Análise Da Situación. PTE Costa Da Morte

Análise da situación
Pacto Territorial de Emprego Costa da Morte
Xuño, 2009
PTE Costa da Morte

APROBADO POLO COMITÉ DE DIRECCIÓN DO PTE DA COSTA DA MORTE O 18 DE XUÑO DE 2009
| Pacto Territorial de Emprego Costa da Morte

ÍNDICE
OS PACTOS TERRITORIAIS DE EMPREGO .............................................................................................................. 7
TERRITORIO E INFRAESTRUTURAS......................................................................................................................... 9
DELIMITACIÓN TERRITORIAL .................................................................................................................................. 9
CARACTERÍSTICAS MORFOLÓXICAS DO TERRITORIO E HÁBITAT NATURAL ............................................ 11
INFRAESTRUTURAS E EQUIPAMENTOS ............................................................................................................... 13
PLANEAMENTO VIXENTE ........................................................................................................................................ 14
PATRIMONIO CULTURAL .......................................................................................................................................... 15
ENTIDADES SUPRAMUNICIPAIS ............................................................................................................................. 16
ANÁLISE DAFO: TERRITORIO E INFRAESTRUTURAS ........................................................................................... 18
POBOACIÓN EN CIFRAS ............................................................................................................................................. 20

ÍNDICE DE RURALIDADE............................................................................................................................................. 22
POBOACIÓN POR XÉNERO ......................................................................................................................................... 24
EVOLUCIÓN DA POBOACIÓN .................................................................................................................................. 25
TAXA DE NATALIDADE ................................................................................................................................................ 27
TAXA DE MORTALIDADE ............................................................................................................................................ 29
CRECEMENTO VEXETATIVO ........................................................................................................................................ 30
PERSOAS NO ESTRANXEIRO POR COMARCAS............................................................................................................ 31
OS MOVEMENTOS MIGRATORIOS .......................................................................................................................... 32
EVOLUCIÓN SALDO MIGRATORIO PACTO – GALICIA .................................................................................................. 32
Destino das emigracións do Pacto no 2007 ............................................................................................................................. 35
Procedencia das Inmigracións do Pacto no 2007 ..................................................................................................................... 36
ESTRUTURA POR GRANDES GRUPOS DE IDADE ................................................................................................ 37
DEPENDENCIA DA POBOACIÓN ................................................................................................................................. 38
ÍNDICE DE RECAMBIO DA POBOACIÓN ACTIVA ......................................................................................................... 39
DISCAPACIDADES ..................................................................................................................................................... 44
ANÁLISE DAFO: ESTRUTURA SOCIODEMOGRÁFICA ....................................................................................................... 45
INDICADORES ECONÓMICOS ................................................................................................................................... 47

RENDA FAMILIAR DISPOÑIBLE, VEB POR HABITANTE E ÍNDICE DE PRODUTIVIDADE ........................... 47
CONTA DE RENDA DOS FOGARES.......................................................................................................................... 49
INDICADOR MUNICIPAL DA RENDA DOS FOGARES .......................................................................................... 52
PRESTACIÓNS ECONÓMICAS.................................................................................................................................. 53
VARIABLES E INDICADORES ECONÓMICOS ....................................................................................................... 55
PARQUE DE VEHÍCULOS E MATRICULACIÓNS ................................................................................................... 57
LIÑAS DE BANDA ANCHA ........................................................................................................................................ 59

O MERCADO LABORAL .............................................................................................................................................. 60
AFILIACIÓN ................................................................................................................................................................. 60
EVOLUCIÓN DA AFILIACIÓN ....................................................................................................................................... 60
AFILIACIÓN POR RÉXIMES.......................................................................................................................................... 67
AFILIACIÓN POR SECTORES ........................................................................................................................................ 69
PRINCIPAIS ACTIVIDADES ECONÓMICAS SEGUNDO O NÚMERO DE AFILIADOS ........................................................ 71
ÍNDICE DE AFILIACIÓN: ................................................................................................................................................... 75
ÍNDICE DE ACTIVIDADE: ................................................................................................................................................. 76
ACTIVIDADES ECONÓMICAS CON MÁIS PESO NO PACTO ............................................................................... 77
CONSTRUCIÓN ........................................................................................................................................................... 78
AGRICULTURA ............................................................................................................................................................ 79
COMERCIO POLO MIÚDO .......................................................................................................................................... 80
HOSTALARÍA .............................................................................................................................................................. 81
CONFECCIÓN ............................................................................................................................................................. 82
PESCA ........................................................................................................................................................................ 83
ADMINISTRACIÓN PÚBLICA ....................................................................................................................................... 84
INDUSTRIA PRODUCTOS ALIMENTARIOS ................................................................................................................... 85
COMERCIO POR XUNTO ............................................................................................................................................. 86
OUTRAS ACTIVIDADES EMRPESARIAIS ...................................................................................................................... 87
PARO REXISTRADO: ........................................................................................................................................................ 88
PARO REXISTRADO POR SEXOS ............................................................................................................................. 88
PARO REXISTRADO, POR IDADES: ......................................................................................................................... 91
PARO REXISTRADO, POR SECTORES DE ACTIVIDADE: ..................................................................................... 93
PARO REXISTRADO EN MENORES DE 25 ANOS: ................................................................................................................ 97
PARADOS DE LONGA DURACIÓN: ................................................................................................................................... 99
ÍNDICE DE PARO REXISTRADO: ..................................................................................................................................... 103
ÍNDICE DE PARO REXISTRADO POR SECTORES DE ACTIVIDADE: .............................................................................. 105
ORIENTACIÓN LABORAL ....................................................................................................................................... 110
CONTRATACIÓN ...................................................................................................................................................... 111
EVOLUCIÓN ANUAL DO NÚMERO DE CONTRATOS .................................................................................................. 111
EVOLUCIÓN DOS CONTRATOS POR IDADE E SEXO ................................................................................................... 113
EVOLUCIÓN DA CONTRATACIÓN POR NIVEL FORMATIVO ....................................................................................... 116
EVOLUCIÓN DA CONTRATACIÓN POR NIVEL FORMATIVO ....................................................................................... 116
CONTRATOS POR SECTORES .................................................................................................................................... 117
TIPO DE CONTRATOS ............................................................................................................................................... 121
EVOLUCIÓN DOS CONTRATOS POR MODALIDADE .................................................................................................. 124
GRANDES GRUPOS DE OCUPACIÓN ......................................................................................................................... 126
ACTIVIDADE ECONÓMICA DOS CONTRATADOS ....................................................................................................... 128
SINISTRALIDADE LABORAL ................................................................................................................................. 131
RECURSOS PARA A CONCILIACIÓN .................................................................................................................... 132
1.- INFANCIA E MOCIDADE: ..................................................................................................................................... 132
GARDERÍAS E PAI´s: ................................................................................................................................................................ 132
CENTROS DE MENORES:......................................................................................................................................................... 134
2.- MAIORES: ........................................................................................................................................................... 134
3.- PERSOAS CON DISCAPACIDADES: ....................................................................................................................... 135
ANÁLISE DAFO: MERCADO LABORAL ......................................................................................................................... 136

ESTRUTURA EMPRESARIAL DO PACTO .............................................................................................................. 139
VOLUME DE EMPRESAS E DENSIDADE EMPRESARIAL .................................................................................. 139
DISTRIBUCIÓN DE EMPRESAS POR SECTORES ................................................................................................. 142
DISTRIBUCIÓN DE EMPRESAS POR NÚMERO DE ASALARIADOS ................................................................. 143
DISTRIBUCIÓN SEGUNDO A CONDICIÓN XURÍDICA ....................................................................................... 144
ALTAS E BAIXAS EMPRESARIAIS ......................................................................................................................... 145
ESPECIALIDADES PRODUCTIVAS ........................................................................................................................ 146
PESCA E ACUICULTURA ............................................................................................................................................ 146
LONXAS .................................................................................................................................................................................. 146
EMBARCACIÓNS PESQUEIRAS ................................................................................................................................................ 147
MERCADO LABORAL NO RÉXIME DO MAR............................................................................................................................. 148
ACUICULTURA ........................................................................................................................................................................ 151
AGRICULTURA E GANDEIRÍA .................................................................................................................................... 152
ACTIVIDADE AGRÍCOLA: ........................................................................................................................................... 152
DISTRIBUCIÓN MUNICIPAL DE USOS ...................................................................................................................................... 152
DISTRIBUCIÓN XERAL DE TERRAS POR COMARCAS ............................................................................................................... 152
DISTRIBUCIÓN DOS PRINCIPAIS GRUPOS DE CULTIVOS POR COMARCAS: ............................................................................. 153
ACTIVIDADE GANDEIRA: .......................................................................................................................................... 154
MERCADO LABORAL NO RÉXIME AGRARIO ............................................................................................................. 158
VOLUME DE EMPRESAS ......................................................................................................................................................... 160
MERCADO LABORAL NO SECTOR DA INDUSTRIA ................................................................................................................... 164
SECTOR DA CONSTRUCIÓN ...................................................................................................................................... 167
MERCADO LABORAL NO SECTOR DA CONSTRUCIÓN ............................................................................................................. 172
SECTOR COMERCIO.................................................................................................................................................. 175
MERCADO LABORAL NO SECTOR DO COMERCIO................................................................................................................... 177
O TURISMO NA COSTA DA MORTE .......................................................................................................................... 179
A OFERTA TURÍSTICA .............................................................................................................................................................. 179
ESTABLECEMENTOS TURÍSTICOS ............................................................................................................................................ 182
Tipos de aloxamentos ....................................................................................................................................................... 184
Establecementos Hoteleiros: ....................................................................................................................................... 185
Establecementos de turismo rural:.............................................................................................................................. 190
MERCADO LABORAL NO SECTOR TURÍSTICO ......................................................................................................................... 193
CHAN INDUSTRIAL ................................................................................................................................................. 195
ANÁLISE DAFO: ESTRUTURA PRODUTIVA .................................................................................................................... 197
FORMACIÓN ................................................................................................................................................................. 204

FORMACIÓN REGRADA.......................................................................................................................................... 204
FORMACIÓN OCUPACIONAL ................................................................................................................................. 206
FORMACIÓN CONTÍNUA ........................................................................................................................................ 207
ANÁLISE DAFO: FORMACIÓN E ORIENTACIÓN LABORAL ............................................................................................. 210
ÍNDICE DE TÁBOAS .................................................................................................................................................... 215
ÍNDICE DE GRÁFICAS................................................................................................................................................ 219
ÍNDICE DE MAPAS ...................................................................................................................................................... 221
AGRADECEMENTOS .................................................................................................................................................. 222

6

Os Pactos Territoriais de Emprego
En 1996 a Comisión Europea creou a figura do Pacto Local para o Emprego, insistindo na
necesidade dunha ampliación e unha intensificación da cooperación entre os interlocutores sociais
e o sector privado dunha determinada zona que presentase unha inestabilidade laboral moi aguda.
O primeiro paso para a implantación destas estruturas foi a creación de 89 Pactos pilotos (6 en
España) que contribuíron a orientar a actuación dos Estados membros ao ámbito do
desenvolvemento local do emprego.
Despois, o Consello Europeo de Amsterdam (xuño de 1997) recoñeceu que o problema do

desemprego era unha cuestión de interese común para o conxunto da UE. Este enfoque plásmase
no artigo 127 del Tratado da Comunidade Europea modificado polo Tratado de Amsterdam, que
establece que ao formular e aplicar todas as políticas e medidas comunitarias deberase ter en conta
o obxectivo dun nivel de emprego alto (Comisión Europea, 1999).
En novembro de 1999 os Fondos Estruturais da UE publican a “Guía dos Pactos Territoriais en favor
do Emprego. 2000-2006” na que establecen o seu Marco de acción, baseado na Estratexia Europea
para o Emprego e nos Regulamentos dos fondos estruturais.
Xa dentro do novo período de programación e tendo en conta a situación de Galicia dentro do

obxectivo de converxencia e de acordo co establecido no Programa Operativo Fondo Social
Europeo de Galicia 2007-2013, establécense catro eixes de programación:
Eixo 1. Fomento do espírito empresarial e mellora da adaptabilidade de traballadores,

empresas e empresarios
Eixo 2. Fomentar a empregabilidade, a inclusión social e a igualdade entre homes e mulleres
Eixo 3. Aumento e mellora do capital humano
Eixo 4. Promover a cooperación transnacional e interrexional
En Galicia os Pactos Territoriais de Emprego están recollidos no Acordo sobre un Novo Marco de
Relacións Laborais en Galicia, subscrito no marco do Proceso de Diálogo Social aberto pola Xunta de
Galicia xunto cos axentes económicos e sociais máis representativos de Galicia. Este documento
está integrado por nove acordos concretos, que abarcan os diferentes aspectos da concertación
social. 7

O apartado concreto no que se recolle a figura dos Pactos Territoriais de Emprego é o Acordo sobre
o Novo Modelo do Servizo Público de Emprego de Galicia, onde se di: “Un terceiro ámbito de
participación, a crear de novo, viría determinado pola necesidade de implicar a todas as
organizacións nun ámbito territorial para que aporten os seus coñecementos e experiencias. Esta
implicación debe realizarse por medio da posta en marcha de Pactos Territoriais de Emprego. O
obxectivo destes é acercar o nivel de intervención ao ámbito no cal se desenvolven as diferentes
políticas de emprego e a creación de marcos de coordinación - intervención das diferentes
administracións e axentes sociais implicados nos temas de emprego”.
O Decreto 98/2008, do 15 de maio, polo que se crean e regulan os órganos consultivos

denominados Pactos territoriais de emprego (PTE), recolle na súa disposición adicional segunda a
constitución inicial de catro deles, entre os que se atopa o da Costa da Morte, ademais de Lugo,
Valdeorras e o Salnés.
O PTE Costa da Morte está integrado polos

concellos de Cabana de Bergantiños,
Camariñas, Carballo, Carnota, Cee,
Corcubión, Coristanco, Dumbría, Fisterra, A
Laracha, Laxe, Malpica de Bergantiños,
Mazaricos, Muros, Muxía, Ponteceso, Santa
Comba, Vimianzo e Zas. A súa composición
abrangue, ademais dos concellos
mencionados, á Xunta de Galicia, a través
da Consellería de Traballo, e ás
organizacións empresariais e sindicais
intersectoriais máis representativas no
ámbito da Comunidade Autónoma.
Mapa 1. Fonte: elaboración propia
O PTE Costa da Morte estrutúrase en torno á Asemblea Xeral e o Comité de Dirección, co apoio
dunha comisión técnica. Paralelamente ao nacemento do Pacto, a Asociación Impulsora do Pacto
Territorial do Emprego da Costa da Morte creou unha unidade de promoción e desenvolvemento
8
(UPD), que será a encargada de levar a cabo o plan de traballo marcado polo Comité de Dirección,
que comeza co presente diagnóstico.

Territorio e infraestruturas
DELIMITACIÓN TERRITORIAL
A Costa da Morte está situada no extremo occidental da provincia da Coruña, lindando de norte a
sur coas comarcas de A Coruña, Ordes, Santiago, A Barcala e Noia, e ao oeste co Océano Atlántico.
En canto ao Mapa Comarcal de Galicia, o Pacto Territorial de Emprego da Costa da Morte

comprende na súa totalidade cinco comarcas: Bergantiños, Terra de Soneira, Fisterra, Xallas e
Muros.
O espazo que estamos estudando abrangue unha boa lonxitude de costa (máis de 300 km), e
ningún punto dista do mar máis de 40 quilómetros en liña recta.
O nome da comarca invita a pensar que a Costa da Morte só comprende concellos do litoral. Sen
embargo, trátase dun territorio heteroxéneo, que mestura totalmente litoral e interior. Ademais, a
proximidade de diversas cadeas montañosas ao litoral separa fisicamente ámbalas zonas.
Coristanco, Zas, Santa Comba e Mazaricos son concellos de interior. A Laracha, Cabana de
Bergantiños, Vimianzo e Dumbría, tamén poden considerarse de interior malia ter unha pequena
saída ao mar. Carballo, Ponteceso, Muxía e Cee, son concellos costeiros que tamén contan cunha
importante extensión interior. Finalmente, Malpica, Laxe, Camariñas, Fisterra, Corcubión, Carnota e
Muros son eminentemente costeiros. Esta diversidade determina as peculiaridades
socioeconómicas de cada unha das comarcas que conforman o territorio do PTE da Costa da Morte.
No seu conxunto, o territorio do Pacto abarca 1990 km. cadrados, que supoñen a cuarta parte da
superficie da provincia da Coruña e o 6,7% do total de Galicia. A superficie dos concellos varía
enormemente, dende os 6,5 km2 de Corcubión até os 203 km2 de Santa Comba. En termos xerais,
os concellos do interior teñen unha superficie maior que os costeiros.

Concellos Superficie % Pacto Estamos nunha zona moi diferente dos
Cabana 100,3 5,04 sectores litorais que o rodean polo norte

Camariñas 51,9 2,61 (Golfo Ártabro) e contra o sur (as Rías Baixas).
Carballo 186,8 9,38 Diferénciase deles pola dinámica
Carnota 70,9 3,56
demográfica, social e económica.
Cee 57,5 2,89
Corcubión 6,5 0,33
Malia estar situada na franxa costeira
Coristanco 141,1 7,09
Dumbría 124,7 6,26 occidental, a Costa da Morte non pertence ao
Fisterra 29,4 1,48 denominado Eixo Atlántico, a zona máis
Laracha, A 125,8 6,32
desenvolvida do territorio galego. Os
Laxe 36,9 1,85
indicadores socioeconómicos da Costa da
Malpica 61,4 3,08
Mazaricos 187,3 9,41 Morte seméllanse máis aos de outras zonas
Muros 72,9 3,66 de Galicia que non acadaron aínda os niveis
Muxía 121,3 6,09
de desenvolvemento do Eixo, coma o Ortegal
Ponteceso 91,9 4,62
Santa Comba 203,7 10,23 ou moitas das comarcas do interior.
Vimianzo 187,4 9,41 Posteriormente examinaremos os datos
Zas 133,2 6,69 socioeconómicos do territorio e
PACTO 1990,9 100,00
observaremos como se sitúan bastante
A Coruña 7.950,40 25,04%
Galicia 29574,4 6,73% afastados das medias provincial e galega.
Táboa 1. Fonte: elaboración propia
10

CARACTERÍSTICAS MORFOLÓXICAS DO TERRITORIO E HÁBITAT NATURAL
O litoral da Costa da Morte mestura zonas de cantís rochosos con grandes extensións areosas,
entre as que se atopa a praia de Carnota, a máis longa de Galicia cunha lonxitude de seis
quilómetros. As rías que están situadas neste treito de litoral son as de Corme-Laxe, Camariñas,
Lires, Corcubión e Muros-Noia.
Os ríos Anllóns, Grande, Castro, Xallas e Tambre son os máis importantes que discorren polo
territorio do PTE Costa da Morte, se ben a rede hidrográfica de todas as comarcas é moi extensa.
O punto máis alto da Costa da Morte é o Alto da Ruña, no concello de Mazaricos, que acada os 646
metros, uns poucos máis que o mítico Monte Pindo. En xeral, o relevo da Costa da Morte
caracterízase pola alternancia de pequenas formacións montañosas, coma o denominado Bloque
de Xallas ou o Macizo Pindo-Serra de Outes, e os grandes vales de interior, coma o val de Vimianzo
ou o do Anllóns.
Unha das características xeográficas mais destacados da Costa da Morte son os seus cabos. O Cabo
Fisterra, que foi considerado historicamente o lugar máis occidental da Península Ibérica, é o
segundo lugar máis visitado de Galicia, coa importancia que isto ten dende o punto de vista
turístico. Outras puntas de interese son Cabo Touriñán, Cabo Vilán e Cabo San Adrán.
1
Mapa 2. Lic Costa da Morte. Fonte: Consellería de Medio Ambiente
11
1
Lic - son todos aqueles ecosistemas protexidos co obxecto de contribuír a garantir a biodiversidade mediante a
conservación dos hábitats naturais e da fauna e flora silvestres consideradas prioritarias no territorio pola directiva
92/43/CEE dos estados membros da Unión Europea.

Os espazos protexidos existentes no Pacto suman unha extensión terrestre de 124,15 km2, aos que
hai que engadir unha extensión de 54,68 km2 de augas mariñas. Isto supón unha porcentaxe do
6,25% do territorio, moi afastada do 11,7% galego e aínda máis do 26,4% español.
O lugar de interese comunitario (LIC) Costa da Morte comprende o extenso tramo de costa entre o
cabo Fisterra e a praia de Alba (Arteixo). A excepción dunha gran parte da ría de Camariñas e dos
núcleos habitados máis importantes, abarca a totalidade do litoral noroccidental de Galicia e algúns
dos treitos máis apartados e mellor conservados da costa galega.
Ademais do LIC Costa da Morte hai outros espazos protexidos pertencentes á Rede Natura 2000,
como son as zonas de especial protección dos valores naturais (ZEPVN) Carnota-Monte Pindo,
Monte e Lagoa de Louro e Río Anllóns; e a zona de especial protección de aves (ZEPA) Illas Sisargas.
Este arquipélago pode pasar a formar parte do Parque Nacional das Illas Atlánticas, para o que
sería necesario o seu cambio de titularidade ao dominio público.
A Costa da Morte posúe un clima oceánico similar ao resto da costa galega. As temperaturas,
suaves, oscilan entre os 18o e os 25o en verán, e entre os 8o e os 12o no inverno. As precipitacións
son abundantes, arredor de 1500 mm. anuais. Novembro, decembro e xaneiro son os meses máis
chuviosos e xuño, xullo e agosto os máis secos.
A gráfica e os datos que aparecen debaixo deste texto corresponden ás medicións efectuadas na
estación meteorolóxica de Malpica durante o ano 2007, publicadas no Anuario Climatolóxico de
Galicia da Consellería de Medio Ambiente e Desenvolvemento Sostible da Xunta de Galicia.
12
Gráfica 1. Fonte: Anuario climatolóxico de Galicia. Consellería de Medio Ambiente

INFRAESTRUTURAS E EQUIPAMENTOS
A comarca presenta déficits importantes de comunicación que teñen sido denunciados

historicamente.
A única autoestrada existente no territorio do Pacto é a AG-55, A Coruña - Carballo, que comunica a
capital provincial coa comarca de Bergantiños. Recentemente comezaron as obras da Vía de Alta
Capacidade (VAC) da Costa da Morte, que paliará en parte o illamento secular das comarcas de
Soneira e Fisterra. A demanda dun enlace de alta capacidade coa capital de Galicia suscita o
consenso de todos os sectores políticos e socioeconómicos do territorio.
A Costa da Morte carece de rede ferroviaria en toda a súa extensión. En canto ao transporte
público de viaxeiros, o seu funcionamento é deficiente, suscitando numerosas queixas da
poboación.
A Costa da Morte conta con 24 instalacións portuarias. O porto de Brens (en obras para a súa
ampliación), no Concello de Cee é a maior instalación portuaria de titularidade autonómica e o
peirao cun maior tráfico de mercadorías do territorio do Pacto (derivado sobre todo da
proximidade á Factoría de Ferroatlántica). Dende o pasado ano o Porto de Laxe estableceu o tráfico
de madeira con Portugal. Sen embargo, a práctica totalidade das instalacións portuarias da Costa da
Morte só teñen actividade pesqueira. Hai pequenos embarcadoiros, que dan servizo ás pequenas
embarcacións tradicionais, e tamén importantes dársenas pesqueiras, coma Malpica, Fisterra ou
Muros.
Con respecto aos equipamentos sanitarios, a Costa da Morte conta cun hospital de carácter
comarcal, o Virxe da Xunqueira de Cee, que atende á poboación das comarcas de Soneira e Fisterra.
Ademais, hai dezanove centros de saúde (un por cada concello), e 12 consultorios.
Dende o punto de vista dos servizos sociais, o territorio do Pacto conta con cinco escolas infantís
municipais, sete de titularidade privada e cinco galescolas. Hai unha residencia para persoas
maiores en Carballo, e estase a construír unha nova en Vimianzo. Ademais, Carballo conta cunha
oficina I+B, e hai cinco centros de información á muller (CIM).
13

PLANEAMENTO VIXENTE
Estado de tramitación do planeamento revisado e adaptado a Lei 9/2002, “de ordenación urbanística e protección do
medio rural de Galicia en data 12/05/2008”
PLANEAMENTO VIXENTE PLANEAMENTO EN REVISIÓN

CONCELLO
Figura Data aprobación Figura Estado Tramitación DataTramitación
CABANA PXOM 09/06/1999
CAMARIÑAS 29/01/1981 PXOM Inf. A.I. 21/06/2004
CARBALLO1 PXOM 20/05/2003 PXOM CONTRATADO
CARNOTA NSP 08/06/1996
CEE NSP 23/02/1995
CORCUBIÓN NSP 13/01/1989
CORISTANCO PXOM 12/05/2000
DUMBRÍA PXOM Inf. A.I. 10/04/2006
FISTERRA NSP 17/07/1996 PXOM AI 31/12/2007
LARACHA PXOM 30/06/2003
LAXE NSP 06/02/1987 PXOM AP 27/09/2006
MALPICA NSP 23/02/1995
MAZARICOS NSP 04/05/1995
MUROS PXOM AI 28/04/2006
MUXÍA NSP 04/05/1995 PXOM AP 28/04/2007
PONTECESO PXOM 26/08/2002
SANTA COMBA PXOM 05/04/2001
VIMIANZO NSP 01/07/1994
ZAS PXOM 08/11/2007
1
Anulado por sentenza do TSXG de data 1/3/2007, vixente en tanto non se resolva o recurso de casación
PXOM - Plan Xeral de Ordenación Municipal
DSU - Delimitación de Solo Urbán
NSP - Normas Subsidiarias de Planeamento
Táboa 2. Fonte: Consellería de Política Territorial e Urbanismo
Só sete dos 19 concellos que conforman

o Pacto contan na actualidade con
PXOM aprobado. Nos restantes son de
aplicación as Normas subsidiarias de
planeamento, aínda que en 7 destes
últimos o planeamento atópase en
proceso de revisión.
14
Mapa 3. Fonte: Consellería de Política Territorial e Urbanismo

PATRIMONIO CULTURAL
A Costa da Morte posúe unha enorme e variada riqueza patrimonial froito da pegada das distintas
civilizacións que poboaron consecutivamente o seu territorio. A simple enumeración dos elementos
patrimoniais do territorio obrigaría a encher moreas de páxinas de información. Como non é ese o
obxectivo do presente estudo, limitarémonos a sinalar os aspectos sobranceiros do patrimonio da
Costa da Morte.
A riqueza patrimonial da Costa da Morte aséntase fundamentalmente sobre un elemento: a pedra.

Xa na idade antiga foi así, como o demostran as abundantes mostras de monumentos megalíticos
existentes na comarca, dos que o Dolmen de Dombate é o máis coñecido. Pero o culto ás pedras
non remata aí, senón que se estende de norte a sur e a través do tempo en vestixios coma a Pedra
da Serpe, en Corme (Ponteceso), o castro de Borneiro, en Cabana, as pedras do Santuario da Barca
de Muxía, ou as pedras santas do Monte de San Guillerme, en Fisterra. As paisaxes pétreas e
antropomorfas de enclaves coma o Monte Pindo e os Penedos de Traba e Pasarela, por nomear os
máis salientábeis, son lugares cheos de misterio, maxia e crenzas de todo tipo.
As mostras de arquitectura relevantes, tanto relixiosa coma civil, son numerosas. Hai varias igrexas
de estilo románico moi apreciadas, coma a de Moraime en Muxía e Santa María das Areas, en
Fisterra, por citar só dúas. En canto ás edificacións civís abundan os castelos e fortalezas (Torres de
Mens, Castelo de Vimianzo,…) e tamén os pazos e casas señoriais (Torres do Allo, Pazo de
Vilardefranco,…) Especial mención merecen construcións de arquitectura popular, coma os hórreos
de Lira e Carnota, os meirandes do país, e os numerosos muíños de auga que hai no territorio.
A nivel administrativo, de protección dos bens patrimoniais, temos que sinalar que no conxunto do
territorio hai un total de 19 Bens de Interese Culturais2, como podemos observar na seguinte táboa:
BENS DE INTERESE CULTURAL 2008

Galicia A Coruña Costa da Morte
Monumentos 583 117 16
Xardín Histórico 6 3 0
Conxunto Histórico 48 16 2
Sitios históricos 16 4 0
Zona Arqueolóxica 7 1 1
Outros Bens 8 3 0
Táboa 3. Fonte: Ministerio de Cultura
15
2
Segundo a Ley 16/1985, de 25 de junio, del Patrimonio Histórico Español, un Ben de Interese Cultural (BIC) é calquera
inmoble e obxecto moble de interese artístico, histórico, paleontolóxico, arqueolóxico, etnográfico, científico ou
técnico, que fora declarado como tal pola administración competente.

ENTIDADES SUPRAMUNICIPAIS
Diversas entidades están a traballar en proxectos de desenvolvemento sectoriais no territorio

comprendido polo PTE Costa da Morte. O ámbito territorial de actuación non coincide totalmente
en ningún dos casos.
O Consorcio de Turismo agrupa aos mesmos

concellos que o PTE agás Muros e Santa Comba. Esta
entidade naceu como prolongación do Plan de
Dinamización Turística da Costa da Morte, unha
actuación trianual que foi financiada pola Secretaria
General de Turismo do Goberno de España, a
Dirección Xeral de Turismo e a Deputación da
Coruña, en representación dos 17 concellos obxecto
do Plan.
No referente ao Grupos de Desenvolvemento Rural

(GDR), dous deles, o 26 e 27, están completamente
inseridos no territorio do PTE, sendo de novo os
concellos de Muros e Santa Comba os que se
integran noutros ámbitos territoriais (GDR 25 e 24
respectivamente).
Dous Grupos de Acción Costeira (GAC) afectan aos

concellos da Costa da Morte. O que leva este
mesmo nome desenvólvese integramente en
concellos costeiros do territorio do Pacto, mentres
que o GAC Seo de Fisterra, Ría de Muros-Noia,
16
afecta a concellos situados fóra do territorio do
PTE, como Outes, Noia e Porto do Son.

A Asociación Neria xestionou diferentes proxectos
europeos como Leader e Equal. Ademáis desenvolve
a súa actividade en diversas áreas, como a
prevención de drogodependencias, cultura,
patrimonio e turismo.
17

Análise DAFO: TERRITORIO E INFRAESTRUTURAS
Para finalizar esta visión xeral do territorio e das infraestruturas, preséntase o apartado
correspondente da análise DAFO consensuada polos axentes económicos e sociais integrantes do
PTE Costa da Morte.
Debilidades: Ameazas:
Rede de infraestruturas A presión urbanística sobre

deficitarias: viarias, enerxéticas, zonas de especial interese
portuarias (portos con pouco
paisaxístico. A maioría dos
calado), telecomunicacións…
concellos teñen sen aprobar o Plan
Ausencia do ferrocarril e de nodos
Xeral de Ordenación Municipal.
de transporte.
Insuficiente regulación
Deficiente rede de transporte
medioambiental que garanta o
público que dificulta a
tráfico marítimo seguro e evite
mobilidade laboral e o acceso
catástrofes naturais. O territorio
aos servizos (sanitarios, sociais,
da Costa da Morte ten sufrido
administrativos,…).
importantes desastres naturais
Deterioro do entorno. provocados pola mala acción do
Tradicionalmente deuse unha home, como os lumes, as
escasa atención polos temas inundacións e as mareas negras.
medioambientais.
Deficiente ordenación
territorial. Necesidade dunha
maior planificación dos usos do
solo, tanto para temas produtivos
coma para cuestións de índole
urbanística.
Situación periférica do
territorio. A Costa da Morte é
unha das poucas zonas da costa
atlántica galega que non pertence
ao denominado Eixo Atlántico, o
polo de desenvolvemento máis
importante de Galicia
Rede de infraestruturas de
atención á infancia e
18
dependencia non adaptadas á
realidade demográfica do
pacto.

Fortalezas: Oportunidades:
Abundancia de recursos A difusión entre a poboación

monumentais, culturais, dos servizos prestados pola
naturais e paisaxísticos. Administración Autonómica a
Riqueza de recursos través dos concellos (portelo
enerxéticos. Galicia é unha único, PIC, terminais telemáticas
potencia europea no referente á do SPEG,...)
enerxía eólica e a Costa da Morte é Creación de reservas mariñas
unha das zonas da comunidade como a dos Miñarzos, en Lira
con maior concentración de (Carnota).
parques. Así mesmo, tamén é Porto exterior de Punta
significativa a produción Langosteira, a ampliación do
hidroeléctrica.
porto de Brens e a mellora das
Infraestruturas portuarias. O
infraestruturas viarias.
corredor de Fisterra é unha das
Desenvolvemento das TIC.
canles de tráfico marítimo máis
Asentamento de empresas
importantes a nivel mundial e o
porto de Brens é a maior chegadas de áreas próximas
instalación portuaria de máis desenvolvidas (Arteixo ou A
titularidade autonómica. Coruña), no caso de que se
Amplo territorio (unha cuarta melloren as infraestruturas.
parte do da provincia da
Coruña) e extensa lonxitude de
costa (máis de trescentos
quilómetros).
Clima axeitado para as
producións do sector primario.
19

Poboación en cifras
O territorio do Pacto tivo nas últimas décadas unha evolución paralela á de zonas rurais e periféricas
do país, ou sexa, un descenso da natalidade así coma un saldo migratorio negativo. As
consecuencias máis inmediatas desta situación son o descenso da poboación e o seu
envellecemento. Non obstante, compre analizar máis polo miúdo os distintos indicadores
demográficos dos concellos que conforman o Pacto, para observar as peculiaridades de cada un
deles con respecto ao territorio da Costa da Morte e ao de Galicia. A partir desta análise poderemos
extrapolar en que medida as características demográficas son unha debilidade do territorio, tendo
en conta que un dos piares básicos do desenvolvemento é o capital humano, dentro do cal a
situación demográfica ten moito peso.
Na táboa da seguinte páxina podemos ver que a poboación, segundo o Padrón de habitantes do
2008, ascende a 144.533 habitantes. O municipio con menor poboación é Corcubión mentres que
Carballo é o que conta con maior poboación. Case a metade da poboación do territorio habita na
comarca de Bergantiños.
A densidade de poboación3 do Pacto é de 72,60 habitantes por quilómetro cadrado, sendo

Camariñas, Carballo, Cee, Fisterra, Malpica e Muros os que superan os 100 hab/Km2 e Corcubión o
que ten a densidade de poboación maior, acadando os 280 hab/Km2.
Densidade de poboación - 2008
160,00
140,00
143,28
120,00 94,14
100,00
80,00
60,00 72,60
40,00
20,00 Galicia
0,00 A Coruña
PACTO
PACTO A Coruña Galicia
Gráfica 2. Fonte: IGE e elaboración propia
20
3
Densidade de poboación: indica o número de persoas ou habitantes que constitúen a poboación nunha zona por
2
unidade de superficie territorial de dita zona (km ).

Táboa 4. Fonte: Padrón e elaboración propia
21

ÍNDICE DE RURALIDADE
O territorio do Pacto, está formado por 1.856 entidades singulares de poboación4. No 99,62%
destas entidades de poboación hai menos de 2.000 habitantes. En total, nestas entidades hai
censadas 111.601 persoas, que representan o 77,21% do total de poboación do Pacto.
ANO 2008
EE SS EE SS Pob entidades
EE SS Nº Total Pob. Entidades Pob entidades
CONCELLOS 2000 - 10000 >10000 2000 - 10000
<2000 Hab. EE SS <2000 Hab. > 10000 Hab.
Hab. Hab. Hab.
CABANA 145 145 5045

CAMARIÑAS 25 1 26 3506 2701
CARBALLO 319 1 320 13909 16744
CARNOTA 51 51 4958
CEE 48 1 49 4239 3452
CORCUBIÓN 7 7 1822
CORISTANCO 141 141 7376
DUMBRÍA 72 72 3820
FISTERRA 23 1 24 2022 2937
LAXE 39 39 3434
LARACHA 247 1 248 8588 2491
MALPICA 61 1 62 4229 2091
MAZARICOS 96 96 5050
MUXÍA 102 102 5579
MUROS 61 61 9823
PONTECESO 73 73 6381
STA. COMBA 134 1 135 8061 2516
VIMIANZO 107 107 8300
ZAS 98 98 5459
PACTO 1849 6 1 1856 111601 16188 16744
Táboa 5. Fonte: INE e elaboración propia
4
Entidade singular de poboación: calquera área habitable do termo municipal, habitada ou excepcionalmente
deshabitada, claramente diferenciada do mesmo, e que se coñece por unha denominación específica que a identifica 22
sen posibilidade de confusión. Unha área considérase habitable cando existen na mesma vivendas habitadas ou en
condicións de selo e considérase claramente diferenciada cando as edificacións e vivendas pertencentes á mesma
poden identificarse perfectamente sobre o terreo e o conxunto das mesmas coñécese por unha denominación.

O Instituto Nacional de Estatística (INE) define como hábitat rural aquelas zonas onde os municipios
teñen unha poboación inferior aos 2.000 habitantes. No territorio do Pacto hai 12 concellos cun
índice de ruralidade5 do 100%, o que significa que non hai ningunha entidade singular de poboación
neses concellos na que os seus habitantes superen a cifra de 2.000.
No Pacto hai seis entidades de poboación que segundo o índice semirural ou semiurbano 6 son
consideradas semirurais, é dicir, cunha poboación entre os 2.000 e os 10.000 habitantes.
En canto ó índice urbano7, na zona do Pacto só hai unha entidade singular no concello de Carballo
con poboación superior ós 10.000 habitantes.
ANO 2008
Semirural ou
CONCELLOS Pob. Total % Rural % Urbano
Semiurbano
CABANA 5045 100%
CAMARIÑAS 6207 56,48% 43,52%
CARBALLO 30653 45,38% 54,62%
CARNOTA 4958 100%
CEE 7691 55,12% 44,88%
CORCUBIÓN 1822 100%
CORISTANCO 7376 100%
DUMBRÍA 3820 100%
FISTERRA 4959 40,77% 59,23%
LAXE 3434 100%
LARACHA 11079 77,52% 22,48%
MALPICA 6320 66,91% 33,09%
MAZARICOS 5050 100%
MUXÍA 5579 100%
MUROS 9823 100%
PONTECESO 6381 100%
STA. COMBA 10577 76,21% 23,79%
VIMIANZO 8300 100%
ZAS 5459 100%
TOTAL PACTO 144533 77,21% 11,20% 11,58%
Táboa 6. Fonte: INE e elaboración propia
5
Índice de ruralidade (% rural): é a porcentaxe de poboación residente en entidades singulares con menos de 2.000
habitantes, en relación á poboación total do concello.
6
Índice semirural: é o porcentaxe de poboación residente en entidades singulares con poboación entre os 2.000 e os
23
10.000 habitantes.
7
Índice urbano: é o porcentaxe de poboación residente en entidades singulares con poboación superior aos 10.000
habitantes.

POBOACIÓN POR XÉNERO
No tocante á proporción entre homes e mulleres, no territorio do Pacto obsérvase a mesma

tendencia que no resto de Galicia, é dicir, unha porcentaxe de mulleres máis alta que a de homes
(agás nos concellos de Fisterra e Ponteceso). A diferenza é maior en Carnota, Dumbría e Mazaricos,
tal e como expresa o índice de masculinidade (no entorno dos 92 puntos), máis baixo con respecto
non só ao Pacto, senón tamén aos Concellos que o compoñen e a Galicia. Se poñemos en relación
ao Pacto e á Comunidade Autónoma o índice de masculinidade tamén é maior no territorio que
estamos a analizar, como se pode observar a continuación:
Indice
Homes Mulleres Total % Homes %Mulleres
masculinidade
Cabana 2486 2559 5045 49,28% 50,72% 97,15
Camariñas 3081 3126 6207 49,64% 50,36% 98,56
Carballo 15015 15638 30653 48,98% 51,02% 96,02
Carnota 2380 2578 4958 48,00% 52,00% 92,32
Cee 3716 3975 7691 48,32% 51,68% 93,48
Corcubión 892 930 1822 48,96% 51,04% 95,91
Coristanco 3587 3789 7376 48,63% 51,37% 94,67
Dumbría 1833 1987 3820 47,98% 52,02% 92,25
Fisterra 2500 2459 4959 50,41% 49,59% 101,67
Laracha, A 5437 5642 11079 49,07% 50,93% 96,37
Laxe 1711 1723 3434 49,83% 50,17% 99,30
Malpica 3070 3250 6320 48,58% 51,42% 94,46
Mazaricos 2429 2621 5050 48,10% 51,90% 92,67
Muros 4770 5053 9823 48,56% 51,44% 94,40
Muxía 2723 2856 5579 48,81% 51,19% 95,34
Ponteceso 3214 3167 6381 50,37% 49,63% 101,48
Santa Comba 5144 5433 10577 48,63% 51,37% 94,68
Vimianzo 4057 4243 8300 48,88% 51,12% 95,62
Zas 2667 2792 5459 48,86% 51,14% 95,52
PACTO 70712 73821 144533 48,92% 51,08% 95,79

GALICIA 1344268 1439901 2784169 48,28% 51,72% 93,36
24
Táboa 7. Fonte: Padrón e elaboración propia

EVOLUCIÓN DA POBOACIÓN
Ao longo dos últimos oito anos a poboación do territorio que conforma o Pacto territorial de
emprego da Costa da Morte segue unha tendencia8 negativa, ao reducirse un 2,43%, ao contrario
que Galicia, onde o número de habitantes ascende ao 1,21%. En termos absolutos, a Costa da
Morte perdeu 6.631 habitantes durante ese período de tempo.
Dentro do Pacto houbo Concellos que sufriron reducións da poboación aínda máis bruscas como é o
caso de Mazaricos (-11,46%), Dumbría (-9,71%), Malpica (-8,28%), Carnota (-7,39%), Zas (-7,67%),
Cabana de Bergantiños (-7%), que superaron o 7% de perda de poboación. Do lado contrario, só
atopamos aos concellos de Carballo, Cee e A Laracha, que gañan un 5,01%, 4,13% e 2,93%
respectivamente, todos por enriba das medias provincial e galega.
No seguinte mapa amósase a situación dos concellos do Pacto en relación a evolución da poboación
entre os anos 2000 e 2008:
Mapa 8. Fonte: elaboración propia.
25
8
Indicador de tendencia: indicador relativo á evolución anual e do período de referencia. A fórmula aplicada é a seguinte: (Valor ano
n – media anos anteriores)/media anos anteriores*100

A continuación observamos a evolución anual do número de habitantes do Pacto, de cada un dos
concellos que o conforman, da provincia e de Galicia:
Tendenc
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
08-00
Cabana 5.733 5.689 5.592 5.447 5.354 5.294 5.199 5.091 5.045 -7,00%
Camariñas 6.813 6.747 6.620 6.597 6.502 6.467 6.323 6.275 6.207 -5,14%
Carballo 28.271 28.497 28.527 28.949 29.521 29.689 29.985 30.091 30.653 5,01%
Carnota 5.645 5.593 5.510 5.421 5.285 5.244 5.112 5.017 4.958 -7,39%
Cee 7.364 7.320 7.239 7.308 7.344 7.467 7.489 7.555 7.691 4,13%
Corcubión 1.945 2.001 2.002 1.997 1.964 1.927 1.912 1.887 1.822 -6,77%
Coristanco 8.146 8.098 8.001 7.860 7.765 7.646 7.582 7.528 7.376 -5,78%
Dumbría 4.529 4.488 4.428 4.307 4.166 4.067 3.970 3.890 3.820 -9,71%
Fisterra 5.224 5.175 5.132 5.141 5.093 5.042 5.009 4.971 4.959 -2,73%
Laracha, A 10.701 10.666 10.683 10.782 10.800 10.806 10.803 10.871 11.079 2,93%
Laxe 3.551 3.575 3.557 3.544 3.558 3.539 3.489 3.453 3.434 -2,81%
Malpica 7.262 7.172 7.070 6.944 6.890 6.786 6.567 6.432 6.320 -8,28%
Mazaricos 6.185 6.072 5.948 5.787 5.639 5.488 5.329 5.179 5.050 -11,46%
Muros 10.519 10.378 10.272 10.095 10.050 9.995 9.999 9.931 9.823 -3,27%
Muxía 6.213 6.191 6.103 6.029 5.899 5.823 5.746 5.663 5.579 -6,37%
Ponteceso 7.155 7.118 7.019 6.880 6.810 6.698 6.588 6.494 6.381 -6,78%
Santa Comba 10.930 10.920 10.892 10.823 10.704 10.683 10.647 10.588 10.577 -1,82%
Vimianzo 8.766 8.787 8.686 8.653 8.517 8.466 8.402 8.364 8.300 -3,26%
Zas 6.212 6.160 6.082 5.978 5.867 5.780 5.674 5.549 5.459 -7,67%
PACTO 151.164 150.647 149.363 148.542 147.728 146.907 145.825 144.829 144.533 -2,43%
A Coruña 1.108.419 1.108.002 1.111.886 1.120.814 1.121.344 1.126.707 1.129.141 1.132.792 1.139.121 1,72%
Galicia 2.731.900 2.732.926 2.737.370 2.751.094 2.750.985 2.762.198 2.767.524 2.772.533 2.784.169 0,0121
Táboa 8. Fonte: IGE e elaboración propia

26

TAXA DE NATALIDADE9
No ano 2000 a taxa de natalidade do territorio do Pacto de Emprego da Costa da Morte foi de 5,54
nacementos por cada mil habitantes, inferior á de Galicia que acadou os 7. No ano 2006, dos 19
concellos que conforman o Pacto, só Carballo, Cee, Corcubión, Fisterra e Laracha se sitúan por
enriba da media autonómica. Máis tamén destacan negativamente os casos de Cabana de
Bergantiños, Carnota e Mazaricos, que non acadan o 4 por mil. Este último pasa dunha taxa de
natalidade bruta do 5,1 no 2000 ao 3,9 no 2006 acorde coa perda de poboación que sofre.
Concello 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

Cabana 4,4 6,1 5,6 4,4 4,8 3,8 3,4
Camariñas 5 5,3 5,4 6 6,4 5,9 5,4
Carballo 8 7,6 7,1 8,2 8,5 8,2 8,8
Carnota 4,3 4,5 5,4 4,4 4,6 4,8 3,5
Cee 5,4 5,3 6 6,8 7,1 8 8,5
Corcubión 7,2 6,7 8 10,3 6,6 4,2 8,4
Coristanco 5 5,3 5,4 5 5 5,2 4,9
Dumbría 4,5 4,7 5 4,2 3,8 3,9 4,5
Fisterra 7,5 6,7 6,9 7,3 6,8 7,3 7,1
Laracha, A 5,1 5,3 5,1 5,6 5,2 4,8 7,5
Laxe 6,1 5,5 5,3 6,8 6,5 5,1 5,3
Malpica 5,2 4,8 4,5 4,5 5,2 5,1 4,9
Mazaricos 5,1 5,9 4,7 3,7 4,2 4,6 3,9
Muros 6,2 6,9 6,3 6,8 7,1 6,1 6,6
Muxía 4,6 4,4 5 5,7 6 6,7 5,3
Ponteceso 4,2 4,4 4,6 5 5 4,8 5,5
Santa Comba 5,7 5,4 5,3 5,8 5,7 5,9 6,6
Vimianzo 5,8 4,8 4,5 5,1 5,5 5,3 6,3
Zas 6 6 5,4 4,9 4,3 4,9 5,3
PACTO 5,54 5,56 5,55 5,82 5,70 5,51 5,88
Na gráfica da páxina seguinte podemos observar a evolución da taxa de natalidade do Pacto e de

Galicia desde o 2000 ata o 2006:
27
9
Taxa de natalidade: número de nacementos por cada 1.000 habitantes.

