Professional Documents
Culture Documents
BaiTapDiTruyenHoc - Thầy Long
BaiTapDiTruyenHoc - Thầy Long
Trang
Chng 1
Chng 2
Chng 3
Chng 4
Gim phn
Tm tt
Bi tp
Chng 5
Chng 6
Lin kt gen
Tm tt
Bi tp
Chng 7
Di truyn hc ngi
Tm tt
Bi tp
Chng 8
t bin nhim sc th
Tm tt
Bi tp
Chng 9
Phn tch b bn
Tm tt
Bi tp
Chng 10
Di truyn hc vi khun
Tm tt
Bi tp
Chng 11
3
8
8
11
17
17
21
23
24
26
30
31
34
41
42
46
50
51
55
61
61
65
70
71
74
80
81
86
88
89
91
95
Chng 12
Chng 13
Chng 14
Chng 15
Ph lc
Chng 1
Chng 2
Chng 3
Chng 4
Chng 5
Chng 6
Chng 7
Chng 8
Chng 9
Chng 10
Chng 11
Chng 12
Chng 13
Chng 14
Chng 15
95
99
103
103
108
111
112
114
117
117
119
126
131
139
141
148
153
157
164
167
171
175
178
182
186
190
Chng 1
cc t s phn li trong trng hp n gen
A. S c mt ca mt kiu hnh i con cho bit ch c mt
gen.
Nu c b v m u l ng hp t v mt alen, th hai b m cng
ch to ra c mt kiu giao t v cc con biu hin cng mt tnh trng
(ging ht nhau).
AA x AA
hoc
aa x aa
tt c AA
tt c aa
AA x Aa
tt c Aa
1/2AA : 1/2Aa
tt c Tt
3
(xm)
B. S c mt ca hai kiu hnh i con cho bit ch c mt
gen v t nht mt trong hai b m trng thi d hp t.
Hai kiu hnh c th xut hin khi:
1. C b m u l d hp t:
Aa x Aa
3/4A- : 1/4aa
(tri)
(ln)
V d: Khi cho lai hai chut lng en, ngi ta thu c 16 chut con lng
en v 5 chut con lng nu. Hy vit s ca php lai trn.
V c b v m c cng mt kiu hnh m cc con sinh ra li c hai
kiu hnh nn c b v m phi trng thi d hp t v mu en tri
i vi mu nu. Ta qui c B = mu en v b = mu nu.
Bb
Bb
3/4B- : 1/4bb
(en)
(nu)
2. Mt trong hai b m l ng hp t ln v mt l d hp t:
Aa x aa
1/2Aa : 1/2aa
(tri)
(ln)
1/2Bb : 1/2bb
Trong php lai ny chng ta khng th khng nh c alen no l
tri. xc nh c alen tri, chng ta cn c thm thng tin tng t
nh v d B-1.
4
en x en
16 en : 5 nu
V i con c hai kiu hnh, nn c th ch do mt gen. c hai
kiu hnh, phi c mt hai alen. Nu mu en l tnh trng ln th
php lai s l:
bb x bb
Php lai ny sinh ra cc con ng tnh (mu en) . Kt qu ny
khng ph hp vi bi.
Nu mu en l tnh trng tri v t nht b hoc m ng hp t,
php lai by gi s l:
BB x Bb
3/4 B- : 1/4 bb
(en)
(nu)
1/2 Tt : 1/2 tt
E. Ba kiu hnh vi t l phn li 1:2:1 i con cho bit ch c
mt gen vi tnh tri khng hon ton (th d hp t c kiu hnh
khc vi c hai th ng hp t).
Trc khi bt u phn tch, bn hy quan st cc kiu hnh. C mt
kiu hnh dng nh c pha trn gia hai kiu kia? Nu ng nh vy, bn
c th c tnh tri khng hon ton. Nhng kh nng khc, bao gm t
nht l c hai gen, s c cp n chng 2. Ta hy xem xt trng
hp mt gen trc.
V d: Khi lai cy hoa mu vi cy hoa mu trng, tt c cc cy F 1
cho hoa mu hng. Cho F1 t th phn, F2 nhn c 11 cy hoa , 23
cy hoa hng v 12 cy hoa trng. Xc nh kiu di truyn v mu
sc ca cc cy hoa?
Mu hng l mu trung gian gia mu v mu trng. Hy cho rng
mu v mu trng l biu hin ca cc trng thi ng hp t . Nu
mt trong hai mu hoc trng l tri th cc cy F 1 s c hoa mu
hoc trng. Nhng thc t khng phi nh vy. V vy khng c mu
no l tri. Mu hng l biu hin ca th d hp t.
Gi C = alen qui nh mu sc ca hoa
Cr = alen qui nh mu
Cw= alen qui nh mu trng
Vy php lai th nht c th l:
CrCr x CwCw
() (trng)
CrCw
(hng)
Php lai th hai l:
CrCw x CrCw
6
(hng) (hng)
1/4 CrCr : 1/2 CrCw : 1/4 CwCw
Lai hai th d hp t bt k no cng s cho t l phn li 1:2:1 v kiu
gen hoc trong trng hp ny s l: 1/4 CrCr : 1/2 CrCw : 1/4 CwCw. Gn mt
na s cy con s c hoa mu hng. Chng ta kim tra li php lai v thy
23/46 l mu hng.
F. T l phn li kiu hnh 2:1 i con cho bit c mt gen v
gy cht mt trng thi ng hp t.
im li chng ta vn ch c hai kiu hnh v do vy ch cp ti
mt gen. ph hp vi iu kin ny th c b v m phi trng thi
d hp t, v nh vy s c cng mt kiu hnh. Trc tin hy xc nh trng
hp nu c hai b m ging nhau.
Xem xt php lai gia hai d hp t:
Aa x Aa
Php lai ny lun cho t l phn li 1/4AA : 1/2Aa : 1/4aa. Thng th
kiu gen AA v Aa s c cng mt kiu hnh v chng ta c t l phn li
3:1. Nhng trong trng hp ny mt kiu gen trng thi ng hp t b
cht. Nu gen gy cht cng c tnh nh mt kiu hnh, th thc ra s
c ba kiu hnh trong php lai ny. Bn c th ch m nhng c th
m bn nhn thy. i con, tnh c nhng c th b cht th 1/2 c
kiu gen Aa v 1/4 c kiu gen aa. Trong s nhng c th sng st th
2/3 c kiu gen Aa v 1/3 c kiu gen aa. Do vy ta thy c t l phn li
2:1.
V d: Drosophila, php lai gia hai rui cnh cong sinh ra 50 rui con
cnh cong v 23 rui con cnh thng. Hy gii thch kt qu thu c bng
s lai thch hp?
Ta thy c hai b m c cng kiu hnh v i con li c hai kiu
hnh. Kt qu ny cho php chng ta ngh ti mt gen v c hai b m
u l d hp t. Thng thng, chng ta ch i t l phn li 3:1 i
con. Cha cn s dng mt php thng k no chng ta cng c th thy
ngay t l 50/23 khc xa vi t l 3:1 m gn vi t l 2:1 hn. Cnh
cong phi l tnh trng tri v c hai b m u c cnh cong v cnh
cong chim u th i con. Do vy, nhng con rui cnh cong ng hp
t phi b cht trc khi sinh ra.
Qui c: Cy = cnh cong, cy = cnh thng. Ta c php lai:
Cycy x Cycy
(cong)
(thng)
()
(bc)
(trng)
3. Drosophila, php lai gia hai rui cnh ngn sinh ra 43 rui con cnh
ngn v 25 rui con cnh bnh thng.
a. Hi kiu di truyn ca tnh trng cnh ngn?
b. Hi t l phn li i sau nu ta lai mt rui cnh ngn vi mt rui
cnh bnh thng?
c. Hi t l phn li i sau nu ta lai hai rui cnh bnh thng?
4. Nu lai hai ch en vi nhau, kt qu sinh ra 7 ch en v 2 ch nu.
a. Hi alen no l tri?
b. Alen no l ln?
c. Kiu gen ca ch b m?
5. Trong h thng nhm mu ngi, alen A v B tri hn alen O. Xc
nh t l kiu hnh i con nu mt ngi c nhm mu A kt hn
vi mt ngi c nhm mu B?
6. Lai hai con mo ui ngn, i con nhn c 2 con ct ui, 6 con
ui ngn v 3 con ui di. Hy gii thch kt qu thu c bng s
php lai?
7. Drosophila, khi giao phi hai rui mt sinh ra 140 rui mt
v 48 rui mt mu cam. Hy v s php lai v xc nh alen no
l tri?
8. Da vo cc php lai trong bng di y, xc nh kiu gen ca mi
c th:
Php lai
i con
trng-1 x trng-2
6 trng : 1
en
trng-1 x trng-3
5 trng
trng-1 x en-1
3 trng : 3
en
i con
xm x chinchilla
6 xm, 5 xm sng
xm x xm sng
8 xm, 3 xm sng, 4
Himalayan
xm x bch tng
9 xm, 8 Himalayan
tt c vng
x en
vng x
tt c en
nu
vng : 1/2 nu
nu x nu
tt c nu hoc 1/2 nu xm :
1/2 nu sng
hoc 1/2 nu : 1/4en : 1/4
vng
a. Xc nh cc kiu gen ca tt c 5 mu tc?
b. Nu mt ngi c tc mu nu sng kt hn vi mt ngi c tc mu
nu xm th con ca h s c mu tc no?
c. Nu mt ngi c tc mu nu sng kt hn vi mt ngi c tc mu
en th con ca h s c mu tc no?
13. Mt cy u tng c l mu xanh m th phn vi cy u tng
c l mu xanh nht. F1 nhn c s cy c l mu xanh m v s
cy c l mu xanh nht bng nhau. Nu cho hai cy c l mu xanh
nht F1 th phn vi nhau, F2 nhn c 29 cy l xanh m, 57 cy
l xanh nht. Hy gii thch kt qu thu c?
14. Hai ngi c nhm mu A kt hn, c th sinh ra nhng a con:
a. C nhm mu O khng?
b. C nhm mu B khng?
11
i con
-1 x hng
-1 x trng
-2 x hng
-3 x hng
tt c
-3 x trng
tt c
Chng 2
Cc t s phn li
trong trng hp hai hoc nhiu gen
A. S c mt ca 4 kiu hnh i con cho thy c t nht l 2
gen.
Nhc li trng hp nu ch c 1 gen, th ch c 3 kiu gen (v v
vy, nhiu nht c 3 kiu hnh), l: AA, Aa, aa.
V d: u H Lan, trong php lai gia 2 th u ht vng trn, i
con thu c ht vng trn, vng nhn, xanh trn v xanh nhn. Hi
bn cht ca kiu di truyn ny?
Chng ta thy 4 kiu hnh v gi s c 2 gen. Thm ch khng c s lng cc c th i con, chng ta vn c th suy ra tnh trng ht vng,
trn phi tri hn tnh trng xanh nhn. Nu mt gen no l gen ln,
th c th l ng hp t v tnh trng , do vy, s ch xut hin
mt lp kiu hnh.
B. Kiu gen ca b m c th c xc nh da vo cc t s
n gen i con.
Cc gen khng lin kt s phn li mt cch c lp. Bng cch kim tra
li cc t s n gen 1: 0 ; 3: 1; 1: 1 v 1: 2: 1 bn c th xc nh c
kiu gen ca b m.
V d: Xem xt cc php lai di y v xc nh kiu gen ca b m
trong mi php lai:
Php lai
i con
vng,
trn
vng,
nhn
xanh,
Xanh,
trn
nhn
12
45
15
16
42
15
31
30
36
33
ttY-ss
ttyyS-
ttyyss
i con
c mu x aaccRR
c mu x aaCCrr
c mu x Aaccrr
1/ 2 c mu; 1/ 2 khng
mu
1/ 4 c mu; 3/ 4 khng
mu
1/ 2 c mu; 1/ 2 khng
mu
AaCCRr
AaCcRR
AaCcRr
Th t php lai AACcRr x aaccRR v s dng nguyn tc nhn xc
sut: 1A- x 1/ 2 C- x 1R- = 1/2A-C-R- c mu. C th l kiu gen ny, vy
hy th n php lai th hai AACcRr x aaCCrr : 1A- x 1C- x 1/2R- = 1/2 c
mu. Khng ph hp vi kt qu, do vy kiu gen cn tm khng phi l
AACcRr, . By gi th vi php lai AaCCRr x aaccRR : 1/2A- x 1C- x 1R= 1/2A-C-R- c mu; kiu gen ny ph hp vi kt qu.
Th cho AaCcRR x aaccRR : 1/2A- x 1/2C- x 1R- = 1/4 c mu; khng
ph hp vi kt qu, do vy kiu gen cn tm khng phi l AaCcRR.
Th tip cho AaCcRr x aaccRR : 1/2A- x 1/2C- x 1R- = 1/4 c mu;
khng ph hp, kiu gen cn tm khng phi l AaCcRr.
Vy kiu gen cn tm phi l: AaCCRr. Kim tra li kiu gen ny vi
hai php lai khc.
AaCCRr x aaCCrr :
1/2A- x 1C- x 1/2R- = 1/4 c mu; ph hp.
AaCCRr x AAccrr :
1A- x 1C- x 1/2 R- = 1/2 c mu; ph hp.
Tm tt
1. C bn kiu hnh chng t c hai gen.
2. C nhiu hn bn kiu hnh trong trng hp tnh tri hon ton chng
t c nhiu hn hai gen.
3. Hai gen, mi gen u trng thi d hp t s cho t l phn li 9:3:3:1
i con hoc cc bin i ca t l ny.
4. Nguyn tc nhn xc sut c th c s dng d on cc t l
kiu hnh.
Bi tp
1. Xem xt cc php lai di y Drosophila. Da vo kt qu thu c,
hy cho bit alen no l tri v kiu gen ca b m.
B m
i con
19
nu nu
di
ng
n
di
ng
n
Mt nu,cnh di x mt
nu,cnh di
78
24
Mt ,cnh di x mt
,cnh ngn
30
27
98
95
Mt ,cnh ngn x mt
,cnh di
80
87
Mt ,cnh di x mt
,cnh di
45
16
13
9
51
Mt ,cnh ngn x mt
nu,cnh di
48
42
46
45
Php lai B
lai A
P
AaBb
AaBb x
F1
1 ln
15 tri :
AaBb x AaBb
9:4:3
Php lai 2
Php lai 3
ta x
trng-1
ta x
trng- 2
ta x
trng-3
F1
18 ta
17 ta
18 ta
F2
95 ta
79 ta
31 trng
36 trng
54 ta
32 trng
28
19
17 xanh da
tri
6 nu
xm
en
44
nu
vn
g
16
20
22
31
48
15
21
145
43
46
15
82
i con
vng x vng
6 vng : 1 en :
1 nu
vng x en
4 vng : 3 en :
1 nu
Chng 3
Gim phn
23
ABC
24
ABC'
AB'C
AB'C'
A'BC
A'BC'
A'B'C
A'B'C'
C. Nhng sinh vt c s l b nhim sc th (v d cc th tam
bi) thng bt th.
V d: Mt sinh vt c ba bn sao ca mt nhim sc th A, A' v A''. Hi
cc loi giao t n c th to ra?
Nu nh c ba nhim sc th c gn trn cng mt thoi v sc, mt
t bo s c hai nhim sc th v mt t bo s ch c mt nhim sc
th. Nh vy kh nng giao t c th l: AA' v A''; AA'' v A'; hoc A v
A'A''. S th tinh ca mt giao t c mt nhim sc th (th mt) vi mt
giao t cng l th mt to ra hp t c hai nhim sc th (th hai, hoc
trong trng hp ny l th lng bi). S th tinh ca mt th hai vi mt
th hai to ra hp t c bn bn copy ca nhim sc th v s th tinh
ca mt th hai vi th mt to ra mt th ba. Cng vi s tng ln v s lng nhim sc th, xc sut to ra mt hp t c s lng nhim sc
th chnh xc l rt nh. Hu ht hp t s c mt b nhim sc th
khng cn bng, hoc tha nhim sc th hoc s lung nhim sc
th khng bnh thng. Nhng hp t nh vy thng khng sng c hoc
may mn sng c th cng b d tt bt thng. Trong nhiu trng hp
giao t c s nhim sc th t hn bnh thng s khng sng st c.
C. Mt t bo lng bi, trc khi bc vo gim phn, c s phn t
ADN cng nh s nhim sc th gp i.
Nhim sc th c nhn i l mt iu kin cn thit cho gim
phn. Ngay trc gim phn, mi nhim sc th c hai nhim sc t
(phn t ADN) nh vi mt tm ng. Mt t bo lng bi thc s s c
mt phn t ADN trong mt nhim sc t.
