ASUHAN KEPERAWATAN PADA KLIEN GANGGUAN JIWA DENGAN PERILAKU KEKERASAN DI RUANG AMARTA RSJD SURAKARTA Tanggal Masuk

Tanggal pengkajian Ruang A. : 05 - 07 - 2007 : 10 - 07 - 2007 : AMARTA IDENTITAS KLIEN 1. Nama lengkap "enis kelamin $sia S%a%us Agama Suku (angsa ,en i ikan Alama% 2. ' en%i%as penanggung jawa( Nama $mu! Alama% ,eke!jaan /u(ungan engan klien B. RIWAYAT / ALASAN MASUK 1 1 minggu klien (ingung2 mengamuk2 mau mem(aka! !umah2 suli% %i u!2 ma!ah engan o!ang 3ang %i ak isukai. C. FAKTOR PREDISPOSISI klien pe!nah mengalami gangguan jiwa an i!awa% !umah saki% jiwa Su!aka!%a2 pengo(a%an klien %i ak (e!hasil ka!ena klien ka(u! a!i RS". kelua!ga %i ak a a 3ang memiliki !iwa3a% se!upaa engan klien. D. E. a. FAKTOR PRESIPITASI 0lien me!asa jengkel apa(ila inga% kelua!gan3a 3ang %elah mengi!imn3a ke RS" 0lien imusuhi oleh %e%angga an mas3a!aka%. PEMERIKSAAN FISIK 4ia%al sign Tekanan a!ah )en3u% na i : 1205.0 mm5/g : .05n% : Tn. S : 5. %ahun : -onogi!i : &u!uh Tani : '(u 0an ung : S !. R : #aki - laki : 25 %ahun : &elum kawin : 'slam : 'N)*N+S'A : S#T, : -onogi!i Nama mahasiswa : Ali M No RM : 032723

Suhu %u(uh ,e!na8asan &e!a% (a an Tinggi (a an (. 1. 2. 3. 9. 5. 6. 7. .. <. 10. F. 1. /ea %o %oe 0epala. Ma%a Telinga /i ung #ehe! Mulu% )a a A( omen

: 36250 7 : 29:5 mn% : 5. kg : 165 ;m

+ks%!emi%as a%as an (awah 0uli%.. =enog!am

PSIKOSOSIAL

2. a.

0onsep i!i 7i%!a %u(uh 0lien mene!ima kea aan %u(uhn3a apa a an3a an klien (e!s3uku! a%as apa 3ang ia %e!ima. (. SM, ;. . ,e!an i!i ,e!an klien ku!ang iha!gai oleh kelua!gan3a ka!ena ianggap malas. ' el i!i 0lien menga%akan ingin sege!a sem(uh an apa% (e!kumpul engan kelua!ga un%uk mem(an%u o!ang %uan3a (e!%ani. e. /a!ga i!i ' en%i%as i!i 0lien ;ukup menge!%i i!in3a sen i!i2 klien a alah laki-laki (e!umu! 23 %ahun lulusan

0lien ke;ewa engan o!ang %uan3a 3ang %elah mem(awan3a ke RS" >klien malu?. 3. a. =anguan sosial *!ang %e! eka% 0lien menga%akan o!ang 3ang %e! eka% a alah a ikn3a ka!ena ia me!asa kasihan engan a ikn3a 3ang %i ak (isa melanju%kan sekolah lagi ka!ena %e!(en%u! (ia3a. (. ,e!an se!%a alam kegia%an mas3a!aka% 0lien menga%akan imusuhi oleh %e%angga an mas3a!aka% ka!ena klien i%u uh pe!nah men;u!i. Selama i!umah saki% klien (e!hu(ungan (aik engan pe!awa%. ;. /am(a%an alam (e!hu(ungan engan o!ang lain 0lien mengalami ham(a%an alam (e!hu(ungan engan o!ang lain ka!ena mas3a!aka% menganggapn3a se(agai pen;u!i. 9. a. (. Spi!i%ual Nilai an ke3akinan 0lien menga%akan (e!agama 'slam 0egia%an i(a ah 0lien melaksanakan kegia%an (e!i(a ah shola% 5 wak%u G. 1. 2. STATUS MENTAL ,enampilan 0lien memakai pakaian RS" klien %e!liha% (e!sih an sega!2 gan%i (aju 1: seha!i ,em(i;a!aan 0lien (i;a!a lan;a! an pelan2 klien mau (e!;e!i%a an menjawa( pe%an3aan 3ang i(e!ikan oleh pe!awa% 3. 9. 5. 6. 7. .. <. 10. 11. Ak%i8i%as mo%o!ik 0lien %ampak ma!ah an akan memukul klien 3ang lain apa(ila iganggu. Alam pe!asaan 0lien se ih engan kea aan3a seka!ang an (e!ha!ap a a kelua!ga 3ang menjenguk klien. A8ek Tumpul : klien mem(e!i !espon (ila a a !e8lek 3ang mun;ul 'n%e!aksi an -awan;a!a 0lien %ampak ma!ah an akan memukul klien 3ang lain apa(ila iganggu. ,e!sepsi 0lien %i ak mengalami pe!u(ahan pe!sepsi senso!i halusinasi ,!oses piki! klien 8okus engan ,em(i;a!aan an %i ak mengulang kalima% 3ang sama. Tingka% kesa a!an 7omposmen%his Memo!3 0lien se!ing lupa2 inga%an klien ku!ang (aik Tingka% konsen%!asi an (e!hi%ung 0lien mampu menjumlahkan pe!hi%ungan 3ang se e!hana

