cua hn
hop tng, dn n tc chay cua hn hop lan truyn nhanh hn tc i ra cua khi s
gy ra hin tong ngon lua qut. Su giam lu long khi xy ra khi tit din l dn khi o
mo han hoc mo ct giam, ng dn bi tc ... Su tng tc chay xy ra khi nhit khi va
nhit mi trng tng, long xy tng...
Khoa bao him oc phn loi theo cac c trng sau:
- Theo kt cu: loi ho, loi kin.
Hinh 2.1. S nguyn ly khoa bao him
a) Kiu ho b) Kiu kin
1) ng dn khi vao 2) ng dn khi ra 3) Van iu chinh
muc nc 4) ng thoat khi 5) Van 6) Van an toan
Khoa bao him kiu ho (Hinh 1a) dung cho binh co ap luc thp. Khi C2H2
oc dn vao qua ng (1), i qua nc vao ngn chua khi ti ng (2) i ra mo han hoc mo
ct. Khi co ngon lua qut, ap sut trn mt nc cua cua khoa bao him tng ln, y
nc dng ln trong ng (1) chn khng cho khi i vao, ng thi muc nc h xung,
ming ng thoat (4) ho, khi qua ng thoat i ra ngoai. Khoa bao him kiu kin (Hinh
1b), dung cho binh co ap luc trung binh. Khi C2H2 dn vao qua ng (1), y vin bi cua
van (5) ni ln va i qua van, tp trung o ngn chua khi, sau o qua ng (2) i ti mo han
hoc mo ct.
Khi co ngon lua qut, ap sut trn mt nc tng, vin bi bi y xung ong
kin ng dn khi, nu ap sut khi trong van vot qua gia tri cho phep, mang chn cua van an
toan (6) bi pha va khi thoat ra ngoai.
$"("K"("K" VGn g1>3 ]M
Van giam ap la dung cu dung giam ap sut khi trong binh chua xung ap
sut lam vic cn thit va tu ng duy tri ap sut o o muc n inh. Di vi khi xy ap sut khi
trong binh t ti 150 at, ap sut khi lam vic vao khoang 3-4 at, con khi axtylen ap sut
trong binh ti 15-16 at, ap sut lam vic 0,1-1,5 at.
Trn hinh sau trinh bay s nguyn ly cua mt s van giam ap:
Hinh 2.20. S nguyn ly van giam ap
a Van kiu thun; b Van kiu ngich
1. Dng dn khi cao ap; 2. o xo phu; 3. Van; 4. Van an toan;
5. Dng dn khi ra; 6. Bung thp ap; . o xo chinh; . Vit
iu chinh; . Mang an hi; 10. thanh truyn
Nguyn ly lam vic: khi oc dn vao van theo ng (1) va qua ng (5) i ti
mo han hoc mo ct. ap luc khi trong bung h ap (6) phu thuc vao mo cua van (3).
Khi lo xo chinh () cha bi nen, van (3) chiu tac dung cua lo xo phu (2) va ap luc cua khi,
ong kin cua van khng cho khi vao bung h ap (6). Khi vn vit iu chinh (), lam cho lo
xo chinh () bi nen, van (3) oc nng ln, cua van mo va khi i sang bung h ap. Tuy
thuc vao nen cua lo xo chinh (), nen cua lo xo phu (2), chnh ap trc va sau
van, cua van (3) oc mo nhiu hay it, ta nhn oc ap sut cn thit trong bung h ap.
Nh co mang an hi (), van co th tu ng iu chinh ap sut ra cua khi.
Nu do mt nguyn nhn nao o, ap sut khi ra (p2) tng, ap luc tac dung ln
mt trn cua mang an hi () tng, y mang an hi dich xung va thng qua con i van
(3) bi keo xung, lam cua van ong bt li, long khi i vao bung h ap giam, lam ap
sut khi ra giam. Ngoc li, nu p2 giam, cua van (3) mo ln hn, long khi vao bung
h ap tng, lam p2 tng tro li.
$"("K"("O" tE dyn ;h<
Dy dn khi dung dn khi tu binh chua khi, binh ch khi n mo han hoc mo ct.
u cu chung i vi ng dn khi: chiu oc ap sut ti 10 at i vi dy dn xy, 3 at
vi dy dn axtylen, u mm cn thit nhng khng bi gp khuc. Dy dn oc ch to bng
vai lot cao su, co ba loi kich thc sau:
- Dng kinh trong 5,5 mm, ng kinh ngoai khng quy inh.
- Dng kinh trong ,5 mm, ng kinh ngoai 1,5 mm.
