Professional Documents
Culture Documents
BI GING
MC LC
CHNG I: TNG QUAN V TH TRNG CHNG KHON.............1
1.1.Khi qut s ra i v pht trin...............................................................1
1.2.Khi nim th trng chng khon............................................................2
1.3.Phn loi th trng chng khon .............................................................2
1.3.1.Phn loi theo hng ho ca th trng chng khon........................................................2
2.1.1.1.Khi nim..............................................................................................13
2.1.1.2.c im...............................................................................................13
2.1.2.Phn loi chng khon .............................................................................14
2.1.2.1.Phn loi chng khon theo tnh cht ...................................................14
2.1.2.2.Phn loi chng khon theo hnh thc php l......................................23
2.1.2.3. Phn loi chng khon theo thu nhp .........................................................................23
2.2.Pht hnh chng khon....................................................................................................23
2.2.1.Cc phng thc pht hnh chng khon........................................................................23
3.1.5.1.Khi nim..............................................................................................38
3.1.5.2.Mc ch ca vic nim yt ...................................................................38
CHNG 1
TNG QUAN V TH TRNG CHNG KHON
Mc tiu ca chng
Th trng chng khon l mt knh huy ng vn quan trng ca
nn kinh t. Chng ny s gii thiu khi qut s ra i v pht trin ca
th trng chng khon, cu trc v vai tr ca th trng chng khon.
Ngoi ra, chng ta cng s tm hiu mt s th trng chng khon trn th
gii, c bit l th trng chng khon Vit Nam qua chng ny.
S tit:
6 tit
Tit 1,2, 3:
1.1.
Theo cch phn loi ny, th trng chng khon c t chc thnh
cc S giao dch, th trng chng khon phi tp trung v th trng t do.
S giao dch chng khon (SGDCK)
+ SGDCK l th trng giao dch chng khon c thc hin
ti mt a im tp trung.
+ Cc chng khon c nim yt giao dch ti SGDCK thng
thng l chng khon ca cc cng ty ln, c danh ting, tri qua nhiu
th thch trn th trng v p ng c cc yu cu, tiu chun nim yt
do SGDCK t ra.
+ SGDCK c t chc v qun l mt cch cht ch bi
UBCKNN, cc giao dch chu s iu tit ca lut chng khon v th trng chng khon.
Th trng chng khon phi tp trung
+ Th trng chng khon phi tp trung l th trng khng c
trung tm giao dch tp trung, l mt mng li cc nh mi gii v t
doanh chng khon mua bn vi nhau v vi cc nh u t, cc hot ng
giao dch ca th trng chng khon phi tp trung c din ra ti cc quy
(sn giao dch) ca cc ngn hng v cng ty chng khon thng qua in
thoi hay my vi tnh din rng.
+ Khi lng giao dch ca th trng ny thng ln hn rt
nhiu ln so vi SGDCK.
+ Th trng chng khon phi tp trung chu s qun l ca S
giao dch v Hip hi cc nh kinh doanh chng khon.
Th trng t do
Th trng t do l th trng giao dch tt c cc loi c phiu
c pht hnh thng qua vic thng lng v tho thun trc tip gia
bn mua v bn bn ti bt c ni u, vo bt k lc no.
1.4.
Lch s hnh thnh v pht trin th trng chng khon cho thy,
u tin th trng chng khon hnh thnh mt cch t pht khi c s xut
hin ca c phiu, tri phiu v hu nh cha c s qun l. Nhng nhn
thy cn c s bo v li ch cho cc nh u t v m bo s hot ng
ca th trng c thng sut, n nh v an ton, bn thn cc nh kinh
doanh chng khon v cc quc gia c th trng chng khon hot ng
cho rng cn phi c c quan qun l v gim st v hot ng pht hnh v
kinh doanh chng khon.
C quan qun l v gim st th trng chng khon c hnh thnh
di nhiu m hnh t chc hot ng khc nhau, c nc do cc t chc t
qun thnh lp, c nc c quan ny trc thuc Chnh ph, nhng c nc
li c s kt hp qun l gia cc t chc t qun v Nh nc. C quan
qun l Nh nc v th trng chng khon do Chnh ph ca cc nc
thnh lp vi mc ch bo v li ch ca ngi u t v bo m cho th
trng chng khon hot ng lnh mnh, an ton v pht trin bn vng.
1.4.5. Cc t chc c lin quan
1.7.
CHNG 2
CHNG KHON V PHT HNH CHNG kHON
Mc tiu ca chng:
Trong chng ny, chng ta s nghin cu v hng ho ca th trng chng
khon, khi nim, c im v cch phn loi ca chng. Bn cnh , chng ny cng
s gii thiu v iu kin cng nh cc phng thc pht hnh chng khon.
S tit:
7 tit
Tit 1, 2, 3, 4:
2.1. Gii thiu v chng khon
b.
Tnh ri ro
Chng khon l cc ti sn ti chnh m gi tr ca n chu tc ng
ln ca ri ro. Ri ro khng ch l mt mt thun tu m n cn hm cha c
vic khng t c k vng ca nh u t. C hai loi ri ro: ri ro c h
thng v ri ro khng c h thng.
Ri ro c h thng (ri ro th trng) l loi ri ro tc ng ti
ton b hoc hu ht cc loi chng khon. Loi ri ro ny chu s tc ng
ca cc iu kin kinh t chung nh: lm pht hay gim pht, s thay i t
gi hi oi, li sut Trn th trng chng khon, nhng ri ro h thng
l kh trnh khi.