12. 13.

0emampuan penilaiaan 0lien %i ak mengalami ganguan kemampuan penilaian2 apa% mengam(il kepu%usan se e!hana )a3a %ilik i!i 0lien %i ak mengingka!i (ahwa i!in3a (e!a a i RS"

H. 1. 2. 3. 9. 5. 6. 7.

KEBUTUHAN PERSIAPAN PULANG Makan 0lien su ah mampu se;a!a man i!i engan 8!ekuensi 3: seha!i &A&5&A0 0lien mampu pe!gi ke -7 pa a wak%u ingin &A& an &A0 Man i 0lien menga%akan man i 2: seha!i &e!pakaian 0lien (e!pakianan !api an gangi (aju 1: seha!i 's%i%i!aha% an %i u! 0lien menga%akan %i u! siang 2 an %i u! malam jam 21.00-05.00 -'& ,enggunaan o(a% 0lien menga%akan minum o(a% 3: seha!i ,emeliha!aan keseha%an 0lien menga%akan sis%em pen ukung saa% ini a alah kelua!ga an un%uk pe!awa%an lanju%an klien akan kon%!ol ke RS") Su!aka!%a .. <. Ak%i8i%as alam !umah 0lien menga%akan (isa mem(e!sihkan %empa% %i u!2 men;u;i (aju an men3apu Ak%i8i%as i lua! !umah 0lien menga%akan kalau i !umah mem(an%u o!ang %ua i !umah >(e!%ani?

I.

MEKANISME KOPING 0lien menga%akan selama ini (ila mempun3ai masalah selalu i pen am sen i!i2 %i ak pe!nah ;e!i%a engan o!ang lain

J.

MASALAH PSIKOSOSIAL DAN LINGKUNGAN 0lien menga%akan ja!ang mengiku%i kegia%an i kampungn3a2 klien le(ih se!ing (an%u a3ahn3a i !umah2 kon isi keuangan kelua!ga se e!hana.

K.

PENGETAHUAN 0lien lulus S#T,2 klien %i ak suka menon%on (e!i%a a%au ;a!a 3ang lain i %ele@isi2 penge%ahuan klien ku!ang

L. -

DATA MEDIK Te!api me ik : /allope!i ol >/#,? 3:5 mg

#a(o!a% 0.-07-2007 /A+MAT*#*=' /emoglo(in #eukosi% 0'M'A )ARA/ =ula sewak%u S=*T S=,T M. 1. 2. %e!ganggu DATA FOKUS

T!iheksipheni !3l 7hlo!phomaAine hasil 1929 6000

>T/,? 3:2 mg >7,B? 3:100 mg nilai no!mal 13-17 g! C 9000-10.000 mm

107 90 35

D130 D37 D92

)a%a su(3ek%i8 0lien menga%akan me!asa jengkel apa(ila inga% kelua!gan3a 3ang %elah mengi!imn3a ke RS" 0lien menga%akan imusuhi oleh %e%angga an mas3a!aka%. 0lien menga%akan mema%ahkan pa!alon salu!an ai! i!umahn3a. )a%a o(3ek%i8 0lien %ampak %egang 0lien %ampak ma!ah an akan memukul klien 3ang lain jika me!asa 0lien se!ing sen i!i

POHON MASALAH Resiko men;i e!ai i!i2o!ang lain an lingkungan pe!ilaku keke!asan =anggauan konsep i!i : /a!ga )i!i Ren ah DIAGNOSA KEPERAWATAN 1. 2. 3. ,e!ilaku keke!asan =anggauan konsep i!i : ha!ga i!i !en ah Resiko men;i e!ai i!i2o!ang lain an lingkungan

N.