Evolución da taxa de natalidade
Pacto-Galicia
9,00
8,00
7,00
6,00
5,00
4,00
3,00
2,00
1,00
0,00
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
PACTO Galicia
O descenso da natalidade nas últimas décadas é algo común a calquera país do occidente, por
cuestións sociais como a incorporación da muller ao mercado laboral, novas condutas sociais... Pero
sen dúbida, este problema agrávase nas zonas máis desfavorecidas, entre outras cousas por ser un
territorio periférico, coma no caso que nos atinxe.
28

TAXA DE MORTALIDADE10
A taxa bruta de mortalidade reflicte o número de defuncións por cada mil habitantes. A súa
combinación coa taxa de natalidade indícanos o crecemento vexetativo da poboación nun territorio.
Durante os anos 2000 e 2001 a taxa de mortalidade no territorio do Pacto é similar á de Galicia,
pero a partir do ano 2002 a taxa é superior no Pacto, o cal implica un maior envellecemento da
poboación.
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

Cabana 10,6 10,4 12,7 13,5 12,9 11,9 11,5
Camariñas 9 9,3 8,8 8,9 8,9 10,4 10,4
Carballo 9,1 9,1 9,1 9,3 8,8 7,9 8,5
Carnota 13,7 12,2 12,5 14,7 14 12,7 13,5
Cee 10,5 10,6 12 11,2 9,7 9,2 9,2
Corcubión 4,9 7,5 9,7 8,8 10,7 13,2 12
Coristanco 10,7 10,5 10,6 10,1 11,2 11,8 10,6
Dumbría 8,1 8,7 9,1 11,5 11,9 9,6 9,9
Fisterra 9,3 9,5 10,2 9,9 8,7 8,3 9,2
Laracha, A 11,1 10,6 9,8 10,2 11,4 11,1 11,1
Laxe 9,6 11,5 9,8 9,6 10,5 9,3 8,9
Malpica 13,6 12,9 12,6 11,8 12,9 13,9 13,9
Mazaricos 12,1 12,4 12,4 11,5 11,8 12,8 13,7
Muros 10,9 9,7 9,7 11,1 11 11 11,5
Muxía 11,6 10,5 10,6 12,7 12,2 12,4 13,3
Ponteceso 13,2 11,4 11,7 11,5 11,2 13,1 13,8
Santa Comba 10 9,8 9,9 10,1 11,8 12,4 11,7
Vimianzo 11,1 10,1 8,6 9,5 10,9 10,5 11,3
Zas 10,3 10,9 11,3 12,5 12,4 11,2 13,3
PACTO 10,49 10,40 10,58 10,97 11,21 11,19 11,44
GALICIA 10,6 10,5 10,3 10,6 10,6 10,5 10,6
29
10
Taxa de mortalidade: número de defuncións por cada 1.000 habitantes.

CRECEMENTO VEXETATIVO11
A consecuencia de todo o anterior é unha taxa de crecemento vexetativo12 negativo que está na liña
da tendencia galega. De feito, na táboa seguinte podemos observar as diferenzas entre o ano 1992
e o ano 2007 nos que sobresaen os casos de Vimianzo e Zas que pasan dun crecemento vexetativo
de -2 e -9 a -63 e -41 respectivamente. Aínda así, non todos son datos negativos xa que tamén se
observa que hai concellos como Cabana de Bergantiños, Cee, Carballo, Laracha, Mazaricos ou
Ponteceso onde melloran os datos do crecemento vexetativo do ano 2007 en relación ao 2002.
A taxa de crecemento vexetativo considérase alta se supera o 2%, moderada se vai do 1 ao 2% e

baixa se está por debaixo do 1%.
Taxa Crecem.
1992 1997 2002 2007
Vexetativo
Cabana -11 -30 -54 -37 -0,73%
Camariñas 17 -27 -18 -24 -0,38%
Carballo 9 -55 -50 -17 -0,06%
Carnota -25 -58 -44 -53 -1,06%
Cee 18 -9 -38 -17 -0,23%
Corcubión -8 -2 1 -10 -0,53%
Coristanco -36 -43 -40 -69 -0,92%
Dumbría -9 -15 -19 -19 -0,49%
Fisterra -29 -10 -12 -13 -0,26%
Laracha, A -29 -61 -49 -43 -0,40%
Laxe -8 -1 -13 -23 -0,67%
Malpica -44 -57 -53 -64 -1,00%
Mazaricos -23 -41 -47 -44 -0,85%
Muros -19 -41 -46 -53 -0,53%
Muxía -5 -26 -32 -60 -1,06%
Ponteceso -16 -44 -52 -50 -0,77%
Santa Comba -54 -29 -51 -79 -0,75%
Vimianzo -2 -32 -26 -63 -0,75%
Zas -9 -50 -39 -41 -0,74%
Pacto -283 -631 -682 -779 -0,54%
Galicia -5383 -9455 -9026 -8129 -0,29%
11 30
Crecemento vexetativo: é a diferenza entre o número de nacementos e o número de falecementos nunha poboación.
12
Taxa de crecemento vexetativo: é a diferenza entre o número de nacementos e o número de falecementos nunha
poboación determinada dividida pola poboación no ano considerado e expresado en porcentaxe.

PERSOAS NO ESTRANXEIRO POR COMARCAS
Segundo os datos publicados no INE referidos ao Padrón de españois residentes no estranxeiro, o
territorio da Costa da Morte ten 37.511 persoas no estranxeiro. Se sumamos as persoas que están
censadas no territorio do Pacto e os da diáspora o número de habitantes supera as 180.000
persoas. Os residentes no estranxeiro representan case o 21% do total de persoas orixinarias do
territorio.
Tendo en conta o número de habitantes censados máis o número de persoas no estranxeiro, o

concello cunha maior porcentaxe de persoas no exterior é Cabana (30,94%), seguido de Fisterra
(30,49%) e Vimianzo (30,44%). No lado contrario atópase o concello de Carballo (13,54%).
% Poboac. Residente no
PADRÓN 2008 PERE 01/01/2009 TOTAL
estranxeiro
Bergantiños 70.288 14.552 84.840 17,15%
Fisterra 23.871 7.155 31.026 23,06%
Muros 14.781 3.155 17.936 17,59%
Soneira 19.966 7.096 27.062 26,22%
Xallas 15.627 5.553 21.180 26,22%
PACTO 144.533 37.511 182.044 20,61%
CORUÑA 1.139.121 135.377 1.274.498 10,62%
GALICIA 2.784.169 383.599 3.167.768 12,11%
Táboa 12. Fonte: Padrón de españois residentes no estranxeiro (PERE) – IGE – Elaboración propia
A porcentaxe de poboación do Pacto que reside no estranxeiro é moi superior ás medias provincial
e galega, que acadan o 10,62 (practicamente a metade) e o 12,11% respectivamente.
Por comarcas, a que conta con máis persoas no

estranxeiro en relación á súa poboación censada
é Soneira (26,22%), seguida de Xallas (26,22%),
Fisterra (23,06%), Muros (17,59%) e Bergantiños
(17,15%). Todos os concellos do Pacto teñen
unha porcentaxe de poboación no exterior
superior á media de Galicia e á provincia da
Coruña.
31
Mapa 9. Fonte: elaboración propia.

OS MOVEMENTOS MIGRATORIOS
Se o crecemento vexetativo é un factor importante á hora de analizar a evolución da poboación, os
movementos migratorios tamén poden ser determinantes nesa análise.
Un saldo migratorio13 positivo é un indicador de desenvolvemento, en tanto que a acumulación de
riqueza atrae a outras sociedades emigrantes. Galicia foi historicamente unha rexión moi dada á
emigración, non obstante isto parece estar cambiando. Hoxe en día, a pesar de que Galicia segue a
ser unha das comunidades autónomas con menores porcentaxes de inmigración, esta comeza a ser
significativa e os seus saldos migratorios son positivos. De todas maneiras, no caso do Pacto a
situación non vai parella á da comunidade autónoma.
EVOLUCIÓN SALDO MIGRATORIO PACTO – GALICIA
En relación á evolución do saldo migratorio observamos que en Galicia é positivo, e cada vez
recibimos mais inmigración do exterior. No territorio do pacto a situación en xeral é diferente,
tendendo a un saldo negativo. A partir do 2003, o saldo é positivo, excepto no ano 2005. O saldo
positivo consolida a Carballo, A Laracha, Santa Comba, Cee e Fisterra como núcleos de atracción de
poboación.
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

Cabana -39 -50 -73 -15 -40 -60 -60 -7
Camariñas -79 -66 -32 29 19 -71 8 -11
Carballo 151 63 305 343 229 307 173 537
Carnota 3 -52 -61 -21 12 -45 -37 -12
Cee -12 -27 89 97 110 46 112 73
Corcubión 47 13 -54 -12 -16 -26 -1 -55
Coristanco 2 -44 -63 -33 -70 -21 -9 -82
Dumbría -27 -7 -91 -49 -49 -54 -45 -51
Fisterra -37 -3 -4 -7 -20 -33 -5 25
Laracha, A 70 60 99 100 78 78 105 252
Laxe 31 8 3 39 5 -32 -21 -8
Malpica -40 -37 -72 3 -47 -136 -78 -50
Mazaricos -86 -38 -68 -68 -78 -84 -72 -42
Muros -103 -73 -77 -11 -17 -32 -35 -41
Muxía -9 -45 -68 -30 -35 -4 -9 -30
Ponteceso -4 -34 -81 -34 -50 -35 -18 -61
Santa Comba 34 33 -36 -28 44 22 57 90
Vimianzo -41 -32 -26 -28 -15 20 -6 4
Zas -27 -28 -44 -20 -24 -65 -55 -28
PACTO -166 -359 -354 255 36 -225 4 503
A CORUÑA 3331 3749 6146 6190 7168 6915 7644 9396
GALICIA 6894 7166 10341 11175 15052 16845 17601 19583
32
13
Saldo migratorio: É a diferenza entre o total de inmigrantes e o total de emigrantes. Se é positivo indica que as
entradas de poboación superan ás saídas, e ao contrario se é negativo.

Na seguinte gráfica obsérvase de xeito máis claro a tendencia da evolución do saldo migratorio do
Pacto e de Galicia dende o ano 2000 ata o ano 2007:
Evolución saldo migratorio Galicia-Pacto

600 25000
400 20000
200
15000
0
10000
-200
-400 5000
-600 0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
PACTO GALICIA
No que atinxe á migración interna, durante o ano 2007, 3.036 persoas residentes nos concellos do
Pacto cambiaron o seu lugar de residencia a outro concello de Galicia, cando no ano 2002 foran
2467 persoas. O 94,2% dos movementos migratorios internos no Pacto son de persoas que cambian
a súa residencia a outro concello da mesma provincia, namentres que en Galicia estes movementos
supoñen o 82,08%.
2002 PACTO A CORUÑA GALICIA

Total 1651 25287 52220
Inmigración interna Da mesma provincia 1547 21615 42885
Doutra provincia galega 104 3672 9335
Total 2467 24298 52220
Emigración interna Á mesma provincia 2362 21615 42885
A outra provincia galega 105 2683 9335
Total 2330 29987 65223
Inmigración interna Da mesma provincia 2194 25603 53535
Doutra provincia galega 136 4384 11688
Total 3036 28968 65223
Emigración interna Á mesma provincia 2860 25603 53535
33
A outra provincia galega 176 3365 11688

Na táboa anterior observamos como no ano 2007 marcharon do Pacto cara a outros concellos
3.036 persoas e chegaron doutros concellos para o noso territorio 2.330 persoas, polo que o saldo
migratorio intraprovincial é de – 666 persoas e co resto de Galicia de – 40 persoas.
No referido á migración externa, durante o ano 2007 saíron do Pacto con destino a outra
comunidade autónoma 771 persoas (68,35%) e chegaron aos concellos do Pacto 894 persoas
(38,25%), o que sitúa ao Pacto cun saldo migratorio positivo de 123 persoas co resto de España. Así
tamén, o saldo migratorio co estranxeiro é positivo (1086 persoas), xa que chegaron máis persoas
do estranxeiro (1443 persoas), ca persoas emigraron ao estranxeiro (357 persoas).
A seguinte táboa pon de manifesto a diminución da emigración das xentes do territorio do Pacto
cara a outros países, que pasou de 577 persoas no 2002 a 357 no 2007. A emigración cara ao
exterior apenas é perceptible, o cal sen dúbida é todo un indicador de que as cousas están
cambiando respecto ao pasado. Porén, a situación empeora con respecto a emigración a outras
partes do Estado.

Total 1889 14437 33218
Inmigración externa Doutra CCAA 657 6206 15032
Do estranxeiro 1232 8231 18186
Total 1427 9280 22877
Emigración externa A outra CCAA 850 7405 18684
Ao estranxeiro 577 1875 4193
Total 2337 19123 47772
Inmigración externa Doutra CCAA 894 8494 21386
Do estranxeiro 1443 10629 26386
Total 1128 10746 28189
Emigración externa A outra CCAA 771 8740 22722
Ao estranxeiro 357 2006 5467
34

Destino das emigracións do Pacto no 2007
Os principais destinos dos desprazamentos de poboación dos concellos do Pacto son a outras
poboacións de Galicia (73%), a outras CCAA (19%) e ao estranxeiro (9%), tal e como amosa a
seguinte gráfica.
Destino das emigracións do Pacto 2007
AO ESTRANXEIRO 9%
A OUTRA CCAA 19%
A OUTRA PROVINCIA 4%
Á MESMA PROVINCIA 69%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%
35

Procedencia das Inmigracións do Pacto no 2007
Os lugares de procedencia principais dos desprazamentos de poboación galegos son tamén os

internos (50%); os que proceden doutras CCAA supoñen un 19%, mentres que os que proceden do
estranxeiro son un 31%.
Procedencia das inmigracións do Pacto 2007
DO ESTRANXEIRO 31%
DOUTRA CCAA 19%
DOUTRA PROVINCIA 3%
DA MESMA PROVINCIA 47%
0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50%
Os concellos do Pacto que máis poboación reciben de inmigracións externas no ano 2007 son
Carballo (28,16%), Santa Comba (8,64%), Laracha (8,04%) e Muros (7,53%).
En canto a inmigracións internas no ano 2007, os concellos que máis poboación reciben son
Carballo (26,22%), Laracha (13,26%), Cee (7,9%) e Vimianzo (6,18%).
Por outra banda, segundo os datos facilitados polos distintos concellos do Pacto, os principais
países dos que se recibiron inmigrantes foron de:
o América do Sur: Arxentina, Perú, Brasil, Uruguai.
o Centro América: Cuba, Rep. Dominicana,
o Europa: Romanía, Portugal.
36

ESTRUTURA POR GRANDES GRUPOS DE IDADE
O primeiro aspecto a resaltar en canto á análise da porcentaxe de poboación segundo os grandes
grupos de idade é o feito de que nos concellos do territorio do Pacto a porcentaxe de poboación
maior de 64 anos é de 23,56 %, superior ao 10,97% de poboación menor de 16 anos, o que reflexa o
dito ata o de agora en canto ao envellecemento da poboación.
2008
Territorio Pob Total Pob.<16 Pob. 16-64 Pob >64
Cabana 5.045 9,08% 65,09% 25,83%
Camariñas 6.207 11,52% 65,93% 22,56%
Carballo 30.653 13,31% 67,40% 19,29%
Carnota 4.958 7,79% 61,98% 30,23%
Cee 7.691 12,60% 67,21% 20,19%
Corcubión 1.822 11,09% 68,22% 20,69%
Coristanco 7.376 9,06% 63,53% 27,41%
Dumbría 3.820 9,74% 65,73% 24,53%
Fisterra 4.959 12,91% 67,27% 19,82%
Laracha, A 11.079 10,64% 66,12% 23,24%
Laxe 3.434 10,22% 67,15% 22,63%
Malpica 6.320 8,56% 63,96% 27,48%
Mazaricos 5.050 8,53% 63,43% 28,04%
Muros 9.823 11,33% 64,32% 24,35%
Muxía 5.579 10,72% 63,36% 25,92%
Ponteceso 6.381 9,12% 63,67% 27,21%
Santa Comba 10.577 10,92% 65,05% 24,03%
Vimianzo 8.300 10,73% 65,18% 24,08%
Zas 5.459 9,64% 63,78% 26,58%
PACTO 144.533 10,97% 65,46% 23,56%
A Coruña 1.139.121 12,15% 67,20% 20,65%
GALICIA 2.784.169 12,16% 66,19% 21,65%
Táboa 16. Fonte: Padrón 2008
Se temos en conta que para que unha poboación se considere equilibrada é recomendable que os
menores de 16 anos se correspondan co 25% do total e os maiores de 64 anos non superen o 15 %,
37
observamos que o territorio estudado se atopa moi afastado destas óptimas condicións, o cal é algo
xeneralizado en Galicia.

ÍNDICE DE ÍNDICE DE ÍNDICE DE RECAMBIO
2008 ENVELLECEMENTO DEPENDENCIA GLOBAL DA POBOACIÓN ACTIVA
Cabana 203,28 62,69 130,72

Camariñas 140,85 62,79 125,57
Carballo 112,46 57,34 102,48
Carnota 281,77 69,39 146,43
Cee 119,55 58,94 115,28
Corcubión 131,36 57,34 127,27
Coristanco 220,74 66,20 115,90
Dumbría 172,24 63,32 122,67
Fisterra 116,61 58,28 110,74
Laracha, A 158,25 58,54 112,73
Laxe 165,28 59,50 124,87
Malpica 230,37 65,06 141,79
Mazaricos 223,70 68,28 117,65
Muros 184,67 66,54 122,58
Muxía 161,73 65,04 125,49
Ponteceso 218,09 65,78 122,28
Santa Comba 162,74 63,40 125,29
Vimianzo 164,12 63,29 130,43
Zas 197,41 66,79 119,50
PACTO 159,72 62,12 119,68
A Coruña 131,50 57,11 112,39
Galicia 136,73 59,97 108,77
Táboa 17. Fonte: Padrón 2008 e elaboración propia
DEPENDENCIA DA POBOACIÓN
O índice de dependencia global expresa o volume de poboación que polas súas características de
inactividade (ben por ser demasiado novos ou polo seu envellecemento) dependen da poboación
activa. Canto maior sexa este índice, maior será a carga que a poboación traballadora terá que
sobrelevar. Se este índice é elevado pola cantidade de poboación nova, resulta positivo, porque o
relevo nas actividades produtivas estaría garantido. Pero neste caso o elevado índice global débese
á situación de envellecemento da poboación, e terá repercusións económicas negativas no futuro.
Tal e como se amosa na táboa anterior, o índice de dependencia global ou xeral é similar ao de
Galicia pero o índice de envellecemento14 é superior, chegando case a duplicalo en concellos como
Carnota, Malpica, Mazaricos ou Coristanco. Isto implica que, por exemplo no caso de Carnota, por
cada 100 persoas menores de 20 anos hai 282 maiores de 65 o cal nos leva a realizar o estudo do
índice de reemprazo xeracional.
38
14
Índice de envellecemento: Mide a relación existente entre a poboación maior de 64 anos e a menor de 20.

ÍNDICE DE RECAMBIO DA POBOACIÓN ACTIVA
No ano 2008 no Pacto o índice de recambio de activos15 situábase en 119,68 persoas; en cambio en
Galicia, a cifra era de 108,77 persoas. Isto quere dicir que non temos a capacidade necesaria para
substituír ás persoas que se van xubilando. Como poderemos comprobar na pirámide, temos máis
poboación de 60 a 64 anos, ca poboación de 20 a 24 anos.
RESUMO DE INDICADORES DEMOGRÁFICOS COMARCAIS
Poboación Evolución
Poboac. <16 Poboac. 16-64 Poboac. >64 Idade media
total 2008 poboación 00-08
Bergantiños 70288 -0,3% 11,2% 66,0% 22,9% 45,2
Fisterra 23871 -3,1% 11,7% 66,2% 22,2% 44,9
Muros 14781 -4,7% 10,1% 63,5% 26,3% 46,9
Soneira 19966 -5,1% 10,7% 65,0% 24,3% 46
Xallas 15627 -5,2% 10,2% 64,5% 25,3% 46,9
PACTO 144533 -2,4% 11,0% 65,5% 23,6% 45,98
CORUÑA 1139121 1,7% 12,2% 67,2% 20,7% 44
GALICIA 2784169 1,2% 12,2% 66,2% 21,7% 44,4
Poboación Evolución
Poboac. <16 Poboac. 16-64 Poboac. >64 Idade media
total 2008 poboación 00-08
Bergantiños 70288 -0,7% 11,2% 66,0% 22,9% 45,2
Fisterra 23871 -5,6% 11,7% 66,2% 22,2% 44,9
Muros 14781 -8,6% 10,1% 63,5% 26,3% 46,9
Soneira 19966 -8,4% 10,7% 65,0% 24,3% 46
Xallas 15627 -8,7% 10,2% 64,5% 25,3% 46,9
PACTO 144533 -4,4% 11,0% 65,5% 23,6% 45,98
CORUÑA 1139121 2,8% 12,2% 67,2% 20,7% 44
GALICIA 2784169 1,9% 12,2% 66,2% 21,7% 44,4
Táboas 18 e 19. Fonte: Padrón 2008, IGE e elaboración propia
39
15
Índice de recambio da poboación activa: Mide a relación entre a poboación entre 60 e 64 anos e a poboación entre
20 e 24 anos. Calculando a capacidade dunha poboación para substituír os individuos que se van xubilando.

ESTRUTURA POR PEQUENOS GRUPOS DE IDADES
Para levar a cabo unha análise da poboación por pequenos grupos de idade, a mellor
representación gráfica son as pirámides de poboación, que nos presentan, mediante o cruce das
variables idade e sexo, a porcentaxe correspondente a cada grupo.
O que faremos será comparar a pirámide de poboación do territorio do Pacto coa pirámide de
poboación de Galicia.
Pirámide de poboación Pacto 2008 Tanto na pirámide galega

85 e mais
80-84
coma na do Pacto a base é
75-79
moi reducida, síntoma da
70-74
65-69 caída da natalidade desde
60-64
55-59 mediados dos anos 80.
50-54
45-49
40-44 O 14,75% da poboación do
35-39
30-34 Pacto ten menos de 20 anos
25-29
20-24 fronte ao 15,84 galego
15-19
10-14
(recordemos que a taxa de
5-9
0-4
natalidade tamén é inferior no
6 4 2 0 2 4
Pacto).
% Mulleres % Homes
Dentro da base da pirámide podemos destacar que o grupo de idade de 15-19 presenta unha
porcentaxe lixeiramente superior á galega, debido ao incremento da natalidade que se produciu no
Pacto a principios dos anos noventa.
No tocante ao cumio das dúas pirámides observamos que ámbalas dúas presentan un forte
envellecemento da poboación, moito máis acusado no caso do Pacto.
O 21,65% da poboación de Galicia ten máis de 65 anos e no noso territorio esa cifra acada o
23,56%. Dentro deste grupo de idade a diferenza de composición entre homes e mulleres aumenta.
Así, no caso do Pacto un 13,71% dos maiores de 65 son mulleres (12,67% en Galicia) e un 9,85% son 40
homes (8,98% en Galicia)

O groso da poboación sitúase entre os 20 e os 64 anos (61,68% no Pacto e 62,51% en Galicia) e a
cohorte de idade con máis poboación no Pacto é a de 30 a 34 anos (7,25% no Pacto e 8,17% en
Galicia).
Por último, existe un

Pirámide de poboación Galicia 2008 elemento común a tódalas
85 e máis pirámides. Este é a fenda
80-84
75-79 existente entre os 60 e os 64
70-74
65-69 anos, que corresponde coas
60-64
55-59 xeracións que viviron a
50-54
45-49 posguerra.
40-44
35-39
A idade media da poboación
30-34
25-29
do Pacto sitúase en 46,2
20-24
15-19 anos, case dous puntos por
10-14
5-9 riba que a media de Galicia
0-4
que está en 44,4 anos.
5 4 3 2 1 0 1 2 3 4 5
% Mulleres % Homes
En canto á análise por comarcas, as que teñen unha estrutura máis similar á do Pacto na súa base
son as de Bergantiños, Soneira e Xallas. A Comarca de Fisterra achégase máis ás cifras de Galicia,
mentres que Muros se atopa por debaixo da media do Pacto.
A porcentaxe de poboación entre 20 e 64 anos tamén varía dunhas comarcas a outras. Mentres as
comarcas de Bergantiños (62,33%) e Fisterra (62,08) se achegan ás cifras galegas (62,51%), as
comarcas de Muros, Xallas e Soneira están por debaixo da media do Pacto (61,68%).
No cumio da pirámide, todas as comarcas presentan porcentaxes de poboación maior de 65 anos
superiores a Galicia. Na comarca de Muros o 26,32% ten máis de 65 anos sendo a de Fisterra a que
presenta a menor porcentaxe cun 22,19%.
41

Cohorte máis numerosa: 45-49 anos
Pirámide de poboación Bergantiños 08
85 e
80-84 Idade media: 45,2 anos
75-79
70-74
65-69
60-64 Índice de dependencia: 60,1
55-59
50-54
45-49
40-44
35-39 Índice de envellecemento: 150
30-34
25-29
20-24
15-19
10-14
05-09
0-4
-6 -4 -2 0 2 4 6
%Homes % Mulleres
Pirámide de poboación C. Fisterra 08

85 e Cohorte máis numerosa: 30-34 anos
80-84
75-79
70-74
60-64
55-59
50-54
40-44
35-39
30-34
25-29 Índice de envellecemento: 135,9
20-24
15-19
10-14
05-09
0-4
-6 -4 -2 0 2 4 6
%Homes % Mulleres
Pirámide de poboación C. Muros 08

85 e Cohorte máis numerosa: 70-74 anos
80-84
75-79
70-74
60-64
55-59
45-49
40-44
35-39
25-29
20-24
15-19
10-14
05-09
0-4
-6 -4 -2 0 2 4 6 42
%Homes % Mulleres

Pirámide de poboación C. Soneira 08
85 e mais Cohorte máis numerosa: 45-49 anos

80-84
75-79
70-74 Idade media: 46 anos
65-69
60-64
50-54
45-49
35-39
30-34
25-29
20-24
15-19
10-14
05-09
0-4
-5 0 5
% Mulleres %Homes
Pirámide de poboación C. Xallas 08

85 e
80-84
75-79 Cohorte máis numerosa: 55-59 anos
70-74
65-69
60-64
50-54
45-49
40-44
30-34
25-29
20-24
10-14
05-09
0-4
-6 -4 -2 0 2 4 6
%Homes % Mulleres
43

DISCAPACIDADES
O número de discapacidades nos concellos do Pacto ascende a 12.254, segundo os datos de
Vicepresidencia. Estes datos non se corresponden co total de persoas discapacitadas, posto que
unha mesma persoa pode figurar en máis dun tipo de discapacidade. O 60% das discapacidades,
corresponde a persoas de entre 18 a 65 anos, o 37,10% a persoas maiores de 65 anos e o 2,91%
restante a menores de 18. Este dato resulta moi importante á hora de elaborar o futuro plan de
emprego da Costa da Morte por causa de que se trata dun colectivo cunhas dificultades engadidas á
hora de atopar traballo.
% PACTO
Na gráfica seguinte observamos as 2,91%
discapacidades clasificadas por

< 18
idades no Pacto no ano 2007: 37,10%
18 a 65
59,99%
> 65
Gráfica 14. Fonte: elaboración propia a partir dos datos de Vicepresidencia
O tipo de discapacidade máis frecuente é a física, cun total de 6990 (o 46,35% son homes e o
53,65% son mulleres). Aínda que a clasificación non se axusta ao estándar en canto a poboación en
idade de traballar (16 a 65 anos), podemos dicir que 3.909 desas persoas están en dita idade, e o
82,53% teñen un grao de discapacidade inferior ao 75%. No caso das discapacidades psíquicas e
sensoriais a situación é similar:
FÍSICA PSÍQUICA SENSORIAL

IDADE GRAO
TOTAL HOME MULLER TOTAL HOME MULLER TOTAL HOME MULLER
33% a 75% 104 46 58 124 75 49 27 13 14
< 18
> 75 46 23 23 35 19 16 21 5 16
33% A 75% 3226 1683 1543 1984 964 1020 691 354 337
18 a 65
> 75 683 420 263 575 324 251 192 108 84
33% A 75% 1999 724 1275 505 151 354 360 164 196
>65
> 75 932 344 588 485 159 326 265 105 160 44
TOTAL 6990 3240 3750 3708 1692 2016 1556 749 807
Táboa 20. Fonte: elaboración propia a partir dos datos de Vicepresidencia.

Análise DAFO: Estrutura sociodemográfica
Completamos a análise da estrutura sociodemográfica coa análise DAFO que lle corresponde, froito
do consenso dos axentes económicos e sociais integrantes do PTE Costa da Morte.
Ameazas:
Debilidades:
Atracción da poboación cara a

Deterioro da estrutura da outras zonas con maiores
poboación. Estrutura demográfica posibilidades de emprego. A
con baixos índices de natalidade e falta de postos de traballo na zona,
elevados índices de dependencia e fai que a xente en idade de
avellentamento. traballar se desprace a núcleos
máis desenvolvidos
Perda constante de poboación,
economicamente, e que lles
máis agravada no rural. Dende o ofrecen unhas mellores condicións
ano 2000 a perda de poboación no de vida, o que provoca unha perda
territorio do Pacto foi dun 4,4%, de poboación importante no
pero algún concello superou o territorio do Pacto.
15%.
Emigración da xuventude cara a
Baixa densidade de poboación
outras comunidades
e dispersión dos núcleos rurais.
autónomas, coa conseguinte
O Pacto ten aproximadamente a
perda do capital humano máis
metade de densidade de
formado e a redución da
poboación que a provincia da
poboación en idade de traballar.
Coruña e tamén é bastante inferior
á media galega. A perda de poboación pode
significar unha diminución dos
Saldo migratorio flutuante. Uns
ingresos provenientes das
anos positivo e outros negativo, o
administracións (Estado e
que impide a planificación de
medidas concretas. Comunidades Autónomas)
O índice de recambio da
poboación activa non está
garantido. O índice no ano 2008 é
de 119,68 o que demostra que non
temos a capacidade necesaria para
substituír ás persoas que se van 45
xubilando.

Fortalezas: Oportunidades:
Lixeiro aumento da taxa de Medidas de apoio á natalidade

natalidade en relación co ano e á dependencia das distintas
2000. administracións (estatal,
autonómica e local). Dotación de
No ano 2007 o número de
servizos á comunidade que fagan
inmigrantes que recibe o territorio
atractivo vivir no rural.
do Pacto supera o número de
emigrantes que o abandonan, polo Retorno dos emigrantes debido
que dá lugar a un saldo á actual crise económica. Se o
migratorio positivo en canto a mercado laboral pode absorbelos
migracións externas. aumentará a poboación en idade
de traballar. As persoas retornadas
Dentro do territorio do pacto
tamén poden aportar a súa
hai concellos que funcionan cualificación e experiencia.
como foco de atracción de
poboación: Carballo, A Laracha e Redución do éxodo rural,
Cee. debido á eliminación da oferta
de emprego nos territorios
urbanos. A xente será máis reacia
a marchar se diminúen as
oportunidades de emprego nas
zonas que funcionaron até agora
como polos de atracción.
46

Indicadores económicos
Neste apartado estudamos a situación económica do territorio do Pacto, empregando os datos
publicados no IGE e no Atlas Socioeconómico de Galicia 2008, editado por Caixanova. Analízanse os
indicadores da renda dos fogares, e outros como o turístico, o industrial ou o comercial.
RENDA FAMILIAR DISPOÑIBLE, VEB POR HABITANTE E ÍNDICE DE PRODUTIVIDADE

A renda familiar dispoñible16 estimada para o ano 2006 para as comarcas do Pacto Territorial de
Emprego da Costa da Morte sitúase entre os 10.000€ e os 11.000€, cantidades inferiores ás da
provincia, da comunidade galega e de España.
A renda familiar media dispoñible do Pacto sitúase en torno aos 10.515€. Só 9 concellos
pertencentes ao territorio do Pacto superan esta media.
Os concellos con maior renda dispoñible do Pacto, son Corcubión, Cee e Carnota.
RENDA FAMILIAR VEB POR ÍNDICE DE

POBOACIÓN
DISPOÑIBLE POR HABITANTE PRODUTIVIDADE
(2007)
HABITANTE (2006) (2006) (2001)
Cabana 5.091 10.037 10.264 75
Camariñas 6.275 10.490 11.240 86
Carballo 30.091 10.666 15.863 101
Carnota 5.017 11.000 11.772 99
Cee 7.555 11.187 17.849 99
Corcubión 1.887 11.489 11.422 85
Coristanco 7.528 10.002 10.451 117
Dumbría 3.890 10.169 25.541 294
Fisterra 4.971 10.101 9.038 90
Laracha, A 10.871 10.794 13.559 130
Laxe 3.453 10.201 10.809 101
Malpica 6.432 10.704 11.956 79
Mazaricos 5.179 10.115 14.599 108
Muros 9.931 10.944 11.722 102
Muxía 5.663 10.033 9.840 79
Ponteceso 6.494 10.896 12.558 93
Santa Comba 10.588 10.059 13.698 88
Vimianzo 8.364 10.344 15.207 104
Zas 5.549 10.561 13.762 105
A CORUÑA 1.132.792 12.378 19.273 105
GALICIA 2.772.533 12.418 18.474 100
ESPAÑA 45.200.737 14.084 22.306 100
Táboa 21. Fonte: Atlas socioeconómico de Galicia 2008. Caixanova.
47
16
Renda familiar dispoñible: nivel de renda en € de que dispoñen as economías domésticas para gastar e aforrar, ou ben
a suma de todos os ingresos efectivamente percibidos polas economías domésticas durante un período.

Mapa 10. Fonte: elaboración propia a partir de datos do Atlas socioeconómico de Galicia 2008. Caixanova.
A media do VEB17 do territorio do Pacto, sitúase en torno aos 13218€/hab. Por debaixo dos 10000 €
do VEB atópanse os concellos de Fisterra e Muxía, e por riba dos 15000€/hab., o concello de
Dumbría, que supera a media da Coruña e de Galicia debido ao desenvolvemento industrial da
zona, e máis concretamente á empresa FERROATLÁNTICA S.L.
RENDA FAMILIAR VEB POR ÍNDICE DE

POBOACIÓN
DISPOÑIBLE POR HABITANTE PRODUTIVIDADE
(2007)
HABITANTE (2006) (2006) (2001)
Bergantiños 69960 10570 13583 103
Fisterra 23966 10544 14869 117
Muros 14948 10963 11739 104
Soneira 20188 10449 13576 97
Xallas 15767 10078 13999 97
A CORUÑA 1132792 12378 19273 105
GALICIA 2772533 12418 18474 100
ESPAÑA 45200737 14084 22306 100
Táboa 22. Fonte: Atlas socioeconómico de Galicia 2008. Caixanova.
O índice medio de produtividade18 do Pacto, sitúase en 107, superior á media do índice da provincia,
Galicia e España. Os maiores índices de produtividade alcánzanse nos concellos de Dumbría,
Laracha e Coristanco; os menores valores preséntanse nos concellos de Cabana, Malpica e Muxía.
17
Valor engadido bruto: é a diferenza entre a produción de bens e servizos e o consumo intermedio, referidos ambos ao
conxunto de ramas de actividade económica e todos os sectores institucionais.
48
18
Índice de produtividade: é a proporción entre o valor engadido bruto total e a poboación ocupada no nivel municipal.
Calcúlase tendo en conta a poboación ocupada derivada do Censo de Poboación e Vivendas do ano 2001.

CONTA DE RENDA DOS FOGARES
Para estudar este apartado, só contamos cos datos publicados no IGE, que fan referencia ao período
2000-2002. A conta de renda dos fogares estúdase en base á renda dispoñible bruta, que é a
diferenza entre os recursos e empregos de dita conta.
As partidas que forman parte dos recursos da conta de renda dos fogares son as seguintes:
Remuneración dos asalariados: comprende toda a remuneración en efectivo e en especie a

pagar polos empresarios aos seus asalariados como contrapartida do traballo realizado por
estes durante o período contable.
Excedente de explotación bruto e a renda mixta: é o excedente xerado pola produción por
conta propia de servizos de alugamento das vivendas ocupadas polos seus propietarios. A
renda mixta é a remuneración do traballo realizado polo propietario de empresas non
constituídas en sociedades, ou os membros da súa familia, e que non poden distinguirse dos
seus beneficios como empresarios.
Prestacións sociais: son un conxunto de medidas que pon en funcionamento a Seguridade
Social para prever, reparar ou superar determinadas situacións de infortunio ou estados de
necesidade concretos, que adoitan orixinar unha perda de ingresos ou un exceso de gastos
nas persoas que os sofren.
A remuneración dos asalariados, ten unha evolución positiva no período analizado (2000-2002),
incrementándose nun 19,77% se comparamos o ano 2000 co 2002. A media estimada para o Pacto
é de 4296 € no ano 2002, un 63,9% inferior que no caso da Coruña, e un 54,4% que Galicia. Seis
concellos do territorio do Pacto (Carballo, Cee, Corcubión, Laracha, Coristanco e Malpica) superan a
media do mesmo.
O excedente de explotación bruto e a renda mixta experimentan un incremento dun 17,06% dende
o ano 2000 ata o 2002 no territorio do Pacto. A media estimada para o Pacto é de 2573 € no ano
2002, un 5,02% superior que no caso da Coruña, e un 2,8% que no caso de Galicia. Dez concellos do
Pacto, superan a media do mesmo.
A prestación social media estimada para o territorio do Pacto, é de 1756 € no ano 2002, un 15,33%
inferior que no caso da Coruña, e un 15,21% menos que no caso de Galicia. O seu comportamento
dende o ano 2000 ata o 2002 é positivo, incrementándose nun 10,09%. Só seis concellos do Pacto 49
superan a súa media. Os concellos de Carnota e Ponteceso, superan a media da Coruña e de Galicia.

RECURSOS
Excedente de
Remuneración dos
explotación bruto/ Prestacións sociais Outros recursos
asalariados
Renda mixta
2000 2001 2002 2000 2001 2002 2000 2001 2002 2000 2001 2002
Cabana 2264 2516 2680 3407 3775 4161 1561 1642 1731 525 543 539
Camariñas 2045 2308 2435 2660 3049 3365 1449 1535 1582 2048 2325 2380
Carballo 2530 2824 2977 5415 5757 6111 1416 1497 1566 870 841 811
Carnota 2004 2204 2267 2985 3353 3860 2128 2242 2348 840 703 858
Cee 1988 2222 2351 5027 5457 5927 1638 1718 1786 1455 1476 1434
Corcubión 1570 1628 1726 5073 5331 5838 1627 1673 1740 733 754 831
Coristanco 2145 2318 2508 4237 4638 4990 1612 1680 1765 712 766 786
Dumbría 1728 2006 2154 3041 3369 3803 1592 1702 1746 692 714 685
Fisterra 1700 1838 1957 3435 3650 4215 1393 1510 1594 600 563 680
Laracha 2510 2831 2950 4727 4938 5326 1484 1562 1613 711 720 752
Laxe 1969 2257 2362 3319 3675 4136 1439 1444 1520 1118 1222 1266
Malpica 2451 2698 2777 3903 4296 4544 1795 1911 2031 506 514 478
Mazaricos 2379 2821 3005 2243 2490 2748 1517 1611 1713 1062 1102 956
Muros 1912 2011 2080 3585 3949 4252 1825 1922 2012 588 619 579
Muxía 2262 2538 2577 2544 2798 3138 1463 1548 1572 898 875 888
Ponteceso 2459 2678 2763 3597 3834 4263 1956 2074 2176 693 698 684
Santa Comba 2766 3203 3404 2870 3125 3549 1566 1630 1709 2861 2618 3032
Vimianzo 2345 2636 2785 3026 3314 3656 1341 1403 1481 984 1103 939
Zas 2729 2951 3129 3067 3350 3737 1498 1576 1686 1710 1620 1669
PACTO * 2197,7 2446,7 2573 3587,4 3902,5 4295,7 1594,7 1677,9 1756,4 1031,9 1040,8 1065,6
A CORUÑA 2152 2351 2450 6269 6659 7041 1901 1974 2074 683 669 628
GALICIA 2221 2412 2504 5883 6239 6633 1904 1991 2071 622 622 580
(*) Os datos do Pacto están calculados como a media entre os datos dos concellos.
As partidas que forman parte dos empregos da conta dos fogares, son as seguintes:
Cotizacións sociais: inclúense as efectivas e as imputadas. As efectivas comprenden todos os

pagamentos que as persoas aseguradas ou os seus empresarios fan a institucións que
conceden prestacións sociais. As cotizacións sociais imputadas representan a contrapartida
das prestacións sociais directas dos empresarios.
Impostos de renda e patrimonio: recollen os distintos impostos que pagan as familias.
Renda dispoñible bruta: a diferenza entre os recursos e os empregos das familias, nos
50
proporciona a renda dispoñible bruta, elemento básico no cálculo do Indicador Municipal da
Renda dos Fogares.

Tanto as cotizacións sociais coma os impostos de renda e patrimonio, teñen unha evolución positiva
no período analizado (2000-2002). As cotizacións sociais, incrementáronse nun 17,19% se
comparamos o ano 2000 co 2002. A media estimada para o Pacto é de 1302 € no ano 2002, un
33,77% inferior que no caso da Coruña, e un 30,41% que no caso de Galicia. Os impostos da renda e
o patrimonio incrementáronse nun 36,78% se comparamos o ano 2000 co 2002. A media estimada
para o Pacto é de 331€ no ano 2002, un 64,6% inferior que no caso da Coruña, e un 58,63% menor
que no caso de Galicia.
A renda dispoñible bruta do Pacto, unha vez tidos en conta os recursos e descontados os empregos,
sitúase nos 8058 €, o que supón un 13,28% inferior que na Coruña, e un 11,62% menor ca en
Galicia. Só tres concellos do territorio do Pacto superan a media da renda dispoñible de Galicia:
Santa Comba, que tamén supera a provincial, Cee e Carballo.
EMPREGOS
Impostos renda Renda dispoñible
Cotizacións sociais
e patrimonio bruta
2000 2001 2002 2000 2001 2002 2000 2001 2002
Cabana 183 209 240 1090 1213 1294 6484 7054 7577
Camariñas 161 216 250 818 949 1013 7223 8052 8499
Carballo 371 415 484 1625 1761 1813 8235 8743 9168
Carnota 198 222 271 920 1039 1143 6839 7241 7919
Cee 463 505 579 1465 1626 1702 8180 8742 9217
Corcubión 462 508 576 1412 1512 1599 7129 7366 7960
Coristanco 190 249 283 1287 1419 1488 7229 7734 8278
Dumbría 241 292 347 940 1058 1156 5872 6441 6885
Fisterra 146 186 229 987 1073 1191 5995 6302 7026
Laracha 293 343 394 1421 1519 1584 7718 8189 8663
Laxe 199 260 265 1014 1147 1236 6632 7191 7783
Malpica 204 266 301 1210 1343 1373 7241 7810 8156
Mazaricos 166 231 291 815 905 979 6220 6888 7152
Muros 257 313 356 1046 1160 1206 6607 7028 7361
Muxía 149 166 198 849 940 1004 6169 6653 6973
Ponteceso 279 305 353 1149 1236 1317 7277 7743 8216
Santa Comba 244 283 316 996 1093 1202 8823 9200 10176
Vimianzo 211 258 285 1005 1112 1185 6480 7086 7391
Zas 175 217 269 1068 1157 1246 7761 8123 8706
PACTO* 241,68 286,53 330,89 1111,42 1224,32 1301,63 7058,63 7557,16 8058,21
A CORUÑA 733 823 935 1774 1922 1966 8498 8908 9292
GALICIA 630 705 800 1683 1818 1871 8317 8741 9117 51
Táboa 24. Fonte: IGE e elaboración propia.
(*) Os datos do Pacto, están calculados como a media dos datos dos concellos.

INDICADOR MUNICIPAL DA RENDA DOS FOGARES
Tomando a renda dispoñible bruta media de Galicia no ano 2002 como base 100, na seguinte táboa
observamos o índice municipal da renda dos fogares dos concellos que forman o PTE da Costa da
Morte. No ano 2002 só tres concellos do territorio do Pacto superan a media da renda galega (Santa
Comba, Carballo e Cee), mentres que dez concellos da zona do Pacto, non superan a media da
renda do Pacto.
Indicador municipal da renda dos fogares (Base 2000)

2000 2001 2002
Cabana 78 81 83
Camariñas 87 92 93
Carballo 99 100 101
Carnota 82 83 87
Cee 98 100 101
Corcubión 86 84 87
Coristanco 87 88 91
Dumbría 71 74 76
Fisterra 72 72 77
Laracha 93 94 95
Laxe 80 82 85
Malpica 87 89 89
Mazaricos 75 79 78
Muros 79 80 81
Muxía 74 76 76
Ponteceso 87 89 90
Santa Comba 106 105 112
Vimianzo 78 81 81
Zas 93 93 96
PACTO (*) 85 86 88
A CORUÑA 102 102 102
GALICIA 100 100 100
52
(*) Os datos do Pacto, están calculados como a media dos datos dos concellos.

PRESTACIÓNS ECONÓMICAS
Neste apartado estudaremos a Renda de Integración Social19 (RISGA) e as Axudas de Emerxencia
Social20 (AES), xa que son as únicas das que dispoñemos de datos desagregados a nivel municipal.
No territorio do Pacto, o número de persoas beneficiarias no ano 2008 da RISGA e da AES foron 215
e 61 respectivamente. Nos dous casos, representan aproximadamente o 13% do total da provincia
da Coruña e o 4,94% e o 2,81% de Galicia respectivamente.
O 48,37% dos beneficiarios da RISGA, e o 45,90% dos beneficiarios das AES na zona do Pacto
pertencen á comarca de Bergantiños, e máis concretamente no caso da RISGA, o 28,37% son do
concello de Carballo, e no caso das AES, o 85,71% pertencen ó mesmo concello.
Destaca o concello de Carnota, onde non hai persoa algunha beneficiaria da RISGA. Nos concellos
de Corcubión e Cabana hai menos de tres persoas beneficiadas pola RISGA.
No caso das AES, os concellos de Carnota, Mazaricos, Cabana, Malpica, Ponteceso, Dumbría e
Corcubión, non teñen ningún beneficiario desta prestación no ano 2008.
BENEFICIARIOS DA RISGA E DAS AES

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
RISGA 271 253 226 226 224 227 223 215
PACTO
AES 64 80 81 55 77 102 83 61
RISGA 1887 1825 1904 1844 1785 1755 1726 1717
CORUÑA
AES 427 425 525 397 484 532 535 473
RISGA 4357 4310 4499 4173 4145 4225 4178 4350
GALICIA
AES 1473 1599 1834 1747 1915 2123 2074 2172
O 71,16% das persoas beneficiarias da RISGA no territorio do Pacto son mulleres, porcentaxe similar
á da provincia da Coruña, no caso das AES esta porcentaxe é do 70,49%.
Hai concellos como Corcubión, Fisterra e Ponteceso, onde o 100% dos perceptores da RISGA son
mulleres. O mesmo sucede no caso das AES, en Coristanco, Laxe, Fisterra e Muxía.
19
RISGA: configúrase como unha prestación social destinada a garantir recursos económicos de subsistencia a quen
careza deles, así como a acadar a súa autonomía e integración normalizada mediante un proxecto personalizado de
53
inserción.
20
AES: son axudas económicas de pagamento único destinadas a paliar necesidades extraordinarias e urxentes de
persoas afectadas por situacións de emerxencia.