Ri ro h thng gm:
+
Ri ro li sut: l kh nng bin ng mc sinh li do
nhng thay i ca li sut trn th trng gy ra. Trong thc t, cc nh u
t thng coi tn phiu kho bc l khng c ri ro, v vy li sut ca tn
phiu thng dng lm mc chun xc nh li sut ca cc loi tri
phiu cng ty c k hn khc nhau.
+ Ri ro th trng: l s thay i mc sinh li do s nh
gi v ra quyt nh ca cc nh u t trn th trng. Trn th trng, gi
c cc loi chng khon c th dao ng mnh mc d thu nhp ca cng ty
vn khng thay i. Nguyn nhn l do cch nhn nhn, phn ng ca cc
nh u t c th khc nhau v tng loi hoc nhm c phiu.
+
Ri ro sc mua: l ri ro do tc ng ca lm pht i
vi khon u t. Yu t lm pht hay gim pht s lm thay i mc li
sut danh ngha v t s tc ng n gi ca cc chng khon trn th trng.
+
Ri ro t gi: ri ro do tc ng ca t gi i vi khon
u t. Khi nh u t cho rng ng ni t c th b gim gi trong tng
lai th nh u t s quyt nh khng u t vo chng khon hoc s
tm cch thay th chng khon bng ti sn ngoi t v khi gi tr chng
khon s b gim.
Ri ro khng c h thng: l loi ri ro ch tc ng n mt
chng khon hoc mt nhm nh cc chng khon. Loi ri ro ny do cc
yu t ni ti ca cng ty gy ra v n c th kim sot c.
Ri ro khng c h thng gm:
+
Ri ro kinh doanh: L ri ro do s thay i bt li v tnh
hnh cung cu hng ho hay dch v ca doanh nghip hay l s thay i bt
li kinh doanh ca doanh nghip.
+
Ri ro ti chnh: L ri ro v kh nng thanh ton tri
tc, c tc v hon vn cho ngi s hu chng khon. Ri ro ti chnh lin
Tu theo cch chn tiu thc m ta c th phn loi chng khon theo
nhiu loi chng khon khc nhau. Tuy nhin, thng thng, ta c th xem
xt ba tiu thc c bn l phn loi theo tnh cht ca chng khon, theo
hnh thc php l v theo kh nng thu nhp.
Cch phn chia ny to iu kin cho ngi u t nhn bit d dng
cc loi chng khon ang lu thng v gip h la chn cch thc u t
ph hp.
2.1.2.1. Phn loi chng khon theo tnh cht
C phiu
+ Khi nim
phn.
P0 =
DIVk
(1 + r)
k =1
Trong :
nh gi.
P0:
gi ca c phiu ti thi im
DIVk:
c tc nm k.
r:
li sut nh gi c phiu trn
th trng.
* M hnh Gordon: Gi s cng ty tng trng vi t l
khng i hng nm l g. Cng thc nh gi c phiu
tr thnh:
P0 =
DIV1
r-g
Trong :
nm 1:
DIV1:
DIV1 = DIV0.(1+g)
C phiu u i:
PUD =
DIVUD
rUD
Trong :
nm.
b.
DIVUD: c tc c phiu u i mi
rUD:
i trn th
c tc phn phi ca
li sut nh gi c phiu u
trng.
Chng khon n
1 (1 + i' ) r
+ R(1+i)-r
i'
Trong :
I:
R:
i:
gi hon tri.
li sut nh gi tri phiu.
tri phiu)
c.
Chng kh
Hp ng k hn
Hp ng quyn chn
Khi nim
a.
2.2.
Pht hnh chng khon ra cng chng l vic bn chng khon rng
ri cho mt s lng ln cng chng u t, trong mt t l nht nh
chng khon phi c phn phi cho cc nh u t nh. Tng gi tr
chng khon pht hnh cng phi t mc nht nh.
Chng khon c pht hnh ra cng chng c php nim yt trn
th trng chng khon tp trung. Do vy, chng khon pht hnh di hnh
thc ny c nhng li th:
C tnh kh mi cao hn v cc c ng hay cc nh u t vo
chng khon ca cng ty c th chuyn gp vn thnh tin bt c lc no.
C li th rt ln trong vic qung b tn tui.
Gii kinh doanh u coi cc cng ty c nim yt trn th trng tp trung l nhng cng ty c s n nh nht nh. Vic ny s to
thun li rt ln cho cng ty trong qu trnh tm bn hng v k kt hp
ng.
Chng khon c pht hnh ring l kh c th phn nh c
mi quan h cung cu trn th trng do s lng ngi mua rt hn ch.
Vic pht hnh ra cng chng vi s tham gia ca hng nghn nh u t
gip cng ty bn c chng khon ca mnh vi mc gi hp l.
T chc pht hnh chng khon ra cng chng phi thc hin mt ch
bo co, cng b thng tin cng khai v chu s qun l, gim st ring
theo quy nh ca php lut v chng khon v th trng chng khon.
