Karabekir Fakltesi Dergisi 2005 II

VE

M. Hanifi

Ahmet NALACr
zet
ve bu ihtiyalar olmadan
gerek anlamda srdrmesi zordur. Fizyolojik ve psikolojik
olan bu ihtiyalardan fizyolojik olanlar bir olan
iin giderilmesi gereken Psikolojik
giderilmemesi ise iin bir tehdit Ancak
psikolojik ihtiyalar giderilmezse bireyde bir gerginlik durumu ortaya
Bu psikolojik iin istenmeyen bir durumdur. O halde flzyolojik
ihtiyalar gibi pSikolojik ihtiyalar da uygun bir giderilmelidir ki,
en iyi verimi Bunun iin her
olan psikolojik bilinmesi ve buna
gre dikkate
Bu psikolojik ne anlamak iin,
kuramsal erevede bilinmesi gerekenleri ortaya ama
Bu ama bilgilere yer

Anahtar Kelime/er: PSikolojik Gd. Drt
The Place and bttportance of Needs in Teaching
Abstract
Man has a number of needs and without these needs, it is
impossible for man to survive in real sense. Qf physiological and
psychological needs, physiological ones are those requiring for human to

Gr., Atatrk niversitesi KKEF Anabilim

.. .
Gr.. Atatrk niversitesi KKEF Anabilim
tr
Psikolojik ihtiya/ann Yeri ve nemi
surrive his existence. Not removinK ofpsychological needs isn'l a for
human survival. Bul. if the need aren removed, a lense
situation occurs in individual. This silualion is undesirable silualion for
human's well-being. Then, as well as physiologic needs,
psychologica! need is removed so lhe sludenl can the besi
eDiciem..)' from educaTion mediu1l1. So. the nalure of p.\ycho!ogical needs
which are in each sludenl should be known well and behaving
according lo should be inlo comideralhm by the
7his is carried out with the aim of determining what
psyd1OIogical nee:d, are:. and the should be known in a
IheOl'elical frame. in this aim. information which be
had been given.
Key words: Psychological Needs, Molive. Drive

