SEMINARSKI RAD

TEMA : BAZE PODATAKA

www.BesplatniSeminarskiRadovi.com

SADRZAJ : UVOD..........................................................................................................................3 POVIJEST B ! POD T " .................................................................................# $T JE B ! POD " ...........................................................................................% RE& 'IO(I )ODE& B ! POD T " .............................................................% TEORIJS"E OS(OVE...............................................................................................* Podatak ili pol+e.............................................................................................* Se,ment.........................................................................................................* Slo, podataka.................................................................................................* Entitet.............................................................................................................Datoteka.........................................................................................................OR. (I! 'IJ POD T " .................................................................................."REIR (JE B ! POD T " ............................................................................../ PRISTUPI B ! POD T " ..................................................................................0 SISTE)I ! UPR V&J (JE B !O) POD T " ............................................12 S3& Server...................................................................................................11 )4 S3&.......................................................................................................11 5o6 Pro.........................................................................................................11 ccess..........................................................................................................17 Orasle 0i.......................................................................................................17 Olap..............................................................................................................13 ! "&JU8 ".............................................................................................................1# &ITER TUR ...........................................................................................................1%

UVOD: Od samo, po9etka kori:ten+a ra9;nara < o=rada ra>li9iti? vrsta podataka =ila +e +edan od osnovni? >adataka. Podaci i in@ormaci+e s; postali pokreta9ka sna,a moderno, poskovan+a na !apad; pa i ci+elom svi+et;. "ada Aelimo da imamo kvalitetne in@ormaci+e o svim se,mentima nase, poslovno, ili 9ak privatno, Aivota na+=ol+e +e da na odreBen na9in or,ani>iramo sve podatke ko+e mo,; da nam pr;Ae in@ormaci+e ko+e s; od velike vaAnosti ; tren;tk; kada s; nam potre=ne. Po,otovo se odnosi na sit;aci+e kada ; kratkom rok; moramo doni+eti nek; kvalitetn; ili s;d=onosn; odl;k; . Tada =i =ilo na+=ol+e da podaci >a svaki po+edini element =;d; or,ani>irani tako da se mo,; sm+estiti ; ta=ele sa istovrsnim >a,lavl+em. )oAe < a veoma 9esto i mora da =;de vi:e ta=ela ko+e =i o=;?vatili sve se,mente na:e, interesovan+a. Svi ti se,menti se neri+etko >=o, svo+e prirode mora+; or,ani>irati ; pose=ne ta=ele < a te ta=ele se mo,; pove>ivati preko odreBeni? >a+edni9ki? elemenata. Sk;p vi:e ti? ta=ela ko+e sl;Ae +ednom >a+edni9kom cil+; <sk;pa sa n+i?ovim ve>nim elementima na>iva se B !O) POD T " . (+i?ov >a+ednicki cil+ se odosi na svoBen+e veoma =r>e i ;sp+e:ne in@ormaci+e o svim do,aBa+ima ko+i se de:ava+; ;n;tar +edne c+eline. "ada k;camo nesto ; Cord; < vr:imo neke ta=elarne prora9;ne ; E6el; ; vi:e ta=ela onda imamo dodira sa =a>om podataka. To +e ; stvari pitn+e or,ani>aci+e na:i? podataka. ko ispisivamo datoteke ; Cord; i sm+e:tamo i? po odreBenim direktori+ima na neki na9in or,ani>iramo =a>; podataka. U sl;9a+; kada na:a =a>a postane toliko komplikovana da nismo vi:e ; stan+; da +ednostavno kontroli:emo tok i ra>vo+ podataka potre=no +e preDi na vi:i st;pan+ or,ani>aci+e podataka i po9eti ra>mi:l+ati o sistem; >a ;pravl+an+e =a>om podataka. Posto+i vi:e sistema >a rad sa =a>ama podataka kao :to s; EDBS) < ''ESS < 5OFPRO < OR '&E < )I'ROSO5T S3& < DB7 < F)& < . . .