Vic pht hnh ra cng chng c phn bit gia pht hnh c phiu
v pht hnh tri phiu:
Trng hp pht hnh c phiu ra cng chng, vic pht hnh
c thc hin theo mt trong hai phng thc sau:
Cc cng ty c phn thc hin vic pht hnh c phiu ra cng chng
u phi p ng c cc yu cu, tiu chun cao ca c quan qun l th
trng chng khon v hon thnh nhiu th tc kh phc tp trc v sau
khi pht hnh chng khon ra cng chng. S d nh vy l v:
Pht hnh chng khon ra cng chng l vic pht hnh chng
khon cho mt s lng ln cng chng u t. Nhiu ngi trong s l
cc nh u t nh, cc nh u t c s hiu bit v kh nng phn tch cn
hn ch. Do , bo v cc nh u t ny, chng khon pht hnh phi
l cc chng khon c cht lng cao, v cng ty pht hnh phi l cc cng
ty c trin vng pht trin trong tng lai.
Do ln u pht hnh ra cng chng nn cc thng tin lin quan
n cc cng ty khng c nhiu ngi bit n. Cho nn vic a ra cc
yu cu cao v cht lng i vi cc cng ty ln u pht hnh ra cng
chng l b p nhng thiu ht v thng tin cho cng chng u t.
i vi cc nc ang trong giai on xy dng v pht trin
th trng chng khon Vit Nam, vic a ra cc tiu chun cao cn xut
pht t l do to dng nim tin ca cc nh u t i vi th trng chng
khon.
2.2.2.1. Tiu chun pht hnh
hnh.
Bc 3: Cng b pht hnh.
Bc 4: Cho bn v phn phi chng khon ra cng chng.
Bc 5: Bo co kt qu.
Thng thng, trc khi tin hnh vic cho bn c phiu ra cng
chng ln u, t chc pht hnh phi chn cho mnh mt hoc mt s t
chc bo lnh pht hnh. Cc t chc bo lnh ny s tham gia vo mi
cng on ca qu trnh pht hnh.
Sau khi chp nhn lm bo lnh pht hnh, t chc bo lnh phi k
cam kt bo lnh pht hnh vi t chc pht hnh.
a.
n ng k pht hnh.
Bn sao hp l Giy chng nhn ng k kinh doanh ca t
chc pht hnh.
iu l hot ng ca t chc pht hnh.
Ngh quyt ca i hi c ng thng qua vic pht hnh c
phiu ra cng chng.
Bn co bch: l ti liu phn nh tnh hnh t chc, hot ng
kinh doanh ca t chc pht hnh v k hoch s dng s tin thu c t
t pht hnh. Bn co bch ca cng ty phi c tin cy cao nht. iu
ny c ngha l cc bo co ti chnh ca cng ty phi c kim ton bi
cc t chc kim ton c uy tn.
Danh sch v s yu l lch thnh vin Hi ng qun tr, Ban
Gim c, Ban Kim sot.
Cc bo co ti chnh 02 nm lin tc lin trc nm ng k
pht hnh c kim ton.
Cam kt bo lnh pht hnh (nu c).
Cc ti liu gii trnh v kh nng li nhun, thanh ton c tc
v chp hnh cc ngha v i vi Nh nc.
Sau khi hon thnh vic chun b h s, t chc bo lnh chuyn h
s xin php pht hnh cho cng ty t vn lut xem xt v mt php l lin
quan ti t pht hnh. Cng ty t vn chu trch nhim xem xt v m bo
h s y , hp l theo ng quy nh ca U ban chng khon Nh nc.
Cui cng, t chc bo lnh, t chc pht hnh, v cc cng ty t vn
s nhm hp xc nh r trch nhim ca mi bn tham gia.
b.
Bc 2: Np h s xin php pht hnh ln c quan qun l pht hnh
Sau khi chun b xong cc ti liu trong h s xin php pht hnh, t
chc pht hnh np h s ng k pht hnh ln U ban chng khon Nh
nc.
Trong thi hn 30 ngy lm vic k t ngy t chc xin ng k pht
hnh np h s hp l, U ban chng khon Nh nc cp chng nhn
ng k pht hnh chng khon. Nu t chc pht hnh hoc U ban chng
khon Nh nc pht hin c sai st trong h s, t chc pht hnh phi sa
i, b sung h s cho y v ng quy nh. Cc sa i, b sung phi
c lp bng vn bn v gi n U ban chng khon. Cn lu rng U
ban chng khon ch bt u tnh thi gian xt duyt k t ngy nhn c
h s xin php pht hnh y v hp l.
Trong thi gian ny, t chc ng k pht hnh, t chc bo lnh pht
hnh v cc i tng c lin quan ch c s dng trung thc v chnh xc
cc thng tin trong Bn co bch gi U ban chng khon Nh nc
thm d th trng, trong phi nu r cc thng tin v ngy pht hnh v
gi bn chng khon l thng tin d kin. Vic thm d th trng khng c thc hin trn cc phng tin thng tin i chng.
c.
Bc 3: Cng b pht hnh
Trong mt thi hn nht nh sau khi nhn c giy php pht hnh,
t chc pht hnh phi cng b cng khai vic pht hnh trn cc phng
tin thng tin i chng theo quy nh ca php lut.
Theo Ngh nh 144/2003 N-CP, vic cng b pht hnh c quy
nh nh sau: Trong thi hn 05 ngy lm vic, k t ngy U ban chng
khon Nh nc cp giy chng nhn ng k pht hnh chng khon, t
chc pht hnh c ngha v cng b vic pht hnh trn 01 t bo Trung
ng hoc 01 t bo a phng ni t chc pht hnh t tr s chnh.
d.
a.