ANALISA DATA No 1. Tanggal 12-7-07 )a%a 8okus DS : 0lien ai! i!umahn3a DO : 0lien %ampak ma!ah lain jika me!asa %e!ganggu 2. 12-7-07 DS : 0lien menga%akan me!asa jengkel apa(ila 3ang inga% %elah kelua!gan3a ,e!ilaku keke!asan an menga%akan Resiko men;i e!ai i!i2 o!ang lain an lingkungan Masalah kepe!awa%an

mema%ahkan pa!alon salu!an

akan memukul klien 3ang

mengi!imn3a ke RS" 0lien menga%akan imusuhi oleh DO : klien %ampak %egang 0lien %ampak ma!ah lain jika me!asa %e!ganggu 3. 12-7-07 DS : klien menga%akan ku!ang iha!gai kelua!gan3a ka!ena ianggap malas DO : klien %e!liha% se!ing /)R an %e%angga an mas3a!aka%

akan memukul klien 3ang

sen i!ian

O.

CATATAN KEPERAWATAN Diagno a ,e!ilaku keke!asan SP I!"#$!$n%a i E&a#'a i T%(

)iagnosa 'solasi sosial

Sp 1

'mpleen%asi Mem(ina &/S, Men3apa klien engan !amah

+@aluasi S: %angan 0lien mau menjawa( salam 0lien mau men3e(u%kan nama lengkap2 an nama panggilan 3ang i sukai 0lien menga%akan malas (e!;akap-;akap ka!ena malu 0lien (elum mampu men3e(u%kan keun%ungan an ke!ugian mengenal o!ang alin O: 0lien %ampak min e! 0lien ku!ang koope!a%i8 0lien mau menjawa( jika i (e!i pe!%an3aan engan malu-malu 0lien mau u uk (e! ampingan engan pe!awa% A: Sp 1 (elum (e!hasil2 0lien (elum mampu men3e(u%kan keun%ungan an ke!ugian %i ak 0lien mau (e!ja(a%

T%

Mempe!kenalka n i!i engan sopan Menan3akan nama lengkap se!%a nama panggilan 3ang isukai

Menjelaskan %ujuan (e!kenalan Menan3akan pen3e(a( klien se!ing men3en i!i

Men iskusikan engan klien %en%ang keun%ungan an ke!ugian %ak (e!hu(ungan engan o!ang lain

(e!hu(ungan engan o!ang lain P: K#i$n : 0lien akan menginga%-inga% keun%ungan (e!hu(ungan an ke!ugian %i ak (e!hu(ungan engan o!ang lain P$)a*a% : Mengaja!kan ;a!a un%uk (e!kenalan engan o!ang lain S: 'solasi sosial ' Mem@ali asi a%au menge@aluasi keun%ungan (e!hu(ungan engan o!ang lain Men o!ong klien un%uk mengungkapkan pe!asaan Mengaja!kan klien un%uk (e!kenalan engan o!ang lain Men o!ong klien un%uk men emons%!asikan ;a!a (e!kenalan engan o!ang lain O: 0lien %ampak (ingung 0lien agak min e! 0on%ak ma%a ku!ang 0lien men emons%!asikan ;a!a (e!kenalan 3ang 0lien men3e(u%kan keun%ungan (e!hu(ungan an keugian %i ak (e!hu(ungan engan o!ang lain 0lien apa% mengungkapkan pe!asaan engan malu 0lien mau men3e(u%kan nama an alama% 0lien apa% (e!%an3a kepa a pe!awa% nama an alama%

ia aja!kan oleh pe!awa% A : Sp 1 (e!hasil2 klien mampu men emons%!asikan ;a!a (e!kenalan engan (aik P: K#i$n :klien mau (e!kenalan engan pe!awa% lain an %eman 3ang alain P$)a*a% : Sp 1 (e!hasil2 lanju% Sp '' (e!eknalan engan pe!awa% lain S: 0lien apa% menginga%-inga% ;a!a (e!kenalan an apa% men emons%!asikan 'solasi sosial '' *!ien%asi Menge@aluasi ;a!a (e!kenalan engan o!ang lain Men o!ong an mem(an%u klien un%uk (e!hu(ungan engan o!ang lain Meme(e!i !ein8o!;emen ke(e!hasilan 3ang %elah i ;apai %e!ha ap O: 0lien ku!ang koope!a%i8 Sklien %ampak min e! 0lien %ampak (ingung saa% (e!kenalan ka!ena ku!ang alam (e!komunikasi enagn o!ang lain A : klien mampu men emons%!asikan ;a!a (e!kenalan engan pe!awa% lain P: 0lien : klien akan engan pe!awa% 0lien apa% (e!kenalan engan pe!awa% lain engan men3e(u%kan nama an alama%2 kemu ian klien menan3akan %en%ang nama an alama% pe !awa%

memp!ak%ekan ;a!a (e!kenalan engan %eman%emann3a i (angsal ,e!awa% : mengaja!kan an men o!ong klien un%uk (e!kenalan engan %eman se(angsal S: 0lien apa% (e!kenalan enagan %eman-%emann3a 3ang lain engan men3e(u%kan nama an alama% kemu ian klien (e!%an3a kepa a %emann3a nam se!%a alama% *!ien%asi Mengaja!kan an men o!ong klien un%uk (e!kenalan 'solasi sosial ''' engan %eman%emann3a 3ang lain Meme(e!i !ein8o!;emen ke(e!hasilan 3ang %elah i ;apai %e!ha ap Men iskusiakan ja awal ha!ian 3ang apa% i lakukan pasien O: 0lien masih keliha%an min e! 0lien %ampak g!ogi 0lien %ampak %e!sen3um 0lien mampu (e!%an3a %en%ang ho(i an 3ang lainn3a engan (im(ingan pe!awa% 0lien (elaja! mem(ua% ja wal ha!ian