POVIJEST BAZA PODATAKA (a+rani+a po>nata ;potre=a termina baza podataka pot+e9e ; lipn+; 10*3. kada +e GDr;:tvo >a ra>vo+ s;stava G ;>elo pod pokrovitel+stvom simpo>i+ pod naslovom Razvoj i up av!ja"j# a$u"a!"o %#"t i a"o& bazo& podataka ' Ba>a podataka kao +edinstvena ri+e9 postala +e ;o=i9a+ena ; E;ropi ; ranim 10-2Hima < a kra+em desetl+eDa koristila se ; ,lavnim ameri9kim novinama. Prvi s;stavi ;pravl+an+a =a>om podataka ra>vi+eni s; 10*2Hima. !a9etnik ; tom pol+; +e '?arles Bac?man . (+e,ovi rani radovi poka>;+; da m; +e =io cil+ stvaran+e d+elotvorni+e ;potre=e novi? ;reBa+a s i>ravnim prist;pom po?rane ko+i s; postali dost;pni . Do tada se o=rada podataka trmel+ila na bu(#"i& ka ti%a&a i &a)"#t*koj v p%i < pa +e tako seri+a o=rada =ila dominantna aktivnost. Dva s; se kl+;9na modela podataka po+avila ; to vri+eme E 'OD SI& +e ra>vio & #+"i &od#! =a>iran na Bac?amanovim ide+ama < (ort? merican Rockwell +e ra>vio ,ij# a ,ij*ki &od#!' Odo*"i &od#! +e predloAio E.5. 'odd 10-2. ,odine. On +e kriti>irao posto+eDe modele >=o, apstraktni? sa opisima me?ani>ma @i>ikalno, prist;pa . Oracle i DB7 s; se po+avili tek oko 10/2. ,odine. Ti+ekom 10/2Hi? istraAiva9ka aktivnost se ;sredo9ila na s;stave di*t ibutiv"i, baza podataka i na *t oj#v# baza podataka < meB;tim ta+ +e napredak imao malen ;9inak na trAi:te. Dr;,a vaAna >amisao =io +e -u"k%ijo"a!"i &od#! podataka. ali svi+et ni+e na n+e,a o=ratio velik; paAn+;. U 1002Him paAn+a se pre=acila na baz# podataka o j#"ti a"# p #&a obj#ktu' T; +e =ilo nekakvo, ;s+e?a ,d+e +e =ilo potre=no r;kovati komleksni+im podacima ne,o :to =i se mo,li nositi odnosni s;stavi . U 7222Him pomodno podr;9+e postale s; /M0 baz# podataka' F)& =a>e podataka cil+a+; ;kloniti trdici+onaln; pod+el; i>meB; dok;menata i podataka < dop;:ta+;Di svim or,ani>aci+skim in@ormaci+skim res;sima da se drAe na +ednom m+est; =e> o=>ira dali s; visoko str;kt;irani ili ne .

STA JE BAZA PODATAKA 1 Jednostavno re9eno < B ! POD T " +e so@twerska konstr;kci+a nam+en+ena >a po?ran+ivan+e < anali>; i pretraAivan+e ,r;pe srodni? i pove>ani? podataka < kao sto s; podaci o k;pcima < paci+entima < tele@onskim =ro+evima i sl. Ba>a podataka sasto+i se od +edne ili vi:e Jdvodimen>ionalni?K ta=ela ko+e meB;so=no mo,; =iti pove>ane . Svaka ta=ela 9;va istovrsne podatke Jnpr. podatke o neko+ oso=i< predmet; i sl.K. Svaki red ; ta=eli predstavl+a +edan slo, ; ta=eli J na+man+a ,r;pa podataka ; =a>i ko+a ; potp;nosti opis;+e neki od koncepta ko+e =a>a modelira K < svaka kolona +edno od pol+a ;n;tar to, slo,a . Dakle< slo, moAe =iti ,r;pa podataka ko+a opis;+e npr. nek; oso=; < a pol+a ;n;tar to, slo,a mo,; sadrAavati ime< pre>ime< adres; stanovan+a ili dat;m roBen+a te oso=e . Slo, se ; literat;ri +o: pone,d+e na>iva i entitet < a pol+e se na>iva atri=;t. Svaki slo, ta=ele se moAe +edinstveno identi@icirati p;tem +edne ili kom=inaci+om vri+ednosti neko, pol+a to, slo,a . To pol+e ili kom=inaci+; pol+a tada na>ivamo primarni dio ili osnovni kl+;9. Tako nek; oso=; moAe +edinstveno identi@icirati n+en matiDni =ro+ ili kol=inaci+a vri+ednosti pol+a imena i pre>imena . U +edno+ ta=eli moAe posto+ati vi:e pol+a ili kom=inaci+a pol+a ko+i mo,; =iti kao primarni kl+;9. Pored to,a :to primarni kl+;9 ima ;lo,; +edinstveno, identi@iciran+a slo,a on i,ra i ; pove>ivan+; ta=ela . U>mimo da na:a ta=ela ;stvari predstavl+a list; pisaca . Pored te ta=ele imamo i list; kn+i,a < te +e potre=no ove dvi+e ta=ele pove>ati kako =i smo >nali ko+i +e pisac napisao ko+; kn+i,; . ko ; slo, kn+i,e ;=acimo pol+e ko+e sadrAi vri+ednost primarno, kl+;9a pisca < ove dvi+e ta=ele s; pove>ane . Ovo novo pol+e J ko+e iskl+;Divo sl;Ai >a pove>ivan+e dvi+e ta=ele K ; ta=eli se >ove strani kl+;9. Ovakav na9in pove>ivan+a na>ivamo relacioni model =a>a podataka.