T pht hnh
Nh pht hnh trc tip pht hnh, cho bn chng khon cho cng
chng theo gi cho bn xc nh. Cch pht hnh ny i hi nh pht
hnh phi am hiu th trng, c h thng bn kh n nh, c uy tn trn th
trng,
u im: chi ph pht hnh tng i thp.
Hn ch: thi gian tp trung vn thng ko di, cng ty kh
bn ht c chng khon huy ng vn theo d kin. V vy, phng
php pht hnh trc tip thng c ri ro cao.
b.
Bo lnh pht hnh
Khi nim
Bo lnh pht hnh l vic t chc bo lnh gip t chc pht
hnh thc hin cc th tc trc khi cho bn chng khon, t chc vic
phn phi chng khon v gip bnh n gi chng khon trong giai on u
sau khi pht hnh. Nh vy, bo lnh pht hnh bao gm c vic t vn ti
chnh v phn phi chng khon. T chc bo lnh c hng ph bo lnh
hoc mt t l hoa hng nht nh trn s tin thu c.
Vai tr
T nh ngha trn, ta thy t chc bo lnh pht hnh c cc
vai tr sau:
+ Vai tr t vn:
T chc bo lnh t vn cho cng ty, doanh nghip v loi
chng khon pht hnh (c phiu hay tri phiu), thi gian pht hnh.
Gip t chc pht hnh trong vic chun b h s xin
php pht hnh, chun b ti liu trnh by cho cc nh u t.
Thng bo u thu:
Trc ngy t chc u thu 2 ngy, cn c ngh pht hnh
ca B Ti chnh, Trung tm GDCK, S GDCK gi thng bo pht hnh tri
phiu Chnh ph cho cc thnh vin tham gia u thu v cng b trn cc
phng tin thng tin i chng.
ng k u thu:
+ Trc 13h ca ngy m thu, cc thnh vin tham gia u
thu phi gi phiu t thu cho Trung tm GDCK, S GDCK v hon
thnh vic k qu 5% trn khi lng tri phiu t thu.
+ Mu v cch thc gi phiu t thu, np tin k qu do
Trung tm GDCK, S GDCK quy nh.
M thu:
Gi m thu quy nh l 13h30 ca ngy u thu. Trnh t, th
tc m cc phiu t thu, kim tra tnh hp php, hp l ca phiu t thu
do Trung tm GDCK, S GDCK quy nh v t chc thc hin.
Xc nh khi lng v li sut tri phiu trng thu:
+ Cn c xc nh khi lng v li sut tri phiu trng thu:
Khi lng v li sut t thu ca cc t chc tham gia
u thu.
Khi lng tri phiu d kin pht hnh v li sut ch o
(nu c).
+ Nguyn tc xc nh khi lng v li sut trng thu:
i vi cc i tng tham gia u thu theo hnh thc
cnh tranh:
Khi lng tri phiu trng thu c xt chn theo li
sut t thu t thp n cao. Ti mc li sut trng thu cao nht m khi lng tri phiu t thu vt qu khi lng tri phiu d kin pht hnh th
khi lng tri phiu trng thu c phn chia cho mi phiu t thu theo
t l thun vi khi lng tri phiu t thu ti mc li sut ;
Li sut trng thu cao nht l li sut pht hnh p
dng chung cho mi i tng trng thu.
i vi cc i tng tham gia u thu theo hnh thc
khng cnh tranh: c mua tri phiu theo mc li sut trng thu. Khi lng tri phiu pht hnh cho cc i tng ny c phn chia theo t l
thun vi khi lng tri phiu t mua ca tng i tng
Xc nh gi bn tri phiu v s tin c thanh ton khi n
hn:
+ Bn tri phiu theo hnh thc chit khu:
Gi bn tri phiu c xc nh theo cng thc sau:
MG
cng thc:
G = -------------------n
(1 + Ls)
Trong : G : Gi bn tri phiu
MG : Mnh gi tri phiu
Ls : Li sut tri phiu trng thu (%/nm)
n : K hn tri phiu (nm)
Khi n hn c thanh ton bng mnh gi tri phiu.
+ Bn tri phiu theo hnh thc bng mnh gi:
i vi tri phiu thanh ton gc, li mt ln khi n hn:
Gi bn tri phiu bng 100% mnh gi.
S tin thanh ton tri phiu khi n hn c tnh theo
T = MG x (1 + Ls)n
Trong : T
: Tng s tin (gc, li) c
thanh ton
MG : Mnh gi tri phiu
Ls : Li sut tri phiu trng thu
(%/nm)
n : K hn tri phiu (nm)
i vi tri phiu thanh ton li nh k:
Gi bn tri phiu bng 100% mnh gi.
Tin li tr nh k c tnh theo cng thc sau:
Ls
L = MG x --------k
Trong : L : S tin li thanh ton nh k
MG : Mnh gi tri phiu
Ls : Li sut trng thu (%/nm)
k
: S ln thanh ton li trong 1
nm
+ Khi n hn, ngi s hu tri phiu c thanh ton s tin
gc bng mnh gi tri phiu v s tin li ca k lnh li cui cng.
f.
Thng bo kt qu u thu
Sau khi kt thc vic xc nh li sut v khi lng trng thu,
Trung tm GDCK, S GDCK k xc nhn v gi cc bn tng hp kt qu
u thu cho B Ti chnh, ng gi U ban Chng khon Nh nc.