insan, olduka g bir Bu yzden
nceden kestirrnek zordur.
yatan ve her insanda olan ihtiyalar bilinerek bu ihtiyalara uygun
rntleri bireyin g olan
daha iyi ve yeterince
bireyin zerinde olumlu bir etkinin
ayabi lecekti r.
ile psikolojik
btn psikologlarca kabul edilmektedir. tutum ve
daha iyi anlamak iin psikolojik yeterince bilinmesi
gerekmektedir. psikolojik ve bu
etkileyen neler bilmeleri sonucu,
ve daha ve
olabilmelerine nemli (Dilekmen. 2005, 16).
354
M. Hanifi / Ahmet NALACt
yeterince bilinmesi ve yeterince
sonucunda verimli bir
Temel Kavramlar
anlamak iin gerisindeki nedenleri
yeterince anlamak gerekir. Her gerisinde giderilmeye bir
yoksunluk ve bu bir gerilim
insan hem iten, hem de gelen etkisiyle
faaliyete geen bir (Kartal, 2003, 13).
gelen tepki veren otomat her insanda
tepkiyi beklenirdi. Her
Bu ihtiyalar zaman ve evresel faktrlerle Bu nedenle, iki
insan ortamda davranabilir (lgen, 1997,57)
ihtiya, insan var olan bir etmenin
hissedilmesi sonucu gsteren biyolojik,
fiziksel ve psikolojik olabilen runtlerdir. Bu ihtiyalar hava, su, yiyecek,
uyku, cinsellik vb. gibi fizyolojik ya da sevgi, korunma,
dostluk vb. gibi psikolojik de olabilir (Budak, 2003,
381). Sevme, sevilme, toplumsal kabul, gvenlik,
olma, g kazanma, kendini gibi ihtiyalar da psikolojik
(Oksal, i 986, i 6). bu gidermek
harekete geer. Yani ihtiyalar hedefe ynlendiren
gc
her insanda ve
neden
Psikolojide ihtiya ve evresiyle uyumsal
kurabilmesi iin gerekli nemli
(Bayrnur, 1994, 71). ihtiya, olan ile gereken
farka eder. Genel anlamda ihtiya organizmada
neden olan, gdlenmeyi biyo-psikolojik bir Bireyin
ve optimal uyumu iin bu giderme
355
Psikolojik Ihtiyalarm Yeri ve nemi
ihtiya organizmada dngselolarak tekrar
eksiklik meydana gelinceye kadar gerginlik geici olarak ortadan kalkar ve
birey doyuma ve rahatlar.
Getan, srdrme ve kendini
bireyin bozulmaya ve yok
olmaya direnerek bu amala tm kullanabilme ve
yolunda hem bedensel hem de psikolojik dzeyde aba
ileri srmektedir. Bedenin, iin
zorunlu olan koruma (hemeostasis)
denilmekte ve bireyin var ve srdrebilmesi iin
temel gerekmektedir (Akl. Kartal, 2003, 14-15).
Homeostatik denge durumunun bir eksiklik, bir ihtiya
olarak duyulur ve bu durum organizmada bir hali, bir i gerginlik
kendisini hisseder ve gre
bedenin bir etkinlik meydana gelir.
halinde mide kuvvetli bir gerilip bzlmesi, salya
buna rnektir. Yine birey yeteri kadar oksijen
zaman, solunum nefes almakta glk eker,
oksijen almak iin temiz hava arar. Birey temiz havaya zaman
gerekli oksijeni Organizma yeniden dzene girer, bireyin
dzelir. bir rnek vermek gerekirse kabul
edilme olan reddedilirse, onun bu
uzun sre uyumsuz gsterebilir. Bu
nedenle bireyin evresine optimal uyumu iin
Homeostatik dengenin yeniden kurulabilmesi iin,
giderilmesi gerekir ve birey bunu bulunma
duyar. ihtiya; bu
gidermek iin organizmada beliren gce drt (drive),
gidermek iin bir ynde etkinlik gstermesi de gd (motif)
denir. Gdler de yol aar. Bu sre gibi
formle edilebilir.
356
M. Hani{i / Ahmet NALAC/