RE0A2IONI MODE0 BAZA PODATAKA Relaciona =a>a podata se sasto+i od seri+e dvodimen>i+onalni? ta=ela . Termin LL relaciona =a>a podataka LL dola>i od 9in+enice da ona koristi relaci+; Jodnos K ;m+esto datoteke. Relaci+a +e ta=ela sastavl+ena od slo,ova . Un;tar +edne ta=ele moAe posto+ati samo +edna vrsta slo,ova ili entiteta . Relacione ta=ele poka>;+; lo,i9ke a ne @i>i9ke odnose < a >anemar;+e redosl+ed podataka odnosno slo,ova ;kl+;9eni? ; relaci+; . Relacioni model odva+a =a>; podataka od operativno, sistema kao i od aplikaci+e. "ada se da >a?t+ev >a in@ormaci+ama <sistem napravi ta=el; ko+a sadrAi te in@ormaci+e. Standardni pro,ramski +e>ik >a i>raAavan+e prist;pa podacima i manip;laci+; sa ta=elama ; relaciono+ =a>i podataka se na>iva S3& JStr;ct;red 3;er4 &an,;a,e K . U ovom +e>ik; se a;tomatski prevode ; S3& . U ovom sl;9a+; so@twerski pro,ram < ko+i se >ove (at;ral lan,;a,e Jprirodni +e>ik K i ko+i do>vol+ava ;pite ; o,rani9eno+ @ormi prirodno, +e>ika < anali>ira korisnikov ;pit < prevodi ,a ; ;pit na S3& < prenosi S3& >a?t+ev DB)SH; i da+e na disple+; podatke korisnik;. Relacioni model +e smi:l+en po9etkom osamdeseti? ,odina od strane Ted 'odda < ;poslenika IB) korporaci+e i tren;tno +e na+ra:ireni+a paradi,ma >a ra>vo+ podataka.

TEORIJSKE OSNOVE Podatak i!i po!j# )oAe se opDenito reDi da +e podatak sve ono :to opis;+e odnosno konkreti>ira nek; 9in+enic; < do,aBa+ i n+e,ove karakteristike . To >na9i da +e podatak lo,i9kosamanti9ka +edinica ko+a +o: ;vi+ek ni+e in@ormaci+a < a ko+a se ; smisl; di,italne str;kt;re ; komp+;tersko+ or,ani>aci+i memori+e na>iva pol+e. Svako pol+e se identi@icira sa imenom Jna>ivomK< o=imom i vrstom "aziv po!ja Ime k;pca $i@ra k;pca Ulica Bro+ )+esto obi& 3v#!i$i"a 4 - >nakova % >nakova 13 >nakovaM 7 >naka # >naka v *ta l@a=etsko (;meri9ko l@a=etsko l@an;meri9ko l@a=etsko

(a>iv i o=im pol+a odreB;+e sam korisnik < dok vrsta pol+a proi>ila>i i> sami? karaktera >nakova ko+i ,a 9ine. S#)&#"t Vi:e pol+a podataka ko+i se mo,; svesti pod neki >a+edni9ki na>ivnik 9ine se,ment. Se,ment +e dio slo,a . Prim+eri E HSe,ment 1 E adresa k;pca J m+esto < ;lica< =ro+K HSe,ment 7 E ;slovi plaDan+a Jpop;st < kamata < rokK HSe,ment 3 E stan+e ra9;na J d;,;+e < potraA;+e < saldo K Se,ment se ra>lik;+e od podataka < moAe =iti in@ormaci+a J npr. in@ormaci+e o adresi k;pca K . Se,ment ni+e @i>i9ka +edinica podataka ; or,ani>aci+i memori+e < ne i>dva+a se ; >ase=n; c+elin; i ne moAe m; se direktno prist;piti. S!o) podataka

Slo, o=;?vata sve podatke ko+i s; relevantni >a neki +edini9ni aplikativni o=+ekat posmatran+a . Slo, se sasto+i od odreBeno, =ro+a pol+a i n+i?ovim sk;povima se,menta. . Imamo vi:e ra>li9iti? slo,ova < kao :to s; E H) TI8(I S&O. H sasto+i se od @iksni i relativno N @iksni? pol+a J stavki K t+.od neprom+en+eni? i ri+etko prom+enl+ivi? stavki. "ada s; =ro+ i veli9ina stavki podataka ; nekom slo,; konstantni >a sve slo,ove Jnpr. >a sve radnike < sve k;pce < artikle i sl. K slo, se tada na>iva < slo, sa @iksnom teAinom. (+i?ova prednost +e sto s; ;vi+ek iste veli9ine <a sistem ne mora da vodi ra9;na o tome koliko +e slo, d;, i ,d+e on >avr:ava < a dr;,i po9in+e. Tako se ;:teB;+e vri+eme o=rade. H S&O.OVI S V RIJ BI&(O) DUOI(O) N s; man+e ;o=i9a+ni . D;Aina slo,ova im varira >ato :to varira+; po+edina9ne stavke podataka ; svo+o+ d;Aini ili >ato :to se =ro+ stavki podataka ; nekom slo,; mi+en+a od sl;9a+a do sl;9a+a . Identi@ikaci+a neko, slo,a ; memori+i vr:i se ; moment; ;potre=e ; tok; o=rade pomoD; kl+;9a slo,a. "l+;9 slo,a vr:i< dakle< identi@ikaci+; slo,a < ra>likovan+e +edno, slo,a od dr;,o, ; memori+i sistema. E"tit#t Pod entitetom se podra>;m+eva =ilo ko+i elementarni o=+ekat posmatran+a od interesa >a or,ani>aci+; J oso=a< m+esto < stvar ili do,aBa+K i ; ve>i ko+e, se podaci sk;pl+a+; < o=;?vata+; < memori:; ili o=raB;+; J radnik ; pod;>aD; < paci+ent ; =olnici < artikal.....K . Svaki entitet ima ra>li9ita svo+stva ili o=il+eA+a ko+a mo,; =iti i>vorna ili i>vedena < a prestavl+a+; parametre ko+i se mo,; konkreti>irati i pratiti . Svaki entitet moAe imati vi:e o=il+eA+a . Datot#ka 3 5i!# 4 Pod po+mom datoteka podra>;m+eva se sk;p istovrsni slo,ova . Svaki slo, se ;nek; datotek; ;kl+;9;+e >ato :to pripada istom entitet;. 5I&E J en,leski @ile K H @ascikla < mapa ,d+a se ; tok; o=rade podataka sm+e:ta+; dok;menti o istom predmet; . Bitna o=il+eA+a po ko+ima se datoteke meB;so=no ra>lik;+; s; E H veli9ina datoteke H vrsta datoteke H =r>ina prist;pa do po+edino, slo,a H ;reBenost datoteke H pove>anost sa dr;,im datotekama U komp+;tersko+ or,ani>aci+i one s; ,otovo redovni o=lik str;kt;re i or,ani>aci+e podataka sa ko+ima se vr:e od,ovara+;De trans@ormaci+e i manip;laci+e podataka.