- Dng kinh trong 13 mm, ng kinh ngoai 22 mm.
$"("K"("Q" M h6n
Dy la dung cu dung pha trn khi chay va xy, to thanh hn hop chay
co ti l thanh phn thich hop nhn oc ngon lua han hoc ct theo yu cu. Mo han co 2
loi la mo han kiu hut va mo han ng ap.
Hinh 2.21. S nguyn ly cu to cua mo han khi
a Mo han kiu hut; b Mo han ng ap
1. Dy dn khi C2H2 2. Dy dn khi oxy 3. Van iu chinh C2H2
4. Van iu chinh oxy 5. Bung hut 6. Du mo han
Mo han kiu tu hut (Hinh 1a) su dung khi han vi ap sut khi C2H2 thp
va trung binh. Khi C2H2 (ap sut 0,01-1,2 at) oc dn vao qua ng (1), con khi xy (ap
sut 1-4 at) oc dn vao qua ng (2). Khi dong xy phun ra u ming phun (5) vi tc
ln to nn mt vung chn khng hut khi C2H2 theo ra mo han. Hn hop tip tuc oc
hoa trn trong bung (6), sau o theo ng dn () ra ming mo han va oc t chay to
thanh ngon lua han. Diu chinh long khi xy va C2H2 nh cac van (3) va (4). Nhoc
im cua mo han tu hut la thanh phn hn hop chay khng n inh.
Mo han ng ap dung khi han vi ap luc khi C2H2 trung binh. Khi xy va
C2H2 oc phun vao bung trn vi ap sut bng nhau (0,5-1 at) va tip tuc oc hoa
trn trong ng dn cua mo han, i ra ming mo han t chay to thanh ngon lua.
$"("K"B" Th\N/ h6n
Thuc han la nhung cht dung khu xy cho kim loi, to ra cac hop cht d
chay, d tach khoi vung han va to mang xi che phu mi han. Thuc han chu yu dung
khi han mt s thep hop kim, gang va kim loi mau.
u cu i vi thuc han:
- Nhit chay phai thp hn nhit chay cua kim loi vt han.
- Thuc han phai nhe va co tinh chay long tt, khng gy n mon kim loi.
- Khng sinh khi c, d lam sch mi han
Khi han gang thng dung hn hop K2O va Na2O; Khi han ng o, ng thau
thng dung borc (Na2B4O), axit boric (H3BO3); Khi han nhm thng dung mui
Ilorua.
$"("K"K" C7ng nghA h6n ;h<
$"("K"K"#" C]/ H?I1 3N1 h6n
- Khi han khi thng dung nht la mi han giap mi, nu vt day S 5 mm thi
cn vat mep chu V, X.
- Khi han vt mong dung mi han kiu un mep va khng cn que han phu.
- Mi han chng dung khi vt han co chiu day S 3 mm, han inh cac tm,
thoi, tm lot, ly hop cua ng dn.
$"("K"K"$" C7ng 8]/ /h\n =o 89~/ ;h1 h6n
Trc khi han cn phai tin hanh cac cng tac chun bi sau:
- Tin hanh vat mep trn may bao, may mai, bng dua hay bng mo ct khi.
- am sch xi, xyt, du m trn mep han rng (20-30) mm bng cach dung
mo t, sau o dung ban chai st lam sch hoc lam sch bng phng phap tm thuc.
- a lp vt han hop ly va han inh mt s im am bao vi tri tng i cua kt
cu trong qua trinh han.
$"("K"K"(" K 8h\u8 @6 /hV 0c h6n ;h<
a Phng phap han
Tuy thuc vt liu han, chiu day vt han, co th su dung hai phng
phap han khac nhau: han phai va han trai.
-Phng phap han phai: Khi han phai (Hinh 20a), trong qua trinh han
ngon lua han hng v phia mi han, mo han lun i trc que han. Dc im cua han phai
la nhit chu yu tp trung vao vung han nn ngu cua mi han su, vung hoan nguyn
hng vao mep han, mi han ngui chm va oc bao v tt, long tiu hao khi giam.
Phng phap nay oc ung dung khi han cac tm day hoc kim loi vt han dn nhit
nhanh. Thng dung khi S 5 mm.
-Phng phap han trai (Hinh 20b): trong qua trinh han ngon lua han
hng v phia cha han, que han i trc mo han i sau. Trong trng hop han trai, mep
han oc nung nong s b nn kim loi vung han oc trn u hn, ng thi quan sat mi
han d, mt ngoai mi han ep. Phng phap nay oc dung khi han cac tm mong (S 3
mm) hoc kim loi vt han d chay.