V d: Drosophila c 4 cp nhim sc th. Hi c bao nhiu phn t
ADN trong mt t bo cui gim phn I? Cui gim phn II ?
V cc nhim sc th cc giai on khc nhau. Mt t bo lng bi s
c 8 nhim sc th. Nh rng, mi nhim sc t c mt phn t ADN.
ADN
25
Nhim sc t
Trong pha S, nhim sc t (ADN) c nhn i.
ADN
Tm ng
Nhim sc
t
Do vy, ngay trc gim phn c 16 phn t ADN (8 nhim sc th x
2 si ADN trong mt nhim sc th). Sau gim phn I mi t bo ging
nh sau:
ADN
Tm ng
Nhim sc
t
C 4 nhim sc th trng thi kp. Do vy, sau gim phn I c 4
nhim sc th trng thi kp x 2 si ADN/1 nhim sc th = 8 ADN.
Gim phn II tch cc nhim sc t ra:
ADN
Nhim sc
t
26
Bi tp
1. Ch c 78 nhim sc th.
a. Hi ch c bao nhiu cp nhim sc th?
b. Giao t c bao nhiu nhim sc th?
2. Mt sinh vt c b nhim sc th lng bi l 12. K hiu nhng nhim
sc th ny l: Aa, Bb, Cc, Dd, Ee, Ff.
a. C th xut hin bao nhiu t hp nhim sc th khc nhau giao
t?
b. Xc sut giao t nhn ton b nhim sc th k hiu bng ch
in hoa?
3. Ngi n b c th to ra bao nhiu t hp nhim sc th khc nhau?
4. Ngi c 23 cp nhim sc th. Nu s ADN trng c th hin l c,
hi s ADN :
a. Mt t bo sau gim phn I ?
b. Mt t bo lng bi mi kt thc phn bo nguyn nhim?
c. Mt t bo ngay trc khi bt u gim phn?
5. Mt cy c 4 cp nhim sc th k hiu l: AA, BB, CC v DD. Nu
cy ny t th phn, hi b nhim sc th no trong s di y s c tm thy r ca cy con?
a. ABCD
d. AABBCC
g. AABBDD
b. BCD
e. CCDD
h. AAAABBBBCCCC
c. ABC
f. AABBCCDD
27
28
Chng 4
Di truyn lin kt vi gii tnh
A. hu ht ng vt, gii tnh c xc nh bi loi tinh trng
th tinh vi trng.
nhiu ng vt, gii c l XY v gii ci l XX. Phn bo gim
nhim gii ci to ra tt c cc giao t c mt nhim sc th X. gii
c, mc d nhim sc th X v Y khc nhau, nhng chng kt cp trong
gim phn v nh vo cng mt thoi v sc. Kt qu l mt na s giao
t mang nhim sc th X v mt na mang nhim sc th Y. Nu mt
giao t mang nhim sc th X th tinh vi mt trng th hp t s l XX v
do vy sinh ra gii ci. Nu mt giao t mang nhim sc th Y th tinh vi
trng, kt qu hp t c XY v sinh ra gii c.
B. B truyn nhim sc th X cho con gi v nhim sc th Y
cho con trai.
V gii ci l XX, n phi nhn mt nhim sc th X t mi b m. V
gii c l XY, n phi nhn X t m v nhim sc th Y t b. Trong trng hp cc tnh trng lin kt vi Y s c truyn trc tip t b cho con
trai.
Ch : mt s ng vt, nh nhiu loi chim, bm v.v..., gii c l gii
ng giao t (chng c hai nhim sc th gii tnh ging nhau).
trnh nhm ln, chng c k hiu l ZZ. Gii ci l gii d giao t, v do
vy c hai nhim sc th gii tnh khc nhau k hiu l ZW. Trong trng hp ny, cc tnh trng ln biu hin gii ci F 1 nhiu hn gii
c F1.
V d: Mt chim hong yn trng mang kiu hnh ca mt gen ln lin
kt vi gii tnh c lai vi mt chim hong yn mi mang alen tri. i
con, gii no s biu hin tnh trng tri, gii no s biu hin tnh trng
ln?
Nh rng chim, gii ci l ZW v gii c l ZZ. Hy t ZA = alen tri
v Za = alen ln. Khi gii c biu hin tnh trng tri, kiu gen phi l
ZAZA, gii ci l ZAW. By gi php lai l:
ZAW x ZaZa
ZAZa
ZaW
(c,tri) (ci,ln)
29
XwY
(trng)
30
XbXb x XBY
mt , thn xm
F1 : tt c mt , thn xm
tt c mt trng, thn xm
F2 : 27 mt , thn xm
24 mt trng, thn xm
9 mt , thn en
7 mt trng, thn en
(Khng c s khc bit gia v F2)
Chng ta thy c bn kiu hnh, do vy chng phi c t nht l hai
gen (xem chng 2). Chng ta cng thy khng c s khc bit v mu
sc thn gia c v ci. Do vy chng ta c th kt lun rng tnh
trng mu sc thn do gen nm trn nhim sc th thng qui nh.
Lu rng nu mu sc thn l tnh trng lin kt X th gii c phi
c thn en. V tt c rui F 1 c thn xm, nn thn xm phi tri i
vi thn en.
31
3/4 mt , thn xm
1/4 mt , thn en
3/8 mt , thn
xm
3/8 mt trng, thn
xm
1/8 mt , thn
en
1/8 mt trng, thn
en
32
XNXn
XnXn
XNY
XnY
x XOY
(en) (vng)
XBXO
(en/vng)
XBY
(en)
75 cnh di, mt
39 cnh di, mt
23 cnh
mt
37 cnh di, mt
nu
ngn,
14
cnh
mt
ngn,
10
cnh
mt nu
ngn,
i con
vng x vng
tt c vng
vng x xanh
tt c xanh
xanh x vng
tt c
vng
tt c
xanh
35
F1
F2
tt c xm
95 xm
tt c xm
40
vng
45 xm
Da vo nhng kt qu trn, cho bit F1 v F2 nu bn lai mt rui
ci vng thun chng v mt rui c xm thun chng?
9. Mt ngi n ng da c vy sng. ng ta ly mt ngi n b bnh thng. H c bn c con gi, tt c u c da c vy sng v ba cu con
trai da bnh thng. Cc con trai h u ly v da bnh thng v cc
chu ni u da bnh thng. Mt trong s cc c con gi ca h ly
chng c da bnh thng v sinh ra nm chu ngoi, trong hai chu
gi da c vy, mt chu gi da bnh thng, mt chu trai da c vy v
mt chu trai da bnh thng.
a. Bnh da c vy sng c di truyn nh th no?
b. Da vo cu tr li phn (a), hi xc sut a chu sinh ra tip
theo ca cp v chng trn s b da c vy?
10. Drosophila, thn mu vng l mt tnh trng do gen ln lin kt vi
gii tnh qui nh. Cnh ct l mt tnh trng do gen ln nm trn
nhim sc th thng qui nh. Mt rui ci thn vng ng hp t c lai vi mt rui c cnh ct ng hp t.
a.Hi t l phn li kiu hnh F1?
b.Hi t l phn li kiu hnh F2?
c.Gi s php lai u tin c o li: ci cnh ct x c vng. Hi t
l phn li kiu hnh F2?
11. Drosophila, mt rui cI c mt mu cam c lai vi mt rui c
cng c mt mu cam sinh ra tt c rui F 1 c mt c hai gii.
Rui F1 li c cho lai vi nhau v sinh ra:
245 mt mu
119 mt mu
36
75 mt mu cam
201 mt mu
cam
mt 450
mt
230
mt nu 145
mt trng
305
mt nu
68
37
Chng 5
Lin kt gen
A. T l phn ly i lai khc vi t l mong i i vi hai gen
phn li c lp cho thy cc gen lin kt.
V d: Xt php lai
AaBb X aabb
42 A- B- : 39 aabb : 10 A-bb :9 aaBHy xc nh quy lut di truyn v gii thch kt qu ca php lai
trn.
y l php lai phn tch v t l mong i l 1: 1: 1: 1. Khi xt t
l phn ly ca tng cp gen ta c:
A- : aa = 52: 48 = 1: 1
B- : bb = 51: 49 = 1: 1
Nu 2 gen phn li c lp th t l cc t hp hai tnh trng i
con l 1:1:1:1. Kt qu trn cho thy cc gen A v B khng tun theo quy
lut ny. Ta c t l A-B- = aabb = 40%. iu chng t A v B nm
trn cng mt nhim sc th nhng lin kt khng hon ton, v nu hai
gen lin kt hon ton s phi c A-B- = aabb = 50%. Tn s ti t hp RF
(recombination frequency) bng:
S th ti t hp / tng s c th x 100 = 19/100 x 100 = 19%
V d: Xt php lai
AaBb X AaBb
B
a
th cc nhim sc th thu c s l:
A
b
a
C
B
ABC v abc: 3
Cc lp cui cng c tn s nh nht v v vy l cc lp do trao
i cho kp. Do vy tn s trao i cho kp l 3 x 100/100% = 3%.
Lu rng cc lp tng h phi c nhm li vi nhau.
G. Trao i cho kp lm thay i s lin kt ca gen nm gia.
V d: Mt th d hp t v ba gen lin kt nhau. A, B, C c lai vi mt c
th ng hp t ln v to ra: Abc v aBC: 125, ABC v abc: 35, ABc v
abC: 30, AbC v aBc: 10. Cc gen th d hp t sp xp nh th no v
trt t cc gen?
Cc lp c tn s cao nht l Abc v aBC, phi l nhng kiu hnh
c to ra t cc nhim sc th khng c trao i cho. Do vy b m
c kiu gen Abc/aBC. Lu rng cc ch ci biu hin cc gen ny khng
biu din trt t gen m ch cho thy gen tri A lin kt vi hai gen ln b
v c.
Chng ta s dng cc lp c tn s nh nht ( c trao i cho kp )
xc nh trt t cc gen. Cc lp ny l AbC v aBc. So snh cc lp
ny vi cc lp khng c ti t hp, ging b m: Ab v aB vn lin kt vi
nhau ging nh kiu gen ca b m; gen C c trao i gen A v
C cng cng nm trn mt nhim sc th. Do vy C phi nm gia. Chng
minh kt lun ny bng cch v mt trao i cho kp:
A
b+lg
56
+v+
37 ++lg
33 bv+
11 +++
9
bvlg
18
28
lg
A_____30____B__20___C
42
sc ec vg 233
+++
239
sc ec + 241
+ + vg 231
sc + vg 12
sc + +
14
+ ec +
14
+ ec vg
16
Tng s 1000
Gii thch v v s lai ph hp.
Chng ta bit rng nu 3 gen khng lin kt, khi lai phn tch s
cho t l 1: 1: 1: 1: 1: 1: 1: 1. V php lai trn khng cho t l ny nn
t nht c hai gen lin kt. Bn lp c t l cao l kt qu ca s phn ly
c lp. Nu tt c ba gen lin kt vi nhau, chng ta ch c hai lp kiu
hnh vi t l cao. xc nh gen no lin kt vi gen no, ta kim tra
hai gen mt. Hy xem xt ec v vg trong cc lp t l cao:
ec vg 233
+ + 239
ec + 241
+ vg 231
T l ny tng ng t l: 1: 1: 1: 1. Do vy ec v vg khng lin kt,
chng phn li c lp.
Xt sc v ec:
sc ec = 233+ 241 = 474
+ + = 239+ 231 = 470
+ ec = 14 + 16
= 30
sc + = 14 + 12
= 26
52 thn xm, mt
9 thn xm, mt nu
10 thn en, mt
9 thn en, mt nu
Gii thch kt qu trn v lp bn di truyn.
Quy c +: mt , br: mt nu, +: thn xm, b: thn en
Php lai trn s l: br b/+ + X br b / + +
Chng ta thy hai gen lin kt nhau nn kt qu ca php lai khc vi
t l 9: 3:3:1. Lu rng php lai ny khng phi l php lai phn tch.
Do vy s kh tnh RF. Nh rng rui gim c khng c trao i cho.
V th giao t ca con c ch c hai loi: br b v ++, cn con ci to ra
4 loi giao t: + +, + b, br + v br b. Nu hai gen ny cch xa nhau trn
50 n v bn , chng c xem nh l chng phn li c lp nhau v
c 4 loi giao t c to ra vi tn s bng nhau:
++
+b
br +
br b
++
+ +/+ +
+ b/+ +
br +/+ +
br b/+ +
Br b
+ +/br b
+ b/br b
br +/br b
br b/br b
T l thu c l:
5 + +/ + -
thn xm, mt
1 + b/br b
thn en, mt
1 br + / br b thn xm, mt nu
1 br b/ br b
thn en, mt nu
OR
RA
13
RG
MR
GA
OG
MG
12
GN
10
ON
18
R 5
10
O 3R 5 G
10
A2 N
Tm tt
1.Lin kt gen lun c pht hin bi s sai khc so vi t l mong i
(nh lut Menen ).
2.Tn s trao i cho c tnh bng cng thc:
s c th do ti t hp x 100%/ tng s c th i con.
3. Cc lp kiu hnh do trao i cho kp to ra lun c tn s nh nht.
4. Lun phi nhm cc lp kiu hnh tng h vi nhau.
5. Khong cch bn gia cc gen nm hai u c tnh bng tng
cc khong cch c chia bi cc gen nm bn trong hai gen .
6. T l 5: 1: 1: 1 Drosophila cho thy hai gen trong nhm lin kt cch
xa nhau 50 n v bn .
7.Trong cc php lai lin quan n ba hoc nhiu gen, trong c mt
gen khng lin kt s to ra 4 lp kiu hnh c tn s ln v 4 lp kiu
hnh c tn s nh vi t l bng nhau.
46
Bi tp
1. chut, gen ng mu (khng m) V l tri so vi gen m v; gen
lng ngn S tri hn gen lng di s. Lai chut ci d hp t v c hai
gen trn vi con c ng hp t ln, thu c:
75 lng m, di
66 ng mu, ngn
10 ng mu, di
7 lng m, ngn
a. Hai gen trn c lin kt vi nhau khng ?
b. S sp xp cc gen trn nhim sc th chut ci nh th no?
c. Nu cc gen lin kt, xc nh khong cch gia cc gen.
2. mt c th gi nh, cc alen trn nhim sc th thng l cao (T),
v v nhn (R) tri so vi thp (t) v trn (r) tng ng. Cc cy m d hp
t cao, v nhn c lai vi cy b thp, trn v thu c th h con nh
sau:
cao, nhn
105
cao, trn
236
thp, nhn
273
thp, trn
110
d e: 10
a b: 3
a f: 7
c f: 13
f d: 8
b d: 12
a e: 25
76
def
30
dEf
82
DEF
24
Def
15
DEf
1
47
dEF
18
deF
169
19
301
21
172
304
Tng s
1000
440
thn en
443
bu dc, thn en
thm
32
34
en, thm
bu dc
23
25
bu dc, thm, en
kiu di
48
7. Lai rui gim ci mt nu, cnh b vi rui c kiu di. Rui con F 1
u c kiu di. Giao phi gia cc rui con F1 thu c:
110 kiu di
17 cnh b
13 mt nu
20 cnh b, mt nu.
Gii thch kt qu.
8. c tr, mt con ci dng trn, nht, c mu c lai phn tch vi con
c dng dt, khng nht, khng mu v to ra th h con nh sau:
trn, khng mu, nht
145
38
138
33
40
133
35
148
Tng s:
710
192
208
780
810
820
195
205
49
Tng s:
4000
15
b 7 stw
50
Chng 6
di truyn hc ngi
Nhiu khi nim trong chng ny c chng 1, 2 v 4. Chng ta
nn c cc chng ny trc khi tip tc. Cc ph h ngi thng khng
cha thng tin xc nh m hnh di truyn mt cch r rng.
A. Cc c th biu hin tnh trng tri thng l th d hp t v
alen t bin.
Tt c cc t bin u l nhng s kin him. Xc sut mt c
th c c 2 alen t bin tri l bnh phng tn s c mt alen t
bin tri. Hn na, vic c c 2 alen t bin tri l qu kh khn v s
lm c th ng hp kh sng st c.
B. Nu mt tnh trng ngt qung mt th h, n c th l tnh
trng ln.
V d: Trong ph h sau, quy lut di truyn c th c l g?
II
III
IV
Chng ta thy rng tnh trng b ngt qung qua cc th h, do vy
n c th c xc nh bi gen ln nm trn nhim sc th thng. Nu
n lin kt vi X, con trai th h III c th mang tnh trng nhng thc
t th khng phi.