A : klien mau (e!kenalan engan %eman-%emann3a 3ang lain P: 0lien : klien apa% men emons%!asikan (e!kenlan engan o!ang

lain2 an mela%ihn3a %e!us mene!us ,e!awa% : menge@aluasi pe!kenalan klien enag oa!ang lain

LAPORAN PENDAHULUAN A. MASALAH UTAMA =angguan in%e!aksi sosial : 'solasi sosial B. PROSES TERJADINYA MASALAH Masalah u%ama : 'solasi sosial 'solasi sosial a alah sua%u kea aan kesepian 3ang Tan(a (an g$+a#a : 1. 2. 3. 9. 5. A8ek a%au suasana %umpul2 a%a! a%au %i ak %epa% Apa%is Tak a a spon%ani%as Respon %e!ha ap !angsang lingkungan %i ak sesuai 0e%aku%an 3ang (e!le(ih an meningka%kan %ingka% ansie%as ialami oleh seseo!ang ka!ena o!ang lain menga%akan sikap 3ang nega%i8 an mengan;am >Mo!!3 7. Town Sen 1<<.?

6. 7. .. <. 10. 11. P$n,$-a-

,enu!unan %i ak a an3a ungkapan ,enu!unan ak%i8i%as mo%o!ik 0u!ang kesa a!an %e!ha ap seki%a!n3a Ti ak pe!ha%ian %e!ha ap pe!awa%an ke(iasaan p!i(a i )ep!esi )elusi2 halusinasi >Susan Ma!%in Tu;ke!2 1<<.? 0egagalan pe!kem(angan mengaki(a%kan in i@i u %i ak pe!;a3a i!i2 %i ak pe!;a3a pa a engan o!ang lain an

o!ang lain2 !agu %aku% salah2 pesimis2 pu%us asa %e!ha ap hu(ungan lain2 menghin a! %e!a(aikan. a!i oa!ang lain2 le(ih men3ukai (e! iam

menghin a!. 0ea aan ini apa% menim(ulkan pe!ilaku %i ak ingin (e!komunikasi engan o!ang i!i2 kegia%an seha!i-ha!i hampi!

Aki(a% a!i no!ma 3ang a a i alam mas3a!aka% 3ai%u mengisolasi anggo%a mas3a!aka% 3ang %i ak p!o uk%i8 lagi pa a kehi upan2 misaln3a : lansia2 o!ang ;a;a% an pen3aki% k!onis. &e! asa!kan %eo!i ia%as pen3e(a( 3ang se!ing mun;ul a alah ha!ga i!i !en ah. "a i penge!%ian ha!ga i!i !en ah a alah in i@i u ;en e!ung un%uk menilai i!in3a nega%i8 an me!asa le(ih !en ah a!i o!ang lain >)epkes R'2 2001? Tan(a (an g$+a#a 1. 2. 3. 9. 5. 6. 7. Mengk!i%ik i!i sen i!i an o!ang lain ,!ok uk%i8i%s menu!un ,e!asaan i!in3a pen%ing 3ang (e!le(iahan ,e!asaan %i ak mampu Rasa (e!salah '!i%a(le Sikap nega%%i8 %e!ha ap i!i sen i!i 0lien mempun3ai ha!ga i!i !en ah sehingga ia me!asa %i ak mempun3ai kawan2 %i ak (e!ha!ga2 %i ak mempun3ai kemampuan (e!a ap%asi C. AKIBAT 'n i@i u 3ang le(ih (an3ak me!enung an %ampak %ak pe uli lingkungan ka!ena (e!piki! %en%ang si%uasi menu!u% piki!ann3a sen i!i sehingga %i ak mempe! ulikan seki%a!n3a >Towsen 2 1<<.?. "a i menu!u% Towsen /alusinasi Eang i maksu halusinasi a alah kea aan i mana in i@i u mengalami pe!u(ahan alam jumlah2 pola a%au in%e!p!es%asi s%imulus 3ang a%ang >7a!peni%o2 2001? Tan(a (an g$+a#a : 1. 2. 3. 9. 5. &i;a!a an %e!%awa sen i!i &e!hen%i (i;a!a i %engah-%engah kalima% un%uk men enga!kan sesua%u ,iki!an apa% (e!u(ah-u(ah )iso!ien%asi 0onsen%!asi !en ah aki(a% a!i isolasi sosial a alah pe!u(ahan pe!sepsi senso!i :

0lien 3ang isolasi sosial akan selalu men3en i!i

alam kegia%an mas3a!aka%2 %i ak mau

(e!gaul engan o!ang lain sehingga klien me!asa asing an kesepian2 sehingga hal ini akan mengaki(a%kan klien %i ak (e!8iki! 3ang %i ak !ealis%ik.

