Visoka tehnika kola strukovnih studija u Zrenjaninu

Specijalistike studije tehnologije Nastavni predmet: Odabrana poglavlja tehnologije petrohemijskih proizvoda

Seminarski rad:

Proizvodnja stirena

Predmetni nastavnik: r !atilda "azi#

Student: $ranislava %oji# br& indeksa: '()((*+

Seminarski rad:

Proizvodnja stirena

, Zrenjaninu- jul ./(.&

Seminarski rad:

Proizvodnja stirena

Sadraj
SADRAJ...................................................................................................................................................................3 UVOD.........................................................................................................................................................................4 1.STIREN OPTI PODACI..................................................................................................................................6 2.PRERADA SIROVE NAFTE U SLU I PROI!VODNJE STIRENA.........................................................1" 3.DO IJANJE ETIL EN!ENA U SLU I PROI!VODNJE STIRENA......................................................12 4.PROI!VODNJA STIRENA................................................................................................................................14 4.1 PROI!VODNJA STIRENA O#SIDACIONI$ PROCESO$...................................................................................14 4.2 PROI!VODNJA STIRENA DE%IDRO&ENI!ACIJO$.........................................................................................1' 4.3 PRE(I)AVANJE DO IJENO& STIRENA.........................................................................................................1* '. S#LADITENJE STIRENA..............................................................................................................................1+ 6.UPOTRE A STIRENA.......................................................................................................................................2" !A#LJU(A#..........................................................................................................................................................23 LITERATURA........................................................................................................................................................24 PRILO& 1, PROI!VO-A(#A SPECIFI#ACIJA STIRENA .........................................................................2'

Seminarski rad:

Proizvodnja stirena

U./d
Plastomeri 0termoplasti- termoplastine mase1 su polimerni materijali sa granatim i linearnim makromolekulima& Oni su topljivi& Zagrejavanjem do temperature topljenja ne menjaju svoju hemijsku strukturu pa njihova prerada predstavlja samo reverzibilnu promenu stanja& +o znai da- kad su u toplom stanjuomekaju- postaju plastini- daju se lako obra2ivati- a kad se ohlade postanu tvrdi i vrsti i ne menjaju hemijsku strukturu& Proces zagrejavanja i hla2enja se mo3e ponavljati bez bitnih promena osnovnih karakteristika& Plastomeri mogu biti amor4ni ili kristalasti& 5mor4ni plastomeri- npr& poliizobuten- tvrdi poli 0vinil*hlorid1 i polistirenstrukturno su nesre2ene 0amor4ne1 materije u staklastom stanju koje izgra2uju makromolekule nepravilne gra2e 0ataktini polimeri- statistiki kopolimeri1& Od ostalih amor4nih polimernih materijala 0elastomera- duromera1 razlikuju se po neumre3enoj strukturi linearnih i granatih makromolekula& Od elastomera- koji su na sobnoj temperaturi visokoelastini- razlikuju se po visokom staklitu 0 Tg1koje je vie od temperaturnog podruja upotrebe 0 Tu1- obino sobne temperature 0+g 6 +u1& Zbog ukru#enosti makromolekula- materijal je na sobnoj temperaturi krut- staklast& , staklastom stanju mogu se pri sobnoj temperaturi na#i i neki kristalasti polimeri visokog staklita- npr& izotaktiki polistiren& Naglim hla2enjem otopine 0+m 7 ../891 na temperaturu ni3u od staklita 0+g 7 (//891izotaktiki polistiren prelazi u prostorno nesre2eno- staklasto stanje& :ristalasti plastomeri sadr3e- osim amor4ne- i kristalastu 4azu& S obzirom na staklite amor4ne 4aze oni mogu biti: a1 kristalasti plastomeri s plastinom amor4nom 4azom- +g ; +u u koje spadaju i polietilen- polipropilen i polioksimetilen i b1 kristalasti plastomeri s staklastom amor4nom 4azom- +g 6 +u u koje spadaju poliamidi i polikarbonati& <ra2a makromolekula- udeo kristalne prema amor4noj 4azi- i struktura tih podruja odre2uju mnoga svojstva materijala& Ve#i udo kristalne 4aze pove#ava im gustou- tvrdou- i postojanost prema rastvaraima- a ve#i udeo amor4ne 4aze poveava im 4leksibilnost i obradivost& Od danas koritenih polimernih materijala 0preko (/ /// komercijalnih1- s masenim udelom od =/ >- dominira grupa s etiri ?masovna? plastomera: P@PP- PS i PV9&