-'> Drt -'> Gd -'> (Baymur, 1994, 69).
Gdler bir kez ortaya zaman tamamen ortadan
kalkmazlar, bir sre sonra yeniden ortaya Buna gdlerin dngsel
olma denir. Buna gre, gd dngs meydana gelir:
A- hissedilmesi
B- gidenneye ynelik
C- giderilmesi (rahatlama)
Birinci organizma bir eksiklik hisseder ve bunu ihtiya
halinde Bu ihtiya onu harekete geirir ve organizma
gidermek zere bir bulunur. Bu
ve giderirse rahatlama evresine girilir. Ancak bu rahatlama
evresi son evre yeniden hissedilmesine kadar srer
2000, 204).
Genellikle ihtiya; drt, igd, gd birbiri yerine
neden deneyselolarak bir
kavram olup, biyolojik n
bir 2000, 146). herhangi bir
ynelik bulunma igdden
olarak somut bir gzlenebilir ve llebilir.
gd ya da ortadan kalkar. Charles Darwin'in hayvan iin
igd terimi daha Sigmund Freud'un Almanca "trieb"
dillere evirirken drt (drive) ve jgd (instinct)
beraber bu kavram daha da
1994, 124-125).
Bir hangi hedef ya da hedeflere bu
gdnn tr belirler. Susuz su buna
rnektir. sreklilik ve gdnn kuvvet derecesi
belirler. ok birinin susuzluk gds nonnal
birinin susuzluk gdsnden daha kuvvetli ve (zkalp, 998,
229).
357
Psikolojik ihtiyalann Yeri ve nemi
Gdlerin her ne kadar organizmada isel bir durum olarak grlme
varsa da glidleri
tetiklerler 1994, 124- 25)Ancak birey, zaman iinden
alan dinamik bir O. sadece evresinden gelen tepkide
bulunmakla yani zaman harekete geen bir otomat
belki daha nemli etkenleri, temel
isel
Gd lenme. bir hedefe dnk olarak davran harekete geiren,
srdren ve ynlendiren bir g olarak (Acat ve Yenilmez, 2004,
99). Gdlenme iten veya g olarak ele
bu enerji vcya g dzeylerdeki ihtiyalardan ortaya
(zbay. 2004, 229).
Bu ifade edilenler ihtiya trleri alt ile birlikte
ele
ihtiya Trleri
En organik gdlerden en toplumsal gdlere kadar,
sa,} ihtiya ve giid ok kere, birbirleriyle
olan hu gdlerin kolayolmaz. Birincil-ikincil,
gibi ifadclerle ihtiyalar Morgan gdleri
hirincil ve sosyal gdler olarak Psikologlar
fizyolojik gdler ve psikolojik (sosyal) gdler olarak zere
(Baymur, 1994,70).
a) Fizyolojik ihtiyalar: Bu ihtiyalar btn insanlar iin ve
ileri srlmektedir. bunlar
ve srdrlmesi iin zorunlu olan temel
beslenme, uyku, cinsellik, hava, dinlenme,
gercksi/ maddelcrin hedendcn ve
gelir. Cinsellik, etkinlik ve
ac;lml gecn sosyal gdlerin
358
M. Hanifi / Ahmet NALAC/
yol aar. sonucu olan sosyal
nitelik gsterir.
Fizyolojik ihtiyalardan gdlere, evrensel ve birinci! gdler
de denir. Bunlar, btn iin evrenseldir. Birok sosyal
ve psikolojik gdnn ilk bunlardan bunlara
birincil gdler (Oksal, 1986, 18: 1994,70-71).
Fizyolojik ihtiyalar ilk temel
belirleyicileridir. Bebeklikten ocukluktan genlikten
geince ilerleyip psikolojik ihtiyalar
gittike daha ok glenerek nemli belirleyicileri olurlar.
b) Psikolojik ihtiyalar: Fizyolojik ihtiyalar kadar ve seik
olmayan, fizikselolmaktan ok zihin ve duygularla ilgili, bir insanda
ve rn ileri srlen
Bunlar gvenlik, kazanma, zgrlk ve zerklik, kendini
ait olma, sevme, sevilme ve birlikte olma,
kendine gven, kabul edilme, onaylanma, hazza vanna, elemden kama gibi