Persoas beneficiarias de RISGA, por sexo (2008)
2844
GALICIA 1506
4350
1200
CORUÑA 517 Mulleres
1717
Homes
146
PACTO 62 Total
208
0 1000 2000 3000 4000 5000
Persoas beneficiarias de AES, por sexo (2008)
1452
GALICIA 720
2172
323 Mulleres
CORUÑA 150
473 Homes
43 Total
PACTO 18
61
0 500 1000 1500 2000 2500
Gráficas 15 e 16. Fonte: Informe de Xestión RISGA 2008. Vicepresidencia da Xunta. Elaboración propia.
Segundo o informe de Xestión da RISGA 2008 publicado pola Vicepresidencia da Xunta, o perfil da
persoa beneficiaria da RISGA é unha muller de entre 25 e 44 anos, solteira ou separada, con cargas
familiares e que vive nunha zona urbana, nun piso de aluguer ou cedido en precario, con estudos
primarios incompletos e en situación de desemprego aínda que non na busca do seu primeiro
traballo.
54

VARIABLES E INDICADORES ECONÓMICOS
Para facer un estudo máis profundo do territorio do Pacto, inclúese a cota de mercado 21 e os índices
de participación territorial para os concellos que o constitúen.
O territorio do Pacto acada o 11,83% da cota de mercado da provincia da Coruña, cun valor de 476,
destacando o concello de Carballo cunha cota de mercado de 106, o que representa
aproximadamente tres veces máis que o valor da cota do segundo e terceiro concello (Santa Comba
e Laracha), e demostra a súa elevada capacidade de consumo.
O índice de poboación22 está relacionado coa cota de mercado, xa que esta é fundamentalmente
función da poboación e do seu poder adquisitivo. O 12,51% da poboación da provincia da Coruña
reside no territorio do Pacto. O concello de Carballo é o máis importante en termos de poboación
con 109 puntos, seguido de Santa Comba e Muros con 38 e 36 puntos respectivamente. Os
concellos con menor índice de poboación son Corcubión (7), Laxe (12) e Dumbría (14).
Índice de Índice de
Cota de Índice de Índice Índice Índice
restauración actividade
mercado poboación industrial comercial turístico
e bares económica
Cabana 14 18 14 8 10 7 8
Camariñas 22 23 28 12 25 15 17
Carballo 106 109 66 105 108 69 77
Carnota 19 18 19 15 13 10 11
Cee 29 27 13 25 33 30 18
Corcubión 5 7 1 2 7 12 2
Coristanco 22 27 14 19 12 2 14
Dumbría 10 14 88 6 4 3 34
Fisterra 14 18 2 9 14 16 5
Laracha (A) 34 29 37 23 47 6 27
Laxe 10 12 5 7 11 3 5
Malpica 20 23 17 11 20 9 13
Mazaricos 17 19 43 11 11 4 21
Muros 32 36 15 17 35 37 15
Muxía 15 20 5 9 12 19 6
Ponteceso 22 23 17 13 22 3 14
Santa Comba 34 38 54 30 55 9 37
Vimianzo 29 30 39 22 24 8 25
Zas 22 20 10 14 19 4 12
PACTO 476 511 487 358 482 266 361
CORUÑA 4022 4086 4056 4279 4485 4595 4240
TOTAL
11,83% 12,51% 12,01% 8,37% 10,75% 5,79% 8,51%
PACTO/CORUÑA
Táboa 27. Fonte: Atlas socioeconómico de Galicia 2008. Caixanova – Elaboración propia
21
Cota de mercado: Índice que expresa a capacidade de consumo comparativa dos concellos, referida a 1 de xaneiro
de 2007, expresando a participación, en tanto por dez mil, de cada concello sobre unha base para o total de Galicia de
10.000 unidades.
55
22
Índice de poboación: índice comparativo da importancia da poboación de cada concello a 1 de xaneiro de 2007, que
reflexa o peso relativo (en tanto por 10.000) da poboación dun concello respecto ao total de Galicia, con base na
poboación de Galicia=10.000 unidades.

O índice industrial23 na provincia da Coruña acada 4.056 unidades das 10.000 galegas, é dicir, a
actividade industrial provincial representa o 40% da galega. A porcentaxe para o Pacto é do 4,87%.
Destaca o alto índice industrial de Dumbría (88), motivado pola presenza da empresa Ferroatlántica
S.L., que representa o 2,17% da actividade industrial da provincia da Coruña. Os concellos cun
índice industrial inferior a 10 puntos son Corcubión (1), Fisterra (2), Laxe (5) e Muxía (5).
O índice comercial24 do Pacto supón o 3,58% do galego e o 8,37% do provincial. Sobresae o concello
de Carballo, cun índice de 105 unidades. Por debaixo das dez unidades atópanse os concellos de
Cabana, Corcubión, Dumbría, Fisterra, Laxe e Muxía.
O índice de restauración e bares25 supón o 4,82% do galego e o 10,75% do provincial. De novo

destaca o concello de Carballo cun índice de 108 unidades, e pola contra, os concellos de Corcubión
e Dumbría con menos de 10 unidades.
O índice turístico26 do Pacto acada o 2,66% do galego e o 5,79% do provincial. O concello cun maior
índice turístico do Pacto é Carballo (69). Seis dos concellos teñen un índice inferior a 5: Coristanco,
Dumbría, Laxe, Mazaricos, Ponteceso e Zas.
O índice de actividade económica27 segue a mesma tendencia observada nos índices anteriores, xa
que o 42,4% da actividade económica galega localízase na provincia da Coruña, da que o 8,51%
pertence ao territorio do Pacto cun valor de 361 unidades. Destaca o concello de Carballo con 77
unidades, que supón o 21,33% da actividade económica do Pacto.
23
Índice industrial: é o índice comparativo da importancia da industria, incluída a construción, de cada concello,
referido a 2006. Elabórase en función do IAE correspondente ás actividades industriais. O valor do índice reflexa o peso
relativo (en tanto por 10.000) da industria dun municipio respecto ao total de Galicia, con base: total € de recadación
de IAE en Galicia=10.000 unidades.
24
Índice comercial: índice comparativo da importancia do comercio (por xunto e retallista conxuntamente) de cada
concello, referido a 2006. Este índice elabórase en función do IAE correspondente ás actividades comerciais dun
concello respecto ao total de Galicia, con base: total € de recadación de IAE en Galicia= 10.000 unidades.
25
Índice de restauración e bares: índice comparativo da importancia da restauración e bares de cada concello referido
ao 2006. Elabórase en función do IAE correspondente ás actividades de restauración e bares dun concello respecto ao
total de Galicia, con base: total € recadación IAE en Galicia= 10.000 unidades.
26
Índice turístico: índice comparativo da importancia turística de cada concello, referido a 2006. Obtense en función do
IAE correspondente ás actividade turísticas, o cal se basea pola súa vez na categoría dos establecementos turísticos,
número de habitacións e ocupación anual. O valor do índice indica a participación (en tanto por 10.000) de cada 56
concello sobre o total de Galicia de 10.000 unidades.
27
Índice de actividade económica: índice comparativo do conxunto da actividade económica municipal no 2006.
Obtense en función do imposto correspondente ao total de actividades económicas empresariais e profesionais. O

Son dous os concellos que seguen a liña provincial no referente á diferenza favorable entre a
participación da actividade económica e a participación da poboación, que ven determinada pola
comparación entre o índice da actividade económica e o índice de poboación. Estes concellos son
os de Dumbría e Mazaricos.
PARQUE DE VEHÍCULOS E MATRICULACIÓNS

Dúas variables económicas a ter en conta á hora de analizar a realidade económica e social do
territorio do Pacto son o parque de vehículos e as matriculacións. Ata o ano 2007, coincidindo co
auxe económico, as matriculacións de vehículos foron en aumento, mentres que a partir do ano
2008, coa crise económica que está a sufrir o país, comezan a reducirse.
PARQUE DE VEHÍCULOS A 31/12/2007

Furgonetas e Tractores
Total Turismos Motos Autobuses Outros
camións industriais
Bergantiños 46.955 36.494 1.841 6.655 132 370 1.463
Fisterra 13.123 10.476 518 1.669 1 72 387
Muros 7.795 6.504 357 796 4 8 126
Soneira 12.823 9.756 490 2.034 48 50 445
Xallas 10.425 8.251 371 1.338 55 62 348
PACTO 91.121 71.481 3.577 12.492 240 562 2.769
CORUÑA 699.617 558.353 34.055 83.895 1.806 4.585 16.923
GALICIA 1.845.467 1.434.751 99.731 241.840 4.600 13.631 50.914

O 13,02% dos vehículos da provincia da Coruña atópanse no territorio do Pacto e tamén o 11,9%
das matriculacións. Se comparamos o 2008 co 2005, o número de matriculacións descendeu nun
27,8% no territorio do Pacto, diminución superior á da provincia da Coruña e á de Galicia (23,18% e
22,92% respectivamente). As matriculacións que máis descenderon no Pacto foron as dos tractores
nun 50% e a dos camións e furgonetas nun 40,88%. As únicas matriculacións que aumentaron foron
as dos autobuses que pasaron de 7 a 11 e as das motocicletas que aumentaron un 35,64%.
57
valor do índice expresa a participación da actividade económica (en tanto por 10.000) de cada concello sobre unha base
galega de 10.000 unidades equivalente á recadación do imposto de actividades económicas, empresariais e
profesionais de Galicia.

MATRICULACIÓNS DE VEHÍCULOS 2005
Camións e Tractores Remolques e
Comarcas Total Autobuses Turismos Motocicletas Ciclomotores Outros
furgonetas industriais semirremolques
Bergantiños 3107 325 5 2049 154 48 155 135 236
Fisterra 915 73 0 668 37 6 39 32 60
Muros 478 38 0 376 22 1 22 2 17
Soneira 897 111 1 574 45 6 49 32 79
Xallas 649 67 1 404 17 11 27 49 73
PACTO 6046 614 7 4071 275 72 292 250 465
CORUÑA 47734 4335 88 35018 2789 558 1827 1286 1833
GALICIA 118303 12340 257 80868 8739 1401 5044 3912 5742
MATRICULACIÓNS DE VEHÍCULOS 2008

Camións e Tractores Remolques e
Comarcas Total Autobuses Turismos Motocicletas Ciclomotores Outros
furgonetas industriais semirremolques
Bergantiños 2103 200 5 1346 197 22 118 80 135
Fisterra 732 45 1 504 64 3 32 41 42
Muros 390 19 1 293 44 1 23 3 6
Soneira 592 60 1 370 35 4 33 39 50
Xallas 548 39 3 306 33 6 22 74 65
PACTO 4365 363 11 2819 373 36 228 237 298
CORUÑA 36671 2810 81 25574 3817 365 1374 1246 1404
GALICIA 91184 7849 245 59245 10869 926 3807 4166 4077
EVOLUCIÓN MATRICULACIÓNS
Comarcas 2005 2006 2007 2008
Bergantiños 3107 3152 3114 2103
Fisterra 915 1005 1012 732
Muros 478 581 544 390
Soneira 897 865 862 592
Xallas 649 634 669 548
PACTO 6046 6237 6201 4365
CORUÑA 47734 49236 49409 36671
GALICIA 118303 121745 124625 91184

58

Evolución matriculacións
0,05
0
-0,05
-0,1
-0,15
-0,2
-0,25
-0,3
-0,35
Variac. 05-06 Variac. 06-07 Variac. 07-08
PACTO GALICIA
LIÑAS DE BANDA ANCHA
No ano 2007, o número de liñas de

banda ancha do territorio do Pacto
representan o 5,46% das liñas da
provincia da Coruña, e o 2,48% das
galegas.
Hai concellos, como o de Mazaricos,

nos que o ADSL non se implantou até
comezos do ano 2009. Os concellos de
Cee e Corcubión, e en xeral as zonas
urbanas, son as que contan cunha
maior implantación do acceso rápido á
rede.
59
Táboa 32. Fonte: Atlas socioeconómico 2008. Caixanova – Elaboración propia

O Mercado Laboral
AFILIACIÓN
EVOLUCIÓN DA AFILIACIÓN
(Nota Metodolóxica: A partir de xaneiro de 2008 desaparece o Réxime Especial Agrario por conta propia, e os seus afiliados
intégranse no Réxime Especial de Autónomos. Todos os datos anuais corresponden á afiliación a data 31 de decembro)
Existen dúas posibilidades para levar a cabo o estudo da afiliación: ben considerando o concello de
residencia do traballador, ou ben tomando como referencia a conta de cotización, é dicir, o concello
onde está situado o seu centro de traballo. No estudo empregamos maiormente a afiliación por
conta de cotización, para analizar os empregos que realmente se desenvolven no territorio do Pacto
e ver o volume real do mercado de traballo. Pero no caso dos índices de afiliación e actividade
utilizamos os datos segundo o concello de residencia, posto que se trata de coñecer a porcentaxe de
persoas de cada localidade que están dentro do mercado laboral, independentemente do lugar
onde desenvolvan a súa actividade.
Os datos e indicadores de afiliación varían substancialmente segundo a alternativa de explotación

dos mesmos pola que optemos. Máis de 12.000 persoas residentes no Pacto traballan fóra do
territorio do mesmo. De feito, Cee é o único concello que conta con máis afiliados por conta de
cotización que por concello de residencia. O mercado laboral da Costa da Morte non é quen de
absorber a man de obra local. Esta situación acentúase nas comarcas de Bergantiños e Muros.
Afiliación por conta Afiliación por concello

Diferencial
de cotización de residencia
Cabana 1.159 1.828 -669
Camariñas 1.429 1.884 -455
Carballo 9.748 11.815 -2.067
Carnota 1.157 1.409 -252
Cee 2.710 2.481 229
Corcubión 289 564 -275
Coristanco 1.708 2.793 -1.085
Dumbría 768 1.142 -374
Fisterra 978 1.400 -422
Laxe 687 1.110 -423
Laracha, A 2.696 4.246 -1.550
Malpica 1.710 2.379 -669
Mazaricos 1.315 1.745 -430
Muxía 1.159 1.735 -576
Muros 1.454 2.541 -1.087
Ponteceso 1.604 2.232 -628
Santa Comba 3.266 3.771 -505
60
Vimianzo 2.377 2.738 -361
Zas 1.679 2.162 -483
PACTO 37.893 49.975 -12.082
Táboa 33. Fonte: elaboración propia a partir de datos proporcionados pola Consellería de Traballo

O incremento porcentual (tendencia 00-08)28 da afiliación por conta de cotización foi maior na
Costa da Morte ca en Galicia no período 2000 - 2008. Sen embargo, durante o último ano, o
descenso porcentual do número de persoas afiliadas á seguridade social foi moi superior no
territorio do Pacto, case o dobre que na comunidade. A decembro de 2008 había algo máis de dúas
mil persoas afiliadas menos que no mesmo mes do ano anterior.
Evolución do número de afiliados na Costa da Morte

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Sector primario 7.753 7.888 8.019 8.233 8.110 7.873 8.057 7.724 7.387
Sector secundario 6.197 6.366 6.108 6.189 6.173 6.588 6.895 7.165 6.581
Sector Construción 5.903 6.475 6.607 6.786 7.081 7.813 8.368 8.552 7.602
Sector Servizos 10.468 11.092 12.046 12.811 13.857 14.627 16.344 16.476 16.323
Comercio e hostalería 6.322 6.613 6.986 7.498 7.937 8.534 9.483 9.108 9.007
Transporte e comunicacións 932 1.018 1.137 1.223 1.296 1.283 1.451 1.524 1.431
Outros servizos 3.214 3.461 3.923 4.090 4.624 4.810 5.410 5.844 5.885
TOTAL 30.321 31.821 32.780 34.019 35.221 36.901 39.664 39.917 37.893
Var 00-01 % Var 01-02 % Var 02-03 % Var 03-04 % Var 04-05% Var 05-06% Var 06-07% Var 07-08% Tendenc. 00-08 %
4,95 3,01 3,78 3,53 4,77 7,49 0,64 -5,07 8,02
Evolución do número de afiliados en Galicia

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Sector primario 107.793 103.518 100.233 98.850 94.999 90.967 88.153 84.512 79.973
Sector secundario 153687 157156 159673 158751 159732 160898 165817 174842 163395
Sector Servizos 512763 536086 551380 569269 593418 622597 654269 675782 677102
Transporte e comunicacións 43.784 45.860 47.018 47.072 48.310 50.152 53.357 57.118 56.502
Outros servizos 252.812 268.330 275.643 286.552 301.792 319.640 340.760 355.503 361.436
TOTAL 877.598 906.253 923.126 940.999 961.265 1.000.755 1.041.762 1.071.890 1.040.899
Var 00-01 % Var 01-02 % Var 02-03 % Var 03-04 % Var 04-05 % Var 05-06 % Var 06-07 % Var 07-08 % Tendenc. 00-08 %
3,27 1,86 1,94 2,15 4,11 4,10 2,89 -2,89 7,81
Táboas 34, 35, 36 e 37. Fonte: elaboración propia a partir de datos proporcionados pola Consellería de Traballo
28 61
Indicador de tendencia: indicador relativo á evolución anual e do período de referencia. A fórmula aplicada é a seguinte: (Valor
ano n – media anos anteriores)/media anos anteriores*100

Evolución da afiliación
10,00
8,00
6,00
4,00
2,00
0,00
-2,00
-4,00
-6,00
Var 00-01 % Var 01-02 % Var 02-03 % Var 03-04 % Var 04-05 % Var 05-06 % Var 06-07 % Var 07-08 %
Pacto Galicia
Gráfica 18. Fonte: Elaboración propia a partir de datos da Consellería de Traballo
As táboas e a gráfica anteriores conteñen o total de persoas afiliadas, incluíndo aos que traballan
por conta allea (que nós chamaremos traballadores) e aos que o fan por conta propia (autónomos).
A partir de xaneiro de 2008, o colectivo que pertencía ao Réxime Especial Agrario por conta propia
intégrase no Réxime Especial de Autónomos. Esta circunstancia dificulta a análise separada dos
traballadores e os autónomos, polo que nos gráficos de evolución non incluímos os datos de 2008.
Variación interanual de autónomos

18,00
16,00
14,00
12,00
10,00
8,00
6,00
4,00
2,00
0,00
Var 00-01 % Var 01-02 % Var 02-03 % Var 03-04 % Var 04-05 % Var 05-06 % Var 06-07 %
Pacto Galicia 62

O ritmo de afiliación de autónomos na Costa da Morte foi moi superior ao de Galicia, malia o seu
brusco descenso durante o ano 2007. No 2006 produciuse un incremento superior ao 15%. O 1 de
xaneiro de 2008 prodúcese o cambio no sistema de afiliación, coa entrada en vigor da lei 18/2007
do 4 de xullo, que avanza na liña establecida pola Recomendación IV do Pacto de Toledo, ao crear
dentro do réxime de autónomos o sistema especial para traballadores por conta propia agrarios.
Evolución do número de autónomos na Costa da Morte
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Sector primario 112 120 133 154 171 175 196 224 4.760
Sector Servizos 4314 4670 4966 5340 5701 6021 6956 7071 7051
Transporte e comunicacións 475 511 529 558 579 599 684 699 683
Outros servizos 740 830 906 1.016 1.124 1.206 1.347 1.433 1.467
TOTAL 6.720 7.312 7.875 8.484 9.113 9.633 11.162 11.499 15.961
8,81 7,70 7,73 7,41 5,71 15,87 3,02
Composición por sectores dos autónomos na Costa da Morte
31%
3%
31% 21%
13% 6%
5%
21%
Sector primario Sector secundario Sector Construcción

Sector Servizos Comercio e hostalería Transporte e comunicacións
Outros servizos
63

Composición por sectores dos autónomos en Galicia
37% 3%
37%
23% 11%
9%
13%
4%
Sector primario Sector secundario Sector Construcción
Sector Servizos Comercio e hostalería Transporte e comunicacións
Outros servizos
Gráficas 20 e 21. Fonte: elaboración propia a partir de datos proporcionados pola Consellería de Traballo
Evolución do número de autónomos en Galicia

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Sector primario 2.066 2.248 2.479 2.803 3.060 3.335 3.656 3.962 46.828
Sector Servizos 120.570 121.303 122.558 126.199 130.395 133.784 136.289 138.281 137.210
Outros servizos 26.915 27.829 29.090 31.115 33.722 36.020 38.251 40.351 40.911
TOTAL 164.549 165.287 167.426 172.911 172.942 183.736 188.004 192.087 233.213
0,45 1,29 3,28 0,02 6,24 2,32 2,17
Táboas 38, 39, 40 e 41. Fonte: elaboración propia a partir de datos proporcionados pola Consellería de Traballo
En canto á evolución do número de traballadores dados de alta no período 2000-2007, o

incremento foi constante tanto en Galicia coma no Pacto, con porcentaxes similares. Sen embargo, 64
durante o ano 2007, na Costa da Morte diminuíu o número de traballadores por conta allea,
mentres que en Galicia aumentou un 3%.

Variación interanual de traballadores/as
5,00
4,00
3,00
2,00
1,00
0,00
-1,00
Pacto Galicia
No ano 2008 o número de traballadores afiliados descendeu en todos os sectores económicos no

Pacto, mentres que para Galicia só medrou no sector servizos. No caso do sector primario o
descenso hai que matizalo, polo cambio dos afiliados do Réxime especial agrario, que pasaron a ser
considerados autónomos.
Evolución do número de traballadores na Costa da Morte

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Sector primario 7.641 7.768 7.886 8.079 7.939 7.698 7.861 7.500 2.627
Sector Servizos 6154 6422 7080 7471 8156 8606 9388 9405 9272
Comercio e hostalería 3.223 3.284 3.455 3.732 3.939 4.318 4.558 4.169 4106
Transporte e comunicacións 457 507 608 665 717 684 767 825 748
Outros servizos 2.474 2.631 3.017 3.074 3.500 3.604 4.063 4.411 4418
TOTAL 23.601 24.509 24.905 25.535 26.108 27.268 28.502 28.418 21.932
3,85 1,62 2,53 2,24 4,44 4,53 -0,29

Táboas 42 e 43. Fonte: elaboración propia a partir de datos proporcionados pola Consellería de Traballo
65

Evolución do número de traballadores en Galicia
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Sector primario 105.727 101.270 97.754 96.047 91.939 87.632 84.497 80.550 33.145
Sector Servizos 392.193 414.783 428.822 443.070 463.023 488.813 517.980 537.501 539.892
Outros servizos 225.897 240.501 246.553 255.437 268.070 283.620 302.509 315.152 320.525
TOTAL 713.049 740.966 755.700 768.088 788.323 817.019 853.758 879.803 807.686
3,92 1,99 1,64 2,63 3,64 4,50 3,05

Táboas 44 e 45. Fonte: elaboración propia a partir de datos proporcionados pola Consellería de Traballo
Composición sectorial dos traballadores na Costa da

Morte
30% 2%
14%
15% 30%
13%
17% 9%
Sector primario Sector secundario

Sector Construcción Sector Servizos
Comercio e hostalería Transporte e comunicacións
Outros servizos
Composición sectorial dos traballadores en Galicia
40%
3% 24%
40%
7% 13%
11%
2%
66
Comercio e hostalería Transporte e comunicacións
Gráficas 23 e 24. Fonte: elaboración propia a partir de datos proporcionados pola Consellería de Traballo

AFILIACIÓN POR RÉXIMES
O estudo da afiliación á seguridade social debe contemplar os diferentes réximes existentes. A

continuación examinaremos o ritmo de crecemento das diferentes modalidades de afiliación dende
o ano 2004 e a proporción de cada un dos réximes sobre o total de afiliados.
RÉXIME 2004 2005 2006 2007 2008

XERAL/CARBÓN 18.018 19.462 20.531 20.852 19.214
AGRARIO 5.385 5.244 5.394 5.085 204
MAR 2.438 2.242 2.230 2.111 2.109
PACTO FOGAR 267 320 347 370 405
AUTONOMOS 9.129 9.648 11.162 11.499 15.961
TOTAL 35237 36916 39664 39917 37893
XERAL/CARBÓN 683.503 713.886 753.483 783.165 757.806
AGRARIO 60.601 56.935 54.490 51.347 4.364
MAR 28.390 27.596 26.685 25.502 24.795
GALICIA FOGAR 15.829 18.602 19.100 19.789 20.721
AUTONOMOS 178.942 183.736 188.004 192.087 233.213
TOTAL 967265 1000755 1041762 1071890 1040899
O comportamento dos autónomos foi analizado previamente, polo que nos centraremos nos
restantes réximes, cos datos dos que dispomos, dende o ano 2004. A evolución é similar en termos
porcentuais, cun leve decrecemento nos réximes asociados ao sector primario e un crecemento
continuo no réxime do fogar, que ten unha presenza case testemuñal. O número de persoas
afiliadas ao réxime xeral aumentou considerablemente entre os anos 2004 e 2007, pero durante o
ano 2008 sufriu un brusco descenso (8%). Observamos a práctica desaparición do réxime especial
agrario, que xa foi comentado con anterioridade e que redunda no aumento dos autónomos
durante 2008.
Afiliación por reximes Pacto

25.000
20.000
15.000
10.000
5.000
0
67
2004 2005 2006 2007 2008
XERAL/CARBÓN AUTONOMOS AGRARIO MAR FOGAR
Gráfica 25. Fonte:. Elaboración propia a partir de datos da Consellería de Traballo

Afiliación por rexímenes Galicia
800.000
600.000
400.000
200.000
0
2004 2005 2006 2007 2008
XERAL/CARBÓN AUTONOMOS AGRARIO MAR FOGAR
Gráfica 26. Fonte: Elaboración propia a partir de datos da Consellería de Traballo e do I.G.E.
A comparación das porcentaxes de cada réxime sobre o total de afiliados amosa, con respecto a
Galicia, a importancia do autoemprego na comarca e a maior presenza dos réximes ligados ao
sector primario.
Afiliación por rexímenes no Pacto 2008
XERAL/CARBÓN
42% AGRARIO
MAR
51% FOGAR
1%
AUTONOMOS
6%
0%
73%
22%
Galicia
2%
2%
1%
Gráfica 27. Fonte: Elaboración propia a partir de datos da Consellería de Traballo e do I.G.E.
68

AFILIACIÓN POR SECTORES
Por último, imos examinar a afiliación segundo os grandes sectores económicos:
Afiliacións por sectores no Pacto - 2008
20%
17%
43%
20%
Sector primario Sector secundario Sector Construcción Sector Servizos
8%
Galicia 65% 16%
11%
Observamos unhas enormes diferenzas na composición da afiliación en Galicia e nas nosas

comarcas. A Costa da Morte ten máis do dobre de traballadores no sector primario, un 8% de
traballadores máis dedicados ao sector da construción e similar porcentaxe só no caso da industria.
Todo isto, claro está, implica unha menor terciarización do mercado de traballo.
A fin de completar a panorámica sobre as afiliacións na Costa da Morte cómpre ver as variacións
que se presentan entre os distintos territorios que a conforman, como podemos observar nas
gráficas comarcais. Comprobamos a maior dependencia do sector da construción das comarcas de
Terra de Soneira e Bergantiños, e as grandes diferenzas no sector primario, sobre todo na Comarca
de Xallas, onde case alcanza a porcentaxe do sector servizos.
69

Comarca de Bergantiños Comarca de Fisterra
13%
44% 22%
21% 49%
14%
22% 15%
Comarca de Muros Comarca Terra de Soneira
28% 23%
43% 36%
12% 17%
17% 24%

36% 34%
18% 12%
Comarca de Xallas
Gráficas 29, 30, 31, 32 e 33. Fonte: Elaboración propia a partir de datos da Consellería de Traballo
70

PRINCIPAIS ACTIVIDADES ECONÓMICAS SEGUNDO O NÚMERO DE AFILIADOS
O descenso a un nivel inferior de análise realizámolo a través do estudio da afiliación por
actividades económicas segundo a Clasificación Nacional de Actividades Económicas (CNAE) a dous
díxitos.
Peso actividades económicas segundo afiliados -

xuño 2008
1251; 4%
8588; 29%
2080; 7%
2106; 7%
2777; 9% 5183; 17%
3986; 13%
Construción Agricultura, gandeiría
Comercio polo miúdo Hostalaría
Pesca, acuicultura Industria confección e peletería
Administración pública Comercio polo xunto
Transporte terrestre Industria productos alimenticios
A simple enumeración das actividades económicas que contan cun maior número de traballadores
apórtanos unha perspectiva sincrónica da actividade económica no territorio do pacto. Para obter
unha visión diacrónica debemos observar a evolución do número de persoas afiliadas durante un 71
período de tempo concreto.

Se analizamos a evolución do período xuño 2005 – xuño 2008, ollamos como a maioría das
actividades incrementan o número de afiliados. Sen embargo, se focalizamos a observación no
derradeiro ano a situación cambia drasticamente, posto que todas as actividades perden afiliación.
Evolución dos dez sectores con máis peso no Pacto 2005-2008
xuño 2008
xuño 2007
xuño 2006
xuño 2005
0 2000 4000 6000 8000 10000
Industria productos alimenticios Transporte terrestre

Comercio polo xunto Administración pública
Industria confección e peletería Pesca, acuicultura
Hostalaría Comercio polo miúdo
Agricultura, gandeiría Construción
72

AFILIADOS xuño 2005 xuño 2006 xuño 2007 xuño 2008 EVOL 05-08 EVOL 07-08
Construción 7744 8473 8827 8588 10,9% -2,7%
Agricultura, gandeiría 5542 5747 5565 5183 -6,5% -6,9%
Comercio polo miúdo 3475 3980 3998 3986 14,7% -0,3%
Hostalaría 2302 2643 2781 2777 20,6% -0,1%
Pesca, acuicultura 2294 2248 2179 2106 -8,2% -3,4%
Industria confección e
2063 2169 2246 2080 0,8% -7,4%
peletería
Administración pública 1263 1104 1540 1463 15,8% -5,0%
Comercio polo xunto 1578 1692 1324 1313 -16,8% -0,8%
Transporte terrestre 1144 1242 1311 1306 14,2% -0,4%
Industria productos
1419 1403 1341 1251 -11,8% -6,7%
alimenticios
O estudo das actividades económicas con maior afiliación a nivel municipal amosa a
heteroxeneidade do territorio e a preocupante dependencia do sector da construción en moitos dos
concellos.
73

Actividades económicas con maior afiliación por concello
Concello Actividade económica % afiliados/as
Construción 25,17%
Cabana
Industria da confeccion e da peletaría 16,91%
Pesca, acuicultura... 24,69%
Camariñas
Construción 18,42%
Construción 24,99%
Carballo
Comercio polo miudo 10,45%
Carnota
Construción 16,60%
Cee
Actividades sanitarias e veterinarias 12,76%
Hostalaría 12,34%
Corcubión
Administracion publica, defensa... 12,34%
Construción 24,34%
Coristanco
Agricultura, gandeiría,... 17,78%
Construción 28,59%
Dumbría
Fisterra
Hostalaría 17,85%
Construción 24,86%
Laracha, A
Construción 19,92%
Laxe
Construción 16,58%
Malpica
Mazaricos
Construción 15,12%
Construción 17,70%
Muros
Muxía
Construción 26,02%
Ponteceso
Santa Comba
Construción 20,22%
Construción 26,93%
Vimianzo
Zas
Construción 23,72%
Táboa 48. Fonte: elaboración propia a partir de datos da Consellería de Traballo
74

Índice de Afiliación:
(Nota Metodolóxica: ao igual que no Plan Aurora, calculamos este índice en lugar da Taxa de Ocupación, debido a non
ter datos de Ocupados por concellos, por ser outro dato da EPA. Índice de Afiliación= Nº Afiliados Residentes /
habitantes 16-64 anos).
Neste Índice observamos que no 2008 medra en máis

de medio punto a fenda existente entre Galicia e o
Pacto, xa presente nos dous anos anteriores, que
significa que en Galicia hai da orde de 57 afiliados por
cada 100 persoas en idade de traballar (case 5 máis ca
no Pacto).
En 10 dos 19 concellos do Pacto o índice de afiliación

non acada o 50%, é dicir, máis da metade da poboación
entre 16 e 64 anos non está afiliada á seguridade social.
Hai que sinalar que só cinco concellos do Pacto (Zas, A

Laracha, Carballo, Coristanco e Malpica) presentan un
Índice de Afiliación superior á media de Galicia. Os
concellos costeiros do sur do Pacto son os que peores
datos presentan, sobre todo Muros e Fisterra que se
aproximan ao 40% .
Entre un índice do 50% - 57,23% atopamos 4

concellos do Pacto (Santa Comba, Cabana,
Ponteceso e Mazaricos), que superan
lixeiramente o índice medio do territorio. Se
ollamos detidamente o mapa vemos que hai
unha maior afiliación nas comarcas de
Bergantiños, Xallas e Soneira.
75

Índice de Actividade:
(Nota Metodolóxica: Calculamos este índice en lugar da Taxa de Actividade debido a non ter os datos de Poboación
Activa por concellos (equiparamos Activos a afiliados residentes+parados), por ser un dato da EPA. Índice de Actividade=
Afiliados Residentes + Parados Rexistrados / habitantes 16-64 anos).
O Índice de Actividade no territorio do Pacto está a algo

máis de tres puntos por debaixo do índice medio
galego. En Galicia houbo, durante o ano 2008, unha
media de 67 persoas activas por cada 100 persoas en
idade de traballar.
Obsérvase unha gran similitude co Índice de Afiliación,

xa que destacan os mesmos 5 concellos por encima da
media de Galicia (Carballo, Zas, Coristanco, A Laracha e
Malpica). No punto contrario atópanse de novo os
concellos de Fisterra e Muros que se sitúan a máis de
20 puntos de Carballo, que presenta o índice máis alto
(72,30).
O índice medio do Pacto é de 64,37, malia que a

maioría dos concellos (12) sitúanse por debaixo del. Só
Santa Comba está na franxa comprendida entre o índice
medio de Galicia e o provincial.
Entre un Índice dun 60-65% sitúanse os

restantes 7 concellos (Cabana, Ponteceso,
Cee, Laxe, Mazaricos, Vimianzo e Muxía).
76

ACTIVIDADES ECONÓMICAS CON MÁIS PESO NO PACTO
Dentro do Pacto Territorial de Emprego da Costa da Morte as dez actividades económicas que
teñen un maior peso en canto a volume de activos (afiliados e parados rexistrados) son as
seguintes: construción, agricultura e gandeiría, comercio miúdo, hostalaría, confección-peletaría,
pesca, administración pública, industria de produtos alimentarios, comercio por xunto e outras
actividades empresariais.
Para a súa definición analizouse o comportamento de 24 actividades económicas no territorio

entre os meses de xaneiro de 2006 e decembro de 2008, ambos incluídos (en total 36 meses),
tomando como referencia a Clasificación Nacional de Actividades Económicas (CNAE) a 2 díxitos.
As actividades que incluímos son as que permiten o seu tratamento completo, ao dispor tanto dos
datos de afiliación, poboación parada rexistrada e formación. Debido a cuestións de metodoloxía,
que impiden a publicación de datos protexidos polo segredo estatístico, foi imposible analizar todas
as actividades económicas, pero sí están as que contan con máis activos no territorio do Pacto.
Aínda así, as actividades económicas tratadas no presente documento supoñen máis do 90% da
actividade económica xeral do territorio.
O eixo de ordenadas das gráficas representa os 36 meses estudados, mentres que o eixo de
abscisas é dobre. O da dereita representa a proporción entre persoas paradas rexistradas e afiliados
(sobre base cen), mediante as barras verticais de cor granate (afiliados) e salmón (PPR). O da
esquerda indica o número absoluto de activos, representado gráficamente pola línea de cor negra.
As restantes líneas de cores mostran as medias de afiliados para cada un dos tres anos analizados.
A continuación de cada gráfica lévase a cabo unha lectura analítica da evolución da actividade que
representa, na que se incorporan valoracións extraidas do estudo do mercado laboral do territorio
da Costa da Morte. Esta análise incorpora información que non aparece detallada nas
representacións gráficas, como a porcentaxe de afiliados e parados sobre o total das actividades no
Pacto, o peso no pacto,29 e o índice de paro sintético30.
29
peso no pacto: estímase tomando como referencia o 75% da porcentaxe de afiliados e o 25% da porcentaxe de 77
parados. Calcúlase a efectos de establecer unha orde motivada das actividades analizadas.
30
índice de paro sintético: é o resultado de dividir a media dos tres anos estudados de poboación parada rexistrada
entre a media de activos.

CONSTRUCIÓN
AFILIADOS - PPR. CNAE 45. CONSTRUCIÓN. PACTO COSTA DA MORTE (01/2006 - 12/2008)
100% 11000
10500
95% 10000
9500
9000
90% 8500
8000
85% 7500
7000
80% 6500
6000
5500
75% 5000
4500
70% 4000
Oct-08
Set-06
Set-07
Dec-08
Dec-06
Dec-07
Feb-07
Feb-06
Ago-06
Ago-07
Feb-08
Aug-08
Sep-08
Mai-06
Mai-07
Mai-08
Jul-08
Abr-06
Out-06
Abr-07
Out-07
Abr-08
Nov-06
Nov-07
Nov-08
Mar-06
Xan-08
Xan-06
Xuñ-06
Xan-07
Mar-07
Xuñ-07
Mar-08
Xuñ-08
Xull-06
Xull-07 % Afiliados % PPR % Afiliados s/ Total 2006

% Afiliados s/ Total 2007 % Afiliados s/ Total 2008 Total Activos
Gráfica 36. Fonte: elaboración propia
O comportamento do sector da construción no período analizado (xaneiro 2006 – decembro 2008) foi o
seguinte: rexistrou unhas medias de 8.523 afiliados, 1.787 persoas paradas rexistradas e 10.310 activos
(afiliados + parados).
No referente aos valores medios, no ano 2006 e 2007 os afiliados representaban respectivamente o 82,66%
e 84,45% dos activos, pasando no 2008 ao 80,91%. Obsérvase unha certa estacionalidade, xa que os picos
máis baixos de afiliación, e polo tanto os máis altos de paro, danse durante os meses de inverno.
Comparando esta actividade coa totalidade da actividade económica no territorio do Pacto, vemos que o
21,37% de afiliados da Costa da Morte pertencen á actividade da construción, así como o 19,01% das
persoas paradas rexistradas e o 20,94% dos activos do Pacto (que obtemos pola suma de afiliados e
parados).
A construción acada o maior peso das actividades da Costa da Morte: 20,78%. Polo que respecta ao índice
sintético de paro é do 17,33%.
Observando as gráficas vemos como o período de maior afiliación entre o ano 2007 e mediados do 2008,
momento a partir do cal descenderon os valores por debaixo dos do 2006, os máis baixos en todo o período
analizado. As maiores porcentaxes de paro rexistráronse en novembro e decembro do 2008 e a liña de 78
activos amósase bastante estable, cunha lixeira tendencia ascendente que permanece entre os 10.000 e
11.000 activos.

AGRICULTURA
AFILIADOS - PPR. CNAE 01. AGRICULTURA – GANDERÍA. PACTO COSTA DA MORTE (01/2006 - 12/2008)
100% 11000
10500
10000
99% 9500
9000
8500
98% 8000
7500
97% 7000
6500
6000
96% 5500
5000
4500
95% 4000
Jul-08
Out-06
Abr-06
Abr-07
Out-07
Abr-08
Oct-08
Set-06
Set-07
Ago-06
Feb-06
Mar-06
Nov-06
Dec-06
Feb-07
Mar-07
Ago-07
Nov-07
Dec-07
Feb-08
Mar-08
Aug-08
Sep-08
Nov-08
Dec-08
Xull-06
Xull-07
Mai-08
Mai-06
Mai-07
Xan-06
Xuñ-06
Xan-07
Xuñ-07
Xan-08
Xuñ-08
% Afiliados % PPR % Afiliados s/ Total 2006
O comportamento do sector agrogandeiro durante os tres anos que abarca o estudo foi o seguinte: rexistrou
unhas medias de 5.468 afiliados, 74 persoas paradas rexistradas e 5.542 activos (afiliados + parados).
Se continuamos falando de valores medios, no ano 2006 e 2007 os afiliados representaban respectivamente
o 98,70% e 98,77% dos activos, pasando no 2008 ao 98,49%. Queda clara, pois, a grande estabilidade da
afiliación neste sector, que podería deberse ao feito de tratarse dunha actividade na que prima moi
maioritariamente o autoemprego e na que a contratación é moi escasa .
13,71% de afiliados da Costa da Morte pertencen á actividade agro-gandeira, así como o 0,79% das persoas
paradas rexistradas e o 11,26% dos activos do Pacto (que obtemos pola suma de afiliados e parados).
A agricultura e gandería acadan o segundo maior peso das actividades da Costa da Morte: 10,48%. Polo que
respecta ao índice sintético de paro (media de persoas paradas rexistradas / media de activos) é do 1,34%.
Observando as gráficas atopamos o momento de maior afiliación en maio do ano 2006 (5774 afiliados), e
vemos como dende entón foi descendendo lenta e constantemente ata decembro de 2008, o último mes
analizado e o de menor afiliación do período (5.026). As maiores porcentaxes de paro rexistráronse durante
o último semestre de 2008. A liña de activos amosa un declive suave pero imparable.
79

COMERCIO POLO MIÚDO
AFILIADOS - PPR. CNAE 52. COMERCIO MIÚDO. PACTO COSTA DA MORTE (01/2006 - 12/2008)
100% 8000
7500
95%
7000
6500
90%
6000
85% 5500
5000
80%
4500
4000
75%
3500
70% 3000
Oct-08
Ago-06
Set-06
Ago-07
Set-07
Aug-08
Sep-08
Dec-06
Dec-07
Dec-08
Feb-06
Mai-06
Feb-07
Feb-08
Jul-08
Out-06
Mai-07
Out-07
Mai-08
Abr-06
Abr-07
Abr-08
Xuñ-07
Xan-06
Xuñ-06
Xan-07
Xan-08
Xuñ-08
Nov-06
Nov-07
Nov-08
Mar-06
Xull-06
Mar-07
Xull-07
Mar-08
O sector do Comercio pólo miúdo tivo o seguinte comportamento no período 2005 - 2008: rexistrou unhas
medias de 3950 afiliados, 463 persoas paradas rexistradas e 4413 activos.
o 88,77% e 90,17% dos activos, pasando no 2008 ao 89,58%. As maiores porcentaxes de afiliación danse no
2º semestre do ano 2007.
9,90% de afiliados da Costa da Morte pertencen ao sector do Comercio polo miúdo, así coma o 4,95% das
persoas paradas rexistradas e o 8,96% dos activos do Pacto.
O peso do Comercio pólo miúdo na actividade económica da Costa da Morte é do 8,67%. Polo que respecta
ao índice sintético de paro é do 10,49%, e mantense moi estable dende o 2º semestre do 2006.
Observando as gráficas vemos como o momento de maior afiliación foi no 2º semestre do ano 2007, e o de
menor no 2º semestre do 2005, que presentou tamén as maiores porcentaxes de paro. A liña de activos
oscila entre as 4000-4500 persoas, presentando unha case total estabilidade dende o 2006: arredor das 4500
persoas.
80

HOSTALARÍA
AFILIADOS - PPR. CNAE 55. HOSTALARÍA. PACTO COSTA DA MORTE (01/2006 - 12/2008)
100% 4000
3800
95%
3600
3400
90%
3200
85% 3000
2800
80%
2600
2400
75%
2200
70% 2000
Oct-08
Set-06
Dec-06
Set-07
Dec-07
Dec-08
Feb-06
Ago-06
Feb-07
Ago-07
Feb-08
Aug-08
Sep-08
Jul-08
Abr-06
Mai-06
Out-06
Abr-07
Mai-07
Out-07
Abr-08
Mai-08
Nov-06
Nov-07
Nov-08
Xan-08
Xan-06
Mar-06
Xuñ-06
Xan-07
Mar-07
Xuñ-07
Mar-08
Xuñ-08
Xull-06
Xull-07

No período analizado (xaneiro 2006 – decembro 2008) o comportamento do sector da Hostalaría foi o
seguinte: rexistrou unhas medias de 2687 afiliados, 773 persoas paradas rexistradas e 3460 activos.
En canto ao resto de valores medios, no ano 2006 e 2007 os afiliados representaban respectivamente o
77,49% e 78,06% dos activos, pasando no 2008 ao 77,45%. As maiores porcentaxes de afiliación danse no 3º
trimestre do ano 2008.
6,74% de afiliados da Costa da Morte pertencen ao sector da Hostalaría, así coma o 8,26% das persoas
paradas rexistradas e o 7,02% dos activos do Pacto.
O peso da Hostalaría na actividade económica da Costa da Morte é do 7,12%. Polo que respecta ao índice
sintético de paro (media de persoas paradas rexistradas / media de activos) é do 22,33%, e diminuíu
lixeiramente nos dous últimos anos.
Observando as gráficas vemos como o momento de maior afiliación deuse no 3º trimestre do ano 2008, e o
de menor no 1º trimestre do 2006, que implica tamén as maiores porcentaxes de paro. A liña de activos
oscila entre as 3000 e 3800 persoas, presentando unha tendencia ascendente dende o 2006 e moi marcada
81
póla estacionalidade nos momentos de maior afiliación (cumios no 3º trimestre do ano e vales entre estes
períodos).

CONFECCIÓN
AFILIADOS - PPR. CNAE 18. CONFECCIÓN E PELETARÍA. PACTO COSTA DA MORTE (01/2006 - 12/2008)
100% 8000
7500
95% 7000
90% 6500
6000
85% 5500
5000
80% 4500
4000
75% 3500
70% 3000
2500
65% 2000
1500
60% 1000
Nov-06
Dec-06
Nov-07
Dec-07
Jul-08
Nov-08
Dec-08
Ago-06
Xuñ-08
Xan-06
Feb-06
Mar-06
Xuñ-06
Xan-07
Feb-07
Mar-07
Xuñ-07
Xull-07
Ago-07
Xan-08
Feb-08
Mar-08
Aug-08
Sep-08
Mai-06
Xull-06
Out-06
Mai-07
Out-07
Mai-08
Oct-08
Abr-06
Set-06
Abr-07
Set-07
Abr-08
O sector da Confección e peletaría presentou os seguintes datos no trienio analizado: rexistrou unhas
primeiro e último cuadrimestre do ano 2007.
5,41% de afiliados da Costa da Morte pertencen ao sector da Confección e peletaría, así coma o 9,72% das
O peso da Confección e peletaría na actividade económica da Costa da Morte é do 6,49%, mentres que o
índice sintético de paro é do 29,64%.
Observando as gráficas vemos como o momento de maior afiliación é no 1º e 3º cuadrimestre do ano 2007,
e o de menor no segundo semestre do 2008, que implica tamén as maiores porcentaxes de paro. A liña de
activos sufre pequenas oscilacións, pero mantense arredor das 3000 persoas en todo o período.
82

PESCA
AFILIADOS - PPR. CNAE 5. PESCA. PACTO COSTA DA MORTE (01/2006 - 12/2008)
100% 8000
7500
95% 7000
6500
90% 6000
5500
85% 5000
4500
80% 4000
3500
75% 3000
2500
70% 2000
Jul-08
Out-06
Out-07
Abr-06
Set-06
Abr-07
Set-07
Abr-08
Oct-08
Mar-08
Mar-06
Mar-07
Dec-06
Feb-06
Ago-06
Nov-06
Feb-07
Ago-07
Nov-07
Dec-07
Feb-08
Aug-08
Sep-08
Nov-08
Dec-08
Xull-06
Xull-07
Mai-06
Mai-07
Mai-08
Xan-06
Xuñ-06
Xan-07
Xuñ-07
Xan-08
Xuñ-08
O sector da Pesca e a acuicultura entre xaneiro de 2006 e decembro de 2008 foi o seguinte: rexistrou unhas
2º semestre do ano 2008.
5,61% de afiliados da Costa da Morte pertencen ao sector da Pesca, acuicultura, así coma o 2,67% das
O peso da Pesca, acuicultura na actividade económica da Costa da Morte é do 4,87%. Polo que respecta ao
índice sintético de paro é do 10,04%, e mantense bastante estable en todo o período analizado.
Observando as gráficas vemos como o momento de maior afiliación é no 2º semestre do ano 2008, e o de
menor no 2º trimestre do 2007, que implica tamén as maiores porcentaxes de paro. A liña de activos case
non oscila e permanece arredor das 2500 persoas en todo o período.
83

ADMINISTRACIÓN PÚBLICA
AFILIADOS - PPR. CNAE 75. ADMÓN. PÚBLICA. PACTO COSTA DA MORTE (01/2006 - 12/2008)
100%
2400
95%
2200
90% 2000
85% 1800
80% 1600
75% 1400
1200
70%
1000
65%
800
60% 600
55% 400
50% 200
Nov-06
Nov-07
Oct-08
Nov-08
Mar-06
Set-06
Mar-07
Set-07
Mar-08
Jul-08
Out-06
Mai-06
Mai-07
Xuñ-07
Out-07
Mai-08
Xan-06
Feb-06
Abr-06
Xuñ-06
Ago-06
Dec-06
Xan-07
Feb-07
Abr-07
Ago-07
Dec-07
Xan-08
Feb-08
Abr-08
Xuñ-08
Aug-08
Sep-08
Dec-08
Xull-06
% Afiliados % PPR Xull-07 % Afiliados s/ Total 2006

O sector da Administración Pública presenta os seguintes datos: rexistrou unhas medias de 1.459 afiliados,
538 persoas paradas rexistradas e 1.998 activos (afiliados + parados).
o 67,11% e 76,50% dos activos, pasando no 2008 ao 74,60%. As maiores porcentaxes de afiliación
prodúcense durante os meses centrais do ano.
3,65% de afiliados da Costa da Morte pertencen ao sector da Administración Pública, así como o 5,75% das
O peso do sector da Administración Pública na actividade económica da Costa da Morte é de 4,18%. Polo
que respecta ao índice sintético de paro é do 26,95%, se ben a tendencia dos últimos dous anos marca unha
leve melloría.
Observando as gráficas vemos como o momento de maior afiliación é durante os meses de verán do ano
2007, e o de menor no primeiro semestre do 2006. As maiores porcentaxes de paro danse tamén no
primeiro semestre de 2006. A liña de activos presenta un comportamento moi irregular, con flutuacións
entre as mil e as mil oitocentas persoas.
84

INDUSTRIA PRODUCTOS ALIMENTARIOS
AFILIADOS - PPR. CNAE 15. IND. PROD. ALIMENTAR. PACTO COSTA DA MORTE (01/2006 - 12/2008)
100% 2000
95% 1800
90% 1600
1400
85%
1200
80%
1000
75%
800
70% 600
65% 400
60% 200
Oct-08
Nov-06
Dec-06
Nov-07
Dec-07
Nov-08
Dec-08
Feb-06
Feb-07
Feb-08
Out-06
Out-07
Jul-08
Abr-06
Abr-07
Abr-08
Ago-06
Xan-06
Xuñ-06
Set-06
Xan-07
Xuñ-07
Ago-07
Set-07
Xan-08
Xuñ-08
Aug-08
Sep-08
Mar-06
Mar-07
Mar-08
Xull-06
Xull-07
Mai-06
Mai-07
Mai-08
No período analizado (xaneiro 2006 – decembro 2008) o comportamento do sector da industria de produtos
alimenticios e bebidas foi o seguinte: rexistrou unhas medias de 1.288 afiliados, 436 persoas paradas
rexistradas e 1.724 activos (afiliados + parados).
o 76,60% e 75,11% dos activos, pasando no 2008 ao 72,24%. Observamos unha grande estacionalidade, cun
aumento significativo da afiliación no verán.
3,23% de afiliados da Costa da Morte pertencen ao sector da industria de produtos alimenticios e bebidas,
así como o 4,66% das persoas paradas rexistradas e o 3,50% dos activos do Pacto.
O peso da industria de produtos alimenticios e bebidas na actividade económica da Costa da Morte é de

3,59%. Polo que respecta ao índice sintético de paro é do 25,29%, e a súa tendencia é claramente negativa.
Observando as gráficas vemos como o momento de maior afiliación foron os meses centrais do ano 2006, e
os menores os meses de decembro dos tres anos estudados. As maiores porcentaxes de paro danse nos
meses de decembro, xaneiro e febreiro de cada ano. A liña de activos presenta un comportamento moi 85
irregular, con flutuacións entre as mil cincocentas e mil novecentas persoas.