D.

POHON MASALAH Resiko pe!u(ahan pe!sepsi senso!i : /alusinasi 'solasi sosial =anggauan konsep i!i : /a!ga )i!i Ren ah

E.

MASALAH KEPERWATAN DAN DATA YANG PERLU DI KAJI 0e!usakan in%e!aksi sosial : 'solasi sosial )a%a : 1. 2. 3. 9. 5. 6. 7. .. <. 10. 11. A8ek a%au suasana %umpul2 a%a! a%au %i ak %epa% Apa%is Tak a a spon%ani%as Respon %e!ha ap !angsang lingkungan %i ak sesuai 0e%aku%an 3ang (e!le(ih an meningka%kan %ingka% ansie%as ,enu!unan %i ak a an3a ungkapan ,enu!unan ak%i8i%as mo%o!ik 0u!ang kesa a!an %e!ha ap seki%a!n3a Ti ak pe!ha%ian %e!ha ap pe!awa%an ke(iasaan p!i(a i )ep!esi )elusi2 halusinasi >Susan Ma!%in Tu;ke!2 1<<.? DIAGNOSA KEPERAWATAN 'solasi sosial

F.

G.

RENCANA KEPERAWATAN TUM : 0lien apa% (e!in%e!aksi engan o!ang lain sehingga %i ak %e!ja i halusinasi TUK . : klien apa% mem(ina hu(ungan saling pe!;a3a K)i%$)ia $&a#'a i +ksp!esi wajah (e!saha(a%2 menunjukan !asa senang2 a a kon%ak ma%a2 mau (e!ja(a% %angan2 mau men3e(u%kan nama2 mau menjawa( salam2 klien mau u uk (e! ampingan engan pe!awa%2 mau mengu%a!akan masalah 3ang iha api. In%$)&$n i Mem(ina hu(ungan saling pe!;a3a engan mengungkapkan p!insip %e!aupe%ik

Sapa klien engan !amah2 (aik @e!(al maupun non @e!(al ,e!kenalkan i!i engan sopan Tan3akan nama klien "elaskan %ujuan pe!%emuan engan klien Tunjukan sikap empa%i an mene!ima apa a an3a "uju! an menepa%i janji

TUK / : klien apa% men3e(u%kan pen3e(a( isolasi sosial K)i%$)ia $&a#'a i 0lien apa% men3e(u%kan pen3e(a( mena!ik i!i 3ang (e!asal a!i i!i sen i!i2 o!ang lain an lingkungan In%$)&$n i 0aji penge%ahuan klien %en%ang pe!ilaku isolasi sosial &e!i kesempa%an kepa a klien un%uk mengungkapkan pe!asaan pen3e(a( isolasi sosial a%au %i ak mau (e!gaul )iskusikan (e!sama klien %en%ang pe!ilaku isolasi sosial2 %an a-%an a se!%a pen3e(a( 3ang mun;ul &e!ikan pujian %e!ha ap kemampuan klien mengungkapkan pe!asaann3a

TUK 0 : klien apa% men3e(u%kan keun%ungan (e!hu(ungan engan o!ang lain an ke!ugaian %i ak (e!hu(ungan engan o!ang lain K)i%$)ia $&a#'a i 0lien apa% mene(u%kan keun%ungan (e!hu(ungan engan o!ang lain 0lien apa% men3e(u%kan ke!ugian %i ak (e!hu(ungan engan o!ang lain In%$)&$n i 0aji penge%ahuan klien %en%ang man8aa% an keun%ungan &e!i kesempa%an kepa a klien un%uk mengungkapkan pe!asaan %en%ang keun%ungan (e!hu(ungan engan o!ang lain &e!i !ein8o!;emen% posi%i8 %e!ha ap kemampuan mengungkapkan pe!asaan %en%ang keun%ungan (e!hu(ungan engan o!ang lain &e!i kesempa%an klien un%uk mengungkapkan pe!asaan %en%ang ke!ugian (ila %i ak (e!hu(ungan engan o!ang lain )iskusikan (e!sama klien %en%ang (e!hu(ungan engan o!ang lain &e!i !ein8o!;emen% posi%i8 %e!ha ap kemampuan mengungkapkan pe!asaan %en%ang ke!ugian %i ak (e!hu(ungan TUK 1 : klien apa% melaksanakn hu(ungan sosila se;a! (e!%ahap K)i%$)ia $&a#'a i 0lien apa% men emons%!asikan hu(ungan sosial se;a!a (e!%ahap an%a! 0-,2 0-,-k2 0-,- 0el2 0-,0el2 0-,-kelompok In%$)&$n i