OR6ANIZA2IJA PODATAKA Or,ani>aci+a podataka +e od veoma veliko, >na9a+a kada Aelimo raditi sa =a>om podataka . Jedan od kl+;9ni? aspekata < do=ro, kreiran+a =a>a podataka +este kako De podaci =iti or,ani>irani ; =a>i podataka . Da =i posti,li do=ro kreiran; =a>;

podataka < podatke =i tre=alo or,ani>irati tako da s; do=ro lako dost;pni i da imo,;Dava+; lako odrAavan+e =a>; podataka . Tre=a odrediti ko+i De podaci ;la>iti ; =a>; podataka < >atim ko+i De se podaci sm+estiti ; odreBene ta=ele meB; ko+ima De =iti ;spostavl+en odnos < ta kakav +e odnos meB; tim podacima. Potre=no +e sman+iti mo,;Dnost koliko +e mo,;De da se isti podatak >apis;+e vi:e p;ta J red;ndaci+a K < +er vi:estr;kim >apisivan+em nasta+; pro=lemi o9;van+a stvarne < +edinstvene vri+ednosti svi? podataka pri aA;riran+; . To ;t+e9e i na po;>danost in@ormaci+a ko+e se do=i+; i> ti? podataka . Potre=no +e ;pravl+ati sm+e:tan+em podataka i o9;van+a ti? podataka od nam+erni? i nenam+erni? ;ni:ten+a t+. da ne doBe do ,;=itka inte,riteta podataka . (eke podatke tr=a >a:tititi od to,a da i? neovla:teni korisnici ne mi+en+a+; < :to se >ove ta+nost ili privatnost podataka .

KREIRANJE BAZA PODATAKA U svakodnevnom Aivot; da =i po9eli ne:to praviti < kreirati < potre=no +e da ;napri+ed odredimo di>a+n i nacrt. ko ?oDemo da pripremimo neko +elo < potre=an nam +e recept< ako ?oDemo ,raditi k;D; < potre=an nam +e nacrt kako De k;Da i>,ledati < i sl.K Pri kreiran+; =a>a podataka < takoBe prt?odno tre=amo or,ani>irati podatke < odrditi cil+eve . 'il+evi di>aniran+a P kreiran+a E H eliminisati s;vi:ne podatke H omo,;Diti =r>o pronalaAen+e po+edina9ni podataka H sa9;vati +ednostavno odrAavan+e =a>a podataka "l+;9ne aktivnosti pri kreiran+; =a>a podatakaE H modeli>iran+e aplikaci+e H de@inisan+e podataka neop?odi >a aplikaci+; H or,ani>ovan+e podataka ; ta=elama H ;spostavl+an+e meB;so=ni? ve>a i>meB; ta=ela H ;spostavl+an+e >a?t+eva indeksiran+a i vrednovan+a podataka H i>rada i sniman+e svi? potr=ni? ;pita ; ve>i sa aplikaci+ama )odeli>iran+e aplikaci+e se odnosi na post;pak pri ko+em de@ini:emo >adatke ko+e aplikaci+a tre=a da o=avi . Bilo =i do=ro da de@inisane >adatke speci@ik;+emo ; odreBeni dok;ment ko+i nam moAe pomoDi da =;demo ;sredsreBeni na >adatak ne:e, pro,rama. Prilikom or,ani>iran+a podataka ; ta=ele moAemo lako odrediti dali neki podatak pripada pripada to+ ta=eli ili ne .(pr. ako neki kl;= Aeli da prati in@ormaci+e o svo+im 9lanovima i >aposlenima < ;prava kl;=a De ; +edn; ta=el; i >aposlene i 9lanove . O=e ,r;pe >a?t+eva+; in@ormaci+e o imen; < adresi < tele@onskom =ro+;< dok >aposleni >a?t+eva+; i in@ormaci+e o =ro+; soci+alno, osi,;ran+a< visini plate i sl.