COMERCIO POR XUNTO
AFILIADOS - PPR. CNAE 51. COMERCIO POR XUNTO. PACTO COSTA DA MORTE (01/2006 - 12/2008)
100% 2000
1800
95% 1600
1400
1200
90%
1000
800
85% 600
400
80% 200
Mai-07
Mai-06
Out-06
Out-07
Mai-08
Oct-08
Abr-06
Abr-07
Abr-08
Ago-06
Nov-06
Dec-06
Ago-07
Nov-07
Dec-07
Jul-08
Aug-08
Sep-08
Nov-08
Dec-08
Feb-06
Mar-06
Set-06
Feb-07
Mar-07
Set-07
Feb-08
Mar-08
Xull-06
Xull-07
Xan-06
Xuñ-06
Xan-07
Xuñ-07
Xan-08
Xuñ-08
No período analizado (xaneiro 2006 – decembro 2008) o comportamento do sector do comercio por xunto e
intermediarios do comercio foi o seguinte: rexistrou unhas medias de 1.434 afiliados, 194 persoas paradas
rexistradas e 1.628 activos (afiliados + parados).
o 88,84% e 87,62% dos activos, pasando no 2008 ao 87,59%. Observamos unha certa estacionalidade, con
picos máis altos de afiliación nos meses centrais do ano e maior paro no primeiro e último trimestres.
3,60% de afiliados da Costa da Morte pertencen ao sector do comercio por xunto, así como o 2,07% das
O peso do comercio por xunto na actividade económica da Costa da Morte é de 3,22%, entanto que o
índice sintético de paro é do 11,92%.
Observando as gráficas vemos como o momento de maior afiliación foi no ano 2006, e os menores no
86
segundo semestre do 2008, coincidindo coas maiores porcentaxes de paro. A liña de activos tivo un brusco
descenso en xaneiro de 2007, en que pasou de oscilar na franxa dos 1800 a facelo na dos 1400.

OUTRAS ACTIVIDADES EMRPESARIAIS
AFILIADOS - PPR. CNAE 74. OUTRAS ACT. EMPRESARIAIS. PACTO COSTA DA MORTE (01/2006 - 12/2008)
100% 3000
95%
90%
2500
85%
80%
75% 2000
70%
65%
1500
60%
55%
50% 1000
Jul-08
Out-06
Out-07
Abr-06
Set-06
Abr-07
Set-07
Abr-08
Oct-08
Mar-08
Mar-06
Mar-07
Dec-06
Feb-06
Ago-06
Nov-06
Feb-07
Ago-07
Nov-07
Dec-07
Feb-08
Aug-08
Sep-08
Nov-08
Dec-08
Xull-06
Xull-07
Mai-06
Mai-07
Mai-08
Xan-06
Xuñ-06
Xan-07
Xuñ-07
Xan-08
Xuñ-08
O sector de Outras actividades empresariais engloba unha ampla diversidade de actividades económicas:
actividades xurídicas e de contabilidade, auditoría e asesoría fiscal, servizos técnicos de arquitectura e
enxeñería, publicidade, selección e colocación de persoal, actividades industriais de limpeza, fotografía,
envasado e empaquetado por conta de terceiros, secretaría, tradución e reprografía, deseño non industrial e
decoración de interiores e actividades de centro de chamadas.
No período analizado (xaneiro 2006 – decembro 2008) este sector rexistrou unhas medias de 877 afiliados,
670 persoas paradas rexistradas e 1547 activos.
o 58,43% e 56,72% dos activos, pasando no 2008 ao 55,25%.
2,20% de afiliados da Costa da Morte pertencen ao sector de Outras actividades empresariais, así coma o
7,15% das persoas paradas rexistradas e o 3,14% dos activos do Pacto.
O peso de Outras actividades empresariais na actividade económica da Costa da Morte é do 3,44%. Polo que
respecta ao índice sintético de paro é do 43,28%, e foi aumentando nos últimos 2 anos.
Observando as gráficas vemos como o momento de maior afiliación é no 2º semestre do ano 2006, e o de
menor no 2º semestre do 2008, que implica tamén as maiores porcentaxes de paro. A liña de activos ten
87
unha tendencia ascendente debido á influencia do paro, partindo de algo menos das 1500 persoas no 2006
ata superar ben esa cifra no 2008.

Paro Rexistrado:
(Nota Metodolóxica: Datos de paro rexistrado a 31 de decembro de cada ano. A partir de maio do 2005 o INEM incluíu
nas estatísticas de paro rexistrado a 3 colectivos inicialmente non previstos na Orde de 1985: os demandantes
estranxeiros, os demandantes que teñen suspendida a demanda e os demandantes no período de inactividade dun
contrato laboral fixo descontinuo, de aí que para poder comparar os datos dos concellos se aplicase o factor de
corrección da provincia da Coruña).
Tanto no Pacto coma en Galicia a variación no período 2001-2008 supón un forte incremento da
porcentaxe de paro (o 11,18% no Pacto e o 9,5% en Galicia), debido fundamentalmente aos malos
datos do último ano. O paro aumenta en todos os concellos, agás en Mazaricos (-24,31%),
Corcubión (-3,72%) e Zas, onde se mantén.
PARO REXISTRADO POR XÉNERO
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Tend.01-08

Pacto 9478 10016 11185 11328 10284 9385 9343 11280 11,18%
Homes 4663 4576 4871 4949 4227 3622 3552 4950 13,76%
Mulleres 4811 5431 6309 6575 6057 5763 5791 6330 8,77%
Galicia 166761 179850 188407 184680 178676 160666 154982 189903 9,50%
Homes 65790 71805 75071 73190 69155 60245 59090 83966 23,91%
Mulleres 100971 108045 113336 111489 109521 100421 95892 105937 0,25%
Táboa 51. Fonte: Cª Traballo. (Informes Paro Rexistrado). Elaboración propia.
Dáse unha notable diferenza na variación por sexos, posto que no Pacto a porcentaxe de paro
masculino medrou o 13,76% fronte a un aumento dun 23,91% en Galicia. Sen embargo, o
desemprego feminino en Galicia só aumentou un 0,25%, por un 8,77% no Pacto, evidenciando a
maior fraxilidade do emprego feminino na Costa da Morte. Cabe sinalar que a porcentaxe do paro
rexistrado por sexos no 2008 é similar nos dous territorios (44% masculino e 56% feminino), pero no
2001 as diferenzas eran bastante acusadas (as cifras igualáronse polo descenso do 0,25% do paro
feminino en Galicia e o seu aumento; na mesma proporción; no Pacto):
88

PARO REXISTRADO POR XÉNERO
Pacto 2008 Galicia 2008
56,12%
44,22%
43,88%
55,78%
Pacto 2001 Homes

Galicia 2001
50,76%
Mulleres
60,55%
39,45%
49,20%
Gráficas 46, 47, 48 e 49. Fonte: Cª Traballo. (Informes Paro Rexistrado). Elaboración propia.
Variación 2001-2008 do Paro rexistrado (%)

35% Pacto - Galicia
30%
25%
20%
15%
10%
5%
0%
HOMES PACTO HOMES GALICIA MULLERES PACTO MULLERES GALICIA
Gráfica 50. Fonte: Cª Traballo. (Informes Paro Rexistrado). Elaboración propia. 89

Como sinalamos anteriormente o paro rexistrou, entre 2001 e 2008, unha tendencia de incremento
en todos os concellos do Pacto, agás Mazaricos e Corcubión.
Esta tendencia á subida do paro dáse en

maior medida en 5 concellos, que acadaron
un incremento comparativo de máis do 15%.
Destaca Camariñas, onde esta tendencia ao
incremento alcanzou o 32,65%. Séguenlle
Laxe e Muros, con máis do 19%, e Cabana e
Carballo que rexistraron arredor do 17%.
O caso de Mazaricos resulta especial, porque

foi o único concello no que diminuíu o paro
tanto en homes coma en mulleres, aínda que
cunha diferenza notable entre eles, o 20% no
caso dos homes e só o 1,45% no das mulleres.
No caso de Corcubión obsérvase, pola contra,

que a baixada do paro se debeu á tendencia
favorable que mantivo o desemprego
feminino, que diminuíu un 16,4%, a maior
baixada en todo o Pacto e a tendencia inversa
ao paro feminino rexistrado en Galicia, que
subiu neste período un 0,25%. Outros
concellos do Pacto nos que baixou o
desemprego feminino foron Coristanco e Zas,
arredor do 8 e 7% respectivamente.
Táboa 52. Fonte: Cª Traballo e elaboración propia
90

PARO REXISTRADO, POR IDADES:
Para levar a cabo a análise do paro por idades establecemos tres tramos: menores de 25 anos, entre
25 e 45, e maiores de 45, coa correspondente división en función do xénero.
<25 25 - 45 >45
Home Muller Home Muller Home Muller
2000 502 677 2242 2830 2242 1252
2001 529 645 2060 2923 2098 1245
2002 528 701 1926 3225 2167 1508
2003 629 769 2086 3730 2194 1808
2004 572 705 1976 3812 2241 2056
2005 469 617 1677 3543 2081 1897
2006 376 462 1406 3277 1840 2024
2007 354 421 1342 3212 1856 2158
2008 552 437 2117 3493 2281 2400
Táboa 53. Fonte: Elaboración propia a partir de datos proporcionados pola Cª de Traballo
Observamos que o paro feminino aumentou considerablemente máis que o masculino, sobre todo
para as maiores de 45 anos, que practicamente dobran a cifra que había no ano 2000. Tamén o
colectivo de mulleres entre 25 e 45 anos sofre un incremento substancial, manténdose como a
franxa de idade e sexo que concentra maior número de persoas desempregadas. Só no caso das
menores de 25 anos o paro descendeu na última década. No caso dos homes, ata o ano 2007 todos
os colectivos sufrían un descenso practicamente constante, pero os efectos da crise fixéronse notar
no ano 2008 e o paro xa é lixeiramente maior para os menores de 25 e os maiores de 45 anos. O
colectivo de 25 a 45 aínda non alcanzara a finais de 2008 as cifras do 2000.
Paro por idades e xénero no Pacto <25 Home
2000 <25 Muller

2001
2002 25 - 45 Home
2003
2004
25 - 45 Muller
2005
2006
>45 Home
2007
2008
>45 Muller
0,0% 20,0% 40,0% 60,0% 80,0% 100,0%
91
Gráfica 51. Fonte: Elaboración propia a partir de datos proporcionados pola Cª de Traballo
Na gráfica anterior observamos o peso de cada un dos tramos de idade no desemprego cada un dos
anos estudados.
Á hora de comparar os datos con Galicia vemos que as peores cifras do territorio do Pacto danse
para os homes maiores de 45 anos, que representan un 20,2% de todos os desempregados do
territorio por un 15,9% no caso de Galicia. Ao contrario sucede co colectivo masculino de 25 a 45
anos, que suman o 18,8% dos parados da Costa da Morte e o 22,5% de Galicia. O resto de tramos
móvense en diferenzas de menos dun punto porcentual.
<25 25 - 45 >45
2008
Home Muller Home Muller Home Muller
Cabana 13 12 56 99 80 82
Camariñas 28 23 108 170 101 131
Carballo 162 107 529 954 480 654
Carnota 16 7 70 104 54 70
Cee 37 26 129 220 116 133
Corcubión 7 7 34 37 23 25
Coristanco 34 19 107 156 162 138
Dumbría 9 10 64 71 50 44
Fisterra 19 12 84 130 51 77
Laracha, A 40 30 131 248 170 175
Laxe 13 17 51 94 60 73
Malpica 15 18 86 140 73 77
Mazaricos 18 15 50 65 93 33
Muros 22 22 160 243 124 150
Muxía 23 27 72 117 87 115
Ponteceso 19 17 85 132 73 69
Santa Comba 42 30 129 249 255 169
Vimianzo 21 28 98 178 132 131
Zas 14 10 74 86 97 54
PACTO 552 437 2117 3493 2281 2400
A Coruña 4093 3083 16889 23613 12353 15736
Galicia 11001 8436 42720 58028 30245 39473
Táboa 54. Fonte: Elaboración propia a partir de datos proporcionados pola Cª de Traballo
Na análise por concellos atopamos grandes contrastes. Nos menores de 25 anos, Mazaricos é o
único concello que supera a porcentaxe galega, mentres nas mulleres desa mesma idade
acompáñano outros cinco: Corcubión, Laxe, Malpica, Muxía e Vimianzo.
Corcubión, Fisterra e Dumbría superan a porcentaxe galega de homes parados que teñen entre 25 e
45 anos, e en oito concellos sucede o mesmo para as mulleres dese rango.
92
En canto aos maiores de 45, só Fisterra está por debaixo da porcentaxe galega no caso dos homes, e
no das mulleres son 7 concellos os que están nesa situación: Cee, Corcubión, Dumbría, Malpica,
Mazaricos, Ponteceso, Santa Comba e Zas.
PARO REXISTRADO, POR SECTORES DE ACTIVIDADE:
contrato laboral fixo descontinuo, de aí que se aplicase o factor de corrección da provincia da Coruña ós datos dos
concellos para poder comparalos).
Agric/Gand. Industria Construc. Serv. Sen Empr.

Pacto 2001 4,51% 20,67% 22,66% 37,43% 14,03%
2002 3,86% 22,44% 21,79% 36,45% 14,65%
2003 3,56% 22,75% 21,57% 39,38% 12,05%
2004 3,37% 23,66% 21,10% 40,73% 10,37%
2005 3,89% 23,80% 20,64% 40,43% 11,23%
2006 3,78% 24,23% 19,44% 40,53% 12,02%
2007 3,91% 24,75% 19,01% 39,91% 12,43%
2008 3,73% 23,48% 23,58% 38,09% 11,13%
Galicia 2001 2,74% 18,11% 10,94% 50,71% 17,50%
2002 2,65% 17,44% 11,40% 51,22% 17,29%
2003 2,76% 16,89% 11,71% 52,43% 16,20%
2004 2,97% 16,37% 11,77% 54,38% 14,51%
2005 3,01% 16,32% 11,21% 55,33% 14,13%
2006 3,15% 16,04% 10,66% 55,53% 14,63%
2007 3,22% 15,80% 10,92% 55,16% 14,89%
2008 3,06% 15,93% 14,29% 54,27% 12,45%
Porcentaxe de paro rexistrado por sectores
Galicia 2001 Agric/Gand. Pacto 2001

Industria
2,74%
14,03% 4,51%
17,50% Construc.
20,67%
18,11%
Serv.
10,94%
Sen Empr. 37,43% 22,66%

50,71%
93

Pacto 2008 Galicia 2008
11,13% 3,73% 12,45% 3,06%
15,93%
23,48%
38,09%
14,29%
23,58%
54,27%
Gráficas 52, 53, 54 e 55. Fonte: Cª Traballo. (Informes Paro Rexistrado). Elaboración propia.
En canto ao paro rexistrado por sectores de actividade, tal e como se deduce da táboa e as gráficas
anteriores, hai diferentes tendencias no Pacto e en Galicia ao comparar o ano 2001 co 2008:
No Pacto baixou algo máis de medio punto o paro rexistrado na agricultura/gandería, que rexistra
no 2008 un 3,7%. Tamén descendeu no colectivo de persoas sen emprego anterior, case 3 puntos,
situándose no 11,3%. Pola contra, subiu cerca de 3 puntos na industria (acadando o 23,48%), preto
do 1% na construción, ata o 23,58%, e algo máis de medio punto nos servizos.
Na Comunidade Galega, pola contra, subiu tres décimas o paro rexistrado na agricultura/gandería
(3,06%) e baixou na industria algo máis de 2 puntos (15,93%). Pero onde máis diminuíu foi nas
persoas sen emprego anterior, arredor dos 5 puntos (queda no 12,45%). A construción e o sector
servizos presentan un incremento semellante, que se aproxima ao 3,5%, para deixar as súas
respectivas porcentaxes no 14,29% e o 54,27% respectivamente.
A modo de resumo, no 2008 a situación é a seguinte:
Sector primario:
Semellanza no paro rexistrado neste sector entre o Pacto e Galicia (2,74 – 3,06%).
Os concellos con maior porcentaxe de paro rexistrado neste sector coinciden cos portos pesqueiros
máis importantes: Camariñas, Fisterra, Malpica, Muxía, Muros ou Ponteceso.
Industria:
Sete puntos e medio máis de paro no Pacto (case 1 de cada 4 persoas paradas).
94
A maior porcentaxe de paro industrial rexístrana os concellos de Bergantiños, onde todos alcanzan
o 30%.

Construción:
Arredor de 9 puntos máis de paro no Pacto (case 1 de cada 4 persoas paradas).
Os concellos con máis paro na construción foron Mazaricos, Zas, Dumbría, Coristanco e Vimianzo.
Servizos:
16 puntos menos de paro no Pacto.
As maiores porcentaxes de Paro son para Corcubión, Fisterra, Santa Comba, Cee e Muros.
Persoas sen emprego anterior:
Certa semellanza entre o Pacto e Galicia, con aproximadamente un punto menos para o primeiro
(12%). Este sector rexistra maior porcentaxe de paro en Camariñas e Muxía.
Nas seguintes gráficas pódese ver a evolución do paro rexistrado por sectores de actividade, tanto
no Pacto coma en Galicia, dende o 2001 e ata o 2008:
Evolución do paro rexistrado por sectores de actividade (%)

Pacto 2001-2008
60%
55%
50%
45%
40%
35%
30%
25%
20%
15%
10%
5%
0%
-5%
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
95

Evolución do paro rexistrado por sectores de actividade (%)
Galicia 2001-2008
60%
55%
50%
45%
40%
35%
30%
25%
20%
15%
10%
5%
0%
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Gráficas 56 e 57. Fonte: Cª Traballo. (Informes Paro Rexistrado). Elaboración propia.
96

Paro rexistrado en menores de 25 anos:
contrato laboral fixo descontinuo, de aí que se aplicase o factor de corrección da provincia da Coruña ós datos dos
concellos para poder comparalos).
Na táboa e na gráfica podemos ver a porcentaxe de paro que representa o grupo de persoas
menores de 25 anos en relación ao total de parados e tamén a súa evolución do 2001 ao 2007:
Porcentaxe de Paro que representan os < 25 anos

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Cabana 14,44% 13,57% 14,33% 14,81% 13,55% 10,04% 12,45% 7,89%
Camariñas 16,81% 15,89% 20,17% 15,27% 15,17% 17,60% 8,80% 10,00%
Carballo 13,68% 13,49% 14,40% 13,99% 12,56% 8,82% 9,65% 10,28%
Carnota 16,67% 16,28% 15,36% 12,38% 9,22% 9,35% 10,85% 7,72%
Cee 12,58% 14,37% 13,26% 10,29% 8,47% 9,36% 10,20% 10,54%
Corcubión 8,41% 12,69% 10,64% 13,77% 15,79% 15,09% 7,77% 11,76%
Coristanco 11,63% 9,14% 12,28% 13,22% 10,50% 7,16% 7,00% 9,41%
Dumbría 16,83% 14,42% 13,72% 13,79% 10,92% 11,58% 8,49% 8,30%
Fisterra 21,78% 25,90% 26,97% 17,98% 16,81% 18,09% 17,51% 9,06%
Laracha, A 14,10% 13,46% 12,54% 13,55% 11,47% 9,08% 8,39% 9,67%
Laxe 11,48% 15,69% 12,74% 14,17% 12,50% 11,44% 8,96% 10,79%
Malpica 15,79% 14,79% 15,97% 12,44% 12,42% 8,19% 6,38% 8,78%
Mazaricos 12,42% 13,51% 12,83% 10,84% 8,99% 11,72% 6,49% 13,69%
Muros 11,89% 11,29% 14,49% 10,34% 10,67% 8,21% 8,85% 6,50%
Muxía 18,08% 20,63% 18,43% 13,60% 15,12% 10,36% 10,99% 12,79%
Ponteceso 19,62% 14,24% 16,35% 14,16% 13,07% 12,45% 14,39% 10,03%
Santa Comba 12,16% 13,40% 10,18% 9,68% 10,18% 8,26% 4,73% 8,98%
Vimianzo 13,03% 13,98% 13,99% 8,22% 10,53% 9,02% 5,77% 9,09%
Zas 15,17% 11,18% 9,90% 11,08% 10,28% 9,13% 9,41% 7,72%
Pacto 14,13% 14,03% 14,29% 12,45% 11,81% 9,80% 9,05% 9,61%
Galicia 16,76% 16,36% 15,61% 13,93% 13,92% 12,23% 11,40% 11,40%
Observamos que a tendencia é similar, aínda que resulta máis favorable ao Pacto, xa que as persoas
paradas menores de 25 anos sempre supuxeron unha porcentaxe menor ca na Comunidade Galega,
arredor dos 2 puntos en todo o período. Tamén se conclúe que o paro neste grupo de idade (< 25
anos) foi diminuíndo a medida que transcorría o tempo, pero no 2008 incrementouse en medio
punto no Pacto mentres que en Galicia se mantivo inalterado.
No período 2001-2007, Fisterra foi o concello con máis paro entre as persoas menores de 25 anos.
Sen embargo, reduciuno á metade no 2008, mentres que Mazaricos o duplicou, converténdose no 97
concello do territorio con maior porcentaxe de paro entre os menores de 25 anos.
Se valoramos a evolución por sexos, vemos o seguinte:

Porcentaxe de Paro que representan os < 25 anos
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Homes 11,33% 11,54% 12,87% 11,54% 11,10% 10,38% 9,97% 11,15%
Pacto
Mulleres 13,41% 12,94% 12,22% 10,72% 10,19% 8,02% 7,27% 6,90%
Homes 13,52% 14,50% 14,50% 13,78% 14,70% 13,44% 12,97% 13,10%

Galicia
Mulleres 14,90% 13,76% 12,84% 11,21% 10,66% 9,37% 8,54% 7,96%
Tanto no Pacto coma en Galicia destaca a tendencia do paro feminino de menos de 25 anos, que
descendeu ata situarse por debaixo do masculino, acadando no 2008 4 puntos menos no Pacto e 5
menos en Galicia. Nas gráficas apréciase mellor esta evolución:
Porcentaxe de paro menores de 25 anos - Pacto

16%
14%
12%
10%
8%
6%
4%
2%
0%
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Homes Mulleres
Porcentaxe de paro menores de 25 anos - Galicia

16%
14%
12%
10%
8%
6%
4%
2%
0%
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Homes Mulleres 98
Gráficas 59 e 60. Fonte: Cª Traballo. (Informes Paro Rexistrado). Elaboración propia.

Parados de Longa Duración:
(Nota Metodolóxica: consideramos parados de longa duración aos demandantes inscritos durante 12 ou máis meses.
Debido ao segredo estatístico non se coñecen os datos exactos e traballamos cunha marxe de erro medio no período
2005-2008 cifrada nun -1,30%).
Parados L.D. por xénero

Pacto Total Homes % Mulleres %
2005 4.280 1.501 35,07% 2.779 64,93%
2006 4.017 1.371 34,13% 2.646 65,87%
2007 3.847 1.264 32,86% 2.583 67,14%
2008 4.004 1.421 35,49% 2.583 64,51%
Galicia Total Homes % Mulleres %
2005 69.866 21.197 30,34% 48.669 69,66%
2006 65.175 19.625 30,11% 45.550 69,89%
2007 59.453 17.564 29,54% 41.889 70,46%
2008 61.531 19.253 31,29% 42.278 68,71%
Táboa 58. Fonte: I.G.C. (Observatorio Ocupacional). Elaboración Propia.
Peso do paro LD por xénero
Pacto Total Homes Mulleres

2005 41,62% 35,51% 45,88%
2006 42,80% 37,85% 45,91%
2007 41,18% 35,59% 44,60%
2008 35,50% 28,71% 40,81%
Galicia Total Homes Mulleres
2005 39,10% 30,65% 44,44%
2006 40,57% 32,58% 45,36%
2007 38,36% 29,72% 43,68%
2008 32,40% 22,93% 39,91%
Táboa 59. Fonte: I.G.C. (Observatorio Ocupacional). Elaboración Propia.
Na 1ª táboa vemos a evolución dos últimos 4 anos e pódese observar que tanto no Pacto coma en
Galicia a tendencia era de redución do número de parados de longa duración, ata que no 2008 se
inverteu (situouse no Pacto en valores absolutos do 2006). Atendendo á distribución por sexos,
atopamos situacións similares no Pacto e na Comunidade Autónoma:
Existe un claro predominio das mulleres como perfil de persoas paradas de longa duración,
99
tendencia aínda máis acentuada en Galicia que no Pacto.

No 2008 a distribución porcentual por razón de sexo acada no Pacto valores do 2005 (35% homes e
64% mulleres), amosando unha variación de 3 puntos respecto ao ano anterior (aumentan os
homes parados de longa duración e diminúen as mulleres). Galicia marca no 2008 unha diferenza de
4 puntos respecto á distribución porcentual por razón de sexo no Pacto (31% homes e 68%
mulleres) e tamén respecto ao 2007 aumentan os homes e diminúen as mulleres a razón de 2
puntos porcentuais.
Na segunda táboa vemos que as persoas paradas de longa duración supoñían, ata o 2007, arredor
dun 41% das persoas paradas rexistradas no Pacto e dun 39% das de Galicia. No 2008, ámbolos
dous territorios rexistraron unha baixada porcentual de 6 puntos no peso das persoas paradas de
longa duración respecto ás persoas paradas rexistradas.
Peso paro L.D. por xénero no Pacto

50,00%
45,00%
40,00%
35,00%
30,00%
25,00%
20,00%
15,00%
10,00%
5,00%
0,00%
2005 2006 2007 2008
Homes Mulleres
Peso paro LD por xénero en Galicia
50,00%
45,00%
40,00%
35,00%
30,00%
25,00%
20,00%
15,00%
10,00%
5,00%
0,00%
2005 2006 2007 2008 100
Homes Mulleres
Gráficas 61 e 62. Fonte: I.G.C. (Observatorio Ocupacional). Elaboración propia.

Observando a distribución por sexos no período 2005-2007, vemos que os homes parados de longa
duración supoñen arredor dun 36% de tódolos homes parados do Pacto e un 31% en Galicia (28 e
22% respectivamente no 2008). As mulleres paradas de longa duración acadan o 45% de tódalas
mulleres paradas do Pacto e o 44% do total de mulleres paradas na Comunidade Galega, pasando
no 2008 a un 40 e 39% respectivamente. É dicir, o 2008 supón unha baixada de 7 puntos nos homes
e 4 nas mulleres do peso dos/as parados/as de longa duración sobre o total de paro rexistrado por
sexos.
Porcentaxes paro LD por rangos de idade

Pacto
16-24 25-34 35-44 45-54 55-64
2005 3,00% 16,46% 23,89% 21,08% 35,57%
2006 2,27% 14,87% 23,14% 21,52% 38,19%
2007 1,80% 14,44% 20,65% 23,36% 39,75%
2008 1,28% 13,24% 21,33% 24,28% 39,87%

Media 05-08 2,10% 14,76% 22,28% 22,55% 38,31%
Táboa 60. Fonte: I.G.C. (Observatorio Ocupacional). Elaboración propia.
As persoas paradas de longa duración no Pacto concéntranse no rango de 55-64 anos (38%) e en
menor medida no de 45-54 e 35-44 anos (22% de media). Por debaixo atópanse os parados de
longa duración de 25 a 34 anos (14%) e cun peso xa pouco representativo, os de 16-24 anos. Isto
amósanos que o perfil dun parado/a de longa duración no Pacto é unha persoa entre 55 e 64 anos.
Cómpre salientar que no 2008 os segmentos case non sufriron variacións respecto ao 2007.
Os 3 primeiros rangos de idade (16 – 44 anos) marcan unha tendencia a diminuíren no tempo, pola
contra, os 2 últimos (45 – 64 anos) marcan unha tendencia a incrementarse paulatinamente.
Evolución Paro L.D. por rangos de idade no Pacto (%)

45%
40%
35%
30%
25%
20%
15%
10%
5%
0% 101
16-24 25-34 35-44 45-54 55-64
2005 2006 2007 2008
Gráfica 63. Fonte: I.G.C. (Observatorio Ocupacional). Elaboración propia.

Porcentaxes paro LD por niveis de estudos
Ata Certif. Ensino BUP,Bachl. Outras
F.P. Titulados
Pacto Escol. Obrigat. Sup., COU Titulac.
2005 63,30% 23,27% 6,70% 3,05% 3,66% 0,02%
2006 63,16% 24,42% 6,19% 3,14% 3,07% 0,02%
2007 64,89% 24,22% 5,96% 2,94% 1,99% 0,00%
2008 64,66% 24,31% 5,84% 3,03% 2,15% 0,00%
Media 05-08 63,99% 24,05% 6,18% 3,04% 2,73% 0,01%
Galicia
2005 44,97% 26,94% 10,06% 8,73% 9,25% 0,05%
2006 46,73% 26,88% 9,63% 8,33% 8,37% 0,05%
2007 48,95% 26,97% 8,86% 8,05% 7,14% 0,04%
2008 48,62% 27,88% 9,01% 8,01% 6,44% 0,04%
Media 05-08 47,22% 27,16% 9,42% 8,30% 7,86% 0,04%
Táboa 61. Fonte: I.G.C. (Observatorio Ocupacional). Elaboración propia.
Evolución Paro L.D. por niveis de estudos no Pacto (%)

70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
Ata Certif. Ensino F.P. BUP,Bachl. Titulados Outras
Escol. Obrigat. Sup., COU Titulac.
2005 2006 2007 2008
Gráfica 64. Fonte: I.G.C. (Observatorio Ocupacional). Elaboración propia.
En canto ao perfil das persoas paradas de longa duración por niveis de estudos, non cabe dúbida
que tanto no Pacto coma en Galicia é dun nivel de formación de ata o Certificado de Escolaridade
(64% no Pacto e 47% en Galicia).
O segundo tramo con maior peso, o do Ensino Obrigatorio, aglutina case un terzo dos parados de
longa duración con menor nivel de estudos e a metade a nivel galego (24 e 27% respectivamente).
O resto dos niveis de estudos xuntos só acadan representar un 12% dos parados/as de longa
duración no Pacto e un 25% en Galicia. Hai que subliñar que Galicia conta con case o triplo de
parados de longa duración con estudos de Bacharelato e Titulados.
Da análise feita do paro de longa duración extráese que o perfil correspóndese cunha muller dunha 102
idade comprendida entre 55 e 64 anos e cun baixo nivel de estudos (ata o certificado de
escolaridade).

Índice de Paro Rexistrado:
(Nota Metodolóxica: Índice de Paro Rexistrado é a relación existente entre os demandantes de emprego parados
existentes nun concello e os habitantes entre 16-64 anos do mesmo. Como non temos datos da Poboación Activa en vez
de Taxa de Paro falaremos de Índice de Paro Rexistrado. Datos de paro rexistrado a 31 de decembro de cada ano. A
partir de maio do 2005 o INEM incluíu nas estatísticas de paro rexistrado a 3 colectivos inicialmente non previstos na
Orde de 1985: os demandantes estranxeiros, os demandantes que teñen suspendida a demanda e os demandantes no
período de inactividade dun contrato laboral fixo descontinuo, de aí que se aplicase o factor de corrección da provincia
da Coruña aos datos dos concellos para poder comparalos).
Táboa 62. Fonte: Cª Traballo. (Informes Paro Rexistrado). INE. Padrón municipal de habitantes. IGE. Elaboración propia.
Evolución do índice de paro rexistrado por sexos (%)

2001-2008
16%
14%
12%
10%
8%
6%
4%
2%
0%
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Homes Pacto Mulleres Pacto Homes Galicia Mulleres Galicia
Gráfica 65. Fonte: Cª Traballo. (Informes Paro Rexistrado). INE. (Padrón) IGE. Elaboración propia.
O Índice de Paro Rexistrado no Pacto é superior ao de Galicia en todo o período 2001-2008. No

2001 a diferenza era de 0,32 puntos por riba no Pacto, pero ao final do período sitúase en 1,61
puntos. É dicir, incrementouse 5 veces máis. En Galicia, do 2001 ao 2007 o Índice de Paro Rexistrado
diminuíu en 0,75 puntos, mentres que no Pacto se incrementou en 0,31 puntos. No 2008 ámbolos
103
dous territorios sufriron unha subida deste índice de arredor de 2 puntos respecto ao ano anterior.

A evolución deste índice en canto á análise por sexos amosa que do 2001 ao 2007 o índice de paro
rexistrado só se incrementou para as mulleres do Pacto, pero no 2008 subiu tanto para homes coma
para mulleres, no Pacto e na Comunidade Galega. Hai que remarcar, aínda así, que o
comportamento deste índice foi moito mellor para as mulleres ( incrementouse arredor dun punto
nos dous territorios) que para os homes, que sufriron un incremento medio de 3 puntos nas dúas
zonas.
En canto aos concellos que conforman o territorio do Pacto, sinalar que no 2001 tiñamos 9
concellos cun Índice de Paro Rexistrado inferior ao de Galicia (Cabana, Carnota, Corcubión,
Dumbría, Fisterra, Malpica, Muros, Ponteceso e Zas), 6 no 2007 (Cabana, Carnota, Laracha,
Mazaricos, Ponteceso e Zas) e só 5 no 2008 (Dumbría, Malpica, Mazaricos, Ponteceso e Zas).
O seguinte mapa amosa a situación dos concellos do Pacto en relación aos índices de paro
rexistrado no Pacto e en Galicia no 2008:
104

ÍNDICE DE PARO REXISTRADO POR SECTORES DE ACTIVIDADE:
(Nota Metodolóxica: Índice de Paro Rexistrado é a relación existente entre os demandantes de emprego parados
existentes nun concello e os habitantes entre 16-64 anos do mesmo. Como non temos datos da Poboación Activa en vez
de Taxa de Paro falaremos de Índice de Paro Rexistrado. Datos de paro rexistrado a 31 de decembro de cada ano. A
partir de maio do 2005 o INEM incluíu nas estatísticas de paro rexistrado a 3 colectivos inicialmente non previstos na
Orde de 1985: os demandantes estranxeiros, os demandantes que teñen suspendida a demanda e os demandantes no
período de inactividade dun contrato laboral fixo descontinuo, de aí que se aplicase o factor de corrección da provincia
da Coruña aos datos dos concellos para poder comparalos).
Na análise por sectores de actividade e comparando o 2007 co 2001 vemos que as tendencias do
Pacto e de Galicia só coinciden no sector da construción e no das persoas sen emprego anterior
(onde diminúe o índice de paro rexistrado no 2007 respecto do 2001, é dicir, baixan nestes sectores
o número de parados/as por cada 100 persoas en idade de traballar).
Nos demais sectores as tendencias de Pacto e Galicia son inversas, como vemos de seguido:
mentres na agricultura/gandería o Pacto reduciu o índice de paro rexistrado Galicia aumentouno,
pero aínda así a Comunidade Autónoma mantén un índice lixeiramente inferior (0,11 puntos
menos).
Na industria, subiu o índice de paro no Pacto mentres en Galicia baixou, o que sitúa á Comunidade
Galega cun punto menos neste sector.
No sector servizos ocorre xusto o contrario, subiu no Pacto e baixou en Galicia. Malia isto, o sector
mantén 0,73 puntos menos de índice de paro rexistrado no Pacto (menos parados nos servizos por
cada 100 persoas en idade de traballar).
Índice de Paro rexistrado por sectores de actividade (%)

Pacto 2001 0,43% 1,97% 2,16% 3,56% 1,33%
2002 0,39% 2,28% 2,22% 3,71% 1,49%
2003 0,41% 2,60% 2,46% 4,50% 1,38%
2004 0,39% 2,75% 2,45% 4,74% 1,21%
2005 0,41% 2,52% 2,18% 4,28% 1,19%
2006 0,37% 2,36% 1,90% 3,96% 1,17%
2007 0,38% 2,43% 1,87% 3,92% 1,22%
2008 0,44% 2,80% 2,81% 4,54% 1,33%
Galicia 2001 0,25% 1,67% 1,01% 4,66% 1,61%
2002 0,26% 1,73% 1,13% 5,08% 1,72%
2003 0,29% 1,75% 1,21% 5,42% 1,68%
2004 0,30% 1,66% 1,19% 5,50% 1,47%
2005 0,29% 1,59% 1,09% 5,38% 1,37%
2006 0,28% 1,40% 0,93% 4,86% 1,28% 105
2007 0,27% 1,33% 0,92% 4,65% 1,26%
2008 0,32% 1,64% 1,47% 5,59% 1,28%
Táboa 63. Fonte: Cª Traballo. (Informes Paro Rexistrado). INE. Padrón. IGE. Elaboración propia.

O 2008 amosa, respecto ao 2007, incrementos do índice de paro rexistrado en tódolos sectores e
nos dous ámbitos territoriais, se ben as diferenzas máis acusadas se rexistran na construción e nos
servizos: na construción incrementouse en case 1 punto no Pacto e ½ punto en Galicia e nos
servizos situouse en 0,6 puntos máis no Pacto e case 1 en Galicia.
A industria acadou no Pacto, no 2008, un índice de paro rexistrado do 2,80%, máis de 1 punto por
encima do de Galicia e a construción o 2,81%, o dobre có galego. Os servizos, cun 4,54% no Pacto
mantense 1 punto por debaixo do índice de paro galego.
Na seguinte táboa podemos ver os índices de paro rexistrado por sectores de actividade nos
concellos que integran o Pacto:
Índice de Paro Rexistrado por sectores de actividade (%)

2008 Agric/Gand. Industria Construc. Serv. Sen Empr.
Cabana de Berg. 0,37% 3,20% 2,65% 3,44% 0,76%
Camariñas 1,20% 1,52% 3,15% 5,52% 2,32%
Carballo 0,20% 4,21% 3,06% 5,02% 1,48%
Carnota 0,55% 1,95% 2,77% 4,13% 1,04%
Cee 0,41% 1,70% 2,65% 6,35% 1,68%
Corcubión 0,08% 0,64% 2,09% 6,44% 1,45%
Coristanco 0,26% 4,25% 3,99% 3,48% 1,17%
Dumbría 0,40% 1,71% 2,95% 3,78% 1,04%
Fisterra 1,02% 0,93% 1,50% 6,26% 1,47%
Laracha, A 0,12% 2,87% 2,65% 4,22% 0,98%
Laxe 0,43% 3,17% 2,56% 5,42% 1,78%
Malpica de Berg. 0,72% 3,22% 1,90% 3,36% 0,92%
Mazaricos 0,31% 1,16% 3,59% 2,44% 1,06%
Muros 1,00% 2,36% 2,30% 4,84% 0,92%
Muxía 0,85% 2,77% 2,49% 4,07% 2,29%
Ponteceso 0,66% 2,81% 1,90% 3,22% 1,13%
Santa Comba 0,20% 1,99% 3,30% 5,89% 1,32%
Vimianzo 0,43% 2,90% 3,05% 3,18% 1,31%
Zas 0,23% 2,24% 3,02% 3,22% 0,92%
Pacto 0,44% 2,80% 2,81% 4,54% 1,33%
Galicia 0,32% 1,64% 1,47% 5,59% 1,28%
Táboa 64. Fonte: Cª Traballo. (Informes Paro Rexistrado). INE. Padrón. IGE. Elaboración propia.
Nos mapas reflíctese de modo visual como se sitúan os concellos respecto dos índices de paro
rexistrado por sectores de actividade no Pacto e en Galicia:
106

Agricultura/gandería (sector primario): Índice en Galicia = 0,32%, Índice no Pacto = 0,44%
7 concellos cun
índice menor có
galego e outros 7
cun maior có do
Pacto.
Industria (sector secundario): Índice en Galicia = 1,64%, Índice no Pacto = 2,80%
4 concellos cun
índice menor có
galego e 8 cun
índice maior có do
Pacto.
107

Construción: Índice en Galicia = 1,47%, Índice no Pacto = 2,81%
Ningún concello
cun índice inferior
ó galego e 8 cun
índice superior ó
do Pacto.
Servizos: Índice en Galicia = 5,59%, Índice no Pacto = 4,54%
Só 4 concellos
teñen un
índice maior
có galego.
108

Sen Emprego Anterior: Índice en Galicia = 1,26%, Índice no Pacto = 1,22%
Só 7 concellos
teñen un
índice maior
có do Pacto e
có galego.
109

ORIENTACIÓN LABORAL
(Nota Metodolóxica: Non existen datos rexistrados pola Cª de Traballo no ano 2005).
A análise das orientacións laborais realizadas a través das Oficinas de Emprego e entidades
colaboradoras do SPEG no período 2000-2007 revela os seguintes datos:
En canto á distribución por sexos das persoas orientadas, destaca de forma moi notable a
porcentaxe de mulleres, que no referido período acada unha cota do 64% das persoas beneficiarias
dos servizos de orientación laboral. Os homes supoñen o 36% dos beneficiarios do servizo. En
termos absolutos, o número de mulleres orientadas suma 6.667 e o de homes 3.752.
Persoas orientadas no Pacto segundo o sexo

2000-2007
36,01%
63,99% Home
Muller
Gráfica 66. Fonte: Cª de Traballo. Elaboración propia.
Segundo a distribución por grupos de idade das persoas orientadas no Pacto, resalta que máis da
metade das 10.419 orientacións realizadas, en concreto 5445, tiveron por suxeito a persoas
comprendidas na franxa de idade de 25 a 44 anos. Este grupo acada o dobre de porcentaxe do
segundo grupo máis numeroso, o de 16 a 24 anos, que con 2.603, se sitúa no 25% (1 de cada 4
persoas orientadas tiñan entre 16-25 anos). Sígueos de preto a franxa de 45-64 anos, que acadou o
22% da orientacións realizadas, con 2.360. O número de orientacións realizadas a persoas de outras
idades é insignificante, xa que só representa o 0,1% das orientacións realizadas e 11 persoas.
Persoas orientadas no Pacto por grupos de idade

2000-2007
0,11%
16-24 anos
22,65% 24,98%
25-44 anos
52,26%
45-64 anos
110
Out. Idad.
Gráfica 67. Fonte: Cª de Traballo. Elaboración propia.

