Professional Documents
Culture Documents
Chap 7 - Kiem Dinh Gia Thuyet Thong Ke (Handout)
Chap 7 - Kiem Dinh Gia Thuyet Thong Ke (Handout)
Hong Vn H
hvha@hcmus.edu.vn
Ngy 10 thng 11 nm 2012
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
3
4
5
7
9
11
18
19
21
22
32
36
37
38
39
40
44
47
50
52
55
56
59
61
62
64
67
69
76
79
86
93
nh ngha
Cch t gi thuyt
p - gi tr
3
nh ngha
nh ngha 1. Gi thuyt thng k l nhng pht biu v cc tham s, quy lut phn phi, hoc tnh
c lp ca cc i lng ngu nhin. Vic tm ra kt lun bc b hay chp nhn mt gi thuyt
gi l kim nh gi thuyt thng k.
V d 1. Gim c mt nh my sn xut bo mch ch my vi tnh tuyn b rng tui th trung
bnh ca mt bo mch ch do nh my sn xut ra l 5 nm; y l mt gi thuyt v k vng ca
bin ngu nhin X = tui th ca mt bo mch ch. a ra kt lun l chp nhn hay bc b gi
thuyt trn, ta cn da vo mu iu tra v quy tc kim nh thng k.
4
Cch t gi thuyt
1. Gi thuyt c t ra vi bc b n, ngha l gi thuyt t ra ngc li vi iu ta mun
chng minh, mun thuyt phc.
2. Gi thuyt c t ra sao cho khi chp nhn hay bc b n s c tc dng tr li bi ton thc
t t ra.
3. Gi thuyt c t ra sao cho nu n ng th ta s xc nh c quy lut phn phi xc sut
ca i lng ngu nhin c chn lm tiu chun kim nh.
4. Khi t gi thuyt, ta thng so snh ci cha bit vi ci bit. Ci cha bit l iu m ta
cn kim nh, kim tra, lm r. "Ci bit" l nhng thng tin trong qu kh, cc nh mc
kinh t, k thut.
5. Gi thuyt t ra thng mang ngha: "khng khc nhau" hoc "khc nhau khng c ngha"
hoc "bng nhau".
7
Cch t gi thuyt
Tng qut, mt bi ton kim nh gi thuyt cho tham s s c mt trong 3 dng di y (0 l
gi tr kim nh bit):
Hai pha:
(
H0 : = 0
H1 : 6= 0
Mt pha bn tri:
(
H0 : 0
H1 : < 0
Mt pha bn phi:
(
H0 : 0
H1 : > 0
8
(2)
Thc hin quan trc da trn mu ngu nhin (X1 , . . . , Xn ) ta thu c mu thc nghim
(x1 , . . . , xn ). T mu thc nghim ny, ta tnh c gi tr ca Z l z = h(x1 , . . . , xn ; 0 ).
Nu z W th ta bc b gi thuyt H0 .
Nu z Wc th ta kt lun cha c s bc b H0 .
10
= P (W |H0 )
b. Sai lm loi II: l sai lm mc phi khi ta chp nhn gi thuyt H0 trong khi thc t H0 sai. Sai
lm loi II k hiu l .
= P (Wc |H1 )
(4)
11
Khng bc b H0
Bc b H0
H0 ng
H0 sai
Khng c sai lm
(1 )
Sai lm loi I
Sai lm loi II
Khng c sai lm
(1 )
12
<
+P
=P
2.5/ 10
2.5/ 10
2.5/ 10
2.5/ 10
= P(Z < 1.90) + P(Z > 1.90) = 0.0287 + 0.0287 = 0.0574
ngha l c 5.74% s mu ngu nhin kho st c s dn n kt lun bc b gi thuyt
H0 : = 50 (cm/s) khi tc chy trung bnh thc s l 50 (cm/s).
Ta c th gim sai lm bng cch m rng min chp nhn. Gi s vi c mu n = 10, min chp
nhn l 48 x
52, khi gi tr ca l
52 50
48 50
+P Z >
=P Z<
2.5/ 10
2.5/ 10
= 0.0057 + 0.0057 = 0.0114
14
=P
2.5/ 10
2.5/ 10
2.5/ 10
= P(4.43 Z 0.63) = P(Z 0.63) P(Z 4.43)
= 0.2643 0.0000 = 0.2643
=P
2.5/ 10
2.5/ 10
2.5/ 10
= P(2.53 Z 1.27) = 0.8980 0.0057 = 0.8923
16
n
10
10
16
16
vi = 52
0.2643
0.5000
0.2119
0.5000
0.0574
0.0114
0.0164
0.0014
vi = 50.5
0.8923
0.9705
0.9445
0.9918
p - gi tr (p - value)
nh ngha 4. Tng ng vi mt gi tr thng k kim nh tnh trn mt mu cc gi tr quan trc
xc nh, p - gi tr l mc ngha nh nht dng bc b gi thuyt H0 .
Da vo i thuyt H1 , cc bc tnh p-gi tr nh sau:
1. Xc nh thng k kim nh: T S. Tnh gi tr thng k kim nh da trn mu (x1 , . . . , xn ),
gi s bng a.