Hinh 2.22. S cac phng phap han khi
a) Han phai b) Han trai
1) Mo han 2) Que han phu 3) Mi han 4) Vt han
b Ch han khi
Khi han khi, dua vao tinh cht cua vt liu, kich thc, kt cu vt han, vi
tri mi han va kiu mi han chon ch han hop ly, bao gm chon goc nghing mo han,
cng sut ngon lua va ng kinh que han phu.
oc nghing mo han : so vi mt phng han oc chon theo nguyn tc
sau: Chiu day cang ln, goc nghing mo han cang ln; Nhit chay va dn nhit cua
vt liu han cang cao, goc nghing cang ln.
Cng sut ngon lua1 cng sut ngon lua tinh bng long khi oc anh gia
qua long khi tiu hao trong mt gi, chon theo nguyn tc: Vt han cang day, cng sut
ngon lua cang ln; vt liu co nhit chay va dn nhit cang cao, cng sut ngon lua
cang ln. Cng sut cua ngon lua khi han phai cao hn han trai.
- Khi han thep cacbon thp, ng thau, ng thanh thng chon long tiu
hao C2H2 trong mt gi theo cng thuc sau:
VC2H2 (100- 120).S lith - i vi han trai
VC2H2 (120-150).S lith - i vi han phai
Trong o S la chiu day vt han mm.
-Khi han ng o do tinh dn nhit ln nn tinh theo cng thuc sau:
VC2H2 (150-200).S lith
/ Ch\E2n 0cng /jG 3 h6n @6 [\r h6n ;h<
Cn cu vao vi tri mi han, kiu mi han, chiu day vt han chon chuyn ng cua
que han va mo han cho hop ly. Khi han sp va han goc co th tin hanh theo phng phap
han phai hoc han trai. Khi han sp, dich chuyn que han va mo han thng theo ng
1
3
6
2 4 5 7
9
8
dich dc Khi han goc, ti cac im bin ao chiu chuyn ng, que han va mo han co
thi gian dung thich hop nung nong mep han tt, kim loi trn u va mi han lin kt
tt .
Khi han sp cac tm mong, ngi ta con su dung phng phap han nho giot.
Khi han, nung chay que han to thanh tung giot dp ln mep han, sau o nhc que han ra,
a mo han sat vao vt han nung chay giot kim loi o mi han to thanh mt im han,
sau o tip tuc lp li han im tip theo.
d H6n /]/ 3N1 h6n /F @o 89< ;h]/ nhG\ 89?ng ;h7ng g1Gn
Trn (Hinh 21a) gii thiu phng phap han ti cac vi tri mi han khac
nhau:
- 2hi hn '3ng thng dung han trai tu di ln (H.4.10a).
- 2hi hn ng%ng, mo han t lch truc vi hng han hn ch kim loi
vung han bi ri khi han (Hinh 21b).
- 45i 6i hn $r7n (Hinh 21c), cn nung nong mep han tt mi a que han
vao, khi han nn han tung lp mong va han nhiu ln nu mi han ln.
Hinh 2.23. Phng phap han mt s vi tri mi han c bit
a) Han ung b) Han ngang c) Han trn
$"("O" H6n =mng /hY3 81G HGsr9
-ASE la su khuych i anh sang bng kich thich phong ra buc x
-EINSTEIN xac inh nguyn ly ASE vao nm 11, va mi cho n nm
160 thi MAIMAIN hiu chinh tia laser u tin bng hng ngoc.
Hinh 22 cu to cua thit bi han bang laser
1. Phn ct li co kha nng sinh ra hiu ung laser
2. Tia chp cua n bao am cho vic bm quang hoc cua thanh nho. Cng
vic bm gm co to ra mt su ao ln tng lp trong mi trng hot tinh; no thay i
th qun binh cua nhit ng luc hoc. Bm quang hoc trong trng hop tia laser A.
Bm bng thit bi tun hoan trong trng hop tia laser CO
2
3. ng phan x toan phn ( hi lm )
4. ng phan x mt phn ( co th oc khoan l )
5. Kinh vin vong mang quang hoc hi tu
6. am lnh
. Chi tit han
. Nhn xet : chum tia laser co th oc chuyn bng lng kinh hay oc
truyn dn bng mt soi quang hoc, no cho phep cung cp mt hay nhiu rbt han (mt
ngun tng tu co th cung cp nhiu soi bng cach lin lc)
9. Hi thm vao (khi ct)
Dn Ilash chiu sang thanh nho va dn n giai phong cac phtn o moi hng
bng cach kich thiuch cac nguyn tu cua cua mi trng hot tinh. Cac phtn oc
hng v truc cua l dn n trng thai ngh tu nhin cua cac nguyn tu va kich hot tac
dung.