Seminarski rad:

Proizvodnja stirena

, tabeli ( su obuhva#eni naje#e koriteni plastomeri& Navedene oznake plastomera izvedene su iz njihovih naziva na engleskom jeziku i me2unarodno su prihva#ene& , tabeli . priakzani su plastomeri sa karakteristikama& +abela (: Naje#e kori#ene termoplastine mase sa oznakama

Seminarski rad:

Proizvodnja stirena

1. S01r23 /4501 4/da61

Stiren 0drugi nazivi: vinil-benzen- cinamen- stirol- etenbenzen- fenetilenfenileten- stiropol1 je hemijsko organsko jedinjenje koje spada u grupu aromatinih ugljovodonika& +o je derivat benzena& Stiren je prvi put izolovan iz smole drveta orijentalnog platana 0"ikuidambar orientalis1- a ne iz porodice Stirak tropskog drve#a 0kako se to zbog naziva esto misli1- iz kojih se proizvodi benzoin smola& Aemijska 4ormula mu je:

9BAC9A79A.
Pod normalnim uslovima stiren je uljasta tenost- koja lako isparava 0slika (1& Dma slatkast miris ako je ist- a zbog nekih primesa mo3e imati i neugodan miris&

Slika (: Stiren*monomer

Seminarski rad:

Proizvodnja stirena

Stiren je veoma va3an me2uproizvod u proizvodnji materijala polistirena 0ili ekspandiranog polistirena *stiropor1&

sintetikog

!anje koliine stirena se mogu prirodno na#i u nekim namirnicama poput vo#apovr#a- oraha- pi#a i mesa& Proizvodnja stirena se pove#ala u svetu tokom (EF/*ih- kada je popularizovan kao sirovina za sintetike gume& :omercijalno znaajni materijalai tj& proizvodi koji ukljuuju stiren su: * polistiren 0najvie se koristi i to za proizvodnju stiropora G stiroporske ambala3e- posudica i aa- u ku#noj izolaciji- kao punjenje unutar kacige motocikla- za izolaciju enterijera automobila i dr&1 *5$S*stiren*butadien 0S$H1 guma*stiren*butadien lateks*SDS 0stiren*izopren*stiren1*S*@$*S 0stirene*ethilene)butilene*stirene1*stiren*divinilbenzena 0S V$*1*stiren*akrilonitril smola 0S5N1 i * nezasi#eni poliestri& Ovi materijali se koriste u proizvodnji gume- plastike- 4iberglas izolacija- ceviautomobilskih delova- kontejnera za brodsku hranu- proizvodnju podloge za tepih i sl& Osnovne 4izike karakteristike stirena date su u tabeli .& +abela .: Iizike karakteristike stirena
Common Usage International System Value & Unit Value & Unit Physical Form Colourless, oily liquid Colour (acc. ASTM D 1209 / D ! 10 ma%. / P&'Co "2#1$ scale (dour )*+leasa*&, aroma&ic Property

Seminarski rad:

Proizvodnja stirena

Common Usage Value & Unit (dour &hreshold 0.1 ++m /ela&i0e molecular mass 10,.1, De*si&y a& 201C (acc. ASTM D ,022 0.90" 3./l 4oili*. +oi*& 5 Mel&i*. +oi*&/Free6i*. +oi*& 5 7i*ema&ic 0iscosi&y a& 01C 1.1 cS& 7i*ema&ic 0iscosi&y a& 201C 0.8 cS& 7i*ema&ic 0iscosi&y a& ,01C 0." cS& 7i*ema&ic 0iscosi&y a& 1001C 0., cS& 5a+our de*si&y (air 91$ -." 5a+our +ressure a& 201C " m:ar 5a+our +ressure a& 201C -2 m:ar 5a+our +ressure a& 801C 121.2 m:ar Co*duc&i0i&y, &hermal a& 201C 1."%10'-;/(s.cm.7$ Flash +oi*& (A4=>? acc. P 1#0$ 55 Au&oi.*i&io* &em+era&ure 55 Sa&ura&io* co*ce*&ra&io* i* air a& 201C 292- ++m (0/0$ =%+losio* limi&s i* air 0.9 ' ".8@ 0ol. Misci:ili&y i* Aa&er immisci:le Solu:ili&y i* Aa&er a& 201C 0.029@ A&./0ol. Solu:ili&y oB Aa&er i* su:s&a*ce a& 0.02,@ A&./0ol. 201C CoeBBicie*& oB =%+a*sio* a& 201C 5 S+eciBic hea& a& 201C 5 Cea& oB com:us&io*, Cc a& 221C '1018.8- 3cal/mole Cea& oB Borma&io*, CB, .as a& 221C -2.22 3cal/mole Cea& oB Borma&io*, CB, liquid a& 221C 2,.#2 3cal/mole Cea& oB +olymerisa&io*, C+ a& 221C '1".88 3cal/mole /eBrac&i0e i*de% 1.2," (*D a& 201C$ /el. e0a+ora&io* ra&e (di'e&hyle&her 9 1 12., mi*.$ Source: CEFIC Styrene Distribution Group Property

International System Value & Unit 0.,- m./m90" 3./m1,21C '-11C 1.1 mm2/s 0.8 mm2/s 0." mm2/s 0., mm2/s 0." 3Pa -.2 3Pa 12.12 3Pa 0.1" </m1C -1'-21C ,901C 22." ./cm-

0.29 3./m0.2, 3./m0.9#9%10'-/1C 1.#- 3;/3..1C ',2"2.", 3;/mole 1,#.," 3;/mole 10-.20 3;/mole '#0."# 3;/mole 5

Seminarski rad:

Proizvodnja stirena

<usto#a stiren monomera u zavisnosti od temperature prikazana je na dijagramu (&

ijagram .: Promena gustine stiren monomara u zavisnosti od promene temperature

Seminarski rad:

Proizvodnja stirena

2. Pr2rada 71r/.2 3a802 9 7:9;1 4r/1<./d3j2 701r23a

Proces proizvodnje stirenna)polistirena zapoinje sa preradom na4te 0dijagram .1&

ijagram .: Proces prerade na4te do proizvodnje plastinih materijala

10

Seminarski rad:

Proizvodnja stirena

Irakcijskom destilacijom sirove na4te- slo3enim tehnolokim postupcima na razliitim nivoima destilacijskih kolona i razliitim temperaturama- odvajaju se grupe derivata& Osnovni derivati na4te su: plin- benzini- petrolej- plinska- lo3iva i motorna ulja- maziva&&& ,gljovodonici su najvredniji proizvodi na4te i polazne sirovine za proizvodnju polimera& +ehnoloke operacije prerade na4te do proizvodnje polistirena su:

Na4ta

heksan etil*benzen

ciklo*heksan stiren polistiren

benzen

11

Seminarski rad:

Proizvodnja stirena

3. D/;1ja3j2 201: ;23<23a 9 7:9;1 4r/1<./d3j2 701r23a

Stiren mo3e da nastane na vie naina- ali se industrijski najvie primenjuje postupak koji se zasniva na reakciji benzena i etilena preko me2uproizvoda etilbenzena& $enzen i eten dobijaju se preradom na4te i stupaju u reakciju& Najve#i deo etil benzena se dobija alkilovanjem benzena& Skoro sav proizvedeni etilbenzen se troi za dobijanje stirena& , primeni su dva postupka alkilovanja& alkilovanje etenom u tenoj 4azi u prisustvu Iriedel*9ra4ts*ovih katalizatora alkilovanje etenom u gasnoj 4azi sa A'POF na nosau od alumosilikata
+

5lkilovanje u tenoj 4azi se izvodi na temp& od =C do EC89 na povienom pritisku ( do J bara& Odnos etena i benzena je /-B : (& :ao katalizator se naje#e koristi 5l9l':