Cn c bng tng hp kt qu u thu, Trung tm GDCK, S
GDCK gi thng bo cho cc n v tham gia u thu, cng b kt qu u
Pht hnh chng khon ra cng chng l mt hnh thc pht hnh ph
bin m cc t chc pht hnh p dng v c nhiu thun li hn so vi hnh
thc pht hnh ring l. Trong phng thc pht hnh ny, ni dung qun l
ca Nh nc bao gm:
Qun l cp giy php pht hnh.
Quyt nh nh ch, thu hi giy php khi t chc pht hnh
khng tun th cc quy nh trc, trong v sau khi pht hnh chng khon
ra cng chng.
Qun l v gim st vic cng b thng tin ca t chc pht
hnh.
Ban hnh cc vn bn lin quan n vic pht hnh v cho bn
chng khon ra cng chng.
Tm tt chng
Chng khon l chng ch hoc bt ton ghi s, xc nhn cc quyn v li
ch hp php ca ngi s hu chng khon i vi ti sn hoc vn ca t
chc pht hnh; gm: c phiu, tri phiu, chng ch Qu u t chng
khon, cc loi chng khon khc theo quy nh ca php lut.
c im ca chng khon:
Tnh thanh khon (tnh lng): Tnh lng ca ti sn l kh nng
chuyn ti sn thnh tin mt.
Tnh ri ro: Chng khon l cc ti sn ti chnh m gi tr ca n
chu tc ng ln ca ri ro. C hai loi ri ro: ri ro c h thng v ri ro
khng c h thng.
+ Chng khon ghi danh: Chng khon ghi danh l loi chng khon
ghi tn ngi s hu trn chng ch hoc trn s theo di mua chng khon.
Phn loi chng khon theo thu nhp
+ Chng khon c thu nhp c nh: l loi chng khon c quyn
yu cu thu nhp c nh, khng ph thuc vo kt qu hot ng ca t
chc pht hnh.
+ Chng khon c thu nhp bin i: l loi chng khon c thu nhp
bin ng theo kt qu hot ng ca t chc pht hnh.
+ Chng khon hn hp: Hnh thc hn hp ca chng khon va
mang tnh cht ca chng khon c thu nhp c nh, va mang tnh cht
ca chng khon c thu nhp bin i.
Pht hnh chng khon
Cc phng thc pht hnh chng khon:
+ Pht hnh ring l: l vic pht hnh trong chng khon c
bn trong phm vi mt s ngi nht nh (thng thng l cho cc nh u
t c t chc), vi nhng iu kin hn ch v khng tin hnh rng ri ra
cng chng.
+ Pht hnh chng khon ra cng chng: l vic bn chng khon
rng ri cho mt s lng ln cng chng u t, trong mt t l nht
nh chng khon phi c phn phi cho cc nh u t nh. Tng gi tr
chng khon pht hnh cng phi t mc nht nh.
-
hnh
5.
6.
7.
CHNG 3
CC HNH THC T CHC CA TH TRNG
CHNG KHON
Mc tiu ca chng:
Chng ny nhm mc ch gii thiu cho sinh vin cc hnh thc t
chc ca th trng chng khon gm: s giao dch chng khon, th trng
chng khon phi tp trung v th trng t do.
S tit:
7 tit
Tit 1, 2, 3, 4:
3.1. S giao dch chng khon
3.1.1. Khi nim
dch, mi quy giao dch m trch vic giao dch mt s loi chng khon,
do cc chuyn gia chng khon (mi gii lp gi) thc hin. Ngi mi gii
ca cc cng ty chng khon (mi gii giao dch) tp trung ti sn giao dch,
h nhn lnh mua bn t cng ty chuyn ti, a lnh ng k vo s lnh
ca ngi mi gii lp gi ti quy giao dch. Ngi mi gii lp gi nhn
lnh v a kt qu giao dch cho nhng lnh phi kt c (nhng lnh
mua - bn khp nhau v gi ca cng mt loi chng khon).
Ngy nay, hu ht cc SGDCK thc hin giao dch bng h thng
mng my tnh ng di, lnh mua bn c a vo my tnh ti cc vn
phng giao dch ca cc cng ty chng khon. Qua mng my tnh, lnh c chuyn ti my ch ca SGDCK. My ch t ng d tm cc lnh phi
kt v a ra kt qu giao dch cho nhng lnh mua bn gp nhau v gi.
Nhng SGDCK ny khng c mi gii giao dch tp trung, do khng cn
cn thit phi c sn giao dch.
b. Quyn li:
Thnh vin c cc quyn sau:
c giao dch chng khon ti TTGDCK hoc SGDCK.
cp.
Thu cc loi ph cung cp dch v cho khch hng theo quy
nh ca php lut.
ngh TTGDCK lm trung gian ha gii khi c tranh chp
lin quan n hot ng kinh doanh chng khon.
c rt khi thnh vin sau khi c TTGDCK chp thun.
3.1.5. Nim yt chng khon
3.1.5.1. Khi nim
a.
Thun li
Kh nng huy ng vn cao, chi ph huy ng vn thp
Thng thng, cng ty nim yt c cng chng tn nhim
hn cng ty khng nim yt. Bi vy, khi tr thnh mt cng ty nim yt th
h c th d dng trong vic huy ng vn v vi chi ph huy ng thp hn.
Tc ng n cng chng
Nim yt gp phn t p thm hnh nh ca cng ty trong cc nh u
t, cc ch n, ngi cung ng, cc khch hng v nhng ngi lm cng, nh vy cng
ty c nim yt c sc ht u t hn i vi nh u t.
a.
