stanbul Teknik niversitesi IEEE renci Kolu

LATEX
LaTeX Nedir? Leslie Lamport tarafndan gelitirilen TeX

komutlar yardmyla kullanm daha kolay komutlar ieren ve sayfa dzeni, otomatik numaralandrma, atf verme vb. zellikler ieren makro sistemidir. LaTeX aslnda bir bakma TeXtir. TeX dier noktalarda deil ama metin ekillendirmede ok gl bir programlama dilidir. TeX ile istediiniz her eyi inanlmaz bir kalitede gerekletirebilirsiniz. rnein, kt dosyasnn znlrl 57819 ppi'dir (in bana piksel). Fakat tahmin edebileceiniz gibi, bu kadar glln anlam formatlama ve kompozisyon sreci hakknda bilmeniz gereken ok fazla ayrnt olduudur. TeX ok ayrntl kt kontrolne gereksinim duyan kullanclar iin temeldir. TeXin telaffuzu TEK eklindedir. ngilizce TECHnology kelimesinin okunuu gibidir. Kesinlikle Texasn okunuundaki teks gibi telaffuz edilmez. TeX, LaTeX dokmanlar ierisinde \TeX, ASCII karakterlerle yazlrken ise TeX eklinde yazlr. LaTeX ise ngilizce Lay-Techin okunuu gibi telafuz edilir. LaTeX ise LaTeX dokmanlar ierisinde \LaTeX, ASCII karakterlerle yazlrken ise LaTeX eklinde yazlr. LaTeXin Tarihesi LaTeXin yks Donald E. Knuth ile balar. 1977'de, tannm serisi "Bilgisayar Programlama Sanat"n yazmak iin mantkl bir dzenleme veya kelime ilemci program aryordu. TeXi yaratmaya karar verdi. TeX ilk olarak 1979da SAIL (Stanford Artificial Intelligence Language) ile yazlm daha sonra bu srm 1982de Pascal ile yeniden yazlmtr. Daha sonralar, Leslie Lamport (yanda), onlara ok yksek bir arayz vererek TeX komutlar takmn ve TeX stilini temel alan komutlar serisini yazd. Bylece LaTeX dodu (Lamport TeX). 1990da ngilizce dndaki dilleri de destekleyen TeX 3.0 srm ortaya kmtr. TeX srmleri saysna yaknsayacak ekilde numaralandrlmaktadr.

Adres: T Ayazaa Yerlekesi - Elektrik/Elektronik Fakltesi Telefon :+90 (212) 285 36 80 - E-posta: ieeesb@itu.edu.tr www.ieee.itu.edu.tr

stanbul Teknik niversitesi IEEE renci Kolu

TeX ismi ve logosu ise (tau), (epsilon) ve (chi) sembollerinden gelmektedir. LaTeXin en ok kullanlan ilk srm 2.09 idi. Son srm ise LaTeX2e olarak isimlendirilmekte. Srm 3 ise halen gelitirilmekte. Neden LaTeX? Bu karlatrmay Microsoft Word zerinde alrken yapmak ama gre ne kadar doru olur gibi size bilemeyeceim beklentilerinize yanda metin grdnz editrlerinin

LaTeX WYSIWYG ekiller Matematik Stil deitirme Atf verme Kaynaklar dizini Platformdan bamsz cretsiz + + + + + + +

MsWord + + (+) (+) -

sunduklar deiiyor. *WYSIWYG: what you see is what you get. Bu da girilenlerin ayn ekilde grnmesinden bahsediyor aslnda. Kullanm

LaTeXi herhangi basit bir metin editr ile birlikte kullanabiliriz. rnein Windows zerinde alrken Notepad ya da Linux ile alrken Vi metin editrleri kaynak kodlar yazabilmemiz iin yeterlidir. Windows ile altmz dnp ileme o ekilde devam edelim. Notepadde hazrlanan kaynak kodu dosyas .tex uzantl olarak kaydedilir, rnein ituieee.tex . Daha sonra bu kodlarn ktsn elde edebilmemiz iin DOS komut satrna C:\> latex ituieee.tex yazmamz yeterlidir. Yalnz bu komutun alabilmesi iin MiKTeXin daha nce bilgisayara kurulmu olmas gerekir. Bu komutu yazmamzla birlikte nmzde akan u ekilde yazlarla karlaacaz:

Adres: T Ayazaa Yerlekesi - Elektrik/Elektronik Fakltesi Telefon :+90 (212) 285 36 80 - E-posta: ieeesb@itu.edu.tr www.ieee.itu.edu.tr

stanbul Teknik niversitesi IEEE renci Kolu

Ama bu yazlar her zaman bu ekilde gzel akmayabilir :) rnek bir hata:

Bizim kaynak kodu yazarken unutabileceimiz simgeler vs. olabileceinden alrken WinEdt ad verilen yazlm kullanmamz yararmza olacaktr. Bu program kullanrken DOS ile de bire bir muhatap olmamza gerek kalmyor.

PDF TeXify dmesi de bizim DOSa yazdmz komutla ayn ii gryor aslnda. TeXify olayndan sonra .tex ve .pdf dosyalarnn yannda kullandmz komutlara gre aadaki dosya trleri de oluabilir: .aux Bu dosyalarda kullandnz atflar ile ilgili belgeler saklanmaktadr. Ardk derlemelerde derleyici tarafndan okunarak atflarn kullanlmas salanr. .log Kaynak dosyas derlerken ekranda grlen tm mesajlar bu dosya ierisinde de saklanr. .toc indekiler dizini (table of contents) .lof ekiller dizini (list of figures) .lot Tablolar dizini (list of tables) .idx Index dizini

Adres: T Ayazaa Yerlekesi - Elektrik/Elektronik Fakltesi Telefon :+90 (212) 285 36 80 - E-posta: ieeesb@itu.edu.tr www.ieee.itu.edu.tr

stanbul Teknik niversitesi IEEE renci Kolu

Ayrntlara girmeden nce programn demosu ila genel bir rnek verecek olursak u kaynak kodu dosyas:

PDF TeXify tuu ile bir PDF dosyas oluturur ve kts aadaki ekilde olur:

Adres: T Ayazaa Yerlekesi - Elektrik/Elektronik Fakltesi Telefon :+90 (212) 285 36 80 - E-posta: ieeesb@itu.edu.tr www.ieee.itu.edu.tr

stanbul Teknik niversitesi IEEE renci Kolu

LaTeXe genel bir bak yaptktan sonra kodlara aadaki kty ve kaynak kodlarn analiz ederek balayabiliriz:

\documentclass[12pt]{article} Bu kod ile {} arasna belgenin trn [] arasna da zellikle istediimiz ayrntlar yazarz. article yerine book, proc, manual gibi belge trleri de yazlabilir. 12pt yazan yerin yanna iki stun olmas vb. sayfa yaps zellikleri eklenebilir. Hibir ey yazlmadnda default 10pt ve tek stun halidir. % Eer satrn banda bu iaret varsa TeXify srasnda o satr okunmaz. Bu ekilde sadece kaynak kodu dosyasnda grlebilecek notlar ya da aklamalar yazabilirsiniz. \usepackage{times} Bunu yazarak times paketi etkinletirilir. Bu paket font paketidir ve yazlarn bu font ile yazlmasn salar. Sk kullanlan dier paketler: amsmath: matematiksel semboller iin graphicx: metne resim eklemek iin color: renkli yaz kullanabilmemiz iin

Adres: T Ayazaa Yerlekesi - Elektrik/Elektronik Fakltesi Telefon :+90 (212) 285 36 80 - E-posta: ieeesb@itu.edu.tr www.ieee.itu.edu.tr