Psikolojik ihtiyalar sonunda meydana gelir ve ileriki
daha ok etkiler. Bu yzden psikolojik ihtiyalar,
fizyolojik ihtiyalardan farkh olarak, toplumdan topluma az ok
toplumun ve etkisiyle her kltrde biraz
olabilir (Baymur, 1994, 70-71). Bundan psikolojik ihtiyalar
yerine sosyal ihtiyalar da Psikolojik ihtiyalar
toplum iinde srdnuesine,
dzenlenmesine, ve eder
(Kknel, 1982, 61).
birok tr vurgulayan
(2004) gibi, hayvanlarda gzlenemeyen ihtiya
trlerinin ve insan nemli
Bu ihtiyalar olarak biyolojik ihtiyalarla
ancak bu iinde toplumun biimi ve
359
Psikolojik ihtiyalann Yeri ve nemi
sisteminden byk lde Bu etkilenme toplum iindeki
ogrenme (psikolojik)
lme yol amaz, ancak bireyin
psikoloj ik olumsuz etki ler. (2004, 250-25 i)
insan sosyal kabul,
agzllk, gl olma, uyma, belirginlik, etme,
dzenlilik, oyun ve gsterme olarak ifade etmektedir.

a) Murray'a gre ihtiyalar: kadar Murray
kadar etrafl ve olarak belki de hibir uzman
ihtiya ona gre kendi g
ve harekete geirerek bu
amalara yneltirler. bir i fizyo loj ik srelerden
bir ise evre belirlenir. Bunlara
duygular ederler.
Englar, psikolojik beyne yapan
olarak ele belirtmektedir. Bu
ve bu doyurucu olmayan bir durumu
ifade etmektedir. Bir ihtiya gibi
bir isel durum yoluyla veya yiyecek gibi bir
Byle bir durumda, insan
aramaya veya gdlenmektedir (Akt. Bilge, 990,
25).
kltrel deneyimlerle Murray'a gre
ihtiyalar, evresel bir birlikte bir uyum iinde, fonksiyanda
bulunarak ynlendirir. Murray insanlarda grlen belli
az fakat ok derinlemesine vakalardan
bulgular ve sonucu Bu ihtiyalar
iinde soru listeleri,
ocukluk tesadfi sohbetler, ilgi ve yetenek testleri ...
360
M. Hanifi / Ahmet NALACI
Ona gre 20 tane temel ihtiya Bunlar birbirinden daha gl
her bir ve gre kazanabilir ve
belirleyicisi olabilirler (Akt. 1990, 202). Murray bu
bir sonucu olarak insan bir listesini
MU1Tay' ihtiyalar
etme
12. Kk
3.Dostluk 13. Vericilik
14. Dzen
15. Oyun ve
Tepki Kunna 16. Reddetme
7.Savunma 17. Cinsellik
8.YceItme 8. Zevk
9.Hkmetme 19. Alma
1O.Kendini Sergileme 20.
ihtiyalar herkeste ve
etki derecesinde Murray, ihtiyalar
grlen en gl gereksinme ile
Murray'a gre btn ihtiyalar olup, birbirleriyle
Bazen birbirlerine ket vurucu veya engelleyici
olabilirler. O zaman birey iinde ve karar vermek zorunda olur.
Bazen birka ihtiya bir araya gelir, ve daha tek bir
Bazen bir ihtiya bir ihtiya yerine geer
ve fonksiyonu gsterir. Toplum iindeki itici gler bireyin
veya 990, s.201-202).
Her bir ihtiyaca belirgin duygular ya da eder.
Bunlar ya da gl, ya da da olabilirler. Genellikle
srdrr ve var olan durumu gzlenebilen ( ya da
fantezilerin) ortaya yol aarlar (Kartal, 2003, 12).
361
Psikolojik ihtiyalann Yeri ve nemi
b) Maslow' a gre ihtiyalar: Gdlenme ile ilgili en
birini hmanistik nclerinden Abmham Maslow
Maslow'a gre gdlenmenin temelinde ihtiyalar
Bireyin harekete belirten
Maslow, nem gre bir ihtiyalar
Ona gre ihtiyalar temel ve st dzey ihtiyalar olmak zere
ikiye Bireyler ncelikle ihtiyalar alt
temel gdlcnirler. Alt basamaktaki
ihtiyalar belirli lde sonra, birey daha st
bulunan iin gdlenirler (Kkahmet ve ark.,
2001. 113). Bu gre a bir ncelikle doyurma
yeterince sonra fiziksel ve psikolojik
bir etkinlik aramaya
Hmanistik psikolojinin nde gelen isimlerinden olan Maslow, gd
ile olarak temel
engelolan, var olan yok eden,
duyulmayan, ve olan
seme sahipse doyumlara ve bilinli
veya bilinsizce zlem insan
etkili olan en nemli gdlerden biri gdsdr.
Maslow' a gre temel doyumu 1le ortadan
daha stndeki bir seviyede potansiyeJlerin
Bir temel ihtiyalar konusunda belirgin
bir eksiklik gstenneyen bireyler, bu kez kendilerini
ile (Bilge, 1990,24).
Maslow insan gdlcrinin ynlerden hayvan gdlerinden
ve insan gdlerini bir piramit gibi birbiri stne
merdiven mertebeli bir dzen iinde
Bu gd piramidinin temelindc biyolojik (fizyolojik) gdler, st ise
psikolojik gdler yer Maslow'a gre, temeldeki bir gdnn
birey st dzeydeki gdlerden etkilenmez. Alt dzeydeki
362
M. Hanifi / Ahmet NALAC/
gdler doyuma birey, st dzeydeki gdlere hale gelir
2004, 236).
"Psikolj ik ve biyolojik isimlendirilmesinde,
Abraham Maslow'un "ihtiyalar
kabul
Maslow'un ihtiyalar
Kendini
Estetik-EntelektUeI
Giderme (Bilme,