%ahap : 0-, 0-,-, lain 0-,-, lain F0 lain

0aji kemampuan )o!ong an (an%u klien un%uk (e!hu(ungan engan o!ang lain melalui

0-kel5kelompok5 mas3a!aa% mengisi wak%u Mo%i@asi klien un%uk mengiku%i kegia%an !uangan &e!i !ein8o!;emen% a%as kegia%an klien a%as kegia%an !uangan &e!i !ein8o!;emen% %e!ha ap ke(e!hasilan 3ang %elah i ;apai &an%u klien un%uk menge@aluasi man8aa% (e!hu(unngan )iskusikan ja wal ha!ian 3ang apa% ilakukan (e!sama klien alam

TUK 2 : klien apa% mengungkapkan pe!asaann3a se%elah (e!hu(ungan engan o!ang lain K)i%$)ia $&a#a' i 0lien apa% mengungkapkan pe!asaan se%elah (e!hu(ungan engan o!ang lain un%uk i!i sen i!i an o!ang lain In%$)&$n i engan o!ang lain o!ang lain pe!asaan &e!i !ein8o!;emen% posi%i8 a%as kemampuan klien mengungkapkan an man8aa% (e!hu(ungan engan o!ang lain )iskusikan engan klien %en%ang pe!asaan man8aa% (e!hu(ungan engan )o!ong klien un%uk mengungkapkan pe!asaann3a (ila (e!hu(ungan

TUK 3 : 0lien apa% mem(e! a3akan K)i%$)ia $&a#'a i 0elua!ga apa% : In%$)&$n i &ina hu(ungan saling pe!;a3a engan kelua!ga Salam2 pe!kenalkan i!i Sampaikan %ujuan &ua% kon%!ak +ksplo!asi pe!asaan kelua!ga ,e!ilaku isoalsi sosial ,en3e(a( pe!ilaku isoalsi sosial Aki(a% 3ang akan %e!ja i jika pe!ilaku isolasi %i ak i %anggapi Menjelaskan pe!asaann3a Menjelaskan ;a!a me!awa% klien isolasi sosial Men emons%!asikan ;a!a pe!awa%an klien isolasi sosial &e!pa!%isipasi alam pe!awa%an klien isolasi sosial

7a!a kelua!ga mengha api kien isolasi sosial )iskusikan engan anggo%a kelua!ga %en%ang )o!ong anggo%a kelua!ga un%uk mem(e!i ukungan kepa a klien un%uk &e!komunikasi engan o!ang lain Anju!kan anggo%a kelua!ga se;a!a !u%in an (e!gan%ian menjenguk klien minimal 1: seminggu &e!i !ei8o!;emen% a%as hal-hal 3ang %elah i ;apai oleh kelua!ga

A. &. 7. ). LEMBAR PENGESAHAN #apo!an asuhan kepe!awa%an jiwa klien engan gangguan pe!sepsi senso!i isolasi sosial i (angsal Maespa%i !uamh Saki% "iwa Sua!aka!%a

Telah ise%ujui an isahkan : /a!i Tanggal : :

,em(im(ing klinik

0epala !uang Maespa%i

+n ang2 S2 AM0

Su3oko2 AM0

,em(im(ing Aka emik

A. Bakiu in2 S0M

STRATEGI PELAKSANAAN I A. 1. PROSES KEPERAWATAN 0on isi klien ,asien iam2 se!ing u uk men3en i!i an ja!ang ngo(!ol engan %emann3a kon%ak ma%a ku!ang2 se!ing melamun2 (ingung2 ku!ang koope!a%i8 2. 3. Tuk 1-5 9. B. STRATEGI KOMUNIKASI DALAM PELAKSANAAN TINDAKAN KEPERAWATAN S, ' Mem(ina hu(ungan saling pe!;a3a2 mem(an%u pasien mengenalpen3e(a( isolasi sosial2 mem(an%u pasien mengenal keun%ungan (e!hu(ungan engan oa!ng lain2 an mengaja!kan pasien ;a!a (e!kenalan O)i$n%a i G AssalamuHalaikumI G Sa3a Teguh (u i S2 sa3a senag ipanggil Teguh Sa3a pe!awa% !uang Maespa%i ini 3ang akan me!awa% MasI GSiapa nama MasJ senangn3a ipanggil apaI G Apa keluhan Mas - ha!i iniJ I (agaimana kalau ki%a (e!;akap-;akap %en%ang kelua!ga an %eman-%eman Mas -J mau imana ki%a (e!;akap-;akapJ &agaiman kalau i !uang %amu J mau (e!apa lamaJ2 Mas - J G(agaimana kalau 15 meni% G Tin akan kepe!awa%an Mem(an%u hu(ungan saling pe!;a3a Mem(an%u pasien mengenal keun%ungan (e!hu(ungan engan o!ang lain Mem(an%u poasien mengenal keun%ungan (e!hu(ungan engan o!ang lain Mem(an%u pasien un%uk (e!in%e!aksi engan oa!ng lain se;a!a lengakap )iagnosa kepe!awa%an 'solasi sosial Tujuan khusus