i&# i ad #*a p #zi&# na StapiD "EPE"E

b oj t#!#-o"a -12H117

Zapo*!#"o*t !aposlena

p!ata 1222

Za"i&a"j# Direktor

mra !;liD Enes D;diD Iva JerkiD &eo BiliD

Q.=ranitel+a V;kovarska Q.=ranitel+a S.RadiDa

-13H**% -17H3#7 -12H-/0 -1/H227

!aposlen (e>aposlen !aposlen !aposlen

#22 322 *%2

"ono=ar 8ista9ica )enadAer

Vidimo da ; koliko i? stavimo ; +edn; ta=el; < mno,a pol+a De ostati nepop;n+ena :to De re>;ltirati velikim ,;=itkom prostora . !na9i < ako ;no:en+e podataka dovede do po+ave pra>no, prostora ; mno,im pol+ima < podatak tre=a sm+estiti ; dr;,; ta=el;. Pod normali>ovan+em podataka podra>;m+evamo se eliminaci+a s;vi:ni? podataka ka. Re>;ltat normali>ovan+a podataka +e da se svaki podatak ; =a>i po+avl+;+e samo +edanp;t. ko se podaci ponavl+a+; vi:e p;ta ,;=imo vi:e prostora i ako posli+e doBe do neki? i>m+ena moramo ponovo ;nositi t; niv; in@ormaci+; ; sva pol+a ko+a se odnose na t; in@ormaci+; . li ako napravimo vi:e ta=ela ,d+e se svaki podatak po+avl+;+e semo +edanp;t i mi Demo prilikom i>m+ena nov; in@ormaci+; ;pisivati samo +edanp;t. Dr;,i na9in da se podaci normli>;+; +e da se @ormira t>v. ta=ela dete. Ta=ela dete +e ta=ela ; ko+o+ svi ;neseni podaci di+ele >a+edni9k; in@ormaci+; ko+a +e sm+e:tena ; neko+ dr;,o+ ta=eli. ko ;>memo >a prim+er nek; porodic; ,d+e s; kod svi? ista pre>imena < ista adresa < isti =ro+ tele@ona < a ra>li9ita imena . (+i?ove >a+edni9ke podatke stavimo ; +edn; ta=el; < a imena ; dr;,; .Ta=ela ko+a sadrAi imena 9lanova +e ta=ela dete. Ta=ela pretraAivan+a +e +o: +edan prist;p sme:ta+; in@ormaci+a sa cil+em spre9avan+a po+ave s;vi:ni? in@ormaci+a i poveDan+e ta9nosti ;no:en+a podataka . Ona se o=i9no koriste >a sm+e:ta+ op:tevaAeDi? ;la>ni? podataka. "ada neko ; tok; aplikaci+e ;nese takv; o>nak; < pro,ram prov+erava ; od,ovara+;Do+ ta=eli da li ta o>naka stvarno posto+i. "ada normali>;+emo podatke < meB;so=no pove>ane in@ormaci+e o=i9no sm+e:tamo ; nekoliko ta=ela. )eB;tim < kada +e potre=no da prist;pimo podacima Aelimo da vidimo in@ormaci+e i> svi? ta=ela na +ednom m+est;. Da =i to posti,li moramo @ormirati sk;pove >apisa ko+i o=+edin+;+; meB;so=no pove>ane in@ormaci+e i> nekoliko ta=ela . Ta+ sk;p >apisa se @ormira ;potre=om S3& nared=e ; ko+o+ navodimo Ael+ena pol+a < lokaci+e pol+a i odnos i>meB; ta=ela i te nared=e moAemo sm+estiti kao ;pit ; =a>; podataka. Upotre=a ;pita ima nekoliko prednosti E prem+e:tan+e aplikaci+e ; server okr;Aen+e +e +ednostavni+e < ;no:en+e i>m+ena ; S3& nared=; +e +ednostavni+e < S3& nared=; moAemo lak:e koristiti na vi:e m+esta ; pro,ram; ili ; vi:e pro,rama . Ovi ;piti rade =rAe od ;pita ko+i se i>raB;+; >adavan+em nared=e pro,rama koda . Do=ro kreirana =a>a podataka omo,;cava E Hminimalno vri+eme potre=no >a pronalaAen+e >apisa Hsm+e:tan+e podataka na na+e@ikasni+i na9in tako da =a>a ne postane s;vi:e velika Hna++ednostavni+e aA;riran+e podataka H>a?val+;+;Di svo+o+ @leksi=ilnosti ;kl+;9ivan+e novi? @;nkci+a ko+e =i se od pro,rama mo,le >a?t+evati