CONTRATACIÓN
EVOLUCIÓN ANUAL DO NÚMERO DE CONTRATOS
O número de contratos asinados no territorio do Pacto Territorial de Emprego da Costa da Morte
experimentou un incremento constante entre os anos 2002 e 2006, tendencia que se rompeu no
ano 2007 e se agravou durante o 2008. Até ese momento a evolución da contratación na Costa da
Morte avanzaba parella á da provincia da Coruña e á de Galicia, incluso con maiores incrementos
porcentuais no período 2002 – 2005. No ano 2006 o incremento da contratación foi menor que o
provincial e o galego, e durante o 2007 xa se produce unha diminución do número de contratos
asinados. Finalmente, en 2008 o descenso porcentual no número de contratos asinados no Pacto é
practicamente o dobre do da provincia da Coruña e tamén maior que o de Galicia.
10,00 PACTO
A Coruña
Galicia
5,00
0,00
-5,00
-10,00
-15,00
Var 02-03% Var 03-04% Var 04-05% Var 05-06% Var 06-07% Var 07-08%
O exame do número de contratos iniciais asinados por concello amosa o grande peso relativo de
Carballo no territorio do Pacto, posto que aglutina case un terzo do total durante o período 2002-
2008, cunha media de algo máis de 6600 contratos. Sen embargo, os datos indican que a capital de
Bergantiños perdeu certo peso dende o ano 2002, pasando do 33% ao 28 % de contratos que se
asinan na Costa da Morte.
111

O concello de Cee experimentara o maior crecemento en termos absolutos e relativos no período
2002 – 2006. Ademais, lograra un lixeiro incremento no ano 2007, fronte ao pronunciado descenso
da maioría de concellos. Sen embargo, malia que en 2008 aparece de novo como o segundo
concello no que máis se contrata, tras Carballo, o número de contratos asinados baixou
drasticamente, dende a franxa dos 2500 contratos anuais onde se instalara desde 2004 ata os 1586.
A continuación aparecen as outras localidades que tamén son cabeceira de comarca: Santa Comba,
Muros e Vimianzo, ademais de A Laracha, que oscilaron até 2008 entre os 1200 e 1500 contratos
anuais, baixando durante este exercicio ao entorno dos 1000, 1100, agás Santa Comba que se
mantén nos valores anteriores.
Un terceiro grupo o conformarían os concellos que se sitúan na franxa dos 700 aos 1000 contratos,
concretamente Cabana de Bergantiños, Camariñas, Carnota, Coristanco, Malpica e Ponteceso.
Por último, temos aos concellos nos que se asinan 500 ou menos contratos anuais: Corcubión,
Dumbría, Fisterra, Laxe, Mazaricos, Muxía e Zas.
Evolución dos contratos iniciais por comarcas

14000
12000
10000
8000
6000
4000
2000
0
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Bergantiños 10844 11608 11731 12624 12546 11335 9852
Soneira 2349 2598 2605 2888 3142 2872 2522
Fisterra 2850 3512 3929 3707 3904 3893 3053
Xallas 1561 1536 1685 1783 1950 1840 1756
Muros 1960 2085 2047 1867 2271 1989 1660
Gráfica 69. Fonte: INE e elaboración propia
112

EVOLUCIÓN DOS CONTRATOS POR IDADE E SEXO
A evolución da contratación na Costa da Morte atendendo ao xénero presenta un comportamento

moi estable dende o ano 2000, sendo unhas décimas maior a feminina cá masculina, agás o ano
2000, en que foi lixeiramente maior a masculina e os anos 2007 e 2008, nos que practicamente
danse o mesmo número de contratos para homes e mulleres.
Evolución da contratación por xénero no Pacto

14000
13000
12000
11000
10000
9000
8000
7000
6000
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Muller Home
A porcentaxe de contratación feminina no Pacto é algo maior que a media de Galicia, se ben a
diferenza foise reducindo ano tras ano polo crecemento que se produce a nivel autonómico.
Evolución da contratación por xénero en Galicia

500000
450000
400000
350000
300000
250000
200000
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Muller Home

113

Se descendemos a análise á perspectiva municipal, hai un comportamento moi dispar, con moitos
concellos nos que a contratación masculina veu sendo dende o ano 2000 moito maior cá feminina
(vinte puntos porcentuais ou máis): Dumbría, A Laracha, Laxe, Mazaricos, Muxía, Santa Comba,
Vimianzo e Zas (agás 2008).
Mapa 19. Fonte: elaboración propia a partir de datos do IGE Ano 2008
O equilibrio a nivel de Pacto dáse pola preeminencia da contratación feminina nos dous concellos
onde hai un maior volume de contratación: Carballo e Cee, sumados a outros como Cabana,
Carnota, Muros ou Corcubión, onde as mulleres son frecuentemente as máis contratadas.
Outros concellos presentan un comportamento moi irregular, variando de ano en ano o xénero máis
contratado, ou corrixindo progresivamente a masculinización do mercado de traballo.
114

En relación cos grupos de idade, e se analizamos a evolución da contratación no territorio do Pacto
desde o ano 2000, observamos que o colectivo de persoas traballadoras menores de 25 anos é o
único que sofre unha redución, tanto en termos porcentuais coma absolutos. Ese descenso do
10,1% repártese entre os seguintes grupos de idade, de forma que o colectivo de 25-34 medra case
un 3%, os de 35-44 e 45-54 un 2,9 e un 2,4% respectivamente, e o de 55 anos e máis, un 0,8%.
Contratos por tramos de idade

PACTO 2000 % 2001 % 2002 % 2003 % 2004 % 2005 % 2006 % 2007 % 2008 %
<25 6334 34,0 6373 32,6 6158 30,7 6391 29,3 6018 26,6 5976 25,2 6287 24,4 5650 23,9 4819 23,9
25 a 34 5580 30,0 6134 31,4 6304 31,4 6815 31,2 7445 32,9 8034 33,9 8646 33,6 7900 33,4 6637 32,9
35 a 44 3913 21,0 4084 20,9 4483 22,3 4957 22,7 5187 22,9 5430 22,9 5892 22,9 5570 23,5 4825 23,9
45 a 54 2067 11,1 2219 11,3 2328 11,6 2718 12,4 2905 12,8 3160 13,3 3658 14,2 3393 14,3 2919 14,5
55 e máis 718 3,9 735 3,8 791 3,9 956 4,4 1099 4,9 1119 4,7 1245 4,8 1169 4,9 948 4,7
Contratos por tramos de idade

GALICIA 2000 % 2001 % 2002 % 2003 % 2004 % 2005 % 2006 % 2007 % 2008 %
<25 225659 32,8 225414 32,0 218809 30,9 223121 30,0 221477 28,9 213334 27,0 224106 26,1 227334 26,3 197618 24,9
25 a 34 253134 36,8 260430 37,0 268676 37,9 282545 38,0 299846 39,1 315101 39,8 341768 39,9 333156 38,6 299041 37,7
35 a 44 128877 18,7 134063 19,0 134588 19,0 142304 19,1 145512 19,0 155794 19,7 172420 20,1 178084 20,6 173228 21,8
45 a 54 61579 9,0 64340 9,1 66303 9,4 73392 9,9 75020 9,8 80905 10,2 91442 10,7 96526 11,2 95162 12,0
55 e máis 18396 2,7 20213 2,9 20642 2,9 22310 3,0 24168 3,2 26094 3,3 27858 3,2 28545 3,3 29121 3,7
Táboas 65 e 66. Fonte: IGE e elaboración propia
O comportamento da contratación na Costa da Morte é similar ao da media de Galicia, onde tamén

os restantes grupos de idade recollen o que perde o colectivo de menores de 25. Sen embargo, este
descenso é menor en termos porcentuais.
En definitiva, na Costa da Morte deuse unha menor contratación xuvenil e unha maior contratación
dos tramos de idade de persoas maiores de 35 anos.
115

EVOLUCIÓN DA CONTRATACIÓN POR NIVEL FORMATIVO
Por nivel formativo, o que caracteriza ao territorio do Pacto respecto a Galicia é o meirande peso
que teñen os contratos dos que posúen a educación secundaria, case 10 puntos maior. Sen
embargo, os contratos asinados con titulados universitarios están moi lonxe de acadar as cifras
galegas. Hai que ter en conta que o nivel de titulados na Costa da Morte é inferior á media de
Galicia (ou cando menos o era no censo de 2001 que son os datos dos que dispoñemos)
Nº contratos por nivel de estudos no Pacto - 2008
84,4
90
80
70
60
50
40
30
20
2,3 3,6 9,7
10
0
Sen estudos Educación primaria Educación Educación superior
secundaria
Nº contratos por nivel de estudos Galicia - 2008
74,9
80
70
60
50
40
30
16,9
20
10 3,9 4,3
0
Sen estudos Educación primaria Educación Educación superior
secundaria
116
Gráficas 72 e 73. Fonte: IGE e elaboración propia

CONTRATOS POR SECTORES
A contratación tendo en conta os sectores de actividade económica, amosa cambios moi profundos
durante os últimos seis anos na Costa da Morte, que contrastan coa estabilidade a nivel galego. Se
no ano 2002 a industria era o sector no que se asinaba un maior número de contratos, no 2008
ocupou o terceiro lugar, cun 20% de contratos asinados por un 50% do sector servizos. De feito, o
sector terciario foi o que recibiu a gran maioría dos contratos que perdeu o sector industrial, como
se pode observar na diverxencia das liñas verde e rosa da seguinte gráfica.
Evolución da contratación por sectores no Pacto

60,0
50,0
40,0
30,0
20,0
10,0
0,0
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Agricultura e pesca Industria Construción Servizos
A análise das cifras desvela unhas enormes diferenzas coa distribución sectorial da Comunidade
Autónoma, coa que apenas comparte a progresiva terciarización da actividade económica. Os
contratos que se asinan no sector primario, na industria e na construción representan o dobre, en
termos comparados, que os que se asinan en Galicia. Pola contra, hai unha enorme diferenza no
peso que representa a contratación no sector servizos: 77% en Galicia, fronte ao 50,1% do Pacto.
Contratación sectores Pacto - 2008 Contratación sectores Galicia - 2008
8% 3%
20% Agricultura e 10%
50% pesca 10%
Industria
Construción
22% 117
Servizos 77%

O elevado peso que ten o sector da construción na Costa da Morte respecto a Galicia é un factor
moi a ter en conta dada a actual situación de parón inmobiliario. Polo que respecta ao sector da
industria é preciso estudar detalladamente o alto nivel de contratación da comarca de Bergantiños.
A análise a nivel municipal presenta unha grande heteroxeneidade. A continuación observamos os

mapas coa porcentaxe de contratación para cada un dos sectores de actividade:
Hai unha serie de concellos nos que a contratación no sector primario aínda ten unha gran
relevancia, como Carnota, Laxe, Mazaricos e Muxía. En Carnota, máis da metade dos contratos
asinados pertencen a este sector. O concello de Santa Comba ten a mesma porcentaxe que a media
de Galicia, e por debaixo dela están Cabana, Carballo, Corcubión, Coristanco, Dumbría, A Laracha e
Zas. A maior contratación nos concellos costeiros revela o predominio case absoluto do
autoemprego no sector agrario.
Na industria, presentan valores moi superiores á media: Cabana (máis da metade dos contratos),
Carballo, Coristanco e Malpica, e en xeral a Comarca de Bergantiños, posto que en todos os
concellos agás Laxe cando menos a cuarta parte dos contratos asinados pertencen a este sector.
Pola contra, a menor actividade industrial dáse nas Comarca de Fisterra e Muros. Concellos como
118
Santa Comba, Muxía, Laxe e Dumbría están moi cerca da porcentaxe galega (9,7%).

A construción destaca en concellos coma Dumbría, Vimianzo e Santa Comba, onde representa
arredor de un de cada tres contratos. Carballo, A Laracha ou Mazaricos, superan en cinco puntos a
media de contratación do Pacto para este sector. Só en Cee e Corcubión sitúanse por debaixo da
porcentaxe galega, que acada o 10,3%.

119

Por último, no sector servizos destaca Corcubión (cunha porcentaxe dez puntos superior á media
galega), Cee e Fisterra. Pola contra, na comarca de Bergantiños só o concello de Laxe supera a
metade dos contratos no sector servizos (50,3%). Por debaixo, chama a atención o concello de
Cabana, con só o 25,2%.
120

TIPO DE CONTRATOS
Analizaremos neste apartado o tema relativo á duración dos contratos, indefinidos ou temporais, e
á duración da xornada de traballo, a tempo completo ou parcial.
Contratación indefinida/temporal
2002 % 2003 % 2004 % 2005 % 2006 % 2007 % 2008 %
PACTO 20073 100 21845 100 22654 100 23719 100 25728 100 23682 100 20160 100
Indefinida 1444 7,19 1237 5,66 1523 6,72 1899 8,01 3051 11,86 3063 12,93 2417 11,99
Temporal 18629 92,81 20608 94,34 21131 93,28 21820 91,99 22677 88,14 20359 85,97 17743 88,01
A Coruña 299035 100 323662 100 335337 100 340140 100 365542 100 373438 100 343158 100
Indefinida 23818 7,96 25884 8,00 28264 8,43 29357 8,63 40494 11,08 41209 11,04 36626 10,67
Temporal 275217 92,04 297778 92,00 307073 91,57 310783 91,37 325048 88,92 332229 88,96 306532 89,33
Galicia 709018 100 743672 100 766023 100 791228 100 857594 100 864632 100 767814 100
Indefinida 57712 8,14 60239 8,10 64245 8,39 69860 8,83 95595 11,15 98708 11,42 85238 11,10
Temporal 651306 91,86 683433 91,90 701778 91,61 721368 91,17 761999 88,85 765924 88,58 682576 88,90
En canto á duración dos contratos, ata 2008, obsérvase un crecemento constante do peso dos
contratos indefinidos, tanto na Costa da Morte coma en Galicia, se ben é un crecemento lento.
Mesmo no 2007, no que houbo unha diminución do número de contratos no territorio do Pacto, a
contratación indefinida medrou, superando por segundo ano consecutivo as porcentaxes da
provincia e de Galicia. Durante o último ano o peso da contratación indefinida retrocedeu case un
punto na Costa da Morte, o triplo que en Galicia.
121

Tipo de Contratación
100
90
80
70
60
%
50
40
30
20
10
0
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Indefinida Pacto Temporal Pacto Indefinida Galicia Temporal Galicia
A contratación temporal descendeu bruscamente en Galicia no ano 2008, despois do

ininterrompido período de crecemento 2002 – 2007. O mesmo sucede na Costa da Morte, coa
particularidade de que o descenso adiantouse ao ano 2007.
Se observamos o tipo de contrato en función do xénero, comprobamos que tanto en Galicia coma
nas 5 comarcas obxecto de estudo, hai unha maior porcentaxe de contratación indefinida para os
homes. Esta fenda é bastante máis acusada na Costa da Morte, salvo durante o período 2005 –
2007, no que logrou equipararse á media da comunidade.
Contratación indefinida por xénero

65,00
60,00
55,00
50,00
45,00
40,00
35,00
30,00
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

122
Ata 2008 na Costa da Morte asinábanse máis contratos temporais ás mulleres que en Galicia,
cunhas marxes de diferenza moi pequenas, que se foron reducindo no transcurso dos últimos sete
anos.
Contratación temporal por xénero
60,00
56,00
52,00
48,00
44,00
40,00
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
O estudo dos contratos segundo a duración da xornada de traballo, a tempo completo ou parcial,
evidencia a menor utilización da xornada partida no territorio do Pacto, circunstancia que non se
corrixe co paso dos anos, senón que mesmamente se fai máis acusada.
Duración da xornada
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
T. Completo Pacto T. parcial Pacto T. Completo Galicia T. parcial Galicia
Gráfica 80. Fonte: IGC e elaboración propia
123

EVOLUCIÓN DOS CONTRATOS POR MODALIDADE
Vimos de ver que a contratación temporal é moito máis frecuente que a indefinida, tanto a nivel de
Pacto coma de Galicia. No referente ás modalidades de contrato, observamos unha proporción
semellante de contratos indefinidos ordinarios e de fomento do emprego na Costa da Morte e
Galicia. As conversións en indefinidos, que presentaban valores inferiores anteriormente, superaron
por primeira vez a proporción galega no ano 2006, manténdose dende entón cunha porcentaxe
lixeiramente superior.
PACTO 2002 % 2003 % 2004 % 2005 % 2006 % 2007 % 2008 %

Indefinido ordinario e
922 4,6 723 3,4 849 3,7 1034 4,4 1121 4,4 1280 5,4 1082 5,4
fomento do emprego
Conversións a indefinidos 509 2,5 506 2,4 657 2,9 850 3,6 1915 7,4 1753 7,4 1318 6,5
Total Indefinidos 1431 7,1 1229 5,8 1506 6,6 1884 7,9 3036 11,8 3033 12,8 2400 11,9
De obra ou servizo 11823 58,9 11871 56,5 12463 55,0 13248 55,9 12827 49,9 10771 45,5 9417 46,7
Eventual por circunstancias

3915 19,5 4459 21,2 4749 21,0 5071 21,4 6245 24,3 5959 25,2 5025 24,9
da produción
Interinidade 671 3,3 160 0,8 1233 5,4 1294 5,5 1416 5,5 1698 7,2 1492 7,4
En prácticas 152 0,8 160 0,8 168 0,7 193 0,8 210 0,8 149 0,6 112 0,6
Para a formación 987 4,9 923 4,4 1060 4,7 1107 4,7 1091 4,2 1218 5,1 784 3,9
Outros 1094 5,5 2219 10,6 1475 6,5 922 3,9 903 3,5 854 3,6 930 4,6
Total temporais 18642 92,9 19792 94,2 21148 93,4 21835 92,1 22692 88,2 20649 87,2 17760 88,1
TOTAL CONTRATOS 20073 100 21021 100 22654 100 23719 100 25728 100 23682 100 20160 100
Os contratos temporais máis frecuentes no territorio do Pacto son os de obra ou servizo. A metade
dos contratos que se asinan no noso territorio pertencen a esta modalidade, mentres que os
eventuais apenas alcanzan o 25%. Non sucede o mesmo en Galicia, onde tanto os contratos
eventuais coma os de obra se moven en cifras semellantes, no contorno do 35%, aínda que neste
caso a modalidade máis frecuente é a eventual.
En canto ás outras modalidades de contratos, os de prácticas presentan valores parellos, mentres

que hai o dobre de contratos para a formación no territorio do Pacto.
124

GALICIA 2002 % 2003 % 2004 % 2005 % 2006 % 2007 % 2008 %
INDEFINIDOS
Indefinido ordinario e
30135 4,3 30983 4,2 30688 4,0 34788 4,4 38843 4,5 48705 5,6 45735 5,8
fomento do emprego
Conversións a indefinidos 27165 3,8 28791 3,9 33012 4,3 34470 4,4 55984 6,5 49166 5,7 41654 5,2
Total Indefinidos 57300 8,1 59774 8,0 63700 8,3 69258 8,8 94827 11,1 97871 11,3 87389 11,0
De obra ou servizo 264619 37,3 273109 36,7 278444 36,3 289911 36,6 305514 35,6 299237 34,6 270545 34,1
Eventual por circunstancias

261138 36,8 274962 37,0 294076 38,4 312072 39,4 327917 38,2 335506 38,8 309166 38,9
da produción
Interinidade 60940 8,6 68898 9,3 68620 9,0 65492 8,3 75557 8,8 86533 10,0 87966 11,1
En prácticas 6325 0,9 6565 0,9 6735 0,9 7197 0,9 7457 0,9 7048 0,8 5260 0,7
Para a formación 14802 2,1 15298 2,1 14255 1,9 13303 1,7 12724 1,5 12879 1,5 9080 1,1
Outros 43894 6,2 45066 6,1 40193 5,2 33995 4,3 33598 3,9 25558 3,0 24764 3,1
Total Temporais 651718 91,9 683898 92,0 702323 91,7 721970 91,2 762767 88,9 766761 88,7 706781 89,0
TOTAL CONTRATOS 709018 100 743672 100 766023 100 791228 100 857594 100 864632 100 794170 100
125

GRANDES GRUPOS DE OCUPACIÓN
Os contratos asociados aos grandes grupos de ocupación amosan diferenzas significativas entre a
Costa da Morte e Galicia, así como valores moi dispares en función do xénero.
Contratos por grandes grupos de ocupación no Pacto - 2008

5000
4500
Total
4000
3500
3000
2500 Muller
2000
1500
1000
Home
500
0
Traballadores
Dirección empresas
traballadores
profesionais
profesionais de
Operadores de
cualificados na
Traballadores non
Empregados de tipo
Traballadores
restauración
e Administracions
cualificados
Técnicos e
científicos
instalación e
servizos de
Artesáns e
maquinaria
agricultura
Técnicos e
administrativo
cualificados
apoio
O tipo de contrato máis frecuente na Costa da Morte até o 2002 era o de operadores de instalación
de maquinaria e montadores. Sen embargo, a contratación para este grupo diminuíu ano tras ano
até o 2008, pasando do 30% dos contratos formalizados no 2000 ao 17% do pasado ano. O grupo
máis contratado dende o 2003 é o de artesáns e traballadores cualificados das industrias
manufactureiras, a construción, e a minería, agás os operadores de instalacións e maquinaria.
Os datos amosan o grande peso do sector secundario e a construción na comarca, aínda que tamén
medran os contratos no sector da hostalería e o comercio, sobre todo no caso das mulleres, como
veremos no estudo por xénero. En Galicia, o grupo máis contratado ano tras ano é o dos
traballadores non cualificados, cun de cada catro contratos, se ben descende o peso relativo
126
continuamente. Sígueo moi de preto o grupo de traballadores do sector da hostalaría e o comercio,
que medra constantemente e acada o 23,6%.

Contratos por grandes grupos de ocupación en Galicia - 2008
250000
Total
200000
150000
Muller
100000
50000
Home
0
Administracions
profesionais
Traballadores
traballadores
Traballadores non
profesionais de
Empregados de
Operadores de
cualificados na
administrativo
restauración
Traballadores
cualificados
Técnicos e
científicos
instalación e
servizos de
Artesáns e
maquinaria
agricultura
empresas e
Técnicos e
cualificados
Dirección
apoio
tipo
O contrato máis frecuente para os homes da Costa da Morte é o de artesáns e traballadores

cualificados das industrias manufactureiras, a construción, e a minería, que acada practicamente a
metade deles, seguido moi de lonxe polos traballadores non cualificados. No caso das mulleres, o
ano 2008 foi o segundo ano consecutivo en que o grupo de traballadoras dos servizos de
restauración, persoais, protección e vendedoras dos comercios acumulou maior número de
contratos, culminando así un ascenso continuo. En sentido contrario se comporta o colectivo de
operadoras de instalación e maquinaria e montadoras, que descendeu dende os 4525 contratos de
2002 aos preto de 2150 do pasado ano.
127

ACTIVIDADE ECONÓMICA DOS CONTRATADOS
Realizamos a análise das actividades económicas dos contratados en función do CNAE a 2 díxitos, e
o facemos separadamente para os dous sexos, dadas as evidentes diferenzas que se manifestan nos
seguintes mapas:
A construción é a principal actividade de contratación masculina, mentres que para as mulleres

domina a confección no norte do territorio do Pacto e a hostalaría e outros servizos no sur.
128

GRUPO OCUPACIONAL DOS CONTRATADOS
Do mesmo xeito que no apartado anterior, análise dos principais grupos ocupacionais realizámola
separadamente para cada un dos sexos, porque o seu tratamento agregado oculta información
interesante. Como podemos observar nos seguintes mapas, hai uns grupos de contratación
preferentes tanto para os homes coma para as mulleres.
En canto ás principais ocupacións das mulleres, observamos o grande peso do téxtil na Comarca de
Bergantiños, mentres que no resto de comarcas e concellos hai unha maior heteroxeneidade.
Respecto aos homes, só nalgúns concellos de Costa a ocupación de mariñeiro de altura supera o
monopolio dos traballadores da construción. En Cee ponse de manifesto o potencial de
contratación da factoría de ferroaleacións.
129

OFERTAS DE EMPREGO
O acordo sobre o novo modelo de emprego do Servizo Público de Emprego de Galicia (SPEG), que se
inscribe no Novo Marco de Relacións Laborais en Galicia, asinado pola Xunta de Galicia e as
organizacións empresariais e sindicais máis representativas da Comunidade, sinala como primeiro
obxectivo do SPEG a colocación dos demandantes de emprego. Ese obxectivo realízase a través da
intermediación entre demandantes e empresas. Pero, ao igual que ocorre en Galicia, os índices de
intermediación no territorio do Pacto son meramente testemuñais.
Na seguinte táboa amósase a relación entre os contratos asinados e as ocupacións ofertadas

durante os últimos dous anos:
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

Comarca de Bergantiños 10844 55,4 11608 54,4 11731 53,3 12624 55,2 12546 52,7 11335 51,7 9852 52,3%
Comarca de Soneira 2349 12,0 2598 12,2 2605 11,8 2888 12,6 3142 13,2 2872 13,1 2522 13,4%
Comarca de Fisterra 2850 14,6 3512 16,5 3929 17,9 3707 16,2 3904 16,4 3893 17,8 3053 16,2%
Comarca de Xallas 1561 8,0 1536 7,2 1685 7,7 1783 7,8 1950 8,2 1840 8,4 1756 9,3%
Comarca de Muros 1960 10,0 2085 9,8 2047 9,3 1867 8,2 2271 9,5 1989 9,1 1660 8,8%
PACTO 19564 2,9 21339 3,0 21997 3,0 22869 3,0 23813 3,0 21929 2,7 18843 2,6
Galicia 681853 100 714881 100 733011 100 756758 100 801610 100 815466 100 727464 100
Táboa 70. Fonte: IGC e elaboración propia
As ocupacións máis ofertadas na Costa da Morte foron as seguintes:
12 Ocupacións mais ofertadas

CNO DESCRICIÓN TOTAL
71100016 ALBANEL 70
50200018 CAMAREIRO, EN XERAL 35
42100010 EMPREGADO ADMINISTRATIVO, EN XERAL 29
50100017 COCIÑEIRO, EN XERAL 19
OPERADOR DE MÁQUINA INDUSTRIAL DE COSER Á PLANA, EXCEPTO
83630022 PELETARÍA, CALZADO, MARROQUINARÍA E GUANTARÍA DE PEL 17
94400012 PEÓN FORESTAL 16
93510013 MOZO DE RECOLLIDA DE LIXO-VARREDOR 15
71300018 CARPINTEIRO, EN XERAL 15
72200014 FONTANEIRO 14
53300010 DEPENDENTE DE COMERCIO, EN XERAL 12
130
34110038 TÉCNICO ADMINISTRATIVO, EN XERAL 12
34110038 TÉCNICO ADMINISTRATIVO, EN XERAL 11
Táboa 71. Fonte: IGC e elaboración propia

SINISTRALIDADE LABORAL
Os datos que presenta a Consellería de Traballo sobre os accidentes laborais, amósannos que no
ano 2008 o total de accidentes reduciuse no territorio do Pacto en termos relativos nun 4,21%,
porcentaxe superior á da provincia da Coruña (1,62%) e á de Galicia (2,79%).
O 8,15% dos accidentes que sucederon na Provincia da Coruña, tiveron lugar no territorio do Pacto.
Aproximadamente o 14% dos accidentes mortais da Coruña ocorreron na Costa da Morte.
Os accidentes que máis se reduciron foron os graves, reducíndose no Pacto un 25%, diminución
superior á da Coruña e á de Galicia.
No ano 2008, os accidentes que máis aumentaron tanto no territorio do Pacto coma na provincia da
Coruña foron os mortais, en cambio en Galicia diminúen nun 4%.
En termos absolutos, o territorio do Pacto rematou o 2008 con 76 accidentes menos que o ano
anterior.
Dos 1728 accidentes que houbo no Pacto, 557 (32,23%) ocorreron no concello de Carballo, dos
cales 549 foron leves, o que supoñen un terzo dos que sucederon no Pacto. A razón pola cal o
concello de Carballo acolle un maior número de accidentes, é porque tamén é o municipio do Pacto
con maior actividade económica, e polo tanto con maior poboación con máis risco de sufrir
accidentes.
Accidentes laborais rexistrados segundo gravidade

2006 2007 2008
Total 1685 1804 1728
Leves 1623 1762 1693
Pacto Graves 57 40 30
Mortais 5 2 5
Total 19891 21555 21205
Leves 19489 21238 20914
A Coruña Graves 371 291 256
Mortais 31 26 35
Total 48571 51848 50399
Leves 47544 50939 49626
Galicia Graves 949 834 701
Mortais 78 75 72
Peso dos accidentes laborais do Pacto na provincia (%)

2006 2007 2008
Total 8,47% 8,37% 8,15%
131
Leves 8,33% 8,30% 8,10%
Pacto
Graves 15,36% 13,75% 11,72%
Mortais 16,13% 7,69% 14,29%
Táboas 71 e 72. Fonte: ISSGA. Consellería de Traballo. Elaboración propia.

RECURSOS PARA A CONCILIACIÓN
“O tempo de traballo, a súa distribución, e os sistemas de organización do traballo, ligados aos
sistemas de produción e prestacións de servizos das empresas para atender as demandas do
mercado, están pensados e deseñados na maioría dos casos na adaptación ás necesidades
empresariais e á obtención do maior beneficio económico posible, sen ter en conta os
requirimentos e as necesidades dos traballadores para facer realmente compatible a súa vida e
desenvolvemento persoal co traballo retribuído31”.
No noso país a incorporación da muller ao mercado laboral non ven acompañada dun cambio de
roles na esfera doméstica. Son maioritariamente as mulleres as que se encargan do coidado que
requiren os fillos e as persoas dependentes, o que supón un freo a súa plena incorporación en
igualdade de condicións no mercado laboral.
Neste apartado preténdese facer unha análise dos diferentes recursos existentes no territorio que
contribúen a facer posible a conciliación e compatibilización da vida persoal, familiar e profesional
das mulleres e dos homes.
1.- INFANCIA E MOCIDADE:
GARDERÍAS E PAI´s:
As garderías son centros de atención á primeira infancia (0 – 3 anos), que recollen unha dobre
función educativa e asistencial, afondando en determinados requisitos e prestacións que tratan de
ofrecer unha garantía de calidade e adaptarse ás novas necesidades de funcionamento.
Na zona do Pacto hai 17 garderías infantís, incluíndo as de titularidade pública e privada, e un Punto
de Atención á Infancia (PAI). Os PAI son establecementos de carácter diúrno e titularidade
municipal, encadrados nos servizos sociais especializados dos concellos, que teñen como finalidade
prestar unha atención de apoio aos pais, titores ou gardadores dos/das nenos/as de entre 3 meses
e 3 anos cando concorran situacións ou circunstancias que lles impidan o seu coidado. Ademais
poderán atender aqueles casos que respondan a necesidades puntuais.
Na comarca de Bergantiños atópanse 7 das 17 garderías do Pacto, o que supón o 41,18% do total e
o 53,84% das prazas. O PAI, atópase nesta mesma comarca, no concello de Coristanco, e conta con
20 prazas.
132
31 “Conciliación de la vida laboral, personal y familiar para que todo encaje”. Secretaría para la igualdad – Dpto. Confederal de la
Mujer. UGT

No territorio do Pacto hai, en base ao Padrón municipal de habitantes do ano 2008, 4.596 nenos/as
de entre 0 e 4 anos.
En canto a prazas, no territorio do Pacto temos 821, o que nos ofrece unha ratio de
aproximadamente 18 prazas por cada 100 nenos de entre 0 e 4 anos. A partir dos tres anos, as
nenas e nenos son escolarizados nos centros de educación infantil e primaria. O INE só ofrece datos
de poboación para o intervalo de 0 a 4 anos, polo que a ratio que calculamos non se corresponde
estritamente co público obxectivo das escolas infantís.
En canto aos servizos prestados polas garderías, 12 das

17 que hai no Pacto contan con servizo de comedor, só
dúas contan con servizo de transporte e outras
actividades como poden ser a natación, inglés, música e
informática entre outros.
Táboa 74. Fonte: Información facilitada polos

concellos e elaboración propia
133

CENTROS DE MENORES:
A Comarca de Fisterra conta cun Centro de Menores dotado con 16 prazas, que se atopa no concello
de Fisterra. Estes equipamentos proporciónanlles, durante as 24 horas do día, a menores en
situación de risco, desamparo ou conflito social, unha serie de servizos de apoio socioeducativo e
familiar, co obxecto de favorecer o seu proceso de normalización. A súa titularidade é privada sen
ánimo de lucro.
2.- MAIORES:
CENTROS DE DÍA: son equipamentos destinados á atención diúrna de persoas con algún tipo de
discapacidade que, residindo nos seus propios fogares, precisan dunha serie de coidados e
atencións de carácter persoal, terapéutico ou social.
No territorio do Pacto hai 9 centros de día, 5 na comarca

de Bergantiños, o 55,55% dos centros da zona.
O número de prazas no territorio do Pacto ascende a

320, das que o 62,81% se sitúan na comarca de
Bergantiños. No territorio do Pacto temos 0,94 prazas
por cada 100 persoas maiores de 64 anos.
Táboa 75. Fonte: Información facilitada polos concellos e elaboración propia
RESIDENCIAS: son centros nos que se presta, dunha maneira estable e continuada, atención directa
a persoas con idade igual ou superior aos 65 anos ou, excepcionalmente, a maiores de 60 que pola
súa situación persoal ou social precisan destes centros. Son centros destinados a vivenda
permanente e común nos que se presta unha asistencia integral e continuada ás persoas maiores.
No territorio do Pacto hai 6 centros residenciais, 4 deles na comarca de Bergantiños, o 66,67%.
En canto a prazas, na Costa da Morte hai 384, das cales 214 están na comarca de Bergantiños, o que
representan o 55,73% das que hai no Pacto. No concello
de Vimianzo hai un único centro con 150 prazas que
entrará en funcionamento en breve.
No territorio do Pacto, hai 1,19 (superior á galega, 0,95)

prazas en residencias por cada 100 persoas maiores de
134
64 anos, ratio moi próxima á recomendada situada en
1,4 prazas residenciais públicas por cada 100 maiores.
Táboa 76. Fonte: Información facilitada polos concellos e elaboración propia

VIVENDAS COMUNITARIAS: consisten en fogares de pequeno ou mediano tamaño destinados a
aloxar en réxime de convivencia case familiar a un número máximo de 12 persoas cun alto grao de
independencia.
No territorio do Pacto, hai dúas vivendas comunitarias para maiores, unha delas é a que Aspadex
ten no concello de Cee, que conta con 13 prazas, e outra é a que ten o concello de Vimianzo, con 12
prazas.
3.- PERSOAS CON DISCAPACIDADES:
VIVENDAS TUTELADAS: son fogares de pequeno ou mediano tamaño destinados a aloxar en réxime
de convivencia casi familiar a un número máximo de 12 persoas discapacitadas, preferentemente
cun alto grao de independencia. No concello de Carballo hai un piso tutelado con 5 prazas, e outro
de próxima apertura que terá 10 prazas. En Cee existe unha vivenda tutelada con 5 prazas.
4.- BANCOS DE TEMPO: son un sistema de intercambio destinado a subministrar servizos e/ou
coñecementos nos que o valor de cambio é o tempo e a unidade de medida a hora. Teñen por
finalidade favorecer ás persoas a conciliación da súa vida persoal, familiar e laboral.
Nestes momentos existen bancos de tempo nos concellos de Cabana, Camariñas, Carballo, Cee,
Corcubión, Coristanco, Laxe, Muros, Santa Comba, Vimianzo e Zas.
135

Análise DAFO: Mercado Laboral
A continuación observamos o apartado da análise DAFO adicado á analise do mercado laboral,

froito do consenso dos axentes económicos e sociais integrantes do PTE Costa da Morte.
Debilidades:
Maior dependencia do sector

da construción. Temos maior Escasa capacidade de
porcentaxe de afiliados neste contratación do sector servizos.
sector que Galicia. No ano 2008 un Mentres que en Galicia 3 de cada 4
20% no territorio do Pacto, fronte contratos pertencen a este sector,
a un 12% en Galicia. no Pacto apenas acadan a metade.
Feminización do paro. Temos Elevada porcentaxe de paro de

similares porcentaxes de paro longa duración en relación con
rexistrado por sexos ca Galicia, Galicia.
tamén de longa duración, pero un
maior índice de paro rexistrado nas Existencia de economía
mulleres do Pacto. somerxida en diversos sectores.
Menor proporción de afiliados

que en Galicia. En Galicia hai da
orde de 58 afiliados por cada 100
persoas en idade de traballar (4
máis que na Costa da Morte).
Baixo nivel de asalariados en

xeral. Os traballadores por conta
allea en Galicia representan o 73%,
mentres que na Costa da Morte só
o 52%.
Estacionalidade de
determinados sectores
(industria alimentaria,
administración pública, hostalería).
Temporalidade no emprego. 136
Aumentan as contratacións pero

non diminúe o paro.

Ameazas: Fortalezas:
Crise económico-financeira Existencia de subsectores que

mundial. Que repercute en todos empregan sobre todo man de
os sectores económicos e mesmo obra feminina. Por exemplo o
pon en perigo empresas rendibles. téxtil, a industria alimentaria ou a
hostalaría.
Crise do sector inmobiliario e
da construción. Máis acusada en Existencia de novos viveiros de
España que noutros países emprego sen explotar. Falta de
europeos. desenvolvemento das actividades
consideradas como novos filóns de
Alta taxa de precariedade
emprego que poden incidir
laboral e de desemprego. positivamente na economía da
Alta temporalidade. O sector zona.
servizos é un dos que máis paro Maior refuxio de emprego no
rexistrado reflicte, estando suxeito
sector primario que Galicia. No
a unha alta temporalidade en
pacto hai un 19% de persoas
función da estacionalidade da
afiliados no sector primario fronte
demanda e a etapa do ciclo
a un 8% en Galicia.
económico no que nos atopemos.
Nos menores de 25 anos a taxa
Baixa retribución salarial. Os
de paro rexistrado é inferior á
salarios baixos poden provocar o
galega, con case dous puntos
éxodo da poboación traballadora
cara a outros territorios.
menos.
Minifundismo empresarial. O Espírito emprendedor. En

feito de que o mercado laboral do termos comparados o Pacto ten
Pacto estea constituído por unha porcentaxe maior de
empresas de pequeno tamaño, autónomos que Galicia.
incide na falta de ofertas de Existencia de profesionais
traballo para perfiles máis
formados en temas de
especializados.
formación e emprego. Case a
Escasa capacidade de absorción totalidade dos concellos contan
da man de obra retornada. cun persoal técnico especializado
Debido á crise económica a en temas de formación e emprego.
capacidade de absorción da man
de obra, que antes emigrou a 137
outras zonas buscando unhas
mellores posibilidades económicas,
é escasa.

Oportunidades:
As liñas de axuda á promoción

do emprego desde as
administracións públicas
(Consellería de Traballo, IGAPE,…)
Retorno de capital humano, que

enriquece o mercado laboral. As
persoas retornadas poden aportar
a súa cualificación e experiencia.
Oportunidades de emprego.
Existen oportunidades de emprego
ligadas aos novos viveiros de
emprego e a implantación da Lei
de dependencia. Ao mesmo
tempo, a estrutura madura da
pirámide poboacional do Pacto,
provoca a aparición dun novo
sector centrado na atención e
coidado das persoas maiores.
Impulsar o emprego feminino.

A ocupación da poboación
feminina leva asociado un
aumento na demanda de servizos
que favorece a creación de novos
postos de traballo neste sector.
Formación ocupacional. Incidir

na formación ocupacional, tanto
inicial como continua, en sectores
con mellores perspectivas de
emprego, favorece a ocupabilidade
da poboación traballadora
(ocupada e desempregada), e
tamén a produtividade das
empresas.
138

Estrutura Empresarial do Pacto
VOLUME DE EMPRESAS E DENSIDADE EMPRESARIAL
Neste apartado veremos a evolución do tecido empresarial dos concellos do Pacto, facendo un
estudo sobre o crecemento empresarial comparando o ano 2000 co 2007, analizando o volume de
empresas segundo a condición xurídica, por sectores de actividade e segundo estratos de
asalariados.
Entre os anos 2000 e 2007, o número de empresas dos concellos do Pacto incrementouse en 1.764,
situándose no 2007 en 10.144 unidades empresariais, o que representa o 4,93% do total de
empresas activas nese período no conxunto de Galicia.
A tendencia32 positiva do número de empresas no Pacto foi, en termos relativos, inferior á

rexistrada en Galicia: 13,33% e 14,65%, respectivamente.
Nº Empresas
Diferenza Tendencia 00-07
2000 2007
Cabana 279 332 53 9,62%
Camariñas 324 419 95 19,37%
Carballo 2164 2710 546 16,57%
Carnota 233 253 20 7,00%
Cee 478 588 110 13,86%
Corcubión 84 106 22 8,80%
Coristanco 384 431 47 4,90%
Dumbría 145 179 34 10,98%
Fisterra 190 235 45 20,69%
Laracha 617 802 185 17,52%
Laxe 194 238 44 13,03%
Malpica 459 516 57 9,55%
Mazaricos 191 248 57 17,62%
Muros 467 485 18 5,57%
Muxía 268 290 22 7,58%
Ponteceso 381 432 51 8,23%
Santa Comba 603 771 168 15,91%
Vimianzo 546 675 129 12,85%
Zas 373 434 61 11,49%
PACTO 8380 10144 1764 13,33%
CORUÑA 69358 86102 16744 15,31%
GALICIA 166055 205906 39851 14,65%
139
32
ano n – media anos anteriores)/media anos anteriores*100.

00-01 01-02 02-03 03-04 04-05 05-06 06-07
PACTO 0,93% 0,91% 2,24% 5,45% 3,54% 3,16% 3,20%
CORUÑA 2,17% -0,06% 2,60% 6,00% 2,48% 5,26% 3,64%
GALICIA 1,99% 0,92% 2,88% 5,78% 2,38% 4,30% 3,68%
Ao analizar a densidade empresarial (nº total empresas/total habitantes*1000) no Pacto, temos que
no ano 2007 había un total de 70 empresas por cada mil habitantes, fronte ás 74 de Galicia. Pero
esta cifra por si soa non nos dá unha información veraz sobre distribución empresarial, como
consecuencia da contía do emprego, xa que as empresas que se están agregando son moi
heteroxéneas en canto a número de traballadores. Non é o mesmo que nun concello teñamos 10
microempresas ca 10 empresas de máis de 50 traballadores.
A fin de acadar un índice sintético de densidade empresarial que poida ser comparable entre os
distintos concellos elaborouse un índice ponderado baseado na idea de que unha empresa de máis
de 250 traballadores equivale a un número determinado e tomando como referencia o número
total de microempresas do Pacto.
140

Mapas 29 e 30. Fonte: IGE e elaboración propia
Os concellos do Pacto cunha maior densidade de empresas son: Carballo (90 empresas por cada mil
habitantes), Vimianzo (81 empresas por cada mil habitantes), Malpica (80 empresas por cada mil
habitantes), Cee e Zas con 78 empresas por cada mil habitantes ambos os dous, mentres que na
banda contraria temos a Dumbría, Fisterra, Mazaricos e Muros que non acadan 50 empresas por
cada 1000 habitantes.
Pero como se sinalou con anterioridade estas empresas son moi heteroxéneas en canto a volume de
traballadores. O índice de densidade empresarial ponderado móstranos a densidade de empresas
tendo en conta ó mesmo tempo a variable número de empregados.
Os concellos do Pacto cunha maior densidade empresarial ponderada son: Carballo, Vimianzo e
Cee, seguidos por Zas, Ponteceso, A Laracha, Carnota e Coristanco.
141

DISTRIBUCIÓN DE EMPRESAS POR SECTORES
No ano 2007, o sector servizos recolle máis da metade das empresas activas (66,6% das empresas
do Pacto), 6.755 empresas, fronte ás 2.308 do sector da construción (22,75%) e 1.081 empresas
industriais (10,65%).
En Galicia estas porcentaxes representan o 77,33% no sector servizos, o 14,61% no sector

construción e o 8,05% no sector industria.
PACTO
2000 2007
11,87% 10,66%
INDUSTRIA
18,39%
CONSTRUCCIÓN 22,75%
69,74% 66,59%
SERVIZOS
GALICIA
2000 2007
8,91%
8,05%
12,63% INDUSTRIA 14,61%
CONSTRUCCIÓN 77,34%
78,46%
SERVIZOS
Gráficas 84, 85, 86, e 87. Fonte: IGE e elaboración propia
O peso das empresas dos concellos do Pacto con respecto a Galicia flutúa segundo o sector que
consideremos. O 4,24% das empresas dedicadas a servizos en Galicia están situadas nos concellos
do Pacto, o 6,52% no caso da industria, e no caso da construción o 7,67%.
Se comparamos dentro do territorio do Pacto o ano 2000 co 2007, vemos que os tres sectores
económicos creceron en canto ó número de empresas, aumentando significativamente o sector da
construción (49,77%), seguido polo sector servizos (15,6%) e polo sector da industria (8,64%). O 142
mesmo que ocorre en Galicia onde os incrementos son os seguintes: construción (43,44%), servizos
(22,22%) e industria (12,08%).