Hin tong cng hong cua cac phtn oc khuych i bng cach phan
chiu trn gng cua khoang l (gng sau phan chiu toan phn, gng trc phan
chiu mt phn) ng trc lam thoat ra chum tia laser.
Su phn loi cac tia laser thng thng oc thuc hin bt u tu mi trng
hot tinh.
Chung ta co th phn loi cac tia laser thanh 2 nhom.
$"("O"#C]/ 81G HGsr9s dIng h1
oi thng dung nht la tia laser co khi CO
2
. No phat sang trong tia hng ngoi
vi chiu dai song la 10,6m (110 dai song CO
2
)
Mi trng hot tinh oc cu to bng hn hop khi CO
2
He N
2
, mt su
chuyn hoa nng long cua cac phn tu bi kich hot cua khi hli ln cac phn tu khi CO
2
t oc hiu sut cao ( n 30 ).
Cng sut cua chung rt thay i ( tu 1 n 100kW ). Cng sut cua tia laser
cng nghip thng khng vot qua 50W.
$"("O"$"C]/ 81G HGsr9 dIng 9nn
oi oc su dung thng dung nht la tia laser A xung; no phat sang trong
tia hng ngoi vi chiu dai song la 10,6m (110 dai song CO
2
)
Mi trng hot tinh oc cu to bng mt thanh A, thanh nay gm co
ngoc hng y trium va nhm oc kich hot vi n--in. In Nd3 oc su dung lam
im xut phat
Cac hn ch vn co i vi cac loi may A buc phai ch to ra cac mo
han co cng sut kha nho it khi ln hn 400W. Hiu sut tu 3 n 5 .
8h9n :;$ 1 Ti% <%=>r >:cim>r h%y $i% <%=>r d!ng ch& gii ph?u h&@$ 'ng
$r&ng $i% cAc $Bm
Kh]1 [\]8 nh vuc ung dung cua tia laser rt rng ln, no oc dung cho
nghanh qun su, nganh giai phu, ct kim loi, nganh han, vv.. cho mt s ung dung nao
o, phng phap nay ngay nay vn ti giai on san xut. Su tin hoa rt nhanh chong.
Chng (:HN TN' THI N
("#-onh nghG
a phng phap han khng lam chay kim loi ma chi to ra lin kt nh ap luc, tu trng
hoc nhit thp hn nhit nong chay cua kim loi..
("$ Phtn H?I1
("$"#" H6n s1l\ t3
- Khai nim: la qua trinh han ap luc, su dung nng long c hoc cua dao ng siu
m lam bin dng dao cuc b ti b mt mi ghep, lam cho cac phn tu cua chi tit
han khuch tan, thm thu ln nhau va
lin kt vi nhau to thanh mi han.
- Nguyn ly han siu m:
1.ngun dao ng siu m
2.thanh truyn song.
H3.1. Phn loi han trng thai rn
3.khp ni ; 4. Cc han ; 5.Chi tit han ; 6. gia ; .B to luc ep ; . Hng dao ng.
- M7 8> [\] 89nh:
Dong in cao tn tu may phat HF truyn vao bin tu 1 to ra dao ng c hoc
vi tn s siu cao.
Siu m tu bin tu 1 truyn qua thanh truyn song 2 qua khp ni 3, ri truyn vao
cuc han 4 va ruyn dao ng siu m cho chi tit han 5.
Cuc han 4 ep cac chi tit han 5 bng mt luc nht inh nh b to luc ep .
Di tac dung cua dao ng an hi siu cao tn, lp mang b mt cua chi tit han
s bi pha huy va cac phn tu cua vt liu o vung han co su khuch tan, thm thu ln
nhau rt nhanh (tu 110 n vai giy) to nn lin kt han.
Bin dng deo cuc b ti cac inh tip xuc va nhit do ma sat s lam cho qua trinh
han d dang hn.
- Chi tit han phia trn s dao ng theo phng song song vi b mt tip xuc giua 2
chi tit han.
- Nh co luc ep nn s co ma sat giua 2 chi tit han s sinh nhit ti ch tip xuc
- Nh co luc ep va su trot mnh lam cho cac inh tip xuc bi bin dng deo cuc
b.
:
H.3.2 Cac trng thai trong qua trinh han
%\ nhL/ 0123:
- Co kha nng tu pha bo lp oxyt b mt va lam sch tt du m nh co ma sat, dich
trot giua cac vt han. Han siu m co kha nng han ni cac chi tit kim loi ma khng
cn lam sch lp b mt, khng cn nu chay ch han. Diu nay rt loi khi han dy dn
trong thit bi in, in tu.