PRISTUPI BAZAMA PODATAKA

S70 omo,;Dava p;ni prist;p podacima ; relacionim =a>ama podataka J kao :to s; E Oracle < S3& < Server < ccess < i dr. K tako :to korisnik opi:e podatke ko+e Aeli da vidi. S3& omo,;Dava i de@inisan+e i modi@ikaci+; i>,leda ta=ela ;n;tar =a>e podataka . (iti +edna operaci+a na =a>ama podataka < i>vr:ena direktno i> DB)SHa ili preko korisni9ke aplikaci+e < ne=i mo,la =iti i>vr:ena =e> direktne ili indirektne ;potre=e S3& +e>ika . 8esto < sam S3& ni+e dovol+an ;koliko +e potre=no i>vr:iti neki ;pit ; to9no odreBeno vri+eme ili ,a ponoviti nekoliko p;ta. . !=o, to,a svaki DB)S pored S3& podrAava =ar +o: +edan pro,ramski +e>ik pomoD; ko+e, se mo,; i>vr:iti kompleksne operaci+e. Dakle posto+e +o: neki pro,ramski +e>ici Jsredstva K >a prist;p podacima ko+i se na>iva+; Data=ase PI < a to s; E ODB' < O&E DB < JDB' < D O < DO .... ODB2 8 pomoD; n+e,a pro,rameri mo,; raditi sa ta=elarnim podacima < kao :to s; S3& =a>e podataka ili sa m;ltidimen>i+onalnim podacima < kao :to s; O& P kocke. plikaci+e >a ;pravl+an+e =a>ama podataka po>iva+; @;nkci+e ; ODB' N; < a ODB' p;tem svo+i? dra+vera >a =a>e podataka < aplikaci+i vraDa podatke i> =a>e. O0E DB 8 se po+avio kao od,ovor pro=lem; prist;pan+a kompleksni+e or,ani>aci+e podataka < kao :to s; tekst @a+lovi < eHmail sistemi i dr. To +e nova ver>i+a ODB'Ha . O&E DB nado,raB;+e ODB' tako :to na +ednako ;ni@orman na9in na ko+i to radi ODB' sa relacionim =a>ama podataka < omo,;Dava prist;p ?etero,enim i>vorima podataka i vr:i n+i?ov; prividn; ?omo,eni>aci+;. JDB2 8 +e ekvivalent ODB' te?nolo,i+e nam+en+ena ;potre=i prilikom ra>vo+a aplikaci+a ; Java pro,ramskom +e>ik;. DAO 8 se +avl+a kao r+e:en+e ; pravl+en+; o=+ektno, modela >a prist;p =a>i podataka ko+i spre9ava da doBe do event;alni? ,re:aka pri pro,ramiran+; ODB' < O&E DB < i JDB' . On +e sastavni dio Vis;al Basica . Sl;Ai >a prist;p )S ccess =a>ama podataka . D O takoBe omo,;Dava prist;p ODB' i>vorima podataka i t; leAi i n+e,ov na+veDi nedostatak . Po:to se oslan+a na ccess < prilikom prist;pa ODB' =a>ama podataka sve nared=e >a =a>; podataka i svi podaci i> n+e mora+; proDi kro> ova+ dodatni slo+ < :to moAe >natno ;,ro>iti per@ormanse aplikaci+e. ADO 8 nova te?nolo,i+a i> )ikroso@ta 9i+i +e cil+ da >am+eni D O kao standardni o=+ektni model >a prist;p =a>ama podataka .

SISTEMI ZA UPRAV0JANJE BAZOM PODATAKA DBMS J Data Base )ena,ment S4stem K N sistem >a ;pravl+an+e =a>om podataka . To +e so@tversko N ?ardverski paket ko+i omo,;Dava da =a>a podataka =;de lako dost;pna svim korisnicima . So@tverski dio DB)S < ko+i neki proi>voBa9i >ov; r;kovodilac =a>om < sl;Ai kao ve>a J inter@e+s Ki>meB; korisnika i =a>e podataka . On o=e>=+eB;+e so@tveske alate potr=ne >a kreiran+e < prim+en; < prist;pan+e i aA;riran+e =a>e podataka . On takoBe ;pravl+a ;la>no N i>la>nim operaci+ama < a na veDim sistemima vodi ra9;na o ta+nosti i pro=lemima istovrsni? korisnika . Ukratko do=ro pro+ektovan DB)S De o=e>=+editi so@tver ko+i omo,;Dava korisnik; da lako kom;nicira sa =a>om podataka .