K$)+a Apa 3ang i!asakan mas - selama i !awa% i sisni J siap saja 3ang ikenal Mas - i !uangan ini J G Apa 3ang mengham(a% - alam (e!%eman a%au (e!;akap-;akap engan pasien 3ang lainJI GMenu!u% - apa saja keun%ungan3a kalau ki%a mempun3ai %emanJ ja i (an3ak juga !ugin3a %i ak pun3a %eman 3a. 0alau (egi%u inginkah - (elaja! (e!gaul engan o!ang lainJ G&agus2 (agaimana kalau seka!ang ki%a (elaja! (e!kenalan engan o!ang lain I G &egini lho -2 un%uk (e!kenalan engan o!ang lain ki%a se(u%kan nama ulu2 nama ki%a an nama panggilan 3ang ki%a suka 2 asal ki%a an ho(i. 7on%oh : nama sa3a -2 senang ipanggil -2 Asal sa3a Si oa!jo 2 ho(i menjahi% I G Selanju%n3a - menan3akan nama o!ang 3ang iajak (e!kenalan. 7on%ohn3a (egini : nama (apak siapJ Senangn3a ipanggil apaJ Asaln3a a!i mana 5 ho(in3a apa J I GA3o - i;o(aK Misaln3a sa3a (elum kenal engan - ;o(a (e!kenalan engan sa3aKI G3a (agus sekali K ;o(a sekali lagi2 (agus sekali G G Se%elah - (e!kenalan engan o!ang %e!se(u% - (isa melanju%kan pe!;akapan %en%ang hal-hal 3ang men3enangkan - (i;a!akan. Misaln3a %en%ang ;ua;a2 %en%ang ho(i2 %en%ang kelua!ga2 peke!jaan an se(again3a T$!ina i G&agaimana pe!asaan - se%elah ki%a la%ihan (e!kenalanJI G- %a i su ah memp!ak%ekan ;a!a (e!kenalan engan (aik sekaliI G Selanju%n3a - apa% menginga%-inga% apa 3ang ki%a pelaja!i %a i selama sa3a %i ak a a. Sehingga - le(ih siap un%uk (e!kenalan engan o!ang lain. - mau p!ak%ekan ke pasien lain. mau jam (e!apa men;o(an3aJ Ma!i ki%a masukan ja wal kegia%an ha!ian3aI G &esok pagi jam 10 sa3a akan a%ang kesini un%uk mengajak - (e!kenalan engan %eman sa3a2 pe!awa% B2 (agaimana - mau kanJI G &aiklah sampai jumpa (esok I G-aalaikumHsalam -!.-(I

STRATEGI PELAKSANAAN II A. 1. pe!awa% 2. 3. )iagnosa kepe!awa%an 'solasi sosial Tujuan khusus PROSES KEPERAWATAN 0on isi klien ,asien %e!menung2 apa% %e!sen3um engan pe!awa% (ila i sapa an apa% mem(las salam a!i