- Han siu m co th han tt nhung kim loi co in tro nho (nh ng in k thut,
nhm, bc, vang,..) ma cac phng phap khac kho khn.
- Han siu m khng hn ch chiu day vt han, c bit co th han oc cac la kim loi
rt mong, han cac giy kim loi.
- Han siu m co th han cac kim loi khac nhau vi nhau, han kim loi vi phi kim, han
cht deo, han xng,...
- Han siu m cho phep cac chi tit han co t l chiu day ti 1:1000.
- Han siu m tiu tn it nng long, d tu ng hoa, thi gian han nhanh.
- Nhoc im c ban cua han siu m la cht long mi han khng n inh.
-./ 0123 /jG h6n s1l\ t3:
Han siu m la qua trinh a dao ng vao vung han o tn s siu m.Trong vung
han do co su truyn ung sut an hi nn d phat sinh cac vt nut t vi. Kim loi han
cang kem deo thi vt nut t vi cang nhiu. D giam cac vt nut t vi ngi ta kep chc
vt han bng cac ban kep co tm m cao su va lam sch s b ba via, u s b vt han
nu cn. khi han d xay ra hin tong tach cac chi tit han ra vi nhau. D khc phuc
hin tong nay cung cn dung ban kep kep cht chi tit o vi tri han. Diu nay co th
lam tng suc bn mi han ln 60.
Khi han siu m cuc han cang ep cht vao vt han thi nng long siu m truyn
vao vung han cang tng nhng cuc han d dinh bam vao vt han. D khc phuc hin
tong nay ngi ta chon vt liu lam cuc han sao cho d bam chc vao cuc han nhng
cha u kha nng dinh bam.
Han siu m lam vic o ch cng hong co bin dao ng cuc i. Nu
trch ra khoi vung cng hong hiu qua s giam. D am bao iu nay khng oc tuy
tin thay i hinh dang kich thc cua h dao ng nht la thanh truyn song.
Mc8 sN hnh >nh vng dwng h6n s1l\ t3:

("$"(" H6n 3G s]8 D?GE
- Dinh ngha: a mt qua trinh han ni o trng thai rn (ngha la kim loi khng bi
nong chay trong qua trinh han) va pp nay oc ung dung cho cac kim loi co c tinh
phai duy tri nhit trong sut qua trinh han. Cng ngh han chu yu su dung han
nhm va hu ht la cac tm nhm ln ma khng th d dang xu ly nhit sau khi han
phuc hi tinh cht.
Ng\Eln H h?I8 0cng:
Trong han ma sat xoay, mt tru vai, co gn proIile u do dng renkhng ren (dng
cht hoc kep) oc quay vi tc khng i va di chuyn ngang vi tc khng
i doc theo ng truc han giua 2 tm vt liu, cac tm nay oc kep cung hai bn
sn tranh vung tip giap bi y ra boi luc u do khi quay. Chiu dai cua cht ngn
hn mt chut so vi chiu su han yu cu va tru vai tip xuc cht ch vi b mt lam
vic.
- Nhit ma sat oc sinh giua vai cua tru han co tinh chiu mai mon cao va u cht
vi cac tm han. Nhit nay, ging nh nhit tu qua trinh hoa rn c hoc va la on
nhit trong vt liu, gy boi vt liu bi
xon cho bin mm ma cha t n im
chay (do o, oc goi la qua trinh trng thai
rn), cho phep su chy ngang cua tru vai doc
theo truc han trong tru tron bin dng deo cua
kim loi. Khi cht di chuyn theo hng truc
han s dn n b mt cht, oc dn boi
cht c bit, buc vt liu deo tro li
cht trong khi duy tri luc kep giu hai tam sat
bn nhau. Qua trinh han cua vt liu oc d
dang nh bin dngj deo khc lit o trng thai rn co xay ra qua trinh tai kt tinh ng
cua vt liu c so.
- Ban cht trng thai rn cua qua trinh ma sat xoay, kt hop cng cu khac thng va
co ban cht bt i xung, dn n vi cu truc c trng rt cao. Trong khi mt s vung
la chung i vi tt ca cac dng han, mt s khac rt c trng theo cng ngh nay.
Mt khi thut ngu oc thay i nhung biu din sau co su nht tri.
z -./ 0123:
Vung khuy (cung goi la vung tai kt tinh ng) la vung vt liu bi bin dng rt
mnh tng ung vi ung vi tri cua cht trong qua trinh han. Bin ht bn trong vung
khuy la ng truc va thng co cp ln nho hn bin ht trong vt liu chu.