51
I
II
Tnh trng trn l ln v c hai b m u khng biu hin tnh
trng . N c th lin kt vi nhim sc th X v khong 1/ 2 s con
trai biu hin tnh trng ny. Nu gen quy nh tnh trng l gen ln
nm trn nhim sc th thng th chng ta d tnh c khong 1/4 s
con biu hin tnh trng. iu c th l ng ph h trn. V vy,
tnh trng ny c th l gen ln nm trn nhim sc th thng hoc lin
kt X.
D. Mt tnh trng tri do gen trn nhim sc th thng quy nh
c th xut hin 1/ 2 s con c hai gii ca mt ngi bu hin
tnh trng .
V d: Xc nh quy lut di truyn t ph h sau:
I
II
III
Tnh trng ny c th c xc nh bi gen ln nm trn nhim sc
th thng v ngi m th h I c th trng thi d hp t. Cng c th
l do gen tri nm trn nhim sc th thng v 1/ 2 s con c biu hin
tnh trng . Kh nng sau d xy ra hn v t bin l nhng s kin
him. Nu n l gen ln, kh nng mt th ng hp ln giao phi
vi mt th d hp t l rt him.
E. Tnh trng tri lin kt X c th xut hin tt c con gi ca
ngi cha biu hin tnh trng ln .
V d: Xc nh quy lut di truyn ca tnh trng da vo ph h sau:
I
II
III
52
I
II
I III
II
III
O
IV
Chng ta thy ch c cc con trai mang tnh trng mi th h .
Mt tnh trng tri do gen trn nhim sc th thng c th biu hin nh
trn, nhng thng thng th mt s em gi cng biu hin tnh trng. Vy
gen quy nh trng ny chc chn nm trn nhim sc th Y.
G. Trong cc ph h, ta u coi rng nhng ngi bnh thng l
ng hp t tr khi c bng chng ngc li.
Cc t bin thng l s kin him, v khng chc chn rng mt
ngi bnh thng li l d hp t khi ta khng c thng tin chc chn.
V d: Tn s con b bnh ca cp v chng th h II l bao nhiu?
I
II
III
53
I
II
III
IV
55
Bi tp
1. PKU l mt d tt bm sinh v s chuyn ho axit amin phenylalanine.
Ph h sau y l ca mt gia nh b nh hng bi bnh ny:
I
II
III
1
56
I
II
3. Xc nh cc quy lut di truyn c th chi phi mi ph h sau?
10
12
13
22
+
57
Enzim
Dng
E
X
Nhm mu A
Nhm mu B
Nhm mu AB
Nhm mu O
58
59
nhim sc th ngi
1
11
13
17
Chng 7
60
t bin nhim sc th
A. S thiu vng hai hoc nhiu kiu hnh mong i cho thy
th d hp t chuyn on lin quan n cc gen lin kt.
Hu ht cc giao t to thnh do trao i cho nm trong mt o on
khng sng st c v lc nhim sc th khng hon ton tng ng.
Nhim sc th bnh
thng
Chuyn on cn tm
Nhim sc th
bnh thng
o on
Lp on
v thiu
on
Lp on
v thiu
on
Chuyn on xa tm
Nhim sc th
bnh thng
o on
on khng
tm
Nhim sc
th hai tm
Abcde
aBCDE
ABCDe
abcdE
Kt qu trn th hin s bt thng no? hy gii thch?
Ta thy c 5 cp gen d hp t, v vy ta c th nhn c 25=32 t
hp kiu hnh khc nhau (xem chng 2), nhng ta ch thu c 6 kiu
hnh. Chng ta khng thy c trao i cho 3 gen B, C, D . Ba gen ny
c th lin kt nhau qu cht ch, v vy khng c s ti t hp gia
chng. Tuy nhin iu l khng chc chn. Cc gen B, C v D c th
bn trong mt o on, tc l d hp t trong b m d hp t. S ti
t hp xy ra bn trong o on ny to nn nhng hp t khng th tn
ti c.
B. Nu mt kiu hnh ln xut hin khng nh mong i, c th
l do mt on.
Mt t bin mt on mt vng trn mt trong hai nhim sc th
tng ng dn n ch c mt bn sao ca mt gen no , tng t
nh trng hp gen lin kt vi X khng c on tng ng trn Y.
a
V d: Mt rui ci en thm ng hp t lai vi rui c di ng hp t
c chiu x bi tia X. Trong s rui con xut hin mt con rui en
thm. Hy gii thch kt qu.
S lai (e: en thm, e+: kiu di)
ee x e+e+
e+ e
(tt c l kiu di)
Nu nhim sc th con c mang t bin mt on vng gen m
ho tnh trng en thm, F1 c kiu gen:
e
//////////
V khng c alen kiu di t alen en thm nn kiu hnh ca rui F 1
ny l en thm. Chng ta c th khng nh t bin mt an bng
vic lai rui F1 en thm vi rui F1 kiu di:
62
//////
1 e/e : 1 e/ : 1 +/e : 1 +/
1 en thm : 1 kiu di
Kt qu ny ng nh kt qu php lai phn tch.
C. Cc mt on lun gy cht khi trng thi ng hp t.
V d: Xt li v d phn 7-B. Chng ta gi s lai rui c v ci F 1 cng
c kiu hnh en thm trn. Kt qu s nh th no ?
Ta c s lai:
e
/////
/////
: 2
:1
/////
3 (en)
/////
/////
1 (cht)
___10___20___30___40___50___60
n v bn
A
B
//////////
//////////////////////////
63
////////////////////////
////////////////////
////////////////
T l enzim (%)
100
48
49
97
101
(a)phn ly xen k
nhim sc th
bnh thng
nhim sc th
chuyn on
thiu ht lp
on
thiu ht lp
on
thiu ht lp
on
64
thiu ht lp
on
Dng A x dng A
B xB
AxB
F1
513
510
515
F2
531
514
341
33, 0
36, 1
43, 0
Rui c
73 v m s
70 v m s
80 ++ s
4++s
////
v
x
s
/////
/////
5,4
+
/////
+
66
Bi tp
1. Cy Q c 14 nhim sc th v cy R c 20 nhim sc th. Cc
nhim sc th con lai QR hu th s phi l bao nhiu ?
2. Rng mu nu ngi do gen ln lin kt X quy nh. Mt ngi ph n
rng trng c b m rng nu kt hn vi ngi n ng rng nu.
Cp v chng ny c con trai rng nu, chm pht trin v tr tu v
tinh hon km pht trin. Hy gii thch v chng minh rng c s
khng phn ly nhim sc th b m.
67
b
10
15
25
30
40
80
+++++
94
a++++
+bcde
ab+++
++cde
abcd+
++++e
Tng s
200
a. Kt qu thu c c g bt thng?
b. Gii thch hin tng .
c. V bn nhim sc th ca rui ci F1.
4. Cc bng (16) nhim sc th tuyn nc bt ca rui gim c th
hin di y cng 5 mt on, k hiu t A n E.
Bn c 6 alen ln: p, q, r, s, t v u nm trn vng ny nhng th t
ca cc gen cha bit. Bn to ra cc dng rui trong mi t bin
mt on l d hp t vi mi alen. Trong bng sau, ch ci biu din
mt kiu hnh t bin v du (+) biu din kiu hnh di. Hy xc
nh bng no tng ng vi gen no, tc l xc nh trt t ca gen.
1
Mt on:
A
B
C
D
E
///////////////////////// ////////
////////////////////////////////////
//////////////////////////////////////
//////////////////////
///////////////////////////////////
68
Mt on
69
500
ab
450
+b
26
a+
24
Tng s
1000
1 2 6 5 4 3 7 8 9 10
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
1 2 6 5 8 7 9 4 3 10
1 2 6 5 8 7 3 4 9 10
300 ci cnh x
300 c kiu di
70
300 ci kiu di
Php lai 2:
300 ci cnh x
34 c kiu di
33 ci kiu di
33 ci cnh x, thn ngn.
Php lai 3: ci thn ngn, cnh x t php lai 2 x c mt que
500 ci kiu di
Chng 8
Phn tch b bn
A. Trong php phn tch bo t ngu nhin, bn khong cch
gia cc gen lin kt c tnh bng s cc th ti t hp chia cho
tng s cc bo t nhn vi 100.
V d: nm men, cc php lai thu c kt qu nh di y. Hy xc
nh trt t cc gen v khong cch gia chng.
a+b- X a-b+
a+c- X a-c+
b+c- X b-c+
71
a+ b -
490
a+c-
a-b+ 500
a+b+
a-b-
a-c+
425
417
a+c+
a-c- 73
1000
1000
b+cb-c+
425
425
85
b+c+
b-c-
70
80
1000
a- b = 10/1000 x 100 = 1 n v bn
a - c = 158/1000 x 100 = 15, 8 n v bn
b - c = 150/1000 x 100 = 15 n v bn
Do trt t cc gen l:
a 1 b
15
ab
b
a
b
sinh ra 2 ab : 2 ++, l cc
72
+
a
+
sinh ra 2 a+ : 2 b+, l
b
a
b
sinh ra kiu bn: 1
V d: Trong php lai: leu+ his- x leu- his+ di y, hy phn bit cc dng
bo t ging v khc b m (hoc b bn) v cho thy dng bo t no
lin quan n s ti t hp gia gen v tm ng.
I
II
Leu+ his-
III
leu+ his+
leu+ his-
leu+ his+
leu- his-
Leu- his+
leu- his+
leu- his-
73
+
hoc
+
b
b
to ra
to ra
2 ab
2 a+
2 ++
2 +b
PD
NPD
C trao i
b
a
+
+
2 ab
2 a+
2 ++
PD
2 +b
>>
NPD
74
NPD
TT
Tng s
ac+ X + arg
51
49
ac+ X +pab
88
12
62
32
100
100
ac+ X + pf
100
pab+ X +pf
64
32
100
pf + X + thi
29
68
100
So snh s lng PD v NPN mi php lai. Nu PD > > NPD th 2 gen
lin kt nhau. Do gen ac, pab, pf v thi lin kt nhau, arg khng lin
kt vi cc gen ny.
D. Tn s ti t hp gia hai gen lin kt c tnh bng [(1/2TT)+
NPD] / Tng s x 100.
V d: Xt li php lai KN C v tnh khong cch gia cc gen.
Khong cch
hoc +
II
III
IV
VI
a+
ab
a+
++
a+
ab
+b
a+
a+
ab
+b
++
a+
++
+b
ab
++
ab
+b
+b
+b
++
ab
++
a
sinh ra
C trao i cho
76
sinh ra
+
+c
b+
c+
b+
++
++
+c
bc
bc
+c
bc
b+
70
26
++
+c
+d
cd c+
+d
++
c+
cd
cd
c+
cd
c+
cd
c+
+d
++
+d
++
+d
++
++
+d ++
c+
+d
++
+d
c+
cd
cd
15
42
30
77
Bi tp
1. Cc bo t ngu nhin sau y nhn c t php lai a++ X +bc. Hy
lp bn 3 gen .
abc 52
a++ 102
ab+ 34
+b+ 8
a+c 6
++c 28
+bc 112
+++ 58
Tng s: 400
2. Bn phn lp c mt loi nm mi v nhn c dng khuyt dng nicv dng khuyt dng thi-. Lai hai chng ny v nhn c 500 bo t.
Nui bo t mi trng ti thiu. C 35 bo t mc c. Tnh khong
cch gia 2 gen.
3. Xt cc php lai v cc b 4 xp hng sau y. V bn ca 3 gen
ny. Tnh khong cch gia cc gen v khong cch t gen ti tm ng.
I II
III
IV
VI
VII
a+
ab
a+
a+
a+
a+
a+ab
+b
ab
++
+b
++
+b ++
ab
++
ab
a+
++
ab
a+ X +b:
+b
++
++
+b
+b
+b
32
30
10
18
II
III
IV
VI
ab
Tng s =100
VII
78
a+ X +c: a+
ac
a+
a+
a+
a+
ac
a+
ac
+c
ac
++
+c
++
+c
++
ac
++
ac
a+
++
+c
++
++
+c
+c
+c
ac
69
12
Tng s =100.
NPD
TT
a+ x +b
48
52
a+ x +c
90
a+ x +d
51
49
b+ x +d
60
10
30
II
ad trp
+trp
III
ad+
ad trp
++
++
126
IV
ad trp
ad+
ad+
VI
ad trp
+trp
ad trp
++
+ trp
+ trp
ad +
ad trp
+ trp
++
++
++
+ trp
18
30
VII
ad+
+trp
++
ad +
ad trp
ad +
12
79
II
x++
III
IV
x++
x++
VI
x++
VII
x++
VIII
x++
x+z
x+z
x++
+yz
xyz
+yz x++
+++
+y+
+yz +yz
+yz
x+z
+yz
+yz
+yz
+y+
+yz
+++
xyz
x+z
+y+
+y+ x++
x++
+yz
80
Chng 9
Di truyn hc vi khun
A. Tn s ng bin np v ng ti np cao cho thy 2 gen rt
gn nhau.
V d: Trong mt thc nghim bin np, x+y+z+ c s dng l th cho v
x-y-z- l th nhn, thu c 250 th bin np. Sau nui cy bn sao
xc nh xem c y+ v/ hoc z+ khng. Kiu gen ca cc th bin np
thu c nh di y. Bn c th kt lun g v v tr tng ng ca cc gen?
x+y-z-
53
x+y-z+
173
x+y+z-
x+y+z+
17
b+
b+
th cho
a-
b-
th nhn
b+
th cho
th nhn
V d: Xt cc tn s ng bin np sau:
A v B:
73%
A v C:
7%
B v C:
6%.
S khun lc
his+
leu+
12
thr+
27
pro+
1243
++ tu
322
r m+
284
r m tu
1158
+m+
175
83
+ m tu
54
r++
58
r + tu
160
Tng s
3454
I:
II:
gen 1
gen 1
gen 2
1
2
+
84
S ti t hp s to ra:
ADN mang hai mt on:
v ADN bnh thng:
________/////////___/////////
______________
________///////_______
_________////////_____
Ti t hp s to ra cc ADN u c on b mt.
V d: Cc chng b mt on di y c lai vi nhau v chn ra cc th
ti t hp kiu di. Kt qu nh sau (+: c cc th ti t hp kiu di, khng c cc th ti t hp kiu di). Hy xc nh trt t ca cc mt
on.
1
1
////////////////////////////
- +
3
-
+
+
87
1. Th t bin
bin tht:
2.
ch
nhim sc th kiu di
Ti t hp, to ra hai dng t bin:
*
Tm tt
1. Trong bin np ( v ti np), trt t gen c th xc nh c bng vic
xem xt cc trao i cho kp.
2. Cc s kin cn 2 trao i cho ng thi rt him xy ra.
3. Trong qu trnh tip hp, chng ta c th xc nh trnh t cc gen
bng vic tnh tn s xut hin ca cc gen nh du khc nhau.
88
Bi tp
1. a. Trong mt thc nghim bin np, th cho l ara+nic+gal+ v th
nhn l ara-nic-gal-. Cc th bin np ara c chn v sau kim tra
tip. Kt qu cho thy 40% l ara+gal+ v 5% l ara+nic+. Xc nh trt
t c th ca cc gen.
b. Bn c th ch cn lm thm mt thc nghim bin np xc
nh trt t gen. Bn phi s dng cng th cho v th nhn, nhng c
th thay i qu trnh chn lc cc th bin np u tin. Bn phi
lm g v kt qu nh th no khi xc nh trt t gen m bn cn?
S lng
a+b-c-
312
a-b+c-
320
a-b-c+
308
a+b-c+
16
a+b+c+
11
a+b+c-
140
a-b+c+
21
89
3. Hai chng Hfr 1 v 2 u l a+b+c+d+e+ c lai vi mt chng F l a-b-cd-e-. Cc php lai b dng tng giai on cch nhau 5 pht v cc
kiu gen ca cc th ti t hp c xc nh. Kt qu nh sau:
a
d
Tn s
Hfr 1 x F
b
e
c
10 20
30 40 50 60
70 80 90 10
0
Thi gian
(pht)
a
d
Tn s
Hfr 2 x F-
b
e
c
10 20
30 40 50 60
70 80 90 10
0
Thi gian
(pht)
0/9
0
20
90
3
4
5
6
7
8
ACTER
UIRET
MBACT
ABMUI
rev b
rev c
rev d
Kiu gen
S th ti np
d+e+f+
25
d+e-f+
d-e+f+
80
d-e-f+
256
%kiu di
Php lai
% kiu
di
axb
0. 5
axc
0. 3
axd
0. 8
axf
0. 3
92
bxe
0. 4
bxd
1. 3
bxf
0. 2
cxd
0. 5
cxg
0. 8
exg
1. 0
bxg
1. 6
gxd
0. 3
Th nhn
lac a- pro+
lac b- pro-
S khun lc kiu di
93
lac b- pro+
lac a- pro-
27
lac a- pro+
lac c- pro-
15
lac c- pro+
lac a- pro-
64
lac b- pro+
lac c- pro-
10
lac c- pro+
lac b- pro-
98
93
Chng 10
t bin phn t v m di truyn
A. Khi xc nh trnh t baz, lun phi vit mi b ba quy nh
mi axit amin.