DB)S omo,;Dava ne>avisnost podataka :to >na9i da se aplikativni pro,ram moAe mi+en+ati =e> ;t+eca+a na memorisane podatke . Sa ne>avisno:D; podataka prom+ene se mo,; de:avati na nekim podacima =e> ;t+eca+a na dr;,e . Ri+e9nik podataka JData Dictionar4 K se ;,raB;+e ; sistem ;pavl+an+a =a>om podataka kro> :em; J =a>; podataka K i pod:em; J dio =a>e podataka ko+; pro,ram koristi K . DB)S moAe =iti >asnovan na +ednom od tri speci@i9na modela podatak :to opred+el+;+e str;kt;iran+e di>a+na i na9in na ko+i se mo,; repre>entirati odnosi i>meB; entiteta . Ti modeli s; E Hrelacioni model podataka H?i+erar?i+ski model podataka HmreAni model podataka S70 S# v# S3& Server predstavl+a proi>vod ko+i ; se=i ;+edin+;+e sna,; i @leksi=ilnost veliki =a>a podataka < ;> istovramen; lakoD; administraci+e kako smo veD navikli ; Cindovsima . (;di mo,;Dnost prenosa =a>e podataka sa +edno, na vi:e @i>i9ki? servera < ko+i se sa aspekta korisnika pona:a+; kao +edan . S3& Server do>vol+ava korisnik; da ;pite postavl+a koristeDi o=i9ni en,leski +e>ik . S3& Server dola>i ; pet ra>li9iti? ver>i+a < tako da De svaki korisnik =e> o=>ira na veli9in; =a>e ko+e ima < naDi od,ovara+;Di server >a svo+e potre=e . S3& Server +e daleko na+=rAa i na+po;>dani+a =a>a podataka < ali +o: ;vi+ek ima p;no posla da =i se doka>ao na enterprise trAi:t; . M9 S70 )4 S3& se ci+enom i pri?vatl+;vim per@ormansama nametn;o kao odli9no ri+e:en+e >a male i sredn+a we= sa+tove < =e> o=>ira rade li oni na &in;6; ili Cindowsima ' Ukoliko imamo sa+t ko+i De istovremeno mi+en+ati veliki =ro+ korisnika < )4 S3& se ponovo nameDe kao =ol+e ri+e:en+e . li nedostaci s; m; :to ne podrAava t>v. stored proced;re < :to moAe nedosta+ati prilikom ra>vo+a veliki? pro+ekata . Pored to,a ne podrAava pod;pite J s;=M;eries K :to +e pri+e sve,a prakti9an pro=lem o=>irom da se veDina takvi? ;pita moAe prepisati na dr;,a9i+i na9in . Podr:ka >a @orei,in kl+;9eve posto+i na transparentnom nivo; < odnosno samo da =i se >adovol+ila sintaksna kompati=ilnost sa dr;,im S3& implementaci+ama < pa moAemo reDi da @orei,n J strani K kl+;9evi ; )4 S3& H; >apravo ni ne posto+e . 5O/PRO 5o6Pro veD d;,o posto+i na sv+etskom trAit; ko+i o=;?vata =a>; podataka . Ova+ so@tver tokom svo, ;k;pno, posto+an+a nikad ni+e =io >ami:l+en da o=;?vata i ;pravl+a sloAenim i podacima pretrpanim =a>ama podataka . I ; ovo+ ver>i+i poka>;+e se >a =r>; i>rad; relativno +ednostavni? ri+e:en+a ;pravl+an+a podacima . Donosi po=ol+:an+a ko+a se odnose na po+a9an; kom;nikaci+on; i internet @;nkci+onalnost < Ci>ard >a konstr;kci+; nove =a>e sa ;napri+ed de@inisanom svr?om . !a?t+eva stotin+ak )= prostora >a aplikaci+; i +o: pedesetak >a sm+e:tan+e instalaci+e osnova ?elpova . Sli9no kao kod ostali? i

ovd+e +e pro+ekat i>d+el+en na >ase=ne o=lasti J podatke < dok;mente < proced;re koda < i ostale elemente K < ko+e svaka >a se=e sadrAi istovrsne elemente =;d;De aplikaci+e . 5o6Pro ima svo+ skriptni +e>ik .

A22ESS )S ccess +e sastavni dio o@ice paketa i ; potp;nosti +e inte,risan sa ostatkom paketa . Osnovne oso=ine ko+e 9ine ccess onim :to +este s; E HPotp;na podr:ka >a S3& Server =a>; podataka H ccess pos+ed;+e inte,risan; podr:k; >a pove>ivan+e ili >a sli9no kori:ten+e S3& Server @ormata =a>e podataka . )o,;De +e pratiti ovakve =a>e a kasni+e i? pre=aciti na Server < ali i koristiti one ko+e s; veD sm+e:tene na Server HPotp;na < dvosm+erna ; pro,ram inte,risana podr:a >a F)& . HPodr:ka >a ;vo> F)& pri 9em; se odma? vide +e li mo,;De i>=+eDi o,romni posao prilikom ;pravl+an+e neke =a>e Odnedavno +e pris;tan i Data ccess Pa,e Desi,ner ko+i omo,;Dava pravl+en+e SP stranica >a prist;p =a>i podataka na isti na9in na ko+i kreiramo i @orme . ccess +e i>vanredan i>=or >a voBen+e mali? i sredn+eHveliki? =a>a podataka J i do nekoliko desetina ?il+ada slo,ova po ta=eli K . ccess +e kral+ deskop =a>a podataka .