Thm nh s b l vic vch ra phng hng cung cp cho nhng ngi mua
c phiu cho bn ra cng chng bit trc c tnh kh mi ca chng khon nhm rt
bt thi gian thm nh chnh thc. Cho d vic thm nh ny khng c thc hin mt
cch chnh thc nhng n c tc dng quan trng trong vic a ra quyt nh cui cng
l chp thun hay t chi nim yt. Hu ht cc cng ty khng t tiu chun b loi ra
ngay khi thm nh s b trc khi np n xin nim yt chnh thc.
s thng lng v tho thun nn phng thc thanh ton trn th trng
OTC linh hot gia ngi mua v bn, khc vi phng thc thanh ton b
tr a phng thng nht nh trn th trng tp trung.
Thi hn thanh ton khng c nh nh trn th trng tp trung m
rt a dng: T+0, T+1, T+2, T+x trn cng mt th trng, tu theo tng thng v v s pht trin ca th trng.
Tm li, th trng OTC hin nay l mt loi th trng chng khon
hin i, giao dch v qun l qua mng my tnh in t, giao dch chng
khon khng c nim yt trn S giao dch chng khon, c s qun l
cht ch ca Nh nc v cc t chc t qun, c c ch xc lp gi ch yu
l thng lng gi v c tham gia ca cc nh to lp th trng to tnh
thanh khon cho th trng.
3.2.3. Vai tr ca th trng OTC
Th trng t do
Th trng t do l th trng giao dch tt c cc loi c phiu c pht hnh
thng qua vic thng lng v tho thun trc tip gia bn mua v bn bn ti bt c
ni u, vo bt k lc no.
Th trng t do c cc c im sau:
Th trng khng c t chc.
Khng c s qun l ca nh nc.
a im giao dch l phi tp trung.
Tm tt chng:
S giao dch chng khon: l th trng giao dch chng khon c thc hin ti mt
a im tp trung gi l sn giao dch (trading floor) hoc thng qua h thng my tnh.
Cc chng khon c nim yt giao dch ti SGDCK thng thng l cc chng khon
ca cc cng ty ln, c danh ting v tri qua th thch trn th trng v p ng
c cc tiu chun nim yt do SGDCK t ra.
Hnh thc s hu:
+ Hnh thc s hu thnh vin: SGDCK do cc thnh vin l cc cng ty chng
khon s hu, c t chc di hnh thc cng ty trch nhim hu hn, c Hi ng
qun tr do cc cng ty chng khon thnh vin bu ra theo tng nhim k.
+ Hnh thc cng ty c phn: SGDCK c t chc di hnh thc mt cng ty
c phn do cc cng ty chng khon, ngn hng, v cc t chc ti chnh khc tham gia
vi t cch l c ng. C ch t chc, hot ng ca S giao dch chng khon theo
Lut cng ty v chy theo mc tiu li nhun.
+ Hnh thc s hu Nh nc: Chnh ph hoc mt c quan ca Chnh ph ng
ra thnh lp, qun l v s hu mt phn hay ton b vn ca SGDCK.
Chc nng: Chc nng ca SGDCK l phi thit lp v duy tr thng xuyn mt
th trng giao dch: lin tc, cng bng v gi, cng khai.
Thnh vin ca S giao dch: l cng ty chng khon c SGDCK chp thun
giao dch chng khon qua h thng giao dch ca SGDCK.
2.
Trnh by cc vn c bn v t chc v hot ng ca s giao dch chng
khon.
3.
Cc thnh vin ca S giao dch chng khon?
4.
Ti sao cn thit phi nim yt chng khon? Bnh lun v cc iu kin c
php nim yt chng khon trn th trng chng khon Vit Nam.
5.
Phn tch u im v hn ch ca vic nim yt chng khon i vi t chc pht
hnh v i vi c quan qun l nh nc.
6.
Trnh by nhng vn c bn v th trng chng khon phi tp trung. Phn tch
v tr v vai tr ca th trng OTC trong tng th th trng chng khon ni chung.
7.
Phn bit th trng OTC v th trng chng khon tp trung. Phn tch mi
quan h gia hai th trng ny.
8.
Phn bit th trng OTC v th trng t do.
***
CHNG 4
CC GIAO DCH TRN TH TRNG CHNG KHON
Mc tiu ca chng
Chng ny s gii thiu v cc giao dch trn th trng chng khon, cc lnh
giao dch c s dng, phng thc khp lnh, cch thc thc hin giao dch mua bn
chng khon,
S tit:
7 tit
Tit 1, 2, 3:
4.1. H thng giao dch chng khon
H thng giao dch l h thng my tnh dng cho hot ng giao dch
ti TTGDCK hoc SGDCK.
4.1.1. Phng thc giao dch
TTGDCK hoc SGDCK t chc giao dch chng khon thng qua h
thng giao dch theo 2 phng thc:
4.1.1.1. Phng thc khp lnh
Phng thc khp lnh l phng thc giao dch c h thng giao
dch thc hin trn c s khp cc lnh mua v lnh bn chng khon ca
khch hng theo nguyn tc xc nh gi thc hin nh sau:
L mc gi thc hin t c khi lng giao dch ln nht.
Nu c nhiu mc gi tha mn iu kin nu trn th mc gi
trng hoc gn vi gi thc hin ca ln khp lnh gn nht s c chn.