V d: Mt chui polypeptit c trnh t axit amin nh sau:
ala-pro-ser-lys-gly-gly-trp
mARN c th c nhng trnh t nh th no?
94
Hy vit tt c cc b ba c th c. Ch X c th l mt trong s bn
loi baz.
ala -
pro -
arg
trp
leu
CGX
UGG
CUX
AGG
UUA
AGA
UUG
ala-pro-ser-glu-gly-gly-trp
Bn cht ca t bin ny l g?
Chng ta thy ch c 1 axit amin b bin i: lys thnh glu. Cch gii
thch n gin nht l b ba m ho lys b t bin. Liu c phi
l kt qu do thay i 1 baz? Cc b ba m ho lys l AAA hoc AAG;
glu l GAA hoc GAG. S thay i baz th nht t A thnh G c th
sinh ra t bin trn.
D. Nu protein c hn mt axit amin b bin i th c th
l kt qu ca t bin dch khung (do thm hoc mt mt
baz).
V d: Hy xt mt protein bnh thng v mt protein t bin di y:
bnh thng: ala-pro-ser-lys-gly-gly-trp
t bin:
ala-pro-ile-lys-gly-arg-leu
ile: AUU
AGU
AUC
AGC
AUA
ala-pro-ser
Bn cht ca t bin ny l g?
Trnh t axit amin dng li ser cho thy rng b ba quy nh lys
b t bin thnh b ba kt thc. Lys c m ho bi AAA hoc AAG.
96
: ser-thr-lys-leu-trp-tyr-gln
iu g xy ra?
mARN bnh thng phi c b ba stop (UGA hoc UAG) sau b ba quy
nh leu. Nu baz th hai hoc th ba ca du hiu kt thc ny thay
i (v d, A thnh G) s sinh ra b ba m ho cho trp. Kh nng khc l
AG c thm vo sau G ca b ba kt thc UGA.
G. t bin b ba i m (anticodon) trn tARN c th lm thay
i trnh t axit amin.
tARN b t bin c th cng vn s mang cng loi axit amin nh tARN
ban u, song n c th xen axit amin vo b ba khc.
V d: Mt t bin c tm thy b ba i m ca tARN nh sau:
bnh thng: 5 GUA 3
t bin
: 5 UUA 3
97
Bi tp
1. Hemoglobin ca t bo hng cu hnh lim c glu b thay th bng
val. B ba ca n c th b bin i nh th no?
2. Trong nhng protein t bin di hn bnh thng, ngi ta tm thy
nhng axit amin u tin c thm vo gm gln, lys, glu, ser, leu, tyr,
arg, trp, gly hoc cys. Ti sao li ch l nhng axit amin ?
3. Hy xem xt trnh t ca protein bnh thng:
gly-leu-arg-gln-cys-ile-phe
v ca cc protein t bin:
a. gly-leu-arg-gln
b. gly-leu-arg-arg-cys-ile-phe
c. gly-phe-lys-thr-met-gln-ile
Bn cht ca mi t bin trn y l g v trnh t ca mARN
bnh thng?
4. Cc polymer c trnh t cc baz lp li c s dng trong mt h
thng tng hp protein in vitro. Hy tin on trnh t axit amin do cc
polymer c trnh t lp li di y to ra:
a. (UC)
b. (UUC)
c. (CAA)
d. (AUA)
e. (AUG)
5. Nu m di truyn c c theo kiu trm nhau v khi ribxm dch
chuyn mt baz l chuyn sang mt b ba mi th s c bao nhiu axit
amin b bin i do mt t bin ng hon n l (ch thay th
mt baz) ?
6. Hy xc nh trnh t axit amin do cc trnh t nucleotid di y quy
nh:
a. 5 AUGCAGUGCAAUCCUGCA 3
b. 5 AUGCAGUCCAAUCCUGCA 3
c. 5 AUGUAGUGCAAUCCUGCA 3
98
d. 5 AUGCAGCUGCAAUCCUGCA 3
e. 5 AUGCAGUGUAAUCCUGCA 3
7. Mt protein bnh thng c arginine v tr xc nh. Ngi ta tm
thy cc t bin thay th axit amin bng cc axit amin sau: ile,
thr, ser, gly. B ba quy nh arg phi l b ba no?
8. Mt tARN c trnh t i m 5 CCC 3; mt t bin ca n c trnh
t 5 CCG 3.
a. tARN bnh thng mang axit amin no, tARN t bin mang axit
amin no?
b. tARN t bin s nhn bit b ba no v hu qu s ra sao.
9. Mt th t bin do tc nhn gy t bin dch khung sinh ra th
c th c hi bin nh ho cht gy t bin ng hon khng?
10. Hydroxylamine ch gy ra t bin ng hon CT trn ADN.
Nhng t bin sinh ra b ba stop c th c hi bin nh
hydroxylamine hay khng?
Enzym thinkase c trnh t axit amin t v tr 25 - 33 nh sau:
25
26
met ala
27
28
29
30
31
32
33
phe
ser
his
arg
glu
val
leu
27
met
28
ser
29
leu
30
tyr
ser
pro
27
met ser
28
leu
29
tyr
30
31
ser
32
pro
33
trp
val
leu
99
Chng 11
Kim sot hot ng ca gen
A. t bin vng kim sot s ch tc ng n on ADN ni
n nh v (hin tng tri u - cis domonant).
Cc t bin vng kim sot (nh gen khi ng (promoter) v gen
ch huy (operator)), thng s ch tc ng n on ADN m n l mt
phn trong ; cc t bin ny s khng nh hng n cc gen trn
cc phn t ADN khc.
V d: Trong mt operon, c cc gen p a b c (p = promotor; a,b,c = cc
gen cu trc). Mt chng vi khun c kiu gen p- a+ b+ c+ s c kiu hnh
nh th no? (p+ = promoter hot ng chc nng bnh thng, p- =
promoter b hng, a+, b+, c+ = gen hot ng chc nng bnh thng).
Promoter b hng nn ARN polymerase khng gn kt c, do
khng tng hp c ARN. Operon s khng hot ng.
V d: Mt operon gm cc gen p o r s t (p = promoter, o = operator, r, s,
t = cc gen cu trc). Chng sau y: p+ o- r+ s+ t+ c operator b hng,
sai hng s gy hu qu nh th no? Nu operator l oc hoc o- (oc
v o- = operator b hng khng cho cht c ch (repressor) gn vo gen
ch huy) th hu qu s ra sao?
Gen ch huy b hng nn cht c ch khng th gn vo n. V th
s khng cn c ch iu ho, operon s hot ng lin tc.
B. t bin cht c ch c th nh hng n ton b ADN trong
t bo (hin tng tri lch - trans dominant)
Cc phn t cht c ch c kh nng tng tc vi mi phn t ADN
trong t bo k c ADN m ho vic tng hp ra n.
100
-galactosidase ( + = c, - = khng)
Kiu gen
khng c lactose
c lactose
i- o+ z+
i+ o+ z-/i- o+ z+
i+ o+ z+/i+ o- zChng 1 sinh ra cht c ch khng hot ng, v th operon ny lin
tc hot ng (+, +). i vi chng 2, ADN ng trc s khng sinh ra sn
phm z tt, song li sinh ra cht c ch tt. Cht c ch ny gn vi c
hai gen ch huy, v vy n iu ho hot ng ca operon., (-, +). Vi
chng 3, ADN ng sau khng sinh ra sn phm z tt, chng ta c th b
qua. ADN ng trc bnh thng, v vy operon s c iu ho (-, +).
E. Vi cc operon chu c ch th cht c ch phi gn vi cht
ng c ch c hot ho.
V d: Operon trp - mt h thng chu c ch, c trnh t sau:
p o E D C B A // p R
(p = promoter, o = operator , A - E = cc gen cu trc, R = gen ngoi h
thng (khng lin kt vi cc gen trong operon trp) quy nh cht c ch)
Nu cc gen u hot ng bnh thng th trong iu kin no
operon s khng hot ng?
Cht c ch khng t gn c vo operator. Trc ht n phi gn vi
tryptophan hot ho. u tin, operon hot ng v sinh ra
tryptophan. Tryptophan kt hp vi cht c ch, hot ho n n c th
gn vi operator v kho operon li.
F. S phin m nhiu operon vi khun c th b dng li do hin
tng phin m d - hin tng rt nhy cm vi mc tARN mang
axit amin trong t bo.
V d: i vi operon his, mARN y ca n s c to ra khi trong t
bo khng c histidine. Khi c mt lng nh histidine, ARN y v cc
ARN c kch thc ngn cng c to ra. Khi c mt lng ln histidine, rt t
ARN c hnh thnh. Hy gii thch.
Khi khng c histidine, operon c m v qu trnh phin m tip tc
cho n ht operon. Mt lng nh histidine s lm cho cc tARN his gn vi
vng suy gim ca operon, sinh ra cc ARN ngn. Mt lng ln histidine s
hot ho cht c ch, cho php chng gn vo gen ch huy v ng
operon li.
102
-100
-75
-50
-25
gen
100
2 /////////////////
3
4
s phn t
100
//////////////////
10
/////////////////
50
//////////
100
C/khng c -globin
Gan
Nguyn hng cu
Hy gi thch kt qu thu c.
Nu tch c gen sau khi x l ANDase chng t gen khng
hot ng phin m. Nh vy, gen -globin khng phin m gan v
thn, nhng phin m nguyn hng cu.
103
Tm tt
1. Cc protein iu ho c th gn vi mi ADN trong t bo.
2. t bin promoter v operator ca gen no th ch nh hng n
gen .
3. xc nh kiu hnh chung, phi bt u bng vic xc nh
kiu hnh ca tng phn t ADN ring bit ri xem xt hiu ng tng
hp ca c hai.
4. Cc gen tng cng thng nm xa gen m n tc ng n.
104
Bi tp
1. Nhng locut gen di y cng tham gia vo operon lac:
z = gen cu trc quy nh -galactosidase
o = gen ch huy
p = promoter
i = gen c ch
i*= gen sinh ra cht c ch khng gn kt c vi lactose nhng c th
gn kt vi ADN.
Hy xem xt cc kiu gen hon chnh bng di y.
Sinh ra -galactosidase (c:+ hoc khng: -)
Kiu gen
Khng c lactose
C lactose
1 i+p+o+z+
2 i+p-o+z+
3 i-p+o+z+
4 i+p-o+z+/i+p+o+z5 i+p-o-z+/i+p+o+z6.i*p+o+z-/i-p+o+z+
khng c lactose
1 a+b+c+
c lactose
+
105
2 a+b+c-
3 a+b-c+
4 a+b-c+/a-b+c-
5 a+b+c+/a-b-c-
6 a+b+c-/a-b-c+
7 a-b+c+/a+b-c-
enzym 1
enzym 2
P-
Q-
R-
S-
Gan
tu xng
Mt on
1
2
3
4
5
/////////////////////
////////////////
//////////////////
////////////////////
/////////////
//////////
Mt on 2 v 3 sinh ra ARN c mc c nh. Mt on 4 v 5
khng tng hp ARN. Xc nh xem promoter v gen ch huy nh
v u?
107
Phi v
Giai on
Gan
Tu xng
ng thn kinh
Gen A
Gen B
+
12. Mt gen c 3 intron. ARN t bo cht ly t mt c th khng c
enzym ca gen ny c cho lai vi ADN ca gen. Khng c vng no c
to ra th lai ARN - ADN. Hy gii thch kt qu thu c.
13. Gi s vic khng tng hp c insulin nhng ngi b bnh tiu ng c th do sai hng promoter ca gen insulin hoc do mt on
gen ny. Hy xy dng th nghim phn bit hai nguyn nhn
ny.
108
Chng 12
Sinh hc phn t v thao tc vi ADN
A. Nu s nucleotid A khng bng T, hoc G khng bng C th
ADN l mch n.
V d: T t l phn trm baz cc phn t ADN di y, hy xc nh
xem n l mch n hay mch kp.
A
ADN 1
32
18
31
19
ADN 2
17
28
31
24
ADN 3
29
25
29
17
4,2
4,2
5
4,2
H 0,7
1,8
1,4
1,7
2,1
1,7
1,7
2,1
3,2
3,2
3,2
2,1
2,1
1,0
0,7
1,4
1,8
1,7
1,0
0,7
H
E
2,1
3,2
1,8
1,4
I. T bo thu nhn plasmid phi biu hin tnh khng lin quan
n plasmid .
V d: Trong cc th nghim bin np in hnh, cha n 1% s t bo
thc s nhn c plasmid. Bng cch no bn c th tch c s t bo c
plasmid?
Hy thit k cc plasmid c cha mt hoc mt vi gen khng vi cht
khng sinh. Trn cc t bo vi plasmid ny v cy trn mi trng c cha
cht khng sinh. Ch nhng t bo nhn c plasmid mi sinh trng c.
J. Vic xen mt on ADN ngoi lai vo gen thng lm mt chc
nng ca gen.
V d: Mt plasmid cha cc gen khng ampicillin v tetracycline. Plasmid
cha mt im gii hn nm trong gen tetracycline. Plasmid c
x l vi enzym gii hn trn vi ADN ngoi lai, ri em vi E. coli. Bng
cch no bn c th tch c cc t bo c plasmid lai?
Cy cc t bo trn mi trng c cha ampicillin v chn cc t bo
sinh trng c. Cc t bo c plasmid s c gen ampicillin trn vn. Cy
sao chp cc t bo ny vo mi trng cha tetracycline. Nhng t bo
khng sinh trng c l nhng t bo mang cc gen c on xen. Tr li
vi cc t bo gc trn mi trng cha ampicillin ly ra nhng t bo
khng sinh trng c trn mi trng cha tetracycline.
K. ARN nh du phng x hoc cADN c th c dng nh cc vt
d v chng s gn vi on ADN t chng c sinh ra.
Cc phn t s b tr vi ADN v to ra on lai c th pht hin
c.
V d: X l ADN h gen ngi vi EcoRI ri phn tch cc on to ra bng
in di. Cc bng ADN c chuyn sang mng lc ri vi cADN m ho
insulin nh du phng x. Kt qu nh sau: (* = cc bng c nh du
phng x).
*
*
C th kt lun g t th nghim ny?
Hai bng c nh du * c cha cc trnh t b tr vi cADN insulin,
v, chc l nhng phn ca gen insulin. S c mt ca hn 1 bng
cho thy gen ny c cha im gii hn ca EcoRI.
L. xc nh trnh t ca gen, phi c t gc bn gel.
112
V d: Mt phn t ADN c gii trnh t bng phng php MaxamGilbert. Hy xc nh trnh t ADN t bn gen thu c sau:
A
A+G
C+T
ddG
ddC
ddT
113
27
26
23
24
33
17
21
29
33
21
29
17
21
29
29
21
114
A+G
C+T
115
2,1
2,8
1,2
Xc nh cc on s c to ra t bin, trong :
a. im gii hn nm gia hai on u tin b t bin.
b. Mt im gii hn mi c to ra cch u tri ca gen 2,7 kb.
8. Mt ngi ph n 30 tui c thai bit rng cha b b bnh ma
Huntington
- mt bnh do gen tri trn nhim sc th thng
nh. Khng c lch s bnh gia nh chng b. Th nghim
ADN bng enzym gii hn cho thy c mt alen ca bnh ny.
nghim ny c tin hnh trn b b, b, chng b v bo thai.
qu nh sau:
Cha
Chng
Ngi ph n
Bo thai
git
quy
ct
Th
Kt
Bn no di y khng ph hp vi kt qu trn:
B
2,7
4,0
1,5
3,5
4,0
1,5
3,5
1,1 3,2
2,0
2,0
2,7
1,1
3,2
116
A
(a)
(b)
B
1,5
1,1
B
4,0
3,2
2,0
3,5
2,7
(c)
10. Mt phn t ADN b ct bng EcoRI sinh ra mt on 16 kb. Khi
ct phn t ban u bng BgIII, thu c cc on 4,3; 5,5 v 6,2 kb.
Khi x l bng c hai enzym, thu c cc on 2,7; 3,5; 4,3 v 5,5 kb.
a. Bn cht vt l ca ADN?
b. Xy dng bn gii hn.