Tinh cht c ao cua vung khuy thng xut hin cua nhiu vong ron ng tm ma
co lin quan n cu truc vong cu hanh. Ngun gc chinh xac cua cac vong nay vn
cha co khng inh chc chn, mc du co su bin ng v mt s ht, kich thc
bin ht va textua oc t gia thuyt.
H.3.3. M ta qua trinh han
Canh chay la vung b mt phia trn vung han va co chua vt liu bi keo boi vai tru tu
cnh phia sau cua phn han, quanh ria truc quay, va lng ong ln cnh phia trc
.
Vung chiu anh hong c-nhit xut hin bn cac cnh cua vung khuy. Trong
vung nay, bin dng va nhit lI thp hn va anh hong cua qua trinh han n cu
truc tung ung nho hn. Khng nh vung khuy cu truc rt ging vt liu chu, mc du
cung bi bin dng va xoay ang k. Mc du khai nim k lin quan n ca vung bin
dng thng oc su dung m ta vung bt ki nhng khng giai thich oc cho vung
khuy va canh chay.
Vung chiu anh hong nhit la chung cho tt ca cac qua trinh han. Nh chi thi
boi tn, vung nay chiu anh hong cua chu ky nhit nhng khng bi bin dng trong qua
trinh han. Nhit thp hn so vi vung nhng co anh hong ang k khi cu truc
khng n inh nhit. Thuc t, cac hop kim nhm hoa bn bng hoa gia vung nay biu
hin tinh cht c hoc xu nht.
("$"B" H6n nx
- Han n xet theo kiu nng long a vao, co lin quan n nhom qua trinh c
hoc lin kt cac kim loi. Khi o nng long hoa hoc chuyn hoa cua long thuc n o
dng san phm khi n oc chuyn thanh nng long c, lam cho mt phn cua vung
han trong cac tm kim loi dich chuyn vi vn tc rt ln. Dng nng va p cua phn
chuyn ng vi b mt cua phn c inh, oc dung lam cng bin dng mm hn
hop cua cac lp tip xuc cua cac kim loi (2 kim loi cn han), dn n vic hinh thanh
lien kt han hay mi han.
Cng bin dng mm chuyn thanh nhit, nhit nay do hu qua tinh on nhit cua qua
trinh, do vn tc ln co th t nong kim loi o vung lin kt cho n khi t nhit
kha cao (cho n khi to nhung vung nong chay cuc b).
S nguyn ly han n co 2 dng: dng song song va dng khng song song (to goc).
S song song oc trinh bay s b trn hinh
Hnh 3.4- s b tr hn h dn! s"n! s"n!
1-khi thuc n, 2- tm m lot, 3- tm kim loi dich chuyn (tm kim loi thu
nht), 4-dung cu c inh khe ho giua 2 tm kim loi, 5-tm kim loi c inh (tm thu
2), 6- tm van, -nn t, - ngoi n in (kich n bng in).
- Vi vic kich n thuc, s xut hin mt mt trc (mt tin) cua song dn n va no
lan truyn vi vn tc D, phu hop vi vic chon thuc n, tinh cht, khi long, trng
thai., s trong khoang 2000-000 ms. O mt sau (mt hu) to thanh nhung san
phm n dng khi trong khoang thi gian rt ngn theo quan tinh chung s bao toan th
tich trc kia cua thuc n nm trn o di ap sut 100-200 nghin at, sau o vi vn
tc 0,5-0,D chung s mo rng ra theo hng vung goc vi nhung mt phng tu do
cua khi thuc n. Vic nay to ra vung kim loi o di xung long nao o, xung
long nay s cun ln lot tung khoang th tich kim loi thu nht vao su chuyn ng
hng ti b mt cua tm kim loi c inh va va p vi no vi vn tc -(vn tc va
p). Trong qua trinh nay, tm kim loi thu nht (tm goi la kim loi bay) s bi be
cong hai ln. Phn nghing cua no chuyn ng vi vn tc -(vn tc tip im),
chuyn ng ngay sau mt tin cua song dn n, con phn phia trc nua cua song
dn n cha kip n thi di quan tinh s tip tuc chim trng thai cua trng thai ban
u.
Hinh 3.5- S c ch din bin han n o thi im bt ky trong qua trinh han
1-Mt tin cua song dn n, 2-mt tan cua san phm n, 3-mt song long.