Stat Kazanma- Kendine Duyma,

Bir Gruba Ait Olma- Sevme, Sevilme,

Gvenlik-Gven Duyma
Fizyolojik
sI DQ7..ey
ihtiyalar
Temel
ihtiyalar
Fizyolojik ihtiyalar: susuzluk, yeme, ime gibi
srdrmeyi Fizyolojik ihtiyalar bedenin
srdrebilmek iin gerekli olan Fizyolojik ihtiyalar bilinli
olarak kontrol etme kolayca tepki vermezler. Rejim
bu kadar zor nedenlerinden biri budur (Butler ve McManus, 1998,
81). Fizyolojik ihtiyalar organizma zerinde
yaparak, gdlerin harekete gemesini engellerler.
2. Gvenlik Birey, kendinin tehlikeden uzak ve gvende
emin olmak ister. Gvenlik
emniyet, korkutulmamak vb. gibi bir
363
Psikolojik ihtiyalarm Yeri ve nemi
herhangi bir tehlike bu geri dner. Maslow bunun gerileme
zel bir biimi
3. Sevgi ve Ait Olma toplumun bir yesi olarak
kabul edilme Birey, kabul edilme tatmin ettikten
sonra., kendisi olarak kabul edilme girer.
4. Kendine Duyma: Birey ve
onaylanma iki meydana
Birincisi, kuvvetli ve yetkili olmak, kendi gcne ve niteliklerine
gvenebilme ikincisi, takdir, stat ve insanlardan
grmeye ynelik zaman, bireyin
kendine olan gveni artar ve kendisini hisseder. Bu ihtiya
veya yeteri kadar doyurulmazsa birey kendisini
ve gsz hisseder.
Bu temel genelde nk gndelik
hayatta veya bu olurlar. Bu bir
yoksunluk durumunda ynlendirici
5. Bilme- Bu ihtiya hale getirme
evresinde olup biteni bilmek ister.
Merak burada temel hareket
6. Estetik-Entelektel insanlar gzel sever,
temel sonra nem vermeye Bireyanlama ve
Nesne ve olgulardan zevk alma duyar.
Birey kendisini ve evresini soyut nitelikte olan estetik alanlara
ynelmeye (Ulusoy, 2004, 316).
7. Kendini Bireyin kendi yeteneklerini sonuna
kadar kullanarak yere gelebilme ve hedeflerine ve
olarak (Erden ve Akman, 1996,236-237).
Birey, kendisinin gerek glerini, ne ne
anlama Demokratik bir ortamda, kendi
yeteneklerini dolu dolu kullanma, retme duyar. Bu ortaya
iin tm giderilmesi gerekir. Kendini
364
M. Haniri i Ahmet NALAC/
ifadesi burada, bir ihtiyaclOl kendi
kendi ve ve her birinin srekli
olarak bireyde Maslaw'a gre bir birey
btn olsa bile, kendi gerek ifade edinceye
kadar rahat ve mutlu olamaz 2000, 207; 1993, S).
Bireyin glerinin edilebilmesi,
fonksiyonelolabilmesi iin tm
Maslow nemli belirtmektedir. Bireyin ilk
onu bir sonraki ihtiyaca ynlendirir. n
doyurulmayan st dzeydeki
ara Maslaw'a gre, birey
tm olarak doyurabilirse, kendini orta
olabilir (Akt. Kartal, 2003, 3).
uygun bir sonucu birey kendi
bir olarak evresini de veren, gvenilir
bir evre olarak (Yavuzer, 2003, 117). Bu
bilinmesi gdlemeleri
iin fayda Kendini ilerleyen
daha iyi durumlara
bireyler
Maslow'un bu gre daha iyi
hangi gdlerin etkisi hareket ettiklerini
otur. O halde st dzey
olan iin uygun
dzenleyerek ve gereken yaparak onlann gdlenmelerini