11. Mt gen di 4,2 kb c xen vo im gii hn EcoRI ca mt plasmid
7,4 kb. Sau , plasmid c x l bng HindIII, to ra cc on 3,8; 4,9
v 2,9 kb. Khi x l bng c EcoRI v HindIII, thu c cc on 1,1; 1,4;
1,5; 2,7 v 4,9 kb. Nhng on no cha thng tin ca gen?
12. Mt on ADN ngi 3,0 kb c trn vi plasmid 7,0 kb cng b ct
bi cng loi enzym sinh ra on ADN ngi. Sau tch cc phn t
bng in di, thu c cc bng tng ng 3, 6, 7, 10 v 14 kb.
a. Hy gii thch?
b. Phn t no c dng bin np t bo?
13. Mt plasmid 6,0 kb c cha cc gen khng ampicillin, tetracycline v
chloramphenicol. N cn cha mt im gii hn cho mi loi ezym sau:
EcoRI, BgIII, SmaI v PstI. Mt gen gy ung th ca chut c tch v
xen vo mi im gii hn. Phn t lai c dng bin np E. coli v
cc th bin np c tnh da vo tnh khng vi cht khng sinh. Kt
qu nh sau (R = khng; S = mn cm).
Enym
Chloramphenicol
EcoRI
BgIII
SmaI
PtsI
Ampicillin
Tetracycline
R
S
S
R
R
R
117
0,8; 5,2
EcoRI + BgIII
1,3; 4,7
EcoRI + PstI
2,5; 3,5
V li bn da cu a v ch r khong cch.
14. Mt phn t ADN mch thng c nh du bng 32P u 5. Sau
n c ct v to ra cc on nh sau (* = on c nh du
phng x)
HindIII
BgIII
Hn hp
V bn gii hn.
15. AND ly t phi chut v t bo limpho ca chut trng thnh c
ct bng enzym gii hn v c d bng cADN quy nh chui nh ca
phn t khng th c nh du phng x. Cc on nh du phng
x xut hin nh sau:
Phi
T bo limpho
118
Chng 13
Tn s alen v trng thI cn bng
Hardy -weinberg
A. Nu hai alen sinh ra ba kiu hnh khc bit th tn s alen c
th tnh bng cch ly tn s ng hp t + 1/2 tn s d hp t.
V d: Trong mt nhm 200 ngi, 160 ngi c nhm mu MM, 36 ngi MN
v 4 ngi NN. Tnh tn s alen N?, M?
Trc ht hy tnh tn s cc kiu gen:
Tn s kiu gen MM = 160/200 = 0,8
Tn s kiu gen MN = 36/200 = 0,18
Tn s kiu gen NN = 4/200 = 0,02
Tn s alen N, k hiu l q:
q = 0,02 + 1/2(0,18) = 0,02 + 0,09 = 0,11
Tn s alen M, (p):
p = 0,8 + 0,09 = 0,89
Vi mt gen c hai alen, nu bit tn s mt alen th tn s alen kia
bng 1 - tn s alen th nht, v p + q = 1.
Tn s alen cng cn c th tnh bng cch tnh trc tip s alen.
Mt qun th gm 200 c th s c 400 alen mi gen.
Tn s alen M, (hoc p) = [(160 X 2) + 36]/400 = 356/400 = 0,89
Tng t, tn s alen N, (hoc q) = [(4 X 2) + 36]/400 = 44/400 = 0,11
B. Nu mt qun th trng thi cn bng th cc kiu gen phi
c phn b: p2(A1A1) + 2pq(A1A2) + q2(A2A2).
Nu xc sut giao t l A1 bng p, th xc sut c hai alen
cng l A1 bng p x p = p2. L lun tng t cho q. C hai cch xut
hin d hp t, vy ta c 2pq.
V d: Gi s rng trong mt qun th ngi tn s alen li cong (p) l 0,4.
Tnh tn s cc kiu gen trng thi cn bng.
V p = 0,4, nn, q = 1 - 0,4 = 0,6. Vy khi qun th trng thi cn
bng, ta c:
(0,4)2 CC + 2 (0,4) (0,6) Cc + (0,6)2 = 0,16 CC + 0,48 Cc + 0,36 cc.
119
A1A1
A1A2
A2A2
0,25
0,5
0,25
0,60
0,2
0,2
0,04
0,32
0,64
1 / 10000
= 1/100 = 0,01
V p+q = 1, vy p = 1 - q,
p = 1 - 0,01 = 0,99
Bn cng c th tnh tn s l thuyt ca cc th d hp t
2pq = 2 (0,99)(0,01) = 0,0198
120
122
Tm tt
1. Tn s alen c tnh bng: tn s ng hp t + 1/2(tn s d hp t).
2. Trong trng hp tri hon ton, ta tnh tn s alen bng cch gi s
qun th trng thi cn bng v q2 l tn s kiu hnh ln.
3. Hy nh rng tng tn s cc alen phi bng 1.
4. Ni phi lm gim s lng d hp t.
Bi tp
1. Mt qun th ngi c 300 ngi nhm mu MM, 180 MN v 420 NN. Hy
tnh tn s alen v xc nh xem qun th c trng thi cn bng
khng.
2. Vi cc s liu bi 1, gi s c s ngu phi gia cc c th, hy xc
nh tn s cc kiu nhm mu th h sau.
3. Trong mt qun th 200 ngi, 17 ngi c nhm mu A, 52 B, 3 AB v
128 ngi nhm mu O. Nu trng thi cn bng th tn s mi alen
l bao nhiu?
4. Trong mt qun th 300 ngi, c 69 ngi nhm mu MM, 108 MN v
123 NN. Hy tnh h s ni phi.
5. Tnh tn s alen, nu
a. S ng hp t ln gp i s d hp t.
b. S ng hp t ln gp su ln s d hp t.
6. C khong 1/20000 ngi sinh ra mc bnh x nang. Gi s rng bnh
ny do gen ln trn nhim sc th thng quy nh, d rng nhng
nghin cu gn y cho thy c nhiu kiu di truyn khc nhau ca
bnh ny.
a. Tnh tn s alen bnh x nang.
b. T l phn trm ngi mang bnh trong qun th.
7. Bnh m mu xanh - l bnh do gen ln lin kt X quy nh. T l
mc bnh l 64/10000 ph n.
a. Tnh tn s len ln.
b. T l ph n l th mang bnh?
123
472
Hng:
462
Vng:
66
124
Chng 14
Tn s alen do t bin, di nhp v chn lc
A. t bin t lm thay i tn s alen trn mt th h.
Tc t bin ca mt gen thng vo khong 10-4 n 10-6/th
h; mt s t bin cn c tc nh hn nhiu.
V d: Xt mt qun th m cc c th khi u u c kiu gen AA.
Nu - tc t bin thun A a l 10-5. Tnh tn s alen A sau mt
th h.
Khi u p = 1. Tn s ca A s gim 0,00001 sau mt th h. V
khi u q = 0 v s khng c hi bin. Vy p = 1 - 0,00001 = 0,99999.
B. Vi mt gen c hai alen, s thay i tn s alen ph thuc c
vo tc t bin thun , v tc t bin nghch : p =
q - p v q = p - q.
Tc t bin thun Aa () lm gim s lng alen A, cn t bin
nghch aA () lm tng s alen A.
V d: Xt mt qun th c p = 0,8; q = 0,2. Nu = 5 x 10-5 v = 2 x
10-3, hy tnh tn s alen sau mt th h.
125
p = q -p = (2 x 10-5) - (2 x
) - (5 x 10-5) (8 x 10-1)
10-1
126
Bi tp
1. Mt ng nghim nui cy E. coli cha 1011 t bo, tt c u nhy vi
phag T1. Nu tc t bin thnh khng l 3 x 10 -8 th s c bao
nhiu t bo khng sau mt th h.
2. Trong mt qun th Drosophila ln, tn s alen ebony (e - mt nu g
mun) l 0,32. Nu tc t bin e+ e l 2 x 10-5 v e e+ l 106, hy tnh:
a. Tn s alen sau mt th h.
b b. Tn s alen khi qun th trng thi cn bng.
c. Tn s alen cn bng nu alen ebony c ph hp l 0,9.
3. Nu tc t bin A a ln gp nm ln a A, hy tnh tn s alen
a trng thi cn bng. V tnh a, nu (A a)/(a A) = 10; (A a)/
(a A) = 2.
4. Tn s alen quy nh nhm mu Duffy ngi Caucasia l 0,492. Tn
s alen ny qun th California da en l 0,094. Alen ny khng
tm thy nhng ngi Phi da en. Tnh t l alen ny nhng ngi
M da en c ngun gc t nhng ngi Caucasia.
5. Trong mt qun th ngi, 16% s ngi c mt xanh. 20% s ngi ca
qun th di nhp n mt qun th m ch 9% s ngi c mt xanh.
Nu gi s rng mt xanh c di truyn nh mt tnh trng ln trn
nhim sc th thng, hy tnh tn s alen mt xanh qun th mi.
6. Cc kiu gen AA, Aa v aa c tn s bng nhau trong qun th. Nu
ph hp tng ng ca cc kiu gen l 1,0, 0,8 v 0,3 v khng c
t bin. Hy tnh tn s cc kiu gen v tn s alen cho th h sau.
7. Hai alen transferrin TfA v TfB c tm thy chim b cu. Trng ca
nhng con chim ci d hp t khng khun hn trng ca c hai loi
chim ci ng hp t. Nu h s chn lc ca trng c kiu gen TfA/TfA
l 0,31 v c kiu gen TfB/TfB l 0,22, hy tnh tn s alen trng thi
cn bng.
8. Tn s alen ln b l 0,2 v h s chn lc l 0,8. Hy tnh tn s alen
sau 1 v 2 th h.
9. Nu tn s alen d l 0,25 trong qun th di nhp v 0,5 qun th
hn hp, v nu tc di nhp l 0,1. Tnh tn s alen d qun th
ban u.
129
Aa
0,015872
aa
0,000064
130
Chng 15
Nhng bI tp kh
1. Hai gen ln quy nh mu son (v) v nu (br) rui gim
Drosophila cng nh hng n mu mt. Nhng rui t bin c
hai gen ny u c mt mu trng. Cho rui ci mt son thun
chng lai vi rui c mt nu thun chng. F1 cho t phi c F2.
Hy xc nh t l kiu hnh F2 trong nhng trng hp sau:
a. Gi s gen mt son lin kt X v gen mt nu trn nhim sc
th thng.
b. Gi s c hai gen u trn nhim sc th thng v khng lin kt.
c. Gi s hai gen u trn nhim sc th thng v lin kt bi 20
n v bn .
d. Gi s hai gen u trn nhim sc th thng v lin kt bi 60
n v bn .
2. Drosophila Mu mt trng (Xw) l gen ln lin kt X; mu c
(cn) v nu (se) l nhng tnh trng ln do gen trn nhim sc
th thng quy nh. Nhng con ci ng hp t v nhng con c l
bn hp t v gen mt trng s c mu mt trng, bt k nhng alen
khc cng c mt trong kiu gen. Thm vo , cc ng hp t v
gen mt c v mt nu cng u biu hin mt trng. Ngi ta thc hin cc php lai sau y, ri cho F1 t phi c F2.
Php lai
B m
ci mt trng X c mt nu
ci mt nu X c mt c
ci mt c X c mt trng
ci mt trng X c mt trng
C
Ci
4 trng
3 c
3 nu
1 nu
D
c
3 nu
17 trng
9
3 c
1 trng
3 c
131
1 trng
3.
1 trng
3 nu
hg
Fe
F1
ton b kiu di
132
Php lai B:
Rui c F1 t php lai A X rui ci cnh trn, vy, thn bo, mt
dnh
Php lai C:
Rui ci F1 t php lai A X rui c cnh trn, vy, thn bo, mt
dnh
160
162
158
mt dnh
165
cnh vy
cnh trn, vy
thn bo
77
78
75
80
kiu di
cnh trn
1000
scr
133
1,0
6,0
22
mk = thn xm
l
= gy cht
Gia nh B
val+his-lys+
37
val+his+lys-
T
135
Mt on
1
////////
////////////
//////////
///////////////////
Kh nng sn xut t
Q+R-S+T+/Q-R+S+T+
Q+R+S+T-/Q+R+S-T+
Q+R+S-T+/Q+R-S+T+
Hot enzym
-IPTG
+IPTG
1000
t bin e
t bin r
t bin u
1000
1000
t bin y
1000
1000
Flacz+/kiu di
2000
/e
1000
/r
1000
/u
1000
2000
136
/y
Flacz-/kiu di
2000
1000
/e
/r
/u
1000
1000
/y
1000
2
3
4
5
250
1x3
250
2x3
250
50
1x3
25
2x3
75
5AAUGCCCUGGCCCACACUUAUCACUAAGCUAGCUUGACUAUGUG 3
bnh thng : ala-leu-ala-his-thr-tyr-his-C
Olmstead:
ala-arg-ala-his-thr-tyr-his-C
House:
ala-leu-ala-his-thr-C
Max:
ala-leu-gly-pro-his-leu-ser-leu-ser-C
Hp th
Nhit
Ti sao y l kt qu khng mong i?
c. Hy gii thch kt qu ny?
Ph lc
Gii p bi tp
Chng 1: Li gii
1. a. Bnh ny do gen ln qui nh. Nu hai v chng c cng kiu hnh
(bnh thng) sinh con, m mt trong s con ca h b bnh th c hai
b m phi d hp t v cp gen ny. Khi h d hp t th kiu hnh
ca h phi th hin tnh trng tri [ Khi nim (KN) 1-B].
b. Xc sut a con th hai b bnh l 1/4. Qui c B = bnh thng, b = b bnh. Php lai s l Bb x Bb . 1/4 trong s con ci ca h
s l bb (KN 1-H).
138
2. Yy x yy.
Chng ta thy xut hin hai kiu hnh vi t l xp x 1:1 v
khng bit alen no l tri t php lai ny. Hai kiu hnh gi n
mt gen (KN 1-B) v t l phn li 1 : 1 gi n php lai ng hp t
x d hp t (KN 1-D).
3.
a. Tnh trng cnh ngn l tnh trng tri nhng gy cht trng thi
ng hp t.
b. 1/2 cnh ngn : 1/2 bnh thng.
c. Tt c bnh thng. Ss x ss (KN 1-A).
Chng ta thy hai kiu hnh vi t l phn li 2 : 1. V c hai con
rui c cng kiu hnh nn tnh trng cnh ngn phi l tnh trng tri
(KN 1-E). Rui b (m) cnh ngn phi d hp t v rui m (b) bnh
thng phi ng hp t v cp gen ln. Do vy:
Ss x ss
AO x BO
9. 1/6.
Php lai th nht s l se+se x se+se. Tnh trng mt i con s l
se+se+ hoc se+se; 2/3 trong s chng c th s l se+se (KN1-C v 1-E).
php lai tr li sinh ra rui mt nu en th c hai rui b m phi
d hp t. Nu c hai b m u d hp t th 1/4 s rui con c mt
nu en (KN 1-C).
Do vy, 2/3 (d hp t) x 1/4 = 2/12 = 1/6
10. a. chestnut : CcCc; palamino : CcCw; cremello : CwCw
b. Cho giao phi chestnut vi cremello.
Chng ta nhn c ba kiu hnh t php lai gia cc c th c cng
kiu hnh v t l gia cc kiu hnh gn vi 1 : 2 : 1 gi n tnh
tri khng hon ton (KN1-E).
Nu chng ta gi C = gen qui nh mu sc, Cc = chestnut v Cw =
cremello, CcCw = phi l palamino.
Php lai s l:
Cc Cw x Cc Cw
1/4 Ccch (xm) : 1/4 Cc (xm) : 1/4 cchch (xm sng) : 1/4 chc
(Himalayan)
Cn kh nng khc cng cho mu xm sng, l kiu gen cchch , cng
sinh ra i con c cng t l phn li kiu hnh, nhng trong trng hp
ny th Himalayan con c kiu gen l chch .
12. a. Tc vng: bb
nu sng: bbmb
nu: bmbbmb hoc Bb
nu xm: Bbmb
en: BB
Hai php lai u cho thy mu vng v en l ng hp t. Gi s cc
kiu gen ny l bb v BB (tng ng vi mu vng v mu en). Php
lai th ba v th t cho ra nhiu kt qu, nhng u l kt qu ca di
truyn n gen. Cc kt qu cng chng t rng chng ta ang
gp trng hp di truyn a alen v chng ta c thm t nht l mt
alen th ba. Ch rng mt s php lai gia nu x nu sinh ra tt c
141
(nu)
xanh nht
cht
14. a. C
b. Khng
Nhng ngi c nhm mu A c th c kiu gen IAIA hoc IAIO. Nu c
hai ngi c kiu gen IAIO kt hn th 1/4 s con s c kiu gen I OIO hoc
nhm mu O (KN 1-B, 1-D v 1-G).