$enzen koji se koristi u ovoj reakciji mora biti suv- jer i najmanja koliina vode razara katalizator 5l9l'& Selektivnost reakcije je niska 0nastaje oko FC > benzena- 'J > etilbenzena- (C > dietilbenzena- . > polietilbenzena i ( > katranskog ostatka1& !odi4ikacija razvijena u !onsanto*"ummus koristi ni3u koncentraciju 5l9l ' i reakcija se izvodi na (F/ do .// 89 i pritisku od ' do (/ bara& Selektivnost u ovoj reakciji je EE >& Problemi sa korozijom i obradom reakcione smese koji se javljaju u prethodnim postupcima 0neutralizacija sa vodom i alkalijama- suenje aromata1 4avorizuju metodu u gasnoj 4azi& Na slici .prikazan je tehnoloki postupak dobijanja etil benzena& @tilen i benzen se uvode u reaktor za alkilovanje gde se vri njihova reakcija- a nakon toga se produkti u vode u tri destilacione kolone gde se destilacijom dobija kao krajnji produkt etilbenzen& Heciklirani benzen se vra#a na poetak proizvodnog procesa& Polietilbenzen se preko transalkilacionog reaktora uvodi u novi proces prerade&

12

Seminarski rad:

Proizvodnja stirena

Slika .: objanje etilbenzena

13

Seminarski rad:

Proizvodnja stirena

4. Pr/1<./d3ja 701r23a
!noge razliite tehnike se koriste za proizvodnju stirena 0monomera1& Slede#i metodi su kori#eni ili ozbiljno razmatrani za komercijalnu proizvodnju:

ehidrogenizacija etil benzena

Oksidacija etil benzena na etil benzen hidro*peroksid- koji reaguje sa propilen oksidom- nakon ega se alkohol dehidrira da stirola
Oksidativna konverzija etil benzena na 4enil etanol preko aceto4enona i

posle se vri dehidratacija alkohola

Alorisanje bonog lanca etil benzena- zatim dehlorizacija Alorisanje bonog lanca etil benzena- hidroliza do korespodentnog

alkohola- zatim dehlorizacija

Piroliza na4tnih derivata pri raznim na4tnim procesima&

Prve dve metode su komercijalno iskori#ene za proizvodnju stirena& !etod oksidativne konverzije je ranije kori#en ali je danas uglavnom zamenjen dehidrogenizacionim postupkom& !etodi hlorisanjem retko se koriste zbog visokih trokova sirovina i zato to moraju kasnije da se koriste postupci izdvajanja hlora& Proizvodnja stirena direktno iz potoka na4te je teko i skupo& ve komercijalno va3ne metode zasnivaju se na proizvodnji od benzena i etilena&

4.1 Pr/1<./d3ja 701r23a /=71da61/31> 4r/627/> Kedan od najznaajnijih procesa oksidacije je proces proizvodnje stirena iz propilen oksida& , ovoj tehnici- etil benzen se oksidie do hidro*peroksida kao to sledi: 9BAC9A.9A' L O. M 9BAC9A0OOA19A' Heakcija se odigrava u tenoj 4azi sa protokom vazduha kroz tenost- katalizator pri ovom nije potreban&

14

Seminarski rad:

Proizvodnja stirena

:ako su hidro peroksidi nestabilna jedinjenja- izlo3enost visokoj temperaturi mora biti svedena na minimum kako bi se smanjila stopa raspadanja& !anje nusproizvoda se 4ormira zbog razgradnje ako se reakcija odigrava pri temperaturi koja se postepeno smanjiva tokom reakcije- odnosno od ('C * (B/89 tokom prve polovine reakcija na (.C*(CC89 u toku druge polovine reakcije& Heakcija je selektivnija za proizvodnju kiselinskih nus*produkata- kada se sprovodi izvan konstantne temperature tj& kada temperatura se postepeno smanjuje& , praksitemperatura se smanjuje pomo#u niza reaktora- od kojih se svaki odr3ava na progresivno ni3oj temperaturi& Pritisak potreban za reakciju nije kritian- =//* (C// kPa je dovoljno da se odr3e reaktanti u tenoj 4azi& Heakcija dalje sledi: 9BAC9A0OOA19A' L 9A'9A79A. M 9BAC9A0OA1 9A' L9A'9A0O19A. :atalizatori reakcije su jedinjenja metala- na primer- molibden- vol4ramvanadijum& @poksidaciona reakcija uglavnom se odvija na (//*('/89 u tenoj 4azi pod generisanim pritiskom& :onverzija etil benzen hidro*peroksida je sada skoro zavrena- a selektivnost reakcije u proizvodnji propilen*oksida je ve#a od J/>& 5lkohol mo3e sada da bude dehidriran do stirena ili redukovan do etil benzena za recikla3u ako stiren nije po3eljan& !ontoro- panski proizvo2a je prvi komercijalizovao ovaj proces (EJ'& Proizvodili su godinje J-C N (/F tona stirena i 'N (/F tona propilen*oksida& Oksiran- 4abrika u u +eksasu- (EJJ& je imala kapacitet od .-.C N (/ C tona godinje proizvodnje&

4.2 Pr/1<./d3ja 701r23a d2?1dr/@231<a61j/> Proces dehidrogenizacije etil benzena odvija se po slede#oj 4ormuli:

15

Seminarski rad:

Proizvodnja stirena

Na slici ' prikazan je tehnoloki proces dobijanja stirena 0stiren monomera1& @til benzen se uvodi na poetak procesa proizvodnje 0uz reciklirani etelbenzen sa kraja tehnolokog postupka koji se iz destilacionih kolona vra#a na poetak tehnolokog postupka1 u dehidrogenizacioni reaktor& Heakcija dehidrogenizacije se izvodi u tubularnim reaktorima pri emu se toplota za reakciju obezbe2uje sagorevanjem gasa&

Slika ': objanje stiren monomera Sam stiren u prisustvu veoma malih koliina raznih neisto#a polimerizuje& a bi se to izbeglo u procesu proizvodnje stirena dodaju se inhibitori polimerizacijekao to su tercijerni butilkatehin- hidrohinon- sumpor i drugi koji se polimerizacije odstranjuje pranjem ili destilacijom& :atalizatori su na bazi oksida gvo32a- modi4ikovani sa 9r.O' i kalijumovim jedinjenjima kao promoterima& Heakcioni proizvodi se naglo hlade po izlasku iz reaktora da bi se spreila polimerizacija& Nakon dodatka inhibitora polimerizacije 04enola1 stiren se izdvaja vakuum destilacijom& oO*postupak je modi4ikovan i kod njega se temperatura potrebna za reakciju obezbe2uje pregrejanom vodenom parom 0.-C do ' kg pare po ( kg etilbenzena1& Ovaj proces se izvodi u reaktoru sa slojevima& :onverzija etilbenzena je oko F/> sa konvencionalnim katalizatorima dok sa novijim katalizatorima je poboljana do B/ do BC >& Selektivnost prema stirenu kao proizvodu je preko E/ >& Hazvijen je postupak oksidehidrogenizacije u kome se u prisustvu katalizatora na bazi vanadijuma u reaktor simultano uvodi kiseonik& Nastali vodonik reaguje sa

16

Seminarski rad:

Proizvodnja stirena

kiseonikom i na taj nain obezbe2uje toplotu potrebnu za reakciju& , ovom postupku konverzija etilbenzena je preko E/ > a selektivnost prema stirenu EC>&