DISTRIBUCIÓN DE EMPRESAS POR NÚMERO DE ASALARIADOS
Por outra banda, se analizamos o número de empresas segundo o número de asalariados,
chegamos á conclusión de que máis da metade (62,42%) das empresas (6.332 firmas) do Pacto non
teñen asalariados, valor relativo superior ó de Galicia (59,40%). Destaca dentro do noso territorio
que o 96,14% das empresas son microempresas, por tanto teñen menos de 10 traballadores.
Distribución das empresas segundo o número de asalariados no ano 2007

EMPRESAS T. Empr. 0 1-2 3-5 6-9 10-19 20-49 50-99 100-249 250 ou máis
PACTO 10144 6332 2260 839 321 231 142 14 5 0
% sobre o Pacto 100% 62,42% 22,28% 8,27% 3,16% 2,28% 1,40% 0,14% 0,05% 0%
GALICIA 205906 122310 45984 19350 8075 5633 3295 793 357 109
% sobre Galicia 100% 59,40% 22,33% 9,40% 3,92% 2,74% 1,60% 0,39% 0,17% 0,05%
Nas seguintes gráficas podemos observar distribución empresarial segundo o número de

asalariados en Galicia e no Pacto no 2007.
PACTO 2007 GALICIA 2007

0
1-2
3-5 22,33% 3,92%

22,28% 9,40%
6-9 2,74%
62,42% 1,60%
10-19
0,39%
20-49
8,27% 0,17%
50-99
0,05%
59,40%
100-249
3,16%
250 ou máis
1,40%
2,28%
143

DISTRIBUCIÓN SEGUNDO A CONDICIÓN XURÍDICA
En canto á condición xurídica das empresas do Pacto, predomina a figura da persoa física que
representa o 70,29% do total de empresas do Pacto, seguido pola Sociedade de Responsabilidade
Limitada (20,66%).
O peso relativo da condición xurídica de persoas físicas sobre o total de persoas físicas de Galicia é
do 5,75%, e o das Sociedades de Responsabilidade Limitada é do 3,43%.
Distribución de empresas segundo a súa condición xurídica

TOTAL
ANOS PERS. FÍS. S.A. S.R.L. SOC. COOP. OUTROS
EMPRESAS
2000 8380 6420 78 1315 49 518
PACTO
2007 10144 7130 69 2096 39 810
2000 100% 76,61% 0,93% 15,69% 0,58% 6,18%
PACTO (%)
2007 100% 70,29% 0,68% 20,66% 0,38% 7,99%
2000 69358 47827 1848 14623 412 4648
CORUÑA
2007 86102 52637 1683 21088 399 7295
2000 100% 68,96% 2,66% 21,08% 0,59% 6,70%
CORUÑA (%)
2007 100% 61,13% 1,95% 24,49% 0,46% 8,47%
2000 166055 113366 4128 37767 953 9841
GALICIA
2007 205906 124057 4008 61117 1000 15724
2000 100% 68,27% 2,49% 22,74% 0,57% 5,93%
GALICIA (%)
2007 100% 60,25% 1,95% 29,68% 0,49% 7,64%
PACTO 2007 GALICIA 2007

0,38% 0,49%
7,99% PERS. FÍS. 7,64%
S.A.
20,66%
S.R.L. 29,68%
0,68% SOC. COOP. 60,25%

70,29%
OUTROS
1,95%
144

ALTAS E BAIXAS EMPRESARIAIS
En canto á situación da actividade e sede social, podemos apreciar que no Pacto no ano 2007, o
número de empresas que se deron de alta aumentou nun 21,47% respecto ao ano 2000, situándose
en 1092 empresas de nova creación no 2007. Pola contra, o número de empresas que se deron de
baixa nese mesmo ano foron 708, un 1,87% máis que no 2000. O número de altas supera ao de
baixas; esta mesma tendencia séguea Galicia.
En Galicia, a evolución nas altas dende o 2000 ata o 2007 tamén foi positiva (22,75%), valor relativo
similar ó Pacto. En canto ás baixas, o porcentaxe de crecemento das mesmas foi do 13,68%,
porcentaxe superior ó do Pacto.
2000 2007
Alta Permanencia Baixa Alta Permanencia Baixa
PACTO 899 7481 695 1092 9052 708
GALICIA 18993 147062 13893 23312 182594 15794
ALTAS
1200 25000
1000 20000
800
15000
600
10000
400
200 5000
0 0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
PACTO GALICIA
BAIXAS
1000 20000
800 15000
600
10000
400
200 5000
0 0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
145
PACTO GALICIA

ESPECIALIDADES PRODUCTIVAS
PESCA E ACUICULTURA
LONXAS
No territorio do Pacto Territorial de Emprego da Costa da Morte hai 12 lonxas: Muros, Carnota
(Lira), Corcubión, Fisterra, Baldaio, Caión, Camariñas, Corme, Laxe, Malpica, Muxía e Río Anllóns.
Dende o ano 2001 ata o 2008 só tres lonxas aumentaron as súas vendas: Corcubión, Fisterra e o Río
Anllóns. A que máis o fixo con respecto a valor monetario e a quilos vendidos foi Corcubión.
No ano 2008, con respecto ao 2007, reducíronse as vendas no conxunto das lonxas do Pacto un
6,11% en canto a valor monetario, e un 12,13% en canto a quilos.
A lonxa con maior facturación e con maior volume de venda en kg. no ano 2008 no territorio do
Pacto foi Muros (4.697.632,86 €) seguida de Camariñas (3.832.507,91 €), Malpica (3.801.794,63 €) e
Fisterra (2.598.728,71 €).
A lonxa de Muros representa un 26,37% do valor das vendas das lonxas do Pacto. Polo que respecta
á cantidade de producto vendido, a lonxa de Muros representa o 37,56% do total no ano 2008. No
ano 2007, en cambio, a lonxa que máis kg. vendeu foi Camariñas, co 36,04% das vendas do Pacto.
En canto ás especies vendidas nas lonxas do Pacto, as de maior importancia en cantidade de vendas
no ano 2008 son: xurelo (2.736.617,06 kg), a xarda (1.296.137,75 kg) e a sardiña (1.288.378,25 kg).
En cambio, a especie que máis aporta á facturación é o polbo, que no ano 2008 alcanzou un
importe de 3.413.837,24 €, seguido polo xurelo (2.355.365,26 €), a pescada (1.298.358,97 €) e o
percebe (1.288.090,44 €).
146

EMBARCACIÓNS PESQUEIRAS
O número de buques pesqueiros no territorio do Pacto no ano 2008 ascendía a 595 embarcacións,
oito máis que o ano anterior. No relativo á evolución da frota, o porto de Corme (Ponteceso), sufriu
no ano 2008 un descenso dun 10,34% no número de embarcacións respecto do 2007, seguido de
Caión (Laracha) cun 10%, Malpica (8,11%) e Camariñas (5,52%). Pola contra, Muros (22,99%) e
Carnota (11,11%) destacan polo incremento do número de embarcacións no ano 2008.
O porto de Camariñas representa no ano 2008 o 23,03% da flota pesqueira do Pacto, seguida por
Muros (17,98%), Fisterra (14,45%) e Malpica (11,43%).
O 85,38% (508) das embarcacións do Pacto dedícanse a artes menores, seguidas pola acuicultura
(28) que representa o 4,71%.
Hai concedidos 2136 permisos de pesca nos portos base do Pacto, dos cales o 17,79% son de nasa
de polbo, seguidos polos dos miños (9,83%), o palangriño (9,64%) e as nasas da nécora (9,5%).
O 16,54% das embarcacións dedicadas ás nasas de polbo, encóntranse en Fisterra, seguidas de

cerca por Camelle, Malpica, Camariñas e Laxe.
2007 2008
Variac. 07-08
Nº Buques Nº Buques
Camariñas 145 137 -5,52%
Carnota 36 40 11,11%
Corcubión 30 29 -3,33%
Fisterra 82 87 6,10%
Laracha 10 8 -20,00%
Laxe 53 53 0,00%
Malpica 74 68 -8,11%
Muros 87 107 22,99%
Muxía 41 40 -2,44%
Ponteceso 29 26 -10,34%
PACTO 587 595 1,36%
CORUÑA 2577 2985 15,83%
GALICIA 5029 6078 20,86% 147
Táboa 82. Fonte: Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos, Rexistro de Buques de
Galicia – Elaboración propia

MERCADO LABORAL NO RÉXIME DO MAR
O número de persoas afiliadas no réxime do mar no territorio do Pacto descendeu un 1,46% en

decembro do 2008, con respecto ao mesmo mes do ano anterior; mentres que en Galicia tamén se
reduciu nun 2,77%.
O concello que máis afiliados ten no réxime do mar é Camariñas, característica que se cumpre ao
longo dos anos, malia que o seu peso con respecto ao total do Pacto vai diminuíndo.
En decembro do 2008, os afiliados de Camariñas representan o 18,10% dos afiliados do sector da

pesca no Pacto, seguido de Fisterra que
acada o 15,18%, e de Malpica que chega Afiliados Réxime do Mar
ata o 11,35%. Dec. 2006 Dec. 2007 Dec. 2008
Cabana 29 30 32
Ademais de ser o que máis afiliados ten, Camariñas 425 395 397
a lonxa de Camariñas é a terceira con Carballo 88 83 93
Carnota 320 324 318
maior volume de facturación no ano Cee 104 92 87
2008. Corcubión 17 15 17
Coristanco 0 0 0
O territorio do Pacto, acolle o 31,64% dos Dumbría 1 2 2

Fisterra 308 299 333
afiliados do réxime do mar da provincia Laracha 21 19 18
da Coruña; en canto a Galicia, os afiliados Laxe 121 115 126
Malpica 274 236 249
do Pacto, teñen un peso do 8,84%.
Mazaricos 0 0 0
Muros 240 237 176
En decembro do 2008 con respecto ao Muxía 201 192 192
mesmo mes do ano anterior, só en 7 Ponteceso 153 150 137
Santa Comba 0 0 0
concellos do Pacto, creceron os afiliados Vimianzo 5 16 16
no réxime do mar; noutros 5 concellos Zas 0 0 0
PACTO 2307 2205 2193
descenderon, e no resto permaneceron
CORUÑA 7049 7034 6931
sen variacións. GALICIA 26685 25502 24795
148

Como podemos comprobar na táboa das variacións intermensuais dos afiliados no sector da pesca,
non se segue unha tendencia que se repita nos distintos anos, senón que as variacións son moi
dispares.
Con todo, podemos xeneralizar que o número de afiliados medra no mes de xullo (6,66%) e sofre a
súa caída máis brusca nos meses de outubro a decembro.
Afiliados Sector Pesca

Variac. Variac. Variac.
2006 2007 2008
Interm. 06 Interm. 07 Interm. 08
Xaneiro 2219 2223 -0,31% 2099 -0,57%
Febreiro 2243 1,08% 2196 -1,21% 2107 0,38%
Marzo 2186 -2,54% 2145 -2,32% 2082 -1,19%
Abril 2199 0,59% 2156 0,51% 2087 0,24%
Maio 2177 -1,00% 2083 -3,39% 2030 -2,73%
Xuño 2182 0,23% 2098 0,72% 1996 -1,67%
Xullo 2229 2,15% 2153 2,62% 2129 6,66%
Agosto 2213 -0,72% 2147 -0,28% 2142 0,61%
Setembro 2203 -0,45% 2437 13,51% 2269 5,93%
Outubro 2218 0,68% 2146 -11,94% 2166 -4,54%
Novembro 2236 0,81% 2109 -1,72% 2168 0,09%
Decembro 2230 -0,27% 2111 0,09% 2109 -2,72%
Táboa 84. Fonte: Consellería de Traballo – Elaboración propia
O maior descenso do número de parados no réxime do mar durante o ano 2008 foi no mes de xullo,
reducíndose nun 25,61%. Ao longo dos anos é habitual que o número de parados descenda durante
este mes. O maior incremento produciuse no mes de decembro (11,74%).
Parados Sector Pesca

Variac. Variac. Variac.
2006 Interm. 06 2007 Interm. 07 2008 Interm.08
Xaneiro 284 1,43% 226 -3,42% 246 -4,28%
Febreiro 261 -8,10% 242 7,08% 239 -2,85%
Marzo 295 13,03% 277 14,46% 256 7,11%
Abril 283 -4,07% 254 -8,30% 235 -8,20%
Maio 277 -2,12% 285 12,20% 256 8,94%
Xuño 267 -3,61% 277 -2,81% 285 11,33%
Xullo 237 -11,24% 254 -8,30% 212 -25,61%
Agosto 230 -2,95% 240 -5,51% 201 -5,19%
Setembro 238 3,48% 244 1,67% 203 1,00%
Outubro 221 -7,14% 231 -5,33% 225 10,84%
Novembro 233 5,43% 247 6,93% 247 9,78% 149
Decembro 234 0,43% 257 4,05% 276 11,74%
Táboa 85. Fonte: Consellería de Traballo – elaboración propia

Evolución paro rexistrado sector pesca
350
300
250
200
150
100
50
2006 2007 2008
Gráfica 94. Fonte: elaboración propia a partir de datos da Consellería de Traballo
150

ACUICULTURA
O territorio do Pacto conta con 13 piscifactorías, cinco delas de augas continentais e as oito
restantes marítimas. Entre as empresas radicadas na Costa da Morte hai que destacar ao Grupo Tres
Mares, un dos maiores produtores de troita a nivel europeo, e sobre todo Stolt Sea Farm,
multinacional norueguesa que conta con catro plantas no noso litoral, que fundamentalmente
producen rodaballo (a planta de Cabo Vilán-Camariñas é a maior granxa de Rodaballo do mundo, e
anteriormente fórao a de Lira)
En canto á produción de mexillón, o cultivo en bateas é máis propio das Rías Baixas, polo que só hai
unha produción significativa no concello de Muros e un pequeno parque en Corme (Ponteceso)
O que si abunda son os establecementos de cultivos mariños e auxiliares, posto que o 20,21% das
cetarias de Galicia, están radicadas no territorio do Pacto de emprego da Costa da Morte.
No que respecta aos criadeiros, o 19,05% dos que hai en Galicia están no Pacto.
Por outra banda, o 92% das embarcacións dedicadas á acuicultura están asentadas en Muros.
Centro Centro reg.

Cetáreas Criadoiros Granxas Depuradoras Parques cultivo Viveiros
expedición Crustác
Cabana 1 1 6
Camariñas 3 1 2 2 6 4
Carballo
Carnota 5 1 2 1 1
Cee 1
Corcubión
Coristanco
Dumbría
Fisterra 3
Laracha 1 1
Laxe
Malpica 1 1 1
Mazaricos
Muros 2 1 1 1 107
Muxía 3 1 1 1 1 1 1
Ponteceso 1 12
Santa Comba
Vimianzo
Zas
PACTO 19 4 7 7 3 2 14 123
CORUÑA 42 10 17 31 11 7 50 1045 151
GALICIA 94 21 30 83 28 18 1127 3737
Táboa 86. Fonte: Consellería de Pesca e asuntos marítimos: Establecementos de cultivos mariños e auxiliares. (Xaneiro 2009) –
Elaboración propia

AGRICULTURA E GANDEIRÍA
ACTIVIDADE AGRÍCOLA:
DISTRIBUCIÓN MUNICIPAL DE USOS
A superficie total do territorio do Pacto supón o 25,03% da superficie da provincia da Coruña, e o

6,73% da de Galicia.
Segundo os datos do Anuario Estatístico Agrario do 2005, o territorio do Pacto conta cunha
superficie agraria utilizada (SAU) do 28%, cifra igual á provincial pero lixeiramente superior á de
Galicia (24%); sen embargo, a superficie forestal é do 56,22%, oito puntos inferior á de Galicia.
DISTRIBUCIÓN XERAL DE TERRAS POR COMARCAS
Do total da superficie xeográfica do territorio do Pacto (199.050 Ha), un 56,22% corresponde á

superficie forestal, en tanto que a superficie cultivada acada o 31,1% (porcentaxe superior á da
Coruña (25,7%) e á de Galicia (17,94%)), e a prados e pasteiros o 9,76%.
Distribución Xeral de terras por comarcas - 2005

Aproveitamento (Ha)
Terras de cultivo
Ámbito Prados e Outras Superficie Superficie
Cultivos Cultivos Outras terras Cultivos asociados
pasteiros superficies forestal total
herbáceos leñosos de cultivo e sucesivos
Bergantiños 17.846 552 999 4.001 6.799 10.002 42.172 74.369

Fisterra 6.255 131 280 1.256 4.082 3.524 20.933 33.949
Muros 564 65 54 71 2.748 2.705 8.317 14.382
Soneira 7.330 54 438 1.316 2.560 4.912 23.278 37.256
Xallas 17.454 50 344 2.840 3.243 3.638 17.206 39.095
PACTO 49.449 852 2.115 9.484 19.432 24.781 111.906 199.051
CORUÑA 155.853 10.220 7.107 31.230 103.294 107.584 442.499 795.327
GALICIA 382.524 75.897 18.901 53.247 449.161 322.899 1.761.707 2.957.842
Táboa 87. Fonte: Consellería do Medio Rural. Anuario de Estatística Agrario 2005. Elaboración propia.
O 79,89% da superficie de cultivo dedícase a cultivos herbáceos. A comarca de Bergantiños é a

comarca coa maior superficie dedicada a terras de cultivo, con 23.398 Ha, seguida por Xallas con
152
20.688 Ha.

DISTRIBUCIÓN DOS PRINCIPAIS GRUPOS DE CULTIVOS POR COMARCAS:
Se temos en conta os principais grupos de cultivos, no territorio do Pacto predomina a superficie

dedicada ós cultivos forraxeiros, ao que se dedican un total de 40.514 Ha (o 65,45% da superficie de
cultivo), seguida da superficie dedicada a cereais gran, con 4.445 Ha (o 7,18% da superficie de
cultivo). En Galicia estas porcentaxes son de 54,49% e 9,58% respectivamente; e na provincia da
Coruña as porcentaxes ascenden a 61,19% e 7,24%.
Distribución dos principais grupos de cultivos por comarcas - 2005

Cultivos herbáceos (Ha) Cultivos leñosos (Ha)
Ámbito
Cereais Cultivos Leguminosas Hortícolas, flores e
Tubérculos Froiteiras Castiñeiro Viñedo
gran forraxeiros gran viveiros
Bergantiños 2.525 12.208 1.501 672 940 442 63 46
Fisterra 745 5.174 145 111 80 70 46 15
Muros 179 199 109 23 53 62 0 3
Soneira 589 6.247 167 162 166 31 9 14
Xallas 407 16.686 199 74 88 31 13 6
PACTO 4.445 40.514 2.121 1.042 1.327 636 131 84
CORUÑA 14.792 125.081 6.652 1.968 7.360 5.252 2.000 2.968
GALICIA 50.855 289.081 20.829 3.501 18.258 11.796 30.414 33.687
Táboa 88. Fonte: Consellería do Medio Rural. Anuario de Estatística Agrario 2005. Elaboración propia.
153

ACTIVIDADE GANDEIRA:
O número de explotacións de gando bovino ascendeu no ano 2007 no territorio do Pacto a 4849 (o
25,02% das explotacións da provincia da Coruña, e o 9,36% das explotacións de Galicia) das que o
33,53% están na comarcas de Bergantiños (1626 explotacións). Se comparamos o ano 2001 co 2007,
comprobamos que o número de empresas dedicadas ao gando bovino descendeu un 24,16%. A
comarca na que máis descenderon as explotacións de gando bovino en termos absolutos foi en
Bergantiños (861), seguida de Soneira (220), Xallas (214), Fisterra (200) e Muros (50).
Nº Explotacións de gando bovino

2001-2002 2003 2004 2005 2006 2007
Cabana 297 295 275 221 200 189
Camariñas 50 65 61 60 56 49
Carballo 642 643 589 482 430 409
Carnota 44 40 29 24 20 17
Cee 138 136 130 106 94 84
Corcubión 6 6 6 6 6 6
Coristanco 465 463 444 383 345 313
Dumbría 365 377 355 342 322 308
Fisterra 65 65 55 41 35 29
Laracha, A 548 541 523 437 400 384
Laxe 126 123 121 101 91 72
Malpica 162 161 152 123 119 114
Mazaricos 739 767 782 701 674 664
Muros 74 76 72 62 57 51
Muxía 417 453 429 400 383 364
Ponteceso 247 246 226 186 169 145
Santa Comba 921 948 965 853 817 782
Vimianzo 588 611 585 514 481 456
Zas 500 524 522 452 428 413
PACTO 6394 6540 6321 5494 5127 4849
Variac. Interan. 2,28% -3,35% -13,08% -6,68% -5,42%
CORUÑA 24854 25906 25239 21827 20470 19381
Variac. Interan. 4,23% -2,57% -13,52% -6,22% -5,32%
GALICIA 63414 67628 69496 58034 54634 51796
Variac. Interan. 6,65% 2,76% -16,49% -5,86% -5,19% 154

En canto ao número de cabezas de gando bovino, no ano 2007 ascenden no territorio do Pacto a
95.351, que representa o 27,38% das reses da provincia da Coruña, e o 10% de Galicia.
Nº de bovinos (vacas + outros bovinos)

2001-2002 2003 2005 2006 2007
Cabana 3620 3016 3296 3194 3167
Camariñas 176 163 166 154 141
Carballo 6993 5896 5917 5537 5293
Carnota 247 174 138 110 102
Cee 1137 968 1107 961 912
Corcubión 25 17 23 18 19
Coristanco 6757 5390 6011 5650 5373
Dumbría 6450 5470 6215 5854 5843
Fisterra 303 234 216 172 145
Laracha, A 7945 6698 7214 6673 6727
Laxe 802 719 759 677 646
Malpica 2396 2095 2162 2122 2027
Mazaricos 20367 17495 20053 18738 19569
Muros 165 144 140 120 114
Muxía 6644 6129 6936 6638 6637
Ponteceso 3599 3466 3791 3618 3643
Santa Comba 20207 17751 20052 19005 18857
Vimianzo 8145 7330 8418 8138 8430
Zas 8858 7281 8264 7797 7706
PACTO 104836 90436 100878 95176 95351
CORUÑA 373319 329144 365841 346669 348203
GALICIA 939848 887449 986626 939794 954325
Do total de bovinos, o 43,43% dedícanse á produción de leite, mentres que o 14,66% á produción
de carne. As vacas de muxidura do Pacto, representan o 29,14% da provincia da Coruña, e o 12,40%
de Galicia. O 40,3% do conxunto das reses do Pacto, pertencen á comarca de Xallas, que representa
o 11,04% das reses da provincia da Coruña, e o 4,03% de Galicia. As vacas produtoras de leite da
comarca de Xallas supoñen o 47,03% do Pacto, o 13,71% da Coruña e o 5,83% de Galicia.
155

Nº de bovinos 2007
Ámbito
Total Vacas leite Vacas carne Outros bovinos
Bergantiños 26876 9903 5469 11504
Fisterra 13556 4986 3064 5506
Muros 216 20 107 89
Soneira 16277 7026 2111 7140
Xallas 38426 19478 3224 15724
PACTO 95351 41413 13975 39963
CORUÑA 348203 142121 64656 141426
GALICIA 954325 334077 217214 403034
O número medio de reses por explotación no territorio do Pacto dende o 2000 ata o 2005, é
superior á rexistrada na provincia da Coruña e de Galicia, acadando as 12,1 reses por explotación no
Pacto, e as 11,1 e 11,5 no conxunto da Coruña e de Galicia respectivamente.
Os concellos con maior número de reses por explotación son os de Mazaricos, Santa Comba e
Ponteceso.
Nº de vacas por explotación

2000 2001 2002 2003 2004 2005
Cabana 8,3 9,3 9,3 9,4 9 10,3
Camariñas 2,3 2,5 2,5 2,7 2,9 2,8
Carballo 7,5 8,1 8,1 7,6 7,8 8,1
Carnota 5,2 4,4 4,4 4 5,3 3,9
Cee 4,7 5,5 5,5 5,7 5,5 6,2
Corcubión 2,5 2,7 2,7 2,3 2,2 2
Coristanco 9,3 10,4 10,4 10,4 9,8 10,3
Dumbría 12 13,5 13,5 13,1 11,6 11,3
Fisterra 2,8 3,1 3,1 2,8 2,9 3,1
Laracha, A 8,9 10,9 10,9 10,2 9,3 10,1
Laxe 4,4 4,6 4,6 4,9 4,9 4,9
Malpica 8,4 10,4 10,4 10,2 9,9 10,4
Mazaricos 16,6 21,8 21,8 20,7 17,3 17,6
Muros 1,7 1,6 1,6 1,7 1,7 1,7
Muxía 10,3 11,7 11,7 11,8 10,7 10,9
Ponteceso 11,6 11,2 11,2 13,5 13 14,5
Santa Comba 13,7 19,9 19,9 18,1 15,5 16,4
Vimianzo 9,4 11,2 11,2 11,4 10,5 10,6
Zas 11,4 13,5 13,5 13,2 11,5 12
PACTO 16,6 13 13 12,3 11,5 12,1 156
CORUÑA 10,1 12,4 12,4 11,7 10,7 11,1
GALICIA 9,5 11,9 11,9 11,8 11 11,5
Táboa 92. Fonte: Consellería do Medio Rural – Anuario Estatístico Agrario – Elaboración propia.

En relación ao gando porcino, no territorio do Pacto no ano 2005 había un total de 7615 prazas de
reprodutoras e 2440 prazas de cebo, sendo o seu peso na provincia da Coruña de 21,6% e 4,72%
respectivamente. A comarca de Bergantiños é a que ten o maior número de prazas reprodutoras
representando o 86,62% do Pacto, e en canto a prazas de cebo, representa o 100% do Pacto.
Prazas de Prazas de
Ámbito reprodutoras cebo
Bergantiños 6596 2440
Fisterra 296 0
Muros 28 0
Soneira 535 0
Xallas 160 0
PACTO 7615 2440
CORUÑA 35270 51665
GALICIA 95775 269619
Táboa 93. Fonte: Cª do Medio Rural
Anuario Estatístico Agrario – Elaboración propia.
157

MERCADO LABORAL NO RÉXIME AGRARIO
Os afiliados do réxime agrario no territorio do Pacto de Emprego da Costa da Morte, descenderon

en decembro do 2008, con respecto ao mesmo mes do ano anterior, un 5,89%. En todos os
concellos do Pacto se reduce o número de afiliados neste réxime en decembro de 2008, se o
comparamos con decembro do 2007.
O concello que máis afiliados ten Afiliados Réxime Agrario

Dec. 2006 Dec. 2007 Dec. 2008
no réxime agrario é Santa Cabana 244 230 214
Camariñas 50 45 42
Comba, característica que se
Carballo 614 598 559
cumpre ao longo dos anos, aínda Carnota 165 144 117
Cee 128 130 114
que vai en descenso. Corcubión 5 6 3
Coristanco 362 336 304
En decembro do 2008, os Dumbría 224 214 201
Fisterra 55 54 49
afiliados de Santa Comba Laracha 391 351 333
Laxe 82 75 68
representan o 16,35% dos Malpica 197 189 184
afiliados do sector agrario no Mazaricos 714 703 688
Muros 92 82 71
Pacto, seguido de Mazaricos que Muxía 317 308 297
Ponteceso 299 302 277
acada o 13,25%, e de Carballo Santa Comba 915 884 849
Vimianzo 425 410 393
que chega ata o 10,76%.
Zas 471 458 431
PACTO 5.750 5.519 5.194
No ano 2008, so hai un mes no que a afiliación do sector agrario medra, que se corresponde con
maio. O mes no que máis se reduciu o número de afiliados foi en abril (1,12%).
Afiliados Sector Agrario
Meses Variac. Variac. Variac.
2006 2007 2008
Interm. 06 Interm. 07 Intermens. 08
Xaneiro 5577 5751 0,02% 5488 -0,56%
Febreiro 5557 -0,36% 5759 0,14% 5465 -0,42%
Marzo 5831 4,93% 5744 -0,26% 5448 -0,31%
Abril 5845 0,24% 5747 0,05% 5387 -1,12%
Maio 5878 0,56% 5745 -0,03% 5397 0,19%
Xuño 5845 -0,56% 5698 -0,82% 5356 -0,76%
Xullo 5826 -0,33% 5693 -0,09% 5336 -0,37%
Agosto 5797 -0,50% 5655 -0,67% 5302 -0,64%
Setembro 5777 -0,35% 5641 -0,25% 5280 -0,41% 158
Outubro 5758 -0,33% 5618 -0,41% 5267 -0,25%
Novembro 5770 0,21% 5572 -0,82% 5224 -0,82%
Decembro 5750 -0,35% 5519 -0,95% 5194 -0,57%
Táboa 95. Fonte: Consellería de Traballo e elaboración propia

No territorio do Pacto, o número de parados no réxime agrario no ano 2008 sufriu o seu maior
descenso no mes de xuño, reducíndose nun 9,02%. O seu maior incremento produciuse no mes de
novembro (15,65%).
Parados Sector Agrario

Meses Variac. Variac. Variac.
2006 Interm. 06 2007 Interm. 07 2008 Interm. 08
Xaneiro 127 119 -1,65% 118 9,26%
Febreiro 131 3,15% 117 -1,68% 119 0,85%
Marzo 131 0,00% 125 6,84% 120 0,84%
Abril 131 0,00% 119 -4,80% 125 4,17%
Maio 130 -0,76% 120 0,84% 122 -2,40%
Xuño 128 -1,54% 109 -9,17% 111 -9,02%
Xullo 115 -10,16% 106 -2,75% 104 -6,31%
Agosto 107 -6,96% 102 -3,77% 99 -4,81%
Setembro 102 -4,67% 104 1,96% 103 4,04%
Outubro 106 3,92% 100 -3,85% 115 11,65%
Novembro 116 9,43% 109 9,00% 133 15,65%
Decembro 121 4,31% 108 -0,92% 145 9,02%
Evolución paro rexistrado sector agrario

160
140
120
100
80
60
40
20
0
2006 2007 2008
159

SECTOR DA INDUSTRIA
VOLUME DE EMPRESAS
Dende o ano 2000 ata o 2007, o número de empresas do sector da industria incrementouse nun
8,64%, o que equivale á constitución de 86 novas unidades empresariais. O peso das firmas
dedicadas ao sector da industria no Pacto sobre a provincia da Coruña no ano 2008, é dun 16,84%,
e sobre Galicia é dun 6,52%; acadando un incremento medio interanual do 1,06%.
Nº empresas do sector da industria, incluída a enerxía

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Bergantiños 574 588 566 580 602 629 629 648
Fisterra 111 118 117 117 118 120 120 123
Muros 77 75 71 67 63 63 61 61
Soneira 149 150 151 151 153 160 164 160
Xallas 84 86 86 88 88 89 90 89
PACTO 995 1017 991 1003 1024 1061 1064 1081
CORUÑA 5805 5944 5854 5924 6079 6276 6396 6418
GALICIA 14796 15016 15059 15345 15706 16097 16391 16583
Tal e como amosa a táboa seguinte, o motor da actividade no sector industrial no territorio do Pacto
é a industria manufactureira, que acada o 97,87% do total da actividade industrial.
A industria manufactureira do Pacto representa o 17,04% da provincia da Coruña e o 6,68% de

Galicia.
Se comparamos o ano 2000 co 2007, podemos comprobar que a industria manufactureira

aumentou nun 9,18%, crecemento inferior ao da Coruña e ao de Galicia (9,58% e 10,93%
respectivamente).
Prod. dist. enerxía

Ind. Extractiva Ind. Manuf.
eléctrica, gas e auga
2000 6 564 4
Bergantiños
2007 5 639 4
2000 0 106 5
Fisterra
2007 0 119 4
2000 0 76 1
Muros
2007 0 61 0
2000 2 142 5
Soneira
2007 1 152 7
2000 2 81 1
Xallas
2007 0 87 2
2000 10 969 16
PACTO
2007 6 1058 17
160
2000 62 5666 77
CORUÑA
2007 68 6209 141
2000 402 14268 126
GALICIA
2007 448 15827 308

Xa que a industria manufactureira é a maior compoñente industrial do territorio do Pacto,

estudarémola de forma máis pormenorizada de seguido.
Dentro da industria manufactureira, destacan cinco subsectores: a industria téxtil e de confección é

a que máis peso ten no territorio do Pacto, posto que representa o 27,03% no ano 2007, seguido
pola industria da metalurxia cun 16,64%, da industria da alimentación, bebidas e tabaco cun 15,5%,
da industria da madeira e cortiza cun 11,72% e por industrias diversas cun 10,78%.
A industria téxtil do Pacto acada o 27,11% deste subsector na provincia da Coruña, e o 15,36% de
Galicia. A comarca de Bergantiños concentra as tres cuartas partes das empresas do territorio do
Pacto.
A presenza da industria téxtil no Pacto aumentou no ano 2007 respecto ao 2000 un 7,52%,
porcentaxe superior ao da provincia da Coruña (0,86%), e ao de Galicia (neste caso decreceu un
2,1% o número de empresas dedicadas á industria téxtil).
2007
Ind. Ind. Doutros
Ind. alim, Ind. Text Ind. Coiro, Ind. Mad Ind. Ind. Ref. Ind. Ind. Const Ind. Mat. Ind. Mat. Ind.
Ámbito Transf. prod minerais Metalurxia
beb, tab e confec calzado e cortiza Papel petról Química maquin Equip eléc Transp Diversas
Caucho non metál
Bergantiños 87 230 3 71 14 0 2 4 46 94 13 8 14 53
Fisterra 20 17 2 23 4 0 0 0 9 18 3 1 1 21
Muros 14 6 0 11 3 0 0 1 7 8 0 0 0 11
Soneira 21 26 2 16 5 0 1 2 19 28 4 1 4 23
Xallas 22 7 0 3 2 0 0 0 12 28 5 1 1 6
PACTO 164 286 7 124 28 0 3 7 93 176 25 11 20 114
CORUÑA 958 1055 32 624 609 0 71 68 347 1043 230 223 173 776
GALICIA 2962 1862 68 1832 1313 0 173 234 1119 2871 585 545 564 1699
No ano 2007, no territorio do Pacto, dentro do subsector da industria téxtil e confección, o 59,44%
das empresas (170) están dedicadas á confección de pezas de vestir en téxtiles e accesorios.
No caso da metalurxia, o 75% das unidades empresariais (132), atópanse no epígrafe de fabricación
de elementos metálicos para a construción.
Na industria da alimentación, bebidas e tabaco, as firmas que máis abundan son as dedicadas á
fabricación doutros produtos alimenticios como poden ser a fabricación de produtos de panadería e
161
pastelería, entre outros, que acadan o 76,83% das empresas (126) do subsector da alimentación.

Industria manufactureira 2007 (PACTO) Ind. alim,
beb, tab
Ind. Text
1,89% e confec
1,04% Ind. Coiro,
10,78% 15,50%
2,36% calzado
Ind. Mad
e cortiza
Ind. Papel
Ind. Ref.
16,64% petról
Ind. Química
27,03%
Ind. Transf.
Caucho
8,79% Ind. Doutros prod minerais non
metál
11,72% Metalurxia
0,66%
0,28%2,65% 0,66% Ind. Const maquin
Na industria da madeira e da cortiza, o 91,13% das empresas (113) deste subsector, pertencen ás
actividades de aserrado e cepillado da madeira; preparación industrial da madeira; fabricación de
estruturas de madeira e pezas de carpintería e ebanistería para a construción.
As empresas clasificadas no apartado de industrias diversas, o 86,84% dedícanse á fabricación de

mobles (99).
En canto á condición xurídica das empresas do sector industrial, o 56,43% son persoas físicas ou
autónomos, e o 43,57% son persoas xurídicas. Dentro das empresas coa condición de persoas
xurídicas, o 75,37% son Sociedades de Responsabilidade Limitada.
Condición xurídica das empresas do sector industrial

2007
TOTAL PERS. FÍSICAS S.A. S.R.L. SOC. COOP. OUTROS
Bergantiños 648 376 18 218 3 33
Fisterra 123 74 2 33 5 9
Muros 61 33 2 16 5 5
Soneira 160 86 1 51 1 21
Xallas 89 41 3 37 3 5
PACTO 1081 610 26 355 17 73
CORUÑA 6418 2659 403 2840 95 421
Táboa 100. Fonte: IGE e elaboración propia 162

No referente ás empresas do sector industrial segundo o número de asalariados, o 64,01% das
mesmas teñen entre 0 e 2 traballadores. O 84,46% son microempresas, xa que teñen menos de 10
traballadores.
Nº empresas sector industria segundo nº de asalariados 2007

TOTAL 0-2 3-5 6-9 10-19 20-49 50-99 100-249 250 ou máis
Bergantiños 648 424 71 43 48 52 8 2 0
Fisterra 123 75 23 14 7 4 0 0 0
Muros 61 44 11 0 2 2 2 0 0
Soneira 160 101 24 10 14 11 0 0 0
Xallas 89 48 16 9 7 9 0 0 0
PACTO 1081 692 145 76 78 78 10 2 0
CORUÑA 6418 3982 857 489 521 391 111 51 16
GALICIA 16583 10249 2298 1277 1264 1024 300 129 42
163

MERCADO LABORAL NO SECTOR DA INDUSTRIA
Se comparamos o mes de decembro do 2006 co mesmo mes do ano 2008, podemos ver que a cifra
de persoas paradas no sector industrial aumentou nun 16,45%.
Na seguinte táboa amósanse as variacións no paro rexistrado dende o 2006 ata o 2008:
Variacións mensuais do paro no sector industrial

2006 % 2007 % 2008 %
Xaneiro 2356 -3,76% 2158 -5,10% 2253 -2,55%
Febreiro 2373 0,72% 2217 2,73% 2208 -2,00%
Marzo 2372 -0,04% 2224 0,32% 2258 2,26%
Abril 2328 -1,85% 2292 3,06% 2298 1,77%
Maio 2214 -4,90% 2203 -3,88% 2308 0,44%
Xuño 2174 -1,81% 2175 -1,27% 2310 0,09%
Xullo 2210 1,66% 2137 -1,75% 2292 -0,78%
Agosto 2186 -1,09% 2139 0,09% 2347 2,40%
Setembro 2077 -4,99% 2051 -4,11% 2321 -1,11%
Outubro 2142 3,13% 2080 1,41% 2358 1,59%
Novembro 2241 4,62% 2140 2,88% 2479 5,13%
Decembro 2274 1,47% 2312 8,04% 2648 6,82%
Evoluc. paro rexistrado Industria

2700
2600
2500
2400
2300
2200
2100
2000
1900
2006 2007 2008
Gráfica 97. Fonte: Consellería de Traballo e elaboración propia
Como podemos ver na táboa, dende o mes de outubro, o paro sigue un ritmo de crecemento
positivo. O mes no que máis aumentou foi en decembro do 2007, cunha porcentaxe do 8,04%,
seguido do mes de decembro do 2008 (6,82%). Do total de parados en decembro do 2008, o sector
164
da industria representa o 23,48%.

En canto a afiliación, descende na maioría Afiliados Industria
de concellos do Pacto, destacando o caso de Concello Dec. 2006 Dec. 2007 Dec. 2008
Cabana 377 370 290
Carballo, que perde máis do 10% de Camariñas 199 207 196
Carballo 2522 2430 2132
afiliados entre decembro de 2007 e o Carnota 226 194 192
Cee 299 608 567
mesmo mes de 2008. Pola contra, sube Corcubión 34 35 36
significativamente nos concellos de A
Dumbría 133 119 91
Laracha e Coristanco. Fisterra 30 26 29
Laracha 566 647 685
Laxe 76 81 56
A diferencia de afiliación que aparece no
Malpica 432 390 365
caso do concello de Cee entre os anos 2006 Mazaricos 42 47 50
Muros 159 150 158
e 2007 débese ao cambio da codificación Muxía 158 119 114
dos contratos da meirande empresa local. Santa Comba 434 498 499
Zas 231 238 206
PACTO 6895 7165 6581
CORUÑA 60121 63660 60889
GALICIA 165817 174842 163395
O comportamento dos datos dos afiliados é inverso ao dos datos de paro. No mes de decembro
sofre un baixón. Se comparamos o mes de xaneiro co mes de decembro do ano 2008, descendeu a
cifra de afiliados un 10,9%. A partir de febreiro do 2008 comezan a baixar as afiliacións, recupéranse
no mes de maio e logo sigue baixando. As cifras dos afiliados en decembro do 2008 volven a valores
do 2005.
Variacións mensuais da afiliación no sector industrial

2006 % 2007 % 2008 %
Xaneiro 6955 7498 8,75% 7386 3,08%
Febreiro 6856 -1,42% 7604 1,41% 7538 2,06%
Marzo 7207 5,12% 7598 -0,08% 7428 -1,46%
Abril 7327 1,67% 7496 -1,34% 7412 -0,22%
Maio 7371 0,60% 7539 0,57% 7477 0,88%
Xuño 7211 -2,17% 7608 0,92% 7404 -0,98%
Xullo 7105 -1,47% 7486 -1,60% 7302 -1,38%
Agosto 7322 3,05% 7539 0,71% 7177 -1,71%
Setembro 7535 2,91% 7658 1,58% 7187 0,14%
Outubro 7347 -2,50% 7628 -0,39% 7159 -0,39%
Novembro 7301 -0,63% 7633 0,07% 7085 -1,03%
Decembro 6895 -5,56% 7165 -6,13% 6581 -7,11% 165

Un 13,69% dos contratos asinados durante o ano 2008 no sector da industria na provincia da
Coruña pertencen ao territorio do Pacto (5,43% de Galicia). O ano 2006 é o que alcanza unha cifra
maior de contratos no período 2006 - 2008, tanto no territorio do Pacto como na provincia da
Coruña e en Galicia. A partir dese ano o sector da industria vaise resentindo, chegando a descender
a cifra de contratos nun 39,9% do 2006 ao 2008 no Pacto, porcentaxe moi superior á da Coruña e
Galicia (17,30% e 19,60% respectivamente).
Nº Contratos Sector Industria

2006 2007 2008
Bergantiños 4753 3851 3007
Fisterra 405 408 366
Muros 650 351 83
Soneira 682 479 418
Xallas 307 279 211
PACTO 6797 5368 4085
CORUÑA 36079 34499 29838
GALICIA 93581 92247 75242
Táboa 105. Fonte: INEM e elaboración propia
166

SECTOR DA CONSTRUCIÓN
No ano 2007 había 2308 empresas no territorio do Pacto que pertencían ao sector da construción, o
que supón o 22,75% do total de empresas dos sectores da industria, a construción e os servizos
(10.144). O peso das empresas da construción da Costa da Morte respecto á provincia da Coruña é
do 19,44%, e do 7,67% respecto das de Galicia. Por comarcas destaca Bergantiños, co 56,07% das
empresas da construción do Pacto.
Nº empresas do sector da Construción

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Bergantiños 869 894 975 1039 1123 1195 1253 1294
Fisterra 193 189 190 192 216 236 254 268
Muros 87 88 95 97 104 119 133 131
Soneira 253 267 279 302 327 332 341 383
Xallas 139 154 158 167 172 195 209 232
PACTO 1541 1592 1697 1797 1942 2077 2190 2308
CORUÑA 8126 8288 8866 9282 10018 10470 11097 11875
GALICIA 20979 21521 22720 23788 25581 26746 28224 30092
Se comparamos o ano 2000 co 2007, o número de empresas dedicadas á construción

increméntanse nun 49,77%, por un 46,14% na provincia da Coruña e un 43,44% en Galicia.
Persoas físicas (P.F.) e persoas xurídicas (P.X.) no sector da construción

Ámbito Forma 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Tendencia 00-07
P.F. 542 565 629 666 732 769 795 814 21,29%
Bergantiños P.X. 327 329 346 373 391 426 458 480 26,79%
P.F. 145 138 137 136 157 172 185 195 27,57%
Fisterra P.X. 48 51 53 56 59 64 69 73 27,75%
P.F. 55 58 65 67 69 81 93 94 34,84%
Muros P.X. 32 30 30 30 35 38 40 37 10,21%
P.F. 185 194 197 218 242 244 246 266 22,02%
Soneira P.X. 68 73 82 84 85 88 95 117 42,43%
P.F. 102 118 114 121 120 138 146 161 31,20%
Xallas P.X. 37 36 44 46 52 57 63 71 48,36%
P.F. 1029 1073 1142 1208 1320 1404 1465 1530 23,94%
PACTO P.X. 512 519 555 589 622 673 725 778 29,82%
P.F. 4493 4529 4846 5032 5506 5702 5981 6377 23,69%
CORUÑA P.X. 3633 3759 4020 4250 4512 4768 5116 5498 28,04%
P.F. 11709 11929 12569 13048 14149 14673 15314 16260 21,87%
GALICIA P.X. 9270 9592 10151 10740 11432 12073 12910 13832 27,12%
En relación ás formas xurídicas, se comparamos o ano 2007 coa tendencia dos seis anos anteriores,
167
o número de persoas físicas aumenta nun 23,94%, mentres que as persoas xurídicas fano nun
29,82%, crecementos moi similares aos da provincia da Coruña e lixeiramente superiores aos de
Galicia.
No ano 2007, as persoas físicas no Pacto representan o 66,29% do total de empresas, feito
indicativo de que a meirande parte dos empresarios son autónomos. Este colectivo representa o
24% do total da provincia da Coruña, e o 9,41% de Galicia.
Nas seguintes gráficas, podemos observar a evolución do número de empresas da Construción nas 5
comarcas que pertencen ao Pacto dende o ano 2000 ata o 2007:
Evolución do número de empresas da Construción na Evolución do número de empresas da Construción na

Comarca de Bergantiños 2000-2007 Comarca de Fisterra 2000-2007
1500 1253 1294 300 254 268

1039 1123 1195 216 236
193 189 190 192
1000 869 894 975 200
500 100
0 0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Evolución do número de empresas da Construción na Evolución do número de empresas da construción na

Comarca de Muros 2000-2007 Comarca de Soneira 2000-2007
150 133 131 500

119 383
104 341
87 88 95 97 400 302 327 332
100
300 253 267 279
50 200
100
0 0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Evolución do número de empresas da Construción na

Comarca do Xallas 2000-2007
232
250 195 209
200 158 167 172
139 154
150
100
50
0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Gráficas 98, 99, 100, 101 e 102. Fonte: IGE e elaboración propia
168

De seguido, móstranse unhas gráficas onde vemos o peso das empresas da construción por
concellos sobre a comarca á que pertencen no ano 2007:
Distribución das empresas do sector da Distribución das empresas da Construción na

construción na Comarca de Bergantiños Comarca de Fisterra (2007)
(2007)
Ponteceso;
Cabana ; Muxía;
Malpica; 7,0%
7,65% 25,75%
7,81% Fisterra;
Laxe; 12,69%
4,48% Carballo;
47,8%
Laracha;
15,7%
Dumbría;
20,15% Cee;
Coristanco Corcubión; 37,31%
; 9,6% 4,10%
Distribución das empresas da Construción Distribución das empresas da construción na

na comarca de Muros (2007) comarca de Soneira (2007)
Carnota;
36,64% Vimianzo;
46,21% Zas;
29,50%
Muros;
63,36%
Camariñas;
24,28%
Distribución das empresas da construción na

comarca do Xallas (2007)
Mazaricos;
25,43%
Santa
Comba;
74,57%
169

Na comarca de Bergantiños, o concello no que máis se concentran as empresas dedicadas á
construción é Carballo (619), seguido de Laracha (203) e Coristanco (124). No resto das comarcas,
os concellos que máis destacan son Vimianzo (177), Santa Comba (173), Zas (113) e Cee (100).
Seguindo a clasificación do CNAE 45, o sector da construción está conformado polas seguintes
actividades:
Preparación de obras.
Construción xeral de inmobles e obras de enxeñería civil.
Instalacións de edificios e obras.
Acabado de edificios e obras.
Alugueiro de equipo de construción ou demolición dotado de operario.
Construción. Non clasificados.
Como podemos ver na táboa seguinte, a maior parte das empresas do sector da construción
dedicábanse no ano 2007 á actividade de Instalación de edificios e obras. Representan o 42,76% do
das empresas do Pacto. A continuación están as empresas que se dedican ao acabado de edificios e
obras (25,78%), e pola construción xeral de inmobles e obras de enxeñería civil (25,43%).
O peso das empresas do Pacto dedicadas á instalación de edificios e obras (ano 2007) respecto ás
da provincia da Coruña é do 18,52%, e do 7,12% respecto das de Galicia.
2007
Construción xeral Alugueiro de equipo
Instalación Acabado de
Preparación de inmobles e de construción ou Non
Ámbito Total de edificios edificios e
de obras obras de demolición dotado de clasificados
e obras obras
enxeñería civil operario.
Bergantiños 1294 74 346 485 389 0 0
Fisterra 268 15 66 149 38 0 0
Muros 131 7 24 71 29 0 0
Soneira 383 22 93 166 102 0 0
Xallas 232 21 58 116 37 0 0
PACTO 2308 139 587 987 595 0 0
CORUÑA 11875 487 3192 5329 2867 0 0
GALICIA 30092 1247 8251 13863 6730 1 0
170

Distribución por comarcas do sector da construción segundo a actividade principal
Comarca de Bergantiños (2007) Comarca de Fisterra (2007)
5,72 5,60%
14,18%
30,06 26,74
24,63%
37,48 55,60%
Comarca de Muros (2007) Preparación de obras

Comarca de Soneira (2007)
5,34% 5,74%
Construción xeral de
inmobles e obras de
22,14% 18,32% enxeñería civil 26,63% 24,28%
Instalación de
edificios e obras
54,20% 43,34%
Acabado de edificios
e obras
9,05%
15,95%
25,00%
Comarca de Xallas (2007)
50,00%
As empresas da Costa da Morte caracterízanse polo seu pequeno tamaño e por ter un baixo número
de traballadores. Isto ocorre tamén no sector da construción, onde o 78,47% das empresas teñen
menos de 2 traballadores, porcentaxe tres puntos superior á da Coruña e Galicia (75,83% e 75,34%
respectivamente). O 94,89% das empresas do Pacto son microempresas (< 10 traballadores).
Empresas da construción segundo o número de asalariados

TOTAL 0-2 3-5 6-9 10-19 20-49 50-99 100-250 >250
BERGANTIÑOS 1294 1005 159 57 47 25 1 0 0
FISTERRA 268 205 32 20 7 3 0 0 0
MUROS 131 100 18 5 5 3 0 0 0
SONEIRA 383 311 39 19 9 3 1 1 0
XALLAS 232 190 17 13 7 5 0 0 0
171
PACTO 2308 1811 265 114 75 39 2 1 0
CORUÑA 11875 9005 1332 690 485 271 66 23 3
GALICIA 30092 22671 3589 1766 1254 633 124 51 4

MERCADO LABORAL NO SECTOR DA CONSTRUCIÓN
Durante o último trimestre do 2008 a construción é o sector no que máis medra o paro rexistrado.
Ata o ano 2006 fora un sector en auxe e a partir de entón foi perdendo capacidade de absorción de
emprego. Se comparamos os datos do mes de decembro de 2006 co mesmo mes do ano 2008,
podemos comprobar que a cifra de parados aumentou nun 45,83%.
Na seguinte táboa amósanse as variacións no paro rexistrado dende o 2006 ata o 2008:
Variacións mensuais do paro no sector da construción

2006 % 2007 % 2008 %
Xaneiro 2069 -2,54% 1761 -3,45% 1848 4,05%
Febreiro 1959 -5,32% 1697 -3,63% 1857 0,49%
Marzo 1910 -2,50% 1641 -3,30% 1856 -0,05%
Abril 1868 -2,20% 1580 -3,72% 1869 0,70%
Maio 1787 -4,34% 1534 -2,91% 1856 -0,70%
Xuño 1720 -3,75% 1502 -2,09% 1876 1,08%
Xullo 1643 -4,48% 1561 3,93% 1833 -2,29%
Agosto 1617 -1,58% 1574 0,83% 1911 4,26%
Setembro 1565 -3,22% 1531 -2,73% 1933 1,15%
Outubro 1587 1,41% 1526 -0,33% 2051 6,10%
Novembro 1633 2,90% 1585 3,87% 2327 13,46%
Decembro 1824 11,70% 1776 12,05% 2660 14,31%
Evoluc. paro rex. Construción

2800
2600
2400
2200
2000
1800
1600
1400
2006 2007 2008

172

Como vemos na táboa, o mes no que máis aumenta o paro é en decembro, característica que se
cumpre ao longo destes tres anos, alcanzando o seu maior valor en decembro do 2008. Podemos
afirmar que no último trimestre do ano é cando o sector sufre unhas cifras máis altas de paro. O
sector da construción representa o 23,58% do total de parados en decembro do 2008.
En canto aos datos dos afiliados, seguen o Afiliados sector construción

2006 2007 2008
mesmo comportamento que os datos do paro. xaneiro 7978 8466 8602
No mes de decembro sofre un baixón e logo en febreiro 8104 8424 8619
marzo 8333 8607 8651
xaneiro volve a subir. A partires do mes de marzo abril 8365 8681 8641
do 2008, comezan a baixar as afiliacións de maio 8469 8780 8637
xuño 8473 8827 8588
maneira ininterrompida ata final do ano, en que
xullo 8578 8841 8594
se dá a afiliación máis baixa do trienio. agosto 8585 8803 8516
setembro 8602 8895 8379
outubro 8542 8879 8277
novembro 8600 8885 8082
decembro 8368 8552 7602
A caída da afiliación foi practicamente xeneralizada durante o 2008 en todos os concellos do Pacto
(só se incrementou un 20% no concello de Dumbría). Os concellos onde máis descendeu
porcentualmente foron Corcubión, Fisterra, Muros e Zas.
Afiliados Construción
Concello Dec. 2006 Dec. 2007 Dec. 2008
Cabana 312 332 285
Camariñas 238 279 238
Carballo 2445 2590 2292
Carnota 204 200 179
Cee 407 397 352
Corcubión 37 34 25
Dumbría 157 183 219
Fisterra 113 123 89
Laracha 735 717 593
Laxe 134 146 138
Malpica 277 265 260
Mazaricos 220 184 177
Muros 270 294 242
Muxía 177 189 176
Zas 443 463 358 173
PACTO 8368 8552 7602
CORUÑA 58547 59506 52408
GALICIA 133510 136742 120429
Táboa 112. Fonte: elaboración propia a partir de datos da Cª de Traballo

En canto ao número de contratos asinados no sector da construción no ano 2008, dos 38.062 da
provincia da Coruña un 11,65% pertencen ao territorio do Pacto, que á súa vez representan un
5,43% dos 81.641 de Galicia.
No período 2002 – 2008, o ano 2006 é o que alcanza unha cifra maior de contratos, tanto no
territorio do Pacto como na provincia da Coruña e en Galicia. A partir dese ano o sector da
construción vaise resentindo, e a cifra de contratos descende nun 25,46% no Pacto ata 2008,
porcentaxe superior á da Coruña e Galicia (22,86% e 23,41% respectivamente).
Nº de contratos iniciais e conversións a indefinidos na Construción

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Bergantiños 2494 2546 2682 2980 3244 3148 2544
Fisterra 634 651 637 669 675 592 400
Muros 183 286 338 294 364 405 275
Soneira 611 640 662 825 901 878 592
Xallas 548 478 606 724 763 658 622
PACTO 4470 4601 4925 5492 5947 5681 4433
CORUÑA 42078 45360 44287 44833 49344 47153 38062
GALICIA 89347 95166 95538 98084 106600 101679 81641
174