2. p-gi tr cho bi
(5)
19
20
(c)
H 0 : = 0
H 1 : > 0
0
X
/ n
(6)
4. Xc nh min bc b W : bng 2
23
Min bc b
o
p - gi tr
p = 2 [1 (|z0 |)]
p = (z0 )
p = 1 (z0 )
10
6.1 6.0
x
0
=
= 2.74
/ n
0.2/ 30
11
12
13.25 12
x
12
=
= 2.47
/ n
3.2/ 40
C mu nh: n 30.
(c)
H 0 : = 0
H 1 : > 0
13
0
X
S/ n
(7)
Min bc b
o
n1
W = t0 : |t0 | > t1/2
n
o
n1
W = t0 : t0 < t1
n
o
n1
W = t0 : t0 > t1
n
14
p - gi tr
p = 2P(Tn1 |t0 |)
p = P(Tn1 t0
p = P(Tn1 t0 )
0
X
S/ n
(8)
s hi t v phn phi chun ha Z N (0, 1). Khi min bc b W hoc p-gi tr s c tnh
0
X
bng Z0 phng trnh (8).
tng t nh trng hp bit phng sai, ch thay th
/ n
36
15
x
0
66.2 65
=
= 2.286
s/ n
4.2/ 64
16
Cho tng th X, trong t l phn t mang c tnh A no l trong tng th l p (p cha bit).
T mu ngu nhin (X1 , X2 , ..., Xn ) hy kim nh
(
(
(
H 0 : p = p0
H 0 : p = p0
H 0 : p = p0
(c)
(b)
(a)
H 1 : p > p0
H 1 : p < p0
H1 : p 6= p0
vi mc ngha .
Gi nh:
P p0
p0 (1 p0 )
n
c phn phi chun ha N (0, 1). Chn Z0 lm tiu chun kim nh.
41
P p0
p0 (1 p0 )
n
4. Xc nh min bc b: bng 6
42
17
Min bc b
o
W = z0 : |z0 | > z1/2
o
n
W = z0 : z0 < z1
o
n
W = z0 : z0 > z1
n
18
r
p0 (1 p0 )
0.5(1 0.5
=
= 0.045644
p =
n
120
(67/120) 0.5
p p0
=
= 1.28
z0 =
p
0.045644
46
19
Y (1 2 )
X
r
12 22
+
n
m
(9)
Min bc b
p - gi tr
H1 : 1 2 6= D0
H1 : 1 2 < D0
H1 : 1 2 > D0
2. Mc ngha: = 0.05
50
20
i vi trng hp mu ln, khi phng sai tng th 12 v 22 khng bit, ta thay th bng cc
phng sai mu S12 v S22 m khng to ra nhiu khc bit.
Y (1 2 )
X
r
S12 S22
+
n
m
(10)
21
(12)
(m 1)S22
2 (m 1)
22
56
22
S12 /12
S22 /22
(13)
Phn v di mc 1 ca F cho bi
f1,u,v =
1
f,u,v
(15)
57
S12
S22
(16)
23
(n 1)S12 + (m 1)S22
n+m2
Thng k
T0 =
Y (1 2 )
X
r
1
1
+
Sp
n m
(17)
(18)
Min bc b
p - gi tr
H1 : 1 2 6= D0
p = 2P(Tdf |t0 |)
H1 : 1 2 < D0
H1 : 1 2 > D0
p = P(Tdf t0 )
p = P(Tdf t0 )
Kt lun: Bc b H0 /Cha c s bc b H0 .
60
T0 =
Y (1 2 )
X
r
S12 S22
+
n
m
(19)
(20)
Min bc b trong trng hp ny ging nh trng hp phng sai bng nhau, ch thay bc t
do df cho bi phng trnh (20).
61
24
So snh hai t l
Kho st nhng phn t tha mt tnh cht A no trn hai tng th c lp vi t l tng ng
l p1 v p2 ; t hai tng th chn ra hai mu vi c ln lt l n v m. Gi X v Y l s phn t tha
tnh cht A trong mu 1 v mu 2. Khi , ta c X B(n, p1 ) v Y B(m, p2 ).
Bi ton: so snh t l p1 v p2 .
(c)
H0 : p1 p2 = D0
H1 : p1 p2 > D0
Cc gi nh
Hai mu c lp,
25
So snh hai t l
Cc bc kim nh
1. Pht biu gi thuyt H0 v i thuyt H1
2. Xc nh mc ngha
3. Tnh thng k kim nh
Z0 = s
vi
P1 P2 D0
1
1
+
P (1 P )
n m
(21)
Y
X +Y
X
P1 = ; P2 = ; P =
n
m
n+m
So snh hai t l
4. Xc nh min bc b
i thuyt
Min bc b
p - gi tr
H 1 : p1 p2 =
6 D0
H1 : p1 p2 < D0
H1 : p1 p2 > D0
So snh hai t l
V d 12. Mt cng ty sn xut thuc cn kim tra mt loi thuc c tc dng l gim vic xut
hin cn au ngc cc bnh nhn. Cng ty thc hin th nghim trn 400 ngi, chia lm hai nhm:
nhm 1 gm 200 c ung thuc v nhm 2 gm 200 ngi c ung gi dc. Theo di thy
nhm 1 c 8 ngi ln cn au ngc v nhm 2 c 25 ngi ln cn au ngc. Vi = 0.05, hay cho
kt lun v hiu qu ca thuc mi sn xut.