4.3 Pr2A15Ba.a3j2 d/;1j23/@ 701r23a a bi se dobio 3eljeni proizvod- sirovi stiren kao e4luent iz reakcionog odeljka mora biti 4rakcionisan od nepo3eljnih nusproizvoda- koji moraju biti uklonjeni& a bi se smanjila polimerizacija vinil* aromatinih jedinjenja- potrebna je niska temperatura vakuum destilacije sirovog stirena& alje smanjenje polimerizacije se dobija upotrebom inhibitora& Dnhibitori se koriste kao reduktanti polimerizacije& Naje#e kori#eni inhibitori su nitro*4enoli& Naje#e kori#eni komercijalni inhibitor je F*tert*butPlcetahol& Prei#avanje se vri u tri vakuum sekcije& , prvoj koloni 0na slici F kolona dole desno1 benzen i toluen se odvajaju od sirovog stirena& Slede#a kolona 0na slici Fdole- sredinja kolona1 je kolona u kojoj se @$ 0etil benzen1 reciklira& Odvajanje @$ iz stirena je teko zato to imaju veoma blisku taku kljuanja& Za to se koristi kolona sa niskim pritiskom destilacije& Poslednja kolona za prei#avanje 0slika F- dole levo1 vri prei#avanje do konanog stirena& , ovoj poslednjoj koloni vri se prei#avanje tako da u stirenu ostaje @$ u koncentraciji od svega (/// ppm& +ek sada je proces zavren i ist stiren se kao dobijeni destilat alje na skladitenje&

17

Seminarski rad:

Proizvodnja stirena

Slika F: ijagram toka prei#avanja stirena

18

Seminarski rad:

Proizvodnja stirena

'. S=:ad15023j2 701r23a

Skladitenje stirena 0slika C1- nakon dobijanja vri se pod strogo kontrolisanim uslovima& Skladini uslovi su od sutinskog znaaja da se obezbedi dobar kvalitet stiren monomera sa minimalnom samo*polimerizacijom& Hezervoar treba da bude ist- izgra2en od elika& Pla4on od rezervoara treba da bude gladak i bez unutranje konstrukcije kako bi se otklonili delovi za 4ormiranje polimera& !ora se ispotovati apsolutni minimum za postavljenje unutranjih greda- cevi i pukotina koje mogu da obezbede mesta za kondenzovanje stiren monomernih para i polimerizacije& Preporuuje se da sve unutranje strukture budu zavarene na spojevima& Veoma je va3na isto#a rezervoara jer prljavtina i kamenac mo3e uzrokovati polimerizaciju&

Slika C: +ipian tank za skladitenje stirena

19

Seminarski rad:

Proizvodnja stirena

6. U4/0r2;a 701r23a
Stiren se iroko koristi u proizvodnji plastike- smola i emulzija& Dpak- najve#u primenu ima u izgradnji polimera G polistirena& Stiren reaguje na mnogo razliitih pokretaa- ukljuuju#i peroksid i druge slobodno * radikalske inicijatore& Stiren mo3e reagovati sa akrilatima i metaakrilatima i akrilonitrilom- butadienom- divinil benzenom i malein* anhidridom- pri emu se 4ormiraju kopolimeri& Slika B predstavlja dijagram upoterbe stiren monomera& aleko najve#i segment 0FB>1- pre svega se koristi u pakovanju kao polistiren& opunski stiren monomer derivati prikazani su na slici J&

Slika B: ,potreba stiren monomera

20

Seminarski rad:

Proizvodnja stirena

Slika J: ,potreba derivata stiren monomera 0dopuna1 , ./(/ globalna tra3nja stirena iznosila je .(-BCJ-B/= tona 0slika =1& <lobalna potra3nja stirena #e se pove#ati- po nekim prognozama- do F(-(F=-/(C tona do ././ godine& Znaajan deo pove#anja tra3nje dolazi iz azijsko*paci4ikog regiona& 5zijsko*paci4iki region- Ku3na i Srednja 5merika i $liski istok i 54rika imaju manju potronju stirena i derivata stirena po glavi stanovnika u pore2enju sa Severnom 5merikom i @vropom& +o pru3a mogu#nost za dalji prodor ovih petrohemikalija u tim regionima&

21

Seminarski rad:

Proizvodnja stirena

Slika =: <lobalna potronja stirena od ./// do projekcije u ././*toj godini

22

Seminarski rad:

Proizvodnja stirena

!a=:j9Aa=
+ermoplastine mase- sa svojim kako mehanikim tako i ostalim osobinama su postale nezamjenjive u svakodnevnom 3ivotu ljudi& Njihova mehanika vrsto#aotpornost na troenje- dekorativnost i 4unkcionalnost #ine ih dobrom zamenom za metale& Dpak- zbog teke razgradivosti- istra3ivai ula3u velike napore u razvoj biorazgradivih 0prirodno unitivih1 termoplasta- koji #e- jednom stvoreniverovatno imati veliku ulogu u celokupnom razvoju oveanstva u .(& vijeku& Stiren je jedan od naje#e kori#enih termoplasta i njegova upotreba se u moderno doba sve vie pove#ava& Najvie se koristi kao ambala3a- u gra2envinarstvu- u elektrinoj industriji- za proizvodnju ku#nih potrebtina 0 anas se u @vropi godinje proizvodi preko 'C miliona mQ ekspandiranog polistirena koji se dobija preradom stirena1& Proces proizvodnje stirena relati4no je je4tin- a isti se mo3e i reciklirati to mu daje veliku prednost: Prednosti stirena: mala te3ina nije otrovan- ne teti ovekovom zdravlju i okolini ne truli- ne stvara plesan- ne pospeuje rast mikroorganizama niska cena mo3e se reciklirati Zbog svega navedenog stiren kao moderan plastini materijal- spada u sam vrh plastinih materijala koji se koriste u razliite svrhe u modernom dobu i njegova upotreba #e u budu#nosti biti sigurno sve ve#a&

23

Seminarski rad:

Proizvodnja stirena

L102ra09ra
(& Pro4& dr Silvija !irkovi#- pro4& dr !ilanka %orbi#: $iohemijski znaajni

elementi- molekuli i polimeri- raslar Partner- $eograd- .//J (& Dvan Vujkovi#: Polimerna i kombinovana ambala3a- Poli- Novi Sad- (EEJ& .& Z& Kanovi#: Polimerizacije i polimeri- Arvatsko drutvo kemijskih in3enjera i tehnologa - Zagreb- (EEJ& '& !ihajlov Nataa G diplomski rad- Proizvodnja polipropilenskih i polistirenskih 4olja F& D& %ati# i I& Kohannaber: Dnjekcijsko preanje polimera i ostalih materijalarutvo za plastiku i gumu- Zagreb- .//F& C& Dnternet

24

Seminarski rad:

Proizvodnja stirena

Prilog 1: Proi !o"a#$a speci%i$aci&a stirena

S+RH@N@ !ONO!@H IOH!,"5 9BAC * 9A 7 9A. @S9HDP+DON StPrene 0vinPl benzene- stPrene monomer S!1 is a colorless to PelloOish oilP liSuid Oith a distinctive aromatic odor& Dt is sparinglP soluble in Oater but soluble in alcohols- ethers and carbon disul4ide& +his valuable monomer is 4lammablereactive and toNic& StPrene !onomer is a light liSuid& Dt has a loO vapor pressure and high re4ractive indeN& Dt is chemicallP reactive and undergoes polPmerization readilP 0bP heat- light or peroNide catalPsts1& PolPmerization results in volumetric shrinkage 0(J>1 and eNothermic heat 0(J&= :cal)mole1& PHOP@H+D@S Para>202r !olecular Oeight He4ractive indeN $oiling point Ireezing point Vapor densitP ViscositP 95S number D,P59 name SP@9DID95+DONS Para>202r PuritP PolPmers U310 Ot > ppm- Ot C9a3010D EE&J min& (/ maN& T270 $20?/d 5S+! *C('C 5S+! *.(.( U310 g)mol 89 at .E89 89 89 air 7 ( at (C89 cp at ./89 (//*F.*C StPrene C9a3010D (/F&(F (&CFFC (FB *'/ to *'. '&B /&JB

25

Seminarski rad:

Proizvodnja stirena

Para>202r 9olor 5ldehPdes 0as benzaldehPde1 Dnhibitor 0as +$91 PeroNides 0as A.O.1 +otal sul4ur 0as S1 +otal chlorides 0as 9D1 @thPl benzene ensitP

U310 5PA5 Ot > ppm- Ot ppm- Ot ppm- Ot Ot > ppm- Ot at (C89

C9a3010D (/ maN& /&/( maN& (F*(= 0(1 C/ maN& C maN& /&//C maN& C// maN& /&E/E*/&E((

T270 $20?/d 5S+! *(./E 5S+! *.((E 5S+! *FCE/ 5S+! *.'F/ 5S+! *CB.' ,OP*'EC)BB 5S+! *C('C 5S+! *F/C.