stanbul Teknik niversitesi IEEE renci Kolu

\title{Adaptive} Bu kod ile belgeye balamadan nce bal belirtiriz. Eer belgeye baladktan sonra \maketitle demezsek balk grnmez. $\lambda\tau$ zel simgeleri yazabilmemiz iin iki $ arasna \ sonrasnda simgenin adn yazarz. Bu kod belgemize lamda ve tau simgelerini yan yana yazdrr. \author{} Baln altna yazarn ismini yazdrr. Fakat yine belge baladktan sonra \maketitle kodu gereklidir. \textit{B.Kurt} { ile } arasnn italik grnmesini salar. Ayn ekilde \textbf de yaznn kaln olmasn salar. \date{\today} lk olarak \date yazarn altna tarihi atar ama {} iine ne yazlaca istee baldr. Burada \today ile gnn tarihi atlr. \begin{document} Bu kod ile belgeye balarz. st ksm sayfa yaps ve birka zellik ile ilgiliydi. \end{document}e kadar yazdklarmz belgemizde grnecek olanlar. \maketitle Yukarda bahsettiimiz gibi bu kod belgenin ilk sayfasna yaznn baln, yazarn ve tarihi yazdrr. Bu yazlmadnda yukarda belirtilen balk, yazar ve tarih kaynak kodu dosyas dnda bir yerde grnmez. \section{} Belgemizin balnn bir alt bal olarak ve bana da numara atarak yazar.

Adres: T Ayazaa Yerlekesi - Elektrik/Elektronik Fakltesi Telefon :+90 (212) 285 36 80 - E-posta: ieeesb@itu.edu.tr www.ieee.itu.edu.tr

stanbul Teknik niversitesi IEEE renci Kolu

\subsection{} Bu kod da gayet anlalabilir ki sectionda belirttiimiz baln alt baln numaralandrarak atar. Bu olay sub tekraryla dier alt balklara kadar gider. \\ Bu iki backslash bizim normal bir editrde yazarken entera basp satr atlama iimizi burada yapar. \dots Bu da bildiimiz noktay () yazdrr. \footnote{} Gerektiinde dipnot belirtmek iin kullanlr. Yazld yere numara atar ve {} iindeki yazy sayfa sonuna yazdrr. \end{document} Bu da yukarda \begin{document} ile baladmz belgeyi burada bitirir. Bundan sonra yazlanlarn hibir ehemmiyeti yoktur. imdi balca komutlardan bahsettikten sonra tablo oluturmaya geelim. Bunun iin de elimizdeki bir tablonun kaynak kodunu analiz ederek ie balayalm:

Adres: T Ayazaa Yerlekesi - Elektrik/Elektronik Fakltesi Telefon :+90 (212) 285 36 80 - E-posta: ieeesb@itu.edu.tr www.ieee.itu.edu.tr

stanbul Teknik niversitesi IEEE renci Kolu

\begin{tabular}{|c|p{8cm}|}\hline \begin{tabular} ile daha nceki sayfalarda geen \begin{document} benzeri ekilde tablo oluturmaya balarz. Fakat bunun yazlabilmesi iin en bata documentclass belirtilmeli ve belgenin balang ve biti kodlar arasna bu tablonun kodlarnn yazlmas gerekir. Sonrasnda gelen |c| ilk stundaki hcrelerdeki metinlerin ortada hizalanmasn salyor. c yerine r yazlrsa saa l yazlrsa sola hizalanr. O | ve dier | iaretleri de tablodaki dikey izgileri temsil ediyor. p{8cm} olan ksm da ikinci stunun geniliini ayarlyor. Son olarak \hline da yatay izgiyi ekiyor. Bu en stteki izgi oluyor. \textbf Phrasal Verb & \textbf Meaning \\ \hline \textbf kodundan nceki rnekte bahsetmitik fakat {} iine alnmadndan sadece ilk harf kaln olarak yazlr. Aradaki & bir stundan dierine geildiini belirtir. Satrn sonunda \\ ile alt satra geilir. \hline ile bu satrn altna da izgi ekilir. fish for & If you {\textbf fish for} information or praise, you try and get it from someone in an indirect way. \\ \hline Yine sttekine benzer bir dier satr fakat unu belirtmek gerekir: {\textbf fish for} yazlmasna ramen yine sadece ilk f kaln yazlr; eer iki kelimenin de kaln olmasn istiyorsak \textbf{fish for} yazmalydk. \end{tabular} Bununla da tabloyu kapatarak ktmza gz atarz.