Su va p vi vn tc ln cua kim loi bay (KB) va kim loi c inh (KCD)
phat trin ra trong phm vi cua inh chuyn ng vi goc gama (), cac mt phng K
gp nhau vi ap luc kb. Su nen cua n khp cac hng to thun loi cho xu hng
mm hoa o khu vuc tip xuc theo hng han nh co su hin din cua mt phng tu do
phia trc goc gama va thanh phn vn tc , iu nay bt buc nhung lp b mt cua
ca 2 kim loi ng thi bin dng theo cung hng vn tc . Kt qua dn n su kt
dinh hai b mt cac kim loi va nhn oc mi han.
Cung di c ch nay thi cac mang oxi hoa va nhung tp cht bn trn b mt kim loi
cung bi p v, phn tan va ri ra khoi inh goc gama di su tac ng cua hiu ung
dn (hiu ung chng cht).
Tham s ng luc cua qua trinh han n chinh la vn tc va p cua cac mt tip xuc,
vn tc chuyn ng cua inh goc gama (vn tc tip im), ng nng va p cua cac
phn tip xuc W.
Vn tc va p phu thuc vao vn tc dn n D, mt cua khi thuc n, cao H
cua khi thuc n, day va mt hay cht cua KB, ng thi no cung phu
thuc vao khoang cach h giua hai b mt kim loi. Co hai cach xac inh o la bng
thuc nghim va bng tinh toan. Phng phap thu nht dua vao su chup anh o tung thi
im xay ra cua qua trinh han n trong khoang chn khng vi su tro giup cua dung cu
chuyn dung ghi anh hoc may xung long rnghen.
Cng thuc tinh toan chinh xac hoan toan cua n gi vn cha th thuc thi oc, li do
vi su phuc tp cua s tinh toan va s long ln cac i long thay i (bin s) xac
inh qua trinh va p cac vt th kim loi khi han.
Bin dng mm cua kim loi theo c ch bin vi (lch), kha nng xay ra vi vn tc
nho hn vn tc truyn cua song mm nen . Boi vy to ra lin kt vt ly trong vung
han va hin thuc hoa c ch to thanh nhung trung tm kich hot, phai nho hn , trong
trng hop ngoc li, kim loi khng kip bin dng va khng xay ra qua trinh han. Di
vi mt lot lin kt cac kim loi (thep-titan, nhm-thep.) thoa mn iu kin la cn
nhng cha u. D bn cac lin kt cua chung tip tuc tng cung vi vic giam va vao
min tin m thanh.
z C]/ 8hG3 sN /jG h6n nx :
#" Tham s cng ngh: gm co khi long va kich thc hinh hoc cua cac phn tu
han; dng, khi long va kich thc hinh hoc cua khi thuc n; kich thc xac inh
lin h giua cac phn tu (vi du khoang cach giua 2 tm kim loi; mt hay cht
cua cac kim loi va thuc n; goc u xac inh vi tri t ban u cua cac kim loi (vi s
song song thi u0 ).
$" Tham s ng luc: gm co cac vn tc, vn tc tip im (tip xuc) , vn tc va
p , goc va ap luc P ti vi tri inh cua goc.
(" Tham s nng long: theo ng luc hoc, tinh cht qua trinh han n oc xem xet
la qua trinh cua hin tong hoa-ly. Nng long chinh la yu t anh hong ln qua trinh
nay hay qua trinh hinh thanh mi han. u y la qua trinh han n phu thuc rt ln vao
vn phn b nng long trong vic chuyn hoa no tu ngun n vi tri mi han. D
to ra lin kt chc chn bng han n thi ti min xay ra va p phai xac inh mt muc
bin dng mm nao o, sao cho trong khoang thi gian rt ngn (oc xac inh
bng vn tc han), lam ut phn bi nen cua cac lin kt hoa hoc trn ca hai b mt hai
kim loi va thay th chung bng cac lin kt mi. Nng long yu cu kich hot
qua trinh nay khi han n chi co th mo rng oc nh kt qua cua bin dng mm cua
kim loi, bin dng nay qui inh boi nng long chi dung cho phn ng nng va
p cac thanh phn han.
Cac thanh phn nng long ln lot la:
W: ng nng ring va p cua cac thanh phn han,
: ng nng ring cua h gm cac thanh phn han,
: ng nng ring lam bin dng mm cac lp b mt ti vi tri tip xuc,
: nng long ring ly ra tu h han di tac ng cua hiu ung chng cht.