ORA20E : i Oracle >a+edno sa S3& Serverom +e =a>a podataka nam+en+ena >a velike ;stanove i korporaci+e ,d+e se podaci ne m+ere stotinama i tis;Dama slo,ova veD milionima R ,d+e od po;>danosti =a>e podataka ovisi postanak kompani+a ili si,;rnosti drAava . Oracle 0i +e relaciona =a>a podataka ko+a pored =a>e podataka ;kl+;9;+e i ci+eli sk;p pomoDni? alata i aplikaci+a kao :to s; eHmail i we= serveri . (a+vaAni+; novost ; ovo+ ver>i+i predstavl+a Real pplication 'l;sters JR ' K . Oracle predlaAe klaster N ;+edin+avan+e vi:e man+i? ra9;nara ; +edn; lo,i9k; c+elin; ko+a ,ledana i> vana d+el;+e kao +edan veliki ra9;nar . Ovo prakti9no >na9i da koristeDi R ' te?nolo,i+; < kompani+e vi:e ne mora+; ;la,ati ; sk;p; oprem; >a ko+; ne >na+; da li De ikada =iti ;potre=l+ena ; p;nom kapacitet; < veD ; sl;9a+; potre=e >a veDim kapacitetom o=rade on postiAe dodavan+em novi? +e@tini? ma:ina ; klaster J kao :to s; o=i9ni PS serveri K . Dodatna prednost +e po=ol+:ana po;>danost J relia=ilit4 K ovakvo, sistema +er +e do sada sistem >avisio od +edno, ra9;nara < dok sada ; sl;9a+; pada +edno, ili vi:e ra9;nara ;n;tar klastera ostali ra9;nari ;n;tar to, klastera nastavl+a+; raditi . Standardno +ako pol+e Oracle =a>e podataka od;vi+ek +e =ila

velika mo,;Dnost pro,ramiran+a ;n;tar okr;Aen+a . Oracle =a>e podataka nis; nam+en+ene masovnom trAi:t; .

O0AP 8 O"!i"# A"a!9ti%a! P o%#**i") Jedan od ,lavni? pitan+a ; o=radi in@ormaci+a +e pitan+e kako o=raBivati sve veDe i veDe =a>e podataka ko+e sadrAe sve kompleksni+e podatke < ali =e> Artvovan+a vremena potre=no, >a od>iv . Ba>e podataka posta+; sve kompleksni+e < relacioni model vi:e ni+e dovol+an < +er +e potre=no podatke sa,ledati i> vi:e ;,lova istovremeno . T; na scen; nast;pa O& P. O& P omo,;Dava korisnik; da lako i selektivno pronaBe i prikaAe podatke i> vi:e ra>li9iti? ,ledi:ta. O& P podaci s; sm+e:teni ; t>v. O& P kocke H m;ltidimen>i+onalne ta=ele < ,d+e se svako pol+e +ednom od dimen>i+a ta=ele. Pres+ek ovi? dimen>i+a da+e od,ovor na postavl+eni ;pit . O& P se koristi >a data minin, < odnosno >a otkrivan+e neo9i,ledni? ve>a ; podacima . Srce svako, O& P sistema +e O& P server < aplikaci+a ko+a s+edi i>meB; kli+enta i DB)SHa ta=ele . VeDina dana:n+i? o>=il+ni? DB)SH ova < kao :to s; Oracle < S3& Server ili DB7 ve9 ima+; ; se=i ;,raBen O& P server . O& P aplikaci+a ima+; mno:tvo mo,;Di? prim+ena S;:tina O& PHa +e da s; ,lavni kon>;menti n+e,ovi? in@ormaci+a menadAeri < dakle l+;di ko+i nema+; vremena da 9eka+; da im se traAene in@ormaci+e pripreme . (+ima tre=a+; in@ormaci+e ono, tren;tka kada im padne na pamet da im tre=a+; < a O& P n;di ;pravo to .

ZAK0JU;AK : S;stavi ;pravl+an+a =a>om podataka o=i9no se kate,ori>ira+; prema model; podataka ko+i podrAava+; E odnosni < or+entirani prema o=+ekt; < mreAni itd. Veliki dio interno, inAern+ernstva SUBPHa < ipak +e neovisan o model; podataka< te +e >aok;pl+en ;pravl+an+em @aktorima pop;t per@ormansi < pod;darnosti < inte,rititeta i o=nove nakon ?ardverski? pop;sta . U ovim podr;9+ima posto+e velike ra>like meB; proi>vodima . (a>iv G=a>a podataka G se stro,o odnosi na >=irk; >apisa < a na so@tver =i se tre=alo odnositi kao na s;stav ;pravl+an+a =a>om podataka ili SUBP . "ada +e kontekst nedvo+=en < mno,i administratori >a =a>e podataka i pro,rameri ipak koriste termin G =a>a podataka G da pokri+; o=a >na9en+a. )no,i pro@esi+onalci De smatrati da >=irka podataka stvara =a>; podataka +edino ako ima odreBena svo+stva E prim+erice < ako se podacima ;pravl+a kako =i osi,;rali svo+ inte,ritet i kvalitet; < ako omo,;9;+e >a+edni9ki prist;p neko+ >a+ednici korisnika < ako ima s?em; < ili ako podrAava ;pitni +e>ik. Ipak do,ovorena de@inici+a ovi? svo+stava ne posto+i.

0ITERATURA SSBranko &atinoviD TTTIn@ormacione te?nolo,i+e TT <<)irad )a,liD < "enan QaliloviD < )ario TomiD I(5O #- < UT )a,a>in >a di,italno do=a TT SSDr. Tomislav V;ko+eviD TT"omp+;teri>irani in@ormacioni sistemi TT

www.BesplatniSeminarskiRadovi.com