Modem toplumlarda birok insan temel fizyolojik
kendilerini mutsuz hissederler ki bu durum
psikolojik nemini gstermektedir (Butler ve McManus, 1998,
83).
365
Psikolojik ihtiyalann Yeri ve nemi
Bu ifade edilen ihtiya ekoilere mensup
ihtiya ile ilgili
Ekollere Gre ihtiyalar
Psikoanal itik gre igdterin
nemi byktr. zellikle Sigmund Freud igdlerin bir listesini
ve iki ana igds (eros) ve lm
igds (thanatos) (Dilekmen, 1997, 21). igdleri bireysel
ve insan susuzluk ve cinsellik bu
kategoriye girerler. Sigmund Freud cinsel
belirleyici igdsn
enerji trne libido lm igdsnn nemli bir trevi
drtsdr. Ona gre kendine
ynelik olan dnyadaki nesnelere evrilmesidir.
insan insanlarla ve onlara nk kendini
yok etme igdlerinin gc
ve lm igdleri birbirini etkisiz ya da biri yerine
geebilir. yeme eyleminde ve birbirine
Doyum, ve yutma hareketleriyle (Getan,
1990, 23-25).
Psikoanalitik ncs Sigmund Freud'a gre
igd, biyoloj ik psikoloj ik an Yani igd beden ve
zihin zerine bir kavram olarak
Bu gre, iinden kaynaklanan
psikolojik etki sonucu zihin kendisine
harekete geirir. Bir igdler, ik
ieren isel psikolojik grnml temsilcileridir.
bedensel ihtiya, psikolojik temsilcisine istek
denir (Getan, 1990, 23-25). fizyolojik ynden beden
kalma durumu, psikolojik ynden ise besin maddesi olarak
istek, igdler gdlemekle
366
M. Hanifi / Ahmet NALACI
kalmaz, zamanda ynn de belirler ve belirli bir uyaran iin

igdlerle ileri sren
Psikoanalitik tepki olarak
etmenlere ve evreye nem vermektedir.
igdlerle rn
savunan bu sonunda
temel biimde gcne sahip bir varhk
olarak ileri srmektedir. psikologlara gre
drtlerin gerilimi azaltmaktlr. Onlara
gre, susuzluk gibi birincil fizyolojik drtler bireyi
ynlendirmektedir. Zamanla yoluyla
sevilme gibi toplumsal gdlerde nedeni
Gerilimi azaltmada olan ileride
(Bilge, 1990,21).
Sonu ve neriler
ilgili literatr ki psikoloj ik
bilinmesi ve birey iin nemli bir etkiye sahiptir.
srecinde psikolojik
gidererek daha kaliteli bir ve bunun sonucunda daha kaliteli
insanlar Bu ynyle noktalara dikkat
etmelerinde yarar
a, uykusuz, yorgun; ve
durumlarda dersi takip etmeleri beklenemez.
gemeden nce temel
yeteri kadar emin
Korku ve gvensizlik sebep olur.
gvenli bir yer haline getirmeli, objektif olarak
gereken kurallar ve
367
Psikolojik ihtiyalerm Yeri ve nemi
bilinmelidir. gven iinde zaman dersi
verimli takip edebilirler.
Okulda ve .benimsenmeli,
bir hissettirilmelidir. Bunu yapabilmek iin
her bir birey olarak grmelidir.
birbirleriyle iyi birbirlerini sevrnelerini
kendilerine ve yetenekleri
ile niteliklerinin takdir edilmesini ister.
yeteneklerini bilerek, yeteneklerini ve olumlu
dl1endinnelidir. ortamlar