Nu vn c nhiu mc gi tha mn iu kin th hai th mc
gi cao hn s c chn.
4.1.1.2.Nguyn tc khp lnh
Phng thc tho thun l phng thc giao dch trong cc thnh
vin t tho thun vi nhau v cc iu kin giao dch.
4.1.2. Khp lnh nh k v khp lnh lin tc
C hai phng thc ghp lnh trn h thng khp lnh: khp lnh lin
tc v khp lnh nh k.
4.1.2.1.Phng thc khp lnh lin tc (continuous auction)
Khp lnh lin tc l phng thc giao dch c thc hin lin tc
khi c cc lnh i ng c nhp vo h thng.
a.
u im
Gi c phn nh tc thi cc thng tin trn th trng. H thng
cung cp mc gi lin tc ca chng khon, t to iu kin cho nh u
t tham gia th trng mt cch nng ng v thng xuyn v nh u t c
th ngay lp tc thc hin lnh hoc nu khng cng nhn c phn hi t
th trng mt cch nhanh nht kp thi iu chnh cc quyt nh u t
tip theo.
Khi lng giao dch ln, tc giao dch nhanh. V vy, hnh
thc khp lnh ny ph hp vi cc th trng c khi lng giao dch ln
v si ng.
Hn ch c chnh lch gia gi lnh mua v lnh bn, t
thc y cc giao dch xy ra thng xuyn v lin tc.
Nhc im
Hnh thc khp lnh lin tc ch to ra mc gi cho mt giao dch
in hnh ch khng phi l tng hp cc giao dch.
b.
Lnh th trng l lnh mua hoc bn chng khon nhng khng ghi
mc gi, do ngi u t a ra cho ngi mi gii thc hin theo mc
gi khp lnh.
Lnh th trng l loi lnh c s dng ph bin trong cc giao
dch chng khon. Khi s dng loi lnh ny, nh u t sn sng chp nhn
mua hoc bn theo mc gi th trng hin ti v lnh ca nh u t lun
lun c thc hin. Tuy nhin, mc gi do quan h cung - cu chng khon
trn th trng quyt nh. V vy, lnh th trng cn c gi l lnh
khng rng buc.
a.
u im
Trn th trng chng khon, chng khon c giao dch khng theo
tng chng khon ring l m theo n v giao dch hay cn gi l theo l
(lot) chng khon. Cn c vo l chng khon c th phn chia thnh cc
khu vc giao dch khc nhau. Vic quy nh n v giao dch ln hay nh s
c nh hng n kh nng tham gia ca nh u t cng nh kh nng x
l lnh ca h thng thanh ton b tr trn th trng. n v giao dch c
quy nh c th cho tng loi chng khon (c phiu, tri phiu, chng ch
qu u t, cng c phi sinh)
L chn (round - lot hay board - lot)
Mt l chn i vi c phiu, chng ch qu u t thng thng l 10 hoc 100 c phiu hoc chng ch qu u t. Mt l chn i
vi tri phiu thng thng l 10.
L l (odd - lot)
L l l giao dch c khi lng di l chn (di 10 hay 100
c phiu hoc di 10 tri phiu).
L ln (block - lot)
L ln l loi giao dch c khi lng tng i ln, thng thng l t 10.000 c phiu tr ln.
Tuy nhin, ngoi vic quy nh n v giao dch thng nht nh trn,
ti mt s S giao dch chng khon cn quy nh n v giao dch tng
ng vi gi tr th trng ca chng khon .
4.1.6. n v yt gi (quotation unit)
n v yt
gi
100 ng
500 ng
1.000 ng
Phng giao dch c trch nhim xem xt cc thng s trn phiu lnh,
nu thy hp l th chuyn lnh n ngi mi gii ti SGDCK v ghi thi
gian chuyn lnh vo phiu lnh.
4.2.4. Chuyn lnh n ngi mi gii ti S giao dch chng khon
Phiu lnh c chuyn ti nh mi gii ti Sn giao dch, ni dung
bao gm cc thng s: Mua/Bn; loi chng khon; s lng; loi lnh v
nh chun lnh; s hiu lnh; thi gian; m s ti khon khch hng.
4.2.5. Chuyn lnh n b phn khp lnh
Trn sn giao dch, nh mi gii ti Sn sau khi nhn c lnh t
cng ty chng khon phi chuyn lnh ti b phn nhn lnh v khp lnh
ca SGDCK tham gia u gi.
Lnh chuyn ngoi cc thng s nh bc 4 cn c m s (s hiu)
nh mi gii ti sn.
4.2.6. Khp lnh v thng bo kt qu giao dch
n gi ra cht gi giao dch, SGDCK s thng bo kt qu giao dch
s c chuyn n trung tm lu k v thanh ton b tr chng khon cng
nh ti cc cng ty chng khon thnh vin.
Kt qu giao dch c SGDCK thng bo trn mn hnh thnh vin
ti SGDCK gm cc ni dung chnh:
S hiu ca lnh giao dch.
S hiu xc nhn giao dch.
M s chng khon.
Gi thc hin.
S lng mua hoc bn.
Thi gian giao dch c thc hin.
Lnh mua hay bn.
K hiu ca lnh.
S hiu ti khon ca khch hng.
S hiu i din giao dch (nh mi gii ti Sn) ca thnh
vin.