15.-1 : CACB; -2 : CACC; 3: CACA; trng: CCCC; hng : CBCC.
Kiu gen CBCB : gy cht.
Xt php lai 1 v 3. Cc c th c kiu hnh nh nhau li sinh ra con c
kiu hnh khc nhau. Do vy, y c th l trng hp di truyn a
alen (KN1-G).
Php lai 4 v 5 cho thy mu tri hn mu hng v mu trng v
c th -3 phi l ng hp t (KN1-A). Gi s rng chng ta c ba
alen CA , CB v CC.
Cho CA = th cc c th -1 v -2 phi l d hp t nhng cc
alen khc nhau. Hy gi kiu gen CACB : -1 v CACC : -2.
Cc t s phn li trong cc php lai vi mu hng cho thy mu hng
cng phi l d hp t (KN1-C, 1-D v 1-E). Mu trng phi l ng hp
t (KN1-D). Hy gi CCCC = trng , do vy CBCC = hng. T s phn li
2:1 trong php lai cho thy c mt gen gy cht (KN1-F), nhng kiu
gen no s b cht?
S php lai:
CACB x CBCC
hng
cht
S dng cc kiu gen CACC x CBCC cho php lai th ba cng cho ra cc
t l phn li ng nh t l quan st. Do vy chng ta c ba alen CA ,
CB v CC, kiu gen CBCB : cht; CBCC : hng v CCCC: trng.
Chng 2: Li gii
1. v di l tnh trng tri.
rrLl x rrLl
RrLl x Rrll
R-ll x RRLl
RrLl x RrLl
Rrll x rrLl
Trong R = , r = nu, L = di, l = ngn.
Trc ht hy xt cc php lai ch cho ra hai kiu hnh, nhng php lai
chng t rng c mt gen trng thi ng hp t. Php lai 1 v 3 l
nhng php lai nh vy. php lai 1 ta ch thy mt nu v php
lai 3 ch thy mt . Gen qui nh v mu mt phi l ng hp t
t nht l mt trong hai b m. Qua hai php lai ny chng ta khng
th xc nh c mu hay mu nu l tnh trng tri. php lai 1,
c hai b m u c cnh di v c t l phn li 3:1 i con. Do
vy, cnh di phi l tnh trng tri v php lai ny phi l Ll x Ll. L
lun tng t cho php lai 3 (KN 2-B).
php lai 2, chng ta thy t l phn li xp x 3:3:1:1, cho thy mt
gen l d hp t c b v m. Chng ta thy t l phn li 3 : 1
nu. Do vy mu l tnh trng tri v d hp t c hai b m: Rr x
Rr. Vy t s phn li 3:3:1:1 cho thy php lai l: AaBb x Aabb (KN2D).
php lai 4, ta thy c 4 kiu hnh vi t l phn li xp x 9:3:3:1.
y l kt qu ca php lai gia hai cp gen d hp t RrLl x RrLl
(KN2-C). php lai 5, chng ta thy mt t s phn li 1:1:1:1, kt qu
ca php lai phn tch hai cp tnh trng (KN2-E). V chng ta xc
nh c mu v cnh di l tnh trng tri, nn cc kiu hnh ny
l cc th d hp t. Mu nu v cnh ngn l cc th ng hp t
ln.
2. dydy unc+unc x dy+dy uncunc.
144
= 1/8
11. a.
ta
AABBCC
Trng-1 aaBBCC
Trng-2 aabbCC
Trng-3 aabbcc
b. 1 ta : 1 : 2 trng
c. 4 trng : 1 : 1 nu : 1 xanh : 1 ta
V tt c F1 c mu ta, nn mu ta phi l tnh trng tri.
php lai 3 chng ta thy c 5 loi kiu hnh, do vy phi c t nht ba
gen (KN2-F) v Trng-3 th h P phi ng hp t ln v c ba gen.
Phi phn tch qua nhiu bc mi c th tr li c cc cu hi. Trc
ht phi xc nh c kiu di truyn ca mi mu mt. Xem xt
php lai vi trng-1. F2 c t l phn li xp x 3 : 1, cho thy ch c
mt gen l d hp t F1. Gi s gen A l gen ln trng-1. Vy kiu
gen ca trng-1 l aaBBCC (KN2-K).
trng-2, ta thy c ba kiu hnh vi t l phn li 9 : 4 : 3, cho thy
trng-2 l ng hp t ln v hai gen (KN2-J). Gi s aabbCC = trng2.
S ca php lai 2 c th l:
AABBCC x aabbCC
AaBbCC
( ta)
t phi
9A-B-CC ta
3 A-bbCC
3 aaB-CC trng
1 aabbCC trng
(KN2-C v 2-J)
F1 ca php lai 3 phi d hp t v c 3 gen. S dng phng php v s
v nguyn tc nhn xc sut (KN 2-G) tnh cc tn s.
1/4 aa .................... 1/4 trng
3/4C- .... 27/64 A-B-C- ta
3/4B148
1/4cc......
9/64 A-B-cc
3/4C-.....
9/64 A-bbC-
xanh
3/4 A
1/4bb
1/4cc...... 3/64 A-bbcc
nu
C 128 nhn con v t l thu c gn st vi t l d on.
F1 ca php lai 2 l AaBbCC v php lai phn tch l AaBbCC x aabbcc.
Chng ta nhn bit kiu gen ny bng php lai phn tch v nhn c:
1/4 aaBbCC ta
1/4 AabbCC
1/4 aaBbCC trng
1/4 aabbCC trng
(KN2-E)
F1 ca php lai 3 l AaBbCc, php lai phn tch l AaBbCc x aabbcc,
php lai phn tch 3 cp gen, chng ta c 8 nhm bng nhau:
1/8 AaBbCc ta
1/8 Aabbcc nu
1/8 AabbCC
1/8 AaBbcc xanh
Bn nhm cn li u l aa v do vy u c mu trng.
12.a. AABB x aabb; A qui nh mu trng v aabb cng cho ra mu
trng.
b.Tt c trng; 3 trng: 1 .
F1 gi n mt php lai ch c 1 th ng hp t, nhng nu ng
nh vy th khng c mu g ngoi mu trng F2. Do vy chng ta
cho rng phi c 2 gen. Nu chng ta chia hai nhm cy cho 8, ta s
nhn c t s 13:3, mt bin dng ca t s 9:3:3:1 (KN 2-J). Mu
trng ca F1 phi l d hp t v c 2 gen AaBb. Mt php lai gia 2 d
hp t sinh ra:
9 A-B- trng
3 A-bb trng
3 aaB-
1 aabb trng
149
9 A-B-C- xm
9 A-B-C- xm
3 aaB-C- nu vng
3 A-bbC-
3 A-B-cc
1 aaB-cc
1 A-bbcc
bch tng
en
bch tng
bch tng
Tt c s+sbr+br
T phi
9 s+-br+-
3 s+-brbr nu
3 ssbr+- c
150
1 ssbrbr trng
15. Ch ci vng: GgBb
Ch c vng: Ggbb
Ch c en: ggBb
Cc t s chng t c 2 gen (KN2-B) phn li theo t l bin i t t
l 3:3:1:1 (KN2-D v 2-J), gi n s tng tc gen. Trc ht hy phn
tch nhm ch theo mu vng v khng phi mu vng. Trong php lai
1, chng ta thy t l 3:1, chng t rng gen qui nh mu vng phi
d hp c 2 con ch. Hy qui c G- = vng v gg = khng phi mu
vng. Mu en v nu xut hin vi t l 1:1, chng t rng 1 d hp
t x 1 ng hp t ln (KN2-B), nhng chng ta khng th ni rng alen
no l tri trong php lai 1. php lai 2 chng ta thy t l phn li 3
en: 1 nu, chng t rng en l tnh trng tri v mi c th u d
hp v gen ny.
Hy qui nh B = en v bb = nu. Ch ci vng phi d hp v c 2
gen : GgBb. Ch c vng phi l: Ggbb. Ch c en phi l gg nu
khng n c th li l vng, do vy ch c en l ggBb.
16.12 : 4 c : 3 mn : 1 trng.
Lp php lai AaBbCc x AaBbCc v s dng nguyn tc nhn xc sut
tnh cc kh nng (KN2-G); Sau xc nh kiu hnh cho cc
kiu gen (KN2-H).
Chng 3: Li gii
1. a. 39 cp.
152
b. 39
Mi nhim sc th c 2 bn copy v 2 x 39= 78. Gim phn lm gim
i mt na s nhim sc th v 1/2 x 78 =39 (KN3-A).
2. a. 64. V n = 6, 26 = 64 (KN 3-B).
b. 1/64
Xc sut 1 giao t nhn c A l 1/2 . Tng t, xc sut nhn
c B,C,D,E hoc F cng l 1/2. Xc sut nhn c tt c s bng
tch ca cc xc sut ring:
1/2 x 1/2 x 1/2 x 1/2 x 1/2 x 1/2 = 1/64
3. Khong 8 triu. Hai mi ba cp ngha l n = 23, v 223 = 8 x 106 (KN3B).
4. a. 2c
b. 2c
c. 4c
Cc t bo thi im cui ca gim phn I cha mt na s nhim
sc th, nhng trng thi kp. V ADN ca trng (sau gim phn II) l
do s phn chia ca nhim sc t, nn cc t bo cui ca gim
phn I phi c s lng ADN l 2c. Mt t bo tin hnh nguyn phn c
23 cp nhim sc th n. Nu 1 b nhim sc th n = c th 2
b = 2c. Nhim sc th c nhn i trc khi bt u gim phn;
do vy 2 x 2c = 4c (KN3-D).
5. f.
Cc nhim sc th tng ng s kt cp trong gim phn. Mi giao
t s nhn mt nhim sc th t mi cp A,B,C hoc D (KN3-A). S th
tinh kt hp 2 t bo vi b nhim sc th nh trn. Do t bo r l t
bo sinh dng nn n dng lng bi.
6. a. 1/8
b. 1/8
c. 3/8
S cc t hp nhim sc th l 2n, trong n = s nhim sc th
khc nhau (KN3-B). Bi vy c 2 3 hay l 8 t hp. Xc sut nhn c
mt nhim sc th trong mt cp l 1/2 ; do vy xc sut nhn
c c 3 nhim sc th ca b hoc ca m
= (1/2) 3= 1/ 8 .
Cc hp t c th mang 2 nhim sc th ca b v 1 nhim sc th
ca m l P'Q'R; P'QR' v PQ'R' (KN3-A). V c 8 t hp khc nhau nn
t l l 3/8 .
7. Giao t ca la m c 21 nhim sc th, giao t ca ng c 10 nhim
sc th. Thm ch nu 10 nhim sc th ca ng c th kt cp vi
10 nhim sc th ca la m, d iu rt kh xy ra, th vn cn
153
154
Chng 4: Li gii
1. Ngi v chung thu. V cha ca ngi ph n ny b bnh mu kh
ng, ng ta phi cho con gi ca mnh mt nhim sc th X (KN4-B).
Ngi ph n ny bnh thng, chng t c ta phi trng thi d hp t
v gen ny. a con trai ca c ta b bnh, n phi mang mt alen
mang bnh. Alen mang bnh ny phi c ngun gc t m.
2. Ngi ph n tc thng kt hn vi ngi n ng tc qun. Do c s
khc bit v gii tnh, ngi ph n phi ng hp t v gen ny. Nu
c ta c kiu gen d hp t th 1/2 con trai s c tc qun v 1/2 s c
tc thng (KN4-D). Ngi ph n khng th l ng hp t v tnh trng
tri; v nu nh vy th c con trai, c con gi s nhn c nhim sc
th X mang gen tri v tt c s c tc qun. Nu ngi ph n ny
ng hp t v gen ln (thng) kt hn vi ngi n ng tc qun th
tt c con trai s nhn c nhim sc th mang gen tc thng v tt
c con gi s nhn c nhim sc th mang gen tc qun (KN4-E).
3. Gen qui nh tnh trng cnh di l tri i vi cnh ngn v nm trn
nhim sc th thng. Gen qui nh mt mu tri i vi mu
nu v lin kt vi gii tnh.
Ta qui c: + = cnh di, s = cnh ngn, XR = mt v Xr = mt nu
ss; XRXR x ++; XrY
Trc tin chng ta xem xt s phn li F 1 v thy rng mt , cnh
di phi l tnh trng tri. F2 c bn kiu hnh, c th cho rng c hai
gen. Nhng ch hai trong bn kiu hnh xut hin con , chng t
mt trong hai gen ny lin kt vi gii tnh (KN4-C).
Hy xem xt kiu gen ca m. Nu di cnh l tnh trng lin kt vi
gii tnh th tt c rui F1 s c cnh ngn. Gi nh ny khng ph
hp vi kt qu; Do vy gen qui nh di cnh phi nm trn nhim
sc th thng.
V tnh trng mu mt, rui F1 phi d hp t v tt c cc gen.
Mt na s rui F2 s nhn nhim sc th X bnh thng v mt na
s nhn nhim sc th t bin (KN4-D).Chng ta nhn c 47 rui
mt nu v 53 rui mt chng t rng tnh trng mu mt lin
kt vi gii tnh. Tnh trng cnh di c rui v c rui c t l
phn li xp x 3:1, t l phn li ca mt gen trn nhim sc th th155
XoXo
XbXo
XbY :
XoY
(vng)
(vng)
ZgW
ZGZg
(vng) (xanh)
156
7. Mu sc lng l tnh trng lin kt vi gii tnh, xanh l tnh trng tri
v gii c hai alen qui nh mu sc. Ch c php lai th ba cho bit
tnh trng ny lin kt vi gii tnh v c s khc nhau v kiu hnh
gia ging v ging (KN4-A, 4-B v 4-C). Php lai th hai cho bit
xanh l tnh trng tri i vi vi vng. Nhc li rng, loi chim, gii
l gii ng giao t (ZZ). Nu chng ta qui c G/g = xanh/vng , cc
php lai c th c vit theo s sau:
ZgZg x ZgW
ZGZG x ZgW
ZgZg x ZGW
ZgZg
ZgW
ZGZg
(tt c vng)
ZGW
(tt c xanh)
ZGZg
ZgW
(xanh)
(vng)
8. F1: tt c xm; tt c vng. F2: 1/2 xm, 1/2 vng c hai gii.
Chng ta thy c s khc nhau v kiu hnh trong cc gii F 2, chng
t tnh trng c lin kt vi gii tnh (KN4-C). F 1 cho thy mu xm l
tnh trng tri i vi vng. Rui F 1 ca php lai phi d hp t v hai
kiu hnh c rui F2 l kt qu ca s phn li nhim sc th X
rui F1. Hy t X+ = xm v Xy = vng.
Php lai s l:
X+X+ x XyY
X+Xy x X+Y
(xm)
(xm)
X+X+
X+Xy
X+Y
XyY
X+Xy XyXy
X+Y
XyY
X+Xy, vg+vg
(kiu di)
XyY, vg+vg
(vng)
(KN4-B)
gen khc nhau (xem chng 2), v gen qui nh mu cam phi l gen
ln. F2 c s phn li khc nhau cc gii, do vy chng ta phi cp
ti tnh trng lin kt vi gii tnh (KN4-C). Nu c hai gen u lin kt
vi gii tnh, chng ta s c rui mt mu cam F1. Nhng kt qu thu
c khng nh vy. Do vy s c mt gen trn nhim sc th thng v
mt gen lin kt vi gii tnh. Rui phi mang gen trn nhim sc th
thng. Nu rui mang gen lin kt vi gii tnh th rui F1 s c mt
mu cam. Vy rui phi mang gen lin kt vi gii tnh. Mt gen trn
nhim sc th thng v mt gen lin kt vi gii tnh s cho t l phn
li 3:3:1:1 t nht l rui F2 (KN4-F). Trong s rui F2 chng ta
nhn c t l 5 mt mu cam : 3 mt mu , mt t l bin i
ca t l 3:3:1:1 (xem chng 2).
Ta qui c a = mu cam lin kt vi gii tnh, v b = mu cam trn nhim
sc th thng. Cc php lai by gi s l:
bb, X+X+
x ++, XaY
+b, X+Xa
F1
()
F2
x +b, X+Y
()
3 X+-, +
3 X+-,+
1 X+-,bb
cam
3 Xa-,+cam
1 X+-,bb
cam
1 Xa-,bb
159
cam
12.a. XN+X+V, ++; X++Y, ee .
b. Rui F1 cnh bnh thng : 3 bnh thng, mt , thn xm : 3
bnh thng, mt son, thn xm : 1 bnh thng, mt , thn
en : 1 bnh thng, son, thn en v u hai gii.