SECTOR COMERCIO
Dende o ano 2000 ata o 2007, o número de empresas do sector do comercio incrementouse nun
3,41%, o que equivale á constitución de 93 novas unidades empresariais, aumento inferior ao da
provincia da Coruña e ao de Galicia (6,47% e 8,44% respectivamente). O peso das firmas dedicadas
ao sector do comercio no Pacto é dun 12,13% en relación á provincia da Coruña e dun 4,84% en
relación a Galicia, no ano 2008.
Nº empresas do subsector do comercio

Ámbito 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Bergantiños 1402 1353 1362 1337 1383 1418 1427 1436
Fisterra 391 384 386 383 402 420 417 412
Muros 258 252 243 243 250 244 239 239
Soneira 444 449 435 441 445 452 466 470
Xallas 235 238 242 246 250 260 256 266
PACTO 2730 2676 2668 2650 2730 2794 2805 2823
CORUÑA 21851 21783 21317 21435 22334 22512 23104 23265
GALICIA 53800 53983 53538 54100 56415 56772 57767 58339
Tal e como amosa a táboa seguinte, o motor da actividade no subsector comercial no noso territorio
é o comercio polo miúdo, que acada o 69,50% do total da actividade comercial.
O comercio polo miúdo do Pacto representa o 12,79% da provincia da Coruña e o 5,2% de Galicia.
Se comparamos o ano 2000 co 2007, comprobamos que o comercio polo miúdo foi o que menos
creceu (0,1%); pola contra, a venda, mantemento e reparación de vehículos de motor, motocicletas
e ciclomotores; venda polo miúdo de combustible para vehículos de motor aumentou nun 12,02%,
seguido polo comercio por xunto e intermediarios do comercio, agás de vehículos de motor e
motocicletas que creceu un 11,65%.
Número de empresas do subsector comercio

50. Venda, mantemento e reparación de 51. Comercio por xunto e
52. Comercio polo miúdo…
Ámbito vehículos de motor, … intermediarios do comercio…
2000 2007 2000 2007 2000 2007

Bergantiños 172 190 222 250 1008 996
Fisterra 44 49 61 76 286 287
Muros 22 22 29 29 207 188
Soneira 61 69 77 71 306 330
Xallas 42 52 40 53 153 161 175
PACTO 341 382 429 479 1960 1962
CORUÑA 2146 2326 4779 5600 14926 15339
GALICIA 5525 6115 11686 14485 36589 37739

2000
52.4 Outro comercio polo
52.1 Comercio polo miúdo en 52.2 Comercio polo miúdo de 52.3 Comercio polo miúdo de productos 52.5 Comercio polo miúdo de 52.6 Comercio polo miúdo 52.7 Reparación de efectos 52.N Comercio polo miúdo, agás o comercio de vehículos
miúdo de artigos novos en
Ámbito TOTAL establecementos non alimentos, bebidas e tabaco en farmacéuticos, artigos médicos, beleza e
establecementos
bens de segunda man, en non realizado en persoais e utensilios de motor, motocicletas e ciclomotores; reparación de
especializados establecementos especializados hixiene establecementos establecementos domésticos efectos persoais e utensilios domésticos. Non clasificados
especializados
Bergantiños 1008 187 136 25 515 0 129 16 0

Fisterra 286 75 50 14 108 0 35 4 0
Muros 207 59 33 8 85 0 21 1 0
Soneira 306 75 34 13 141 0 37 6 0
Xallas 153 37 16 10 78 0 11 1 0
PACTO 1960 433 269 70 927 0 233 28 0
CORUÑA 14926 2349 2463 756 7778 32 1156 392 0
GALICIA 36589 6264 6051 1824 18315 63 3166 904 2
2007
52.4 Outro comercio polo 52.N Comercio polo miúdo, agás o comercio de vehículos
52.1 Comercio polo miúdo en 52.2 Comercio polo miúdo de 52.3 Comercio polo miúdo de productos 52.5 Comercio polo miúdo de 52.6 Comercio polo miúdo 52.7 Reparación de efectos
miúdo de artigos novos en de motor, motocicletas e ciclomotores; reparación de
Ámbito TOTAL establecementos non alimentos, bebidas e tabaco en farmacéuticos, artigos médicos, beleza e
establecementos
bens de segunda man, en non realizado en persoais e utensilios
efectos persoais e utensilios domésticos. Non
especializados establecementos especializados hixiene establecementos establecementos domésticos
especializados clasificados
Bergantiños 996 148 139 25 535 1 122 26 0

Fisterra 287 60 44 14 132 0 33 4 0
Muros 188 48 27 11 77 0 22 3 0
Soneira 330 77 30 16 162 0 39 6 0
Xallas 161 30 18 7 92 0 12 2 0
PACTO 1962 363 258 73 998 1 228 41 0
CORUÑA 15339 1938 2290 852 8518 28 1267 446 0
GALICIA 37739 4979 5641 2044 20624 60 3374 1017 0
Táboas 116 e 117. Fonte: IGE e elaboración propia

MERCADO LABORAL NO SECTOR DO COMERCIO
Se comparamos o mes de decembro do 2006 co mesmo mes do ano 2008, podemos ver que a cifra
de persoas paradas no subsector comercial aumentou un 10,26%. A partir do mes de xullo de 2008
a cifra de parados comeza a incrementarse, destacando o mes de outubro, cun aumento dun 8,65%
con respecto ao mes anterior. No mes de decembro de 2008 baixa o paro nun 0,49% respecto a
novembro, pero é unha circunstancia que se repite sempre nese mes, debido á campaña de nadal
que afecta positivamente ao mercado laboral do sector.
Na seguinte táboa amósanse as variacións no paro rexistrado dende xaneiro do 2006 ata decembro
de 2008:
Variacións mensuais do paro no subsector comercio

2006 % 2007 % 2008 %
Xaneiro 864 4,98% 763 4,38% 736 8,24%
Febreiro 839 -2,89% 742 -2,75% 698 -5,16%
Marzo 831 -0,95% 753 1,48% 690 -1,15%
Abril 842 1,32% 726 -3,59% 700 1,45%
Maio 836 -0,71% 696 -4,13% 685 -2,14%
Xuño 785 -6,10% 681 -2,16% 675 -1,46%
Xullo 742 -5,48% 657 -3,52% 660 -2,22%
Agosto 715 -3,64% 648 -1,37% 672 1,82%
Setembro 709 -0,84% 618 -4,63% 705 4,91%
Outubro 745 5,08% 651 5,34% 766 8,65%
Novembro 756 1,48% 684 5,07% 810 5,74%
Decembro 731 -3,31% 680 -0,58% 806 -0,49%
Evolución paro rex. comercio

1000
900
800
700
600
500
400
300
200
100
0
2006 2007 2008

177

Do total de parados en decembro do 2008, o subsector do comercio representa o 7,15%.
Polo que respecta ás afiliacións, o mes no que máis baixou a cifra de afiliados foi xaneiro de 2007, o
5,56%. En decembro do 2008, rómpese a tendencia de subida das afiliacións dos anos anteriores,
posto que aínda que se reduciu o paro, non subiron as afiliacións con respecto ao mes anterior.
No subsector do comercio, observamos unha certa estacionalidade, con picos máis altos de
afiliación nos meses centrais do ano e maior paro no primeiro e último trimestres.
Variación mensual da afiliación no subsector comercio

2006 % 2007 % 2008 %
Xaneiro 6212 -0,46% 6469 -5,56% 6422 -1,09%
Febreiro 6173 -0,63% 6387 -1,27% 6431 0,14%
Marzo 6657 7,84% 6398 0,17% 6456 0,39%
Abril 6666 0,14% 6405 0,11% 6442 -0,22%
Maio 6666 0,00% 6410 0,08% 6433 -0,14%
Xuño 6750 1,26% 6474 1,00% 6461 0,44%
Xullo 6848 1,45% 6529 0,85% 6520 0,91%
Agosto 6812 -0,53% 6503 -0,40% 6502 -0,28%
Setembro 6828 0,23% 6501 -0,03% 6381 -1,86%
Outubro 6749 -1,16% 6434 -1,03% 6339 -0,66%
Novembro 6782 0,49% 6456 0,34% 6366 0,43%
Decembro 6850 1,00% 6493 0,57% 6336 -0,47%
En canto aos datos por concellos Afiliados Comercio

Concello Dec. 2006 Dec. 2007 Dec. 2008
observamos que a caída da afiliación Cabana 134 131 118
Camariñas 245 243 228
foi algo maior de decembro de 2006
Carballo 1882 1841 1779
ao mesmo mes do ano seguinte, que Carnota 107 115 119
Cee 889 580 566
do 2007 ao 2008. Destaca o caso de Corcubión 47 48 46
Cee, que perdeu un 35% de afiliados Dumbría 95 98 98
deste sector durante o ano 2007. No Fisterra 135 134 138
Laracha 507 494 497
2008 o concello de Ponteceso foi o Laxe 128 125 113
Malpica 269 304 286
que máis incrementou a afiliación en Mazaricos 173 157 155
Muros 339 334 332
Cabana e Laxe, os municipios nos
Muxía 134 142 135
que máis diminuíu. Ponteceso 223 221 239
Zas 298 318 321
178
PACTO 6850 6493 6336
CORUÑA 81069 82214 81085
GALICIA 197120 198550 194649

O TURISMO NA COSTA DA MORTE
A OFERTA TURÍSTICA
SERVIZOS
INDUSTRIA CONSTRUCIÓN
TOTAL HOSTALARÍA OUTROS
PACTO 1081 2308 6755 1354 5401
CORUÑA 6418 11875 67809 9786 58023
GALICIA 16583 30092 159231 22741 136490
No ano 2007 a provincia da Coruña representaba o 43,03% da actividade turística de Galicia, e o

sector da hostalaría do territorio do Pacto da Costa da Morte supoñía o 13,84% do da provincia da
Coruña.
O 20% das empresas do sector servizos pertencen á hostalaría e representan o 13,35% do total de
empresas do Pacto (10.144) dos tres sectores: Industria, Construción e Servizos.
Comedores colectivos e
Camping e outros tipos de Establecementos de
Ámbito Hoteis
hospedaxe de curta duración
Restaurantes
bebidas
provisión de comidas Totais
preparadas
BERGANTIÑOS 13 17 87 492 8 617
FISTERRA 17 13 45 167 2 244
MUROS 8 10 27 85 2 132
SONEIRA 17 2 32 143 4 198
XALLAS 7 0 33 122 1 163
PACTO 62 42 224 1009 17 1354
CORUÑA 419 297 1753 7135 182 9786
GALICIA 1123 791 4322 16122 383 22741
O subsector turístico de establecementos de bebidas (cafeterías e bares) representa no ano 2007 o

74,52% do total do sector no noso territorio, seguido das actividades de restauración co 16,54%, e
dos establecementos hoteleiros cun 4,58%.
Por comarcas, a máis destacada é a de Bergantiños, que no ano 2007 conta con 617 empresas, o
45,57% da actividade hostaleira do Pacto, o 6,30% da actividade provincial, e o 2,71% de todo o
sector turístico galego.
A segunda comarca do Pacto máis relevante por volume de empresas turísticas é a de Fisterra, con
244 empresas dedicadas á hostalaría, que supoñen o 18,02% da actividade empresarial relacionada
179
co turismo no territorio do Pacto.

Os tres concellos con máis empresas do sector turístico son Carballo (274), Santa Comba (124) e
Laracha (107), que representan o 81,85% das empresas hostaleiras do Pacto.
Desde o 2000 ata o 2007, os tres concellos nos que máis aumentou a actividade turística en canto a
número de empresas foron: Fisterra (37,78%), Camariñas (34%) e Corcubión (31,25%).
Se comparamos o ano 2000 co 2007, as licenzas empresariais de Campings e outros tipos de

hospedaxe de curta duración, foron as que máis creceron no territorio do Pacto, nun 250%,
seguidas das dos hoteis (148%), restaurantes (51,35%), comedores colectivos e provisión de
comidas preparadas (30,77%). Pola contra, diminuíron as licenzas de establecementos de bebidas
nun 1,18%.
A actividade empresarial turística máis representativa no noso territorio é a dos establecementos

de bebidas (1.009), seguida polos restaurantes (224), que entre elas xa representan o 91,06% da
actividade hostaleira do Pacto.
Nº Empresas sector turístico PACTO 2007

500
400
300 BERGANTIÑOS
FISTERRA
200 MUROS
SONEIRA
100
XALLAS
0
Hoteis Camping e outros tipos Restaurantes Establecementos de Comedores colectivos
de hospedaxe de curta bebidas e provisión de comidas
duración preparadas
O número de empresas do sector turístico na Costa da Morte sufriu moitas variacións dende o 2000
ata o 2007, destacando que a partir do 2006 volve a crecer. O concello que máis creceu dende o
2000 foi o de Fisterra (34,78%), seguido de Camariñas (31,37%) e Corcubión (31,25%). Os concellos
nos cales descendeu máis o número de empresas turísticas foron os de Ponteceso (15,15%) e
Cabana (9,09%). 180

Nº empresas turísticas da Costa da Morte
Ámbito
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
PACTO 1224 1240 1213 1238 1303 1289 1340 1354
CORUÑA 9091 9242 8935 9107 9563 9345 9726 9786
GALICIA 20853 21085 20680 21273 22482 22011 22424 22741
A razón social máis destacada das empresas do sector hostaleiro, é a persoa física que acada o
83,46%, fronte ao 16,54% de persoas xurídicas.
Persoas físicas
Ámbito
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
PACTO 90,85% 90,32% 88,95% 88,13% 87,18% 86,19% 84,63% 83,46%
CORUÑA 82,85% 81,75% 80,37% 79,20% 78,40% 76,61% 74,99% 74,20%
GALICIA 81,89% 80,59% 79,24% 78,10% 77,21% 75,55% 73,63% 72,67%
Persoas xurídicas
Ámbito
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
PACTO 9,15% 9,68% 11,05% 11,87% 12,82% 13,81% 15,37% 16,54%
CORUÑA 17,15% 18,25% 19,63% 20,80% 21,60% 23,39% 25,01% 25,80%
GALICIA 18,11% 19,41% 20,76% 21,90% 22,79% 24,45% 26,37% 27,33%
A evolución no número de empresas baixo a razón de persoas físicas sofre flutuacións en canto a
crecementos e diminucións, pero dende o 2006 vai en descenso. Pola contra, o número de persoas
xurídicas aumenta entre o ano 2000 e o 2007.
Dende o 2000 ata o 2007, as persoas físicas incrementáronse un 1,62%, e as persoas xurídicas
fixérono nun 100%.
Destaca a existencia nos concellos de Carballo, Corcubión e Malpica de 3 sociedades anónimas

(unha en cada un dos concellos mencionados) no 2007, condición moi pouco habitual neste sector.
181

ESTABLECEMENTOS TURÍSTICOS
As cifras do sector amósannos unha tendencia33 positiva da actividade empresarial turística, que se
mostra de forma específica na evolución dos datos dende o 2000 ata o 2007.
Nº establecementos turísticos 2000-2007

Ámbito
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Tend. 00-07
BERGANTIÑOS 574 575 569 584 607 588 622 617 4,86%
FISTERRA 213 218 209 212 225 229 242 244 10,34%
MUROS 126 123 119 118 129 136 131 132 4,76%
SONEIRA 163 168 172 174 181 179 182 198 13,70%
XALLAS 148 156 144 150 161 157 163 163 5,75%
PACTO 1224 1240 1213 1238 1303 1289 1340 1354 7,13%
CORUÑA 9091 9242 8935 9107 9563 9345 9726 9786 5,37%
GALICIA 20853 21085 20680 21273 22482 22011 22424 22741 5,56%
Na comarca de Soneira, obsérvase un aumento dun 13,70% no número de negocios turísticos,

pasando dos 163 no ano 2000 a 198 no ano 2007. Este incremento, non foi tan representativo na
provincia da Coruña, 5,37%, nin en Galicia: 5,56%.
Destaca tamén a comarca de Fisterra cun crecemento empresarial turístico do 10,34%, seguido de
cerca por Xallas (5,75%).
Por tanto, o Pacto en canto a número de establecementos hostaleiros, medra por enriba da Coruña
e de Galicia.
33 182
ano n – media anos anteriores)/media anos anteriores*100

Nº establecementos turísticos 2000-2007
700
600
500
BERGANTIÑOS
400
FISTERRA
300
MUROS
200 SONEIRA
100 XALLAS
0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
183

Tipos de aloxamentos
2003 2004 2005 2006 2007

Turismo Turismo Turismo Turismo Turismo
Hoteis Camping Hoteis Camping Hoteis Camping Hoteis Camping Hoteis Camping
rural rural rural rural rural
PACTO 22 18 11 28 19 11 30 18 11 31 21 11 32 24 11
CORUÑA 148 114 48 166 122 47 187 124 47 204 140 49 219 147 50
GALICIA 582 442 111 630 468 113 678 474 110 722 521 114 767 540 113
En canto á evolución dos tipos de aloxamento, segundo a clasificación do IGE, dende o 2003 ata o
2007 produciuse un crecemento do número de hoteis nun 45,45% no territorio do Pacto,
incremento inferior ao da Coruña (47,97%), pero superior ao de Galicia (31,79%).
Os hoteis do Pacto no ano 2007, representan o 14,61% dos hoteis da provincia da Coruña, e o 4,17%
dos de Galicia.
En canto aos establecementos de turismo rural, no territorio do Pacto, incrementáronse nun

26,32%, porcentaxe superior á da Coruña (17,6%) e a de Galicia (13,39%).
Os establecementos de turismo rural do Pacto no ano 2007, representan o 16,33% da oferta de

turismo rural da Coruña, e o 4,44% de Galicia.
No que respecta aos campamentos turísticos, no Pacto mantivéronse constantes en todo o período,
mentres que na Coruña se incrementaron nun 4,71%, porcentaxe inferior ao de Galicia (0,89%). Os
campamentos turísticos do Pacto no ano 2007, representan o 22% destes establecementos na
Coruña, e o 9,73% en Galicia.
184

Establecementos Hoteleiros:
Para analizar os establecementos hoteleiros empregamos como fonte a Enquisa de Ocupación

Hoteleira do INE, que estuda a zona da Costa da Morte incluíndo os seguintes concellos: Arteixo,
Laracha, Carballo, Malpica, Ponteceso, Cabana, Laxe, Camariñas, Muxía, Cee, Fisterra e Corcubión.
Evolución dos establecementos abertos na Costa da Morte

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Tend. 00-08
Xaneiro 65 68 48 65 56 65 68 61 67 8,06%
Febreiro 65 68 50 70 70 65 70 70 71 7,58%
Marzo 67 68 50 71 71 67 71 73 78 15,99%
Abril 70 71 42 71 70 64 75 73 76 13,43%
Maio 70 70 52 73 73 66 71 77 77 11,59%
Xuño 75 75 64 76 78 69 77 81 87 16,97%
Xullo 75 75 67 83 81 79 84 83 87 11,00%
Agosto 75 76 80 84 82 83 83 86 90 10,94%
Setembro 74 73 72 74 74 73 80 82 81 7,64%
Outubro 69 69 64 64 68 65 68 75 70 3,32%
Novembro 69 69 68 64 65 68 66 68 73 8,75%
Decembro 69 69 68 64 64 69 62 71 74 10,45%
Promedio anual 70 71 60 72 71 69 73 75 78
Táboa 128. Fonte: INE – Enquisa de ocupación hoteleira – Elaboración propia
A evolución dos establecementos hoteleiros é variable ó longo dos anos dende o 2000 ata o 2008,
acadando neste último ano unha media de 77,58 establecementos abertos.
Como amosa a táboa anterior, a media anual

vai en aumento a partir do ano 2006,
conseguindo o seu maior valor no 2008.
O mes no que se alcanzou un maior número

de establecementos abertos foi en agosto do
2008, con 90 hoteis abertos.
185
Mapa 31. Fonte: IGE. ANO 2007.

Evolución prazas estimadas establec. Hoteleiros na Costa da Morte
Variac.
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Tend. 00-08
Intermens. 08
Xaneiro 1542 1102 1195 1651 1281 1807 1887 1751 1841 20,56% -10,72%
Febreiro 1706 1226 1322 1739 1781 1934 2054 2061 2003 15,92% 8,80%
Marzo 1750 1458 1326 1817 1823 1997 2001 2159 2240 25,04% 11,83%
Abril 1839 1292 1079 1825 1898 1991 2148 2176 2241 25,83% 0,04%
Maio 1839 1282 1351 1852 1936 2031 2102 2227 2254 23,34% 0,58%
Xuño 1908 1372 1704 1929 2071 2101 2139 2311 2523 29,93% 11,93%
Xullo 1958 1440 1771 2077 2166 2249 2335 2347 2541 4,38% 0,71%
Agosto 1958 1532 2028 2100 2239 2303 2316 2389 2568 21,81% 1,06%
Setembro 1917 998 1876 1927 1974 2151 2248 2329 2451 27,16% -4,56%
Outubro 1817 1133 1653 1764 1903 1975 2043 2134 2209 22,54% -9,87%
Novembro 1570 1118 1801 1686 1762 1983 2020 1953 2128 22,54% -3,67%
Decembro 1606 1133 1802 1534 1724 2017 1807 2062 2194 28,26% 3,10%
Promedio 1784 1257 1576 1825 1880 2045 2092 2158 2266
Atendendo ás prazas estimadas nos establecementos hoteleiros, no ano 2008, vemos unha
concentración temporal nos meses de tempada alta, sendo no mes de agosto o que maior número
de prazas ten con 2568, e xaneiro o mes máis baixo con 1841 prazas. Destacamos a forte caída nas
prazas a partir do mes de setembro.
A Costa da Morte conta co 9,4% das prazas hoteleiras da provincia e co 3,74% das de Galicia.
En canto ao grao de ocupación por prazas hoteleiras na Costa da Morte no 2007, tan só acadan o
25,89% do nivel de ocupación da zona. Os maiores niveis de ocupación no ano 2008 alcánzanse nos
meses de xullo e agosto, chegando neste último mes case ó 50%. O mes no que máis baixo foi o
nivel de ocupación foi no mes de xaneiro.
Evoluc. grado ocupac. Establec. Hotel. por prazas Costa da Morte

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Total 20,2 24,48 23,31 26,26 26,75 23,21 25,68 25,89
Xaneiro 8,66 11,52 7,47 16,07 15,74 10,35 9,74 12,86 10,75
Febreiro 15,01 19,72 14,24 16,2 18,41 16,34 15,9 18,27 16,83
Marzo 13,59 16,25 27,65 19,99 21,09 21,74 17,59 17,86 27,51
Abril 17,72 20,32 17,61 21,83 23,36 17,12 24,41 25,27 19,14
Maio 15,26 21,54 18,77 21,3 24,13 23,66 22,66 20,45 21,7
Xuño 19,24 21,23 19,58 25,26 23,04 22,16 26,36 27,12 24,7
Xullo 26,13 31,27 26,34 29,64 35,24 31,17 44,09 37,78 35,8
Agosto 56,78 55,13 57,03 49,96 53,69 53,22 53,54 60,13 48,65
Setembro 19,17 29,37 20 ,76 39,24 26,9 24,82 29,46 28,53 28,12
Outubro 16,63 21,25 17,11 23,82 27,2 19,36 22,23 21,76 23,67
186
Novembro 13,21 20,33 17,89 23,16 20,41 19,01 15,2 17,51 15,5
Decembro 13,88 17,85 19,7 21,51 20,79 12,47 17,97 14,14 11,85

Evoluc. grado ocupac. prazas hotel. Costa da Morte
30
28
26,75
26,26 25,89
26 25,68
24,48
24 23,31
23,21
22
20,2
20
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Gráfica 117. Fonte: INE – Enquisa de ocupación hoteleira – Elaboración propia
En canto ao persoal ocupado nos establecementos hoteleiros da Costa da Morte, como podemos
ver na seguinte táboa, acádanse os maiores valores nos meses de xullo, agosto e setembro, o que
reflexa o alto grao de estacionalidade do sector.
A media anual, alcanza a cifra de 177 persoas ocupadas nos establecementos hoteleiros no ano
2008, superior ó dos anos anteriores.
Evoluc. Persoal ocupado na Costa da Morte

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Xaneiro 87 65 82 124 86 108 105 102 141
Febreiro 105 90 98 118 119 120 134 135 148
Marzo 109 90 123 131 122 131 139 138 172
Abril 115 84 95 133 130 118 154 157 171
Maio 114 88 115 148 126 129 154 165 172
Xuño 120 111 143 154 144 141 157 173 183
Xullo 143 139 161 179 167 167 202 202 218
Agosto 148 176 207 209 213 190 227 201 230
Setembro 138 95 171 198 155 147 189 172 204
Outubro 120 90 138 151 131 123 151 160 169
Novembro 90 88 137 140 126 125 142 127 156
Decembro 90 88 139 132 121 126 139 135 160
Promedio anual 114,92 100,33 134,08 151,42 136,67 135,42 157,75 155,58 177,00
O número de viaxeiros entrados na Costa da Morte en establecementos hoteleiros, vemos como se

concentran nos meses de xuño, xullo, agosto e setembro.
187
Aproximadamente o 21% dos viaxeiros que entran na Costa da Morte chegan no mes de agosto. O
55% dos turistas chegan na época estival.

Aínda así, cada vez é máis común que os viaxeiros cheguen nos meses de abril, maio e outubro, tal e
como se observa na seguinte táboa, que reflicte o aumento do número de turistas ano tras ano.
Se comparamos os datos do ano 2000, cos do 2007, podemos comprobar que o mes no que máis
aumentou a afluencia de viaxeiros foi no mes de maio (87,41%), seguido por xuño (84,53%) e
outubro (80,94%).
Con respecto ao total anual, no 2007 aumentaron os viaxeiros nun 48,77% con respecto ao 2000.
Nº viaxeiros entrados na Costa da Morte - Hoteis

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Xaneiro 2466 2534 2140 4402 3421 3357 3145 3833
Febreiro 2785 2535 2191 3757 4060 4151 3312 4312
Marzo 2806 2486 6061 3949 5491 6163 4166 4143
Abril 5543 3910 2516 4855 7143 4810 7719 7872
Maio 3766 3277 3204 5666 6536 6676 6375 7058
Xuño 4873 3263 3870 6251 7191 6985 7438 8992
Xullo 7703 6059 7908 7988 12150 12366 13929 13696
Agosto 18758 14038 20764 16159 20019 18288 16813 19744
Setembro 5386 3656 5859 9884 8123 7756 9864 9608
Outubro 3878 3588 4042 5637 6551 5086 6175 7017
Novembro 3082 2440 3976 4583 4532 3953 3648 4336
Decembro 2392 3090 4809 4577 4911 3948 4065 3764
Total anual 63438 50876 67340 77708 90128 83539 86649 94375
Os viaxeiros que máis nos visitan son os residentes en España, que no ano 2007 representaron o
81,53%. No período que abarca dende o 2003-2007, as flutuacións dos viaxeiros residentes en
España foron positivas e negativas, destacando un aumento no 2007 con respecto ao 2006 dun
14,24%. Pola contra, os viaxeiros non residentes en España descenderon un 9,65% no 2007.
Os viaxeiros que nos visitan da Unión Europea (sen ter en conta España), representan o 16,34% de
todos os turistas que nos visitan.
188

Viaxeiros entrados na Costa da Morte segundo país de residencia
2003 2004 2005 2006 2007
Residentes en España 66.455 75.655 67.733 67.355 76.944
No residentes en España 11.253 14.471 15.808 19.294 17.433
Unión Europea ( sin España) 8.925 1.914 13.305 16.720 15.419
Alemania 2.756 334 3.266 3.861 3.960
Austria 367 290 441 549 270
Bélgica 117 262 550 722 466
Dinamarca .. 100 197 233 121
Finlandia .. 2.225 148 145 101
Francia 1.220 .. 2.274 2.907 2.421
Grecia .. 408 100 35 43
Irlanda 163 232 346 260 415
Italia 1.295 2.188 2.038 3.205 2.848
Luxemburgo 207 53 104 112 77
Países Bajos 398 2.030 498 333 345
Portugal 1.781 877 2.142 2.475 2.085
Reino Unido 551 91 764 1.308 1.580
República Checa .. 127 18 23 25
Suecia .. 0 112 231 163
Noruega 105 487 44 108 48
Rusia .. 0 15 .. ..
Suiza 266 795 724 614 574
Japón .. 199 .. 232
Estados Unidos 1.081 11.005 730 744 214
Total 77.708 90.127 83.541 86.649 94.377
189

Establecementos de turismo rural:
O número de establecementos de turismo rural abertos sempre aumenta na época estival, e soe
diminuír a finais do ano. As prazas estimadas seguen a mesma evolución.
A media anual no ano 2008 descendeu un pouco respecto do 2007, aínda que dende o 2005 esta
media vai en aumento.
Mapa 32. Fonte: IGE. ANO 2007.
Establecementos abertos e prazas estimadas - Turismo Rural na Costa da Morte

2005 2006 2007
Nº establec. Nº prazas Nº establec. Nº prazas Nº establec. Nº prazas
Abertos estimadas Abertos estimadas Abertos estimadas
Xaneiro 14 172 15 187 16 194
Febreiro 15 178 16 185 15 169
Marzo 17 196 18 223 17 203
Abril 17 197 17 212 18 223
Maio 17 197 18 223 18 222
Xuño 17 197 18 223 18 223
Xullo 17 197 18 223 18 223
Agosto 17 197 18 223 18 223
Setembro 17 197 18 223 17 218
Outubro 17 197 18 223 18 222
Novembro 14 156 13 158 15 181
Decembro 14 176 14 173 12 171
Promedio anual 16,08 188,08 16,75 206,33 16,67 206,00
190
O grao de ocupación medio ponderado por prazas no 2007 foi de 21,44%, dita media vemos que vai
en descenso dende o 2005.

O grao de ocupación34 no ano 2008 alcanza os seus maiores valores nos meses de xullo (36,9%) e
agosto (65,63%), cuestión que se repite ao longo dos anos. O valor máis representativo alcanzouno
en agosto do 2006 cunha cifra do 69,9%.
Grao ocupación Turismo Rural Costa da Morte

2005 2006 2007
Total 26,32 23,35 21,44
Xaneiro 8,72 6,9 6,52
Febreiro 8,43 9,81 6,04
Marzo 18,56 7,99 5,57
Abril 9,64 21,38 20,68
Maio 17,48 14,59 19,16
Xuño 21,59 20,63 20,39
Xullo 60,27 51,18 36,9
Agosto 82,44 69,9 65,63
Setembro 31,77 22,99 28
Outubro 18,97 16,56 15,69
Novembro 16,17 10,83 9,06
Decembro 14,46 17,42 12,19
O persoal ocupado nos establecementos de turismo rural da Costa da Morte, vai en aumento dende
o 2005, tal e como se aprecia na táboa ó calcular a media anual, que no ano 2007 alcanza un valor
de 29,92 persoas.
Persoal ocupado Turismo Rural Costa da Morte

2005 2006 2007
Xaneiro 27 24 35
Febreiro 22 23 24
Marzo 29 30 35
Abril 29 27 29
Maio 25 32 29
Xuño 25 31 31
Xullo 30 33 38
Agosto 36 44 39
Setembro 30 33 32
Outubro 24 33 26
Novembro 20 22 24
Decembro 24 20 17
Promedio 26,75 29,33 29,92
191
34
grao de ocupación (por prazas ou habitacións) – defínese como a relación, expresada en porcentaxe, entre o total das
pernoctacións nun mes determinado e o produto das prazas/habitacións hoteleiras polo número de días do mes.

En canto ó número de viaxeiros que visitan a Costa da Morte e se aloxan en establecementos de
turismo rural, o 91,88% son residentes en España, e o 8,12% son estranxeiros.
Dende o ano 2005 ata o 2007, as cifras de viaxeiros en establecementos de turismo rural vai en
descenso. Se comparamos o dato do 2005 co do 2007, o número de turistas nestes
establecementos reduciuse nun 10,68%. A maior variación ven dada polo lado dos viaxeiros
estranxeiros, que descenderon un 38,04%, e os españois un 7,05%.
2005 2006 2007

Total Viax. Res. Viax. no res. Total Viax. Res. Viax. no res. Total Viax. Res. Viax. no res.
viax. España España viax. España España viax. España España
Total anual 7.680 6.781 899 7.608 6.845 763 6.860 6.303 557
Xaneiro 319 288 31 245 213 32 132 132 .
Febreiro 237 237 .. 300 300 .. 176 176 .
Marzo 502 447 55 362 354 8 227 227 .
Abril 358 341 17 697 674 23 624 545 79
Maio 521 451 70 538 385 152 613 553 59
Xuño 664 474 190 681 563 118 751 687 64
Xullo 1.229 984 245 1.336 1.199 137 847 735 112
Agosto 1.700 1.561 138 1.459 1.291 168 1.654 1.536 119
Setembro 823 732 91 748 683 65 821 718 103
Outubro 574 533 41 556 497 59 466 449 17
Novembro 365 357 8 283 283 .. 256 250 6
Decembro 388 376 12 403 403 .. 293 293 .
No mes de agosto do 2007, os viaxeiros entrados nos establecementos de turismo rural

representaron o 24,13% do total anual, e no mes de xullo un 12,35%.
192

MERCADO LABORAL NO SECTOR TURÍSTICO
Entre decembro de 2007 e o mesmo mes do ano seguinte o paro aumentou no sector da hostalaría
en máis de 100 persoas (o 15%). O sector caracterízase por presentar unha grande estacionalidade,
posto que o paro diminúe no verán e aumenta o resto do ano.
Variacións mensuais do paro no subsector da hostalaría

2006 % 2007 % 2008 %
Xaneiro 822 822 3,40% 786 0,51%
Febreiro 815 -0,85% 816 -0,73% 795 1,15%
Marzo 799 -1,96% 794 -2,70% 798 0,38%
Abril 752 -5,88% 755 -4,91% 806 1,00%
Maio 745 -0,93% 758 0,40% 786 -2,48%
Xuño 720 -3,36% 751 -0,92% 744 -5,34%
Xullo 693 -3,75% 718 -4,39% 699 -6,05%
Agosto 677 -2,31% 715 -0,42% 721 3,15%
Setembro 710 4,87% 741 3,64% 794 10,12%
Outubro 744 4,79% 769 3,78% 850 7,05%
Novembro 780 4,84% 772 0,39% 894 5,18%
Decembro 795 1,92% 782 1,30% 896 0,22%
Evolución paro rexistrado hostalaría

1000
900
800
700
600
500
400
300
200
100
0
2006 2007 2008
Gráfica 118. Fonte: Consellería de Traballo e elaboración propia
En canto ao número de afiliados no sector turístico, medrou moi levemente entre decembro de
2007 e 2008, concretamente un 2%. A estacionalidade da afiliación actúa de maneira inversa á do
paro, cun incremento durante os meses de verán e a conseguinte baixada durante a temporada 193
invernal.

O comportamento da afiliación por
Afiliados Turismo
concellos non presenta variacións moi Concello Dec. 2006 Dec. 2007 Dec. 2008
Cabana 52 56 53
bruscas. Destaca o incremento de
Camariñas 96 97 88
Ponteceso nun 23% entre os meses de Carballo 590 621 615
Carnota 91 87 92
decembro de 2007 e 2008. Só Corcubión (- Cee 199 180 197
12%) e Camariñas (-9%) perden máis do Corcubión 36 34 30
Coristanco 76 70 65
5% durante ese mesmo intervalo de Dumbría 34 32 31
tempo. Fisterra 141 135 137
Laracha 225 212 212
Laxe 43 46 53
Malpica 149 151 154
Mazaricos 70 63 62
Muros 152 148 159
Muxía 85 79 80
Ponteceso 95 95 117
Zas 78 83 89
PACTO 2633 2615 2671
CORUÑA 26632 27286 27146
GALICIA 63032 64611 64515
Variacións mensuais da afiliación no subsector da hostalaría

2006 % 2007 % 2008 %
Xaneiro 2271 2625 -0,30% 2596 -0,73%
Febreiro 2292 0,92% 2637 0,46% 2618 0,85%
Marzo 2482 8,29% 2660 0,87% 2630 0,46%
Abril 2547 2,62% 2677 0,64% 2639 0,34%
Maio 2581 1,33% 2705 1,05% 2672 1,25%
Xuño 2643 2,40% 2781 2,81% 2777 3,93%
Xullo 2892 9,42% 3012 8,31% 3060 10,19%
Agosto 2909 0,59% 2981 -1,03% 3065 0,16%
Setembro 2697 -7,29% 2755 -7,58% 2742 -10,54%
Outubro 2593 -3,86% 2630 -4,54% 2684 -2,12%
Novembro 2622 1,12% 2636 0,23% 2703 0,71%
Decembro 2633 0,42% 2615 -0,80% 2671 -1,18%
194

CHAN INDUSTRIAL
Na actualidade, no territorio do Pacto existen catro polígonos industriais en funcionamento35:
Bértoa (Carballo), Ponteceso, Mazaricos e Santa Comba, cunha superficie útil de 526.004 m2
(811.154 m2 brutos).
O polígono de Bértoa representa o 71,49% dos m2 netos totais do solo industrial que está nestes
momentos en funcionamento.
Só dúas das comarcas do Pacto contan con solo industrial en funcionamento: Bergantiños (79,74%
do solo neto industrial) e Xallas (20,26% do solo neto industrial).
Logo existen polígonos en construción ao longo da Costa da Morte:
1ª Fase do polígono de Carballo: 422.330 m2 de superficie neta con 168 parcelas.
Cee: 106.805 m2 de superficie neta con
Outros polígonos xa pasaron da fase de construción e están na da venda de parcelas:
Malpica: 30.989 m2 de superficie neta con 20 parcelas.
Muros: 92.124,36 m2 de superficie neta con 92 parcelas.
Vimianzo: 169.825 m2 de superficie neta con 110 parcelas.
Cando estean rematados os polígonos anteriores, o territorio do Pacto contará con 1.348.077,3 m2
de superficie neta.
Os polígonos en proxecto no territorio do Pacto son: Laxe, Laracha, Camariñas, Carnota, Muxía, Zas
e a 2ª Fase do polígono de Carballo.
Como Polígonos emerxentes sinalamos o de O Allo (Zas)
195
35
Fonte: AEDLs dos Concellos; Antena Cameral de Carballo; CESGA; www.infoinvest.es

De seguido, móstranse unhas táboas coas características dos parques empresariais que están en
funcionamento, dos que están en construción e dos que están na fase da venda de parcelas.
En funcionamento En construción En venda
Bértoa Sta Comba Ponteceso Mazaricos 1ª f. Carballo Cee Vimianzo Malpica Muros
Superficies:
Bruta (m2) 517.845 113.454 105.243 74.612 718.482 228.485 321.445 54.979 181.433
Neta (m2) 376.017 67.249 43.393 39345 422.330 106.805 169.825 30.989 92.124
Industrial (m2) 376.017 67.249 - 39.345 213.726 63.107 72.478 30.989 80.469
Terciario (m2) - - - - 28.413 57.749 31.125 - 11.654
Equip. Público (m2) 10.245 4.484 - 5.287 15.267 10.101 7.797 4.823 7.330
Zonas Verdes (m2) 51.785 11.160 - 9.981 103.476 44.985 61.687 8.058 57.728
Viales (m2) 61.624 22.311 - 1.295,60 138.476 30.461 61.024 11.109 30.013
Parcelas de servicios (m2) 5.814 - - - - - 57.749 - 2.335
Parcelas urbanísticas:
Nº parcelas 128 41 118 35 168 37 110 20 92
Sup. Mínima (m2) 1.000 778 300 2.000 300 300 600 300 465
Sup. Máxima (m2) 10.000 3.000 3.000 3.000 >5.000 - 36.500 5.500 15.460
Edificabilidad (m2/m2) 6 0,7 - 0,42 - 1,10-1,17 0,59 0,9-1,2
Servizos:
Pavimentado si si - si si si si si si
Abastec. Auga pot e indust si si - si - si si si si
Saneamentos si si - si si separativo separativo si separativo
Rede de comunicacións si si - parcial si si si si si
Rede eléctrica subterránea no si - parcial si si si si si
Rede de incendios si si - non si si si si si
Aparcam. e zonas verdes si si - si si si si si si
En proxecto Emerxentes
2ª f. Carballo Laxe Laracha Camariñas Carnota Muxía Zas O Allo (Zas)

Superficies:
Bruta (m2 ) 554.007 50.508 850.000 59.840 57.000 52.528 375.490 46.240
Neta (m2 ) 282.554 25.492 - - - - 244.068 5.700
Industrial (m2 ) 147.174 23.763 - - - - 4.125 4.125
Terciario (m2 ) 77.410 1.729 - - - - 1.575 1.575
Equip. Público (m2 ) - 1.972 - - - - - -
Zonas Verdes (m2 ) - 12.323 - - - - - -
Viales (m2 ) - 10.721 - - - - - -
Parcelas de servicios (m2 ) - - - - - - - -
Parcelas urbanísticas:
Nº parcelas 184 - - - - - - -
Sup. Mínima (m2 ) 500 500,8 - - - - 500 500
Sup. Máxima (m2 ) > 5.000 - - - - - - -
Edificabilidad (m2 /m2 ) - 0,7 - 1,2 - - - - 0,65 0,12
Servizos:
Pavimentado si non - - - - non non
Abastec. Auga pot e indust - non - - - - non -
Saneamentos si non - - - - non -
Rede de comunicacións si non - - - - non -
Rede eléctrica subterránea - non - - - - non -
Rede de incendios si non - - - - non -
Aparcam. e zonas verdes si non - - - - non -
Táboas 141 e 142. Fonte: elaboración propia a partir de datos facilitados polos técnicos dos concellos, www.infoinvest.es, 196
www.cesga.es, www.xesturcoruna.com

Análise DAFO: Estrutura produtiva
As conclusións da análise DAFO da estrutura produtivaque seguen son froito do consenso dos
axentes económicos e sociais integrantes do PTE Costa da Morte.
Debilidades:
Pequena dimensión Escasa colaboración,

empresarial. As empresas cooperación e coordinación
caracterízanse por seren de institucional e empresarial
pequeno tamaño e predominan intermunicipal. O localismo
aquelas que teñen entre 0 e 2 impide obter un aproveitamento
traballadores, o que as leva a teren idóneo dos recursos comarcais que
unha capacidade de inversión permitiría unha redución de
limitada. Por outra banda existe costos, e niveis de eficacia e
unha escasa implantación de eficiencia.
empresas de economía social.
Falta de adaptación á realidade
Baixa profesionalización dunha e aos novos mercados e non
parte empresas. A baixa aposta por I+D+i.
cualificación dunha parte do
empresariado pode constituír un
Falta de solo industrial a prezos
dos principais obstáculos para o competitivos e a inexistencia de
crecemento e mellora competitiva axudas específicas para a
das empresas, así como para a adquisición dos terreos. Iso
implantación dunha nova cultura unido a que os parques
empresarial. empresariais son de pequeno
tamaño e en moitos concellos, dá
Escaseza de RRHH cualificados lugar a unha grande dispersión
e pouco atractivo de salarios. empresarial.
Dificultade por parte das empresas
dalgúns sectores como o das novas Baixa renda dispoñible das
tecnoloxías da información ou a familias. A renda da cal dispoñen
hostalaría á hora de atopar man de as familias para facer fronte ao
obra especializada. consumo é reducida, o cal provoca
unha diminución da demanda ás
empresas.
197

Produción orientada ao Existencia de economía
comercio interior o que limita o somerxida en diversos sectores,
volume de exportacións e a que distorsiona o mercado e supón
entrada de novos clientes competencia desleal.
potenciais.
Falta de transformación,
comercialización e posta en
valor dos produtos
agrogandeiros e do mar.
Diminución da Superficie
Agraria Utilizada (SAU). Presión
da rede urbana sobre o solo
agrario, o que leva a unha
diminución da superficie cultivada.
Redución das vendas nas lonxas

locais. Cada vez máis, as
embarcacións do territorio do
Pacto, apostan por facer a venda
dos seus produtos nas lonxas ás
que concorren máis compradores.
Excesiva dependencia do sector

da construción. Nestes
momentos, esta característica fai
que nos prexudique debido á crise
que está a vivir este sector.
Pequena dimensión dos

establecementos hostaleiros.
Sector turístico con baixo nivel de
especialización e
profesionalización. Pouca oferta de
servizos complementarios ao
turismo.
Escaso desenvolvemento do
sector servizos. Sector terciario
198
tradicional centrado no pequeno
comercio non especializado e o
transporte.

Ameazas:
Falta de coordinación e O carácter cíclico da economía

eficiencia nas políticas públicas primaria pode xerar maiores
orientadas ao sector distorsións nunha zona que
depende da evolución deste
empresarial.
sector, dado o tamaño reducido do
Crise económico-financeira resto.
actual. Pesimismo xeneralizado
Aumento da competencia como
sobre a situación económica actual
consecuencia da ampliación da
que fai que se limite o acceso ás
Unión Europea. As novas
liñas de créditos freando o proceso
incorporacións de países a UE
produtivo das empresas. A crise
supoñen unha nova competencia
tamén pode afectar negativamente
para os produtos locais.
na demanda de servizos que non
son de primeira necesidade e de O fenómeno da deslocalización
xeito moi significativo na demanda
de empresas (téxtil, etc.).
turística.
Proceso de deslocalización en
Crise do sector da construción certos sectores cunha presenza
que afecta a máis da cuarta parte moi importante no Pacto como
das empresas da comarca, con poden ser o téxtil e a conserva.
escasa capacidade de reacción.
Diminución da poboación entre
Situación xeográfica do o ano 2000 e o 2008, o que ten
territorio. Afastamento dos un efecto negativo na
principais eixes loxísticos e de economía ó reducirse a
comunicacións, tanto a nivel da demanda. A redución da
comunidade, coma do país, coma poboación no territorio do Pacto,
da UE. fai que as empresas vexan
reducidas as posibilidades de
Competencia exterior no sector vendas dos seus produtos.
pesqueiro (unido á
sobreexplotación dos bancos Competencia con outras zonas
pesqueiros) e agrogandeiro turísticas próximas (Rías Altas,
dadas as importacións doutras Rías Baixas). A competencia
especies e produtos. Moitas das creada entre as distintas zonas
empresas do sector primario turísticas que pola súa posición
atópanse a niveis mínimos de territorial teñen unhas mellores
rendibilidade, o que lle impide condicións climatolóxicas que as 199
facer investimentos para conseguir do Pacto.
unha boa posición futura e buscar
alternativas viables.

Fortalezas:
A existencia de produtos de
O entorno xeográfico e as súas
recoñecido prestixio. O territorio
características
do Pacto destaca polo amplo
medioambientais. A zona
abano de artesanía como pode ser
costeira na que nos atopamos
o encaixe de Camariñas, a olería de
supón unha fonte de riqueza
Buño, o liño de Zas; en canto a
pesqueira, ademais de ter a
produtos agrarios e do mar,
posibilidade de contar con portos
podemos mencionar a pataca de
deportivos, lonxas, etc… Tamén
Coristanco, o longueirón de
debemos destacar que o chan e o
Fisterra, o percebe do Roncudo, o
clima son propicios para o sector
polbo de Muxía e o pan de
da agrario – gandeiro. A riqueza
Carballo
paisaxística natural e cultural é un
potencial para o sector turístico, Existencia de superficie agraria
posibilitando a creación de rutas útil e un número importante
turísticas alternativas que superen de comunidades veciñais de
a estacionalidade do sector; por
montes en mancomún . A
exemplo, as escapadas de fin de
cantidade de SAU e o clima
semana, turismo rural, etc.
favorece ao sector e ao
Sector primario pouco desenvolvemento de novas
explotado. Permite un amplo actividades que poden contribuír á
abano de posibilidades de modernización do mesmo.
desenvolvemento, tanto no agro, Imaxe de marca de calidade
no monte e no mar, poñendo en
“Costa da Morte”. A zona da
valor a produción natural e
Costa da Morte, comeza a ser
ecolóxica, e incluíndo o turismo
recoñecida no exterior,
nestas actividades. (turismo activo
representando unha imaxe de
e de aventura, náutico – pesqueiro,
exotismo, turismo virxe e de
náutico – deportivo).
calidade no referente ó produto
Feiras e mercados tradicionais. gastronómico, cultural e
A existencia aínda na actualidade paisaxístico.
destes eventos con unha forte Ampla oferta de
tradición e sona, posibilitan a establecementos de turismo
creación de canles directas entre o rural. Nos últimos anos,
produtor e o consumidor, incrementouse a oferta de prazas
eliminando así ó intermediario, o no sector turístico, tanto en hoteis
que supón unha redución de como en establecementos de 200
costos. turismo rural.