Tuk 5 9. Tin akan kepe!awa%an 0aji kemampuan klien mem(ina hu(ungan engan o!ang lain )o!ing an (an%u klien un%uk (e!hu(ungan engan o!ang lain &e!i !ein8o!;emen% %e!ha ap ke(e!hasiala 3ang %elah i ;apai &an%u klien menge@aluasi man8aa% (e!hu(unga engan )iskusikan ja wal ha!ian 3ang apa% i lakukan (e!sama engan klien alam mengisi wak%u &. STRATEGI KOMUNIKASI DALAM PELAKSANAAN TINDAKAN KEPERAWATAN O)i$n%a i GAssalamuHalaikum2 -KI G &agaimana pe!asaan -ha!i iniJI G Su ah i inga%-inga% lagi pelaja!an ki%a %en%ang (e!kenalan I;o(a se(u%kan lagi sam(il (e!salaman engan pe!awa%K G&agus sekali2 - masih inga%. Nah sepe!%i janji sa3a2 sa3a akan mengajak - men;o(a (e!kenalan engan %eman sa3a pe!awa% B2 %i ak lama kok2 seki%a! 10 meni% I A3o ki%a %emui pe!awa% BI K$)+a GSelama% pagi pe!awa% B2 ini ingin (e!kenalan engan B I G&aiklah -2 - (isa (e!kenalan engan pe!awa% B sepe!%i 3ang ki%a p!ak%ekan kema!inI GA a lagi 3ang - ingin %an3akan kepa a pe!awa% B. ;o(a %an3akan %en%ang kelua!ga pe!awa% BI G0alau %i ak a a lagi 3ang ingin i(i;a!akan2 - (isa su ahi pe!kenalan ini. #alu - (isa (ua% janji (e!%emu lagi engan pe!awa% B2 misaln3a jam 1 siang nan%iI G &aiklah pe!eawa% B2 ka!ena - su ah selessai (e!kenalan2 sa3a akan kem(ali ke !uangan -2 selama% pagiI T$)!ina i G &agaimana pe!asaan - se%elah (e!kenalan engan pe!awa% BI G- %ampak (agus sekali saa% (e!kenalan %a i G G ,e!%ahankan %e!us apa 3ang su ah - lakukan %a i. "angan lupa un%uk menan3akan %opik lain supa3a pe!kenalan (e!jalan lan;a!. Misaln3a menan3akan kelua!ga ho(i2 an se(again3a. &agaimana2 mau ;o(a engan pe!awa% lain. ma!i k%a masukan pa a ja waln3a. Mau (e!apa kali seha!iJ &agaiman kalau 2 kali. &aik nan%i - ;o(a sen i!i. &esok ki%a la%ihan lagi 3a2 mau jam (e!apaJ "am 10J Sampai (esokI G-aalaikumHsalam -!.-(I

STRATEGI PELAKSANAAN III A. 1. PROSES KEPERAWATAN 0on isi klien ,asien ka ang %e!sen3um an se iki%-se iki% mena%ap ke pe!aw%2 ka ang mau u uk engan %eman 3ang lain 2. 3. Tuk 5 9. Tin akan kepe!awa%an 0lien apa% menge@aluasi segala kegia%an 3ang %elah ilakukan selam i Rumah saki% B. STRATEGI KOMUNIKASI DALAM TINDAKAN KEPERAWATAN O)i$n%a i G Assalamualaikum -K (agaimana pe!asaan ha!i iniJ GApakah - (e!;akap-;akap engan pe!awa% - kema!in siang I G &agaimana pe!asaan - se%elah (e!;akap-;akap engan pe!awa% B kema!in siangI G&agus sekali - menja i senang ka!ena pun3a %eman lagiI G0alau (egi%u - ingin pun3a (an3ak %eman lagi I G&agaimana kalau seka!ang ki%a (e!kenalan lagi engan o!ang lain2 3ai%u pasien SIsepe!%i (iasa ki!a-ki!a 10 meni%. GMa!i ki%a %emui ia i !uang makan I K$)+a G Selama% pagi2 ini a a pasien sa3a 3ang ingin (e!kenalanI G &aiklah -2 - seka!ang (isa (e!kenalan engan3a sepe!%i 3ang %elah - lakukan se(elumn3a I A a lagi 3ang - ingin %an3akan kepa a SI 0alau %i ak a a lagi 3ang ingin i(i;a!akan2 - (isa su ahi pe!kenalan ini. #alu - (isa (ua% janji (e!%emu lagi2 misaln3a (e!%emu lagi jam 9 so!e nan%i )iagnosa kepe!awa%an 'solasi sosial Tujuan khusus

G&aiklah S2 ka!ena - su ah selesai (e!kenalan2 sa3a an - akan kem(ali ke !uangan. Selama% pagiI T$)!ina i G &agaimana pe!asaan - se%elah (e!kenalan engan SI G )i (an ingkan kema!in pagi2 - %ampak le(ih (aik saa% (ekenalan engan S I G ,e!%ahankan apa 3ang %elah - lakukan %a i. "angan lupa un%uk (e!%emu kem(ali engan S jam 9 so!e nan%iI G selanju%n3a2 (agaimana jika kegia%an (e!kenalan an (e!;akap-;akap engan o!ang lain ki%a %am(ahkan lagi i ja wal ha!ian. "a i sa%u ha!i - apa% (e!(in;ang-(in;ang engan o!ang lain se(an3ak 3 kali2 jam 1 siang an jam . malam2 - (isa (e!%emu engan S2 an %am(ah engan pasien 3ang (a!u ikenal. Selanju%n3a - (isa (e!kenalan engan o!ang lain lagi se;a!a (e!%ahap2 (agaimana - se%uju kan JI G &aiklah2 (esok ki%a ke%emu lagi un%uk mem(i;a!akan pengalaman -2 pa a jam 3ang sama an %empa% 3ang sama 3a. Sampai (esokL.AssalamuHalaikumI