67
26
68
69
(22)
27
1X
di
d =
n
(23)
i=1
s2d =
i=1
i=1
X
1 X
n
2 = 1
2
(di d)
d2i
(d)
n1
n1
n1
(c)
(24)
H0 : D = D0
H1 : D > D0
71
D0
D
SD / n
(25)
28
Min bc b
p - gi tr
H1 : D 6= D0
n1
|t0 | > t1/2
p = 2P(Tn1 |t0 |)
n1
t0 < t1
H1 : D < D0
H1 : D > D0
t0 >
n1
t1
p = P(Tn1 t0 )
p = P(Tn1 t0 )
268
106
225
186
252
223
192
110
307
203
228
101
246
211
298
176
231
194
185
203
75
Bi ton: Kho st bin ngu nhin X lin lin quan n mt tng th c phn phi cha
bit. Cn kim nh xem phn phi ca tng th c phi l F (x; ) hay khng? Chng hn, ta
cn kim nh phn phi ca tng th ang xt l phn phi chun.
76
29
(26)
j=1
Q2 2,Kr1
(27)
S ngy
34
25
11
7
3
Vi mc ngha 5%, hy kim tra xem s v tai nn xe my hng ngy c tun theo lut phn phi
Poisson hay khng?
79
30
e xj
xj !
X
= 1
Oi xi = 1
n
i=1
80
e1 10
0!
e1 11
1!
e1 12
2!
e1 13
3!
Ei = npi
= 0.368
29.44
= 0.368
29.44
= 0.184
14.72
= 0.061
P4
p5 = 1 i=1 pi = 0.019
4.88
1.52
4. Tnh thng k Q2 ,
Q2 =
5
X
(34 29.44)2
(3 1.52)2
(Oj Ej )2
=
+ ... +
= 4.67
Ej
29.44
1.52
j=1
81
Q2 2,Kr1 = 20.05,511
(0, 60]
12
(60, 70]
36
(70, 80]
90
(80, 90]
44
(90, 100]
18
83
A
75
B
150
AB
15
O
260
Theo t in y khoa th t l nhm mu trong dn s l 0.18, 0.28, 0.05, 0.49. Hi nhm mu trong
dn s c ph hp vi t in y khoa hay khng? Mc ngha 1%.
84
Xun
20
H
35
Thu
20
ng
25
32
Gi s mi phn t trong mt tng th c th c phn loi theo hai c tnh khc nhau, gi
l c tnh X v c tnh Y . X c r gi tr v Y c s gi tr. Gi
Pij = P(X = xi , Y = yj )
vi i = 1, . . . , r v j = 1, . . . , s. Pij l xc sut chn c mt phn t trong tng th c c
tnh X bng i v c tnh Y bng j.
Gi
s
X
Pij ,
i = 1, . . . , r
r
X
Pij ,
j = 1, . . . , s
pi = P(X = xi ) =
j=1
v
qj = P(Y = yj ) =
i=1
86
v i thuyt
33
y1
y2
ys
Tng hng
x1
x2
..
.
n11
n21
..
.
n12
n22
..
.
..
.
n1s
n2s
..
.
n1
n2
..
.
xr
Tng ct
nr1
m1
nr2
m2
nrs
ms
nr
N
Bng 7
trong , cc nij gi l tn s thc nghim.
88
c lng ca pi v qj ln lt bng
ni
, i = 1, . . . , r
N
mj
qj =
, j = 1, . . . , s
N
pi =
Gi Nij l s phn t c c tnh (xi , yj ) trong N phn t kho st, th Nij B(N, Pij ). Khi
,
E(Nij ) = N Pij = N pi qj khi H0 ng
t
eij = N pi qj =
n i mj
N
eij gi l tn s l thuyt.
89
34
s hi t theo phn phi v bin ngu nhin Chi bnh phng 2(r1)(s1) bc t do.
90
n i mj
N
s
r X
s
r
X
(nij eij )2 X X n2ij
=
N
eij
eij
i=1 j=1
(28)
i=1 j=1
Q2 > 2(r1)(s1) ()
(29)
p = P 2(r1)(s1) Q2
(30)
92
35
28
8
44
15
Sng st
T vong
93
n 1 m2
72 59
=
= 44.716
N
95
n 2 m2
23 59
=
=
= 14.284
N
95
e11 =
e12 =
e21
e22
3. Tnh gi tr thng k Q2
2
Q =
2
2 X
X
n2ij
i=1 j=1
eij
n=
282
442
82
152
+
+
+
27.284 44.716 8.716 15.284
95 = 0.125
94
36
Loi v
Hng thng
Hng trung
Hng doanh nhn
C kin cho rng hnh khch mua loi v no (A, B, C) s ph thuc vo vic ngi bay ni a
hay quc t. Vi mc ngha 5%, hy kim tra kin trn.
96
37