B" Tham s vt ly: cac tham s nay mt mt iu khin ng hoc va tinh cht mi
han nhn oc, mt khac li phu thuc vao cac nhom tham s trc va tinh cht ly-hoa
cua kim loi. Nhom cac tham s vt ly co th k n: - thi gian to thanh mi han
trong min va p, P- ap luc tac dung ln min va p, -nhit cac lp tip xuc nhau
cua hai kim loi, c- bc bin dng mm cua cac lp tip xuc nhau ti min va p, - chi
s nham cac mt tip xuc, -tro khang li su bin dng di su tip xuc va va p
trn.
- Kh\EV8 8u8 h6n:
Han khng thu (khuyt tt v tinh c), n gian la o cac ria, mep lin h vi su
v o ch han , cong gin o ria, Hong lp m (kim loi bay) b mt ro, ri, l r, nut
me, boc lp..
ng dwng:

("$"K" H6n ng\c1
ng dwng :
- Sua chua cac vt nutv cua gang cung nh cac kim loi kho han khac: nhm,
thep hop kim... o tt ca cac thit bi cng nghip, cng nghip hang hai, tau thuyn...
Phng Mh]M:
- Khoan l va ta r to ren sau o dung keo chuyn dung cho vao l ren, dung bu
long bt vao l ren o. am tng tu cho n khi ht chiu dai vt nut ri dung mai
mai nhn b mt ta s oc chi tit tng i bn vung. Trong o, keo chuyn dung co
tac dung lam tng c tinh cho mi ghep giua bu long va chi tit.

%\ nhL/ 0123:
- Thi gian thuc hin sua chua nhanh, chi phi sua chua thp.
- Co th sua chua h hong o moi vi tri: b mt, goc trong, goc ngoai, l ren.
- Cht long sua chua tt, khng bi nguy c bin dng do nhit, phuc hi chi tit
gn bng trng thai ban u.
- Co th sua chi tit chiu ap luc n 200 bar, nhit lam vic n 1.500oC.
- Vi trang bi gon nhe, dung cu chuyn dung va k thut vin lanh ngh, co th sua
chua ti ch trong nhiu trng hop, ngay ca trong luc may ang hot ng.
- Khng cn xu ly nhit; d thao tac; khng cn thao ri cac chi tit may
("$"O" H6n 01An 81VM Dk/
Cho dong in co cng ln chy qua chi tit han, ch tip xuc co in tro ln s
bi nung nong kim loi vt han n trng thai han (chay long hoc deo) va nh tac dung
cua luc c hoc, cac vt han s dinh chc li vi nhau. Theo inh lut Jun enx thi
khi cho dong in i qua mt vt dn s sinh ra nhit long Q:Q 0,24I`2t . Nhit
long ln sinh ra trn b mt tip xuc s nung nong chung n trng thai han, sau o
dung luc ep to iu kin cho vic khuch tan nguyn tu, lam cho cac vt han ni
chc vi nhau.
- H6n 01An 81VM Dk/ /F /]/ 0./ 0123 sG\ :
H.3.6. Ung dung han ngui trong sua chua cac vt nut
Cht long san phm cao.Co th han oc cac kt cu phuc tp, cac mi han o cac
vi tri khng gian khac nhau, han oc cac chi tit co tit din nho.D dang c khi hoa
va tu ng hoa qua trinh cng ngh.Nng sut, cht long han cao.Tit kim nguyn
vt liu va nng long.Vi vy han in tip xuc oc su dung rng ri trong cac nganh
ch to may, giao thng, cng nghip tiu dung.
T 0| ng\Eln H:

Hinh 3.(a): han in tip xuc
Hinh 3.(b): Han in tip xuc- Han ng
Mc8 sN s>n Mh3

("$"Q" H6n /G? 8n
Ng\Eln H: phng phap han nong chay, trong o cac mep han oc nung nong n
trng thai deo bng ngun nhit cua dong in cao tn (10
3
- 10
4
Hz), sau o ep li
thanh mi han. HCT oc dung nhiu trong cng ngh ch to ng va cac san phm
san xut hang lot tu bng thep dai. Tc han cao ti 50 mmin.
("$"S" H6n 9n
- Dng n gian cua han ap luc, luc u dung nhit nung nong vt han n trng thai
deo, sau o dung luc p cua bua tay hoc bua may thuc hin qua trinh bin dng
deo va to lin kt han.
- H cht long kem, nng sut thp, thng dung han vt liu thep cacbon thp va
ni cac vt rn.
H.3..Phng phap han cao tn
("$"q" HN KHUCH TN TON' CHN KHCN'
- Nung kim loi n nhit 0. ln nhit nong chay va dung luc ep cac kim loi
li vi nhau to mi ghep han.
- Thng dung han kim loi co nhit nong chay cao, han kim loi vi su.
Qua trinh han khng cn cht tro dung.