4.2.7. Bo co kt qu giao dch v cng ty chng khon
Nh mi gii ti Sn sau khi nhn c kt qu giao dch s bo v
cho Phng giao dch cng ty chng khon vi cc ni dung chnh: s hiu
nh mi gii ti Sn; S hiu lnh; mua/bn; M chng khon; S lng;
Gi; S hiu nh mi gii i tc; thi gian.
Phng giao dch s ghi vo phiu lnh ca cc khch hng c giao
dch phn kt qu giao dch ni dung: s lng; gi c v thi gian.
4.2.8. Xc nhn giao dch v lm th tc thanh ton
Phng giao dch chuyn cc phiu lnh c giao dch n Phng thanh
ton (thng l b phn K ton). Cui bui giao dch, Phng thanh ton cn
c vo kt qu giao dch lp bo co kt qu giao dch v chuyn kt qu
n trung tm lu k v thanh ton b tr chng khon tin hnh qu
trnh thanh ton.
ng thi, sau khi c kt qu giao dch, cng ty chng khon gi
cho khch hng mt phiu xc nhn thi hnh xong lnh. Xc nhn ny c
vai tr nh mt ho n hn ngy thanh ton vi khch hng.
4.2.9. Thanh ton v hon tt giao dch
Trung tm lu k v thanh ton b tr chng khon tin hnh so khp
kt qu giao dch do SGDCK cung cp v bo co kt qu giao dch ca cc
cng ty chng khon tin hnh thanh ton b tr.
Trong thi gian T+x ngy, trung tm lu k v thanh ton b tr
chng khon s thc hin vic chuyn quyn s hu chng khon t ngi
bn sang ngi mua v Ngn hng ch nh thanh ton s thanh ton b tr
tin t ngi mua sang ngi bn thng qua h thng ti khon ca cc cng
ty chng khon ti ngn hng. Vic b tr cc kt qu giao dch s kt thc
bng vic in ra cc chng t thanh ton. Cc chng t ny c gi cho cc
cng ty chng khon v l c s thc hin thanh ton v giao nhn gia
cc cng ty chng khon.
Do c im l trong giao dch chng khon, cc chng khon c
lu k 2 cp. Tc l cc khch hng c chng khon s lu k chng khon
ti cng ty chng khon hoc ngn hng thng mi c cp php thc
hin lu k, sau cc cng ty chng khon s ti lu k s chng khon
trn vo Trung tm lu k v thanh ton b tr chng khon ca SDGCK.
V vy, sau khi cc cng ty chng khon hon tt cc th tc thanh ton b
tr ti SGDCK, cng ty chng khon s thanh ton tin v chng khon cho
cc khch hng thng qua h thng ti khon m khch hng m ti cng ty
chng khon.
Tit 6, 7: Bi tp v xc nh gi c phiu giao dch theo phng thc
khp lnh nh k.
Tng kt chng
H thng giao dch l h thng my tnh dng cho hot ng giao dch ti
TTGDCK hoc SGDCK.
Phng thc giao dch:
Phng thc khp lnh: l phng thc giao dch c h thng giao
dch thc hin trn c s khp cc lnh mua v lnh bn chng khon ca
khch hng theo nguyn tc xc nh gi thc hin nh sau:
Lnh th trng: l lnh mua hoc bn chng khon nhng khng ghi
mc gi, do ngi u t a ra cho ngi mi gii thc hin theo mc
gi khp lnh.
Lnh gii hn: l lnh mua hoc bn chng khon do ngi u t a ra cho
ngi mi gii thc hin theo mc gi ch nh hoc tt hn. Gm 2 loi: lnh gii hn
mua v lnh gii hn bn.
thc hin theo mc gi khp lnh. Tuy nhin, lnh ny ch c phn b sau
khi lnh gii hn c phn b ht.
Cc lnh khc:
+ Lnh m l lnh c hiu lc v hn. Vi lnh ny, nh u t yu
cu nh mi gii mua hoc bn chng khon ti mc gi c bit v lnh c
gi tr thng xuyn cho n khi hu b.
+ Lnh sa i l lnh do nh u t a vo h thng sa i mt
s ni dung vo lnh gc t trc (gi, khi lng, mua hay bn).
Lnh sa i ch c chp thun khi lnh gc cha c thc hin.
+ Lnh hu b l lnh do khch hng a vo h thng hu b lnh
gc t trc . Lnh hu b ch c chp nhn khi lnh gc cha c thc hin.
nh lnh chun: l cc iu kin thc hin lnh m nh u t quy nh cho
nh mi gii khi thc hin giao dch.
Khi kt hp cc nh lnh chun vi cc lnh c bn, chng ta s c mt
danh mc cc lnh khc nhau: Lnh c gi tr trong ngy, lnh n cui thng,
lnh c gi tr n khi hu b, lnh t do quyt nh, lnh thc hin tt c hoc
hu b, lnh thc hin ngay tc khc hoc hu b, lnh ti lc m ca hay ng
ca, lnh tu chn, lnh tham d nhng khng phi tham d u tin, lnh hon
i, lnh mua gim gi, lnh bn tng gi, lnh giao dch cho c phiu.
Thi gian giao dch: Cc giao dch chng khon trn SGDCK thng c t chc di
dng phin giao dch (sng; chiu) hoc phin lin tc (t sng qua tra n chiu). Ti
hu ht cc SGDCK trn th gii, giao dch chng khon thng din ra vo cc ngy
lm vic trong tun. Cng c ni, do th trng nh b v km tnh thanh khon nn thc
hin giao dch mt phin hoc giao dch cch ngy.