Rui F1 cnh khuyt:
3 khuyt,
thn xm
mt
3 bnh thng, mt
, thn xm
3 bnh thng, mt ,
1 bnh thng, mt
thn xm
, thn en
1 khuyt,
thn en
mt
1 bnh thng, mt ,
thn en
Chng ta thy khng c rui cnh khuyt, do vy cnh khuyt phi l
gen gy cht khi trng thi bn hp t (KN4-G). V rui c mt mu
son cho nn rui m phi d hp t v gen qui nh mu son
(KN4-C v 4-D).
Nu k hiu XN= cnh khuyt, XV = son, X+ = bnh thng v +/e =
xm/en. Chng ta c th vit s php lai nh sau:
XN+X+V,++ x X++Y,ee
XN+X++,+e
(xm,khuyt)
X++X+V,+e
(xm)
XN+Y,+e
(cht)
X+VY,+e
( son,xm)
T l phn li F2:
X++X+V,+e x X+VY,+e
3 X++-,+-
xm
160
1 X++-,ee
en
3 X+V-,+-
1 X+V-,ee
thn xm
thn en
Php lai vi rui ci cnh khuyt l:
XN+X++,+e x X+VY,+e
Mt na s rui c s nhn XN+ v cht (KN4-D v 4-G); Nhng rui
sng st s c cnh bnh thng v mt . Trong s rui c, 3/4 s c
thn xm (xem chng 1).
T l phn li rui :
3 XN+X+V, +-
Cnh khuyt,
thn xm
mt
1 XN+X+V, ee
Cnh khuyt,
thn en
mt
3 X++ -, +-
mt
1 X++ -, ee
mt
X+XwAa
X+YAa
161
(tt c )
t phi
3 X+-, A-
1 X+, aa nu
3 X+Y a-
1 X+Y aa nu
3 XwY A- trng
1 XwY aa trng
Chng 5: Li gii
162
1. a. Lin kt gen.
b.WS/ws.
c. 10,7 n v bn .
Chng ta thy rng php lai ny l php lai phn tch v cc lp kiu
hnh chia thnh 2 nhm c tn s khc nhau. Do vy cc gen phi lin
kt khng hon ton (KN 5-A v 5-D). Cc lp c tn s cao nht l:
ng mu, ngn (W-S-) v m, di (wwss). V vy kiu gen ca con
ci l WS/ws (KN 5-B). tnh tn s trao i cho (RF), ta c:
RF=17/158 x 100% =10,7% =10,7 n v bn (KN 5-A).
2. a. Lin kt gen.
b. Sp xp kiu i ( trans).
c. 28, 6%.
y l php lai phn tch. Nu cc gen khng lin kt, chng ta thu
c t l 1:1:1:1 (KN 5-A v 5-B). Cc alen trng thi ng (cis) s xut
hin lp c t l ln v l kiu hnh cao, trn v thp, nhn. V
vy gen quy nh tnh trng cao, nhn nm trn cc nhim sc th
khc nhau. Nu chng ta gi T/t l cp gen quy nh tnh trng
cao/thp v R/r: nhn, trn th php lai l Tr/tR X tr/tr v cc th ti t
hp l TR v tr. Tn s ti t hp l: (105+110) x 100%/751 = 28, 6%
3. c
a 3
10
18
10
10
76
dEf
82
def
30
DEF
24
163
Def
15
dEF
18
deF
DEf
b 5, 4 bt
b. 0,74.
F1 cho ta bit tt c 3 alen t bin u l ln. Gi +/dy l cp gen
quy nh tnh trng thn mnh/thn b, +/b: trng/en, +/bt: lng
thng/lng qun. S lai l:
dy + + /+ b bt X dy b bt/dy b bt
Ta sp xp cc nhm kiu hnh tng h nh sau(KN 5-E):
+bbt: 301,
dy++: 305
++bt: 8, dyb+: 6
+++: 169,
khng ti t hp
trao i cho kp
dybbt: 172:
b
+b+: 19, dy+bt: 21: trao i cho n gia b v bt
Ta c trao i cho kp to ra ++bt v dyb+ (KN 5-F). Cc alen quy
nh tnh trng lng cong v thn b lun lin kt vi nhau c dng
b m v dng con c trao i cho kp. V vy alen b phi nm
gia (KN 5-G). Chng ta v s trao i cho kp khng nh
iu . Vi trt t gen nh vy, chng ta suy ra lp +++ v dybt cha
trao i cho n gia dy v b; cc lp +b+ v dy+bt cha trao i
cho n gia b v bt. Chng ta tnh khong cch gia dy v b:
RFdy-b= (169+172+8+6) x 100/1000 = 35, 5
Khong cch gia b v bt:
RFb-bt = (21+19+6+8) x 100/1000 = 5, 4% (KN 5-H)
Tn s trao i cho theo l thuyt:
= 0,355 x 0,054 = 0,019
Tn s trao i cho thc t:
= 14/1000 = 0,014
Vy CC = 0,014/0, 019 = 0,74 (KN 5-H)
6. a. k+cd/+e+
164
b. k
e 5 cd
780 + 810
165
820 + 790
X aB/aB CC
F1
Ab/aB Cc
ab/ab cc
qr/qr
0,393
fz + +
0,393
+++
0,072
fz b stw
0,072
+b+
0,032
fz b stw
0,032
+ + stw
0,003
fz b +
0,003
AB/ab; CD/cd
ab/ab;cd/cd
X
ab/ab; cd/cd
167
Chng 6: Li gii
1. a. Gen ln nm trn nhim sc th thng.
b. I-1, I-2, II-1, II-2, III-4, III-5
c. 2/3
d. 1/6
V b m bnh thng sinh ra mt a tr b bnh, nn gen quy nh
tnh trng bnh phi l gen ln (KN 6-B). Gen ln ny khng th lin
kt vi nhim sc th X. I-1 c th mang gen ln ny II-3 b
bnh . Bt k 2 c th b m bnh thng no c con mang gen ln
v biu hin tnh trng ln u phi l dng d hp t (xem chng 1).
V II-3 phi c kiu gen pp nn tt c nhng a tr bnh thng :III4v III-5 phi l d hp t.
V s giao phi gia II-1 v II-2 theo s lai: Pp X Pp nn c hai c
th III-1 v III-2 u c 2/3 kh nng c kiu gen Pp. l nhng c
th bnh thng do vy n khng th c kiu gen pp. V III-3 c 2/3
kh nng c kiu gen Pp v v III-4 l PP nn xc sut c hai u
c kiu gen Pp l:2/3 x 1 = 2/3 (KN 6-H). Nu hai c th d hp t giao
phi vi nhau, th xc sut con b bnh l 1/ 4. Do vy xc sut
cui cng l: 2/3 x 1/4 = 1/6.
2. Gen lin kt Y, gen tri lin kt X, gen ln lin kt X, gen tri nm trn
nhim sc th thng.
Tnh trng lin kt Y ch c truyn t b cho con trai. Nu l tnh
trng tri th t nht mt trong hai b m phi mang gen . Nu
l gen ln lin kt X th tt c con gi phi c X mang gen bnh thng
(tri) t b (KN 6-B, 6-C).
3. A: Gen ln lin kt X, gen ln trn nhim sc th thng.
B: Gen tri lin kt X, gen tri trn nhim sc th thng.
168
169
(a)
(b)
13.a. 1/32
b. 3/ 4
Gi M/m l t l khng c/c rng hm, A/a = bnh thng /bch tng v
T/t = bnh thng/Tay-Sachs. Ta c php lai mm Aa Tt x Mm Aa Tt, vi
kt qu to l 50% s con c rng hm, 75% c kiu da bnh thng v
75% c kiu hnh bnh thng i vi bnh Tay-Sachs. trng hp (a),
chng ta nhn cc xc sut vi nhau s c: (1/2) x (1/4) x (1/4) = 1/32
(KN 6-H). trng hp (b) c 50% kh nng s con khng c rng hm v
25% kh nng b bnh Tay - Sachs. V chng ta cn 1 trong 2 trng hp
m khng phi l c hai nn chng ta cng cc kh nng li: 1//2 + 1/4 =
3/4 (KN 6 - I).
14.a. Dng B.
b. Dng A v C.
Chng ta cn xc nh cc dng c nhim sc th 11; cc dng ny
hy vng s tng hp c enzim. Chng ta thy rng dng b c nhim
sc th 11 v dng A v C c nhim sc th s 5 (KN 6-K).
15. Tnh trng l tnh trng tri lin kt nhim sc th X v gy
cht nam gii. Chng ta thy s khc nhau v kiu hnh i con gi
n s lin kt gii tnh (KN 6-A, xem chng ). Chng ta khng thy
nhng ngi con trai b bnh nhng li c nhng ngi con trai c kiu
hnh bnh thng; iu chng t nhng ngi con trai nhn
c alen ln. Vy ngi m phi c kiu gen d hp t v tnh trng ny.
Gi XI : gen gy bnh v Xi: gen quy nh kiu hnh bnh thng.
Php lai khi s l:
XI Xi
Xi Y
XI Xi
b bnh
Xi X i
bnh thng
Xi Y
XI Y
bnh thng
cht
Chng 7: Li gii
1. 34.
Gim phn Q v R to ra cc giao t vi 7 v 10 nhim sc th tng
ng. Hp t c 17 nhim sc th v khng nhim sc th no kt cp
c. con lai hu th, mi nhim sc th phi c gp i ln. Con
172
b 3
+
d 5
c 5
+
e
+
o on
Chng ta d on c mt o on v ta thy s kiu hnh t hn
mong i (KN 7-A). Chng ta c th xc nh v tr ca cc u ca
on o bng cch tnh tn s trao i cho gi cc gen.
RF gia a v b = 10/200 x 100 = 5 n v bn , ng bng khong
cch trn bn ; khng c o on.
RF gia b v c = 6/200 x 100 = 3 n v bn , nh hn mong
i.
RF gia d v e =10/200 x100 = 5 n v bn , nh hn mong
i.
Chng ta thy khng c ti t hp gia c v d, v vy c v d phi nm
trong on o. Khong cch t b ti im t gy c th tnh t cc
th ti t hp gia b v c-d, hoc bng 3 n v bn . L lun tng
t vi im t gn e v khong cch t im t n e = 5
n v bn ( KN 7-F). V vy nhim sc th b o on rui
ci ban ul:
a
10
15 18
e
35
40
on o
4. Bng 1 l q, 2: p, 3: r, 4: u, 5: t, 6: s.
Nu mt mt on cho php biu hin mt alen ln, th mt trong
cc bng c di ng vi on mt phi tng ng vi gen cn tm (KN
7-B). Cc bng 1, 2 v 3 phi tng ng vi cc gen p, q v r theo mt trt
173
X+Xy : XyY
Xm vng
Vic s dng tia X lm chng ta ngh ti kh nng t gy nhim sc
th. Chng ta gp kiu hnh ln khng mong mun, gi n mt
mt on nhim sc th X ca rui c (KN 7-B). Cc nhim sc
th X ca rui ci F1 vng c th l:
y
//////
Nu chng ta lai rui ci ny vi mt rui c thn xm khng b chiu
x, th php lai l (X*: nhim sc th X b mt on):
XyX* x X+Y
174
X+Xy : X+X* : X*Y : XyY
xm xm cht vng
Cc con c nhn c nhim sc th X mt on b cht (KN 7-C).
8. 34. Gim phn A v B s to ra cc giao t c 11 v 6 nhim sc th.
S th tinh s to ra mt con lai vi 17 nhim sc th v khng nhim
sc th no c th kt cp c. Nu mi nhim sc th con lai c
gp i th s to ra mt th a bi hu th (KN 7-H).
9. iu khng th xc nh c. Gi Xa: m mu. Php lai s l: XAXa x
XaY.
Hi chng Tcn c kiu gen : XO. Nu s khng phn li nhim sc
th xy ra b, th s to ra giao t XY v mt giao t khng c nhim
sc th gii tnh. Con gi c th nhn Xa t m.
Nu s khng phn li nhim sc th xy ra m th trng c th
khng c nhim sc th X v con gi c th ly Xa t b (KN 7-G).
10. S khng phn li nhim sc th xy ra trong gim phn II ngi
n ng bnh thng. Cn theo di cc nhim sc th gii tnh ngi
n ng qua c 2 ln phn chia ca gim phn. Hai nhim sc th Y
phi c ngun gc t ngi n ng (KN 7-G, xem chng 3).
Gim phn I
Chuyn ng v cng mt
cc
Giao t YY
175
Gim phn II
b
o on
X+Xy : XyY
Rui ci xm rui c vng
Theo l thuyt tt c rui c u mu vng. Rui c thn xm c
th nhn c mt alen bnh thng v mu thn t con c b chiu
x. Cch gii thch ng tin cy nht l mt mnh nh nhim sc th
X b gy v gn vi nhim sc th Y.
+
X
+
Y
b. 1/3
Cch tt nht l v chuyn on v theo di nhim sc th 15 v 21
qua gim phn.
S th tinh to ra
C th bnh thng
C th bnh thng c
mang chuyn on
177
C th b bnh
Down
Khng sng c?
10 vb
facet
dwarf
Gi XN: notch, gen quy nh cnh x; Xd: dwarf, thn ln (ngn); Xf:
facet, mt que. Php lai 1 cho thy rui ci cnh x ban u l d hp
t v tnh trng cnh x l tnh trng tri. Vic khng c con c cnh
x cho thy gen quy nh cnh x ng thi l gen gy cht ln. (xem
chng 4).
S lai ca php lai 1 :
XN+ X++ x X+dY
XN+ X+d
X++ X+d
X++ Y
Cnh x
kiu di
kiu di
XN+ Y
cht
Php lai 2 cho thy rng cnh x l gen gy cht v chng ta li thy
khng c rui c cnh x. N cng cho php ta tnh tn s trao i
cho gia gen quy nh cnh x v gen thn ngn. V nhim sc th
X ca rui ci F1
N
d
178
d
+
+
X
+ +d
+f
+ f +
Y
+ + d
Thn ln
cht
cnh x, mt que
kiu di
Php lai 4 cho php chng ta lp bn gen d v f v tn s trao i
cho c tnh bng vic kim tra rui c i con ca php lai ny.
RF = 60/500 x 100 = 12 n v bn . V gen cnh x c th l mt
mt on cch d 10 n v bn v v gen mt que nm trong
on mt, nn on mt c th di t nht 2 n v bn (KN 7-F).
Bn gen ph hp nht l:
f
12
2
d
10
179
//////////////////////
Mt on notch
180
Chng 8: Li gii
1.
a
31
c 19, 0
Tin hnh ging nh phn tch cc gen lin kt (xem chng 5). Cc lp
c tn s cao nht: +bc v a++ l nhng dng khng phi do ti t hp
v nhng lp c tn s t nht l do trao i cho kp: l a+c v
+b+.
Do vy, chng ta c th xc nh trt t cc gen l acb. V:
RFb-c
RFa-b
RFa-c
.
bn .
.
2. 14 n v bn . Php lai l: nic- thi+ x nic+thi-. Kiu gen mc c
trn mi trng ti thiu l nic+thi+ v l kt qu t s trao i
cho gia hai gen. Dng ti t hp khc l nic- thi- s khng mc c trn
mi trng ti thiu. Do vy, tng s th ti t hp l 2 x 35 = 70.
V RF = 70/500 x 100 = 14 n v bn .
3. a______ 10 ___ ____ 8 ___ c . ___ 15.5 ____ b
Phn tch php lai u tin v phn bit bo t no l PD, NPD v TT.
Cc lp bo t I v VI = PD, II v VII = NPD, II, IV v V= TT. V PD = NPD,
nn a v b khng lin kt nhau. (KN 8-B v 8-C). By gi, hy phn bit
mi gen mi bo t l kt qu ca s phn ly ln phn chia I hoc
II (KN 8-E). iu ny cho php tnh khong cch gia gen v tm
ng (KN 8-F):
a- tm ng = 1/ 2(10 + 7 + 2 + 1)/100 x 100 = 10 n v bn
.
b- tm ng = 1/ 2(10 + 18 + 2 + 1)/100 x100 = 15, 5 n v
bn .
Tin hnh tng t php lai 2. V PD >>NPD nn a v c lin kt (KN 8C). Khong cch c tm ng l:
c- tm ng = 1/ 2(5 + 12 + 3)/100 x 100 = 8 n v bn .
By gi tnh khong cch a-c theo cng thc = (1/ 2 TT + NPD)/tng
s bo t x 100 (KN 8-F).
a-c = [1/2(5 + 8 + 12)/100 + 3/100] x 100 = 15, 5 n v bn .
181
Bo t
x-y
x-z
y-z
182
II
III
IV
VI
VII
VIII
183
Chng 9: Li gii
1. a. ara nic gal hoc nic ara gal.
b. Chn lc theo gal, sau m s khun lc gal+ara+ v gal+nic+.