merak

yeterince
gidermeye
Drtler fizyolojik belirlenmesinde nemli bir rol
oynarken, konulan hedefler psikolojik belirlenmesinde daha
etkilidir. Hedef belirlemek psikolojik gidennede
hedeflerini belirlerken
psikolojik gre hedef semelerinde yarar

iinde aile ve kltrel
hangi dzeydeki daha belirgin ve bir rol
belirler. Bu nedenle, ailelerini ve
kltrn ne kadar iyi
ynlendirmede o kadar etkili olurlar.
Dersler giderecek organize edilirse,
derse aktif daha fazla Ancak bunu her bir
gre dzenlemede zorluklar olabilir. Yinede bireysel
etkinlikleri ieren bunu yapabilir.
368
M. Hanifi / Ahmet NALACI
sadece suya, gvenmeye,
gvenilmeye, da ihtiya duyar. Bu nedenle psikolojik ihtiyalar
iinde nemli etkiye sahip Hibir ihtiya
duymamak, istemernek gelir. hisseden
insan, kopamaz (Kartal, 2003, 1-2). insan ancak
srece bir srebilir, insan
varabilir.
istenilen ncelikle psikolojik
Bu gerekler dikkate
dzenlenmesinde yarar
Kaynaka
Acat, M. Bahattin ve Yenilmez, (2004). Fakltesi
Motivasyon
(Gdlenme) Dzeyleri ve XII. Bilimleri
Kongresi, Ciit i.
Ayhan (2000). ve Psikolojisi, Alfa (2.

Hasan (2000). ve Nobel Yay., (3.
Ankara.
Baymur, Feriha (1994). Genel Psikoloji, Kitabevi, (1

Bilge, Filiz (i 990). Sporenlann Psikolojik
Yksek Lisans Tezi), Hacettepe niversitesi, Ankara.
Budak, Seluk (2003). Psikoloji Bilim ve Sanat Ankara.
Butler, GiIlian ve McManus, Freda (1998). Psikolojinin ABCsi,

(2004). ve Remzi Kitabevi, (13.

Dilekmen, Mcahit (1986). Lise Psikolojik
Yksek Lisans Tezi), Ankara niversitesi, Ankara.
369
Psikolojik ihtiya/ann Yeri ve nemi
............. (1997). "Lise Psikolojik Gereksinim rntleri",
Akademik Dergisi, Erzurum.
......... ..... (2005). Psikolojik Gereksinimler, Ankara.
Erden, Mnire ve Akman, Yasemin (1996). Psikolojisi
(llL. Ankara.
Adnan (1994). Psikoloji Terimleri Doruk (II.
Ankara.
Getan, Engin (I 990) Psikanaliz ve Remzi Kitabevi, istanbuL.
Kartal, Mehmet (2003). Polis Okulu Psikolojik
Yksek Lisans Tezi), Atatrk niversitesi, Erzurum.
Kknel, zcan (J 982). Kitaplar
Kkahmet, ve Ark. (2001) Ynetiminde Yeni
Nobel (2. Ankara.
Serap (1993). Lise Son Psikolojik
ile Mesleki ilgi Yksek
Lisans Tezi), inn niversitesi, Malatya.
Oksa!, Aynur (1986). Kaynaklan: Gdler.
Bilimleri 1, Anadolu niversitesi No: 144, Ankara.
zbay, (2004). ve Psikolojisi, (5.
Ankara.
zkalp, Enver 998). Bilimlerine

Ulusoy, Ayten (2004). ve (3.
Ankara.
lgen, Glten (1997). Psikolojisi, Ltd.

Glgn (1990). Ege niversitesi

Yavuzer, Haluk (2003). ocuk El Remzi Kitabevi, (16.

370