Adres: T Ayazaa Yerlekesi - Elektrik/Elektronik Fakltesi Telefon :+90 (212) 285 36 80 - E-posta: ieeesb@itu.edu.tr www.ieee.itu.edu.tr

stanbul Teknik niversitesi IEEE renci Kolu

Tablo oluturduktan hemen sonra matematiksel formller iin gerekli kodlar ieren bir rnei inceleyelim:

$$ $$ Matematiksel bir ifade yazmak iin onu iki $$ arasna yazmamz gerekiyor. \frac{}{} ngilizce fraction (kesir) kelimesinin ksaltlm halidir. lk {} ierisindeki girdi pay, ikinci girdi de payda olarak grnr. x^n-1 Burada sl ifadeleri yazabilmek iin ^ iaretini kullanyoruz. Bu iaret kendinden sonraki ilk karakteri s olarak yazar. Eer birden fazla karakteri s olarak yazmak istiyorsak ^{} eklinde yazmalyz. \sum_{}^{} Toplam iaretini yazdrarak _ iaretinden sonra alt taraf ^ iaretinden sonra da st taraf yazar. Sonrasnda da ifadeyi yazar.

Adres: T Ayazaa Yerlekesi - Elektrik/Elektronik Fakltesi Telefon :+90 (212) 285 36 80 - E-posta: ieeesb@itu.edu.tr www.ieee.itu.edu.tr

stanbul Teknik niversitesi IEEE renci Kolu

Matematik olayna birka rnek daha ekleyecek olursak:

Belgeye resim eklemek iin rnek: \includegraphics[width=2.25in]{Images /WinEdt}\\

Eer yazmamz yeterlidir.

ortalamak

istersek

\begin{center} ve \end{center} arasna

Belgedeki yazlar numaralandrmak ve renklendirmek iin rnek: {\color{green} Text starts off in green \textcolor{red}{ a little red} {\color{blue}nested blue text} returning to green} \begin{enumerate} \item \textcolor[cmyk]{0,1,0,0}{magenta cmyk} black \item \color[gray]{0.5} \textcolor{blue}{predefined blue}gray text \end{enumerate} \definecolor{Light}{gray}{.80} \definecolor{Dark}{gray}{.20} \colorbox{red}{Black text on red background}

Adres: T Ayazaa Yerlekesi - Elektrik/Elektronik Fakltesi Telefon :+90 (212) 285 36 80 - E-posta: ieeesb@itu.edu.tr www.ieee.itu.edu.tr

stanbul Teknik niversitesi IEEE renci Kolu

\par\colorbox{Light}{% \textcolor{Dark}{Light background}} \par\colorbox{Dark}{% \textcolor{white}{Dark background}} \fcolorbox{red}{blue}{Black text,blue background, red frame} \fcolorbox{red}{blue}{\color{white}%White frame} text, blue background, red

ncelediimiz rnekler normal bir LaTeX kullancsnn bilmesi gerekenleri ieriyor. Ama daha fazlasn isterseniz aadaki kaynaklar inceleyebilirsiniz. Buradaki rnekler ve yazlarn bir ksm da bu kaynaklardan alntdr. Bilgisayarnza kurup uramak isterseniz Windows iin http://www.miktex.org/ & http://www.winedt.com/ adreslerinden setup dosyalarna ulaabilirsiniz.

Kaynaklar LaTeX Tutorial , Jeff Clark stanbul Teknik niversitesi BIL103E Ders Notlar - Word Processing , Binnur Kurt Anadolu niversitesi BL435 Ders Notlar LaTeX ile Dkman Hazrlama , Emrah Akyar Linux ve Matematik, stanbul Kltr niversitesi Yaynlar 2005

http://www.cs.itu.edu.tr/~bkurt/Courses/bil103/latex.pdf http://www.cs.itu.edu.tr/~bkurt/Courses/bil103/week5.pdf http://home.anadolu.edu.tr/~eakyar/latex/Sunum1.pdf http://fen-edebiyat.iku.edu.tr/yazokulu3/yazokulu.pdf

Y.Caner Aksakal caner.itu@gmail.com T IEEE Biliim Komitesi T Bilgisayar Mhendislii rencisi Adres: T Ayazaa Yerlekesi - Elektrik/Elektronik Fakltesi Telefon :+90 (212) 285 36 80 - E-posta: ieeesb@itu.edu.tr www.ieee.itu.edu.tr