Nu trt t ara nic gal l ng th s khun lc gal+ ara+< gal+nic+. V
nic v ara ng bin np 40% thi gian nn chng phi gn v lin k
nhau. Nu gal gia th nic+gal+ phi c tn s ng bin np ln hn
nic+ara+ (KN 9-A).
Nu chng ta chn lc theo gal+ v th t l ara nic gal, th kiu gen
gal+ara+nic- ch cn hai trao i cho ng thi, trong khi gal+ara+
ch i hi mt trao i cho. Nu trt t l nic ara gal th gal+ ara+
ch cn mt trao i cho v tn s thu c phi ln hn gal+nic+ (KN
9-C).
2.. a v b gn nhau, c khng lin kt vi a v b.
Chng ta lu rng c+ t xut hin cng vi cc gen khc cho thy c rt xa
a v b. Cc gen khng lin kt s khng nm cng mt phn t AND. S
ng bin np s i hi 2 trao i cht ng thi (KN 9-B).
3.
Hfr-2
c
85
e
75
Hfr-1
0/90 5
20
b
30
60
50
a
chng 1, trt t truyn gen, c xc nh bi s xut hin gen u
tin, l a d b c e. i vi chng 2, trt t l b d a e c. Nhim sc th vi
khun c dng vng.
Trc ht xc nh thi gian truyn gia cc gen:
a-d = 20 pht, b-d = 10 phtV nhn t F c truyn sau cng v
v b (ti v tr 20 pht) xut hin sau 40 pht tip hp, nn nhn t F
thi im 60 pht, a cch nhn t F 10 pht (ti v tr 50 pht). L
lun tng t cho php tm ra cc gen khc v nhn t F th 2 (9-C).
4. 3 gen. Gen A: cc t bin 1, 4, 8; Gen B: cc t bin 2 v 5; Gen C: cc
t bin 6 v 7.
184
5.
B
A
R
E
ACTER
2.
3.
TERIU
MBACT
4.I U M B A
V nhim sc th vi khun c dng vng nn ta c trt t biu din
hnh trn (KN 9-C).
6. a. rII-1 c th l mt mt on v rII-2 l mt t bin im.
b. C l cc th hi bin bin revb v revc cha t bin ti im th
hai.
S thiu vng cc th hi bin gi ta ngh n mt mt on, do
vy rII-1 c th l mt mt on (KN 9-K). Nu cc th ti t hp kiu
di no c phc hi t cc th hi bin, th cc th hi bin ny c
th l t bin c ch hoc l cc t bin v tr th hai (KN 9-L).
7. .def.
Chng ta thy rng f v d ng ti np gen t nht. V vy d c l nm
xa f v i hi 2 trao i cho ng thi (trao i cht kp) (KN 9185
////////////////
////////////
//////////////////////////
___*___*___*____*___*___*____
1
0. 2
|
|
b
0. 3
|
0. 1 0. 2
|
|
e
0. 5
|
0. 3
|
|
g
186
b.
1.
2.
3.
4.
5.
a-
pro+
b-
a+
pro-
b-
a+
pro+
b+
a-
pro-
187
CAA gln
UCA ser
UAG stop
UAC tyr
UUA leu
UAU tyr
UAA stop
UGG tyr
GGA gly
UCA ser
UGC cys
AGA arg
UUA leu
UGU cys
UGG trp
UAA stop
AAG lys
UUG leu
UAC tyr
GAG glu
UCG ser
UAU tyr
CGA arg
CAG gln
b.
c.
Thm U vo b ba leu.
GXX UUA AGA CAA UGC CAU AUU
UUA AGA
G
CUX
G
CGX
v protein t bin:
met-gln-cys-asn-pro-ala
b.
met-gln-ser-asn-pro-ala
c.
met-
d. met-gln-leu-gln-ser-cys
e. met-gln-cys-n-pro-ala
Chng ta c mt cch n gin cc nhm gm 3 nucleotid trn ARN
theo chiu 5 n 3. t bin b ch lm thay i mt axit amin v l
t bin nhm ngha. t bin c lm ngng sm qu trnh tng hp.
Trong t bin d, C c xen vo b ba th ba lm thay i nhiu b
ba v axit amin. Ch rng t bin e l t bin im trn ARN
song n vn sinh ra protein bnh thng do s d tha ca m.
7. AGA. Trc ht hy vit ra cc b ba c th c, gm: AGA, AGG, CGX.
By gi hy vit cc b ba cho cc th t bin:
arg
ile
thr
ser
gly
AGC
AUA
UCX
thr
ser
gly
GGA
AGA
8. a.
gly, gly
Ta vit ra mARN b tr vi b ba i m:
tARN bnh thng: 3 CCC 5
UAG: 3 ATC 5
5TAA 3
UGA: 3 ACT 5
5 TAG 3
5 TGA 3
Bnh thng
25
26
27
met
ala
phe
AUG
t bin
met
AUG
GCX
UUC/U
ser
AGU/C
UCX
leu
CUX
UUA/G
191
1.
Chng
1
-lac
-
+lac
192
4. a.
195
4,3
4,3
5,1
5,1
6,6
4,3
6,6
5,1
6,6
196
5,1
4,3
cng ng.
7.
a. 4,9; 1,2.
b. 2,1; 0,6; 2,2; 1,2
Nu im gii hn b mt th ADN khng b ct ti im v s
xut hin on di hn. t bin sinh ra im gii hn mi s lm mt
i mt on c v sinh ra hai on mi nh hn on b mt.
8. a. C.
c. Khng.
V bnh ma git Huntington di truyn tri, nn c nhiu kh nng
ngi bnh l d hp t, v v vy s to ra cc on c t gen bnh thng v gen b t bin. Ngi chng c gen bnh thng. Khi so snh vi
b ca ngi ph n chng ta thy ngi b c hai bng mi c l l do
s xut hin mt im gii hn mi ti on u ca gen bnh thng.
Bng th ba v bng th nm cha ADN ca c gen bnh thng v gen
t bin. Ngi ph n ging vi b, v vy b l d hp t. Thai nhi
bnh thng. Vy ta c th v ADN cho b b nh sau:
bnh thng
t bin
9. (b) v (c).
Hy bt u bng enzym B. C th c ba kiu trt t: 1,5; 4,0; 3,5,
hoc 1,5; 3,5; 4,0, hoc 3,5; 1,5; 4,0. on 1,1 v 2,7 xut hin c khi
x l A v hn hp hai enzym, vy cc on ny khng cha im gii
hn cho B. V khng c on no ca B xut hin khi x l hn hp
enzym, nn mi on ca B u c cha im gii hn cho A. Gi s
trt t (b) l ng. Trt t ny phi sinh ra on 2,0 v 1,5 t pha
phi ca phn t. Ta khng thy cc on , vy trt t (b) l sai. Gi
s (c) ng. Trt t ny phi sinh ra cc on 1,1 v 0,3 t u tri v
0,8; 2,7 t u phi. Ta cng khng gp kt qu . Vy, bn (a)
l ng.
10.a. Mch vng.
b.
E
2,7
3,5
197
3,5
4,3
B
B
5,5
198
14.
H
3,0
1,8
4,0
2,7
5,0
5,3
2,2
3,0*
BglII
4.0
5,0*
(2,2; 5,3)
1,8*
2,2*
hoc
(2,2; 5,3)
2,2*
1,8*
3,0*
1,8*
4,0
(2,2; 5,3)
5,0*
2,2*
199
Chng 13 : Li gii
200
b.1,4
V bnh x nang l tnh trng ln, vy tn s alen ln (q) l:
tn s kiu hnh ln =
1 / 20000
= 0,007
v p = 1 q = 0,993
Tn s cc th mang theo l thuyt bnh l:
2pq = 2(0,093)(0,007) = 0,14
7. a. p = 0,92; q = 0,08
b. 0,92
V ph n cn hai alen ln mi biu hin kiu hnh, nn t l ph n
mang bnh l q2. Vy q = 64 / 10000 = 0,08. P = 1 q = 0,92. V nam
gii ch c mt nhim sc th X, vy tn s l thuyt ngi n
ng mc bnh m mu l q, hoc 0,08. 92 % nam gii bnh thng.
8. a. 0,01
b. 0,198 hoc khong 2%
Tn s alen ln chnh l t l n ng mc bnh, bng 0,01. Vy p =
1 q = 0,99. Tn s d hp t : 2pq = 2(0,01)(0,99) = 0,0198.
9. 0,704 A1A1; 0,192 A1A2; 0,104 A2A2.
A1A1 = p2 + fpq = (0,8)2 + (0,4)(0,8)(0,2) m= 0,704
A2A2 = q2 + fpq = (0,2)2 + (0,4)(0,8)(0,2) = 0,104
A1A2 = 2pq 2fpq = 2(0,8)(0,2) 2(0,4)(0,8)(0,2) = 0,32 0,128 =
0,192
10. 0,48 A; 0,15 B; 0,36 AB; 0,01 O.
V qun th trng thi cn bng, nn tn s cc kiu gen c tnh:
(p + q + r)2 = p2 + 2pq + q2 + 2qr + r2
p = 0,6; q = 0,3 v r = 0,1, vy tn s cc nhm mu l:
A: p2 + 2pr
B: q2 + 2qr
AB: 2pq
O: r2
= 0,36 + 0,12
= 0,09 + 0,06
= 0,36
= 0,01
11.0,375.
Trc ht, hy tnh tn s d hp t theo l thuyt:
2pq = 2(0,8)(0,2) = 0,32
H s ni phi:
1 (s liu quan st / s liu l thuyt) = 1 (0,2/0,32) = 1 0,625 =
0,375
12.Phn bc. Tn s ht vng s ph thuc vo tn s alen ca qun th
ban u. Nu chng ta gi s rng s giao phi l ngu nhin v khng
c tc ng ca chn lc, chng ta c th tnh c tn s ht vng cho
202
Tn s cy ht vng (p2 +
0,7
0,3
0,91
0,5
0,5
0,75
0,066
= 0,26
0,528
= 0,727
/s =
(2 x 10-5)/10-1 =
0,16
= 0,04, v q =
0,09
= 0,03.
Aa = (0,8)(0,33) = 0,26
aa = (0,3)(0,33) = 0,1
Tn s tng ng ca cc kiu gen trong qun th mi s l:
AA = 0,33/0,69 = 0,478
Aa = 0,26/0,69 = 0,378
aa = 0,1/0,69 = 0,144
V p = tn s AA + 1/2 tn s Aa, vy p = 0,478 + 1/2(0,378) = 0,67;
v q = 1 - p = 1 - 0,67 = 0,33.
7. 0,58. Cho s1 = h s chn lc ca TfA/TfA v s2 = h s chn lc ca
TfB/TfB. Vy,
q^(TfB) = 0,31/(0,31 x 0,22) = 0,31/0,53 = 0,58
hu ht cc qun th chim b cu, tn s TfB bin ng t 0,55
n 0,59.
8. 0,174, 0,154. V chng ta quan tm n tn s alen th h th
nht v th hai sau chn lc, nn chng ta dng biu thc:
qs = q(1-q)/(1 - q2)
Sau mt th h,
q1 = 0,2[1 - (0,2)(0,8)]/[1 - (0,8)(0,04)]
= 0,2 (1 - 0,16)/(1 - 0,032)
= (0,2) (0,84)/0,968
= 0,174
th h th hai, tn s xut pht l 0,174. D dng vit li cng thc
trn thnh
qs = (q - sq2)/(1 - sq2)
= [0,174 - (0,8)(0,174)2]/[1 - (0,8)
(0,174) ]
2
= 0,150/0,97 = 0,154
9. 0,528.
Cho qm = 0,25, q= 0,5 v m = 0,1. Theo phng trnh
m = (q - q)/(q - qm)
Bin i, ta c
m(q - qm) = q - q hoc q = mq - mqm + q
q - mq = q - mqm, hoc q (1 - m) = q - mqm
q = (q - mqm)/(1 - m)
= [0,5 - (0,1)(0,25)]/0,9
206
= (0,5 - 0,0250/0,9
= 0,475/0,9
= 0,528
10. 0,012.
V c t bin v chn lc cng tc ng, nn
q^ =
/s
11. 6 x 10 5.
V chng ta c t bin tri nn tn s ca n trng thi cn bng
c tnh bng: tc t bin/h s chn lc. V ph hp = 0,25,
s = 0,75 v = 4,5 x 10-4, nn
q^ = 4,5 x 10-5/0,75 = 0,6 x 10-4
12. 0,476 B1B1; 0,428 B1B2; 0,096 B2B2.
Chng ta s dng cng thc:
qs = (q sq2)/(1 sq2)
= [(0,4 - (0,8)(0,16)]/[(1 - (0,8)(0,16)]
= (0,4 - 0,128)/(1 - 0,128)
= 0,272/0,872
= 0,31
v p = 0,69
Cc kiu gen s c phn b nh sau:
p2 B1B1 = (0,69)2 = 0,476
2pq B1B2 = 2 (0,31) (0,69) = 0,428
q2 B2B2 = (0,31)2 = 0,096
13.Tn s ca r = 0,337, tn s ca s = 0,663.
Trc ht hy tnh h s chn lc bng 1 - ph hp. s1 = h s chn
lc ca ng hp t c kiu hnh bnh thng = 1 - 0,68 = 0,32, v s2
= h s chn lc ca t bin ng hp t = 1 - 0,37 = 0,63. Vy:
q^ = 0,32/(0,32 + 0,63) = 0,32/0,95 = 0,337
V p + q = 1, p^ = 1 - 0,337.
14.1,4 x 10-6.
V c rt t c th b tc ng nn c th coi tn s alen ln, quy
nh kiu hnh bnh thng l 1 v ng hp t tri khng tn ti. V
th cc c th b tc ng u l d hp t, hay 2pq = 4 x 10-6. V q
207
208
1. a. 3 ; 3 son : 1 nu : 1 trng
b. 9 : 3 son : 3 nu : 1 trng
c. 2 : 1 son : 1 nu
d. 2 : 1 d son ; 1 nu
Hy vit s lai t u n F1 X F1 cho mi php lai. Nh rng
Drosophila c khng c trao i cho, v cc gen cch xa nhau t 50
n v bn tr ln s phn ly ging nh cc gen khng lin kt.
2. A-2; B-1; C-4; D-3.
Mt trng c th l kiu gen Xw v bt k mt gen no khc, hoc
cncn, sese. Php lai 2 phi l
se/se; ++ X ++; cn/cn
Php lai ny s cho ra t l 9:3:3:1. Php lai 2 ph hp vi A. Trong php
lai 1, rui c mu nu phi c kiu gen X+Y; se/se. Nu rui ci
trong php lai ny l XwXw; +/+, th php lai cc c th F1 s l
X+Xw; +/se X XwY; +/se
V cho kt qu:
3 X+-; +-
3 Xw-; +-
trng
1 X+-; se/se
nu
1 Xw-; se/se
trng
b. 1/4
sinh ra trng vng, c th phi c kiu gen +/-, +/- v fe/fe cho cc
gen trng thic, thu ngn v st. V vy, ta c
3/4 x 3/4 x 1/3 = 9/48
(T l 1/3 trn y l v ch c 3/4 s c th mang gen v st sng
st v 2/3 trong s l Fe/fe). cu (b), 1/4 s c th sng st s c
kiu gen sn/sn v trng thic.
5.
32,2
ct
4,5
fa
>50
ba
Gen cnh trn c th u ny hoc u kia. Php lai A cho thy c
bn gen u l gen ln. Php lai B cho thy bn gen ny lin kt. Nh
rng khng c trao i cho Drosophila c. Trong php lai C,
chng ta thy c bn lp kiu hnh chnh, chng t mt gen phn ly
c lp vi cc gen khc. Xt hai gen j v fa, chng ta ch thy c hai
lp kiu hnh, vy j v fa lin kt. Xt fa v ba, ta thy bn lp kiu
hnh, vy gen ba cch cc gen khc >50 n v bn . B qua gen
ba, chng ta c th lp bn cho cc gen j, fa v ct.
6. Ton b rui ci kiu di.
Rui c:
397
78
23
2
m + scr
m++
+ + scr
+++
+lac
11.e = z; y = i; u = o; r = p.
Cc chng mang t bin p hoc z u khng cho hot (e, r). t
bin operator v gen c ch vn lun cho hot mc no
(u, y). z-/z- v z-/p- u khng cho hot , v th chng ta thc s
khng th phn bit c cc t bin z- v p- t nhng s liu cho.
t bin operator lun cho t nht l 1000 n v hot . V vy u
= o- v y = i-.
12.
0,04
0,02
212