0(1 (F * (= PP!T- IO$ :IDP- 5l*Kubail C/ * (// PP!T 4or all stPrene truck shipments calculated as per Shipping Operations procedure& Special +$9 reSuirements Oill be evaluated on a case bP case basis& +$9 addition is onlP possible i4 0a1 ship !aster U customer accept to add the +$9 on* board marine ship- and 0b1 onlP i4 customer accepts that +$9 Oill not be certi4ied a4ter the addition on*board the marine ship& Note: * 5S+! : 5merican SocietP 4or +esting and !aterials A5Z5H S 5N S5I@+R StPrene !onomer liSuid has a distinctive pleasant odor- but is harm4ul i4 sOalloOed and burns the skin and ePes& Dts vapors are irritating to ePes and throatV i4 inhaled- it Oill cause dizziness and loss o4 consciousness& +his monomer is considered to be a moderatelP toNic- highlP 4lammable and a highlP reactive chemical& Dn the event o4 a 4ire- the 4ire*4ighting group should be at a sa4e distance and protected 4rom eNplosions and use drP chemicals or carbon dioNide& Para>202r +hreshold limit value Dgnition point Ilash point U310 ppm 89 89 C9a3010D (// FE/ '(*'.&C

26

Seminarski rad:

Proizvodnja stirena

Para>202r Ilammable limits in air ,N or D NO&

U310 vol >

C9a3010D (&(*B&( ./CC

5PP"D95+DONS StPrene !onomer is most commonlP used in the production o4 valuable stPrene homopolPmers and copolPmers- Ohich are either solid 0SPS1 or eNpandable 0@PS1& Some SPS grades are used 4or the production o4 disposable transparent containers and @PS grades are use4ul in the 4abrication o4 blocks 4or thermal insulation and boNes 4or vegetables and 4ruits& Aigh Dmpact PolPstPrene 0ADPS1 is polPstPrene blended Oith rubber 4or better mechanical properties use4ul in the production o4 dairP products- packaging materials and sheets& +he copolPmers o4 S! Oith butadiene and)or acrPlonitrile create valuable products combining characteristics o4 sPnthetic rubbers and strong plastics& S+OH5<@ 5N A5N "DN< StPrene !onomer is stored in insolated carbon steel tanks& +o prevent StPrene polPmerization- the StPrene temperature must be controlled at around (/*((89& 5lso- a polPmerization inhibitor must be added& NormallP- +ertiarP $utPlcatechol 0+$91 is used Oith a concentration o4 (/*(C PP!& Dn hot climates and during the transportation o4 StPrene- the initial +$9 level should be increased to around C/ PP! to avoid autocatalPtic polPmerization Ohich becomes sel4*sustaining above ./89& +he eNact +$9 level Oill depend on the prevailing ambient temperature and the duration o4 the transportation& 5s a general rule Ohen transporting StPrene- Pou should avoid contact Oith copper- copper alloPs- brass and PV9& 5void contact o4 StPrene 0containing loO level o4 +$91 Oith oNPgen as it creates hazardous peroNides& 5void contact Oith air& 5void static electricitP- sparks or anP open 4lame& :eep liSuid temperature and vapor venting under rigged control& 5void direct or prolonged eNposure to the sunlight and ambient conditions& Dndoor storage should be in a standard 4lameproo4 storage room Oith temperature controlled loOer than .C89& ,se sa4etP goggles- rubber gloves and chemical cartridge respirators& P59:5<DN< Our premium SualitP StPrene !onomer is shipped in chemical vessels 0+Ppe . o4 the Dnternational !aritime Organization 9ode1& Our StPrene !onomer is also trans4erred via suitable road trucks arranged bP us or bP customers& <lass is particularlP suitable 4or handling StPrene !onomer in small Suantities- and stable plastic materials maP also be used& PrecautionarP labeling: WStPrene !onomer inhibited- 4lammable liSuid- harm4ul i4 sOalloOedX&

27