Asociacionismo empresarial. A
unión entre as empresas do sector
turístico, favorece o lanzamento de
campañas publicitarias atractivas
co fin de captar fluxos de compra
doutras poboacións, así como a
creación de paquetes turísticos co
fin de eliminar a estacionalidade.
Implicación das administracións

na mellora do entorno
socioeconómico (GAC, GDR,
Consorcio de turismo, Neria, …).
201

Oportunidades:
Liñas de financiamento a
Impulsar o asentamento de
empresas. As axudas á creación
de empresas supoñen unha axuda
industrias asociadas á materia
importante aos novos prima, como é o caso do silicio e a
emprendedores tanto no aspecto empresa Ferroatlántica na Costa da
económico coma no de Morte, e desta forma poder
asesoramento. exportar produtos elaborados co
ferrosilicio aparte da mesma
Mellora das infraestruturas de materia prima.
comunicación internas. As
potenciais novas redes de
Aposta polas enerxías
comunicación poden favorecer o renovables e as novas
desenvolvemento da comarca, tecnoloxías no territorio do
sempre que exista un axeitado plan Pacto.
de transportes. A proximidade do
Dinamización do rural e
porto exterior de Punta
Langosteira, a ampliación do porto
modernización do sector
de Brens e a construción da vía de agrario. Valorización dos produtos
alta capacidade (Carballo- a través da súa transformación e
Berdoias-Cee) pode favorecer ó aproveitamento das novas
desenvolvemento do sector oportunidades que supoñen as
empresarial. Contar cun elevado concentracións parcelarias, o
número de portos pesqueiros banco de terras...
situados de forma estratéxica nas
Especialización do sector
rutas navieiras pode relanzar o
pesqueiro e transformación das
comercio por vía marítima.
especies mariñas, dando valor
Ampla oferta de chan engadido as mesmas.
industrial. A ampliación do chan Orientación da industria
empresarial pode actuar como conserveira a produtos de
foco de atracción e consolidación calidade. Desenvolvemento de
de empresas no territorio do servizos e industrias anexos ao
Pacto. Posibilitar novas formas de sector da pesca..
acceso ao chan industrial como
pode ser o alugueiro.
202

Especialización do sector
turístico orientado ao turismo
rural e cultural. Fomento das
actividades náutico –
pesqueiras. O escaso grao de
saturación turística na zona da
Costa da Morte, permite ofertar un
turismo de calidade vinculado á
natureza, á tranquilidade, á
cultura, á gastronomía….
Apoio institucional á creación

do Consorcio de Turismo, como
continuidade do Plan de
Dinamización Turística.
Existencia de programas
comunitarios para o
desenvolvemento do territorio.
Os fondos comunitarios, favorecen
a creación de diversos plans que
permiten mellorar a situación na
que se atopa a zona do Pacto,
como poden ser o Consorcio de
Turismo, o Pacto de Emprego, o
proxecto Leader, os GAC, os GDR,
…
203

Formación
O estudo da formación para o emprego require unha exhaustiva compilación de información das
múltiples institucións e organismos implicados neste ámbito. Antes da aprobación do Real Decreto
395/2007, de 23 de marzo, polo que se regula o subsistema de formación profesional para o
emprego, existían tres tipos de formación profesional: regrada, ocupacional (para desempregados)
e continua (para traballadores).
FORMACIÓN REGRADA
A formación profesional regrada ofrece unha especialización e coñecemento práctico respecto ao
mundo laboral. Organízase en ciclos formativos: de grao medio para a obtención do título de
Técnico da materia cursada e de grao superior para a obtención do título de Técnico Superior. Por
último, están os Programas de Cualificación Profesional Inicial (PCPI), que constitúen a canle para
que os alumnos obteñan unha acreditación profesional de nivel 1, segundo o Catálogo nacional de
Cualificaciones Profesionales, así como para a obtención do título da ESO. Os PCPI desenvólvense
segundo tres modalidades36, en función dos módulos formativos carácter xeral e específico
impartidos, en centros educativos ou en entidades colaboradoras (corporacións locais, asociacións
profesionais, entidades empresariais, sindicais,…)
En canto á oferta de ciclos formativos no territorio do Pacto, os datos amosan que hai diversas
especialidades que se ofertan en todas as comarcas, independentemente da súa adecuación ás
necesidades dos mercados de traballo locais. Ademais, trátase dunha oferta formativa que se
mantén ao longo dos anos e que apenas experimenta variacións.
36
Modalidade A, en que todos os módulos obrigatorios se imparten no mesmo centro formativo, agás a formación en
centros de traballo
Modalidade B, en que os módulos especifícaos se imparten nun centro educativo, agás a formación en centros de 204
traballo, e os módulos formativos de carácter xeral se imparten noutro.
Modalidade C, programas mixtos en que os módulos formativos de carácter xeral se imparten nun centro educativo, e
os módulos formativos de carácter específico fóra deles.

Nº DE CENTROS: 18
ESPECIALIDADES: 14
Comercio
Xestión Administrativa (5)
Equipos e instalacións electrotécnicas (5)
Equipos electrónicos de consumo
Mecanizado
Desenvolvemento de produtos electrónicos
Administración e Finanzas (4)
Animación de actividades físicas e deportivas
Administración de sistemas informáticos
Explotacións agrarias extensivas
Electromecánica de vehículos (2)
Explotación de sistemas informáticos
Coidados auxiliares de enfermería
Instalación e mantemento electromecánico de maquinaria e condución de liñas
(O número que aparece entre parénteses corresponde ao número de centros que ofertan a especialidade)
205

FORMACIÓN OCUPACIONAL
A Formación Ocupacional engloba as Accións Formativas dirixidas prioritariamente a
desempregados/as (AFD) e o Fondo Social Europeo (FSE) para desempregados. A programación de
AFD realízase fundamentalmente tendo en conta as especialidades formativas de interese
determinadas para cada comarca e os centros homologados que imparten unha determinada
especialidade. No caso das comarcas que conforman o territorio do Pacto territorial de emprego
Costa da Morte, as especialidades que se poden impartir en centros homologados apenas coinciden
coas que foron consideradas de interese baseándose nos criterios dos técnicos locais de emprego
(TLE) e de datos sobre inserción manexados pola administración competente en materia de
traballo.
Estes son algúns dos datos de interese que podemos extraer da análise da formación ocupacional:
De 38 especialidades formativas homologadas no territorio do Pacto só 18 son consideradas

de interese. (En total, nas cinco comarcas hai 116 especialidades consideradas de interese)
Hai especialidades homologadas en máis de tres centros de formación que non son
consideradas de interese en ningunha comarca.
Das nove especialidades formativas consideradas de interese nas cinco comarcas, só dúas
están homologadas: electricista de edificios e carpinteiro. A primeira só nunha comarca e
localidade (Bergantiños/Carballo) e a segunda en Camariñas e Santa Comba, que pertencen
as comarcas de Soneira e Xallas respectivamente. As non homologadas pero de interese nas
cinco comarcas son as seguintes:
o albanel
o mantedor reparador de edificios
o instalacións de enerxías renovables en edificios
o electricista de mantemento
o camareiro/a de restaurante-bar
o carpinteiro metálico e de pvc
o auxiliar de axuda a domicilio
206

FORMACIÓN CONTÍNUA
É unha formación non regrada dirixida á poboación que xa exerce unha actividade laboral.
Trala aprobación do Real Decreto 395/2007, de 23 de marzo, as tres modalidades de formación

profesional intégranse nunha soa, favorecendo o acceso á formación de toda a poboación activa, co
obxectivo de promover a aprendizaxe permanente para a competitividade, o emprego e o
desenvolvemento persoal e profesional dos traballadores, atendendo ás necesidades do mercado
de traballo actual.
207

Formación Homologada
CÓDIGO CURSO CONCELLOS DE INTERESE COMARCAS
Construción (45) ELEL10 ELECTRICISTA DE EDIFICIOSCarballo SI BER, FIS, MUR, SON, XAL
AGAH10 HORTICULTOR Coristanco (EFA) NON
Agricult., ganaderia
Cabana, Carnota, Cee,
(01)
AGAO50 XARDINEIRO Coristanco, Muxía SI BER
Comercio polo miúdo COMD10 XERENTE PEQUENO COMERCIO Coristanco, Malpica SI SON
TCPF10 PATRONISTA ESCALADOR Ponteceso NON
MAQUINISTA DE CONFECCIÓN
Industria confección e TCPF30 INDUSTRIAL Carballo(2), Cee, A Laracha NON
peletería (18) COORDINADOR TÉCNICO DE
TCPF70 PRODUCIÓN DE CONFECCIÓN Carballo NON
ARTT40 MODISTO/A Muxía, Cee NON
CONDUTOR DE VEHÍCULOS
Transporte terrestre TMVC31 CLASES C1-C Santa Comba (mata) SI BER, FIS, MUR, XAL
(60) CONDUTOR DE VEHÍCULOS
TMVC41 CLASE D Santa Comba (mata) SI XAL
Actividades diversas
servizos persoais (93) IMPP10 PERRUQUEIRO CARBALLO (Astarté) SI BER
Fabricación Produtos SOLDADOR DE ESTRUTURAS
Metálicos (28) FMEL50 METÁLICAS LIXEIRAS CARBALLO (cf) SI BER, FIS
Venda e reparación CHAPISTA PINTOR DE
vehículos (50) TMVH10 VEHÍCULOS Carballo (CF) SI BER, XAL
Actividades sanitarias,
veterinarais e Serv.
AUXILIAR DE ENFERMARÍA EN
Soc. (85)
SANC30 XERIATRÍA CABANA (CONCELLO) SI BER
Fabricación Mobles
(36)
MAMS10 CARPINTEIRO Camariñas e Santa Comba SI BER, FIS, MUR, SON, XAL
Activ recreativas,
AFDB40 MONITOR DEPORTIVO Muxía e Cee SI BER, FIS
culturais e deportivas
(92) SSCS10 MONITOR SOCIOCULTURAL Coristanco NON
PROGRAMAS DE RETOQUE
DIXITAL E ESCANEAMENTO
Edición, artes gráficas ARGD01 IMAXES Carballo NON
e reproducción de DESEÑO E MODIFICACIÓN DE
soportes gravados (22) ARGD02 PLANOS EN 2D E3D Carballo NON
TÉCNICO AUXILIAR EN DESEÑO
ARGD10 GRÁFICO Carballo (2), Santa Comba NON
Electricidade (40) ELEA10 ELECTRICISTA INDUSTRIAL Carballo SI BER, FIS, XAL
Administración e xestión (74 e 75)
Cabana, Carballo (4), Cee

ADGA10 EMPREGADO DE OFICINA e Vimianzo (2) SI BER
ADGA20 ADMINISTRATIVO DE PERSOAL Carballo (2), Vimianzo NON
ADGA30 ADMINISTRATIVO COMERCIAL Carballo (3) NON
ADGA40 ADMINISTRATIVO CONTABLE Carballo (3), Cee (1) NON
APLICACIÓNS INFORMÁTICAS Cabana, Cee, Coristanco,
ADGC02 DE XESTIÓN Santa Comba SI XAL
ADGF01 INGLÉS FINANCIEIRO Cee e Carballo NON
EMPREGADO ADMINISTRATIVO
ADGF10 DE ENTIDADES FINANCIEIRAS Cee e Muxía NON
EMPREGADO DE XESTIÓN
ADGF60 FINANCIERA DE EMPRESAS Cee e Muxía NON
ADGX01 INGLES: XESTIÓN COMERCIAL Vimianzo NON
EXPERTO EN XESTIÓN DE
ADGX04 SALARIOS E SEGUROS SOCIAIS Cee e Santa Comba SI XAL
XERENTE DE EMPRESAS DE
ADGZ83 ECONOMIA SOCIAL Santa Comba SI XAL
ADG120 SECRETARIO/A Cee NON
ADG121 SECRETARIADO DE DIRECCIÓN Santa Comba NON
Carballo, Carnota,
(transversal)
Informática
IFC123 INFORMÁTICA DE USUARIO Coristanco, Santa Comba SI BER, FIS, MUR, XAL
TÉCNICO EN SOFTWARE
IFC117 OFIMÁTICO Coristanco, Muros NON
Carballo, Carnota, Cee,
Coristanco, Santa Comba
IFCX02 INICIACIÓN A REDE INTERNET e Zas SI BER, XAL
DESEÑADOR WEB E
IFCX0304 MULTIMEDIA Carnota NON
208
outros SSCA10 TÉCNICO EN CONSUMO Santa Comba NON

INICIATIVAS MIXTAS DE FORMACIÓN E EMPREGO
Dende o ano 2000 beneficiáronse das Escolas Obradoiro e Obradoiros de Emprego 1366 persoas,
contando as que participan durante o ano 2009 nalgunha destas iniciativas.
O tipo de iniciativa preferida polas entidades que xestionan estes programas son os Obradoiros de
Emprego. Tres de cada catro persoas que participan nestes programas son maiores de vintecinco
anos.
O tipo de formación que se oferta é moi constante e só se dá a innovación nalgunha iniciativa illada.
O 53% das persoas que se formaron nos Obradoiros de Emprego e Escolas Obradoiro dende o ano
2000, fixérono en especialidades do sector da construción. Outro 21% na especialidade de
xardinería e o 18% en carpintería de madeira.
BENEFICIARIOS DOS PROGRAMAS MIXTOS DE

FORMACIÓN E EMPREGO
1200
1017
1000
800 OE
600
349 EO
400
200
ESPECIALIDADES DOS PROGRAMAS MIXTOS

POR ACTIVIDADE ECONÓMICA (OE e EO)
719; 53%
252; 18%
18; 1%
50; 4%
40; 3%
287; 21%
Construcción (45) Industria Madeira (20) 209
Electricidade (40) Fabricación Produtos Metálicos (28)
Agricultura, gandeiría (01) Hostalería (55)
Gráfica 119 e 120. Fonte: elaboración propia.

Análise DAFO: Formación e orientación laboral
Aportamos as conclusións da parte da análise DAFO relativa á formación e orientación laboral, froito
do consenso dos axentes económicos e sociais integrantes do PTE Costa da Morte.
Debilidades:
Desaxuste entre a formación Menos da metade das

profesional ocupacional especialidades formativas
ofertada e as necesidades da homologadas son de interese.
zona. Algúns dos sectores con Ademais, hai especialidades
máis actividade carecen de homologadas en diversos centros
formación e de centros que non son de interese en
homologados onde poder ningunha comarca. Das nove
impartila (ex. Hostalaría). Pola especialidades que son de interese
contra, hai sectores en declive ou en todas as comarcas do territorio
con escasa inserción cun exceso de do Pacto, só dúas están
oferta formativa. A formación homologadas (unha nunha soa
ocupacional é cada vez mais comarca e outra en dúas)
estática
Falta de abano de
Descoordinación da formación especialidades nos programas
regrada e ocupacional. Falta de mixtos de formación e
planificación e repetición das emprego. Máis da metade das
mesmas especialidades en todas as especialidades impartidas nos
comarcas. Obradoiros de Emprego e Escolas
Obradoiro son do sector da
Escasa formación empresarial
construción, e coas especialidades
dunha parte dos xestores das
de xardinaría e carpintería suman
empresas. Desinterese do sector
máis do 90%.
empresarial tradicional pola
formación continua. Cando o Dificultades para realizar cursos
autoemprego se converte na única específicos en diversos sectores
saída laboral pode non haber unha no territorio. Ex: mar, agro e
cualificación suficiente. monte.
210

Falta de busca activa de
emprego por parte dos
colectivos en situación de
desemprego. As persoas que
desenvolven os servizos de
orientación laboral constatan que ,
moitas veces, as persoas
desempregadas non realizan unha
busca de traballo real, se non que
se amosan pasivas ou esperan que
os distintos profesionais deste
sector lles presenten as ofertas.
Falta de compromiso por parte

dos usuarios dos IPI´s. Maior
interese pola axuda económica
que realmente pola formación
para o emprego.
Certo desinterese pola

formación se non é a cambio
dunha remuneración
económica. Este desinterese dáse
sobre todo canto menor é a
cualificación profesional.
Inestabilidade da rede de
orientación laboral. En gran
parte dos concellos os
orientadores/as contrátanse en
función da concesión das
subvencións da Xunta o que fai que
estes profesionais non estean
contratados durante todo o ano.
211

Ameazas:
Perda dos fondos estruturais na

barreira do 2013. A maioría dos
cursos fináncianse co FSE.
Ralentización no proceso de
posta en marcha do servizo. En
Inexistencia de oferta de moitos casos, desde que o
formación regrada adaptada ás orientador/a é contratado/a ata
necidades da zona. Falla de que se lle carga a axenda
planificación e repetición das transcorre unha media de 3 meses.
mesmas especialidades en todas as Isto unido á tardanza na súa
comarcas dende hai moitos anos. concesión e á brevidade dos
contratos, orixina que algúns
Dificultade da homologación profesionais case non teñan tempo
dos centros de formación que a realizar mais que 2-4 semanas de
imparten novos cursos entrevistas.
axeitados para a zona.
Temporalidade dos servizos de

orientación. (Inadecuación da
duración do IPI coa duración do
contrato de traballo do
orientador.) A breve duración dos
contratos das persoas que atenden
estes servizos impiden que poidan
atender a mais persoas e ademais
supón que moitos IPIS se paren na
metade da súa realización,
ocasionando un cambio de
profesional despois de un certo
tempo ou simplemente que
ninguén continúe con ese proceso.
Por este motivo algunhas persoas
non queren facer IPIS se non se lles
asegura contar co mesmo
profesional ata finalizalo.
212

Fortalezas: lles chegue a cita enviada polo
Servizo Público de Emprego.
Existencia de profesionais
cualificados en formación e Oportunidades:
emprego. AEDL, orientadores, ...
Fondos europeos até o 2013.
Novas iniciativas de formación
Formación en sectores
que se están a desenvolver
emerxentes.
nalgúns concellos do Pacto.
(Fórum Carballo e Casa dos Aproveitamento dos novos
Oficios) sistemas de formación a
Achegamento da formación aos distancia. Facilita a posibilidade
concellos a través de aulas de realizar formación que non
existe no territorio.
móbiles. En concreto no sector
pesqueiro, a través de Salvacon, A promoción da formación
ofértanse cursos do sector náutico. continua. Garante a adaptación
Infraestruturas formativas técnica e a reciclaxe continua ás
novas necesidades da economía.
derivadas de programas de
emprego. Obradoiros de Formación no sector primario.
carpintaría en Camariñas e Santa Os novos programas europeos
Comba, infraestruturas de (fondo europeo de pesca e fondos
formación en hostalaría en Aldea leader), poden ser unha
Madeira, Casa dos Oficios … oportunidade para xente formada
no sector agrogandeiro, forestal e
Multiplicidade de axentes que
do mar.
ofrecen formación. Concellos,
patronal, sindicatos, confrarías, Políticas activas de emprego
axencias comarcais agrarias,... centradas na formación. Escolas
obradoiro, Obradoiros de
Máis interese polo servizo de
Emprego, cursos FIP, de Formación
orientación debido á situación
Continua,…
de crise. A situación actual que fai
aínda máis precario o traballo
supón que moitas persoas teñan
mais interese por contar con
tódalas axudas posibles para
atopar emprego. Isto supón que os
profesionais da orientación sexan
213
demandados xa polas persoas
desempregadas sen esperar a que

214

Índice de táboas
Núm. de páxina
Táboa 1: Superficie territorial dos concellos do pacto ........................................................................................................................... 10
Táboa 2: Planeamento urbanístico ........................................................................................................................................................ 14
Táboa 3: Bens de interese cultural 2008 ................................................................................................................................................ 15
Táboa 4: Poboación, superficie e densidade de poboación dos concellos do Pacto .............................................................................. 21
Táboa 5: Índice de ruralidade (Entidades singulares de poboación) ...................................................................................................... 22
Táboa 6: Índice de ruralidade (Porcentaxes de rural, semiurbano ou urbano dos concellos do Pacto .................................................. 23
Táboa 7: Poboación por xénero e índice de masculinidade .................................................................................................................. 24
Táboa 8: Evolución da poboación e tendencia dos concellos do Pacto.................................................................................................. 26
Táboa 9: Taxa de natalidade ................................................................................................................................................................... 27
Táboa 10: Taxa de mortalidade .............................................................................................................................................................. 29
Táboa 11: Crecemento vexetativo ........................................................................................................................................................... 30
Táboa 12: Porcentaxe de poboación residente no estranxeiro, por comarcas ....................................................................................... 31
Táboa 13: Evolución saldo migratorio Pacto – Galicia ............................................................................................................................ 32
Táboas 14 e 15: Comparativa 2002-2007 inmigración e emigración ................................................................................................ 33-34
Táboa 16: Estrutura da poboación por grandes grupos de idade .......................................................................................................... 37
Táboa 17: Dependencia da poboación e índice de recambio da poboación activa................................................................................. 38
Táboas 18 e 19: Resumo de indicadores demográficos comarcais ......................................................................................................... 39
Táboa 20: Discapacidades ....................................................................................................................................................................... 44
Táboas 21 e 22: Renda familiar dispoñible, VEB por habitante e índice de produtividade ..................................................................... 48
Táboa 23: Conta de renda dos fogares (recursos) .................................................................................................................................. 50
Táboa 24: Conta de renda dos fogares (empregos) ............................................................................................................................... 51
Táboa 25: Indicador municipal da renda dos fogares............................................................................................................................. 52
Táboa 26: Prestacións económicas (RISGA e AES) .................................................................................................................................. 53
Táboa 27: Variables e indicadores económicos....................................................................................................................................... 55
Táboa 28: Parque de vehículos 2007 ..................................................................................................................................................... 57
Táboa 29: matriculacións 2005 ............................................................................................................................................................... 58
Táboa 30: matriculacións 2008 ............................................................................................................................................................... 58
Táboa 31: Evolución das matriculacións 2005-2008 ............................................................................................................................... 58
Táboa 32: Liñas de banda ancha ............................................................................................................................................................. 59
Táboa 33: Afiliación por conta de cotización e concello de residencia .................................................................................................. 60
Táboa 34: Evolución do número de afiliados na Costa da Morte ............................................................................................................ 61
Táboa 35: Variacións interanuais e tendencia do número de afiliados na Costa da Morte ................................................................... 61
Táboa 36: Evolución do número de afiliados en Galicia .......................................................................................................................... 61
Táboa 37: Variacións interanuais e tendencia do número de afiliados en Galicia ................................................................................. 61
Táboa 38: Evolución do número de autónomos na Costa da Morte ...................................................................................................... 63
Táboa 39: Variacións interanuais do número de autónomos na Costa da Morte ................................................................................... 63
Táboa 40: Evolución do número de autónomos en Galicia .................................................................................................................... 64 215
Táboa 41: Variacións interanuais do número de autónomos en Galicia ................................................................................................. 64
Táboa 42: Evolución do número de traballadores na Costa da Morte .................................................................................................... 65
Táboa 43: Variacións interanuais do número de traballadores na Costa da Morte ............................................................................... 65

Táboa 44: Evolución do número de traballadores en Galicia ................................................................................................................. 66
Táboa 45: Variacións interanuais do número de traballadores en Galicia ............................................................................................. 66
Táboa 46: Afiliación por réximes ............................................................................................................................................................ 67
Táboa 47: Principais actividades económicas segundo o número de afiliados (evolución) .................................................................... 73
Táboa 48: Actividades económicas con maior afiliación por concello ................................................................................................... 74
Táboa 49: Índice de afiliación ................................................................................................................................................................. 75
Táboa 50: Índice de actividade ............................................................................................................................................................... 76
Táboa 51: Evolución 2001-2008 do paro rexistrado, por sexos .............................................................................................................. 88
Táboa 52: Tendencia e Paro rexistrado por sexos e concellos ................................................................................................................ 90
Táboa 53: Evolución 200-2008 do paro rexistrado por idades no Pacto ................................................................................................ 91
Táboa 54: Paro rexistrado por idades nos concellos do Pacto (2008) ..................................................................................................... 92
Táboa 55: Evolución 2001-2008 do paro rexistrado por sectores de actividade no Pacto e Galicia ....................................................... 93
Táboa 56: Evolución da porcentaxe de paro que representan os < 25 anos nos concellos do Pacto .................................................... 97
Táboa 57: Evolución da porcentaxe de paro que representan os <25 anos, por sexos .......................................................................... 98
Táboa 58: Evolución parados de longa duración, por sexos ................................................................................................................... 99
Táboa 59: Porcentaxe de parados de longa duración sobre o total de paro .......................................................................................... 99
Táboa 60: Porcentaxe de parados de longa duración por rangos de idade .......................................................................................... 101
Táboa 61: Porcentaxe de parados de longa duración por niveis de estudos ........................................................................................ 102
Táboa 62: Evolución do Índice de paro rexistrado… .............................................................................................................................. 103
Táboa 63: Evolución do Índice de paro rexistrado por sectores de actividade no Pacto e Galicia ........................................................ 105
Táboa 64: Índice de paro rexistrado por sectores de actividade nos concellos do Pacto (2008) .......................................................... 106
Táboa 65: Contratos por tramos de idade no Pacto ............................................................................................................................. 115
Táboa 66: Contratos por tramos de idade en Galicia ........................................................................................................................... 115
Táboa 67: Evolución 2002-2008 da Contratación indefinida/temporal................................................................................................ 121
Táboa 68: Evolución 2002-2008 dos contratos por modalidade no Pacto ........................................................................................... 124
Táboa 69: Evolución 2002-2008 dos contratos por modalidade en Galicia........................................................................................... 125
Táboa 70: Relación entre os contratos asinados e as ocupacións ofertadas ........................................................................................ 130
Táboa 71: As 12 ocupacións máis ofertadas no Pacto ......................................................................................................................... 130
Táboa 72: Accidentes laborais rexistrados segundo gravidade ............................................................................................................. 131
Táboa 73: Peso dos accidentes laborais do Pacto na provincia ............................................................................................................ 131
Táboa 74: Recursos para a conciliación – Infancia e mocidade (Escolas Inf.) ....................................................................................... 133
Táboa 75: Recursos para a conciliación – Maiores (C. de Día) ............................................................................................................. 134
Táboa 76: Recursos para a conciliación – Maiores (Residencias) ......................................................................................................... 134
Táboa 77: Volume de empresas e tendencia 2000-2007 ..................................................................................................................... 139
Táboa 78: Variacións interanuais no volume de empresas 2000-2007 ................................................................................................ 140
Táboa 79: Distribución das empresas segundo o número de asalariados no ano 2007 ....................................................................... 143
Táboa 80: Distribución de empresas segundo a condición xurídica ..................................................................................................... 144
Táboa 81: Comparativa Altas e baixas empresariais 2000 e 2007........................................................................................................ 145
Táboa 82: Número de Embarcacións pesqueiras e variación 2007-2008 ............................................................................................. 147
Táboa 83: Afiliados réxime do mar 2006-2007-2008 ........................................................................................................................... 148
216
Táboa 84: Afiliados sector pesca mensual 2006-2007-2008 ................................................................................................................ 149
Táboa 85: Parados sector pesca mensual 2006-2007-2008 ................................................................................................................. 149
Táboa 86: Establecementos de cultivos mariños e auxiliares .............................................................................................................. 151
Táboa 87: Distribución xeral de terras por comarcas 2005 .................................................................................................................. 152

Táboa 88: Distribución dos principais grupos de cultivos por comarcas 2005 ...................................................................................... 153
Táboa 89: Número de explotacións de gando bovino .......................................................................................................................... 154
Táboa 90: Evolución Número de bovinos 2001-2007............................................................................................................................ 155
Táboa 91: Número de bovinos 2007 ..................................................................................................................................................... 156
Táboa 92: Número de vacas por explotación ....................................................................................................................................... 156
Táboa 93: Prazas de reprodutoras e de cebo ....................................................................................................................................... 157
Táboa 94: Afiliados réxime agrario 2006-2008 ..................................................................................................................................... 158
Táboa 95: Afiliados e variacións intermensuais sector agrario mensual .............................................................................................. 158
Táboa 96: Parados e variacións intermensuais sector agrario mensual ............................................................................................... 159
Táboa 97: Sector da Industria - Número de empresas ........................................................................................................................ 160
Táboa 98: Sector da Industria – Comparativa do número de empresas por tipo de actividade .......................................................... 160
Táboa 99: Número de empresas por subsectores da industria manufactureira (2007) ........................................................................ 161
Táboa 100: Distribución de empresas do sector industrial segundo a condición xurídica (2007) ........................................................ 162
Táboa 101: Número de empresas do sector industrial segundo número de asalariados (2007) ......................................................... 163
Táboa 102: Variacións mensuais do paro no sector industrial ............................................................................................................. 164
Táboa 103: Afiliados no sector industrial 2006-2007-2008.................................................................................................................. 165
Táboa 104: Variacións mensuais da afiliación no sector industrial 2006-2007-2008 ........................................................................... 165
Táboa 105: Número de contratos no sector industrial 2006-2007-2008 ............................................................................................. 166
Táboa 106: Evolución do nº de empresas do sector da Construción .................................................................................................... 167
Táboa 107: Sector da Construción - Número de empresas segundo condición xurídica ..................................................................... 167
Táboa 108: Número de empresas por subsectores da construción ..................................................................................................... 170
Táboa 109: Empresas da construción segundo o número de asalariados............................................................................................ 171
Táboa 110: Variacións mensuais do paro no sector da construción .................................................................................................... 172
Táboa 111: Afiliados no sector da construción, por meses .................................................................................................................. 173
Táboa 112: Afiliados no sector da construción, por concellos ............................................................................................................. 173
Táboa 113: Número de contratos iniciais e conversións a indefinidos na construción ........................................................................ 174
Táboa 114: Sector do Comercio - Número de empresas ..................................................................................................................... 175
Táboa 115: Número de empresas por subsectores do comercio ......................................................................................................... 175
Táboa 116: Número de empresas do subsector do comercio polo miúdo, ano 2000 .......................................................................... 176
Táboa 117: Número de empresas do subsector do comercio polo miúdo, ano 2007 .......................................................................... 176
Táboa 118: Variacións mensuais do paro no subsector do comercio .................................................................................................. 177
Táboa 119: Variacións mensuais da afiliación no subsector do comercio............................................................................................ 178
Táboa 120: Afiliados do comercio, decembro 2006, 2007, 2008 ......................................................................................................... 178
Táboa 121: Comparación do número de empresas da industria, construción e servizos ..................................................................... 179
Táboa 122: Número de empresas por subsectores do sector turístico ................................................................................................. 179
Táboa 123: Evolución do número de empresas turísticas da Costa da Morte ..................................................................................... 181
Táboa 124: Evolución do número de empresas turísticas segundo persoas físicas .............................................................................. 181
Táboa 125: Evolución do número de empresas turísticas segundo persoas xurídicas .......................................................................... 181
Táboa 126: Evolución do número de establecementos turísticos do ano 2000 ó 2007 ....................................................................... 182
Táboa 127: Evolución do número de aloxamentos segundo tipoloxía ................................................................................................. 184
217
Táboa 128: Evolución dos establecementos hoteleiros abertos na Costa da Morte ............................................................................ 185
Táboa 129: Evolución do número de prazas estimadas nos establecementos hoteleiros da Costa da Morte ..................................... 186
Táboa 130: Evolución do grao de ocupación por prazas dos establecementos hoteleiros da Costa da Morte ..................................... 186
Táboa 131: Evolución do número de persoas ocupadas nos establecementos hoteleiros na Costa da Morte ................................... 187

Táboa 132: Evolución do número de viaxeiros entrados na Costa da Morte en establecementos hoteleiros ..................................... 188
Táboa 133: Evolución do número de viaxeiros entrados na Costa da Morte segundo país de residencia ........................................... 189
Táboa 134: Evolución do número de establecementos abertos e prazas estimadas no turismo rural ................................................ 190
Táboa 135: Evolución do grao de ocupación no turismo rural na Costa da Morte .............................................................................. 191
Táboa 136: Evolución do número de persoal ocupado no turismo rural na Costa da Morte ................................................................ 191
Táboa 137: Evolución de viaxeiros en establecementos de turismo rural segundo residencia ............................................................. 192
Táboa 138: Variacións mensuais do paro no subsector da hostalaría .................................................................................................. 193
Táboa 139: Evolución dos afiliados no turismo 2006-2007-2008 ......................................................................................................... 194
Táboa 140: Variacións mensuais da afiliación no subsector da hostalaría ........................................................................................... 194
Táboa 141 e 142: Características dos parques empresariais situados no Pacto.................................................................................... 196
Táboa 143: Formación non regrada homologada no Pacto ................................................................................................................. 208
218

Índice de gráficas
Núm. de páxina
Gráfica 1. Anuario climatolóxico de Galicia. Medicións Estación Meteorolóxica de Malpica ................................................................. 12
Gráfica 2. Densidade de poboación ........................................................................................................................................................ 20
Gráfica 3. Evolución taxa de natalidade Pacto – Galicia .......................................................................................................................... 27
Gráfica 4. Evolución saldo migratorio Pacto – Galicia ............................................................................................................................. 33
Gráfica 5. Destino das emigracións do Pacto 2007 ................................................................................................................................. 35
Gráfica 6. Procedencia das inmigracións do Pacto 2007 ......................................................................................................................... 36
Gráfica 7. Pirámide de Poboación do Pacto 2008 ................................................................................................................................... 40
Gráfica 8. Pirámide de Poboación de Galicia 2008.................................................................................................................................. 41
Gráficas 9, 10, 11, 12, 13. Pirámide de Poboación das comarcas do Pacto...................................................................................... 42 e 43
Gráfica 14. Discapacidades por idades no Pacto ..................................................................................................................................... 44
Gráfica 15. Persoas beneficiarias do RISGA por sexo .............................................................................................................................. 54
Gráfica 16. Persoas beneficiarias de AES por sexo .................................................................................................................................. 54
Gráfica 17. Evolución das matriculacións ................................................................................................................................................ 59
Gráfica 18. Evolución da afiliación no Pacto e en Galicia ........................................................................................................................ 62
Gráfica 19. Variación porcentual interanual dos autónomos .................................................................................................................. 62
Gráficas 20 e 21. Composición sectorial dos autónomos en Galicia e no Pacto ..............................................................................63 e 64
Gráfica 22. Variación porcentual interanual dos traballadores ............................................................................................................... 65
Gráfica 23 e 24. Composición sectorial dos autónomos en Galicia e no Pacto ....................................................................................... 66
Gráfica 25. Evolución da afiliación por réximes no Pacto........................................................................................................................ 67
Gráfica 26. Evolución da afiliación por réximes en Galicia ...................................................................................................................... 68
Gráfica 27. Afiliación por réximes en 2008 no Pacto e Galicia ................................................................................................................ 68
Gráfica 28. Afiliación por sectores en 2008 no Pacto e Galicia ............................................................................................................... 69
Gráficas 29, 30, 31, 32 e 33. Afiliación por sectores en 2008 nas comarcas do Pacto ............................................................................ 70
Gráfica 34. Peso das actividades económicas segundo afiliados – xuño 2008 ........................................................................................ 71
Gráfica 35. Evolución dos dez sectores con máis peso no Pacto 2005 – 2008 ........................................................................................ 72
Gráfica 36. Gráfica CNAE Construción..................................................................................................................................................... 78
Gráfica 37. Gráfica CNAE Agricultura ...................................................................................................................................................... 79
Gráfica 38. Gráfica CNAE Comercio polo miúdo ..................................................................................................................................... 80
Gráfica 39. Gráfica CNAE Hostalaría ........................................................................................................................................................ 81
Gráfica 40. Gráfica CNAE Confección ...................................................................................................................................................... 82
Gráfica 41. Gráfica CNAE Pesca ............................................................................................................................................................... 83
Gráfica 42. Gráfica CNAE Administración Pública ................................................................................................................................... 84
Gráfica 43. Gráfica CNAE Industria de produtos alimentarios ................................................................................................................ 85
Gráfica 44. Gráfica CNAE Comercio por xunto ........................................................................................................................................ 86
Gráfica 45. Gráfica CNAE Outras actividades empresariais ..................................................................................................................... 87
Gráfica 46, 47, 48 e 49. Paro rexistrado por sexos. Pacto e Galicia 2001 e 2008 .................................................................................... 89
219
Gráfica 50. Variación 2001 - 2008 do Paro rexistrado en Galicia e o Pacto ............................................................................................. 89
Gráfica 51. Paro por idades e xénero no Pacto ....................................................................................................................................... 91
Gráficas 52, 53, 54 e 55. Porcentaxe de paro rexistrado por sectores. Pacto e Galicia 2001 e 2008 ............................................... 93 e 94
Gráficas 56 e 57. Evolución do Paro rexistrado por sectores de actividade no Pacto e Galicia 2001 – 2008 .......................................... 95

Gráfica 58. Evolución da porcentaxe de parados <25 anos ..................................................................................................................... 96
Gráficas 59 e 60. Evolución da porcentaxe de parados <25 anos por xénero ......................................................................................... 98
Gráfica 61 e 62. Evolución da porcentaxe de parados de Longa Duración (LD) por sexo no Pacto e Galicia ......................................... 100
Gráfica 63. Evolución do paro LD por rangos de idade no Pacto........................................................................................................... 101
Gráfica 64. Evolución do paro LD por nivel de estudos no Pacto .......................................................................................................... 102
Gráfica 65. Evolución do índice de paro rexistrado por sexos ............................................................................................................... 103
Gráfica 66. Persoas orientadas segundo sexo no Pacto ........................................................................................................................ 110
Gráfica 67. Persoas orientadas segundo idade no Pacto ...................................................................................................................... 110
Gráfica 68. Evolución anual do número de contratos ........................................................................................................................... 111
Gráfica 69. Evolución anual do número de contratos iniciais por comarcas ......................................................................................... 112
Gráficas 70 e 71. Evolución da contratación por xénero no Pacto e Galicia .......................................................................................... 113
Gráficas 72 e 73. Contratos por nivel de estudos no Pacto e Galicia en 2008....................................................................................... 116
Gráfica 74. Evolución da contratación por sectores no Pacto ............................................................................................................... 117
Gráficas 75 e 76. Contratación por sectores no Pacto e Galicia 2008 ................................................................................................... 117
Gráfica 77. Tipo de contratación ........................................................................................................................................................... 122
Gráfica 78. Contratación indefinida por xénero .................................................................................................................................... 122
Gráfica 79. Contratación temporal por xénero ..................................................................................................................................... 123
Gráfica 80. Duración da xornada laboral ............................................................................................................................................... 123
Gráfica 81. Contratos por grandes grupos de ocupación no Pacto 2008 .............................................................................................. 126
Gráfica 82. Contratos por grandes grupos de ocupación en Galicia 2008............................................................................................. 127
Gráfica 83. Evolución do crecemento empresarial ............................................................................................................................... 140
Gráficas 84, 85, 86 e 87. Distribución de empresas por sectores 2000 e 2007, Pacto e Galicia ............................................................ 142
Gráficas 88 e 89. Distribución de empresas por número de asalariados en 2007 no Pacto e Galicia ................................................... 143
Gráficas 90 e 91. Distribución de empresas segundo a condición xurídica en 2007 no Pacto e Galicia ................................................ 144
Gráficas 92 e 93. Evolución das altas e baixas de empresas no Pacto e Galicia .................................................................................... 145
Gráfica 94. Evolución do Paro rexistrado no sector da pesca ................................................................................................................ 150
Gráfica 95. Evolución do Paro rexistrado no sector agrario .................................................................................................................. 159
Gráfica 96. Composición da industria manufactureira .......................................................................................................................... 162
Gráfica 97. Evolución do Paro rexistrado no sector da industria ........................................................................................................... 164
Gráficas 98, 99, 100, 101 e 102. Evolución do número de empresas da construción por comarcas..................................................... 168
Gráficas 103, 104, 105, 106 e 107 Composición da distribución de empresas da construción por comarcas ...................................... 169
Gráficas 108, 109, 110, 111 e 112. Distribución comarcal da construción segundo a actividade principal .......................................... 171
Gráfica 113. Evolución do Paro rexistrado no sector da construción .................................................................................................... 172
Gráfica 114. Evolución do Paro rexistrado no sector do comercio ........................................................................................................ 177
Gráfica 115. Número de empresas do sector turístico no Pacto en 2007 ............................................................................................. 180
Gráfica 116. Evolución do número de establecementos turísticos por comarcas ................................................................................. 183
Gráfica 117. Evolución do grao de ocupación das prazas hoteleiras no Pacto ...................................................................................... 187
Gráfica 118. Evolución paro rexistrado na hostalaría ............................................................................................................................ 193
Gráfica 119. Especialidades dos programas mixtos de formación e emprego por CNAE ...................................................................... 209
Gráfica 120.Beneficiarios dos programas mixtos de formación e emprego .......................................................................................... 209
220

Índice de mapas
Núm. de páxina
Mapa 1. Delimitación xeográfica do PTE Costa da Morte ......................................................................................................................... 8
Mapa 2. Lugares de interese comunitario (LIC) da Costa da Morte ........................................................................................................ 11
Mapa 3. Planeamento vixente no Territorio do Pacto ............................................................................................................................ 14
Mapa 4. Ámbito territorial do Consorcio de Turismo da Costa da Morte ............................................................................................... 16
Mapa 5. Ámbito territorial dos Grupos de Desenvolvemento Rural que afectan á Costa da Morte ....................................................... 16
Mapa 6. Ámbito territorial dos Grupos de Acción Costeira que afectan á Costa da Morte .................................................................... 16
Mapa 7. Ámbito territorial da Asociación Neria ..................................................................................................................................... 17
Mapa 8. Evolución da poboación ............................................................................................................................................................ 25
Mapa 9. Porcentaxe de persoas no estranxeiro ...................................................................................................................................... 31
Mapa 10. Renda familiar dispoñible ....................................................................................................................................................... 48
Mapa 11. Taxa de afiliación..................................................................................................................................................................... 75
Mapa 12. Índice de actividade ................................................................................................................................................................ 76
Mapa 13. Índice de paro rexistrado ...................................................................................................................................................... 104
Mapa 14. Índice de paro rexistrado sector primario ............................................................................................................................. 107
Mapa 15. Índice de paro rexistrado industria ....................................................................................................................................... 107
Mapa 16. Índice de paro rexistrado construción .................................................................................................................................. 108
Mapa 17. Índice de paro rexistrado servizos ........................................................................................................................................ 108
Mapa 18. Índice de paro rexistrado persoas sen un emprego anterior ................................................................................................ 109
Mapa 19. Contratación por xénero ....................................................................................................................................................... 114
Mapa 20. Contratación sector primario 2008 ....................................................................................................................................... 118
Mapa 21. Contratación industria 2008 ................................................................................................................................................. 119
Mapa 22. Contratación construción 2008 ............................................................................................................................................. 119
Mapa 23. Contratación servizos 2008 ................................................................................................................................................... 120
Mapa 24. Principal actividade económica dos contratados .................................................................................................................. 128
Mapa 25. Principal actividade económica das contratadas .................................................................................................................. 128
Mapa 26. Principal grupo de ocupación das contratadas ..................................................................................................................... 129
Mapa 27. Principal grupo de ocupación dos contratados ..................................................................................................................... 129
Mapa 28. Escolas infantís, centros de día e residencias no Pacto ......................................................................................................... 133
Mapas 29 e 30. Densidade empresarial e densidade empresarial ponderada ..................................................................................... 141
Mapa 31. Establecementos hoteleiros.................................................................................................................................................. 185
Mapa 32. Establecementos de turismo rural ........................................................................................................................................ 190
221

Agradecementos
Agradecemos a colaboración brindada por todas as persoas, institucións e organizacións que
participaron na elaboración do presente estudo, en especial aos axentes de emprego e
desenvolvemento local das entidades que forman parte do Pacto, técnicos que desenvolven o
verdadeiro traballo de campo en todos os temas referentes ao emprego (emprendemento,
dinamización, análise, formación…) Igualmente, damos as grazas ás entidades que forman parte do
Pacto, que puxeron á nosa disposición os datos necesarios para a elaboración do estudo.
222

Equipo Técnico:
Anabel Piñeiro – Directora

Daniel Oca – Técnico de emprendemento
Jesús Noya – Técnico de orientación
Margarita Vilela – Técnica de análise
Victoria Rey - Administrativa
223

Análise Da Situación. PTE Costa Da Morte

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Análise Da Situación. PTE Costa Da Morte

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Análise da situación

Pacto Territorial de Emprego Costa da Morte

PTE Costa da Morte

| Pacto Territorial de Emprego Costa da Morte

OS PACTOS TERRITORIAIS DE EMPREGO .............................................................................................................. 7

POBOACIÓN EN CIFRAS ............................................................................................................................................. 20

INDICADORES ECONÓMICOS ................................................................................................................................... 47

| Pacto Territorial de Emprego Costa da Morte

| Pacto Territorial de Emprego Costa da Morte

FORMACIÓN ................................................................................................................................................................. 204

ÍNDICE DE TÁBOAS .................................................................................................................................................... 215

ÍNDICE DE GRÁFICAS................................................................................................................................................ 219

ÍNDICE DE MAPAS ...................................................................................................................................................... 221

AGRADECEMENTOS .................................................................................................................................................. 222

| Pacto Territorial de Emprego Costa da Morte

| Pacto Territorial de Emprego Costa da Morte

Despois, o Consello Europeo de Amsterdam (xuño de 1997) recoñeceu que o problema do

Xa dentro do novo período de programación e tendo en conta a situación de Galicia dentro do

Eixo 1. Fomento do espírito empresarial e mellora da adaptabilidade de traballadores,

| Pacto Territorial de Emprego Costa da Morte

O Decreto 98/2008, do 15 de maio, polo que se crean e regulan os órganos consultivos

O PTE Costa da Morte está integrado polos

| Pacto Territorial de Emprego Costa da Morte

En canto ao Mapa Comarcal de Galicia, o Pacto Territorial de Emprego da Costa da Morte

| Pacto Territorial de Emprego Costa da Morte

Cabana 100,3 5,04 sectores litorais que o rodean polo norte

Táboa 1. Fonte: elaboración propia

| Pacto Territorial de Emprego Costa da Morte

| Pacto Territorial de Emprego Costa da Morte

Gráfica 1. Fonte: Anuario climatolóxico de Galicia. Consellería de Medio Ambiente

| Pacto Territorial de Emprego Costa da Morte

A comarca presenta déficits importantes de comunicación que teñen sido denunciados

| Pacto Territorial de Emprego Costa da Morte

PLANEAMENTO VIXENTE PLANEAMENTO EN REVISIÓN

Só sete dos 19 concellos que conforman

Mapa 3. Fonte: Consellería de Política Territorial e Urbanismo

| Pacto Territorial de Emprego Costa da Morte

A riqueza patrimonial da Costa da Morte aséntase fundamentalmente sobre un elemento: a pedra.

BENS DE INTERESE CULTURAL 2008

| Pacto Territorial de Emprego Costa da Morte

Diversas entidades están a traballar en proxectos de desenvolvemento sectoriais no territorio

O Consorcio de Turismo agrupa aos mesmos

No referente ao Grupos de Desenvolvemento Rural

Mapa 5. Fonte: elaboración propia

Dous Grupos de Acción Costeira (GAC) afectan aos

| Pacto Territorial de Emprego Costa da Morte

Mapa 7. Fonte: elaboración propia

| Pacto Territorial de Emprego Costa da Morte

Rede de infraestruturas A presión urbanística sobre

| Pacto Territorial de Emprego Costa da Morte

Abundancia de recursos A difusión entre a poboación

| Pacto Territorial de Emprego Costa da Morte

A densidade de poboación3 do Pacto é de 72,60 habitantes por quilómetro cadrado, sendo

Densidade de poboación - 2008

PACTO A Coruña Galicia

Gráfica 2. Fonte: IGE e elaboración propia

| Pacto Territorial de Emprego Costa da Morte

| Pacto Territorial de Emprego Costa da Morte

CABANA 145 145 5045

Táboa 5. Fonte: INE e elaboración propia

| Pacto Territorial de Emprego Costa da Morte

Táboa 6. Fonte: INE e elaboración propia

| Pacto Territorial de Emprego Costa da Morte